________________ छत्तीसइमं सयं : बारस बेइंदियमहाजम्मसयाई छत्तीसवां शतक : द्वादश द्वीन्द्रियमहायुग्मशतक पढमो उद्देसओ : प्रथम उद्देशक सोलह द्वीन्द्रियमहायुग्मशतकों में उपपात आदि बत्तीस द्वारों की प्ररूपणा 1. कडजुम्मकडजुम्मबंदिया णं भंते ! को उववज्जति ? उववातो जहा वक्कतीए। परिमाणं-सोलस वा, संखेज्जा वा, असंखेज्जा वा, उववजंति / अवहारो जहा उप्पलुद्देसए (स० 11 उ० १सु०७) / प्रोगाहणा जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेज्जहभाग, उक्कोसेणं बारस जोयणाई। एवं जहा एगिदियमहाजुम्माणं पढमुद्देसए तहेव; नवरं तिन्नि लेस्साश्रो; देवा न उवयजति; सम्मट्ठिी वा, मिच्छट्ठिी वा, नो सम्मामिच्छाविट्ठी; नाणी वा, अन्नाणी वा; नो मणयोगी, वइयोगी वा, कायजोगी वा। [1 प्र.] भगवन् ! कृतयुग्म-कृतयुग्मराशिप्रमाण द्वीन्द्रिय जीव कहाँ से आकर उत्पन्न होते हैं ? इत्यादि प्रश्न / [1 उ.] गौतम ! इनका उपपात (उत्पत्ति) प्रज्ञापनासूत्र के छठे व्युत्क्रान्तिपद के अनुसार जानना / परिमाण-एक समय में सोलह, संख्यात या असंख्यात उत्पन्न होते हैं। इनका अपहार (ग्यारहवें शतक के प्रथम) उत्पलोद्देशक (के सूत्र 7) के अनुसार जानना। इनकी अवगाहना जघन्य अंगुल के असंख्यातवें भाग की और उत्कृष्ट बारह योजन की है। एकेन्द्रियमहायुग्मराशि के प्रथम उद्देशक के समान समझना / विशेष यह है कि इनमें तीन लेश्याएँ होती हैं। इनमें देवों से आकर उत्पन्न नहीं होते / ये सम्यग्दृष्टि भी होते हैं, मिथ्यावृष्टि भी, किन्तु सम्यमिथ्यावष्टि नहीं होते। ये ज्ञानी अथवा अज्ञानी होते हैं / ये मनोयोगी नहीं होते, वचनयोगी और काययोगी होते हैं / 2. ते णं भंते ! कडजुम्मकडजुम्मबंदिया कालतो केचिरं होंति ? गोयमा ! जहन्नेणं एक्कं समयं, उक्कोसेणं संखेज्जं कालं। [2 प्र.] भगवन् ! वे कृतयुग्म-कृतयुग्म द्वीन्द्रिय जीव काल की अपेक्षा कितने काल तक होते हैं। [2 उ.] गौतम ! वे जघन्य एक समय और उत्कृष्ट संख्यातकाल तक होते हैं / 3. ठिती जहन्नेणं एक्कं समय, उक्कोसेणं बारस संवच्छराई। आहारो नियम छद्दिसि / तिन्नि समुग्धाया। सेसं तहेव जाव अणंतखुत्तो। [3] उनकी स्थिति जघन्य एक समय की और उत्कृष्ट बारह वर्ष की होती है। वे नियमतः Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org