Book Title: Agam Satik Part 12 Bhagavati Sutra Gujarati Anuwad 4
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
View full book text
________________
૧૫/-/-/૬૪૯ થી ૬૫૪
ત્યારે તે શ્રમણ નિગ્રન્થો, ભગવંત આમ કહેતા, ભગવંતને વંદનનમસ્કાર કરીને ગોશાળા પાસે ગયા, ગૌશાળાને ધાર્મિક પ્રતિચોદના વડે પ્રેરે છે, ધાર્મિક પ્રતિ સારણાથી સ્મારિત કરે છે, ધાર્મિક પ્રત્યુત્યાથી ઉપચાર કરે છે, ધાર્મિક અર્થ-હેતુ-કારણો વડે યાવત્ નિરુત્તર કરે છે.
ત્યારે તે ગોશાળો શ્રમણ-નિગ્રન્થ દ્વારા ધાર્મિક પ્રતિચોદનાથી પ્રેરિત થઈને યાવત્ નિરૂત્તર કરાયો ત્યારે ક્રોધિત થઈ યાવત્ દાંત કચકચાવતો ગૌશાળો, તે શ્રમણ-નિગ્રન્થોના શરીરને કંઈપણ આબાધા કે વ્યાબાધા ઉત્પન્ન કરવા કે શરીર છૈદ કરવા સમર્થ થયો નહીં, ત્યારે કેટલાંક આજીવિક સ્થવિરો જોયું કે શ્રમણ નિગ્રંથો દ્વારા ગોશાળાને ધાર્મિક પ્રતિરોદનાથી પ્રેરિત કરાતા, ધાર્મિક પ્રતિસારણાથી સ્મારિત કરાતા, ધાર્મિક પ્રત્યુપચારથી ઉપચાર કરાતા, અર્થ-હેતુ આદિથી નિરુત્તર કરાતા યાવત્ ક્રોધિત થઈને યાવત્ દાંત કચકચાવતા પણ ગોશાળો શ્રમણ નિગ્રન્થોના શરીરને કંઈપણ આબાધા, વ્યાબાધા કે શરીર છેદ કરી શકતો નથી, તે જોઈને ગોશાળાના પાસેથી સ્વયં નીકળી જઈને જ્યાં શ્રમણ ભગવંત મહાવીર હતા, ત્યાં આવી, ભગવંતને ત્રણ વખત પ્રદક્ષિણા કરી, વંદન-નમસ્કાર કરી, ભગવંતનો આશ્રય કરી વિયરવા લાગ્યા.
૧૦૩
કેટલાંક આજીવિક સ્થવિરો ગોશાળાના આશ્રયે જ રહ્યા.
ત્યારે તે ગોશાળો જે કાર્ય માટે શીઘ્ર આવેલો, તે કાર્યને સાધી ન શક્યો, ત્યારે હતાશ થઈને ચારે દિશામાં જોતો, દીર્ઘ ઉચ્છવાસ નિઃશ્વાસ કરતો, દાઢીના વાળ ખેંચાતો, ગર્દન પાછળનો ભાગ ખંજવાળતો, કુલ્લાના ભાગ ઉપર હાથ પછાડતો, હાથ હલાવતો, બંને પગ વડે ભૂમિને પીટતો, અરેરે ! હા હા ! હું હણાઈ ગયો, એમ બડબડતો ભગવંત પાસેથી કોષ્ઠક ચૈત્યથી નીકળી ગયો, નીકળીને શ્રાવસ્તીનગરીમાં હાલાહલા કુંભારણની કુંભારપણે આવ્યો. આવીને ત્યાં આત્મગુટલી હાથમાં લઈને મધપાનક કરતો વારંવાર ગાતો, વારંવાર નાચતો, વારંવાર હાલાહલા કુંભારણને અંજલિકર્મ કરતો શીતલ માટીના પાણી વડે પોતાના શરીરનું પરિસિંચન કરતો વિચરવા લાગ્યો.
[૬૫૨] હે આર્યો એમ કહીને શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે શ્રમણ નિર્ગુન્થોને આમંત્રીને આમ કહ્યું – હે આર્યો! ગોશાલક મંખલિપુત્રે મારા વધને માટે તેના શરીરમાંથી તેજોલેશ્યા કાઢેલી. તે તેજ ૧૬-જનપદોના ઘાત-વધ-ઉચ્છેદ-ભરમ કરવાને પર્યાપ્ત હતું તે ૧૬-જનપદ આ પ્રમાણે – અંગ, બંગ, મગધ, મલય, માલવ, જી, વત્સ, કૌત્સ, પાટ, લાઢ, વજ્ર, મૌલી, કાશી, કૌશલ, અવધ અને સુભુતર,
હૈ આર્યો ! ગોશાલક મંખલિપુત્ર હાલાહલા કુંભારણની કુંભકારાપણમાં હાથમાં ભ્રુગુટલી લઈને, મધપાન કરતો, વારંવાર યાવત્ અંજલિકમ કરતો વિચરી રહ્યો છે. તે પોતાના તે પાપનું પ્રચ્છાદન કરવા માટે આ આઠ ચમિોની પ્રરૂપણા કરે છે. તે આ - ચરમ એવા પાન, ગાન, નાટ્ય, અંજલિકમ, પુષ્કલસંવર્તક મહામેઘ, સોનક ગંધહતી, મહાશિલાર્કટક સંગ્રામ અને (તીર્થંકર એટલે ગોશાલક મંખલિપુત્ર) હું આ અવસર્પિણીના ૨૪-તિર્થંકરોમાં ચરમ તિર્થંકરરૂપે
-
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૪
સિદ્ધ થઈ યાવત્ ત કરીશ.
હે આર્યો ! ગોશાળો શીતલ મૃતિકા પાનક વડે આચમન ઉદકથી શરીરને પરિસિંચતો વિચરે છે, તે પાપને છુપાવવા માટે આ ચાર પાનક પ્રરૂપશે - તે પાનક ક્યા છે ? પાનક ચાર ભેદે છે ગોયુકક, હાથથી મસળેલ, આતપથી તપેલ, શિલાથી પડેલ. તે અપાનક કયા છે ? પાનક ચાર ભેદે છે – સ્થાલપાનક, છાલપાનક, સિંબલિયાનક, શુદ્ધપાનક.
તે સ્થાલપાનક શું છે ? પાણી વડે ભીંજાયેલ – થાળ, વાસ્ક, મોટો ઘડો, કળશ હોય. જેનો હાથથી સ્પર્શ થાય, પણ પાણી પી ન શકાય તે.
૧૦૪
-
તે ત્વચા (છાલ) પાનાંક શું છે ? જે આમ, અંબાડગ આદિ જેમ પ્રયોગપદમાં કહ્યા યાવત્ બોર, સિંદુક તથા જે તરુણ, અપક્વ હોય, મુખમાં રાખીને થોડું કે વિશેષ ચૂસાય, પણ તેનું પાણી ન પી શકાય તે.
તે શિંબલિાનક શું છે ? જે કલાય-મગ-અડદ કે સિંબલીની ફલી તરુણ અને પક્વ હોય, તેને કોઈ થોડું કે વિશેષ ચાવે, પણ પાણી પી ન શકે.
-
તે શુદ્ધપાનક શું છે ? જે છ માસ શુદ્ધ આદિમ ખાય, બે માસ પૃથ્વી સંચારે સુએ, બે માસ કાષ્ઠ સંચારે સુએ, બે માસ દર્ભ સંથારે સુએ. તેને છ માસ પ્રતિપૂર્ણ થતાં, છેલ્લી રાત્રિમાં બે મહાદ્ધિક યાવત્ મહાસૌખ્ય દેવ પ્રગટ થાય છે. પૂર્ણભક્ત, માણિભદ્ર ત્યારે તે દેવો શીતળ અને ભીના હાથો વડે તેના શરીરને સ્પર્શે છે, જે તે દેવોનું અનુમોદન કરે, તે આશીવિષ રૂપ કર્મ કરે છે. જે તે દેવોનું અનુમોદન નથી કરતા, તેના શરીરમાં સ્વયં અગ્નિકાય સંભરે છે, તે પોતાના તેજ વડે શરીરને બાળે છે. ત્યાર પછી તે સિદ્ધ થાય છે યાવત્ દુઃખોનો અંત કરે છે. તે શુદ્ધ પાનક છે.
-
તે શ્રાવસ્તી નગરીમાં અસંપુલ નામે આજીવિકોપાસક રહેતો હતો. તે આદ્ય યાવત્ પરિભૂત હતો. હાલાહલા માફક તે આજીવિક સિદ્ધાંત વડે આત્માને ભાવિત કરતો વિચરતો હતો. ત્યારે તે અસંપુલ આજીવિકોપાસકને મધ્ય રાત્રિના સમયે અન્ય કોઈ દિવસે કુટુંબ જાગરિકાથી જાગતા આ આવા પ્રકારનો મનોગત યાવત્ સંકલ્પ થયો કે ‘હલ્લા’ નામે જીવડું કેવા આકારે છે ? ત્યારે તે ચંપુલ આજીવિકોપાસકને બીજી વખત પણ આવા પ્રકારનો મનોગત સંકલ્પ યાવત્ ઉત્પન્ન થયો નિશ્ચે મારા ધર્માચાર્ય, ધર્મોપદેશક ગોશાલક મંખલિપુત્ર ઉત્પન્ન જ્ઞાનદર્શનધર યાવત્ સર્વજ્ઞ અને સર્વદર્શી છે, આ શ્રાવતી નગરીમાં હાલાહલા કુંભારણની કુંભકુરાપણમાં આજીવિક સંઘથી પવૃિત્ત થઈને આજીવિક સિદ્ધાંતથી આત્માને ભાવિત કરતા વિચરે છે. મારા માટે શ્રેયકર છે કે કાલે યાવત્ સૂર્ય જાજવલ્યમાન થતાં તેમને વંદન યાવત્ પપાસના કરી આ અને આવા પ્રકારના પ્રશ્નો પૂછું (ઉત્તર મેળવું) એ પ્રમાણે નિશ્ચય કર્યો.
બીજે દિવસે યાવત્ જાજવલ્યમાન સૂર્ય થતાં (અસંપુલે) નાન કર્યું યાવત્ અલ્પ પણ મહાઈ આભરણાલંકૃત શરીર (કરીને) પોતાના ઘેરથી નીકળ્યો. નીકળીને પગે ચાલતાં શ્રાવસ્તી નગરીની મધ્યે થઈને હાલાહલા કુંભારણની
