________________
तीन पायाची शर्यतशिक्षण-पैसा-सुख
- चकोर गांधी
आजचे युग हे ज्ञान युग आहे हे उपलब्ध झाल्या. पायलट, एअर होस्टेस, अतिरेक व्हायला लागला आहे. जगतमान्य आहे. निश्चितच ज्ञानयुगामध्ये हॉटेल मॅनेजमेंट, अॅनिमेशन, रिटेल अशी अभ्यासाचा क्लास, खेळाचा क्लास, कधी नव्हते एवढे महत्त्व शिक्षणाला आले अनेक नवीन क्षेत्रे उघडली. भारताच्या हसायचा व चांगले रडायचा क्लास. अशी आहे. जागतिकीकरण, इंटरनेट, आय-टी, आर्थिक प्रगतीमध्ये झपाट्याने वाढ होत अतिशयोक्ती व्हायला लागली आहे. आऊट सोर्सिंग तसेच जागतिक तुलनेत गेली व याची नकळत धुंदी सर्वांना चढायला अक्षरश: पालकांनी मुलांशी व मुलांनी भारतात असलेली प्रचंड तरुण लोकसंख्या, लागली.
पालकाशी कसे वागायचे याचे क्लास खूप मोठ्या संख्येने सुशिक्षित व तेही इंग्रजी यामुळेच पालकांना व पाल्यांना चागंले घ्यायची वेळ खरंच आली आहे. येत असलेले यामुळे आपल्या देशात एकदम शिक्षण हवे आहे. चांगले शिक्षण म्हणजे चांगले शिक्षण म्हणजे चांगली नोकऱ्या व चांगले पगार यांचा सुवर्णकाळ चांगले मार्क, चांगले मार्क म्हणजे, नोकरी, चांगली नोकरी म्हणजे भरपूर पैसा आला आहे. त्यामुळे प्रत्येक पालकाला नामांकित कॉलेज, नामांकित कोचिंग व सुरक्षितता, भरपूर पैसा म्हणजेच सुख श्रीमंत असो वा गरीब, नोकरदार असो वा क्लासेस व कोर्समध्ये अॅडमिशन. चांगले अशा तीन पायाची, पालकांची आणि धंदेवाईक आपल्या पाल्याने खूप चांगले कॉलेज म्हणजे चांगली नोकरी, चांगली पाल्याची शर्यत सुरू होते. शिकावे असे वाटते. कधी नव्हते एवढे नोकरी म्हणजे जास्तीत जास्त पगार देणारी, यातील विचार करण्याचा खरा मुद्दा हा करिअरला महत्त्व आले आहे. तसेच त्याचबरोबर भरपूर सोई सवलती देणारी आहे की 'खरेच चांगले मार्क म्हणजेच शिक्षणाच्या जागतिकीकरणामुळे अनेक याचा अर्थ 'सिक्युरिटी' पण मानला जातो. चांगले शिक्षण काय? फक्त नवीन क्षेत्रे खुली झाली आहेत. दिवसेंदिवस या सर्वात कळत नकळत मनामध्ये अर्थ शिकलेल्यांनाच पैसा मिळतो काय? व फक्त सरकारी व फक्त युनिव्हर्सिटीच्या पारंपरिक असतो फक्त भरपूर पैसा, पैसा व पैसा. भरपूर पैसेवालेच सुखी असतात काय? सिक्युरिटी शिक्षणापेक्षा स्वायत्त शिक्षण झपाट्याने पैसा कशासाठी तर पैसा म्हणजेच सुख. या शब्दाला अर्थ आहे काय?' प्रगती करत आहे. जशी जशी नवीन फक्त पैशालाच अर्थ बाकी सर्व व्यर्थ आहे हेही तितकेच खरे की याच्या विरोधात
औद्यागिक क्षेत्रे उघडत आहेत, त्याला असे चित्र पालकच मुलांसमोर उभे करत सुत्र सुद्धा लागू होऊ शकत नाही. म्हणजे लागणारी स्वायत्त शिक्षणे तयार होऊन आहेत. माणसांचे समाजातील, कुटुंबातील पैसे फक्त बिन शिकलेल्याच लोकांना लागणारे कुशल मनुष्यबळ पुरविले जाते. स्थान फक्त पैशावरच ठरते आहे. असेच मिळतात. सर्व गरीब लोकच फक्त सुखी शिक्षण, नोकरी व करिअर यामधील वेळेचे चित्र दिसत आहे.
असतात. मग खरे सूत्र काय? खरा जीवन अंतर कमी होत चालले आहे. बघता यामुळेच पालकांची व अर्थातच मंत्र काय? चांगली व खरी शर्यत दोन बघता, मुलांना शिक्षण म्हणजे केवळ पाल्यांची जीवघेणी स्पर्धा सुरू होते. ज्याला पायावरची कोणती? हे विचार करण्याची ग्रॅज्युएट व्हायच्या आत, बी.पी.ओ. मध्ये ___ आपण 'रॅट रेस'पण म्हणतो. अगदी वेळ व जबाबदारी प्रथम पालकांवर व मग दरमहा रु.१५ ते २० हजारची नोकरी व नर्सरीच्या अॅडमिशनपासून मुले या स्पर्धेमध्ये पाल्यांवर आलेली आहे. इंजिनिअर व एम.बी.ए.ला दरमहा २५ हजार ओढली जातात. मग सुरू होतो ताण- आपल्या आवडीचे शिक्षण म्हणजेच, रुपयांची नोकरी मिळायला लागली व दोन तणाव तुफान स्पर्धा. तो पळतो आहे म्हणून चांगले शिक्षण, ज्याला पॅशन म्हणतात. त्या ते तीन वर्षात दरमहा रु. ५० हजार ते एक मी पळायचे व एकमेकांचे पाहून सर्वांनीच क्षेत्रात शिकले तर अभ्यास कर म्हणायची लाख रुपयांपर्यंत पगार पोहोचले.या नोकऱ्या पळत रहायचे.
गरज नसते. खऱ्या अर्थाने ज्ञान मिळते. मार्क मोजक्या नाहीत तर अगदी हजारामध्ये शिक्षणाचे नाही पण अभ्यासाचा कमी अधिक पडले तरी चांगली प्रगती होते.
भगवान महावीर जयंती स्मरणिका २००९ । २५
