________________
૬૦
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે શકતા નથી. હું જ અપૂર્વ રહસ્યાર્થો કાઢું છું.' એવો ભાવ ધ્વનિત કરી શ્રોતાઓને પોતાના તરફ આકર્ષવા-પોતાની કંઠી પહેરાવી દેવી. આવી ફેશન પણ વક્તાઓમાં ચાલુ થઈ છે. એક, આવા જ કંઠી પહેરાવનારા વક્તાના વ્યાખ્યાનનું મેગેઝીનમાં છપાયેલું અવતરણ વાંચવા મળેલું. એમાં જણાવેલું કે - “રાત્રી ભોજન કરનારા બધા નરકમાં જ જાય' એવું હું તો ન કહું... એ આખા અવતરણમાં આવી અનેક વાતો સાથે... “એવું હું તો ન કહું....” “એવું હું તો ન કહું.” આ અંશ વારંવાર રીપીટ થયેલોઆમાં મનોવિજ્ઞાન સમાયેલું હોય છે. શ્રોતાઓને પણ કશું અનુચિત ન લાગે એ રીતે એક અનુચિત માન્યતા એમના મનમાં ઘડાવા લાગે છે. એ કઈ રીતે? આ રીતે
છેવટે નરકગમન પણ પરિણામોને આધીન હોય છે. બીજા બધાં પરિબળો જુદા પ્રકારના હોય તો રાત્રી ભોજન કરવા છતાં નરકગમન ન પણ થાય” આવું અન્ય વક્તાઓ પણ માનતા જ હોય છે ને કહેતા જ હોય છે. એટલે “રાત્રીભોજન કરનારા બધા નરકમાં જ જાય.” આવી બધી એકાન્તવાળી વાતો બીજા પણ કયા વક્તાઓ કહેતા હોય છે ? શાસ્ત્રાર્થના થોડા પણ જાણકાર હોય એવા તો કોઈ વક્તા આવું કહે જ નહીં, ને કહેતા જ નથી. પણ “એવું હું તો ન કહું આવા વારંવારના શબ્દો, શ્રોતાના મનમાં એવી પ્રતીતિ કરાવે છે કે બીજા વક્તાઓ આવું કહેતા હશે. “એકાન્તવાળી આ વાત સાચી તો નથી જ એવું એ કંઠી બંધાવવાવાળા વક્તાએ બરાબર સમજાવેલી હોય છે. એટલે જાણે-અજાણે પણ શ્રોતાના દિલમાં એવી માન્યતા આકાર લેવા માંડે છે કે બીજા મહાત્માઓ આવી ખોટી વાતો કરે છે... તેઓ શાસ્ત્રના સાચા રહસ્યાર્થ જાણતા નથી ને કહેતા નથી. આ વક્તા મહાત્મા જ સાચા રહસ્યાર્થો જાણે છે ને કહે છે. એટલે જો આપણે શાસ્ત્રોના સાચા રહસ્યાર્થ જાણવા હોય તો આમના જ વ્યાખ્યાન સાંભળવા, બીજા વક્તાઓના નહીં, બસ કંઠી બંધાઈ ગઈ.
આવા કંઠી બાંધનારા શ્રોતાઓને પણ મધ્યમજીવોમાં સમજી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
