Agam Satik Part 12 Bhagavati Sutra Gujarati Anuwad 4

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 55

૧૫/-I-I૬૪પ થી ૪૦
૯૬
તારા ધિમચિાર્ય અને ધમોપદેશક શ્રમણ જ્ઞાતપુત્રને આ વાત કર..
ત્યારે તે આનંદ સ્થવિર ગોશાલક પાસે આ વાત સાંભળીને ભયભીત થયો ચાવતુ સંભાતભય, ગોશાળા પાસેથી હાલાહલ કુંભારણની કુંભકારાપણથી નીકળ્યો, નીકળીને શીઘ, વરિત શ્રાવતી નગરીની મધ્યેથી નીકળ્યો, નીકળીને
જ્યાં કોઇક ચૈત્ય હતું, જ્યાં શ્રમણ ભગવંત મહાવીર હતા, ત્યાં આવ્યો. આવીને શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને ત્રણ વખત આદક્ષિણપ્રદક્ષિણા કરી, કરીને વંદન-નમસ્કાર કર્યો, કરીને આમ કહ્યું - હે ભગવન્! એ પ્રમાણે છઠ્ઠ તપના પારણે આપની અનુજ્ઞા પામીને શ્રાવતી નગરીના ઉચ્ચ-નીચ યાવતું ભ્રમણ કરતાં હાલાહલા કુંભારણ યાવત પસાર થતો હતો ત્યારે ગોશાલકે મને હાલાહલા સમીપે ચાવત જોયો, જોઈને કહ્યું કે – હે આણંદ ! અહીં આવ. એક મોટું
ટાંત સાંભળ. ત્યારે હું ગોશાળાએ બોલાવતા હાલાહલા કુંભારણની કુંભારાષણમાં ગોશાળા પાસે ગયો. ત્યારે તે ગોરાળાએ મને આમ કહ્યું - હે આણંદ ! ઘણાં કાળ પૂર્વે કેટલાંક ઉચ્ચનીચ વણિકો હતા. ઈત્યાદિ પૂર્વવતું બધું કહેવું.
૪િ૬] હે ભગવન તો શું ગોશાલક પોતાના તપતેજથી એક પ્રહારમાં કૂટાઘાત સમાન ભમરાશિ કરવા સમર્થ છે ? ભગવન્! ગોશાળાનો આ વિષયમex છે કે તે આવું કરવાને સમર્થ પણ છે?
હે આનંદ / ગોશાળો ચાવત તેમ કરવા સમર્થ છે. • x • x • પણ અરહંત ભગવંતને તેમ ન કરી શકે. પરંતુ તેમને ઉપલાપ કરી શકે. તે આનંદ ગોશાળાનું જેટલું તપ-તેજ છે, તેથી અનંતગુણ વિશિષ્ઠતર તપ-તેજ નગાર ભગવંતોનું છે, પણ અણગાર ભગવંતો ક્ષાંતિક્ષમ હોય છે. હે આનંદ ! જેટલું અણગાર ભગવંતનું તપ તેજ છે, તેથી અનંતગુણ વિશિષ્ટતા તપ-તેજ સ્થવિર ભગવંતોનું છે, પણ સ્થવિરો amતિક્ષમ હોય છે. હે આણંદ સ્થવિરો જે તપતેજ છે, તેથી અનંત ગુણ વિશિષ્ટતર તપ-તેજ અરહંત ભગવંતોનું છે, પરંતુ અરહંતોનું તપ-dજ છે. કેમકે તેઓ ક્ષાંતિક્ષમ છે. હે આનંદ ! તેથી ગોશાળો પોતાના તપ-તેજ દ્વારા યાવતું ભસ્મ કરવામાં સમર્થ છે. હે નંદ ! એ તેનો વિષય છે, અને તેમ કરવાને સમર્થ પણ છે. પણ અરિહંત ભગવંતને નહીં, હા, તેમને પરિરૂપિત તો કરી શકે છે.
[૬૪] હે આનંદ ! તું જ, ગૌતમાદિ શ્રમણ નિગ્રન્થોને આ વાત કહે કે - હે આ તમારાથી કોઈએ ગોશાલક મંખલિપુત્રને ધાર્મિક પ્રતિપેરણાથી પ્રતિપ્રેરણા ન કરવી. ધાર્મિક પ્રતિસારણાથી પ્રતિસારણા ન કરવી, ધાર્મિક પ્રત્યપચારથી અત્યાચાર ન કરે. કેમકે ગોશાલકે શ્રમણ નિગ્રન્થો પ્રતિ વિશેષ મિથ્યાત્વભાવ ધારણ કરેલ છે.
ત્યારે તે આનંદ સ્થવિર શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને આમ કહેતા સાંભળીને ભગવંતને વંદન-નમસ્કાર કરી, ગૌતમાદિ શ્રમણ નિગ્રન્થો પાસે આવ્યા, આવીને તેઓને આમંયા, આમંઝીને કહ્યું કે – હે આયોં છૐના પારણે ભગવંતની અનુજ્ઞા પામીને શ્રાવસ્તીનગરીના ઉચ્ચ-નીચ આદિ બધું પૂર્વવત્ કહેવું યાવતુ
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૪ જ્ઞાdો આ કથન કરેલ છે, તમારામાંથી કોઈએ હે યાવત તે મિથ્યાત્વી થયો છે.
• વિવેચન-૬૪૫ થી ૬૪૭ :
૩મય - વિશિષ્ટ દષ્ટાંત, વરાતતા! - દીર્ધ અતીત કાળમાં, બીવી - ઉત્તમ, અનુતમ. સ્થિO - દ્રવ્ય પ્રયોજન. અસ્થિનુદ્ધ - દ્રવ્ય લાલસા, તેથી જ અર્ચની ગવેષણા કરતા, પ્રાપ્ત થવા છતાં ધનની ઈચ્છા નાટ ન થઈ હોય, ચાપાd અર્થવિષયમાં સંજાત વૃણા. પાયઃવ્યવહારને અર્થે ભાંડ કે કરિયાણારૂપ ભાંડ, પણ ભાજન નહીં તે. મા ડીસા ડું - ગાડી-ગાડાંનો સમૂહ. મત્ત પUTUસ્થયur - ભક્ત, પાન રૂપ જે ભાયું કે પાથેય. અrfમય - અગ્રામિક કે અકામિક - અભિલાષ ન કસ્વાના વિષયરૂપ. કોઈવ - અવિધમાન અગાધ જળપ્રવાહ. fછત્રાવાવ - આવાગમન રહિત, રામ - લાંબો માર્ગ કે કાળવાળી.
કણ, કૃણાવભાસ. અહીં યાવત કરણી નીલ-સ્તીલાભાસ, હરિત-હરિતાdભાસે આદિ. વવ - વભીક, રાફડો. વપુ - શરીર, શિખર. અમુકાયા - અભ્યર્ગત, ઉચ્ચ. નિસત્તા • અભિવિધિથી નિર્ગત સટ-તેના અવયવરૂપ, સિંહની કેશરાવતું. અહીં તેનું ઉર્ધ્વગત સ્વરૂપ કહ્યું. હવે તીખું કહે છે – સુસંવૃત, અતિ વિસ્તીર્ણ નહીં. અધો - અદ્ધ સપરૂપ. જેવું સાપનું પેટ છેદીને પુચ્છથી ઉર્વીકૃત એવું. - x •x - મોરાને
Tvie આદિ-આવી ભૂમિ ગતમાં ઉદક હોય છે. રાફડામાં ગર્તા અવશ્ય હોય, શિખર ભેદતા ગર્તા પ્રગટ થશે. તેમાં પાણી હશે. અજી - નિર્મળ, પલ્થ - રોગોપશમ હેતુ, નર્ચ - સંસ્કાર રહિત. - x • જેની સ્ફટિક વર્ણ આભા છે, તેવું તેથી જ પ્રધાન અને ઉcકૃષ્ટાવથી ઉદકરત્ન જેવું - બળદો આદિ. - X •
મ - નિર્મળ, - કૃત્રિમ, તપનીય, મહાપ્રયોજન, મહામૂલ્ય, મહતાને યોગ્ય, આવનારા મળથી હિત, સ્વાભાવિક મળ હિત, અત્યંત ગોળ, ત્રાસાદિરના દોષરહિત, વજ નામે રત્ન.
હિત - અપાય અભાવ, સુa - આનંદરૂપ, પન્થ - આનંદનું કારણ, આણુક્રપિતા - અનુકંપાથી વિચરનાર, નિલેસ - જે મોક્ષને ઈચ્છે છે, આ બધાંને સાથે ગુણરૂપ કહેવા હિતાદિ કહ્યું.
હવે બહુ થયું, અનં શબ્દ પર્યાપ્ત અર્થમાં છે, આત્યંતિક પ્રતિષેધ બતાવવા આ શબ્દ છે. •x - (તે સર્પ કેવો છે ?) દુર્જર વિધવાળો, જોતાની સાથે મનુષ્યકાયા બળવા લાગે તેવું વિષ, પમ્પરાએ હજાર પુરુષને હણવામાં સમર્થ વિષ, જંબૂદ્વીપ પ્રમાણ દેહમાં વ્યાપવા સમર્થ વિષ - - અતિકાયોમાં પણ અતિકાય-મહાકાય. કાજળ અને સોનાને તપાવવાના વાસણ વિશેષની જેમ કાળો. દૃષ્ટિવિષ અને રોષથી પૂર્ણ, અંજન પંજના સમૂહ જેવી દીપ્તિવાળો, - X• લાલ આંખોવાળો, અતિ ચપળ, લપલપાય થતી બે જીભવાળો. પરણિતલની વેણી-કેશબંધ વિશેષ માફક કેમકે કાળો-લાંબો-પ્લાદિ સાધર્મ છે બીજા વડે અવંસનીય હોવાથી ઉત્કટ, વ્યક્ત, સ્વરૂપથી વક્ર, જટિલ, - x - બળવાનપણાથી નિષ્ઠર, વીતીર્ણ, કૃણાનો આરંભ કરવામાં દક્ષ. લોટાની જેમ ધમાતો - અગ્નિ વડે તપાવાયેલ, ધમધમતો - X - અનિવારિત કે અનાકલિત અપ્રમેય ચંડ તીવ્ર રોષવાળો - x - કૂતરાની જેમ ભસતો હોય તેવો, અતિ ચપળ