Agam Satik Part 12 Bhagavati Sutra Gujarati Anuwad 4

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 32

૧૩/૨/૯/૫૯૪
શતક-૧૩, ઉદ્દેશો-૯ “અનગાવૈક્રિય” — — x — x — x — x —
૪૯
—
૦ ઉદ્દેશા-૮-માં કર્મસ્થિતિ કહી. કર્મના વશથી વૈક્રિયકરણ શક્તિ થાય છે. તેના વર્ણન માટે નવમો ઉદ્દેશો છે –
• સૂત્ર-૫૯૪ :
રાજગૃહમાં યાવત્ આ પ્રમાણે કહ્યું – જેમાં કોઈ પુરુષ દોરીથી બાંધેલ ઘડી લઈને ચાલે, શું તે રીતે ભાવિતાત્મા અણગાર પણ દોરીથી બાંધેલી ઘડી સ્વયં હાથમાં લઈને ઉંચે આકાશમાં ઉડી શકે છે ? હા, ગૌતમ ! ઉડી શકે છે. ભગવન્ ! ભાવિતાત્મા અણગાર દોરીથી બાંધેલ ઘડી હાથમાં લઈને કેટલા રૂપો વિકુર્વવા સમર્થ છે ? ગૌતમ ! જેમ કોઈ યુવતિને યુવાન હાથમાં હાથ લઈને એ રીતે જેમ ત્રીજા શતકના પાંચમાં ઉદ્દેશામાં કહ્યું છે, તેમ યાવત્ સંપ્રાપ્તિથી વિકુર્વેલ નથી, વિક્ર્વતો નથી અને વિષુવશે નહીં
જેમ કોઈ પુરુષ સોનાની પેટી લઈને ચાલે છે, એ પ્રમાણે ભાવિતાત્મા અણગાર પણ સુવર્ણપિટી હાથમાં લઈને સ્વયં ઉડે ? આદિ પૂર્વવત્. એ પ્રમાણે સોનાની, રત્નની, વજ્રની, વસ્ત્રની, આભરણની પેટી. એ પ્રમાણે – વાંસ, ગુંબ, ચર્મ, કંબલની ચટ્ટાઈ. એ પ્રમાણે લોઢા, તાંબા, કલઈ, શીશા, સુવર્ણ, વજ્રનો ભાર લઈને (ઈત્યાદિ પ્રશ્નોત્તર કરવા).
જેમ કોઈ વલ્ગુલી હોય, બંને પગ લટકાવી-લટકાવી પગ ઉંચે અને મસ્તક નીચું કરીને રહે, શું એ રીતે ભાવિતાત્મા અણગાર પણ વલ્ગુલી માફક રૂપ વિકુર્તીને સ્વયં આકાશમાં ઉંચે ઉડે? હા, ઉડે. આ પ્રમાણે યજ્ઞોપવીતની વક્તવ્યતા કહેવી. યાવત્ વિષુવશે નહીં.
જેમ કોઈ લૌકા હોય, પોતાની કાયાને ઉત્પ્રેરિત કરીને પાણીમાં ચાલે છે એ પ્રમાણે વલ્ગુલીવત્ જાણવું.
જેમ કોઈ બીજુંબીજ પક્ષી પોતાના બંને પગ ઘોડાની માફક એક સાથે ઉઠાવીને ચાલે છે, એ પ્રમાણે અણગારાદિ પૂર્વવત્.
જેમ કોઈ પક્ષીબિડાલક, એક વૃક્ષથી બીજા વૃક્ષે કુદવા કુદતા જાય, તે પ્રમાણે અણગાર. બાકી પૂર્વવત્.
જેમ કોઈ જીવંજીવક પક્ષી, પોતાના બંને પગ ઘોડાની માફક ઉઠાવીઉઠાવી ચાલે, એ પ્રમાણે અણગાર બાકી પૂર્વવત્.
જેમ કોઈ હંસ એકથી બીજા કિનારે ક્રીડા કરતો-કરતો ચાલ્યો જાય છે, એ પ્રમાણે અણગાર હંસવત્ વિક્ર્વણા આદિ પૂર્વવત્.
જેમ કોઈ સમુદ્રી કાગડો એકથી બીજી લહેરને અતિક્રમતો ચાલ્યો જાય, એ પ્રમાણે પૂર્વવત્. જેમ કોઈ પુરુષ ચક્રને લઈને ચાલે, એ પ્રમાણે ભાવિતાત્મા
અણગાર આદિ ઘડી માફક કહેવું. એ પ્રમાણે છત્ર, ચામરના વિષયમાં કથન કરવું. જેમ કોઈ પુરુષ રત્નને લઈને ચાલે. એ રીતે વજ્ર, વૈર્ય યાવત્ ષ્ટિ. એ રીતે ઉત્પલ, પદ્મ, કુમુદ હાથમાં લઈને, એ પ્રમાણે યાવત્ કોઈ પુરુષ
12/4
Чо
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૪
સહસ્રપત્ર લઈને ચાલે, એ રીતે પૂર્વવત્
જેમ કોઈ પુરુષ કમળની ડાંડીને તોડતો-તોડતો ચાલે એ પ્રમાણે અણગાર પણ સ્વયં આવું રૂપ વિકુર્તી આદિ પૂર્વવત્.
જેમ કોઈ મૃણાલિકા હોય, પોતાની કાયાને પાણીમાં ડૂબાડી રાખીને રહે, એ પ્રમાણે બાકીનું વલ્ગુલીવત્ કહેવું.
જેમ કોઈ વનખંડ હોય, જે કાળુ, કાળા પ્રકાશવાળું યાવત્ મહામેઘ સમાન પ્રાસાદીય હોય, એ રીતે ભાવિતાત્મા અણગાર વનખંડ સમાન વિપુર્વણા કરીને આકાશમાં ઉડે ? આદિ પૂર્વવત્.
જેમ કોઈ પુષ્કરણી હોય, ચતુષ્કોણ અને સમતીર હોય અનુક્રમે સુજાત યાવત્ વિવિધ પક્ષીના મધુર સ્વરાદિથી યુક્ત અને પ્રાસાદીયાદિ હોય, એ રીતે ભાવિતાત્મા અણગાર પણ પુષ્કરણી સમાન વિપુર્વણા કરીને પોતાને ઉંચે આકાશમાં ઉડાડે ? હા, ઉડાડે. ભગવન્ ! ભાવિતાત્મા અણગાર પુષ્કરણી સમાન કેટલા રૂપો વિકુર્તી શકે? બાકી બધું પૂર્વવત્ યાવત્ તે વિક્ર્વશે નહીં.
ભગવન્ ! પૂર્વોક્ત રૂપ શું માસી વિકુð કે અમાસી? ગૌતમ ! માસી વિકુર્વે, અમાયી નહીં મારી તે સ્થાનની આલોચના કર્યા વિના એ રીતે જેમ ત્રીજા શતકના ચોથા ઉદ્દેશામાં કહ્યું તેમ યાવત્ તેને આરાધના છે. ભગવન્ ! તે એમ જ છે, એમ જ છે.
• વિવેચન-૫૯૪ :
-
જેયાયપ્રિય - દોરડા વડે બાંધેલ ઘડી. ૪ - ચેસ - આકાશમાં - ૪ - દિન્નપેડ - સોનાની પેટી, વિવજ્ઞત્નિ - વાંસને ચીરીને બનાવેલ સાદડી. કુંડુ - ઘાસની સાદડી, ચgિ - ચામડાની ખાટ, વર્જિંદું - ઉનનું કંબલ, વત્તુતી - ચર્મ પક્ષી, X - X - X - ખનોય - જલૌકા, દ્વીન્દ્રિય જલજ જીવવિશેષ.
-
િિદ્ધ - ઉત્પ્રેરીને. - ૪ - સમતુગેમાળે - ઘોડાની જેમ એક સરખાં ઉઠાવીને. વિરાતણ્ - પક્ષી વિશેષ. હેમાળે - અતિક્રમણ કરતાં, વીર્ફોવી - એક કલ્લોલથી બીજા કલ્લોલે. ‘વેરુલિય' અહીં યાવત્ કરણથી આમ જાણવું - લોહિતાક્ષ, મસારગલ્લ, હંસગર્ભ, પુલાક, સૌગંધિક, જ્યોતિરસ, અંક, અંજન, રત્ન, જાત્યરૂપ, અંજનપુલાક, સ્ફટીક, ‘કુમુદ' પછી યાવત્ શબ્દથી નલિન, સુભગ, સૌગંધિક, પુંડરિક, મહાપુંડસ્કિાદિ લેવા.
દિવસ - - કમલનાલ, અવપત્તિય - વિદારીને, મુળનિય - નલિની, કમ્નિય - ડૂબકી લગાવતી, વિષ્ણુ - કૃષ્ણવર્ણ-અંજનવત્ સ્વરૂપથી, વિìાસ - કાળો જ લાગતો. અહીં યાવત્ શબ્દથી આમ લેવું :- નીલ-નીલાવભાસ, હરિત-હતિાવભાસ, શીત-શીતાવભાસ, સ્નિગ્ધ-સ્નિગ્ધાવભાસ, તીવ્ર-તીવ્રાવભાસ, કૃષ્ણ-કૃષ્ણચ્છાય, નીલ
નીલચ્છાય, હરિત-હતિચ્છાય, શીત-શીતચ્છાય ઈત્યાદિ. - ૪ -
નીલ-મોરની ડોક માફક, હરિત-પોપટના પીંછા માફક, શીત-સ્પર્શની અપેક્ષાએ, વલ્યાદિથી આક્રાંતત્વથી, સ્નિગ્ધ-રૂક્ષત્વવર્જિત, તીવ્ર-વર્ણાદિ ગુણપ્રકર્ષવાળા, વળાય - છાયા એટલે સૂર્યને આવક વસ્તુ વિશેષ. પળયિહિ - અન્યોન્ય