________________
તા. ૧૦-૧૧-૧૯૬૪, જન ડાયજેસ્ટ
[ ૧૫ છે. સંસારમાં માત્ર ધર્મ જ એક એવા સત્યના દર્શન કરાવશે. આ અને કાતછે કે જે સ્થાયી-અચલ–શાશ્વત છે. વાદને સ્યાદ્વાદ કહે કે સાપેક્ષવાદ આ ઉત્તમ ધર્મ પાળવા માટે ધર્મા- ક. બધું એક જ છે. આ અનેકાન્તબ્ધતાને છોડવી જ પડશે. ધમધતાને વાદની દષ્ટિ જયાંસુધી જીવનમાં નહિ આવે છોડયા વિના સત્ય ધર્મ મળે મુશ્કેલ ત્યા સુધી માનવીને વિકાસ થએલે જ તે શું પણ અશકય છે ! ધર્મ છે. એવા માટે રવાનુભવ છે !”
તાએ સત્ય ધર્મને ગુંગળાવી ને ખ્યો અનેકાંતવદના આ ભવ્ય સિદ્ધાંત છે, માનવને અંધ બનાવ્યા છે. આ સાંભળી લેકે હિંયા આનન્દથી વિકસી અંધતામાંથી કલહ અને કંકાસનું ઉઠયાં. આ નુતન દૃષ્ટિ પ્રત્યેકને સર્જન થયું છે. આ ધમધનાથી આદરણીય લાગી, તેથી જ લોકોનાં મહાયુદ્ધ થયાં છે. માનવી, માનવીને મુખમાંથી આ શદે સરી પડયા. “કેવી શત્રુ થયો છે. આજ અધતાને લીધે વિશાળ ભાવના ! કેવી વિશાળ દષ્ટિ ! જ્ઞાન પણ અજ્ઞાનમાં ફેરવાઇ ગયું છે. દેવ ! આપ ધન્ય છે. આપે જે પૂર્ણ હિંસા, પણ અહિંસાને નામે પ્રગટી પ્રકાશ મેળવ્યો છે તે અદ્દભૂત છે ! છે. પાપ પણ પૃવના નામે જીવતું આપ આપની વાણીનું અમૃત-ઝરણું થયું છે. અધર્મ પણ ધર્મ ને હાને સંતપ્ત સંસાર પર અવિરત વહેતું પ્રગટ થયા છે માટે સત્ય ધર્મ મેળ- રાખે, એવી અપારી મંત્ર વિનંતિ વવાને અમેઘ ઉપાય બતાવું છું તે છે, દે !” પ્રમાદ ત્યજી સાંભળે !
આ વિભૂતિને ફરી ઘંટડીના જીવન-વિકાસને અમુલ્ય ઉપાય
જે મધુર ધ્વનિ પુનઃ ગુંજી રહ્યોઅનેકાંતવાદ છે. અનેકાંતવાદની કસોટી
ભાગ્યશાળીઓ ! હું જે કહી ગયા તે પર ધર્મની પરીક્ષા સુંદર રીતે થઈ
જીવનદૃષ્ટિની વાત કહી ગચા-વિચાર
વાની વાત કહી ગયા હવે આચારની શકે છે. માટે જીવનમાં અનેકાંતવાદ
વાત કહું છું. વિચારમાં જેમ અનેકાંતકેળવો. એના વડે વિશ્વાત્મય કેળવે.
વાદને રથાન છે, તેમ આચારમાં એક એકને સમન્વય સાધા. અનેકાન્ત અહિંસાને સ્થાન છે. એ પૂર્ણ દષ્ટિ છે. એના વડે વિશ્વમાં અહિંસા એ સુંદર સરિતા છે, રહેલા સત્ય તત્તનું ગપણ કરે. અનેક વૃજિત હતાં એના જળથી તરસ અનેકાન્તવાદ એ સાચે ન્યાયાધીસ છીપાવે છે. અહિંસા એ સેતુ છે, કે છે! એ જ વિશ્વને નિષ્પક્ષપાત સાચે જે બે વિખૂટા દેવી હૈયાઓને જોડે અને પૂર્ણ ન્યાય આપશે એ અસત્યના છે. અહિંસા એ ગુલાબનું ફૂલ છે, જે કાળા પડદાને ચીરી નાંખશે અને પોતાની માદક સૌરભથી જગતને
