________________
૧૧૪
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે એ રીતે જિનાજ્ઞાના પ્રાધાન્યનું સૂચક અને તાત્પર્યને વિષય કરનારું જ્ઞાન એ ભાવનામયજ્ઞાન છે.
જેમકે શ્રાવકોને પ્રતિક્રમણ-પૌષધમાં માગું કરવું હોય (= લઘુશંકા ટાળવી હોય) તો ધોતીયું બદલવું પડે છે. કેમકે જે વસ્ત્ર પહેરીને પેશાબ કર્યો એ વસ્ત્ર અશુદ્ધ બની ગયું. હવે આવા અશુદ્ધ વસ્ત્રથી સૂત્રોચ્ચાર કે ક્રિયા કરવામાં આવે તો દોષ લાગે છે. પણ સાધુઓને આ રીતે વસ્ત્ર બદલવાના હોતા નથી. એટલે કે જે ચોલપટ્ટો પહેરીને માણું કર્યું એ જ ચોલપટ્ટો પહેરીને પ્રતિક્રમણ વગેરે કરે તો પણ કોઈ દોષ લાગતો નથી.
શંકા - સાધુ તો નિષ્પરિગ્રહી છે. અતિઆવશ્યક એવા એક ચોલપટ્ટા સિવાય બીજો ચોલપટ્ટો એમની પાસે હોતો જ નથી, તો બદલે શી રીતે ?
સમાધાન - પેશાબ કરવાની ક્રિયા જ જો વસ્ત્રને અશુદ્ધ કરનાર છે તો સાધુના વસ્ત્ર પણ અશુદ્ધ થવા જ જોઈએ ને ? વળી, સાધુ નિષ્પરિગ્રહી છે, માટે બદલવાના બીજાં વસ્ત્રો નથી. પણ શ્રાવિકાઓ તો સપરિગ્રહી છે. ઘણાં વસ્ત્રો ધરાવતી હોય છે. છતાં એમને પણ બદલવાના હોતા નથી. એટલે કે ક્રિયા-સૂત્રોચ્ચાર વગેરે કરવામાં દોષ લાગે એવી અશુદ્ધિ એમના વસ્ત્રોમાં પણ આવતી નથી. એટલે આ પ્રશ્ન નિર્માણ થાય છે કે વસ્ત્રોમાં અશુદ્ધિ આવવાનું મુખ્ય કારણ પેશાબ કરવાની ક્રિયા છે કે બીજું કાંઈ ? અને ભાવનામયજ્ઞાન આ પ્રશ્નનો જવાબ આપે છે કે જિનાજ્ઞા જ સર્વત્ર મુખ્ય છે. શ્રાવકો માટે કપડાં બદલવાની આજ્ઞા છે.. એટલે એ જો ન બદલે તો આ આજ્ઞાનો ભંગ થતો હોવાથી દોષ લાગે છે. અને સાધુઓ કે શ્રાવિકાઓ માટે આવી આજ્ઞા નથી. એટલે વસ્ત્ર ન બદલવા છતાં જિનાજ્ઞાનો ભંગ ન હોવાથી દોષ લાગતો નથી. આમ સર્વત્ર જિનાજ્ઞા જ મુખ્ય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
