Book Title: Agam 02 Ang 02 Sutrakrutang Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
અમારા દર્શનશાસ્ત્રીને આશ્રય લેનાર વ્યક્તિને, કેશકુંચન આદિના કષ્ટમાંથી તે તુરત જ મુક્તિ મળી જાય છે. આ લેકેને મતાનુસાર પરલેક આદિને અભાવ હોવાથી પરલેકના સુખને નિમિતે, શરીરને કલેશ ઉત્પન્ન થાય એવાં અનુષ્ઠાનની આરાધના નિરર્થક હોવાથી, એવાં અનુષ્ઠાની જરૂર જ રહેતી નથી. આ પ્રકારના અનુષ્ઠાનેને ત્યાગ કરવો, તેનું જ નામ દુઃખમાંથી મુક્તિ છે. આશય એ છે કે ઉપર્યુક્ત મતવાદીઓ તપ આદિ અનુષ્ઠાનેમાં માનતા નથી, અને તે અનુષ્ઠાન દ્વારા જ લેકે નિરર્થક શારીરિક કલેશ સહન કરે છે, એવું માને છે. કહ્યું પણ છે “જા રે જાતે ઈત્યાદિ
“વેદ રચનારા ભાંડ, ધૂર્ત અને નિશાચર, આ ત્રણ પ્રકારના છે.” આ પ્રમાણે કહીને તેઓ શાત્ર્યક્ત કર્મોની નિંદા કરે છે. અને પિતાની ઈચ્છાનુસાર આ લેક સંબધી ફલેપભોગ કરે, તેને જ પુરુષાર્થ કહે છે. આ પ્રકારને પંચભૂતવાદી અને તજજીવત૭રીરવાદીઓને મત છે.
આદિ મતવાદીઓ કે જેઓ મેક્ષવાદી છે, તેઓ પણ એવું કહે છે કે જે લેકે સાંખ્યદર્શનને આશ્રય લે છે, તે લેકે શ્રવણ, મનન અને નિદિધ્યાસન દ્વારા આત્માના આ પ્રકારના સ્વરૂપને (આત્મા અકત્ત, અભક્તાં અદ્રષ્ટા, સાક્ષીભક્તા, કુટસ્થ નિત્ય તથા જન્મ, જરા, મરણ, રેગ, શેક આદિ વિવિધ પ્રકારના દુઃખનાં કારણોથી રહિત છે.) જાણીને પ્રકૃત્તિના સંયોગથી ઉત્પન્ન થનારા સમસ્ત દુઃખના કારણભૂત સંસારથી મુક્ત થઈ જાય છે. અમારા દર્શનને (સાંખ્ય દર્શન) આશ્રય લઈને, અને તેમાં પ્રતિપાદિત આત્માના સ્વરૂપને જાણીને જન્મ, જરા, મરણ ગર્ભપરંપરા અને માનસિક તીવ્રતર અસાતા ઉદય રૂ૫ દુઃખોથી મુક્ત થઈ જાય છે. તે સમસ્ત દ્વન્દીથી રહિત મોક્ષને પ્રાપ્ત કરીને શુદ્ધ સ્વસ્થ અને નિજ સ્વરૂપમાં આશ્રિત થઈ જાય છે. આ વિષયમાં આશ્રમ, વય વર્ણ આદિનો કઈ પ્રશ્ન જ રહેતા નથી. કહ્યું પણ છે કે “જરિતરરા” ઈત્યાદિ
જે પચીશ તને જ્ઞાતા છે, તે ભલે આશ્રમમાં રહે, અથવા ભલે જટા વધારે અથવા ભલે શિરમુંડન કરાવે, અથવા ભલે શિખા વધારે, પરંતુ તે અવશ્ય મુક્તિ પ્રાપ્ત કરે છે, આ વાતમાં કઈ સંશયને માટે અવકાશ જ નથી” આ પ્રકારને સાંખ્યોને મત છે.
બદ્ધો પણ એવું જ કહે છે કે અમારા બૌદ્ધદર્શનનું શરણ સ્વીકારે છે, અને તેમાં પ્રતિપાદિત નૈરાત્મવાદને તથા પ્રત્યેક પદાર્થની ક્ષણિકતા અને દુઃખ રૂપતાને જાણીને એવી ભાવનાવાળા થઈ જાય છે. કે” બધું દુઃખરૂપ છે, બધું હે ય છે બધું ક્ષણિક છે અને બધું શુન્ય છે,” તે સપરિકર માર્ગ પ્રણાલી દ્વારા ક્ષણિક અથવા શૂન્ય રૂપ આત્માનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરીને, જન્મ, મરણ, બન્ધ આદિ દ વડે ઉત્પન્ન થયેલાં દુઃખમાંથી મુક્ત થઈ જાય છે.
એજ પ્રમાણે અદ્વૈતવાદી-વેદાન્તીઓ કહે છે કે અમારા દર્શનશાસ્ત્રનું શરણ સ્વીકારવાથી જ આત્મા મેક્ષ પ્રાપ્ત કરીને કૃતકૃત્ય થઈ જાય છે. નિત્ય અને અનિત્યનો વિવેક ઉત્પન્ન થતાં એહિક અને પારલેકિક પદાર્થો પ્રત્યે તથા ફલબેગ પ્રત્યે વિરક્તિ ઉત્પન્ન થાય છે. તથા શમ, દમ, સમાધાન, ઉપરતિ તિતિક્ષા અને શ્રદ્ધા રૂપ છ સાધનોની તથા મુમુક્ષત્વના અનન્તર
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૯૪
