Agam Satik Part 12 Bhagavati Sutra Gujarati Anuwad 4

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 77

૧૬/-/૬/૬૮૦
૧૩૯
જ જાગી જાય તો બે ભવગ્રહણથી સિદ્ધ થાય યાવતુ અંત કરે.
સ્ત્રી કે પુરણ વાનાંતે એક મોટા હિરણ્ય-સુવર્ણ-રત્ન-વજના ઢગલાંને જુએ. આરોહતો આરોહે, પોતાને આરૂઢ થયો માને. પછી તુરત જાગી જાય તો તે જ ભવે સિદ્ધ થાય યાવતુ દુઃખનો અંત કરે
સ્ત્રી કે પુરુષ અનતે એક મોટા તૃણરાણી, ‘તેનિસર્ગ' (શતક) મુજબ ચાવતું કચરાના ઢગલાંને જુએ. તેને વિખેરે, પોતે તેને વિખેર્યો તેમ માને, dલ્લણ જાગે, તો તેજ ભવે યાવતું દુ:ખનો અંત કરે.
સ્ત્રી કે પુરુષ સ્થાનાંતે એક મોટા સર-વીરણ-વંશીમૂલ - વલ્લીમૂલના dભને જુએ, તેને ઉખાડીને ફેંકે, પોતે ઉખેડી નાંખ્યો તેમ માને, તક્ષણ જાગી જાય, તો તે જ ભવે યાવત દુઃખનો અંત કરે
સ્ત્રી કે પુરુષ સ્વનાંતે એક મોટા ક્ષીર-દહિ-વી-મધુના કુંભને જુએ, ઉપાડે, ઉપાડ્યો એમ માને, જલ્દી જાગે, તે ભવે યાવ4 અંત કરે.
સ્ત્રી કે પુરુષ સ્વાનાંતે એક મોટા-સૌવીરસુરારૂપ-તેલ-ચરબીનો કુંભ, તેને ભેદે, ભેધો એમ માને, જદી જાગે, બે ભવે સિદ્ધ થાય.
સ્ત્રી કે પુરુષ સ્થાનાંતે એક મોટા પા સરોવરને પુષીત થયેલો જુઓ, તેનું અવગાહન કરે, મેં અવગાહન કર્યું તેમ માને, તાણ જગી જાય, તો તે જ ભવે યાવત દુઃખનો અંત કરે છે.
રુરી કે પુરુષ નાતે એક મોટો સાગર, તરંગ-કલ્લોલથી ચાવતુ ઉછડતો જુએ. તેને તરી જાય, તર્યો તેમ માને, જલ્દીથી ચાવ4 અંત કરે.
સ્ત્રી કે પુરુષ સ્વનાંતે એક સર્વરનમય મહાભવનને જુએ, આરૂઢ થાય, પ્રવેશ કરતો પ્રવેશે, મેં પ્રવેશ કર્યો તેમ પોતાને માને જલ્દીથી જાગી જાય, તો તે જ ભવે યાવત્ સર્વ દુઃખનો અંત કરે છે.
સ્ત્રી કે પુરુષ સ્થાનાંતે એક સર્વરનમય વિમાનને જુએ, આરોહણ કરે, પોતે આરોહણ કર્યું માને, જલ્દીથી જાગે, યાવતુ અંત કરે.
• વિવેચન-૬૮૦ :
સ્વનાંતે - વનના વિભાગમાં, સ્વપ્નને અંતે. ગજપંક્તિ, અહીં ચાવત્ શબ્દથી નરપંક્તિ, એ રીતે કિંમર, લિંપુરષ, મહોર, ગંધર્વ પંક્તિ, જોવાના ગુણયુક્ત થઈ જુએ - અવલોકન કરે. - ગાય આદિના બંધનરૂપ વિશેષ દોરડું. સુમો - બંને પડખે, સમાને - સમેટતો, પોતે સમેટ્સ તેમ માને. ૩ો - ઉખેડતો, ગુંચ ઉકેલતો. જે રીતે ગોશાલકમાં “તેજ નિસર્ગ' કહ્યો. આના દ્વારા એમ સૂચવે છે . પગનો - છાલનો - ભુસાનો-તુસનો-છાણનો ઢગલો. મુરાવા - સુરારૂપ જે જળ, તેનો કુંભ, સોવીન - સૌવીર, કાંજી. -- સ્વતો કહ્યા, હવે ગંધપુદ્ગલ -
• સૂમ-૬૮૧ -
ભગવાન ! કોઈ કોષ્ઠયુટ ચાવત કેતકીપુટ ખોલી, એક સ્થાનેથી બીજા સ્થાને લઈ જાય, અનુકૂળ હવા વહેતી હોય, તો તેની ગંધ ફેલાય અથવા કોઇ
૧૪૦
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૪ ચાવ4 કેતકી વાયુમાં વહે? ગૌતમ! કોઇ ચાવતુ કેતકી ન વહે પણ પ્રાણ સહગામી યુગલો વહે છે. ભગવાન ! તેમજ છે.
• વિવેચન-૬૮૧ -
જે કોઠમાં વાસસમુહ પકાવાય છે, કોષ્ઠનો પુડો તે કોઠપુટ. ચાવત્ શબ્દથી આમ જાણવું - ગપુટ, ચોયપુટ, તગરપુટ. તેમાં ત્ર એટલે તમાલપત્ર, ચોય-ત્વચા, તગર-ગંધ દ્રવ્ય વિશેષ. અનુવાસિ - અનુકૂળ વહેતો. - x - દમનમr - પ્રબળતાથી ઉd. યાવત્ શબ્દથી અહીં નિભિજ્જમાણ, ઉક્કિરિમાણ, વિકિરિજ઼માણ ઈત્યાદિ લેવું.
કોઠ • વાસસમુદાય, દૂરથી આવે છે, આવીને ઘાણગ્રાહ્ય થાય છે. સંઘાય તે ઘાણ, ગંધ-ગંધોપલંભ ક્રિયા. તેની સાથે જતાં પુદ્ગલો.
છે શતક-૧૬, ઉદ્દેશો-૭-“ઉપયોગ” છે
- X - X - X - X - X - X – ઉદ્દેશા-૬-ને અંતે ગંધ પુગલો વહે છે, તેમ કહ્યું. તે ઉપયોગ વડે જણાય છે, તેથી ઉપયોગ અને તેની વિશેષભૂત ‘પશ્યતા’ અહીં કહે છે -
• સૂત્ર-૬૮૨ :
ભગવન! ઉપયોગ કેટલા ભેદે છે? ગૌતમ! બે ભેદે છે. એ પ્રમાણે wwવણાના ઉપયોગ પદ મુજબ સંપૂર્ણ કહેવું. “પશ્યતા' પદ પણ સંપૂર્ણ કહેવું. ભગવન્! તે એમ જ છે, એમ જ છે..
• વિવેચન-૬૮૨ -
ઉપયોગ પદ, પ્રજ્ઞાપનાનું ભૂં પદ છે. તે આ રીતે - ઉપયોગ બે ભેદે - સાકારોપયોગ, અનાકારોપયોગ. સાકારોપયોગ આઠ ભેદે છે - આભિનિબોધિક સાકારોપયોગ યાવત્ વિભૃગજ્ઞાન સાકારોપયોગ. ભગવદ્ ! નાકારોપયોગ કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! ચાર ભેદે - ચક્ષ, અયક્ષ, અવધિ, કેવલ - દર્શન અનાકારોપયોગ ઈત્યાદિ. આ વ્યક્ત જ છે.
અહીં ‘પશ્યતા' પદ કહેવું. તે પ્રજ્ઞાપનાનું ૩૦-પદ છે. તે આ રીતે - ભગવન્! પશ્યતા કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! બે ભેદે - સાકાર પશ્યતા, અનાકાર પશ્યતા. સાકારપશ્યતા છ ભેદે - શ્રુતજ્ઞાન યાવતુ કેવલજ્ઞાન સાકાર પશ્યતા અને શ્રુતજ્ઞાન, વિર્ભાગજ્ઞાન સાકાર પશ્યતા. અનાકાર પશ્યતા ગણ ભેદે - ચક્ષુ, અવધિ, કેવલ-દર્શનાકાર પશ્યતા.
આનો અર્થ આમ છે - પશ્યતા એટલે બોધ પરિણામ વિશેષ. પચતા અને ઉપયોગ સાકાર-અનાકાર ભેદમાં વિશેષતા શું છે ? જેમાં સૈકાલિક અવબોધ છે, તેમાં પશ્યતા છે, જેમાં વર્તમાનકાળ અને ઐકાલિક છે, તે ઉપયોગ છે. તેથી સાકાર પશ્યતામાં મતિજ્ઞાન, મતિઅજ્ઞાન કહ્યા નથી. કેમકે તેને ‘સાંપ્રતકાળ વિષયમાં ઉત્પન્નવિનણાર્થપણું છે. પશ્યતામાં માત્ર ચક્ષુર્દશન કેમ કહ્યું? ચક્ષુ ઇન્દ્રિયનો ઉપયોગ બાકી ઈન્દ્રિયોના ઉપયોગની અપેક્ષાએ અલકાળપણે છે. તેથી તે અર્થ પરિચ્છેદ