________________
सङ्गरोयमजनिष्ट महान् नौ, द्वादशद्विगुणितायनमात्रः ।
चेन्निषेधमधुनास्य विदध्यां तर्हि मेऽल्पबल इत्यपवादः ।। ५९ ।।
“અમારા બન્ને વચ્ચેના આ મહાભયંકર યુદ્ધનો પ્રારંભ થયે આજ બાર વર્ષ થઈ ગયાં, છતાં તે બારગણું લંબાતું જાય છે. હવે હું આ યુદ્ધને વચમાંથી રોકી દઉં તો ‘હું અલ્પશક્તિશાળી છું’ એ પ્રમાણે જગતમાં મારો ઉપહાસ થાય.
आगतास्त्रिदिवतो यदि यूयं मां त्रिविष्टपसदो ! न मया तत् ।
1
पुण्यवत्सुलभदर्शनवाक्याः, कुत्रचित् कलिवशादवमन्याः ||६० ।।
“દેવગણ ! આપનાં દર્શન અને આપની વાણી તો મહાપુણ્યશાળીઓને જ સુલભ છે. આપ સ્વર્ગમાંથી મારી પાસે પધાર્યા છો પરંતુ યુદ્ધવશાત્ મારાથી આપની અવજ્ઞા ના થાય તે માટે હું આપની સમક્ષ એક પ્રસ્તાવ મૂકું છું :
एक एव समुपैतु रथाङ्गी, तादृशोहमपि संयत एता ।
तत्र नावधिक' विक्रमवान् यः, स्वीकरिष्यति च तं विजयश्रीः ||६१ ||
“યુદ્ધભૂમિમાં ચક્રવર્તી ભરત એકલા આવે અને હું પણ એકલો જ આવું. અમારા બન્ને વચ્ચે જેનું અધિક પરાક્રમ જાહેર થશે તેને જ વિજયશ્રી વ૨શે.
વમેવ નનવર્નવિમર્યોં, નો ભવિષ્યતિતાં વિવુધા ! È ! ।
दोर्बलाभ्यधिकताप्रतिपत्तिर्भाविनी च किल सर्वसमक्षम् ।।६२।।
“હે દેવગણ ! એમ કરવાથી નરસંહાર થતો અટકશે અને સર્વજન સમક્ષ અમારા બન્નેના અધિક ભુજાબળની પ્રતીતિ થશે.”
व्याहृता अपि सुरा इति हृष्टास्तेन युद्धविधिदक्षभुजेन ।
कौतुकाय गगनं त्वधितस्थुः, कौतुकी न हि विलोकयिता कः ? ।। ६३ ।।
યુદ્ધનીતિમાં વિચક્ષણ પરાક્રમી બાહુબલિના આ પ્રસ્તાવથી દેવો અધિક પ્રસન્ન થઈ ગયા. અને તે કુતૂહલવશ આકાશમાં જઈને બેઠા, ખરેખર કૌતુકી વ્યક્તિ ક્યારે પણ કૌતુક જોવાની તક જતી ના કરે.
एतदाजिमवलोकयतो मे, स्वस्थितिर्बहुतरैव भवित्री ।
इत्यवेक्ष्य तरणिः परिलिल्ये, पश्चिमां नववधूमिव रागात् ।। ६४ ।।
આ યુદ્ધને જોતાં જોતાં તો મારી સ્થિતિ બહુ લાંબી થઈ જશે. એમ વિચારીને સૂર્યે નવોઢા સમાન
પશ્ચિમ દિશાને આસક્તિથી આલિંગન કર્યું, અર્થાત્ સૂર્ય અસ્ત થઈ ગયો.
तौ तदैव च निवर्तयतःस्म, वेत्रिभिः प्रहरणान्निजवीरान् । देवताक्तमिति वृत्तमशेषं, तत्पुरो कथयतां च विशेषात् ।। ६५ ।।
૧. નો + અધિજ... |
શ્રી ભરતબાહુબલિ મહાકાવ્યમ્ ૦ ૨૩૫
