Agam Satik Part 12 Bhagavati Sutra Gujarati Anuwad 4

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 81

૧/-//૬૯૩
૧૪૦
ક શતક-૧૭ %
- Xx
o સોળમાં શતકની વ્યાખ્યા કરી, ધે ૧મું આરંભ છે. • સૂગ-૬૯૩ - - ભગવતી શ્રુતદેવતાને નમસ્કાર થાઓ.
- કુંજ, સંત, રોવેશી, ક્રિયા, ઈશાન, પૃવી, પૃવી, અષ, અષ, વાયુ, વાય, એકેન્દ્રિય, નાગ, સુવણ, વિઘત, વાયુ, અનિ-૧૭ ઉદ્દેશ છે.
- વિવેચન-૬૯૩ ?
(૧) કુંજ- શ્રેણિક પુત્ર કોણિક રાજાના ઉદાયી હાથીને આશ્રીને (૨) સંયતસંયતાદિ અર્થ પ્રતિપાદક. (3) શૈલેશી-શૈલેશી આદિ વક્તવ્યતા. (૪) ક્રિયા-ક્રિયાદિ અર્થ જણાવતો, (૫) ઈશાન-ઈશાનેન્દ્ર વક્તવ્યતા. (૬-૭) પૃથ્વી અર્થે, (૮-૯) અકાય અર્થે. (૧૦-૧૧) વાયુકાય અર્થે, (૧૨) એકેન્દ્રિય સ્વરૂપ અર્થે, (૧૩) નાગકુમાર વMAતાર્થે, (૧૪) સુવર્ણકુમાર વકતવ્યાયૅ, (૧૫) વિદુકુમાર અભિધાયક, (૧૬) વાયુકુમારવક્તવ્યતાર્થે, (૧૭) અગ્નિકુમાર વક્તવ્યતાર્થે.
જી શતક-૧૭, ઉદ્દેશો-૧-“કુંજર' છે.
- X - X - X - X - X - X - o પહેલા ઉદ્દેશાનો અર્થ પ્રતિપાદનાર્થે કહે છે - • સૂગ-૬૯૫ -
રાજગૃહમાં ચાવતું આમ કહ્યું - ભગવન્! iદાયી હક્તિરાજ કયાંથી અનંતર ઉદ્વતને ઉદાયી હક્તિરાજપણે ઉત્પન્મ થયો. ગીતમ! અસુરકુમાર દેવમાંથી અનંતર ઉદ્ધતીને ઉદાયી હસ્તિરાજપણે ઉપભ્યો છે.
ભગવ/ ઉદાયી હરિરાજ કાળમાણે કાળ કરીને કયાં જશે? કયાં ઉr થશે? ગૌતમાં આ નભ ઝુપીમાં ઉત્કૃષ્ટ સાગરોપમ સ્થિતિવા નકાવાસમાં નૈરાણિકપણે ઉપજો. • • ભગવાન! તે ત્યાંથી અનંતર ઉદ્ધતીને ક્યાં જશે? ક્યાં ઉપજોr ગૌતમાં મહાવિદેહ શોઝમાં સિદ્ધ થશે યાવત (સર્વે દુઃખોનો) અંત કરશે.
ભગવન ! ભૂતાનંદ હસ્તિરાજ ક્યાંથી અનંતર ઉદ્ધને ભૂતાના હસ્તિરાજપણે, એ પ્રમાણે ઉદાયીની માફક ચાવ4 અંત કરશે.
• વિવેચન-૬૯૬ :
ભૂતાનંદ નામે કોમિક રાજનો પ્રધાનહતી. •• અહીં ભૂતાનંદની ઉદ્વર્તનાદિ કિયા કહી, એ કિયાધિકારથી આમ કહે છે -
• સૂત્ર-૬૯૬ -
ભગવા કોઈ પ તાડના વૃક્ષ ઉપર ચઢી, પછી તે તાડથી તાડના ફળને @ાવે કે પાડે, તો તે પરણને કેટલી કિયા લાગે! ગૌતમાં જ્યાં સુધી તે પણ તાડવૃણે ચડી, તાડના ફળને હલાવે કે પાડે, ત્યાં સુધી તે પરષને કાયિકી વાવતુ પાંચ કિસ સ્પર્શે છે. જે જીવોના શરીરથી તાડવૃક્ષ, તાડફળ ઉત્પન્ન થયેલ છે, તે જીવોને પણ કાયિકી આદિ પાંચ કિયા લાગે.
૧૪૮
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૪ ભણાવતા તે તાડફળ પોતાના ભારી યાવતું નીચે પડે છે. તેની જે જીવ યાવતુ જીવનની રહિત થાય છે, તેનાથી તે પરમને કેટલી ક્રિયા લગેગૌતમ - 1 - જાવ ફળ વડે એવો અવનરદ્ધિ થાય તેટલામાં તે પરતે કાયિકી થાવત ચાર કિયાઓ પૃષ્ટ થાય. જે જીવોના શરીરથી તાડફળ બન્યું છે, તે જીવોને કાલિકી ચાવત પાંચે કિયા અ જે જીવ નીચે પડતાં તાડફળને માટે સ્વાભાવિક પે ઉપકા હોય છે, તે જીવોને પણ કાયિકી આદિ પાંચે કિયાઓ લાગે.
ભગવના કોઈ પણ વૃ૪ના મુળને હલાવે કે નીચે પાડે તો તેને કેટલી ક્રિયાઓ લાગે? ગૌતમ! જ્યાં સુધી તે પુરષ વૃક્ષના મૂળને હલાવે કે પાકે ત્યાં સુધી, તે પરપને કાયિકી યાવતુ પાંચ ક્રિયાઓ સ્પર્શે જે જીવોના શરીરોગી મૂળ ચાવતુ બીજ નિજ થયા છે, તે જીવોને પણ કાચિકી આદિ પાંચે ક્રિયાઓ લાગે.
ભગવા તે મૂલ પોતાના ભારથી યાવતું જીવનરહિત થાય, ત્યારે છે ભગવા તે પરથને કેટલી ક્રિયાઓ લાગે? ગૌતમાં જ્યાં સુધી તે મૂલ પોતાના ભારી યાવત જીવનરહિત થાય, ત્યાં સુધી તે પરપને કાયિક આદિ ચાર કિયાઓ લાગે જે જીવોના શરીરથી તે કંદ યાવતુ બીજ નિઝ થયા છે, તે જીવોને કાલિકી આદિ ચાર કિયાઓ લાગે. જે જીવોના શરીરથી મૂલ નિજ થયેલ છે, તે જીવોને કાયિકી આદિ પાંચ ક્રિયા પણે, જે જીવ પડતા એવા મૂલના સ્વાભાવિક ઉપકારક હોય, તે જીવોને પણ કાયિકી આદિ પાંચે કિયા લાગે છે.
ભગવન્વૃક્ષના કંદને હલાવે ? ગૌતમ ! તે પુરુષને યાવતુ પાંચ કિયાઓ સ્પર્શે છે. જે જીવોના શરીરી મૂલ યાવત્ બીજ નિગ્ન થયા હોય, તે જીવોને યાવતુ પાંચ ક્રિયાઓ સ્પર્શે. • • ભગવન ! તે કંદ પોતાની ભાળી ? યાવતુ ચાર કિયા લાગે. જે જીવોના શરીરથી મૂળ, અંધ નિur થયા હોય તેને યાવ4 ચાર ક્યિા લગે. જે જીવોના શરીથી કંદ નિવલ હોય, તે જીવોને પણ પાંચ ક્રિયા લાગે. જે જીવો, તે નીચે પડતા કંદના સ્વાભાવિક ઉપકરી હોય, તેને ચાવત પાંચે ક્રિયાઓ લાગે. જેમ સ્કંધમાં કહ્યું. તેમ યાવતુ બીજમાં કહેવું.
• વિવેચન-૬૯૬ :
તાત - તાલવૃ, Tધાનેer • ચલાવે, પથા ગાળ • નીચે પાડે (૧) તાડ ફળને, તાડફળ આશ્રિત જીવોને પુરષ પ્રાણાતિપાત કિયાકારી છે, જે પ્રાણાતિપાત ક્રિયાકાક છે તેને પાંચે કિયા લાગે તેમ કહ્યું. (૨) જે તાલફળ નિષ્પન્ન કરનાર જીવો છે, તે પણ પાંચ કિયાને સ્પર્શે. કેમકે સંઘર્ત આદિથી તે અન્ય જીવોને મારે છે. (3) પુષે તાલકુળને બ્લાવ્યા પછી તે ફળ પોતાના ભારેપણાથી, સંભાસ્કિતાથી, ગુકસંમારિકતાથી પડે, ત્યારે આકાશાદિમાં પ્રાણોને વિતરી હિત કરે છે. તેમ થતાં તે પુરપતે ચાર કિયા લાગે, વધ નિમિત્ત ભાવના અભવથી તેને ચારની જ વિવેક્ષા છે. તે અથવ સાક્ષાત્ વધના અભાવે અને તાલફળે જીવો હાસ્યા છે, માટે છે. (૪) એ પ્રમાણે તાળફળ વિષ જીવો પણ કહેવા. (૫) કુળ નિવકિને પાંચ કિયા જ છે, કેમકે તેઓ વધતા સાક્ષાત નિમિત છે. (૬) નીચે પડેલ ફળના જે ઉપકારી જીવો છે, તેમને પણ પાંચ ક્રિયા છે, કેમકે વધુમાં તેનો બહુતભાવ છે. આ