Book Title: Bharat Bhaishajya Ratnakar Part 01
Author(s): Nagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
Publisher: Unza Aayurvedik Pharmacy

View full book text
Previous | Next

Page 655
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ६३६ भारत-भैषज्य-रत्नाकरः [ खकारादि बन्द कर दें और ३६ घण्टे आग पर पकावें । | बङ्गभस्म, स्वर्णमाक्षिक भस्म, अभ्रक भस्म तथा तदनन्तर उसके स्वांग शीतल होने पर औषधको तीन प्रकारके लोह की भस्म ( मुण्डलोह, तीक्ष्ण. निकाल कर खरल कर लें। लोह और कान्तलोह ) ५-५ तोले मिलाकर ठंडा मात्रा-२ रत्त । करके सुरक्षित रखें। इसे कुड़की छालके चूर्ण या क्वाथके साथ यह बलकारक, वर्ण संस्कारक, आयुष्यवर्द्धक, देनसे श्वेत कुष्ठ, श्वास और कासका नाश होता है। । और बलिपलितनाशक है तथा आमवातको नष्ट करता है। इसे पित्तज कुष्ठ में घीके साथ और प्रमेहमें शहद के साथ देना एवं दोषानुरूप पथ्य पालन ( मात्रा-५-६ माशे ।) कराना चाहिये । (९५८२) खदिरसारादिपूर्णम् ( ग. नि. । कुष्ठा. ३६) (९५.८१) खण्डशुण्ठयवलेहः सपश्चनिम्बत्रिफलाशताह: ( यो. र. । आमवाता.) ___ सलोहचूर्णः सविरणसारः। नागरस्य तुलामेको घृतस्य पलविंशतिः । सबीजसारः खदिरस्य सारः क्षीरद्रोणार्धके पक्त्वा खण्डस्यार्ध शतं क्षिपेत ।।। कुष्ठापहः चित्रगदापहश्च ।। व्योषं विजातकं चैव केशरं पिप्पलीजटा ।। खैरसार, नीमका पंचांग, हर, बहेड़ा, आमला, जोङ्गक जातिपत्रीकं जाती फलकचोरकम् ।। | सौंफ (या सोया ), लोहभस्म, बायबिडंगकी मींगी, अश्मभेदस्ताम्रभस्मवङ्गभस्मतथैव च । ( गिरी ) और विजयसार का सार समान भाग स्वर्णमाक्षिकमभ्रं च तथा लोहत्रयं क्षिपेत ॥ | लेकर एकत्र खरल करके चूर्ण बनावें । एतान्पृथक्पलान्भागान् प्रत्येकं चूर्णितं क्षिपेत्। यह चूर्ण श्वित्र और अन्य कुष्ठों को मन्दानल विपक्वं तु लेहवसाधु साधयेत् ॥ नष्ट करता है। बल्यं वय तथाऽऽयुष्यं वलीपलितनाशनम् ।। (यात्रा--१॥ माशा । अनुपान-खैरआमवातप्रशमनं सौभाग्यकरमुत्तमम् ॥ छालका क्वाथ) ६। सेर सोंठके चूर्णको २॥ 'सेर घीमें भून (९५८३) खर्परमारणम् लें और फिर उसमें १६ सेर दूध डालकर मन्दाग्नि ( आ. वे. प्र. । अ. ९) पर पकावें । जब दूध कुछ गाढ़ा हो जाय तो उसमें खर्परं पत्तलं कृत्वा लवणान्तर्गतं पचेत् । ३ सेर १० तोले खांड मिला दें एवं अवलेह तैयार | जायते शोभनं भस्म सर्वरोगापहं स्मृतम् ।। हो जाने पर उसमें सोंठ, मिर्च, पीपल, दालचीनी, खपर के पत्तर करवा के सेंधानमकके बोचमें इलायची, तेजपात, नागकेसर, पीपलामूल, अगर, । रखकर (शराव सम्पुटमें बन्द करके ) पकानेसे आवित्री, जायफल, चोरक, पाषाणभेद, ताम्रभस्म, ' उसकी भस्म हो जाती है। For Private And Personal Use Only

Loading...

Page Navigation
1 ... 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700