Book Title: Jain Dharma Vigyanni Kasotie Ke Vigyana Jain Dharmni Kasotie
Author(s): Nandighoshvijay
Publisher: Bharatiya Prachin Sahitya Vaigyanik Rahasya Shodh Sanstha
View full book text
________________
શ્રી અશોક કુમાર દત્તને પ્રાપ્ત થયેલ ધ્વનિના વર્ણને પ્રત્યક્ષ કરવાની શક્તિ પણ આવી જ કોઈ વિશિષ્ટ અજ્ઞાત લબ્ધિ હોવી જોઈએ. શ્રી દત્તની આ વિશિષ્ટ શક્તિ જૈન કર્મવાદ પ્રમાણે મતિજ્ઞાનાવરણીય કર્મના ક્ષયોપશમથી પ્રાપ્ત થઈ હોવી જોઈએ કારણ કે આ કર્મથી પાંચેય ઇન્દ્રિય તથા છઠુઠા મન દ્વારા પ્રાપ્ત થતા જ્ઞાનનું આવરણ થાય છે. અર્થાત્ આ કર્મ ઇન્દ્રિયપ્રત્યક્ષજ્ઞાનમાં બાધક બને છે. જ્યારે આ કર્મનું આવરણ આત્મા ઉપરથી દૂર થાય છે ત્યારે સહજપણે જ ઇન્દ્રિય પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન થાય છે.
શ્રી દત્તને થયેલ સંસ્કૃત અક્ષરોના રંગનો અનુભવ અને પ્રાચીન તંત્ર વિજ્ઞાનના ગ્રંથોમાં બતાવેલ સંસ્કૃત અક્ષરોના રંગમાં ઘણે સ્થાને અરસપરસ મેળ મળતો નથી, તો વળી તંત્ર વિજ્ઞાનના ગ્રંથોમાં પણ અંદરોઅંદર અક્ષરોના વર્ણનો મેળ મળતો નથી, આમ છતાં, આ ઉલ્લેખો એટલું તો સિદ્ધ કરે જ છે કે પ્રાચીન કાળના ઋષિ-મુનિઓ અને વિશિષ્ટ આરાધકો / તાંત્રિકોને ધ્વનિના રંગ વિશે અનુભવ થતા હતા.
બ્રહ્માંડમાં સર્વ જગ્યાએ ભાષા એટલે કે ધ્વનિની ઉત્પત્તિ તથા પ્રસરણ કઈ! રીતે થાય છે તે ખૂબ જ ધ્યાન દઈને વ્યવસ્થિત રીતે સમજી લેવાની જરૂર છે. આ વિશે આચારાંગ નામના જૈન આગમના દ્વિતીય ખંડના ચોથા ભાષાકાત અધ્યયન નામના પ્રકરણમાં કહ્યું છે કે (શબ્દ)ભાષાના ચાર પ્રકાર છે.
1. ઉત્પત્તિજાત : અગાઉ જણાવેલ વર્ગણાઓમાંથી, ભાષા વર્ગણામાં જેનો સમાવેશ થાય છે તેવા પરમાણુ સમૂહ એકમોને જીવ શરીર વડે ગ્રહણ કરે અને વાણી વડે ભાષા રૂપે પરિણમન કરી પાછા બહાર કાઢે અથવા નીકળે તે પરમાણુ સમૂહ એકમોને ઉત્પત્તિજાત શબ્દ કહેવામાં આવે છે.
2. પર્યવજાત : ઉપર જણાવેલ પદ્ધતિએ બહાર નીકળેલા શબ્દના પરમાણુ-સમૂહ એકમો વડે તેની આજુબાજુના વિશ્રેણિગત એટલે કે પંક્તિબદ્ધ ન હોય તેવા ભાષા વર્ગણાને યોગ્ય પરમાણુ સમૂહ એકમોને અથડાઈને, તે પરમાણુ-સમૂહ એકમોને શબ્દરૂપે પરિણાવે છે. આ નવા પરિણમન પામેલા શબ્દને પર્યવજાત શબ્દ કહેવામાં આવે છે.
3. અત્તરજાત : પ્રથમ પ્રકારે પરિણમન પામેલ શબ્દના પરમાણુ-સમૂહ એકમો જ્યારે સમશ્રેણિ એટલે કે પંક્તિબદ્ધ રહેલ ભાષા વર્ગણાને યોગ્ય પરમાણુ-સમૂહ એકમોને અથડાઈ તેને શબ્દ રૂપે પરિણામાવી તેમાં જ ભેગા ભળી જાય તેવા શબ્દને અત્તરજાત શબ્દ (ભાષા) કહેવામાં આવે છે.
4. ગ્રહણજાત : હવે જે જે ભાષા વર્ગણાના પરમાણુ-સમૂહ એકમો |
35
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
