Agam 02 Ang 02 Sutrakrutang Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 99

પર્યા રૂપ ગણો છે, તે ખરું જ છે. તમારી તે માન્યતા સાથે અમે પણ સંમત છીએ, પરંતુ તમે પરસ્પરથી વિરૂદ્ધ વાત કહે છે, કારણ કે તમે સઘળા પદાર્થોને ક્ષણિક જ માન્યા છે. જેવી રીતે ઘટાદિ પદાર્થ ક્ષણિક છે, એજ પ્રમાણે આત્માને પણ તમે ક્ષણિક જ માને છે. ક્ષણિક હેવાને કારણે, તે ઉત્પન્ન થયા બાદ શીધ્ર નષ્ટ થઈ જાય છે. તે વિનષ્ટ થયેલે તે આત્મા કાળાન્તરે પ્રાપ્ત થનારાં સ્વર્ગ આદિ ફલેને કેવી રીતે ભેળવી શકે ? ક્ષણવિનશ્વર કિયાવાન અને ફલવાનને સંબંધ જ સંભવી શકે નહીં
તમારી આ માન્યતામાં તે કૃતનાશ ષ અને અકૃતાભ્યાગમ દેષને પણ પ્રસંગ ઉપસ્થિત થાય છે. કિયા કરનારો આત્મા તે એજ ક્ષણે નષ્ટ થઈ ગયે, તેથી કાળાન્તરે ઉત્પન્ન થનારા ફળને તે આત્મા કેઈ પણ પ્રકારે ભેગવી શકે જ નહીં આ પ્રકારના કૃતનાશ દોષને પ્રસંગ ત્યાં ઉદ્ભવે છે. જે ફળ ભેગવે છે- એટલે કે ફળને જે ભક્તા છે, તેણે તે કિયા કરી ન હતી, ” આ પ્રકારના અકૃતાભ્યાગમ દોષને પ્રસંગ પણ ત્યાં ઉપસ્થિત થાય છે,
આ પ્રકારે આત્માને ક્ષણિક માનનારો પક્ષ વિચારને સહન કરતો નથી અને એકાન્ત નિત્ય પક્ષ પણ યુક્તિશૂન્ય હોવાથી અસ્વીકાર્ય બની જાય છે, અને આત્માને એકાન્તતઃ નિત્ય માનનારી પક્ષ પણ યુક્તિશૂન્ય જ હોવાથી અસ્વીકાર્ય બની જાય છે. તેથી પરિણમી નિત્ય પક્ષ જ નિર્દોષ છે. આ પક્ષમાં આત્મા જ્ઞાનના અધિકરણ રૂપ, ભવાન્તરમાં જનાર, ભૂતોથી અમુક અપેક્ષાએ ભિન્ન અને શરીરની સાથે એક એકમેક હેવાની અપેક્ષાએ અભિન્ન પણ છે. તથા આત્મા સહિતુ પણ છે, કારણકે મનુષ્ય, તિર્યંચ, નારક અને દેવ ભવના કારણભૂત કર્મો દ્વારા તે પ્રત્યેક પર્યાયમાં પરિણમન કરવાના સ્વભાવવાળો પણ છે. અને આત્મા અહેતુક પણ છે, કારણકે આત્મદ્રવ્ય નિત્ય છે. વિભિન્ન કારણ વડે પર્યાય રૂપે ઉત્પન્ન થવા છતાં પણ દ્રવ્યરૂપે નિત્ય હોવાને કારણે તે કદી વિનષ્ટ થતું નથી. અને બન્ધથી રહિત થતાં જ મેક્ષમાં ગમન કરે છે. આ પ્રકારે યુક્તિ, તર્ક અને પ્રમાણ આદિ દ્વારા આત્માની શરીરથી ભિન્નતા સિદ્ધ થઈ જાય છે. તે કારણે ” ચાર ધાતુઓ વડે ઉત્પન્ન થયેલું શરીર જ છે. તેનાથી ભિન્ન આત્મા નામના કેઈ પણ પદાર્થનું અસ્તિત્વ જ નથી.” આ પ્રકારનું બદ્ધોનું કથન પ્રલાપ માત્ર જ બની જાય છે આ પ્રકારે સૂત્રકારે સંક્ષિપ્તમાં બૌદ્ધ મતનું અહીં ખંડન કર્યું છે. જે ૧૮ છે
ચાર્વાકથી લઈને બૌદ્ધ પર્યન્તના મતનું ખંડન કરી ને, હવે પાંચ ભૂતાત્મવાદી, આત્માદ્વૈતવાદી, તજીવ તછરીરવાદી” અકારક આત્મષણવાદી તથા ક્ષણિક પંચકંધવાદી, આ બધાં મતે અફલવાદી જ છે, તે દર્શાવવાને માટે સૂત્રકાર તેમના ઉપર્યુક્ત) દર્શને ને સ્વીકાર કરવાનું ફળ બતાવે છે-”કાર” શુar
શબ્દાર્થ–-ઝુ” ઘરમાં “આવ તાવ-શરણરત્ત નિવાસ કરવાવાળા આur-ruળા અથવા વનમાં નિવાસ કરવાવાળા ‘veત્રત-પટ્ટનિતાઃ પ્રવ્રજ્યાને ધારણ કરેલ એવા અથવા “peat-cર્વતા.” પર્વતમાં રહેવા વાળાઓ “કુમ ત્રિચા નY” આ દર્શનન–શાસ્ત્રને “વાઘuળા-પન્ના” પ્રાપ્ત કરીને “સંઘ દુસુણા” સઘળા દુઃખોથી “-મુરાને મુક્તથઈ જાય છે. In
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૯૨