Book Title: Agam 02 Ang 02 Sutrakrutang Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
અભાવ હોય છે આપે પૃથ્વીને સાત દ્વીપ પરિમિત કહી. તેને સિદ્ધ કરવાને માટે કોઈ પ્રમાણુ જ નથી. તે તેને સ્વીકાર કેવી રીતે થઈ શકે ? | ” પુત્રહીનને સદ્ગતિની પ્રાપ્તિ થતી નથી,', આ કથન પણ યથાર્થ નથી, કારણ કે તેમાં નીચેના પ્રશ્નોનું પ્રતિપાદન થતું નથી શું પુત્ર હોય તે જ વિશિષ્ટ લેકની પ્રાપ્તિ થાય છે? કે પુત્રના દ્વારા કરાયેલાં કર્માનુષ્ઠાને વડે વિશિષ્ટ લેકની પ્રાપ્તિ થાય છે. જે પહેલે પક્ષ સ્વીકારવામાં આવે, તે ભુંડ અને કુતરીઓને અનેક બચ્ચા હોવાને કારણે તેમને વિશિષ્ટ લેકની પ્રાપ્તિ થવી જોઈએ! માત્ર પુત્રને સદૂભાવ હોવાથી જ વિશિષ્ટ લેકની પ્રાપ્તિ થતી હોય, તે તપ સંયમ આદિ નિરર્થક બની જશે ! બીજે પક્ષ પણ અસ્વીકાર્ય છે, કારણ કે પુત્ર કર્મ કરે અને પિતા ફળ ભોગવે, એ વાત કેવી રીતે સંભવી શકે ? એકે કરેલા કર્મનું ફળ બીજે જોગવી શકે જ નહીં. એક ખાય અને બીજા વમન કરે, એવી વિચિત્ર આ વાત છે. જે પુત્ર દ્વારા કરાયેલા કર્મનું ફળ પિતા ભેગવી શકતો હોય, તે નીચે બતાવેલી પરિસ્થિતિમાં કેવી સ્થિતિ ઊભી થશે--કોઈ માણસને બે પુત્રો છે. એક શુભ કર્મ કરે છે, બીજો અશુભ કર્મ કરે છે. એકના શુભ કર્મને પરિણામે પિતા સ્વગમાં જશે, અને બીજાના અશુભ કર્મને પરિણામે નરકમાં જશે! એક જ જીવ એક સાથે બે ગતિઓમાં કેવી રીતે જઈ શકશે ? આ પ્રકારની અનિષ્ટપત્તિને પ્રસંગ આ માન્યતાને કારણે ઉદ્ભવશે વળી આ પ્રકારની માન્યતાને સ્વીકાર કરવાથી પોતે કરેલાં કર્મો તે નિરર્થક જને તેથી પરતીથિનું આ કથન પ્રમાણભૂત નથી.
બ્રાહ્મણ દેવતા છે અને કૂતરાઓ યક્ષ છે,” આ કથન પણ યુતિશૂન્ય હેવાને કારણે અસ્વીકાર્ય છે.
તથા ઇશ્વર અપરિમિત પદાર્થોને જાણે છે પરંતુ સઘળા પદાર્થોને જાણ નથી, આ કથન પણ ગ્ય નથી કારણ કે અપરિમિત જ્ઞાનવાન હોવા છતાં પણ જે તે સર્વજ્ઞ ન હોય, તે હેય અને ઉપાદેય પદાર્થોના જ્ઞાનમાં તે કુશલ નહીં હોય, અને પરીક્ષકે તેમને આદર નહીં કરે તેથી ઈશ્વરની સર્વજ્ઞતાને સ્વીકાર કરવો જ જોઈએ સર્વજ્ઞ બન્યા વિના તે અતીન્દ્રિય પદાર્થોને ઉપદેશ આપી શકે નહીં
કીડા આદિની સંખ્યાનું જ્ઞાન પણ તેમને માટે ઉપયોગી છે. નહીં તે બુદ્ધિમાન પુરુષો એવી શંકા કરશે, કે જેને કીડાઓ જેવી સામાન્ય વસ્તુનું પણ જ્ઞાન નથી તેને અન્ય વસ્તુઓનું જ્ઞાન પણ નહીં હોય! તે કારણે તેઓ નિઃશંક ભાવે તેમના ઉપદેશને પણ નહીં સ્વીકારે તેમના ઉપદેશ પ્રત્યે શંકા ભાવ જાગવાને કારણે તેમના દ્વારા ઉપદિષ્ટ સ્વર્ગ આદિ માટેની પ્રવૃત્તિ પણ નહીં કરે તેથી એવા ઉપદેશકને સર્વજ્ઞ રૂપે અવશ્ય સ્વીકારવા જ જોઈએ.
“બ્રહ્મા નિદ્રાવસ્થામાં હોય ત્યારે કંઈ પણ જાણતા નથી, અને દિવસે જ્યારે જાગૃતાવસ્થામાં હોય ત્યારે બધું જ જાણે છે,” આ પ્રકારની પરતીથિકની માન્યતા પણ સાચી નથી. આ પ્રકારની સ્થિતિ તે સૌ લોકમાં સાધારણ રીતે જોવા મળે છે. તે સામાન્ય લકે કરતાં બ્રહ્મામાં શી વિશેષતા છે? જે કઈ વિશેષતા જ ન હોય, તે આ કથન પણ અસ્વીકાર્ય જ બની જાય છે.
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૧૬૬
