Agam 02 Ang 02 Sutrakrutang Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 152

મૃત્ત હોય, તેતા તેના કર્તા કોઇ અન્ય જ હાવા જોઇએ અને તે અન્યના કર્તા પણ કોઇ અન્ય જ હાવા જોઇએ આ કલ્પનાના અન્ત જ ન આવે પરિણામે અનવસ્થા દોષનો પ્રસગ ઉપસ્થિત થઇ જાય વળી પ્રકૃતિ પ્રધાન વિકારવાન્ છે કે અવિકારી છે? જો તેવિકારવાન હાય, તે તે ઘટાદિના સમાન હોવાને કારણે તેને પ્રધાન જ ન કહી શકાય જો તેને અવિકારી કહેતા હાય, તે તે મહત્ (બુદ્ધિ ) આદિની ઉત્પાદક જ ન હૈઇ શકે આપના શાસ્ત્રોમા તે એવું કહ્યું છે કે ” પ્રધાન ( પ્રકૃતિ) વડે અર્હંકાર, અહંકાર વડે પાંચ તન્માત્રા આદિ ઉત્પન્ન થાય છે” આકાશ આઢિ જે અવિકારી પદાર્થા છે, તેમને કાર્ય ના ઉત્પાદક હવે જોવામાં આવતા નથી. આપ્રકારે વાત સિદ્ધ થાય છે કે પ્રધાન (પ્રકૃતિ વડે જગતની ઉત્પત્તિ થઈ શકતી નથી.
,,
વળી અચેતન પ્રકૃતિ, જીવના ભાગને માટે સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ કરવાની પ્રવૃત્તિ જ કેવી રીતે કરી શકે ? તેની પુરુષાર્થને માટેની કોઈ પ્રવૃત્તિ જ સંભવી શકે નહી.
જો સ્વભાવવાદના સ્વીકાર કરતા હેા, એટલે કે પ્રકૃતિનો એવા જ સ્વભાવ માનતા હા કે તે પુરુષાને માટે પ્રવૃત્તિ કરે છે, તે સ્વભાવ દ્વારા જ જગતની પ્રકિયા (ઉત્પત્તિ) થયાની વાત જ સ્વીકારવી જોઇએ તેા પછી પ્રકૃતિ આદિની કલ્પના કરવાથી શે લાભ છે? સ્વભાવ, નિયતિ આદિને અમે (જૈન) પણ અમુક અપેક્ષાએ જગતની ઉત્પત્તિના કારણ રૂપે સ્વીકારીએ છીએ, તેથી તેમના વિષે વધુ વિચાર કરવાની આવશ્યકતા જ નથી, આ પ્રકારે એ વાત સિદ્ધ થઇ જાય છે કે આ લેાક માર (યમરાજ) આદિની વ્યવસ્થા પર નિર નથી. તેતા કોઇ પર્યાય રૂપે ઉત્પન્ન થાય છે. અને કાઇ પર્યાયની અપેક્ષાએ વિનષ્ટ પણ થતા રહે છે. આ લેાક સંથા વિનાશશીલ નથી. સ્યાદ્વાદમાં કોઈ પણ દોષ હેાવાના સંભવ જ નથી. તેથી જેએ પાતાનુ શ્રેય ચાહતા હોય, તેમણે સ્યાદ્વાદને જ અનુસરવા જોઈએ. આ પ્રકારે લેાક દેવકૃત, બ્રહ્મકૃત, ઇશ્વરકૃત આદિ હાવાની વાતનું નિરાકરણ થઈ જાય છે. ! ગાથા !! હું ॥
અન્યમતાવલંબિયોં કે ફલ પ્રાણિકા નિરૂપણ
હવે સૂત્રકાર એ વાત પ્રકટ કરે છે કે પૂક્તિ મતાર્દિને કયા પ્રકારના ફળની પ્રાપ્તિ થાય છે -66 अमन ' ઇત્યાદિ—
શબ્દાથ‘દુલા દુઃશમ્' દુ;ખ ‘અમછુન્તલમુળથ-અમોશલમુત્પાત્મ્' અશુભ પ્રવૃત્તિ થીજ ઉત્પન્ન થાય છે. વિજ્ઞાળિયા-વિજ્ઞાનીચાત્' આ જાણવું જોઇએ ‘સમુપ્પાય સમુપાયમ્' દુઃખની ઉત્પત્તીનું કારણ ‘અથાળતા-જ્ઞાનત ન જાણવા વાળા માણસે ‘લઘ’-સવમ્' દુઃખને રાકવાના ઉપાય ‘-ચક્’ કેવી રીતે ‘નાતિ-શાસ્થતિ સમજી શકે છે, અર્થાત નથી જાણી શકતા ૫૧૦ના
-સૂત્રા -
મિથ્યામતની સ્થાપના આદિ અશુભ કાર્યોં કરવાથી, ચાર ગતિએમાં ભ્રમણ રૂપ દુઃખ ઉત્પન્ન થાય છે. એમ સમજવુ દુઃખની ઉત્પત્તિના આ કારણને નહીં જાણનારા અજ્ઞાની
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૦૧
૧૪૫