________________
બત્રીશી-૨,
લેખાંક-૮
૭૩
જ્ઞાનીઓની જે આશા છે એનો ભંગ થાય છે. બીજી બાજુ, આ આજ્ઞાનું પાલન કરવા માટે હૉલમાં બધાની સાથે બેસવામાં આવે તો સ્વાધ્યાય એટલો સારો થઈ શકતો નથી.. કોને મહત્ત્વ આપવું ? આજ્ઞાપાલનને કે સારા સ્વાધ્યાયને ?
પ્રશ્ન : રૂમમાં એકલા જે બેસવું છે તે, કોઈ જોતું ન હોય એટલે ઇચ્છા મુજબ ઉંઘી શકાય.. વગેરે શિથિલતાને પોષવા માટે નહીં, પણ સ્વાધ્યાય સારો થાય એ જ એક માત્ર ઉદાત્તભાવનાથી.. વળી, બ્રહ્મચર્ય અંગે કંઈક પ્રશ્ન પેદા ન થાય એ પ્રયોજનથી પ્રભુની અલગ કમરામાં ન બેસવાની આજ્ઞા છે, ને એ પ્રશ્ન તો આવા અવસરે કમરામાં અલગ બેસવા છતાં પણ સંભવિત છે જ નહીં. તો સ્વાધ્યાય વધારે થાય એ જ ઇચ્છનીય કેમ નહીં ?
ઉત્તર ઃ મધ્યમ જીવને જ આવો પ્રશ્ન ઊઠે છે. પંડિત જીવ તો સમજતો જ હોય છે કે જો આજ્ઞા નથી રહી, તો અનુષ્ઠાન ગમે એટલું સુંદર હોય, એ આરાધનારૂપ બની જ શકતું નથી, ને તેથી આત્માને હિતકર પણ બનતું જ નથી. માટે આજ્ઞા મુજબ વર્તવું એ જ શ્રેયસ્કર છે.
પ્રશ્ન : પણ, સ્વાધ્યાય સારો થાય તો બોધ વિશદ થાય... અલ્પકાળમાં ઘણું ભણી-ગણીને તૈયાર થઈ શકાય તો પછી બીજાઓને પણ ભણાવી-ગણાવી ને તૈયાર કરી શકાય. પોતે પણ બોધ વિશદ થવાથી પછી વધારે સારુ સંયમ પાળી શકે. તો આ જ શ્રેયસ્કર કેમ ન કહેવાય ?
ઉત્તર : જુઓ, આપણી સાધના વીતરાગતા મેળવવા માટે છે. (પછી કેવળજ્ઞાન અને મોક્ષ તો ક્રમશઃ મળી જ જાય છે, એ માટે વિશેષ કોઈ સાધના કરવાની હોતી નથી.) વીતરાગતા મેળવવા માટે મોહનીયકર્મનો ક્ષય કરવો આવશ્યક છે. એ ક્ષય કરવા માટે મોહનીયકર્મનો ક્ષયોપશમ વધારતા જવું એ ઉપાય છે. (આને જ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
