________________
મિ.દગતિદુર્ભાડા પામે, વદન માટે નાલાયક છે, નેમિનાથ એમ છે
છે
- રાગથી સ્ત્રીદર્શન કરતો મુનિ, દગતિમા ,
Gms GoG8
હી સુધી મૌન રહે તો એના માટે શ્રેષ્ઠ વસ્તુ છે. કારણ આવે તો બોલે, પણ એ સિવાય ન જ હો. રિ બોલે.
મહોપાધ્યાયજીની પ્રરૂપણા નિશ્ચયનયની અપેક્ષાએ છે. તેની અપેક્ષાએ તો વચનનું વી. છે સ્પષ્ટ જ્ઞાન આવી ગયું એટલે બોલો કે ન બોલો બધી ગુપ્તિ જ ગણાય. Rી પણ વ્યવહારમાં તો એવું જ ગણાય કે આ બધા બોધવાળો ગીતાર્થ સંયમી પણ શક્ય છે વી, હોય ત્યાં સુધી મૌન જ રહે. ગપ્પા-સપ્પા, હસી-મજાક, ઠઠ્ઠા મશ્કરી, ટોલ-ટપ્પાં.... માં નવી આ કદિ એમની હાજરી-અનુમતિ ન હોય.
આપણે એ વ્યવહારનય પ્રમાણે કલિકાલ સર્વજ્ઞશ્રીએ વચનગુપ્તિની જે વ્યાખ્યા કરી છે. વી તે જોઈએ. 4 संज्ञादिपरिहारेण यन्मौनस्यावलम्बनम् ।
वाग्वृत्तेःसंवृत्तिर्वा या, सा वाग्गुप्तिरि होच्यते ॥ 9) હાથ-આંગળી-પાંપણ-મોટું વગેરે કોઈપણ વસ્તુ વડે સંજ્ઞાદિ ન કરવી અને એ રીતે જેવી છે મૌન ધારણ કરવું એ વાગૃપ્તિ છે. અથવા તો પછી માત્ર ભાષાનો નિષેધ કરવો એ છે (રવાગૃપ્તિ છે. વીપહેલી વ્યાખ્યા વિશિષ્ટ કક્ષાના મૌનની છે. છે મૌન સંયમીઓ પણ કાયાની ચેષ્ટા દ્વારા તો ઘણી વાતચીત કરી લેતા હોય છે. (૧) રિ ગોચરી નોંધનારને આંગળીઓ ઉંચી કરી એક-બે જુમ્મા નોંધાવી દે (૨) ફલાણા મહારાજ રે વી કે ફલાણી વસ્તુ ક્યાં પડી છે.... એમ પુછનારને આંગળી ચીંધણુ કરી દે (૩) કોઈકને વી આ બોલાવવા હોય, ક્યાંક જતા અટકાવવા હોય તો મોઢાથી ઉંહકાર કરીને અટકાવે, Rી બોલાવે.... વી, આવી કાયિક ચેષ્ટાદિ પણ બિલકુલ ન કરવાપૂર્વક જે મૌન ધારવામાં આવે તેવી .
આ વચનગુપ્તિ કહેવાય. (૨) જ્યારે બીજી વ્યાખ્યામાં કાયિક ચેષ્ટાઓનો નિષેધ નથી. માત્ર ભાષા બોલવાનો જ ? વીનિષેધ છે. અને અત્યારે આવા પ્રકારનું મૌન જ પ્રસિદ્ધ છે. છે આ મૌનના લાભો ય ઘણાં છે. (R) (૧) જિનકલ્પીઓ લગભગ મૌન જ રહે છે. કશો ઉપદેશ આપતા નથી. વી વિરકલ્પીઓ સાથે તો નહિ જ, પણ જિનકલ્પીઓ સાથે પણ એ જિનકલ્પીઓ વાતચીત વી { નથી કરતા. કાયિક ચેષ્ટાથી ય વાતચીત લગભગ નથી કરતા. થવીવીર વીવીરવીર અષ્ટપ્રવચન માતા • (૨૪૦) વીર વીવીપીવી)
