Book Title: Jain Dharma Vigyanni Kasotie Ke Vigyana Jain Dharmni Kasotie
Author(s): Nandighoshvijay
Publisher: Bharatiya Prachin Sahitya Vaigyanik Rahasya Shodh Sanstha
View full book text
________________
અને લાગણીઓ અભિવ્યક્ત કરવામાં આવતી હતી. અને એ માટે તે અગત્યનું માધ્યમ હતી. આ લિપિના સ્વર વ્યંજનોના આકાર પણ ખૂબ જ મહત્ત્વના છે. પ્રાચીન કાળના દિવ્ય જ્ઞાન ધરાવનારા મહાપુરુષોએ આ સ્વર વ્યંજનોના આકારને પોતાના વિશિષ્ટ જ્ઞાન દ્વારા પ્રત્યક્ષ કર્યા હતા અને ત્યાર બાદ જ એ અક્ષરોના આકારને લિપિ બદ્ધ કર્યા હતા એટલે કે ઉચ્ચારાયેલ સ્વર વ્યંજનના ધ્વનિને આકાર આપ્યા.
આજે હજારો વર્ષો પછી પણ એ સ્વર વ્યંજનોના આકાર-લિપિમાં કોઈ ખાસ પરિવર્તન આવ્યું નથી. એટલું જ નહિ પણ ઈ. સ. 1967માં સ્વીસ ડૉક્ટર સ્વ. હસે જેની નામના આર્ટીસ્ટ અને વિજ્ઞાની સંશોધકે ખાસ નોંધ્યું છે કે જ્યારે પણ હિબ્રુ અને સંસ્કૃત (પ્રાકૃત અને અર્ધમાગધી) જેવી પ્રાચીન ભાષાના સ્વર વ્યંજનોનો ઉચ્ચાર કરવામાં આવે છે ત્યારે તેની સામે રહેલ રેતીમાં તે તે સ્વર વ્યંજનોની આકૃતિ / આકાર ઉપસી આવે છે. જ્યારે આપણી વર્તમાન ભાષાઓના ઉચ્ચાર દરમ્યાન આવું પરિણામ મળી શકતું નથી.'
આ અંગે પ્રશ્ન ઉપસ્થિત કરતાં હેન્સ જેની કહે છેઃ "આ શી રીતે શક્ય બને? શું ભારતીય અને હિબ્રુ નિષ્ણાતોને આ વાતની સમજ હતી? અને હોય તો એ મહાન આશ્ચર્ય સ્વરૂપ છે. શું પવિત્ર ભાષાઓ અંગેનો તેમનો કોઈ ચોક્કસ ખ્યાલ | વિચારધારા હશે? અને આ પવિત્ર ભાષાઓના લક્ષણો શું હતાં? શું આ ભાષાઓમાં ભૌતિક પદાર્થોમાં પરિવર્તન કરવાની કે તેના ઉપર અસર નીપજાવવાની તાકાત હતી? અથવા શું એ ભાષાના મંત્રોની શક્તિ દ્વારા ભૌતિક પદાર્થો ઉત્પન્ન કરી શકાતા હતા? અથવા શું કોઈ વ્યક્તિ ગાંડી થઈ ગઈ હોય અથવા તેને કોઈ રોગ થયો હોય તો તેને આ પવિત્ર મંત્રોના ગાન | ગીત-સંગીત દ્વારા નિરોગી સ્વસ્થ કરી શકાય? શું દંતકથા સ્વરૂપ પિરામીડના ચમત્કારિક પ્રભાવ જેવી અસર આ પવિત્ર સૂરો-સ્વરો દ્વારા નીપજાવી શકાય ખરી?"*
અહીં યાદ રહે કે ભારતીય ભાષાઓની લિપિ તથા ધ્વનિ-ઉચ્ચાર અંગેના આ પ્રશ્નો કોઈ ભારતીય કે હાલી મવાલી વ્યક્તિના નથી પરંતુ ઈ. સ. 1957થી આ ક્ષેત્રમાં સંશોધન કરનાર સ્વીસ ડોક્ટર સ્વ. હેન્સ જેનીના છે.
પ્રસંગોપાત્ત બીજી એક વાત ખાસ નોંધવા જેવી છે કે વિ. સં. 1199 આસપાસ ગુજરાતની અસ્મિતાના પુરાધા કળિકાળ સર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજીએ શ્રી સિદ્ધહેમશબ્દાનુશાસન નામે એક વ્યાકરણની રચના કરી છે. આ વ્યાકરણમાં મુખ્યત્વે પ્રથમના સાત અધ્યાય/ વિભાગમાં સંસ્કૃત ભાષાનું વ્યાકરણ બતાવ્યું છે પરંતુ આ જ વ્યાકરણના આઠમા અધ્યાયમાં પ્રાકૃત વગેરે છ ભાષાઓનું વ્યાકરણ પણ બતાવ્યું છે. તે છ ભાષાઓ આ પ્રમાણે છે: 1. પ્રાકૃત, 2. અર્ધમાગધી, 3. શૌરસેની, 4. પૈશાચી, 5. ચૂલિકા પૈશાચી, 6. અપભ્રંશ." આમાં પૈશાચી ભાષા
84
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
