Book Title: Bharat Bhaishajya Ratnakar Part 01
Author(s): Nagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
Publisher: Unza Aayurvedik Pharmacy
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मिश्रकरणम् ]
परिशिष्ट
६२५
-
तरह कूटकर रस निकालें और उसे धूप में | कसेरु और मुलैठीके चूर्णको एकत्र मिलाकर सुखाकर पीस लें।
कपड़ेमें बांध कर पोटली बनावें । इसे बकरीके दूध ___ इसमें से ८ माशे रस खाकर ऊपरसे ३ काली | और घी में भिगोकर आंखमें निचोडनेसे पित्तज मिर्च खालें तो उससे ३ दस्त आ जाएंगे। यदि | और रक्तज नेत्राभिष्यन्द रोग नष्ट होता है । ४ मिर्च खाई जायंगी तो ४, और ५ खाई जायंगी
(९५४६) कसे दिक्षीरम् तो ५ दस्त होंगे। (९५४४) कलहंसकाञ्जी
(वृ. मा. । स्त्रीरोगा. ; व. से. । स्त्रीरोगा. ;
यो. त. । त. ७५ ) (व. से. ; मै. र. ; र. र. ; च. द. । अरोचका.) अष्टादशशिग्रुफलानि दश
कसेरुशृङ्गाटकजीवनीयैः मरिचानि विंशतिपिप्पल्यः ।
___ पोत्पलैरण्डशतावरी मिः। आर्द्रकपलं गुडपलं प्रस्थत्रयमारनालस्य ॥ सिद्धं पयः शर्फरया विमिश्रं विडलवणसहितमेतत्
संस्थापयेद्गर्भमुदीर्णशूलम् ॥ खमाहतं सुरभिगन्धाढयम्।
कसेरु, सिंघाड़ा, जीवनीय गण (प्र. सं. व्यानसहस्रघातिज्ञेयं कलहंसकं नाम्ना ॥ १९८२), कमल, नीलोत्पल, अरण्डमूल और
सहजनेकी फली १८, काली मिर्च १०, | शतावर समान भाग मिलित २ तोले, दूध ३२ पीपल २०, अदरक ५ तोले, गुड़ ५ तोले और तोले और पानी १२८ तोले लेकर सबको एकत्र आरनाल (काजी) ३ सेर (६ सेर ) लेकर | मिलाकर पकावें । जब पानी जल जाय तो कूटने योग्य चीजोंको कूटकर सबको एकत्र मिलावें | दूधको छान लें।
और उसमें स्वाद योग्य विड नमक मिलाकर इसमें खांड मिलाकर पीनेसे गर्भशूल नष्ट मथनीसे मथें । अन्तमें उसे दालचीनी, इलायची | होता और गिरता हवा गर्भ रुक जाता है। तेजपात और मागकेसरके चूर्णसे सुगन्धित कर लें। यह कांजी अत्यन्त रुचिवर्द्धक है।
(९५४७) काकजङ्घामूलबन्धनम् (९५४५) कशेरुकादियोगः
. ( रा. मा. । ज्वरा. २०) (व. से. । नेऋोगा.; ग. नि.'; वृ.मा. । नेत्ररो.) यः सततमेव निद्रापरिघूर्णितलोचनो दिवाराची कशेरुमधुकामाश्च चूर्णमम्बरसंभृतम् । वायसजङ्घामूलं मूर्ति तदोये निवनीयात् ॥ छागीक्षीरे घृते सेकः पित्तरक्ताभिघातजित् ।।
यदि ज्वर के रोगी की आंखोंमें दिन रात १ ग. नि. और वृ. मा. में पोटली को निद्रा भरी रहती हो तो उसके शिर पर काकजंघाकी बरसात के पोनीमें भिगोनेको लिखा है। जड़ बांधनी चाहिये ।
For Private And Personal Use Only