Agam Satik Part 12 Bhagavati Sutra Gujarati Anuwad 4

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 27

૧૩/-/૬/૫૮૫
so
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૪
છે શતક-૧૩, ઉદ્દેશો-૬-“ઉપાત” છે
- X - X - X - X - ઉદ્દેશા-પ-માં નાકાદિ કથન કર્યું, અહીં પણ તે જ કહે છે – • સૂત્ર-૫૮૫ -
રાજગૃહમાં ચાવતું આમ કહ્યું – નૈરયિક સાંતર ઉપજે છે કે નિરંતર ? ગૌતમ નૈરયિકો સાંતર પણ ઉપજે અને નિરંતર પણ ઉપજે છે. એ પ્રમાણે અસુકુમારો પણ જણવા. એ પ્રમાણે જેમ ‘ગાંગેય'માં છે, તેમ બે દેડકો કહેa. ચાવત વૈમાનિક નિરંતર પણ વ્યવે છે.
• વિવેચન-૫૮૫ -
‘ગંગેય’ શતક-૯, ઉદ્દેશો-૩૨મો છે. ઉત્પત્તિ અને ઉર્તના દંડક. વૈમાનિકનું ચ્યવન કહ્યું તે દેવો છે, દેવાધિકારથી “ચમર' કથન -
• સૂl-૫૮૬ -
ભગવ! અસુરેન્દ્ર અસુરરાજ ચમરનો ચમસ્યા નામે વાસ કર્યો છે? ગૌતમાં જંબુદ્વીપમાં મેરુ પર્વતની દક્ષિણમાં તિછ અસંખ્ય દ્વીપસમુદ્ર આદિ જેમ શતક-ર-માં સભા ઉદ્દેશકની વકતવ્યતા છે, તે સંપૂર્ણ જાણવી. વિશેષ એ કે – આ પ્રમાણે જાણવું - યાવતુ તિગિચ્છકૂટના ઉત્પાતુ પર્વતની ચમચંચા રાજધાનીમાં ચમચંચ નામે આવાસપર્વતનો અને અન્ય ઘણાં દ્વીપ આદિ સુધી બાકી બધું વર્ણન કરવું યાવત કિંચિત વિશેષાધિક સાડાતેર અંગુલ પરિધિ છે. તે ચમરચંયા રાજધાનીની દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં ૬૫૫ કરોડ, ૩૫-લાખ, ૫૦ હજાર યોજન દૂર અરણોદક સમુદ્રમાં તીછ જઈને આ અસુરેન્દ્ર અસુકુમારરાજ ચમરની સમસ્યા નામે આવાસ પર્વત છે. તે ૮૪,000 યોજન લાંબો છે, પરિધિ ૨,૬૫,૬૩ર સૌજનની અધિક છે. આ આવાસ એક પાકાર વડે ચોતરફથી ઘેરાયેલ છે, તે પ્રકાર ઉંચાઈમાં ૧૫o યોજન છે, આ રીતે ચમચંચા રાજધાનીની વકતવ્યdi સભાને છોડીને ચાવતુ ચાર અરસાદ પંક્તિઓ છે, સુધી કહેવી.
ભગવન્! ચમરેન્દ્ર, શું તે ચમરચંચ આવાસમાં નિવાસ કરીને રહે છે ? આ અર્થ સમર્થ નથી. ભગવન ! તો કયા કારણથી ચમરેન્દ્રનો વાસ ‘ચમચંચ’ આવાસ કહેવાય છે ? ગૌતમ ! જેમ આ મનુષ્ય લોકમાં ઉપકારીલયન, ઉધાનલયન, નિયllણયલયન, ધારાવારિકલયન હોય છે, ત્યાં ઘણાં મનુષ્યો, માનુષીઓ બેસે છે, સુવે છે આદિ જેમ રાયuસેણઈયમાં ચાવત કલ્યાણ ફળવૃત્તિ વિશેષ અનુભવતા વિચરે છે, પણ તેઓ વસતિ અન્યત્ર સ્વીકારે છે, એ પ્રમાણે ગૌતમ! ચમરેન્દ્રનો ‘ચમસ્ય’ આવાસ કેવળ કિંડારતિપતિક છે, પણ નિવાસ અન્યત્ર કરે છે માટે પૂર્વવત કર્યું. ભગવાન તે એમ જ છે.
• વિવેચન-૫૮૬ :
જવાWT સુધમદિ પાંચ સભા અહીં ન કહેવી. આ ચમરચંયા રાજધાની વકતવ્યતા ક્યાં સુધી કહેવી ? ચાર પ્રાસાદ પંક્તિ પર્યન્ત. • x • ઉપકારિકાલયન - પ્રાસાદાદિ પીઠ સમાન. ઉધાનિક લયન - ઉધાનમાં ગયેલા લોકોને ઉપકારી ગૃહ
કે નગર પ્રદેશગૃહ. નિયતિક લયન - નગરનિર્ગમ ગૃહ, ધારિવારિક લયન - ધારાપ્રધાન જળ, જેમાં છે, તે ધારાવારિક લયન. તેમાં (આ ગૃહોમાં)
માનતિ • કિંચિત્ આશ્રય કરે, સતિ - વિશેષ આશ્રય લે છે. અથવા THતિ - કંઈક સુવે છે, સતિ - વિશેષ સુવે છે. જેમ રાયપાસેણઈચમાં કહ્યું - તે દ્વારા આમ સૂચવે છે - વિતિ - ઉદ્ધસ્થાને ઉભા રહે છે. નિયતિ • બેસે છે, તુવેતિ - પડખાં બદલે છે. સંતિ - પરિહાસ કરે છે, પતિ - અક્ષાદિ વડે રમે છે. નર્નતિ - કંઈ ક્રિયા વિશેષ કરે છે. નંતિ - કામક્રીડા કરે છે. વિશfa - ક્રિડા કરે છે, નત્તિ - મોહિત કરે છે - વિમુગ્ધ થઈ પ્રણય કરે છે.
થff sāતિ - વાસ કરે છે - આ પ્રમાણે, મનુષ્યોના ઔપકારિકાદિ લયનવત્ ચમના ચમચંય આવાસ, નિવાસસ્થાન નથી, કેવળ ક્રીડામાં આનંદ અથવા કીડા અને તિ, જેનું નિમિત છે તે ક્રીડારતિ પ્રત્યયે, ત્યાં આવે છે.
અસુરકુમાર વિશેષાવાસ વક્તવ્યતા કહી, અસુરકુમારમાં વિરાધિત દેશ સર્વ સંયમી ઉત્પન્ન થાય છે, તેથી તેને દશવિ છે –
• સૂત્ર-૫૮૭,૫૮૮ :
[૫૮] ત્યારે શ્રમણ ભગવંત મહાવીર અન્ય કોઈ દિવસે રાજગૃહી નગરીના ગુણશીલ શૈત્યથી ચાવતું વિહાર કર્યો.
તે કાળો, તે સમયે ચંપા નગરી હતી, પૂણભદ્ર શૈત્ય હતું. ત્યારે ભગવંત મહાવીર અન્ય કોઈ દિવસે પૂવનિપૂન ચાલતા યાવત્ વિચરતા ચંપાનગરીમાં પૂણભદ્ર ત્ય હતું ત્યાં આવ્યા. આવીને યાવત્ વિચરે છે.
તે કાળે, તે સમયે સિંધુસૌવીર જનપદમાં વીતીભય નામે નગર હતું. તેની બહાર પૂર્વ દિશામાં મૃગવન ઉધાન હતું. સર્વત્ર તુક આદિ વર્ણન કરવું તે વીતીભય નગરમાં ઉદાયન રાજ હતો, તે મહાન હતો આદિ વર્ણન કરવું.
તે ઉદાયન રાજાને પ્રભાવતી નામે રાણી હતી. સુકુમાલ ઈત્યાદિ વર્ણન કરવું. તે ઉદાયન રાજાનો પુત્ર, પ્રભાવતી દેવીનો આત્મજ એવો અભિચિકુમાર હતો. સુકુમાલ હતો યાવત્ શિવભદ્રકુમારવતુ યાવતુ અનુભવતો વિચરતો હતો. તે ઉદાયન રાજાને કેશીકુમાર નામે ભાણેજ સુકુમાલ પાવતુ સુરૂપ હતો.
તે ઉદાયન રાજા સિંધુ સૌવીર પ્રમુખ ૧૬-જનપદોના, વીતીભય પ્રમુખ ૩૬૩ નગરો અને આકરોનો, મહસેન આદિ દશ મુગટબદ્ધ, તથા છત્ર ચામર, બાલવીઝનક-વાળા રાજાનો અને બીજા ઘણાં રાજા-ઈશ્વર-તલવર યાવતું સાવિાહ આદિનું આધિપત્ય ચાવતું કરતો, પાલન કરતો હતો. અવાજીવનો જ્ઞાતા એવો શ્રાવક હતો યાવત વિચરતો હતો.
ત્યારે તે ઉદાયન રાજ અન્ય કોઈ દિવસે પૌષધશાળામાં આવ્યો, શંખ શ્રાવક માફક વિચરવા લાગ્યો. ત્યારે તે ઉદાયનને મધ્યરાત્રિએ ધજિગરિકાથી જગતા આ આવા પ્રકારનો મનોગત ચાવતુ સંકલ્પ ઉત્પન્ન થયો - તે ગ્રામ, આકર, નગર, ખંડ, કબડ, મડંબ, દ્રોણમુખ, પટ્ટણ, આશ્રમ, સંભાહ, સંનિવેદિ ધન્ય છે, જ્યાં શ્રમણ ભગવત મહાવીર વિચરે છે. મા, ઈશ્વર તલવર યાવતું