Book Title: Atma Siddhi Shastra Vivechan Part 2
Author(s): Shrimad Rajchandra, Rakeshbhai Zaveri
Publisher: Shrimad Rajchandra Ashram

View full book text
Previous | Next

Page 740
________________ ગાથા ૮૩માં શ્રીગુરુએ કહ્યું કે જેમ ઝેર અને સુધા પોતે જાણતાં નથી કે ભૂમિકા તેને ખાનાર મૃત્યુ પામે છે કે દીર્ઘાયુ પ્રાપ્ત કરે છે, છતાં પણ તેને ગ્રહણ કરનારને તેનું ફળ મળ્યા વિના રહેતું નથી; તેમ કર્મ પણ સ્વભાવ પ્રમાણે પરિણમી, જડ હોવા છતાં પણ શુભાશુભ ફળ આપે છે અને જીવ તેનો ભોક્તા બને છે. ગાથા ગાથા - - આમ, ગાથા ૮૨-૮૩ દ્વારા શ્રીગુરુએ કર્મબંધની પ્રક્રિયા સમજાવી અને સિદ્ધ કર્યું કે બંધાયેલાં કર્મ યોગ્ય કાળે સ્વયમેવ ફળ આપે છે. કર્મના ફળરૂપે જ જીવને ભિન્ન ભિન્ન સ્થિતિઓ પ્રાપ્ત થાય છે. એક સુપરિચિત ઉદાહરણ વડે જીવનું શુભાશુભ કર્મફળભોતૃત્વ સિદ્ધ કરતાં શ્રીગુરુ કહે છે ૮૪ ‘એક રાંક ને એક નૃપ, એ આદિ જે ભેદ; કારણ વિના ન કાર્ય તે, તે જ શુભાશુભ વેધ.' (૮૪) એક રાંક છે અને એક રાજા છે, એ આદિ શબ્દથી નીચપણું, ઊંચપણું, અર્થ| કુરૂપપણું, સુરૂપપણું એમ ઘણું વિચિત્રપણું છે, અને એવો જે ભેદ રહે છે તે, સર્વને સમાનતા નથી, તે જ શુભાશુભ કર્મનું ભોક્તાપણું છે, એમ સિદ્ધ કરે છે; કેમકે કારણ વિના કાર્યની ઉત્પત્તિ થતી નથી. (૮૪) તે શુભાશુભ કર્મનું ફળ ન થતું હોય, તો એક રાંક અને એક રાજા એ આદિ જે ભેદ છે તે ન થવા જોઈએ; કેમકે જીવપણું સમાન છે, તથા મુનષ્યપણું સમાન છે, તો સર્વને સુખ અથવા દુઃખ પણ સમાન જોઈએ; જેને બદલે આવું વિચિત્રપણું જણાય છે, તે જ શુભાશુભ કર્મથી ઉત્પન્ન થયેલો ભેદ છે; કેમકે કારણ વિના કાર્યની ઉત્પત્તિ થતી નથી. એમ શુભ અને અશુભ કર્મ ભોગવાય છે. (૮૪)૧ Jain Education International ભાવાર્થ આ સંસારમાં રાજા-રંક, તવંગર-ગરીબ, ઊંચ-નીચ, પંડિત-મૂર્ખ, સુરૂપકુરૂપ, નીરોગી-રોગી ઇત્યાદિ જે ભેદો દેખાય છે, તે ભેદો કારણ વિના હોઈ શકે નહીં; અર્થાત્ જુદા જુદા ભેદરૂપ કાર્યનું કોઈ ને કોઈ કારણ અવશ્ય હોવું જોઈએ. તે વિષે વિચારણા કરતાં નિર્ણય થશે કે શુભાશુભ કર્મના ઉદય સિવાય બીજું કોઈ કારણ ઘટી શકતું નથી કે જે આવા ભેદ નિપજાવનાર હોય. આમ, આ ગાથામાં સરળ યુક્તિ દ્વારા શ્રીગુરુએ કહ્યું કે જગતમાં પ્રવર્તતી ૧- શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર', છઠ્ઠી આવૃત્તિ, પૃ.૫૪૯ (પ્રસ્તુત ગાથા ઉપર શ્રીમદે પોતે કરેલું વિવેચન) For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org

Loading...

Page Navigation
1 ... 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816