Agam Satik Part 12 Bhagavati Sutra Gujarati Anuwad 4

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 105

૧૯/-/૧/૭૫૮
શતક-૧૯ — x — —
૦ શતક-૧૮ની વ્યાખ્યા કરી, હવે અવસરે આવેલ શતક-૧૯ કહે છે. • સૂત્ર-૫૮ -
લેશ્યા, ગર્ભ, પૃથ્વી, મહાસવ, ગરમ, દ્વીપ, ભવન, નિવૃતિ, કરણ, વનયસુર, આ દશ ઉદ્દેશકો, શતક-૧૯-માં છે.
• વિવેચન-૫૮ :
(૧) લેશ્યા-પહેલા ઉદ્દેશામાં કહેવી, તેથી આને લેશ્યા ઉદ્દેશક કહ્યો. એ પ્રમાણે બીજે પણ કહેવું. (૨) ગર્ભ-ગર્ભ અભિધાયક, (૩) પૃથ્વી-પૃથ્વીકાયિક આદિ વક્તવ્યતા. (૪) મહાસવ-નાકા, મહાશ્રવ, મહાક્રિયા આદિ પદાર્થ. (૫) ચરમ-અલ્પસ્થિતિક નારકાદિ વડે પરમ-મહાસ્થિતિકતાથી મહાકર્મવાળા આદિ અર્થ પ્રતિપાદનાર્થે. (૬) દ્વીપ-દ્વીપ અભિધાનાર્થે, (૩) ભવન-ભવનાદિ અર્થાભિધાનાર્થે, (૮) નિવૃત્તિ-શરીરાદિની નિષ્પત્તિ, (૯) કરણ-કરણાર્થે. (૧૦) વનચરસુર-વ્યંતર દેવોની વક્તવ્યતા.
Ð શતક-૧૯, ઉદ્દેશો-૧-‘વેશ્યા''
— * — * — * - * — * - * —
૧૯૫
૦ તેમાં પહેલો ઉદ્દેશો વ્યાખ્યાયિત કરીએ છીએ. તેનું આદિ સૂત્ર –
• સૂત્ર-૫૯ -
રાજગૃહમાં યાવત્ આમ કહ્યું – ભગવન્ ! લેા કેટલી છે ? ગૌતમ ! છ. તે આ પ્રમાણે - જેમ પન્નવણાનો ચોથો વેશ્યા ઉદ્દેશો સંપૂર્ણ કહેવો. ભગવન્ ! તે એમ જ છે, એમ જ છે.
• વિવેચન-૭૫૯ :
‘પ્રજ્ઞાપના' સૂત્રના પદ-૧૭ નો ઉદ્દેશો-૪-લેશ્યા ઉદ્દેશો આ સ્થાને કહેવો. તે આ - કૃષ્ણલેશ્યા ચાવત્ શુક્લલેશ્યા ઈત્યાદિ.
છે શતક-૧૯, ઉદ્દેશો-૨ “ગર્ભ' Ð
— x — * — x — x — x — x
૦ લેશ્મા અધિકારવાળા બીજા ઉદ્દેશાનું આદિ સૂત્ર – - સૂત્ર-૬૦ :
ભગવન્ ! વેશ્યાઓ કેટલી છે ? એ રીતે જૈમ પવણાનો ગર્ભ ઉદ્દેશો છે, તે સંપૂર્ણ કહેવો. - - ભગવન્ ! તે એમ જ છે, એમ જ છે.
• વિવેચન-૬૦ :
પૂર્વ - આ ક્રમ વડે જેમ ‘પ્રજ્ઞાપના’ સૂત્રમાં ૧૭માં પદમાં છઠ્ઠો ગોંદ્દેશકગર્ભસૂત્ર ઉપલક્ષિત ઉદ્દેશો છે, તે અહીં કહેવો. તેના ન્યૂનાધિકત્વ પરિહારાર્થે કહ્યું કે – સંપૂર્ણ ઉદ્દેશો કહેવો. આના દ્વારા જે સૂચવ્યું તે આ છે - ગૌતમ ! છ લેશ્મા છે. તે આ - કૃષ્ણલેશ્યા યાવત્ શુક્લલેશ્યા. - - ભગવન્ ! મનુષ્યોને કેટલી લેશ્યા છે ? ગૌતમ ! છ, કૃષ્ણલેશ્યા યાવત્ શુલલેશ્યા, આદિ.
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૪
જે સૂત્રોને આશ્રીને ગર્ભ ઉદ્દેશક અહીં કહ્યો તે આ છે - ભગવન્ ! કૃષ્ણલેશ્તી મનુષ્ય કૃષ્ણલેશ્મી ગર્ભને ઉત્પન્ન કરે ? હા, ગૌતમ ! કરે. ભગવન્ ! કૃષ્ણલેશ્મી મનુષ્ય, નીલલેશ્મી ગર્ભને ઉત્પન્ન કરે ? હા, ગૌતમ ! કરે. આદિ.
Ð શતક-૧૯, ઉદ્દેશો--“પૃથ્વી” છે
— x — x — x — x — x — x -
૧૯૬
૦ બીજા ઉદ્દેશામાં લેશ્યા કહી, પૃથ્વીકાયિકાદિત્વથી ઉત્પન્ન થાય. તેથી ત્રીજા ઉદ્દેશામાં પૃથ્વીકાયિકાદિને નીરૂપે છે. આ સંબંધે આદિ સૂત્ર –
• સૂત્ર-૬૧ :
રાજગૃહમાં યાવત્ આમ કહ્યું – ભગવન્ ! શું કદાચિત્ યાવત્ ચાર, પાંચ પૃથ્વીકાયિક મળીને સાધારણ શરીર બાંધે છે ? બાંધીને પછી આહાર કરે છે. પરિણમાવે છે, શરીરનો બંધ કરે છે ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. કેમકે પૃથ્વીકાયિક જીવ પ્રત્યેક આહારી, પ્રત્યેક પરિણામી, પ્રત્યેક શરીર બાંધે છે. ત્યારપછી તેઓ આહાર કરે છે, પરિણમાવે છે, શરીર બાંધે છે.
ભગવન્ ! તે જીવોને કેટલી વેશ્યાઓ છે ? ગૌતમ ! ચાર. તે આ – કૃષ્ણલેશ્યા, નીલલેશ્યા, કાપોતલેશ્યા, તેોલેશ્યા. - - ભગવન્ ! તે જીવો શું સમ્યક્દષ્ટિ, મિથ્યાર્દષ્ટિ, સભ્યમિથ્યાદષ્ટિ છે ? ગૌતમ ! તેઓ સમ્યક્દષ્ટિ કે સમ્યફમિસાદષ્ટિ નથી, મિથ્યાદષ્ટિ છે.
ભગવન્ ! તે જીવો શું જ્ઞાની છે કે અજ્ઞાની ? ગૌતમ! જ્ઞાની નથી. અજ્ઞાની છે. તે આ મતિ અજ્ઞાની, શ્રુત જ્ઞાની,
ભગવન્ ! તે જીવો શું મનોયોગી, વચનયોગી, કાયયોગી છે ? ગૌતમ !
મનોયોગી કે વાનયોગી નથી. કાયયોગી છે.
ભગવન્ ! તે જીવો શું સાકારોપયુક્ત, અનાકારોપયુક્ત છે ? ગૌતમ ! સાકારોપયુક્ત પણ છે, અનાકારોપયુક્ત પણ છે.
ભગવન્ ! તે જીવો શું આહાર કરે છે ? ગૌતમ ! દ્રવ્યથી અનંત પ્રદેશિક દ્રવ્યો. એ રીતે જેમ પવણાના પહેલા આહારોદ્દેશકમાં કહ્યું છે, તેમ યાવત્ સર્વ આત્મપદેશથી આહાર કરે છે ત્યાં સુધી કહેવું.
ભગવન્ ! તે જીવો જે આહાર કરે છે, તેનો સય થાય છે અને જે આહાર નથી કરતા, તેનો સય નથી થતો? ચીર્ણ આહાર બહાર નીકળે છે અથવા શરીરાદિરૂપે પરિણમે છે ? હા, ગૌતમ ! યાવત્ તેમજ છે.
ભગવન્ ! તે જીવોને એ પ્રમાણે સંજ્ઞા, પ્રજ્ઞા, મન અને વાન હોય છે કે – અમે આહાર કરીએ છીએ ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી. તો પણ તેઓ
આહાર તો કરે જ છે. ભગવન્ ! તે જીવોને એ પ્રમાણે સંજ્ઞા યાવત્ વચન હોય છે કે અમે ઈષ્ટ-અનિષ્ટ સ્પર્શને વેદે કે પ્રતિસંવેદે છે ? ના, તે અર્થ સમર્થ નથી, તો પણ તેઓ વેદન-પ્રતિસંવેદન કરે છે.
ભગવન્ ! તે જીવો શું પ્રાણાતિપાત, મૃષાવાદ, અદત્તાદાન યાવત્
-