Gunsthan Kramaroh

Author(s): Bhavyasundarvijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust

Page 8

•K
મૈં ૭
***
શરીરને જ ‘હું’ સમજી લેવાથી પુત્ર-પત્ની વગેરેની કલ્પનાઓ ઉદ્ભવી છે. ગણિતના દાખલામાં એક ભૂલ કર્યા પછી ગમે તેટલી ઉથલ-પાથલ કરો તો ય અંતિમ ઉત્તર ભૂલભરેલો જ હોય છે. એવો ઘાટ અહીં ઘડાયો છે.
બિચારો આત્મા, જે પોતાના વિકાસનો પ્રતિપક્ષી છે, એને પોતાનો વિકાસ સમજી બેઠો છે. જે હકીકતમાં નુકશાન છે, એને કમાણી સમજી બેઠો છે. આ જ છે વિશ્વનો વિનાશ. જેને ત્રીજા વિશ્વયુદ્ધની પ્રતીક્ષા પણ નથી અને અપેક્ષા પણ નથી.
•K
We need a graph. આપણો પોતાનો ગ્રાફ. જે આપણને આપણા વિકાસનું અને આપણા પતનનું ખરા અર્થમાં ભાન કરાવે. જે આપણને આપણું ખરું લક્ષ્ય બાંધી આપે. જે આપણને દુન્યવી ચડતી-પડતીથી તદ્દન અલિપ્ત કરી દે. જે આપણને આત્મિક ઉર્ઘારોહણની અવિરત પ્રેરણા આપતો રહે. આ છે એ ગ્રાફ ગુણસ્થાનક્રમારોહ.
-
ચૌદ ગુણસ્થાનકોની આ યાત્રા છે. મોક્ષપ્રાસાદના આ ચૌદ સોપાનો છે. પરમાનંદનો આ વિકાસક્રમ છે. આત્માની ચડતી-પડતીનું આ એક માત્ર ચિત્ર છે. આત્માર્થી જીવોએ આ ચિત્રને અંતરમાં સજ્જડ રીતે અંકિત કરી દેવા જેવું છે. કર્મસ્તવ નામના દ્વિતીય કર્મગ્રંથમાં આત્માના આ વિકાસક્રમનું નિરૂપણ છે. પણ જે રીતે પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં એક એક ગુણસ્થાનકનું સ્વરૂપ, લક્ષણ, કૃત્ય, ફળ, સ્થિતિ વગેરેનું યથાસંભવ વર્ણન છે, જે રીતે ઉપશમશ્રેણિ અને ક્ષપકશ્રેણિની પ્રસ્તુતિ છે, જે રીતે આસન, ધ્યાન અને પ્રાણયામની સચોટ રૂપરેખા છે અને જે રીતે સમુદ્દાત, શૈલેષીકરણ અને સિદ્ધસ્વરૂપ સુધીની યાત્રાનું આલેખન છે, તેવું શોર્ટ અને સ્વીટ રીતે નિરૂપણ કરનાર કોઈ સ્વતંત્ર ગ્રંથ હોય, તો તે પ્રાયઃ આ એક જ ગ્રંથ છે. સંસારી કે સંયમી પ્રત્યેક મોક્ષાર્થી માટે આ એક અત્યંત ઉપાદેય આલંબન છે.
* ગ્રંથ અને ગ્રંથકારશ્રી
હકીકતમાં કૃતિ એ જ કર્તાનો આત્મા હોય છે. ગ્રંથ એ જ ગ્રંથકારશ્રીનું જીવનચિત્ર અને ચરિત્ર હોય છે. ૧૩૬ સંસ્કૃત શ્લોકો દ્વારા નિબદ્ધ આ ગ્રંથમાં ગ્રંથકારશ્રીનો પ્રતિભાઉન્મેષ, ઔચિત્ય, સરળતા, બહુશ્રુતતા વગેરે ગુણો પગલે પગલે ઝળકી રહ્યા છે. પરમ પાવન આગમ શ્રી અનુયોગદ્વાર સૂત્ર કહે છે.
कवि च एगाइ गाहाए
કવિની પરખ તેમણે રચેલી માત્ર એક જ ગાથાથી થઈ જાય છે. પ્રસ્તુતમાં આ સંદર્ભમાં પહેલો જ શ્લોક જોઈએ.
गुणस्थानक्रमारोह - हतमोहं जिनेश्वरम् । नमस्कृत्य गुणस्थान - स्वरूपं किञ्चिदुच्यते ॥