________________
- લાઘવ : નરાદિકમાં સ્થાપે જીવને, સૌનધિ નામે દોષ, તલ કે બિંદુ માત્ર પણ સંનિધિ, કરતા મુનિપણે ભાગે ધન,૯૩
(૪) અચિત્તમાર્ગમાંથી પસાર થઈને મિશ્રસ્થાનમાં સ્થંડિલ બેસવું એ ચોથો વિકલ્પ છે. (૫) મિશ્રમાર્ગમાંથી પસાર થઈને મિશ્રસ્થાનમાં સ્થંડિલ બેસવું એ પાંચમો વિકલ્પ છે. (૬) સચિત્તમાર્ગમાંથી પસાર થઈને મિશ્રસ્થાનમાં સ્થંડિલ બેસવું એ છઠ્ઠો વિકલ્પ છે. (૭) અચિત્તમાર્ગમાંથી પસાર થઈને સચિત્તસ્થાનમાં સ્થંડિલ બેસવું એ સાતમો વિકલ્પ છે. (૮) મિશ્રમાર્ગમાંથી પસાર થઈને સચિત્તસ્થાનમાં સ્થંડિલ બેસવું એ આઠમો વિકલ્પ છે. (૯) સચિત્તમાર્ગમાંથી પસાર થઈને સચિત્તસ્થાનમાં સ્થંડિલ બેસવું એ નવમો વિકલ્પ છે.
જો પહેલો વિકલ્પ શક્ય ન હોય તો જ બીજો અપનાવાય.... એમ નવે ય ભેદોમાં સમજવું. આમાં માર્ગ મિશ્ર કે સચિત્ત હોય એના કરતાં બેસવાનું સ્થાન મિશ્ર કે સચિત્ત હોય તેમાં વધારે દોષ લાગે. કેમકે માર્ગમાં તો આપણે ચાલવાનું જ છે, ઉભા નથી રહેવાનું. એટલે માર્ગમાં રહેલ સચિત્ત પૃથ્વી વગેરેને ઓછી ૨ કિલામણા થાય. પા સેકંડ જેટલો સમય જ તે તે પૃથ્વી વગેરે પર પગ પડે. જ્યારે બેસવાના સ્થાને તો બેચાર મિનિટ સ્થિર બેસવાનું હોવાથી વધુ વિરાધના થાય અને એમાં નિષ્ઠુરતા પણ આવે. દા.ત. ધગધગતા ગરમ રસ્તા ઉપર બે મિનિટ દોડવું હજી સહેલું છે, પણ એ જ રસ્તા ઉપર એક જ જગ્યાએ સ્થિર બે મિનિટ ઉભા રહેવું ભારે અઘરું છે. વળી બેસવાનું સ્થાન જો મિશ્ર કે સચિત્ત હોય તો એમાં આપણું સ્થંડિલ દિવસો સુધી પડ્યું રહેવાનું. એનાથી એને કાયમ કિલામણાદિ થાય. માટે માર્ગ સચિત્ત કે મિશ્ર હોય એના કરતા બેસવાનું સ્થાન સચિત્ત કે મિશ્ર હોય એ વધુ ખરાબ છે. જ્યારે કટોકટિ આવે, અને મિશ્ર કે સચિત્ત સ્થાનમાં જ બેસવાનો અવસર આવે ત્યારે ત્યાં સીધા બેસવામાં નિષ્ઠુરતા વગેરે દોષો લાગતા હોવાથી ત્યાં પ્યાલામાં જઈને જ પછી ત્યાં પરઠવવાનું વિધાન છે. આ સિવાય પ્યાલાનો ઉપયોગ ક૨વાનું જણાવેલ નથી. પણ એ રીતે પ્યાલામાં સ્થંડિલ જવામાં કે પ્યાલામાં સ્થંડિલ ગયા બાદ એ પ્યાલો સચિત્ત મિશ્ર સ્થાને પરઠવવામાં જો કોઈપણ ગૃહસ્થ જોનાર હોય તો ત્યાં પ્યાલો ન જ વાપરવો પણ એ વખતે એવા સ્થાનમાં સીધા જ સ્થંડિલ જવું અને પરિણામ નિષ્ઠુર ન થાય એ માટે “હું તો ધર્માસ્તિકાયના પ્રદેશો ઉપર જ બેઠો ૨ છું” એમ કલ્પના કરવી.
સાર એટલો જ કે (૧) સચિત્ત કે મિશ્ર સ્થાનમાં જ સ્થંડિલ બેસવાનું થાય, ત્યારે ત્યાં સીધા ન બેસવું, પણ ઉપાશ્રયાદિમાં જ પ્યાલામાં કરી પછી તે સ્થાને પરઠવવું. પણ (૨) આ રીતે પ્યાલામાં કરવામાં કે પછી પરઠવવામાં જો ગૃહસ્થો જોઈ જવાના હોય, એમને ખબર પડવાની હોય તો પછી પ્યાલાનો ઉપયોગ ન કરતા આવા સ્થાનમાં સીધા જ બેસવું, ધર્માસ્તિકાયની કલ્પના કરવી.
આ જ પદાર્થ ઉપરના શાસ્ત્રપાઠમાં જોવા મળે છે.)
તે મિશ્ર સ્થંડિલમાં બેસવાનો અવસર એક ગામથી બીજા ગામમાં વિહાર કરતી વખતે રસ્તામાં ઉપસ્થિત થઈ શકે છે. ત્યાં પ્યાલાઓ વડે યતના કરવી. (અર્થાત્ પ્યાલામાં જઈ પછી એ મિશ્રાદિ સ્થાનમાં પરઠવવું.) પણ (જો શેષકાળ હોવાથી) પ્યાલા ન હોય અથવા પ્યાલા હોય પણ પ્યાલામાં સ્થંડિલ કરતા કે કર્યા બાદ મિશ્રસ્થાનમાં પરઠવતા જો ત્યાં ગૃહસ્થોનું આગમન થતું હોય, તો ધર્માસ્તિકાયના પ્રદેશોની વી કલ્પના કરીને પછી તે મિશ્રસ્થાનમાં સીધા જ બેસી જવું.... સચિત્તમાર્ગથી સચિત્તભૂમિમાં સ્થંડિલ જવું.... અહીં પણ પ્યાલાઓ વડે યતના કરવી. પણ જો પ્યાલા ન હોય અથવા પ્યાલામાં સ્થંડિલ કરવામાં વી કે એ પછી પ્યાલા દ્વારા એ ૫૨ઠવવામાં જો ગૃહસ્થોનો સંભવ હોય તો ધર્માસ્તિકાયાદિ પ્રદેશોની નિશ્રા
વીર વીર વીર વીર વીર અષ્ટપ્રવચન માતા – (૩૦૯) વીર વીર વીર વીર વીર
