________________
૩૪
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે મંત્રથી મંત્રિત થયેલું પાણી પણ માનવીની એવા શ્રદ્ધાના પ્રભાવે જેમ અમૃતનું કામ કરે છે, (પાનીયમપ્યગૃતમિત્યનુચિજ્યમાન કિ નામ નો વિષ વિકારમાકરોતિ ? કલ્યાણ મંદિર સ્તોત્ર) તેમ ભોગના હેતુભૂત વિષયો પણ અભોગ પરિણામના પ્રભાવે અભોગનું કાર્ય કરે છે. ને તેથી ભોગપ્રાપ્તિ દ્વારા સંસારવૃદ્ધિની શંકા ઊભી રહેતી ન હોવાથી કારણિક અનુકંપાદાનનો નિષેધ કરી શકાતો નથી.
બાકી યાચકને આપવું સાધુને ઈષ્ટ ન હોવામાં તમે જે કારણ આપ્યું છે કે યાચકને આપવાથી પુણ્ય બંધ થાય છે, ને એ સાધુને અનિષ્ટ છે' તે કારણ પણ પરિપૂર્ણ સત્ય નથી, કારણ કે યાચકને આપવાથી સંયમને ઉદેશીને ગૃહસ્થોએ આપેલ વસ્તુ પાછી અસંયમમાં જાય એ અનિષ્ટ હોવાનું મુખ્ય કારણ છે.
આ રીતે દાનના પ્રથમ પ્રકાર અનુકંપાદાનની વાતો કરી. હવે બીજા પ્રકાર સુપાત્રદાનની વાત શરૂ થાય છે.
સુપાત્રને ભક્તિથી જે અપાય તે સુપાત્રદાન કહેવાય છે. એ મોક્ષદાયક હોય છે.
પ્રશ્ન : આમાં ભક્તિ એટલે શું?
ઉત્તર : સુપાત્રના આલંબને પોતે ભવસમુદ્ર તરી જવાની વાંછા એ ભક્તિ છે.
શંકાઃ “આ મારે આરાધ્ય છે (મારી આરાધનાનું પાત્ર છે)' આવી પ્રતીતિ એ ભક્તિ તરીકે પ્રસિદ્ધ છે, તો તમે કેમ ઇચ્છાને ભક્તિ તરીકે કહો છો ? આમાં “આરાધનાનું પાત્ર’ એમ જે કહ્યું છે તેમાં “આરાધના' એટલે ગૌરવશાળી એવા આરાધ્ય જેનાથી પ્રસન્ન થાય એવી ક્રિયા.
પ્રશ્ન : જે ગૌરવશાળી આરાધ્ય વ્યક્તિ ખૂબ ઉચ્ચભૂમિકાએ પહોંચી ગઈ હોય છે એમને પ્રસન્નતા-અપ્રસન્નતા જેવું કશું હોતું જ નથી. તો એમની આરાધના અશક્ય બની જશે.
ઉત્તર : ના, આરાધ્યની સેવા કરવી એ પણ આરાધનારૂપ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
