Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ thatA jaladhi pachI bAvA lekhake 3 A. pradyumnasUri mahArAja : prakAzaka : zrutajJAna prasAraka sabhA - amadAvAda-14
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ thata jakSaNa praveze jhAlA (upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAja racita keTalAMka granthono sAmAnya paricaya). paricaya lekhaka: zrI nemi-amRta-deva-hemacandrasUri ziSya A. pradyumnasUri mahArAja :prakAzaka : zrutajJAna prasAraka sabhA amadAvAda-14 vasaMta paMcamI, vi.saM. 2062.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama AvRtti mUlya : trIsa rUpiyA prati : 500 prakAzaka | prAptisthAna : - jitendra kApaDiyA ajaMtA prinTarsa 12/bI, sattara tAlukA sosAyaTI, po. navajIvana, amadAvAda-14. zaradabhAi zAha 2/1, vI.TI. epArTamenTa, kALAnALA, bhAvanagara. nizItha subodhacandra zAha 1, maulika epArTamenTa, operA sosAyaTI pAse, pAlaDI, amadAvAda-7. mudrakaH kirITa grAphIksa 209, AnaMda zopIMga senTara, ratanapoLa, amadAvAda-1. phonaH 25352602
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAvAtI pUrvabhUmikA | vi.saM. 2032/33nI vAta che. upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAjanA vacanono anurAga uttarottara vadhato hato te divasomAM teonA prabhuvANInA vistAra rUpa vacanomAM thoDAM UMDA utaravAnI IcchA thaI. chabachabIyAM to karyA ja hatA have thoDAM motI meLavavA mana thayuM. ane te to tyAre ja bane ke te lekhananA rUpe maDhavAmAM Ave ane ema karavAmAM barAbara jovuM paDe, vicAravuM paDe, bhale sthUlathI paricaya lakhavA mana hoya to paNa. ane temAM kalyANa mAsika (vaDhavANa)nuM AmaMtraNa maLyuM ane A upAdhyAyajI mahArAje potAnA graMtho mATe prayojAyelI "zruta jaladhi praveze nAvA' e paMktine zIrSaka banAvIne teozrInA granthono paricaya karAvatI lekhamALA zaru thaI thoDAM lekha thayA ane vaLI e baMdha paDI. vaheNa badalAyuM. lekhamALA visAre paDI. manamAM je rUce che te badhuM kAMI lakhAtuM nathI je kAMI lakhAya che te badhuM chapAtuM nathI je chapAya che te badhAnuM pustaka thatuM nathI pustaka thAya te Take tevuM hotuM nathI kyAreka to A badhI namAnI khaNaja hoya che. ahaMkAra mananI nIpaja hoya che. chatAM veravikhera paDelA lekhonI copaDI thAya to ko'kane lAbha thaze evI lAhyamAM A prakAzita thavA jAya che. nAvAmAM dvAMgiMzaddhAtriMzikA granthano pUrNa paricaya apAyo nathI. amuka batrIzI rahI gaI che. paNa te ema ja rahevA dIdhI che. thAgaDa thIgaDa karI pUrNa karavAnI lAlasA jatI karI che Ame ya zuM pUrNa thai zake che! jenuM svarUpa ja apUrNa che tyAM! tethI jeTalAM lekha lakhAyAM teTalAM ja ahIM mUkyA che. pustaka karatI veLAe tenuM "punarlekhana thAya to sAruM" AvuM sUcana maLyuM paNa teno amala pustakanA prakAzanane vilaMbita karaze tevuM lAgyuM tethI te paNa TALyuM che. lekhanI avasthA karatAM thoDAM vadhu varSo sudhI Take tevI gaNatarIthI prakAzita thAya che. zeSa vAcakone bhaLAvuM chuM. vi.saM. 2062, | zrI nemi-amRta-deva-hemacandrasUri mAgasara pUnama ziSya pra0 serIsA tIrtha
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuta jutha praveze jhAlA (upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAja racita keTalAMka granthono sAmAnya paricaya)
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya pravezaka ApaNA anaMta upakArI zrI arihaMta paramAtmAne lokAloka prakAzaka kevaLajJAna prApta thayuM, te jJAnanA ajavALAmAM e tArake samasta cauda rAjalokanA anaMta dravyo ane tenA anaMta paryAyone joyA ane jANyA, temAM jIvane joyA, ghana, rUDha ane dRDha karmathI AvarAyelA jIvane joyA, anekavidha duHkhathI gherAyelA taraphaDatA jIvo joyA, samasta jagatane joyuM; anaMta siddha bhagavaMtone joyA, mokSa joyo, mokSano mArga joyo, paramakaruNAthI paramAtmAe e mArga prarUpyo. arihaMtaparamAtmAe mokSano mArga prakAzIne samasta jIvarAzi upara anaMta upakAra karyo. e paramAtmAe sakalajIva-hitakAriNI arthathI dezanA ApI. te artha-puSpone bIjabuddhinA svAmI gaNadhara bhagavaMtoe potAnA buddhirUpI vastramAM jhIlIne sUtrarUpe tenI mALA gUMthI ane AgamagraMthonI racanA thai. 1 gaNadhara-bhagavaMto asAdhAraNa-kSayopazamanA dhaNI hovAthI mAtra tripadImAMthI ja caudapUrva ane aMgasUtronI racanA antarmuhUrtamAM kare che. gaNadhara bhagavaMte racelI aneka gUDha rahasyArthathI bharelI te vANIno arthAvabodha kALabaLe ghaTatI jatI matinA kAraNe sahelAithI na thavA mAMDyo, tethI zrI bhadrabAhusvAmIjI mahArAje te AgamonA nigUDha Wan
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvone prakaTa karavA niryuktinI racanA karI. AgaLa jatAM e niryuktimAM nibaddha bhAvo paNa durbodha lAgyA, tyAre bhASya-cUrNAnI racanA thaI. jyAre jIvonA kSayopazamamAM evI maMdatA AvI ke e cUrNakathita padArthono bodha paNa durbodha thayo, tyAre e graMtho upara vistRta TIkAo lakhavAmAM AvI, temAM paraMparAprApta arthapravAhonI ye sabahumAna noMdha levAmAM AvI. A sUtro ane e arthone jALavavA mATe prANanI paravA karyA vinA mahApuruSoe puruSArtha karyo che. A AgamagraMthonI rakSA eTale mArganI rakSA. mArga che to anaMta sukhabhaMDAra svarUpa mokSanI prApti zakya che. ane Agama che to mArga che. ane mArga che to mokSa che. A mArgano abhAva kalpI zakAto nathI, havA vinAnI vizvanI kalpanA thaI zake kharI? tethI to mahApuruSoe ema lakhyuM che ke-hA! mAhI daM tA na nA duHo nipaITno -jo A jinAgama amane na maLyuM hota, to amArI zI dazA thAta ! AgamagraMtho to zrI saMghanI dhorI nasa jevI jIvAdorI samAna cIja che. e AgamagraMthonI vRttiTIkAmAM patharAyelA bhinna-bhinna bhAvone samajAvavA mATe prAcIna upakArI mahApuruSoe tene saraLa bhASAmAM svataMtra prakaraNonI racanA karI ane ene buddhigamya aneka yuktiprayuktiothI sugama banAvavA mATe evA sugama graMtho paNa lakhyA. je graMthono arthabodha thAya, to Agama kathita bhAvono avabodha bahu saraLatAthI thAya ane temAM praveza thaI zake. AgamagraMthonA bhAvo ane tenA sUkSma padArthono arthavistAra to samudra jevo vizALa ane gaMbhIra che ! tenA UMDANanuM mApa nathI, tenA vistAranI koI sImAmaryAdA nathI ! samudranA vipula jalarAzinAM biMdu keTalAM! tethIya vadhAre bhAvo ane artho AgamasUtromAM gUMthAyelA-chupAyelA che. eka zabdonA saMvAdI artho paNa agaNita thAya che. bhinna bhinna sAta nayanI apekSAe, cAra anuyoganI dRSTie, brutajaladhi praveze nAvA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptabhaMgInI dRSTie ane cAra nikSepAnI dRSTie vaLI tenA judA judA artho thAya! zabdonI potAnI pAMkhamAM saMgrahIta anekavidha arthane karavAnI zaktinuM darzana thavuM te ApaNA gajA bahAranI vAta che. tethI e samudra rUpa Agama pAse pahoMcavA mATe, temAM pravezavA mATe ApaNI pAse kaMIka mAdhyama hovuM joIe, koika nAva hovI joie. nAvano sahAro laie to samudramAM praveza sahelAithI thaI zake. AgamagraMthonA bhAvone anusaratA potAnA graMtho mATe pUjyapAda upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAje ja A kalpanA ane upamA ApI che. (sADA traNaso gAthAnA stavanamAM DhA. 4 gA. 12, dvA. dho. triziMkA, 32) ane e upamA bahu tarkasaMgata paNa che. sadbhAgye evA nAva svarUpa graMtho ApaNe tyAM vipula pramANamAM lakhAyelA che, te graMthono-prakaraNono paricaya ApavAno ahIM namra prayata prAraMbhAya che. kyAMka paricaya ApIzuM, jyAM jarUra jaNAze tyAM te graMthano ke te prakaraNano sArasaMkSepa ApIzuM. vizeSa mahattvanI bAbatano rasAsvAda paNa karAvIzuM. ane te te graMthone lAgatI-vaLagatI sAmagrInI mAhitI paNa ApIzuM. tenA upara thayelA TIkA-anuvAda ane prakAzana vagerenI prApta vigato ApavAnoya prayatna karIzuM. emAM pahelAM to pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAja zrI yazovijayajI mahArAje yoga-adhyAtmadhyAna viSayaka badhA padArthono saMgraha jemAM karyo che, tevA graMtho laIzuM. adhyAtma-yoga-dhyAna ane samatA jevA viSayo aMge jeTaluM bhinna bhinna sthaLe maLe che, te badhuM ahIM ekI sAthe maLe che. je ahIM nathI te kyAMya nathI. ane je bIje che, te saghaLuM ahIM che ja. ema koi paNa sahRdaya vAcaka sajjana kaheze. jo ke upara-uparathI vAMcanArane AmAM atizayokti lAgaze. paNa te pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAjanAM vacanone pharI-pharIne vAgoLaze, artha-marma-rahasya ane aidapaparyArtha sudhI pahoMcaze, te to 3 Wan
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ jarUra A vAta sAcI che tema kabUla karaze. pahelAM "adhyAtmasAra" laIe. A eka ja graMthanA samyagU parizIlanapUrvakanA adhyayanathI sAdhakane vItarAganA mArganuM jJAna thaI jAya che, dRSTi khUlI jAya che, potAne mATe kalyANakArI mArga kyo che-tenuM spaSTa bhAna thaI jAya che. e mArgamAM AvatAM vighno kema dUra karavAM, tenA upAyo paNa ApameLe sUjhI Ave che ane tene dUra karavAnuM baLa paNa maLe che. pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAja bahu moTA gajAnA sarjaka hatA. temanI pachI ATalA badhA viSayo upara vistAra ane UMDANa sAdhanAra koI sAdhaka sarjaka thayA hoya tevuM lAgatuM nathI. te pachInA itihAsane joine ApaNe atizayoktinA raNakAra vinA kahI zakIe. are! koI paNa niSpakSa-sahRdaya vidvAna paNa teonA ati gaMbhIra navya nyAyanI zailInA naya, nikSepA AdinA sUkSma vicArothI ubharAtA graMtho joIne, aneka graMthono samucita sAra-saMkSepa rajU karatA athavA aneka gaMbhIra viSayone pI-pacAvIne navA svarUpamAM racAyelA prakaraNo-graMtho avagAhIne ke gujarAtI jevI saraLa bhASAmAM vipula saMkhyAmAM lakhAyelAM, tattvarasathI taraboLa stavano, sajhAyo, rAsa, pado, gIto vagerene juve to temAM tene kUrcAla sarasvatI siddhapuruSanI lekhinInAM darzana thavAnAM ! pachI te saMskRta bhASAmAM, prAkRta bhASAmAM, gujarAtI bhASAmAM, ke vrajabhASAmAM lakhAyelA sAdA saraLa duhAo, alaMkArarasamaMDita padyo ke atyaMta gUDha maryavAhI ane gaMbhIra graMtho hoya te badhAmAM akuto-bhaya rIte atratatra sarvatra nirvighna viharatI e sarasvatImAM tamane nagAdhirAja himAlaya parvatanI uttuMga-UMcAInAM ane Abha-UMcA taraMgothI UchaLatA gaMbhIra rasAkaranI agAdhatAnAM ekI sAthe darzana thaze. vAcakane kyAMya chIcharApaNuM nahIM dekhAya, lakhavA khAtara lakheluM kazuMya nahIM maLe, kacAza kyAMya najaraaMdAja nahIM thAya, padapUrti mATenA binajarUrI TekA jevAM nirarthaka vAkyo zodhavA vINavA jazo to paNa AMkhe nahIM caDhe. temanuM saMkhyAmAM sImita na karI zakAya zutajalIya pravarI nIvA
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ tevuM sAhityasarjana ane zAstrakheDANa joine ApharIna-ApharIna pokArI javAya che. kadI kalpanA nathI thaI zakatI ke teoe keTaluM lakhyuM ! kevI rIte lakhyuM ! keTalA samayamAM lakhyuM ! keTalA viSayo upara lakhyuM ! e badhA prazno prazno ja rahe che ! AkAzanI vizALatAnuM mApa varNavavA mATe ApaNI jIbha jema "anaMta-anaMta' ema vadIne viramI jAya che, tema teonA jJAna-sarjananI vipulatA, zrutabhaktinI vizALatA, UMcAI ane agAdhatA joine "adbhutaadbhuta bolIne chevaTe mauna thaI javuM paDe che. tene varNavavA je zabda vAparIe te zabda UNo lAge che. tenuM adbhutapaNuM ja anubhavI zakAya che. te anubhavane vyakta karavAnI zakti koI zabdamAM jaNAtI nathI. ApaNI zaktinI ja e maryAdA che-ema kahevAmAM ja vadhAre tathya che. temanA racelA badhA graMtho ukelI zakAtA nathI, vAMcI zakAtA nathI, paNa darzanathI to jarUra pAvana thavAya che. attara moMghuM hoya to tene kharIdavAnI zakti na hoya to te kharIdI na zakAya, paNa tenI sugaMdha to mANI zakAya ne? manane tara karI zakAya tevI rIte e graMtho jotAM temAM vistarelA temanA mativaibhavane joine apAra bahumAna ane atyaMta ahobhAvanI lAgaNI to janme ja che. temanA avihaDa zAsana premane joIne to "dhanya-dhanya'nA udgAro mukhamAMthI ApameLe sarI ja paDe che. Agama-graMtho ane aneka prAcIna graMthomAM bhinna bhinna sthaLe vistArathI varNavelA je bhAvo maLe che, tene samucita sthaLe yogya zabdomAM gUMthIne saLaMga ane navA svarUpe sarjavAnuM virala varadAna teone varyuM hatuM. marmane pAmavAnI ane ene rajU karavAnI AgavI ane virala kaLA to temane hastagata hatI ja. joIne nAcI uThAya che. badhI adbhutatAnAM darzana karavAM hoya, to jo jo temanI tattvArthanI prathama adhyAyanI TIkA! vadhu mATe jo jo syAdvAda kalpalatA, aSTa sahasI vivaraNa, nyAyakhaMDana khaMDakhAdya, batrIza batrIzI ane mArgaparizuddhi. A graMtho joIne jhUmI UThazo. vAMcIne DolavA lAgazo.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha pAmIne kRtArtha thaI jazo. te arthabodhanA AnaMdanI pAse tuccha lAgaze saMsAranA bhogavilAsa, phikkA lAgaze SaTrasa jharatAM madha-mIThAM bhojano, klezarUpa bhAsaze, nAcagAna ! ane te bhAvone lUMTavAthI tRptinI evI mastI Avaze, zAsanaprAptino gauravonnata AnaMda ane pravacanaprItinI evI khumArI pragaTaze ke tame paNa gAvA mAMDazo ketavya banmatta to mavamava: prANAtizAtmana (janmanuM phaLa maLI gayuM, bhavano bhava cAlyo gayo ema Atmarati prApta thaI gaI !) vItarAgapraNIta Agamo AvAM sUkSma rahasyonA dariyA samAna che. te A rIte sarvAgazuddha ane saMpUrNa che ane sarvopari tattvanI khANa cheteno khyAla pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAjanA graMthothI ja pAmI zakAya. O : "] ~ RF zrutajaladhi praveze nAvA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) adhyAtmasAra pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAja zrI yazovijayajI mahArAje A graMthanI racanA karIne sAdhaka jijJAsu varga upara avarNanIya upakAra karyo che. yoga, adhyAtma, dhyAna vagere viSayonuM suMdara nirUpaNa AmAM karyuM che. A graMthanA sAta prabaMdha che ane temAM anukrame cAra, traNa, cAra, traNa, traNa, be ane be ema kula ekavIsa adhikAra che. badhA thaIne kula 949 padya che. chaMdonuM vaividhya ane padalAlityathI zobhatI | 7 komala padAvalI, adhyAtma jevA zuSka manAtA viSayanA A graMthane ThIka rasika banAve che. e ekavIsa adhikAranAM nAma A pramANe che.(1) adhyAtma zAstranuM mAhAbhya, (2) adhyAtmanuM svarUpa, (3) daMbhano tyAga, (4) bhavanuM svarUpa, (5) vairAgyanI utpatti, (6) vairAgyabheda (7) vairAgya viSaya (8) mamatAtyAga, (9) samatA, (10) sadanuSThAna, (11) manazuddhi, (12) samyakta, (13) mithyAtvatyAga, (14) asatyAga, (15) yoga, (16) dhyAna, (17) dhyAnastuti, (18) AtmAno nizcaya, (19) jinamatastuti, (20) anubhavasvarUpa ane (21) sajjanastuti.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Wan thoDA zabdomAM ghaNI gaMbhIra vAto AmAM lakhI che. e sUtrazailIe lakhAyelA zabdonA arthane samajavA mATe to aneka zAstravAcanathI jenI buddhi parikarmita thaI hoya te ja sAcA arthane pAmI zake. udAharaNa mATe eka sthaLa joIe. pahelAM prabaMdhanA bIjA adhyAtma svarUpAdhikAramAM 'ogaNIsamA zlokamAM 'sidhdhasiddhi parAhataH' e pada granthi sthaLa che. ahIM e prakaraNa cAle che ke jene saMsA2 nirguNa lAgyo hoya ane mahAvrata pALavAmAM je aDaga hoya te dIkSA mATe yogya gaNAya. paraMtu enA AtmAmAM chaThThA guNasthAnakano bhAva Avyo che ke nahIM te jovAnuM nathI. kema nahIM ! enA uttaramAM 'no ced bhAvAparijJAnAd sidhyasiddhiparAhataH / dIkSA dAnena bhavyAnAM tIrthocchedaH prasajyate // ' ' e zloka kahyo che AmAM sidhyasiddhi parAhataH ' e sAmAsika padano artha e thAya che ke 'nahIMtara to aMtaranA pariNAmanI khabara nahIM paDavAthI siddhi ane asiddhithI parAhata hovAthI dIkSA nahIM ApavAne laIne tIrthanA ucchedano prasaMga Ave' AmAM 'siddhi ane asiddhithI parAhata hovAthI' e dIkSA nahIM ApavAmAM hetu che. tAtparya e che ke aMtaramAM guNaThANAnA bhAva hoya to ja dIkSA ApavI evo sAmAno mata hoya to pachI dIkSA apAze ja nahIM. kema ke dIkSAnuM dAna siddhiasiddhithI parAhata che arthAt jo chaThThA guNaThANAnA bhAvathI e AtmAmAM dIkSAnI siddhi-prApti che ja. to have dIkSA ApavAthI kAMi vizeSa nathI tema jo AtmAmAM chaThThA guNaThANAnA abhAvathI e AtmAmAM dIkSAnI asiddhi-aprApti che. arthAt bhAva prApta nathI thayA to tamArA mata mujaba dIkSA ApI zakAya nahIM, tethI ApavI vyartha thAya ema aMtaramAM chaTThA guNaThANAnA pariNAmarUpa bhAvanI siddhi ho ke asiddhi - ubhaya dazAmAM dIkSA ApavI nirarthaka che. tethI to jagatamAM zrutajaladhi praveze nAvA
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSA-mArganI paraMparA ja nahIM rahe eTale zAsana ke tIrtha jevuM kAMi nahIM rahe ane ema thatAM tIrthano uccheda AvIne Ubho raheze.' Ama vivekathI artha karavAthI granthakAranA abhipreta arthane pAmI zakAya che. A granthamAM AvAM to aneka sthaLa che. pahelA prabaMdhanA cothA bhavasvarUpa ciMtAdhikAranA 27 zikhariNI zloko bahu 2maNIya arthathI sabhara che. avanavI kalpanAo, prAsanI jhaDajhamaka evI che ke, A zloko sugamatAthI kaMThe thaI jAya che. A 27 zlokano jayendrabhAi zAhe racelo mukta padyAnuvAda prasiddha thayo che. khUba saphaLa prayatna thayo che. tenA svAdarUpa be padya joie. jyAM janaka jananI baMdhuo, sau svArtha saratAM vegaLA, guNane nathI je jANatA, dhanavAna dhanadAtA kharA, zubha AcaraNa bahulA janonuM, svArtha vRddhi kAja che, sukha bhava taNuM vikhyAta che, je samakitIne tyAjya che. (14) bahu svArtha saMbaMdhe jano, priya prANathI adhikA gaNe, paNa najara nA karatA garaja, saratA taNakhalA zA gaNe. manamAM halAhala jhera ne, mukhathI madhura vANI vade, vizvAsaghAtaka bhava viSe kahuM, keTaluM duHkha bahu vadhe. (15) bhavane - saMsArane samudra, agni, kasAIkhAnuM, nizAcara, aTavI, kedakhAnuM, smazAna, viSavRkSa, grISmaRtu ane moharAjAnI raNabhUmi ema vividha lalita upamAo ApI che, samyaktvAdhikAramAM hiMsA ane ahiMsAnuM je sUkSma yukti bharapUra nirUpaNa karyuM che tevuM nirUpaNa bhAgye ja anyatra maLe che hetu, svarUpa ane anubaMdhathI teno vicAra karIne hiMsAnubaMdhI hiMsA, hiMsAnubaMdhI ahiMsA, ahiMsAnubaMdhI hiMsA ane ahiMsAnubaMdhI ahiMsA e caturthaMgInuM bahu ja alpa zabdomAM akATya tarkothI nirUpaNa yAda rAkhavA jevuM che, te samajavAthI lokottara prabhuzAsana pratyeno rAga dRDha thAya ema che. mithyAtva tyAgAdhikAramAM aghyAtmasAra 9 Wan
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaTrasthAnano adhikAra noMdhapAtra che. AtmA che, nitya che, karmano kartA che, karmano bhoktA che, mokSa che, ane mokSano upAya che A SasthAnomAM Sadarzanano vicAra anukrame cArvAka, bauddha, sAMkhya, vagere darzanonI mAnyatAne paDakAratA pakSa-pratipakSanA prazno ane uttaro mananIya che. yogAdhikAramAM yoganA keTalAya pAribhASika zabdonI vyAkhyA suMdara ApI che, jemake indriyArthonmanIbhAva, abhisamanvAgata, yogArUDha-vagere zabdonA bhAvane spaSTa karyA che. AcArAMga sUtranA ghaNA sUtronA bhAvane AmAM teoe yathAnurUpa goThavyA che ane tethI bhAvacAritra ane tenA phaLanI prAptino mArga prarUpyo che. bAra mAsanA paryAye anuttara vimAnavAsI devothI adhika tejaghuti ane sukha AnaMdano anubhava kevA prakAranA munine thAya, tenAM lakSaNo thoDA zlokamAM varNavyA che. bhagavad gItA, yogavAziSTha, vagere graMthonI sAthe sAdhakanAM lakSaNonI samucita tulanA karI vizALa dRSTivALA jaina darzanamAM samucita rIte badhAM darzanano samavatAra darzAvyo che. aMte upAsakonA cAra prakAra varNavyA che. temAM 1. Arta (duHkhI) | 2. tattvajijJAsu 3. dhanArthI 4. jJAnI. AmAM prathamanA traNane dhanya kahyA che. te vAta madhyastha thaI ne vicAravA jevI che. vaLI te pachI karmayoganI sAdhanA karI jJAnayoga saMpanna banelo sAdhaka dhyAna yoganuM ArohaNa kare, to te dhyAna kevI rIte dhare te vAta be ja zlokamAM suMdara rIte kahI che. pAMcamA prabaMdhanA soLamA dhyAnAdhikAranA nirUpaNamAM to pUjyapAdazrI jinabhadra kSamAzramaNa racita dhyAnazatakano ja sAra-saMkSepa Avyo che. Arta-raudra ane dharma-zukla A cAra dhyAnanAM lakSaNo ane svarUpa bahu mahattvanA zabdomAM, pakva ane prauDha zailIthI, eka adhikArI zAstrakAra maharSinI kalame ahIM mAtra 86 zlokamAM maLe che. temAM paNa zukla dhyAnanuM svarUpa abhyAsIne vadhu upayogI che. brutajaladhi praveze nAvA (10
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaThThA prabaMdhamAM pahelo AtmanizcayAdhikAra khUba ja mananIya ane Atmanizcayanayane samajavAmAM cAvIrUpa che. antarmukha jIvana jIvavA icchatA sAdhakane mATe A adhikAra nitya-navIna preraNAnA strota samo che. digambara paraMparAmAM samayasAra ane pravacanasAra graMthomAM je viSaya nirUpAyo che, te ja viSaya vadhu suMdara yukti-prayuktithI arthaghana padAvalIthI ahIM nirUpAyo che. 196 zlokamAM bhinna bhinna nayanI dRSTie AtmadravyanI ane upalakSaNathI dharmAstikAya, adharmAstikAya, pudgalAstikAya, AkAzAstikAya ane kALa ema padravyanuM nirUpaNa thayuM che. vaLI jIva-ajIva, puNya-pApa, Azrava-saMvara, baMdha-nirjarA ane mokSa e nava tattva spaSTa rIte dravya ane bhAva ema be vibhAgamAM suMdara nirUpyA che. vaLI taigama-vyavahAra-saMgraha-RjusUtra-evaMbhUtasamabhirUDha ane zabdanayathI paNa tattvonI vicAraNA mananIya che. jainadarzananI mAnyatAnusAra Atmadravya zuM che? vyavahAranaya zuM che? nizcayanaya ane temAM paNa be bheda-zuddha nizcayanaya ane azuddha nizcayanaya zuM che ? tenuM marmasparzI khyAna A adhikAramAM maLe che. chelle chelle digambaronI mAnyatA ke vastraparidhAna kevaLajJAnamAM bAdhaka che, teno paNa yogya tarkasaMgata uttara Apyo che. Akho adhikAra bahu mahattvapUrNa viSayono khajAno che. zabdAvalI pakvaprauDha ane sAragarbha che. carvaNAthI navIna arthanI prApti thAya che. te pachI jinamatastuti adhikAra paNa AtmAnizcayAdhikAranI gaMbhIra padArtha carcA vAMcIne thAka anubhavatA vAcakane rasikatAmAM taraboLa karanAruM rasALa prakaraNa che. te pachInuM anubhava svarUpAdhikAra bahu mahattvanuM prakaraNa che. adhyAtmanA viSayane jANavA mATe A rasapUrNa 45 zloko vAMcatA jAva ane tenA artho tamArI buddhimAM temaja tenA zabdo tamArI jIbhamAM vasavA lAgaze. pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAje ghaNI potAnI aMgata vAto AmAM lakhI che. potAnA vikAsa mArgano nakazo paNa dorI dIdho agrAtmasAra
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. to paramAtmA, bAhyAtmA ane aMtarAtmAnA paNa mudAsaranA zabdomAM lakSaNo ane zrI AnaMdaghanajI ma.nA zrI sumatinAtha bhagavAnanA stavanamAM je lakSaNo Ave che tenI sAthe A lakSaNonI tulanA karavA jevI che. sva-anubhavane mitabhASAmAM gAyo che ane chelle sAdhakone hitazikSAnAM vatsala vacano kahyAM che. te (38thI 45) aSTaka khAsa kaMThe karavA lAyaka che. ahIM mULa sAthe tenA anuvAda svarUpa padyo ApyA che. nindyo na ko'pi loke, pApiSTheSvapi bhavasthitizcintyA / pUjyA guNagarimADhyA, dhAryo rAgo guNalave'pi // 1 // (prAbhAtika rAga) niMdya nA AtamA koI A jagaviSe, bhavasthiti bhAvavI pApIne paNa viSe; je guNavatta tene sadA pUjavA, rAga dharavo bhale hoya guNa jUjavA. 1 nizcityAgamattvaM, tasmAdutsRjya lokasaMjJAM ca / zraddhAvivekasAraM, yatitavyaM yoginA nityam // 2 // Agama tattvano nizcaya vaLI karI, lokasaMjJA tathA dUrathI pariharI; sAra zraddhA vivekAdi che jehamAM, yogIe yatna karavo sadA tehamAM. 2 grAhyaM hitamapi bAlA-dAlApairdurjanasya na dveSyam / tyaktavyA ca parAzA, pAzA iva saGgamA jJeyAH // 3 // grahaNa karavA vacana hitakara bAlathI, dveSa dharavo nahi khala taNAM vAkyathI; zrutajaladhi praveze nAvA
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAkhavI nA kadI parataNI Azane, saMgamo jANavA pAza jima khAsa te. 3 stutyA smayo na kAryaH, kopo'pi ca nindayA janaiH kRtayA / sevyA dharmAcAryA-stattvaM jijJAsanIyaM ca // 4 // stuti thakI koInI harSa navi ANavo, kopa paNa tima na nindA thakI lAvavo; dharmanA jeTha AcArya te sevavA, tattvanA jJAnanI karavI nita khevAnA. 4 zaucaM sthairyamadambho, vairAgyaM cAtmanigrahaH kAryaH / dRzyA bhagavatadoSA-zcintyaM dehAdivairupyam // 5 // zaurya ne dhairya dharI, daMbhane tyajI karI, rAkhI vairAgya tima Atmanigraha karI; doSa saMsAranA nita nita dekhavA, deha vairUNya tami mana sadA bhAvavA. 5 bhaktirbhagavati dhAryA, sevyo dezaH sadA viviktazca / sthAtavyaM samyaktve, vizvasyo na pramAdaripuH // 6 // bhakti bhagavattamAM daDhamane dhAravI, deza ekAnta nita sevavo bhAvathI; sthira sadA rahevuM samyakatvamAM meru jima, pramAda ripuno na vizvAsa karavo tima. 6 dhyeyAtmabodhaniSThA, sarvatraivAgamaH puraskAryaH / tyaktavyAH kuvikalpatAH, stheyaM vRddhAnuvRttyA ca // 7 // dhAvavI Atma taNI bodhaniSThA sadA, kArya karatAM savi Agama mAnavA; karavo kutsita vikalpo taNo tyAga vaLI, rahevuM sukha zAntimAM vRddhajana anusarI. 7. adhyAtmasAra, [9] ^ +
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAkSAtkAryaM tattvaM, cidrUpAnandamedurairbhAvyam / hitakArI jJAnavatA, manubhavavedyaH prakAro'yam // 8 // karavuM Ima Atama tattvazubha darzana, jJAna Ananda bharapUra thavuM saMtata; hitakara jJAnIne anubhavavedya A, prakAra Ape yazovijaya sukha saMpAda. 8 (adhyAtmasAra-AtmAnubhavAdhikA2 (20)nA zloko 38 thI 45no padyAnuvAda pUjyAcAryazrI vijaya devasUrIzvarajInA ziSya vijaya hemacaMdrasUri mahArAja.) pachI ekavIsamA adhikAramAM sajjanastutinA kula 16 zloka che, temA zArdUla ane sragdharA chaMdamAM je zloka che te to zrI harSanA naiSadha mahAkAvyane ane paMDitarAja jagannAthanA bhAminI vilAsanA zlokone yAda karAve tevI UMcI zailInA che. Ama A ekavIsa adhikA2mAM daMbhatyAga, bhavasvarUpaciMtA, samyaktva, Atmanizcaya ane AtmAnubhava A pAMca adhikAro to 14 bahu arthasamRddha che. A evI kSamatA dharAvato graMtha che ke jenI upara vividha dRSTikoNathI ghaNAM vivecano lakhI zakAya. jema vaidika paraMparAmAM bhagavad gItA upara ghaNA buddhizALI vidvAno, vicArako ciMtakoe potAnI AgavI dRSTithI tenAM arthaghaTana karyAM che, tevI rIte A graMtha upara ghaNuM UMDuM vicArI zakAya, lakhI zakAya tema che. paNa ApaNe tyAM AvA gaMbhIra graMtho upara evuM pravAhI tAjuM svaccha vivecana hajI khAsa lakhAyuM nathI e eka hakIkata che. ATalA vakhatamAM A graMtha upara zuM zuM kAma thayuM che ? tenI TUMkI noMdha joie. (1) A graMtha upara zrI zubhavIravijayajIe Tabo lakhyo che ane te TabAsahita A graMtha prakaraNa ratAkara bhAga-1mAM(pR0 415 thI 557) i. sa. 1903 mAM prasiddha thayela che. zrutajalaghi praveze nAvA
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) I.sa. 1915mAM A graMtha pU.paM.zrI gaMbhIravijayajI mahArAjanI TIkA sahita jaina dharma prasAraka sabhA taraphathI pratAkAre pragaTa thayo che. (3) I. sa. 1916mAM A graMtha mULa TIkA ane gujarAtI anuvAda sahita narottama bhANajIe (bhAvanagara) prasiddha karyo che. (4) vi. sa. 2023mAM eka bhAvAnuvAda muni zrI candrazekharavijayajIe prasiddha karyo che. temAM lekhananI zailI navatara rAkhI che. chatAM te graMtha paNa hAla duprApya che. navI AvRttinI jarUra che. (have bIjI AvRtti prakAzita thaI che.) (5) pUjya AcArya zrI dharmadhurandharasUrijI mahArAje A graMthanA ekavIsa adhikAranA arthane anusaratAM ekavIsa aSTako racyAM che. e graMthanuM nAma "AdhyAtmasArAnugama' rAkhyuM che. nAno paNa noMdhapAtra graMtha sarjAyo che. vartamAna zramaNasaMghamAM navIna saMskRta bhASAnuM sAhityasarjana virala - ati virala banatuM jAya che. te saMyogomAM A navI kRti mANavAnuM bahu game tevuM che. A graMtha satvara prakAzita thAya te icchanIya che. (A grantha paNa nandana vanaspatimAM prakAzita thayo che.) (6) A graMthanA cothA bhavasvarUpa ciMtAdhikArano yukta padyAnuvAda pro. jayendrabhAI mA. zAhe karyo che. ane te vi.saM. 2025mAM maganalAla vADIlAla taraphathI prakAzita thayo che. AvA AvA prayatno adhikArI ane pratibhAzIla vidvAno dvArA thAya to A graMthanuM kheDANa ane prasaraNa vistRta bane te bahu icchavA joga che. pUjyapAda upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAje A adhyAtmasAra graMtha lakhIne ApaNAM sahu upara mahA upakAra karyo che. - prathama prabandhaH adhikAra - 4. adhi. nAma patra vRtta zrIka saMkhyA 1 mAhAtmyAdhikAra 1-4 anuSTupa 24 2 adhyAtmasvarUpAdhikAra 5-8 anuSTupa 29 adhyAtmasAra
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 dambhatyAgAdhikAra 9-11 anuSTupa 22 4 bhavasvarUpacintAdhikAra 12-18 zikhariNI 27 dvitIya prabandhaH adhikAra - 3 adhi. nAma patra vRtta thoka saMkhyA 5 vairAgyasaMbhava . 19-22 anuSTupa 36 6 vairAgyabheda 24-29 anuSTupa 7 vairAgyaviSaya 30-35 vaitAlIya 26 tRtIya prabandhaH adhikAra - 4 adhi. nAma patra vRtta loka saMkhyA 8 mamatAtyAga 36-39 anuSTupa 27 9 samatA 39-43 anuSTupa 10 sadanuSThAna 43-48 anuSTupa 39 11 manaHzuddhiH 48-51 drutavilaMbita 22 caturtha prabandhaH adhikAra - 3 adhi. nAma patra vRtta thoka saMkhyA 12 samyaktva 51-59 anuSTupa 58 13 mithyAtvatyAga 59-70 anuSTupa 89 14 asad grahatyAga 70-74 upajAti paJcama prabandhaH adhikAra - 3 adhi. nAma patra vRtta zrIka saMkhyA 74-84 anuSTupa 83 16 dhyAna 84-94 anuSTupa 86 95-98 rathoddhatA 14 zrutajaladhi praveze nAvA 16 22 15 yoga / 17 dhyAnastuti
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ patra SaSThaH prabandhaH adhikAra - 2 adhi. nAma patra vRtta zoka saMkhyA 18 AtmanizcayAdhikAra 98-122 anuSTupa 196 19 jinamatastutiH 122-126 zArdUlavikrIDitam15 saptama prabandhaH adhikAra - 2 adhi. nAma vRtta zrIka saMkhyA 20 anubhavasvarUpa 127-132 AryA 45 21 sajjanastutiH 137-136 7-zArdUla 8-sragdharA 1-AryA 16 prabandhaH kula zloka saMkhyA 1 102 183 2 106 3 117 4 169 39 211 762 - anuSTupa, 27 - zikhariNI, 22 - upajAti, 22 - zArdUla, 26-vaitA0, 14 - rathoddhatA, 46 - AryA, 22 - druta0, 8 - sragdharA. mmmmmmmmmma A
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 (2) adhyAtmopaniSad pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAjazrI yazovijayajI mahArAjano adhyAtmasAra graMtha adhyAtmarasika sAhityapriya vidvAnane AnaMda Ape tevo graMtha che, te ApaNe joyuM. jyAre A grantha mATe vAcakane vadhu sajja hovuM jarUrI che. sva-para darzanano abhyAsa karyo hoya, tenA mukhya siddhAMtonuM parizIlana karyuM hoya to ja A graMthamAM gati thaI zake. svadarzanamAM sAta nayonuM, cAra nikSepAnuM paripakva jJAna hoya, ane paradarzanamAM sAMkhyadarzana, bauddhadarzana, vaizeSikadarzana, mImAMsAdarzana, vedAntadarzana, ane cArvAka A cha dArzanika paraMparAthI cira-paricita thayela hoya te vidvAna ja A graMthanA marmane ane svAdane pAmI zake. adhikArI zAstrakAra maharSinI kalama kevI hoya? tenuM eka suMdara udAharaNa A graMtha pUruM pADe che. A graMtha cAra adhikAramAM racAyelo che. (1) zAstrayoga zuddhi adhikAra (2) jJAnayoga zuddhi adhikAra (3) kriyAyoga zuddhi adhikAra (4) sAmyayoga zuddhi adhikAra. A cAre adhikAramAM anukrame 77, 65, 44, 23 zloka che. kula 209 zloka che. 209 e zlokapramANa bahu moTuM na kahevAya. Shi zrutajaladhi praveze nAvA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa zlokamAM je artha bharyA che te adbhuta che ane bahu che. AjanA te koI sarjakane A 209 zlokamAM kahelA bhAvovALo graMtha racavAnuM kahevAmAM Ave to tene eka hajAra zloka racavA paDe. eTalI mitAkSarI ne gaMbhIra padAvalIvALI AnI zailI che. ane eTalA badhA artho ane gUDha bhAvo A graMthamAM chupAyA che. vaLI chaMdovaividhya paNa noMdhapAtra che. tenI sAraNi A rIte ApI zakAya : anuSTupa 174, upajAti 22, mAlinI 4, vasantatilakA 2, bhujaMgI prayAta 2, vaMzastha 1, hariNI 1, zikhariNI 2, rathoddhatA 1. ApaNA AgamagraMthonI TIkAno AraMbha jevI rIte nikSepAnI vicAraNAthI thAya che, tema A graMthanI zarUAta sAta nayonI vicAraNAthI thAya che. adhyAtma zabdano artha vibhinna nayonI dRSTie zuM thAya te jaNAvyuM che, te graMthanuM nAma adhyAtmopaniSad che. adhyAtmanA viSayane zAstrayoga zuddhithI zarU karIne sAmyayoga zuddhi dvArA paryavasita kare che, te bahu sUcaka che. pahelA adhikAranuM nAma zAstrayoga zuddhi, ane bIjA adhikAranuM nAma jJAnayoga zuddhi che. Ama zAstrayoga ane jJAnayoga e bemAM zuM taphAvata che, te vicAravuM AnaMdadAyaka che. ApaNe sAmAnya arthamAM zAstra ane jJAna e bene paryAyavAcaka zabda mAnIe chIe. paNa ahIM tema nathI. jJAnayoga zabda adhyAtmasAramAM sArI rIte vaparAyo che, to zAstrayoga zabda yogadRSTi samuccayamAM sArI rIte vicArAyo che. 19 Ama, eka rIte vicAratAM cAre adhikAramAM 'yogazuddhi' zabda anucUta rahe che. ApaNe ApaNA cAlu vyavahAramAM vaparAtA yogazuddhi zabdano artha mana-vacana ane kAyAnA yoganI zuddhi-ema karIe chIe. paNa ahIM yoga zabda, zAstra, jJAna, kriyA ane sAmya zabda sAthe joDAIne yoga zabdanA arthane navuM ja parimANa Ape che. vaLI jJAna, kriyA ane sAmya(samatA)ne yogarUpe anya AdhyAtmika graMthomAM Wan adhyAtmopaniSad
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirUpAyelA joIe chIe. paNa zAstrayoganuM ahIM je arthamAM nirUpaNa thayuM che te ahIM ja jovA maLe che. yogadRSTi samuccayamAM "zAstrayoga eka sAdhakanI bhUmikA sUcavanAra zabda che. jyAre ahIM zAstra zabda tenA yaugika "zAzananuM TALazoza yu zastranidyate" e arthamAM vistAra pAmI ne sujJa abhyAsI pAse rajU thAya che. suvarNanI jema zAstranI paNa traNa rIte parIkSA karavAnuM batAvIne kayAM zAstro mAnavAlAyaka che, AtmAnuM kalyANa kevA zAstro mAnavAthI thAya, te bahu ucita rIte nirUpyuM che. suvarNa - sonAnI kaSazuddhi, chedazuddhi, ane tApazuddhi jovAmAM Ave che ane te uttarottara mahattvanI gaNAya che. tevI rIte zAstranI paNa kaSa, cheda ane tApa e traNa prakAre zuddhi karavAnI kahI che. (1) kaSazuddhi eTale zuM ? je zAstramAM batAvelA badhA vidhiniSedhono hetu eka ja hoya eTale ke dhyAna, svAdhyAya, tapa, kriyA je kAMInuM vidhAna karyuM hoya ke hiMsA, mRSA vagereno niSedha karyo hoya, te saghaLA vidhiniSedho mAtra eka ja hetu mokSaprApti arthe nirUpyA hoya 20/te zAstrane kaSazuddhivALuM kahevAya che. (2) chedazuddhi eTale zuM? je zAstromAM vidhi ane niSedha AtmasukhanA yogakSemakara hoya, eTale ke je Atmasukha AvirbhAva nathI pAmyuM te sukha prakaTa karI Ape ane je pragaTa thayuM che tene sthira rAkhe tevA vidhiniSedho je zAstramAM che te zAstra chedazuddhivALuM kahevAya. (3) tApazuddhi eTale zuM? je zAstra suvarNane sarvanayAzrita vicAranA prabaLa agnithI paNa tAtparyamAM lagIra paNa kALAza nathI lAgatI, te zAstra tApazuddhivALuM kahevAya. A traNe zuddhinA anvaya ane vyatireka banne lakSaNo batAvIne sApekSavAda syAdvAdane suMdara tarka-pratitarkathI samajAve che. syAdvAda e - evI akADhya vicArasaraNi che ke badhI ja dArzanika paraMparAe tene zrutajaladhi pravero nAvA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ sIdhI rIte ke ADakatarI rIte mAnya kare che. e vAtane nAneAAM pratikSipeta ' e padano vAraMvAra prayoga karIne chae darzana kevI rIte syAdvAdane svIkAre che, te rajU karyuM che. A vAtane mukta kalame samajAvIne AvA vibhinna nayonA prarUpaka zAstro viSe paNa madhyastha dRSTi keLavavAnuM kahIne ane ekeka nayomAMthI ekeka darzana kevI rIte janme che, te tarapha izAro karIne te traNa prakAranA jJAnanuM nirUpaNa che. te traNa prakAra eTaleke zruta, cintA, ane bhAvanA. A traNe uttarottara mahattvanAM che. te vAta te traNenAM lakSaNo batAvavA sAthe jaNAvI che. joke A traNanuM svarUpa pUjyapAda haribhadrasUrijI mahArAje SoDazaka prakaraNamAM darzAvyuM che chatAM ahIM alpa zabdamAM yAdagAra lakSaNo ApyAM che. mAdhyastha sahita jJAnano mahimA gAIne chelle cilAtI putranuM upazama, viveka ane saMvara e traNa padonA ciMtana dvArA kevuM AtmakalyANa thayuM te jaNAvyuM che. Ama badhAM zAstrone nirUpIne e sarvano samAveza jemAM thAya che. te ane sarva zAstro jenAM aMzabhUta che te syAdvAda anekAntano prabhAva varNavyo che, ane tenI saphaLatA samAdhibhAvanI prAptimAM che. tevuM kathana karIne prathama adhikAranA 77 zloka pUrNa thAya che. bIjo adhikAra che jJAnayoga zuddhi. jJAnayoga e yogAdhirAja che. jJAnayoga zabdamAM tirohita chupAyelA bhAvane prakaTa karIne jANavo hoya to AgaLa Atma zabda joDavAthI te spaSTa thai jaze. jJAnati e kevI devadurlabha tapaHsAdhya ane yogasiddha puruSone paNa spRhaNIya vastu che, te batAvyuM che. sukhanI bahu mArmika vyAkhyA ahIM maLe che. 'suvuMsvarUpa vizrAntiH' sva-rUpamAM sthira rahevuM te sukha ane te pachI svavaza te sukha, paravaza pudgalavaza te duHkha ema kahyuM che. vaLI uttama jJAna kayuM? te mATe bhedajJAna te uttama jJAna. bheda-jJAna paNa konAthI bheda! pudgala aghyAtmopaniSad 21 R
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtrathI AtmA judo che, te jJAna uttama jJAna che. savikalpa samAdhi te zubhapayogarUpa che. ane nirvikalpa samAdhi te zuddhopayogarUpa che. pahelI sAlaMbana avasthA che. bIjI nirAlaMbana avasthA che. AtmajJAna thAya kevI rIte te samajAvyuM che. e ja viSayamAM zrI AcArAMgasUtra kathita "mapatha parva niOi" "prathama aMge vadhu apadane pada nathI' upAdhimAtrathI mukta, svara, tarka ane mananI pele pArano pradeza jyAM mananI paNa gati nathI, te sthaLa Atmadravya che. ane te samajAvavA zAstro pUrAM kAragata nIvaDatAM nathI, mAtra anubhava ja kAma lAge che. A viSayane savAso gAthAnA stavanamAM sarasa nirUpyo che. zuddha nizcayanayanI dRSTie AtmadravyanI vicAraNA karI che. saMgrahAyanI dRSTie paNa sat cit ane AnaMda kevI rIte AtmAmAM rahe che tema batAvyuM che. pahelAM to vyavahAra-nayathI ja zamadama vaDe cittazuddhi karavI, pachI A vicArothI AtmAnI vicAraNA karavI. nizcayanI prApti vyavahArathI ja thAya che, te bahu bhArapUrvaka jaNAvyuM che. chelle nizcayanayane siMhanI upamA ane tenAthI bIjA nayone hAthInI upamA ApI che. ane te potAno svayaMbhUsvAdhIna nijAnaMda khumArIpUrvaka gAyo che, ane e rIte 65 zlokamAM bIjo adhikAra pUrNa thAya che. te pachI trIjA kriyAyoga adhikAramAM mAtra zuSka, koruM jJAna mahattvanuM nathI, tenI sAthe e jJAnapUrvakanI kriyA ati agatyanI vastu che. eka gAmathI bIje gAma pahoMcavA mATe te be gAma vaccenuM aMtara jANavuM ja paryApta nathI paNa cAlavuM ja agatyanuM che. ema zAstrathI mArga jANyA pachI tene kriyAmAM pariNamAvavo paDe. temaja kriyA ane jJAna anyonya pUraka che. 'bhAva navo kiriyAthI Ave Avyo te vaLI vAve, navi paDe caDe guNaThANe tima muni kiriyA sAthe." zrutajaladhi praveze nAvA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte A vAta kahIne kriyAyogane puSTa karyo che. yAvat kevaLajJAna pAmelA jinezvarone paNa aMte yoga-nirodha nAmanI kriyA karavI paDe che, ema kahIne kriyAnI ati upayogitA darzAvI che. kriyAno lopa karIne mAtra jJAnane ja mArga tarIke kahenArAone lokone ThaganArA nAstika kahyA che. chelle cAra prakAranAM anuSThAno pratye aMgulinirdeza karyo che : prIti anuSThAna, bhakti anuSThAna, vacana anuSThAna ane asaMga anuSThAna. A cAre anuSThAna mATe tenA bheda-prabheda sAthenuM varNana jJAnasAra, SoDazaka, saMbodha prakaraNa Adi graMthomAM vistArathI maLe che. ane chelle kriyA, jJAna, tapa e badhAne vidheya dRSTie ane bhaya, krodha, mAyA, mada, ajJAna, pramAda ne nidrA vagerene heya dRSTie nirUpyA che. e rIte 44 zlokamAM trIjo adhikAra pUrNa thAya che. 23 cothA sAmyayoga zuddhi adhikAramAM to graMthakAra bahu Tharela maramI sAdhakanI Dhabe vaikharIne vahAve che. chaMda paNa evo ja ThaMDo ne mITho. jevo viSaya gaMbhIra che tevA ja zabdo goThavyA che. e zabdonI nIce eka saLaMgasUtra-arthagucchanI manorama racanA thatI Ave che. vAcakane dhIre dhIre zAMta rasamAM taraboLa karIne ja te padAvalI virame che. A trevIse zloka ramaNIya che. sakala samatAnI sudhAnA pyAlA jevA A zloko kaMThe karIne savAranA zAMta ane prasanna samaye maMdasvare jo teno pATha karavAmAM Ave to te svarothI sAdhakanA cittamAM eka avyAkhya zAMtino saMcAra thato anubhavAze. zarata eTalI ke te zabdone jIbha u52thI sarakAvI nahIM devAnA, paNa cagaLavAnA, vAgoLavAnA ane cUsavAnA! te pachI temAMthI je sumadhura sudhAnA svAdano AnaMda anubhavAze te mAtra svAnubhavagamya ja haze. tene vyakta rIte varNavavA mATe zabdo sAva vAmaNA tuccha ane niHsAra lAgaze. A adhikAramAM samatAyogane bahu UMcA zabdothI biradAvyo che. sAdhirAja zAMtarasa eka kevI adbhuta svAdhIna saMpatti che, te to adhyAtmopaniSad Wan
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenA darzana pachI ja jANI zakAya che! e samatAne vadhu spaSTa karavA mATe graMthakAre ahIM je nava svanAma dhanya puNya-puruSonAM nAma ApyAM che te puruSonAM caritra, samatvabhAva lAvavAmAM sArA madadagAra nIvaDe tema che. te nAma A pramANe che. (1) cakravartI bharata (2) damadatta RSi (3) nami rAjarSi (4) skaMdhakasUrinA ziSyo (5) metArya aNagAra (6) gajasukumAla muni (7) arNikAputra AcArya mahArAja (8) daDhaprahArI ane (9) bhAgavatI mAtA marudevA. A navenA nAmasmaraNanI sAthe ja te te puNyAtmAone siddha thayelo samatva-yoga ApaNane praNAma karavAnI pharaja pADe evo che. A adhikAramAM zabdonuM lAlitya, bhASAmAdhurya ane adbhuta arthacchAyAthI opatI maMjula padAvalI ApaNAM cittane pAvana ane mRdu banAvyA vinA rahetI nathI. ApaNe tenI zruti-sukhada zabdAvalI gAtA gAtA bhAvavibhora thaI jaIe chIe. Ama 23 zlokamAM nirbheLa sAmya yoganI stuti ahIM thaI che. A adhyAtmopaniSaddhAM AvatA keTalAka zloko jJAnasAra ane vairAgya kalpalatAmAM Ave che, vaLI pahelA adhikAranA 45,47,49 ane para mo zloko te vItarAga stotranA AThamA prakAzamAM 10, 8, 9 ane 11 che. heva tenI prakAzana vagerenI mAhitI joIe : A graMtha mULamAtra vi.saM. 1965mAM bhAvanagara-jainadharma pra. sabhA taraphathI, vi.saM. 1994mAM zrI nagInadAsa karamacaMda taraphathI "adhyAtmasAra, adhyAtmopaniSad jJAnasAra prakaraNa ratnatrayI" e nAmathI ane .sa. 1936mAM zrI zrutajJAna amIdhArAmAM prakaTa thaI che. A graMtha upara Aja sudhI eke TIkA vivaraNa ke vRtti racAyAnuM - jANyuM nathI e khUMce che? ghaNA vakhatathI vidvAna munivaromAM A graMtha zrutajaladhi praveza nAvA 24
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara vivecana lakhavAnI vAto thatI rahI che. AzA sevIe ke najIkanA bhaviSyamAM AvA durbodha ne gaMbhIra grantha upara koI adhikArI vidvAna potAnI kalama upADe ane gujarAtI bhASAmAM vivecana lakhIne ghaNA maMdaSayopazamI jIvo upara upakAra kare ! have pachI jJAnasArane joIzuM. 25 che chellA varSomAM upAdhyAyajI mahArAjanA granthonA gujarAtI anuvAdo ane te vivecano prakAzita thayA che. te sukhada samAcAra che. adhyAtmopaniSad
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) jJAnasAra pUjyapAda upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAjazrI A graMthathI jijJAsu tattvavicAraka varga khUba ja mazahUra che. graMthanuM nAma yathArtha che. sakala kriyAnuM mULa zraddhA, tenuM mULa jJAna ane teno sAra AmAM bharyo che. teoe potAnA saMyamajIvananA sukAnI tarIke zrI nayavijayajI mahArAjane sthApyA hatA, te rIte jJAnanA kSetre 26 pUjyapAda zrI haribhadrasUrijI mahArAjAne Adarza puruSa tarIke sthApyA hatA. temanI vicArasaraNIno je piMDa racAyo, te temano Agavo che. chatAM tenA sagaDa ApaNane pUjya zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA graMthomAM maLe che. te pramANe A jJAnasAra aSTakanI sAme pUjya zrI haribhadrajI mahArAjA racita aSTaka prakaraNa graMtha che. temAM paNa 32 aSTako che. badhAya zloka anuSTupa chaMdamAM racAyA che. baMnnemAM viSaya bhinna bhinna che. jJAnasAranA batrIsa aSTakonI viSayacUMTaNI bahu upayogI ane upakAraka che. nizcaya ane vyavahAra baMne upara sarakho bhAra devAnI, pU. upAdhyAyajInI ja AgavI zailI che, tenAM ahIM paNa darzana thAya che. ApaNe tyAM A graMtha sAro pracalita che. Shi zrutajaladhi praveze nAvA
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka zloka paNa "jJAnasAra"mAM viSayanI dRSTie bevaDAto nathI. teozrIe A graMtha teonA uttara jIvanakALamAM lakhyo che. tethI A pUrve racelA AvA adhyAtma, yoga ane tattva viSayaka saMkhyAbaMdha graMthomAM prasaMge prasaMge lakhAyelA mahatvanA viSayanA zlokone vINIvINIne ane te viSayanA khUTatA zloko racIne eka suMdara saMgraharUpe ahIM graMthastha karavAno bahumUlya prayAsa karyo che. krama paNa bahu baMdhabesato che. ane ekabIjA aSTakanA viSayane uttarottara kAryakAraNa saMbaMdha che. eka moTA viSayane seMkaDo zlokamAM vistArIne carcavo-nirUpavo te apekSAe saraLa kAma che. paNa evA lAMbApahoLA viSayane tenA ekeka marmane samAvavA sAthe mAtra ATha zlokamAM ja sArI rIte utAravo te sAce ja vikaTa kArya che. eka parIkSA che kasoTI che, vaktAne paNa. sAcA vaktAne jema eka viSaya upara ekabe kalAka bolavAnuM kahIe to te tarata bole, tene bahu taiyArI na karavI paDe, paNa aDadho kalAka bolavA be divasa taiyArI karavI paDe. ene pAMca miniTamAM e viSayane rajU karavo hoya to aThavADiyAnI mahenata karavI paDe. tema ATha ja zlokamAM viSayane tenA pUrNa rUpamAM samAvavAmAM bahu kauzala joIe. viSayo keTalA ane kevA pasaMda karyA che e nIcenI sUci parathI jaNAI Avaze. (1) pUrNa, (2) magna, (3) sthiratA, (4) moha, (5) jJAna, (6) zama, (7) indriyajaya, (8) tyAga, (9) kriyA, (10) tRpti, (11) nirlepa, (12) nispRha, (13) mauna, (14) vidyA, (15) viveka, (16) mAdhyastha, (17) nirbhaya, (18) anAtma zaMsA, (19) tattva dRSTi, (20) sarva samRddhi, (21) karmavipAka cintana, (22) bhavolvega, (23) lokasaMjJA, (24) zAstra, (25) parigraha (26) anubhava, (27) yoga, (28) niyAga, (29) bhAvapUjA, (30) dhyAna, (31) tapasa, (32) sarva nAyAzrayaNa. A graMthamAM upasaMhAramAM pahelA cAra zlokamAM A batrIsa 29 jJAnasANa
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTakonAM nAma gUMthI lIdhAM che. A graMtha eka zAstra che. ziSyane bahuja vatsala bhAve premALa zabdomAM upadeza dIdho che, AnA eka zlokanA paNa hArdane pAmavuM hoya to te zabdonI pAchaLa chupAyelA bhAvane - gaMbhIra bhAvane, ciMtana anuprekSAthI ja pAmI zakAya. eka eka aSTakamAM eka-eka graMthano masAlo bharelo che. pratyeka aSTakano pahelo zloka ane chello zloka tene koika cokkasa saMbaMdha che. A gaMbhIra zAstrakAra maharSinI vilakSaNatA che. '31mo saMhArayorIm' upakrama ane upasaMhAramAM ekatA hoya che. jemake pU. umAsvAtijI mahArAja racita tattvArthAdhigamasUtranA pahelA adhyAyanA pahelA sUtramAM mokSanI vyAkhyA che, to tenA dazamA adhyAyanA chellA sUtramAM mokSanI vyAkhyA che, Ama aSTakomAM paNa ApaNe sUkSma buddhithI zodhIe to ekasUtratA maLI Ave. A graMthanA pAThathI, raTaNathI, mananathI ane ciMtanathI aneka AtmAone alaukika AnaMdano anubhava thayAnAM dRSTAMto che. eka prasaMge bhAvanagaranA zrAddhavarya zrI kuMvarajI ANaMdajIe kahyuM hatuM ke A amRta che, saMjIvanI che. tame zAMta citte ekAMtamAM aSTakano koI paNa zloka laIne tenuM carvaNa karo tamane eka UMDI tRptino anubhava thaze. tamArA roga-zoka-dInatA, sUrya Uge ne aMdhAruM, ThaMDI temaja jaDatA jema dUra thaI jAya ane cetanA, prakAza ne uSmAno anubhava thAya, tevo ja anubhava A graMthanA svAdhyAyathI prApta thAya che. rasika zailImAM tattvanirUpaNanA uttama udAharaNa samo A graMtha to bhUkhyAnuM bhojana che, tarasyAnuM pANI che ane maratAnuM amRta che. A graMtha mATe game teTalAM varNano lakhIe, paNa jyAre teno anubhava karavAmAM Ave, tyAre A varNana-zabdomAM atizayokti nahIM, paNa alpokita lAgaze. ahIM ekeka aSTaka upara lakhavAnuM mana thAya che. keTalAMka aSTakomAM to je vipula ciMtanasAmagrI che, tene jo prakaTa karavA jaIe to rUne pIMjatAM-pIMjatAM jema te vizALa zrutajaladhi praveza nAvA
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ bane che, tevo vicAravaibhava temAM jaNAya che. ahIM sthaLanI maryAdA che, tethI vAcakone mAtra jJAnasArano svAda cAkhavAnI pharIpharIne pUrA jIgarathI preraNA karavAnuM ja munAsIba mAnyuM che ane vartamAna zrI saMghanA puNyodayathI A kALamAM A managamatA graMtha upara sArA pramANamAM lakhAyeluM sAhitya maLe che. (1) A graMthanAM vivaraNomAM sauthI pahelo naMbara to pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAje jAte lakhelA TabAno che. temaNe A graMthanI ghaNI suMdara vAto TabAmAM alpa zabdamAM kholI batAvI che. temanI gujarAtI bAnI paNa komaLa padAvalIthI maMDita che. mULa graMtha siddhapura (pATaNa)mAM divALInA zubha divase pUrNa karyo che. ane teno Tabo teozrIe suzrAvaka sUrajInA putra zAMtidAsanI preraNAthI racyo che. tattvajijJAsu svAdhyAya premI udAradila zrAvako pratye pUjyapAda upAdhyAyajInA haiyAmAM sAruM vAtsalya vahetuM hatuM. TabAnI prazastinAM padyo to traNa ja che, paNa te traNamAM teonI akRtrima lAkSaNikatAnAM darzana thAya che. pahelAM be padya zAlinI chaMdamAM che, aMtima padya AryAmAM che. game te bhASAmAM potAnA vicArone ramata mAtramAM rajU karI zakyA che. bhASAno bheda temane | khedanuM kAraNa banato nathI. A TabAnI mULa bhASA jUnI gujarAtI che. paNa tenuM AdhunikIkaraNa karIne "svopajJa bhASArthanA anuvAdane paMDita zrI bhagavAnadAsa harakhacaMde prakaTa karyo che. vi.saM. 2007mAM AnI bIjI AvRtti prakaTa thaI hatI. te bahu lokAdarane pAmI hatI tethI te durlabha banI javAthI munirAja zrI rAjazekharavijayajIe prayata karIne sulabha karI che. jJAnasAranA hArdane pAmavA mATe A bahu kiMmatI sAdhana che. have mULa bhASAmAM Tabo prakAzita thayo che. (2) dIpikA : nAmanI jJAnasAra upara kartAe pote TIkA racI che. tenuM parimANa 3800 zlokonuM che. hAla to te TIkA jJAnasANa
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMzodhanano viSaya che. truTaka svarUpe tenI hAthapothIo bhaMDAromAM maLe che. A pramANeno ullekha jina ratakozamAM che. (3) jJAnamaMjarI : jJAnasAra uparanI A saMskRta TIkA vi. saM. 1796mAM kharataragacchanA zrI dIpacaMdrajInA ziSya zrI devacaMdrajIe racI che ane te TIkA I.sa. 1918mAM jaina AtmAnaMda sabhA taraphathI prakAzita karavAmAM AvI che. vaLI A ja jJAnasAra upara pUjya paMnyAsajI zrI gaMbhIravijayajI mahArAje paNa eka saMskRta TIkA lakhI che ane te jaina dharma prasAraka sabhA taraphathI vi.saM. 1969mAM prakaTa thaI che. jo ke A TIkAnI racanA vi. 1954mAM karAI hatI. tenuM gujarAtI bhASAMtara vi. saM. 1955mAM zrI dIpacaMda chaganalAle karIne prasiddha karyuM hatuM. vaLI e gujarAtI bhASAMtara uparathI bAlacaMda hIrAcaMda cAMdavaDakare marAThI bhASAMtara paNa karyuM ane te vi. saM. 1956mAM AnaMdavijaya jaina zALA, mAlegAMva taraphathI prakAzita thayela che. svapajJa TabAne ja saMskRta bhaSAmAM - gadyarUpe taiyAra karIne paNa AcArya zrI mahendrasUrijI mahArAje prakaTa karela che. A jJAnasAranA gujarAtI padyAnuvAdo paNa sArI saMkhyAmAM thayelA maLe che. (1) vi. sa. 1975mAM AtmAnaMda sabhA (bhAvanagara) taraphathI zrI velacaMda dhanajIbhAI saMghavIe Ano eka eka aSTakano eka eka padamAM anuvAda karyo che. kula 33 pado che. batrIsa aSTakanA batrIsa ane upasaMhAranA pAMca padyo mATe paNa eka pada ane prazasti mATenA sAta padyo harigItamAM ane pAMca "somaNI gajhala'mAM racyA che. ane tene "jJAnAmRta kAvyakuMja' nAma ApyuM che. pado geya che, paNa temAM sahajatA alpa che, tethI prasArane pAmelAM nathI. zrutajaladhi praveze nAvA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) jJAnagItAH A paNa jJAnasArano manahara chaMdamAM mukta padyAnuvAda che. tenAM 100 padya che. amaracaMda mAvajIe A racanAmAM jJAnasAranA bhAvone supere gUMthyA che. (3) samazlokIH jJAnasArano A eka jainetara vidvAna bhAizrI uSAkAnta amRtalAla zukla (surendranagara) ema.e.e karelo samazlokI padyAnuvAda che. te "kalyANa' mAsikamAM Dise.197pathI haptAvAra prasiddha thayelo che. mahenata dAda mAMgI le tevI che. saMskRtamAM je bhAva eka zloka batrIsa akSaramAM nirUpyo hoya, te ja bhAva gujarAtI bhASAnA batrIsa akSaromAM nirUpavo te duSkara kArya che, chatAM A prayatna prazasya che. chatAM parimArjananI hajI apekSA che. kyAMka zithilatA jaNAya che, jo ke te nirvAhya che, paNa lokajIbhe vasAvavA mATe saraLatA ne sarasatAno subhaga meLa jarUrI che. prazastimAM sArI chaTA AvI che. tene udAharaNa rUpe rAkhIne bIjAM sthaLomAM jyAM naryA saMskRta zabdone vibhakti vinA joDI dIdhA che, tyAM maThArI zakAya. chatAM prayatna avazya AvakAradAyaka che. jJAnasAra : zrI vasaMtalAla kAMtilAla IzvaralAle eka A pustaka bahu ja mananIya lakhyuM che. emAM jJAnasAranA aSTako (badhA ja nahIM) upara ciMtanAtmaka mananIya nirUpaNa karIne pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAjanA zabdomAM keTaluM UMDANa ane rahasya bharyuM che tenuM digdarzana karAvyuM che. teoe pratyeka aSTaka vize jo lakhyuM hota, to ApaNA ciMtana-dhanamAM gaNanApAtra mUDInI thApaNa jamA thAta. jJAnasAra-vivecana : prasiddha vaktA-lekhaka AcArya zrI bhadraguptasUrijI mahArAje suMdara-rocaka zailImAM A graMthanuM ramaNIya vivaraNa lakhyuM che. te sarvatra Adarane pAmyuM che. vistAra to che ja, paNa te arucikara nathI. paNa vAcakane te viSaya mana-magajamAM kAyamI ? rIte vasAvavAmAM sahAyaka ane madadagAra thAya tevo che. jJAnasANa
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMthanA viSayanAM vyApa ane UMDANa eTalAM badhAM vizAla ane agAdha che ke hajI ghaNuMka lakhAyA pachI paNa ApaNA vartamAna zrI saMghanA ciMtakanI kalamanA sparzane to pUrepUro avakAza che. | gItA uparanAM vivecanonI jema jJAnasAra upara nAnI-moTI AvRttio jo sulabha bane to jaina zrAvaka saMghanI vicArazuddhi mATe bahu jarUrI eka sAdhananI pUrti thaI gaNAya. A badho to jJAnasAra kRtinI AgaLa-pAchaLano vaibhava vicAryo. mULa kRtino rasAsvAda hajI bAkI rahe che. zrutajaladhi praveze nAvA
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnasAra rasAsvAda batrIsa aSTakanA A graMthamAM sarva prathama aSTaka pUrNASTaka che. jJAnI puruSo kazuM paNa nirdeza karatA nathI. jJAna paNa zenA mATe ? jJAna paNa eka sAdhana che ne ! jJAna pUrNa thavA mATe che. zenAthI pUrNa thavAnuM ! bAhya paudgalika sAmagrIthI ? nA, tethI pUrNa thavAnuM nathI, paNa tenAthI pUrNa thaIe chIe ema jema jema mAnatA jaIe, tema tema khAlI thatA jaIe chIe. to saccidAnaMdathI pUrNa thaIe. AtmA to saccidAnaMdathI pUrNa che ja. mAtra tevI anubhUtinI ja [33] khAmI che, te khAmI evI pUrNadaSTi khIlavavAthI dUra thAya che. e dRSTi lAdhe to je A jIvananI zodha che tene saphaLatA maLe, ane ApaNI sAdhanAno kendravartI sanAtana prazna : huM koNa ? e praznano : paNa uttara maLe ane tethI ApaNI rikatatA, raMkatA niHzaMka dUra thaI jAya. sAce ja pU. upAdhyAyajIe pUrNASTaka prathama lakhIne sAdhakane potAnI sAdhanAnuM hRdaya zuM? dhyeya zuM ? teno khyAla Apyo che. parAyA pudgalathI pUrNatA te bhramaNA che, chetarapIMDI che. sAcI pUrNatA sAva alaga vastu che. jyAM bhrAmaka pUrNatA hoya tyAM tRSNAvelaDI uditodita vadhatI rahe che. ane tenI sAthe ja dInatA-vIMchInA DaMkha
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane tenI vedanA paNa vadhatAM ja rahe che. A eka viSacakra che. tRSNAnI pUrti e ja tRSNAnI vRddhinuM jaLa che, khAtara che. e tRSNA ja duHkhanuM mULa che, hetu che ane svarUpa che. bahirmukha dRSTi UNapa dekhe che, antarmukha dRSTi pUrNa dekhe che. vikalpa e kallola che, tenI zAMtimAM je che te ja pUrNa AtmA che. e pUrNa AtmAne pAmavAne mArga kayo? tenA uttaramAM bIjuM aSTaka che : jJAnamagna bano : Atmamagna banI. Atmamagna thavA mATe manane jItavuM paDe. manojaya karavA mATe pahelAM indriyajaya karavo paDe. A krama che. Indriyajaya mATe yoganI paribhASAmAM pratyAhAra zabda vaparAya che. 'viSaya vikAre na Indriya joDe te IhAM pratyAhAro re, indriyonuM saMvaraNa karavuM, te pachI manane jItavuM saheluM che. manane paribhramaNa karavA mATenI sAmagrI indriyo pUrI pADe che, puravaTho baMdha thaI jAya, eTale ApoApa mana ThekANe Ave ane ThekANe AveluM mana citmAtrane ja vaLagIne rahe te ja magnatA che. paudgalika bhogomAM AvatI magnatA paritApamAM pariNAma pAmanArI hoya che, jyAre A magnatA paritRpti pariNAminI hoya che. | zrI bhagavatI sUtramAM zramaNajIvananA tejovRddhinI, sukhavRddhinI je vAta Ave che, te vAta ahIM ApaNe saraLatAthI samajI zakIe evI bhASAmAM maLe che. bIjA aSTakanA pahelA cAra zlokamAM je lakSaNa ApyAM che, te lakSaNadhArI munine saMyamaparyAyanI vRddhinI sAthosAtha tenA teja ane sukhanI vRddhino anubhava thAya e magnatAne koI paNa bAhya padArtho ke dunyavI sukhonI sAthe na sarakhAvI zakAya. e to mAtra anubhavagamya prakAra che. magnatA prApta karavA mATe sthiratAnI jarUra che. sthiratA Ave, to pAse ja rahelI svAdhIna vastu dekhAya. A aSTakanI zarUAta ja keTalA mIThA saMbodhanathI karI che! bahu premALa zabdathI ApaNane graMthakAra svasaMmukha kare che. vatsa ! viruM vaMvana - svAnto..' zrutajaladhi praveza nAvA 34
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM asthiratAne kevI kevI upamA ApI che ! e khUba ja zAMtithI vAMcavA-vicAravA jevI che. asthiratA e khaTAza che. jJAna e dUdha che. asthiratA e to zalya ja nahIM, paNa mahAzalya che. tene dUra karo to ja A kriyArUpa auSadho guNa karaze. sva-sthiratA AvI eTale tenI sahacarI samatA Avaze ja. eTaluM ja nahIM paNa sthiratAnI hAjarI haze, tyAM sudhI vikalpano dhUmADo nahIM Ave. kyAMthI Ave? sthiratA to ratano dIvo che ne ! sahuthI caMcaLa koNa ? paMcabhUtamAM to pavana. pavana eTale ja jANe murtimaMta asthiratA. e asthiratAno pavana jo phUMkAze, to meghanA, hA, dharmameghanA zA hAla ! te to paLavAramAM vikharAi javAnA. tethI jo dharma icchatA ho, to A asthiratAne lagIra paNa sthAna na Apazo. A sthiratA che zuM! sthiratA eTale cAritra. cAritra! hA. cAritra, ApaNe sAmAnya rIte sarvavirati ane dezaviratine cAritranA prakArarUpe jANIe chIe, paNa te vyavahAra nayathI. nizcayanayathI sthiratA e ja cAritra. siddhabhagavaMtomAM anaMta jJAna, anaMta darzana ane anaMta cAritra che ne! to tyAM anaMta cAritra eTale zuM! A sthiratA H A sthiratA lAvavAmAM sauthI moTuM vighna zuM che ? jJAnasAra kahe che moha. e mohano tyAga jarUrI che. paNa e mohanuM svarUpa zuM ! teno upAya zo ! vagere vAto ahIM bahu TUMkANamAM chatAM sacoTa zabdomAM jaNAvI che. mohanA svarUpamAM, ahaM ane mama e be svarUpa che. enI ja A badhI lIlA che. samasta saMsAra A mohanI pedAza che. jagata AkhuM A mohano aMdhApo veThe che. e mohanAM paDaLa AMkhe bAjhyAM hoya tyAre majhA to e thAya che ke-je padArtha je rUpe nathI te padArtha tene tenAthI bIjA ja rUpe dekhAya che. jAti aMdhane to je kAMI hoya, te na dekhAya; A to ethI viparIta dekhe che. A mahAroganuM auSadha AnasAra rasAsvAda 35 Wan
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka ja "nAe na mama' A maMtra che. huM chuM to zuM chuM? zuddhAtmadravya huM chuM ane zuddhajJAna mAro guNa che. A jJAnaguNa khIle to mohane jatAM vAra na lAge. mATe mohanAM aSTaka pachI jJAna aSTaka Ave che. jJAnanI vicAraNAmAM saMkhyAno lobha jarUrI nathI! "nirvANa" eTaluM eka ja pada paNa ApaNA jJAnanAM dvAra ughADI zake che. jJAnanA je traNa prakAra varNavavAmAM Ave che. te zruta, ciMtA ane bhAvanA-mAM trIjuM bhAvanA-jJAna amRta samAna che. e jJAnane pIyUSa, rasAyaNa ane aizvarya rUpa kahyuM che, te bahu mananIya che. jJAnaaizvarya jenI pAse che te rAjAdhirAja che. jJAna Ave eTale tenuM phaLa sama - samatA Ave ja. kAraNa ke zamane to jJAnanA paripAka rUpe kahyo che. yogamAM praveza karanAra pahelAM bAhya kriyA kare. paNa yogArUDha thayelA to zamathI zuddha thAya che. zamane prApta karavA indriyono jaya prApta karavo paDe. indriyo pratyenI vAsanAno tyAga thAya to ja e jaya sAco jaya gaNAya. saMsArano tyAga karIne saMyamanI kriyAmAM rata banavuM joIe. e kriyA aSTakanA pahelA zlokamAM je vizeSaNo che : jJAnI, kriyApara, zAMta - e vizeSaNone padakRtya paddhatie vicAravAthI ekeka padanI sArthakatA ane vizeSatA samajAya che. tethI bahu AnaMda Ave che. jema ke kriyAzIla che, zAMta che, bhAvanAthI bhAvitAtmA che, vaLI jitendriya che. paNa jJAnI nathI, to te svayaM tarIke tArI nahIM zake. have te jJAnI che, zAMta che, bhAvitAtmA che, jitendriya che, paNa kriyAzIla nathI. te ja rIte badhuM hoya paNa zAMta na hoya, pachI bhAvitAtmA na hoya. pachI badhuM ja hoya paNa jitendriya na hoya, to te paNa bhavasAgara taravAmAM ke anyane tAravAmAM samartha banato nathI. e ja rIte aSTakanA chellA zlokamAM be prakAranA anuSThAno (1) vacana anuSThAna (2) asaMga anuSThAna tIrthakarone hoya te mArmika vAta jaNAvI che. jJAna ane kriyA be Ave eTale AtmatRpti brutajaladhi praveze nAvA.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLe. e tRpti ja avinAzvarI che. viSayonI tRpti bahu ja kSaNika che. jeo bAhya tRptimAM ja lIna che, teone AtyaMtara tRptinI kalpanA paNa na Ave. "tuma te sukhI." A bahu upayogI sUtra A aSTakamAMthI sAMpaDe che. jeTalI atRpti eTaluM duHkha. have je bAhya tRptino anubhava thAya che, te keTalI jaldIthI atRptimAM pheravAI jAya che ! kyAreka to evo anubhava thAya che ke pugalothI manane bharavAno, tRpta karavAno jema jema prayatna karIe chIe, tema tema enI mAMga, bhUkha ane atRpti vadhatI ja jAya che. AtmatRpta ja tRpta che, tyAM tRSNAnuM pUrNavirAma AvI jAya che. tRSNA e mananI nIpaja che, jyAre AtmA to mananI pele pArano pradeza che. tRpti Ave eTale nirlepatA Ave ja. svArtha e nirlepatAno virodhI bhAva che. tRpta AtmAnuM svanuM vartuLa bahu moTuM thaI jAya che. bhAvajJAnanI balihArI che. tenA prabhAve nirlepatA prakaTe che. badhAya aSTakomAM eka sUra satata saMbhaLAyA kare che. jJAna ane kriyA banne joIe, to ja AtmAnuM saMvAdI saMgIta relAya che. bemAMthI eka paNa khAmI bhareluM hoya, to e saMgIta besUruM thaI jAya che. nirlepatA ane nispRhatA to ekabIjAnI chAyA rUpa che. be paraspara prItivALI baheno ja jANe hoya, tema nirlepatA jyAM rahe tyAM nispRhatA rahevAnI ja ! spRhAvAna rUthI paNa halako hoya che. chatAM te saMsAra sAgaranA taLiye jaIne bese che, eTalo bhAra spRhAno che. nispRhI AtmA haLavo hoya che, te upara ne upara gati kare che. spRhAne jherI vela kahI che. dInatA tenuM phaLa che, bahu sAcI vAta che. spRhA hoya ane te na phaLe to duHkha thAya che. pelA gujarAtI kavie bahu suMdara lakhyuM che : na rAkha AzA kadI koI pAsa, karI zake koNa pachI nirAza." spRhAvAnA cakravartI karatAM nispRhI-akiMcana muni vadhAre sukhI hoya che. muni eTale ja mauna dhAre te. mauna eTale pudgalamAM koI jJAnasAra sAsvAda
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravRtti ja nahIM. zarIre sojo Ave tethI zarIra puSTa thayuM che, evuM koNa mAne ? kalAka pachI jene vadhastaMbha upara lai javAno che, tene lAkho rUpiyAnA alaMkAro kayAMthI sArA lAge ? A saMsArano unmAda enA jevo che. temAM udAsIna rahevuM te ja kartavya che. maunano artha na bolavuM eTalo ja karIe, to ekendriya jIvomAM te pUrNapaNe che. to zuM teo maunadhArI muni che tema kahevAya ? nA, vAstavika mauna eTale AtmAthI itaramAM kayAMya rasapUrvaka pravRtti na karavI e artha saMgata che. tene e pravRtti anitya ja lAge. muni avidyAne oLaMgIne vidyAmAM sthira thAya. jene ApaNe cAlu paribhASAmAM mithyAtva kahIe chIe, te ja ahIM avidyA che. je jevuM nathI tene tevuM mAnavuM. pudgala mAtra anitya che, azucipUrNa che ane Atmatara che. tene nitya zuci ne AtmA mAnavuM te avidyA che. 'tattva' e vidyA che. je AtmAne nitya mAne ane te sivAyanuM saghaLuM anitya che, kSaNabhaMgura che, ema nizcayathI mAne, tene moha naDato nathI. moha jAya eTale vivekanAM ajavALAM patharAya che. 38 dehAtmaviveka kroDabhave paNa durlabha che. e viveka prakaTe pachI mAdhyasthya prApta thAya che. bahu ja mahattvano A guNa che. temAM paNa zAstravacanano artha karavAmAM A guNa ati Avazyaka che. nahIMtara kyAMya Agrahavaza vicArIe to A guNa cAlI jAya che. mAdhyasthya eTale samatola vRtti. na rAga, na dveSa. madhyastha vyakti kyAre paNa kutarka nathI karatI, tenI satyazodhaka dRSTi nirAkulapaNe vastunA tAtparyane pAmI jAya che. A rIte soLa aSTakanuM kaMika vihaMgAvalokana karyuM. have pachI pachInA 16 aSTakanuM avalokana joie. A jJAnasAra graMtha pharI pharIne judA judA dRSTikoNathI vAraMvAra vicAravA jevo ne vAgoLavA jevo che. jethI dara vakhate navA arthanI prApti thaze. ma zrutajaladhi praveze nAvA
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ je vyakti mAdhyacca guNadhArI hoya che, te nirbhaya hoya che. munine kayAMya bhaya na lAge. tenI pAse jJAnadRSTi che ne ! A jJAnadRSTine mayUrI kahI che ane bhayane sarpa kahyA che. AtmA to caMdana che ja. A sarpa-mayUrI ane caMdananuM rUpaka sarva prathama ApaNane kalyANa maMdira (gAthA 7)mAM maLe che. teno ja eka subhaga anuvAda zyAmajI mAstare karyo che te ahIM viSayAMtarano doSa vahorIne paNa noMdhavAnI lAlaca rokI zakato nathI. AtmacaMdana para karmasarpanuM, nAtha atizaya jora, te duSTone dUra karavAne, Apa padhAro mora." e ja rUpaka ahIM pUjya upAdhyAyajI mahArAje prayojyuM che. jJAnadRSTi Ave eTale bhaya rahe ja nahIM. jene parApekSA che, jene rAgadveSa che. tene ja bhaya che. are ! bhava-sukhonI chAyA paNa bhayabharelI che. akhaMDa jJAna rAjyanA rAjA paNa jyAre cAritrane dhAre che. tyAre te nirbhaya bane che. kavi yogI zrI bhartuharie "vairAgyamevAbhayaM" lakhyuM. upAdhyAyajI temAM jJAna pada umere che. vAta sAcI che. rajumAM sarpanI brAnti, ajJAna te [39 ja bhayanuM kAraNa che. jJAna thAya ke A to doraDuM ja che pachI bhaya kayAM rahe che ! vaLI je upamA nispRhASTakamAM spRhAvaMta mATe vAparI hatI te ja upamA ahIM bhayamukta mATe vAparI che. mUDha jIvo bhaya pavanathI rUnI jema ghUje che, bhame che. jJAnayukta ja te veLAe abhaya rahe che. kaho ke acala rahe che. nirbhayatA eka mahAguNa che, te Ave pachI svaprazaMsAnI saMbhAvanA che. A svAtmaprazaMsA e sAdhaka mATe avazya nivAraNIya bhayasthAna che. tethI aDhAramA aSTakamAM "anAtmazaMsA'nuM nirUpaNa che. A aSTakamAM AThe zlokamAM AtmaprazaMsA - nirodha vicAro-yuktisaMgata ane asarakAraka rIte jJAnasAha jJAsvAda
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 Wan ThAMsIne bharyA che. Aje A aSTakanA artha paribhAvananI ati AvazyakatA che. jyAM tyAM tamane kAM paraniMdA kAM svaprazaMsA ja sAMbhaLavA maLaze. bIjA ane trIjA zlokamAM je vAta che te to ApaNane cUpa ja karI de tevI che. karelA sukRtane sa-phaLa banAvavuM che, to tenA mULane bahAra kema kADho cho ? e sukRtanI svamukhe prazaMsA karI ke mULa bahAra AvyuM. pachI to vRkSa ja dharAzAyI banyuM. phaLa kayAMthI jovA maLaze ! tamArA guNano anubhava anahada che ane bhUkha tenAthI bhAMge che. zAstra rIta batAve, tenA lAbho varNave, tenI alaukikatA zabdagocara kare, paNa bhUkha bhAMge te padArtha to A ja anubhave maLe. e svAda seMkaDo muniothI ke zatAdhika zAstrothI paNa na maLe. tenA mATe to joie tIvra Atma, saMvedanabharyo anubhava. AhArathI kSudhAnivRttino anubhava che, tevo anubhava e anubhavane sthira karavA mATe yoganI AvazyakatA che. AjakAla A yoga-adhyAyana dhyAna vagere zabdonuM nakalI nANuM dharma ane tat-saMbaMdhI bajAramAM bahu ubharAyuM che : yoga yoga kahetAM sahu phire, paNa yoga na jANe ho koi' ema kahevAnuM mana thAya che. jyAre yoga-mArganI bhramaNAmAM aTakI jatA, aTavAi jatA aneka cirabhrAnta sAdhakone joie chIe tyAre e yoga mArga saMbaMdhI vAta mAtra ATha ja zlokamAM samAvIne adbhuta kauzala darzAvyuM che upAdhyAyajIe ! teonI sAme yoga mArgane prarUpatA keTalA badhA graMtho, keTalI badhI paraMparAo ane keTakeTalA pravAho temanI AsapAsanA rastAmAM che. te badhA jALAmAMthI eka suMdara surekha mArga ApaNane AMkI Ape che. eka majAnI svaccha keDI kaMDArI Ape che. mokSanI sAthe joDI Ape tevo AcAra mAtra yoga. zrutajaladhi praveze nAvA
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ have e yoganA prakAra traNa : karmayoga, jJAnayoga ane dhyAnayoga. ane tenA pariNAme maLato mokSayoga. A ATha zlokamAM bIja mAtra rIte vartamAnakALamAM phalIphUlI ne patharAyelI yoga viSayane lAgatI-vaLagatI tamAma bAbato ahIM nihita che. yoga pachI che aThThAvIsamuM niyAga aSTaka. yoga eTale yajJa-brahmayajJa ahIM ISTa che. sAvadya yajJanI vAta to AvakArya nathI ja. AkhuM aSTaka eka sAthe vAMcatAM koI vedanI RcAo jevo dhvani karNapaTane sparzI che. gRhasthane A eTale vItarAganI pUjAno adhikAra che. to sAdhuone bhAvapUjAno adhikAra che. ahIM snAnathI laI ghaTavAdana sudhI pUjAnI sAmagrImAM bhAva pUravAnI vAta bharI che. temAM eka vAta vartamAnakALe bahu vicAravA joga che. aMgapUjA thayA bAda aMgapUjAmAM aSTamaMgala AlekhavAnI vAta che. AjakAla jinamaMdiromAM aSTamaMgalanI pATalInI pUjA thAya che. A aMge kema koI samajAvatuM nathI ke - pachI samajIne ja koi A samajatuM nathI ! dravya pUjA eTale bhedopAsanA ane bhAvapUjA eTale abhedopAsanA. keTaluM suMdara pRthakkaraNa. abheda upAsanA karanAra dhyAna dhare. dhyAnano viSaya lakhatAM temaNe rUDha arthanA dharmAdi ane . 41 ArtAdi baMne dvikanI vAta nathI karI. sAmAnya rIte Aje prasiddha che te ja dhyAnanI vAta che. dhyAna dharanAramAM eka prakAranI yogyatA apekSita che. te ja jitendriya dhIra, prazAMta ane sthira hovo joIe to te dhyAna, dhAraNAno hetu banI zake ane pachI samAdhi meLavI zake. paraMparAe paNa samAdhi meLavI ApanAra dhyAnane tapa kahevAze. te tapa bAhya ane AMtara ema be bheda. A tapamAM pAchA sAme pUre taravAnI vAta Ave che. A rIte ekatrIza aSTaka sudhI A viSayo varNavIne aMte sarva nayano Azraya karanAra sAdvAda tattvane pAmI zake che, te jaNAvyuM che jJAnanaya ke kriyAnaya ekabIjA vinA jJAnasAra rasAsvAda rU
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhUrA rahe che. A batrIsamA aSTakanA aMte "paramAnaMda' zabdano prayoga pU. upAdhyAyajI mahArAja kare che. batrIsa-batrIsInA aMte tamAma zlokamAM A ja paramAnaMda padane mUkyuM che. tyAM yaza zrI nathI. te pachInA tetrIsamA aSTakamAM eka bahu suMdara aSTakonI anukramaNikA ApI dIdhI che. prazasti paNa AnaMda janmAve tevI che. samagra graMtha "sahaja' sarjAyo che. amUlya bheTayuM che. AjanA kALamAM A graMthanuM mahattva aneruM che. gaurava jhAjheruM che. je Ane kaMThe dhare che, ciMtanamAM utAre che, te kalpavRkSane seve che. vadhu to bIjuM kahIe zuM ! bIjA gAna kare to tene lAbha. tame gAna karazo to tamane lAbha ! tamAre guNa ja gAvA che, to vizvamAM Thera Thera sukRtono pArAvAra chalake che. paMca parameSThithI laIne mArgAnusArInI bhUmikA sudhInA aneka jIvonA guNonuM gAna karo. tamane tamArI sthiti UMcI lAge te pUrvanA puruSa tarapha najara laMbAvo. tamane tamArI akiMcanatA jaNAze. kadAca tamAro utkarSa lAge to te tamAro che? ke paryAyano-pudgalane ? te zAMta citte vicArajo. tevI vicAraNA karavAthI tamArAmAM tattvadRSTino prAdurbhAva thaze. tattvadRSTi eTale jaina daSTi-pAriNAmikI dRSTi. zarIra ja lo : bahArathI kevuM rUDuM-rUpALuM suMvALuM ane suMdara. paNa aMdara to kevu che! A aMdara ja jovuM te tattvadRSTi. e tattvadRSTie jotAM zarIra lohI, hADa, mAMsa, mUtra, viSTAnI kothaLI lAge che. tevI ja rIte uparathI kezaloca karelo hoya, zarIra upara melanA thatherA hoya, tene bAhyadRSTi jIvo mahAna kahe che. jyAre jJAnI puruSane mahAtmA kahenArA tattvadRSTivALA hoya che. AvI dRSTivALA jyAM najara nAkhuM, tyAM sarva samRddhi ja dekhAtI hoya che. samRddhinI Toce indra hoya che, tenI samRddhi muni pAse che. samatA IndrANI, dharya vaja, samAdhi te nandanavana ane rahevA mATe mahAvimAna eTale jJAna. A samRddhi che munIndranI. zrutajaladhi praveza nAvA 42
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ muni nava brahmasudhA kuMDano adhiSThAyaka nAgaloka pati che. muni adhyAtma kailAsavAsI ziva che. muninI sRSTi parAjavalaMbI che. AvI ananya aizvaryasabhara samRddhi chatAM muni tenAthI vismita thatA nathI. ane AvatAM zArIrika kaSTothI dIna banatA nathI. kemake AmAM samatva sthApanAra karmavipAkane muni barAbara samaje che ane karmanI lIlAne paNa barAbara jANe che. karmathI jAticAturyahIna paNa rAjA bane. rAjA paNa bhIkha mAMge chatAM bhUkhyo rahe. AvI sama-viSama, citra-vicitra gati A karmanI che. A karmanI caramA rekhA jovI che ? zrutakevaLI paNa prazama zreNie caDhelA chatAM anaMta saMsAra bhame che, te A karmanA prabhAve. tene koinI zarama nathI. karmavipAkanuM ciMtana karo, eTale tenuM phaLa je bhavasaMsAra te paNa najara sAme Ave ja. ane A bhavane joine uga na Ave to ja navAI. bhayAnaka bhavane joIne tene tenA jevI upamAo ahIM ApI che. vizeSArthIe to adhyAtmasAra'no bhavasvarUpa ciMtAdhikAra joI levo. ahIM to bhavane samudranI pUrNopamAM ApI che. A bhavathI bhaya jAge che ane bhayathI sthiratA Ave che. kahyuM che ne ! bhaya vinA prIta nahIM. bhavathI bhaya pAmIne dharmamAM sthira thAva, paNa tyAM sthira thayA pachI paNa lokasaMjJA'no tyAga atiduSkara gaNAya che. kAraNa ke A pratisrota taraNa che. tevuM virala kArya karanArA keTalA! enA uttara rUpa ahIMnA to di ratna vaLiga:" e zabda prasiddha che. pachI "lokayAtrA" mATe bharata cakravarti ane prasannacandranAM dRSTAMto TAMkyAM che. ane evI dRSTinuM pradAna karanAra to zAstro che. sAdhune zAstra vinA kadI na cAle. zAstra to vItarAgapraNIta ja hoI zake, ane AcAre hINo paNa zAstrA-pakSa dharanAro muni niyamA sarva siddhine vare che. zAstrAjJAnirapekSa thaIne bhale zuddha annapAnano ja khapa kare, paNa te hitakArI nathI. muni mahAyogI zAstradezaka ja hoya che. zAstrajJa paNa nirgastha hoya. parigrahamukta hoya. 43 jJAnasANa rasAsvAda
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 Wan parigraha paNa bAhya ane atyaMtara be prakAranA che. te banne je taje, tene traNa jagata pUje. AMtarika nirpranthatA ja dhyeya che. te vinA mAtra bahAranI nirpranthatA vRthA che. mUrchA ja vidgha che. zuddhAnubhavamAM badhI kriyAnuM sAdhya A ja zuddhAnubhava che. zrutajJAna te benI vaccenI kAMIka jhAMkhI che. sUryodaya pahelAMno aruNodaya che. zAstronI - gurunI to eka maryAdA, eka hada che. zrutajaladhi praveze nAvA
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ japa paramajyoti paMcaviMzatikA paramAtma paMcaviMzatikA pUjyapAda upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAje zloka saMkhyAno nirdeza karatA zIrSakavALA pustaka - granthonI je racanA karI che, temAM aSTaka grantha je jJAnasAra aSTaka tarIke prasiddha che. tathA batrIsa batrIsI, jemAM eka viSaya paratve batrIsa zloka racAyA hoya ane tenA batrIsa viSayonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM hoya, te grantha dvAtrizatkAviMzikA kahevAya che. e ja pramANe jemAM paccIsa zloka eka viSayane nirUpatA hoya tene paccIsI kahevAya ane evA grantha racanAnI praNAlikA ApaNe tyAM bahu jUnI che. dhanapAla kavinI RSabhapaMcAsikA (50) gAthAnI maLe che. to zrI ratnAkarasUrijI mahArAje racelI ratnAkara paccIsI paNa ati pracalita che. A rIte paccIsI rUpe pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAje racelI be paccIsI maLe che. (1) parama jyotiH paMcaviMzatikA jenuM apara nAma Atmajyoti svarUpa paMcaviMzatikA che. (2) ane bIjI paccIsInuM nAma paramAtma paMcaviMzatikA che. banne paccIsIno gujarAtImAM anuvAda thayelo che. ane te chapAI gayo che. pahelI paccIsImAM tenA nAma pramANe paramajyotinuM ja bahu alpa zabdomAM ThosabhAvo rajU karyA che. paramajyoti paMcaviMzatikALa
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ A paccIsIno AraMbha "eMdra' padathI karyo che. bIjI paccIsImAM tema nathI, paNa paramAtmA paraMjyotiH evI zarUAta che. paramajyoti svarUpa upAdhi rahita je zuddha caitanya che tenI svarUpa darzanapUrvakanI stuti karI che. A zlokono pATha karatI veLAe pUjayapAda upAdhyAyajInI vANImAM parAvANI aMzono aNasAra maLe che. "jyotinI vAta che, eTale jeTalA prakAzavALI candra-sUrya-nakSatra vagerenI je prabhA che, tenAthI paNa vadhu prakAzavALI A paramAtma jyotiH che pelA padArthono prakAza sImita kSetrone prakAzita kare che. A paramajyoti asImakSetra lokAlokane prakAzathI bharI de che. vaLI dIpaka vagerenI je jyoti che te samala che, jyAre A AtmajyotiH parama nirmaLa che. je pudgala sApekSa jyoti che, teno prakAza hIyamAna hoya che, vaLI vAraMvAra temAM tailapUrti vagerenI apekSA paNa rahe che. ane A parama jyotiH aMdhakArathI ja para nathI paNa prakAzathI paNa para che. eTale ke laukika prakAzathI para che. A prakAzanuM utpatti sthaLa kayuM che? jJAna, darzana, cAritrya ane vIrya, temAMthI ja A parama jyoti prakaTe che. ahIM eka vAta yAda Ave che ke zrI bhagavatI sUtramAM je tejolezyAnI vRddhinuM varNana zramaNa jIvananA payAryavRddhi sAthe varNavyuM che. ane upamA tarIke anuttara vimAnavAsI devatAnI vAta Ave tyAM "tejolezyA' zabdano artha cittaprasannatA karavAmAM Avyo che. te bahu sUcaka che. te pramANe ahIM paNa jyotinI je vAta che tene paNa cittanI akAraNa prasannatAnI sAthe saMbaMdha che. AtmA-tejanI kaLA ja sarvazreSTha kaLA che. cakravartinA navanidhAnane cauda ratanA teja karatAM paNa ghaNuM vadhAre teja AtmAmAM che. adhyAtmapUrNa antarmukhavRttithI e teja prApta karI zakAya che. AtmAnI AvI adbhuta jyoti che ja paNa te ajJAnarUpI bhasmathI AvarAyela che. jo dhyAnarUpI pavana Ave to kSaNamAM te jhaLahaLI UThe. svanimajjana jarUrI che. para-mukhadaSTi viSadAyinI che. svaguNono anubhava ane teno prakAza enAthI brutajaladhi praveze nAvA 46
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzita je dRSTi te pIyUSavarSiNI che. svamAM sthira thavuM ane paramAMthI viramavuM te ja vijJAna che. arthAt rAga paNa nahIM ane dveSa paNa nahIM te bannethI para evI audAsI bharI je manovRtti e antargata tejane janmAve che. pahelI paccIsImAM jema parama jyotinuM varNana che, to A bIjI paccIsImAM pahelAnI jema paccIsa anuSupa che. ane temAM paramAtmAnuM nirmaLa svarUpa varNavAyuM che. siddha avasthAmAM siddhabhagavaMtonuM rU5 varNanano viSaya nathI, ane siddhAnAM guNo ke tenuM svarUpa-banne nayonI vicAraNAthI aspaSTa rahe che. nayo jyAM viramI jAya ane sahaja anubhava prApta thAya tyAre tenA baLe te rUpa jANI zakAya che. pachI te vyakti game te paMtha, mata ke saMpradAyanI hoya paNa jo te kaSAya ane viSayane jItanAra hoya, Atmadamana karanAra hoya, to te anubhavane pAme che. nAma-vezane ja vaLagI rahenAra abhimAnI ane jJAnamArgathI dUra thaI gayelA AvA mANaso paramAtmAne joI zakatA nathI. zAstra mATe karelo badho zrama anubhavayukta jJAnane pAmavAthI saphaLa thAya che. siddhabhagavaMto aDhAra doSathI rahita hoya che. AmAM te aDhAra doSanAM nAma varNavyAM che. siddhamAM te doSano abhAva che. ane e rIte tamAma doSano abhAva kahetA javuM ane pachI je rahe te temanuM svarUpa che. vedAntamAM jene "neti-neti' kahIne varNavavAmAM Ave che te rIte ahIM varNavyuM che. pleccha je rIte nagarIne joIne jANIne Avyo hoya che, chatAM te varNavI zakato nathI, tema siddha bhagavaMtonuM sukha che paNa tenI upamA nathI. deva-dAnava ne mAnavanAM tamAma sukhone ekaThAM karavAmAM Ave, to paNa siddha bhagavaMtanA sukhano eka aMza nathI banato. darzana jJAnanA ja upayogavALA siddhabhagavaMto anaMta kALa sudhI zAzvata sukhane varelA raheze. lokAgra rahelA, svabhAvamAM ja sthita paramajyoti paMcaviNatikA) 47
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane A samagra bhavaprapaMcathI mukta evA anaMta hoya che. iyaLa jema bhramarInA dhyAnathI bhramarapaNAne pAme che tema siddhabhagavaMtanA dhyAnathI e avasthA pAmI zakAya che. te siddhabhagavaMto mithyAtvaavidyAthI janmatA tamAma vikArothI rahita hoya che. vyaktithI siddhazilA upara che. ane zakitathI sarvatra che. guNonuM mAdhurya eTaluM sAtizAyI che te varNavI zakAtuM paNa nathI. enAM nAma game te gAo, mULa arthamAM kaMI bheda nathI paDato. A siddhabhagavaMtonuM paramAtmAnA guNonuM je dhyAna kare che. te akathya avarya AnaMda pAme che. A rIte paccIsImAM bahu rocaka zailImAM paramajyoti ane paramAtmAnA guNonuM varNana karyuM che. banne graMtho mULa, pratimAsthApana nyAya granthanI sAthe vIra saMvata 2446mAM prasiddha thayela che. vaLI e banne graMtha mULa mAtra aidrastuti-caturvizatikA' svopajJa vivaraNayukta je AtmAnaMda sabhA pra. varSa. vi.saM. 1984 (bhAvanagarathI prakaTa thaI che temAM aMte ApavAmAM Avela che. ane gujarAtI anuvAda paMDita lAlane karyo che te prasiddha thayo che. chatAM Ano pracAra jJAnasAra tathA adhyAtmasAra jevo nathI. AnA prAraMbhanA zloko caityavaMdanamAM paNa bolI zakAya tema che. ane arthavicAra karavAthI lAbha thAya tema 48 brutajaladhi praveze nAvA.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAnniza dvAtrizikA pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAje AvA prakAranA graMtho lakhIne ApaNA upara mahA upakAra karyo che. A yuganI tAsIra A ja che. "thoDAmAM ghaNuM "ekamAM aneka jevA A grantho che. AmAM to A eka ja graMtha che, paNa keTalAya graMthonuM dohana AmAM temaNe ApyuM che. pUjya zrI haribhadrasUrijI mahArAjanA graMtho yogadaSTi samuccaya, yogabindu, SoDazaka vagere tathA pataMjalinA granyo bhASya, yogasUtra vagerene AmAM sAravIne apAyA che. pUjyapAda zrI umAsvAtijI mahArAjane mATe jema "saMgrAhakomAM sarvazreSTha' evuM kahevAya che, tema pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAja mATe "saMkSepakAromAM sarvazreSTha' evuM niHsaMzaya kahI zakAya. vaLI ApaNA parama pavitra AgamagraMthone ApaNA sudhI pahoMcADavAmAM jema pUjya AcArya mahArAja zrI abhayadevasUrIzvarajI mahArAje tathA pUjya AcArya mahArAja zrI malayagirijI mahArAje parama upakAra karyo che, tema upAdhyAyajI mahArAje pUjya haribhadrasUrijI mahArAjanA granthonA bhAvane ApaNA sudhI haLavI rIte rajU karyA che. keTalIkavAra navIna grantha racanAnI apekSAe eka vizALakAya granthanA sArabhAgane vadhu vizada zailImAM rajU karavAmAM vadhAre kauzala joie. A granthamAM re ghaNI badhI agatyanI vAto samAvI dIdhI che. dvAjhizad dvAjhizikA
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ A grantha svopajJavRtti sAthe sarva prathama jainadharma pracAraka sabhA taraphathI vi. saM. 1966mAM prakAzita thayo che. mULa granthamAM batrIsa batrIsIo che. ekatrIsa batrIsImAM anuSTupa chaMda che. ane ekamAM rathoddhatA chaMda che. tenA upara pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAjanI ja svopajJa tattvArthadIpikA nAmanI vRtti che. vRttinI racanAzailImAM navyanyAyanI zailInAM darzana thAya che. A ja granthanI bIjI AvRtti A ja varSe vi. saM 2037mAM ratalAma, ma.pra.nA ArAdhanA bhavana TrasTa dvArA pU. paM.zrI vicakSaNavijayajI ma. nI preraNAthI prakaTa thaI che. temAM prathama AvRttinI ja A punarAvRtti mAtra che. temAM je prastAvanA che te mULa athavA teno gujarAtI anuvAda ApI zakAyo hota to grantha vadhu upakAraka thAta. te prastAvanAmAM ghaNI mArmika vAto teoe noMdhI che, je granthane oLakhavAmAM bahu sahAyaka che. have pahelI batrIsI joIe. tenuM nAma dAna batrIsI che. prAraMbhamAM ja dAnanA mukhya be bhedanuM vivaraNa che. supAtradAna ane anukaMpAdAna. bannenI vyAkhyA bahu mitAkSaramAM ApI che. anukaMpAdAnanI phaLa devAnI maryAdA batAvI che. anukaMpAdAna svargAdi 50 apAve, jyAre supAtradAna sarvakarmakSayajanya mokSa apAve. arthAt itaroktithI evuM paNa dhvanita thAya che ke jo supAtradAna yAvata mokSa Ape tema che, to supAtradAna mokSanA hetuthI ApavuM joie. supAtramAM dAna bhaktipUrvaka karavuM joie. e bhakti eTale zuM? bhavanistAranI vAMchApUrvaka je thAya te bhakti ane anukaMpAne lAyakamAM je karavAmAM Ave te anukaMpA kahevAya. anukaMpyatvanA lakSaNanI carcA bIjA zlokanI TIkAmAM bahu suMdara karI che. AjakAla anukaMpAdAna athavA ucita dAnanA nAme je pravRtti thaI rahI che, te A batrIsInA prakAzamAM punaHvicAraNA mAMge che. ahIM 24mA zlokamAM eka bahu sUkSma viSayanI carcA karavAmAM AvI che. A ja viSaya vistArathI zrI bhagavatI sUtramAM, zrI ThANAMga sUtramAM savistara zrutajalaghi praveze nAvA Wan
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ carcAyo che. saMyatane azuddha dAna devAthI zubha AyuSyano dIrgha baMdha! e vicAra sUkSmabuddhi gItArthagamya che. pAtra-parIkSA karavAnu bahu kaDaka zabdomAM kahyuM che. ane chelle ekatrIsamA zlokanI vRttimAM khUba ja gaNatrInA zabdomAM teoe eka navya nyAyanA abhyAsIonI parIkSA thAya tevA viSayane carco che, mULa to temanI sAme upAdhyAya zrI dharmasAgarajI mahArAjaracita sarvajJazatakano vivAdAspada prazna che. ane teno tarkasaMgata pramANapuraskara uttara Apyo che. buddhino vyAyAma karavo game tevo e viSaya che. ane e viSaya temaNe sahaja saraLa rIte dharmaparIkSA nAmanA granthamAM lakhela che. viSaya sUkSma che. paNa bahu mahattvano che. upa2 upa2thI je jaNAya te alaga che. ane vAstavikatA alaga che. vAta e che ke, sUtroktavidhithI yukta adhyAtma vizuddhivALI vyakti yatanApUrvaka pravRtti karatI hoya e daramyAna je virAdhanA thAya - thaI jAya to te nirjarAnuM kAraNa bane. A vAtane navya nyAyanI zailI vAparIne sarasa rIte rajU karI che. ane upA. zrI dharmasAgarajInA matanu yogya khaMDana karyuM che. pahelI batrIsI sivAya navya nyAyanI zailI vAparI che, teozrInI syAdvAda kalpalatA ne sauthI vadhu yAda karAve |51 tevI paMktio A pahelI batrIsImAM che. bIjI batrIsImAM dezanA saMbaMdhanuM vivaraNa che, dvAtrizaddvAtrizikA Wan
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsI bIjI dezanA tAtrizikA prathama batrIsImAM dAna-dharmane lagatA vicAronuM nirUpaNa karyA bAda teo dezanAnI paddhati, tenA adhikArI koNa vagere viSayamAM bahu ja mitAkSaramAM nirUpaNa kare che. suvaidya jema daradIno roga, vaya, Rtu, prakRti A badhAno supere vicAra karIne pachI auSadha Ape che te rIte dezanA paNa zrotAno adhikAra, ruci, bodha vagereno vicAra karIne ApavI joIe. dezanA ApavAno adhikAra mAtra gItArthane ja che, tattvArthasUtranI kArikAmAM je vAta che ke anugrahabuddhithI je bole che tene ekAMte lAbha che. zrotAne to lAbha thayo kharo ane na paNa na thAya. tyAM je vaktAne ekAMte lAbha thAya e vacanamAM je vaktA pada che te dezakALa vagere ane puruSanI lAyakAta vagerenA vicAra karanAra gItArthane AzrIne lakhelI che. tevuM AmAM trIjA zlokamAM kahyuM che. vaLI A batrIsa zlokamAM teoe pUjya AcArya ma. zrI haribhadrasUrijI ma. racita SoDazaka graMthanA pahelA be SoDazakanI batrIsa AryAmAM je adhikAra che, te ahI suMdara zailImAM nirUpI dIdhA che. tyAM jema che tema ahIM paNa zrotAnA bhedanuM nirUpaNa karatAM, bAla, madhyama ane paMDita ema brutajaladhi praveze nAvA
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ traNa ane te traNenI vyAkhyA paNa ApI che. mULamAM apUrNa lAge te vAtanI puravaNI TIkAmAM temaNe karI che dezanA eTale dezanA ja. AkhA batrIsa zlokamAM dezanAnA viSayathI dUra gayA ja nathI. AthI temane zAstrasarjanAdhikAra siddha thAya che. vAgvivekavikaLa ane paMDitatvanA abhimAnInI jIbhamAM to je vANI che te vANI nathI paNa viSa che ane viSanI bhayAnakatA sarpanA mukhanA viSathI paNa caDhiyAtI che. vartamAna kALe A dezanA-batrIsI ApaNA mATe ghaNI navI vicArasAmagrI pUrI pADe che. dezanA kevI devI, bhale zarUAtamAM tame AkSepiNI kathA arthAta zrotAnuM citta AkarSAya tevI kathA karo zrotAne yathAruci saMbhaLAvo, paNa temAM bannene vaktAzrotAne rAcAvAnuM nahIM, tyAthI AgaLa javAnuM, anyanaye mArganI prarUpaNA karavAnI. bAla jIvo je mAtra bAhyacihnomAM ja dharma mAne che tene temAM sthira karIne AgaLa vRttigata dharmamAM laI javAno ane te pachI uttarottara Amayoga vacananI ArAdhanAmAM dharma che tema samajAvI sarvajJanAM vacano kevA pUrvApara doSa rahita, avisaMvAdI, trikALAbAdhita hoya che, te kahIne zAstratattva pratye rAga utpana karAvavo, utsarga ane apavAdanuM paNa jJAna ApavuM 53 ane e kahenAramAM paNa bhAvanA jJAna hovuM ghaTe. ApaNe tyAM jJAna apekSAe pAMca prakAranuM kahyu che.paNa jJAnI traNa prakAranA kahyA che : zruta, cintA ane bhAvanA emAM zruta eTale sarva zAstramAM avirodhI arthano nirNaya karanAra, ane e nirNaya karavA mATe pramANa nayano Azraya na lenAra jyAre cintA jJAna mATe zAstra vAMcana-teno sAmAnya zabdArtha ja karanAranI te uparanI bhUmikAmAM rahelo hoya ane tenI buddhi 'kathaM, kathaM,' e AkAkSAvALI hovAnA kAraNe nirNIta padArthane cintanathI samabhaMgI dvArA syAdvAdathI saMgata kare, sUkSma yuktithI tenA hArdane pAmI jAya. te pachInI bhUmikA bhAvanA jJAnInI Ave. temA te tAtparyane pAmanAro bane ane dezanA dvAtriMzikA Wan
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelI najare bhinna arthane kahenArA vAkyamAM paNa tAtparyanI ekatA zodhI kADhe. ane pote sarvatra ajJAne ja AgaLa kare ane tethI AjJAkArakane AgaLa karyA kahevAya ane e rIte hRdayamAM paramAtmA vasavAthI samarasApatti prApta thAya che. ane A bhAvanA-jJAna vinAnuM badhuMya zUnya che. ema kahIne peluM prasiddha daSTAMta Ave che ke eka gAmamAM eka zrAvake abhigraha rAkhyo hato ke, A comAsAmAM je sAdhu mahArAja glAna thAya tenA auSadhano lAbha huM laIza. ane AkhA comAsAmAM koi bimAra na thayuM to pelA zrAvakane kheda thayo ke mane lAbha na maLyo! A kheda nirarthaka che. bhAvanA bhAvita cittamAM A khedane avakAza nathI. A batrIsImAM nirUpita viSayo mukhyatve upadeza padamAM, upadeza rahasyamAM bahu vistArathI ApavAmAM AvyA che. kyAMka evuM sAMbhaLavA maLyuM hatu ke vyAkhyAna ApavAnuM zarU karatAM pahelAM upadeza rahasya, upadeza pada, upamiti bhavaprapaMcA kathA, ane upadeza ravAkara A cAra graMthanuM avazya vAcana karavuM jarUrI che. tenAthI prarUpaNAmAM nirdoSatA Ave che, mArgano samyaka bodha thAya che. ane Agama aviruddha vicArasaraNi ghaDAya che. pa4 kalikAlamAM paNa jo dharmano prabhAva vadhAravo hoya to gItArtha puruSoe ja A dezanuM kArya karavuM joIe. A batrIsImAM je chello zloka che, te vyAkhyAnanA maMgalAcaraNamAM bolavA javo che : gItArthAya jagajaMtu paramAnaMdadAyine / munaye bhagavad dharma-dezakAya namo namaH // teonuM ja eka sthaLanuM vacana che ke-"zuddha kriyA na karI zake to tuM zudhdha bhAkha, zuddha prarUpaka huMe karI, jinazAsana sthiti rAkha" teoe potAnA gujarAtI padyasAhityamAM paNa ThAmaThAma zuddha mArgaprarUpakanI balihArI varNavI che. e zuddha mArga kevo hoya te aMgenI trIjI batrIsI have kahe che. ) zrutajaladhi praveze nAvA
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI trIjI mArga batrIzI dezanA ApavAthI mArganI vyavasthA thAya che. mATe mArganI vicAraNA jarUrI che. e mArmanI vicAraNA Aje ghaNI agatyanI che. mArganA prakAra be : zAstra ane paraMparA. bhagavAne kahelAM vacano e mArga che. saMvigna-gItArtha puruSoe AcarelA AcAro - paraMparAe mArga che. je gItArtha puruSoe AcaraNA karI che tenu mULa paNa AgaLa hoI zake, evuM anumAna karIne e paMraparAne paNa AgaLanI [55 jeTalI ja mAnyatA ApavI joIe. sUtramAM ja mArgane utsarga mArga kahyo hoya te mArgane puSTAlaMbananA kAraNe kyAreka kAraNa vizeSa apavAda mArga Acare to te paNa mAnya ja bane che. je bAbatano AgamagraMthomAM sarvathA niSedha nathI darzAvyo. ane gItArtha puruSa dvArA tenuM AcaraNa dekhAtuM hoya to paMDitapuruSo tene svamati vikalpanAthI dUSita karatA nathI. e asat TheravatA nathI. mArganI rakSAne kAje prasaMge prasaMge sAdhvAcAranuM jJAna zrAvakone ApavuM ja joIe. zrAvakone mATe ja vizeSaNo Ave che : laddha8A, gahiyakA, pucchiyA, arthAt sUtranA artho jeNe meLavyA che, grahaNa karyA che, pUchIne nizcita karyA che. eTale yogya zrAvakone A sUtrono
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha jANavAthI mArganuM zedhana-bodhana cAlu rahe. mArga aMgenI samajaNa paNa spaSTa hovI jarUrI che. A aMge chUTuMchavAyuM ApaNane maLe che. upadezamALAmAM, pU. haribhadrasUrijI mahArAjanA graMthomAM paNa maLe che paNa ahIM saMkSepamAM eka ja sthaLe ja maLe che te ghaNuM mahattvanuM che. joke A ja viSaya teozrInA savAso gAthAnA stavanamAM sAtamI DhALamAM ramaNIya zabdomAM nirUpAyo che. tyAM traNa mArganuM nirUpaNa che ane teno krama bahu gaMbhIra che. joke temanI sAme upadezamALAnI gAthAo che ja. teo mULa vinA akSara paNa pADatA nathI. traNa mArgamAM pahelo sAdhuno mArga. bIjo varazrAvakano mArga ane trIjo saMvigna pAkSikano mArga. A traNane ziva-mokSanA mArga kahyA che to bAkInA traNane bhavanA saMsAravRddhinA kAraNa kahyA che. te traNamAM prathama gRhastha, bIjo yatiliMga ane trIjo kuliMga. A traNe bhavanA mArga che. have pahelA je zivanA traNa mArga che tenI vAta vicArIe : prathama sAdhu e mArga che. eTale ke paMca mahAvratonuM tenI pacIsa bhAvanA sAthenuM nirmaLa pAlana, navAkoTI zuddha brahmacarya ane piMDavizuddhino Agraha, apramatta sadA rahe te vagere je munipaNuM zrI AcArAMga sUtramAM prarUpyuM che ke jemAM hoya. sADA traNaso gAthAnA stavananI paMdaramI DhALamAM je nirUpaNa che, lakSaNonuM varNana che te sAdhupaNuM ArAdhaka bhAvanA nitya caDhatA pariNAme saMyama sthAnakanI zreNie vardhamAna pariNAma dhArAe varte, prazama-savegamAM jhIle te sAdhu zIgha karmonI nirjarA kare ane te mArga zreSTha che, Adarza che. have A koTIe je pahoMcI zakela nathI ane zake tema nathI. e mArganuM AcaraNa karavAmAM joItA baLaparAkrama-vIryane phoravavAnuM tenuM gaju nathI. hA, tene evA zuddha mArganI prIti che. te mArgI pratye bhakti che, tene zuM karavuM ? A eka vikaTa prazna che.teno uttara saMvina pakSi: cAt nima: sAdhu seva: sAdhu sevakaH e have pachI vicArIzuM : pahelAM brutajaladhi praveze nAvA pa6|
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivamArgamAM jenuM bIjuM sthAna che, te vara zrAvaka mArgano vicAra karIe. A sAdhu mArga to zreSTha che. kSamA-mArdava-ArjavAdi dazavidha yatidharmanuM vizuddha pAlana karanAra nitya mokSanI vadhu ne vadhu najIka pahoMcato hoya che. paNa tenA tenA jIvananA manorathomAM mahAlanAra samyakatva sAthenA prANAtipAtAdika bAra vratonuM niraticAra pAlana karanAra ane je bhAvazrAvakanAM lakSaNo dharmaratna prakaraNamAM varNavyAM che ane tenA AdhAre pU. upAdhyAyajI mahArAje sADI traNaso gAthAnA stavanamAM teramI DhALamAM je bhAva zrAvakanAM lakSaNo varNavyAM che, te zrAvakapaNuM dezavirati rUpa che chatAM nizcayathI tenuM lakSya sarvaviratipaNAnuM che. e dezavirati dharmane e rIte pALe, e mATe pALe ke tene vahelI take sarvavirati maLe, tene sarvavirati ja levA jevI lAge. paNa tenI zakti nathI. tethI tenA vikalpamAM ja A dezaviratino svIkAra karyo che. ethI e pariNAme parama duHkhadAyI gRhasthAvAsamAM mamatvarahita bhAve raheto vara zrAvaka ziva mArgamAM bIjuM sthAna pAme che. kAraNa ke samyakatvathI to e raMgAyo ja che. vaLI e saMvegathI UbharatA haiye saMvarabhAvanI kriyAne karanAro che. tethI tenuM sthAna bIjuM che. have Ave che saMvigna pAkSika. tenI sthiti evI che ke hRdayathI barAbara samaje che ke-AvI zreSTha sAdhutAnI mArAmAM yogyatA nathI. e dhIra puruSonA mArge Daga bharavAnuM zUrAtana nathI. bIjI bAju munipaNA pratye, bhagavAnanA zAsana pratye prIti paNa apAra che. A mArga ja sAco che. mokSa sivAya sukha nathI ane te meLavavA sAdhutA sivAya mArga nathI. A nizcayamAM te niHzaMka che. to have karavuM zuM? evI mUMjhavaNano ukela A trIjo mArga darzAvIne Apyo che. tevA jIvone taravAnuM eka ja parama AlaMbana zuddha prarUpaNA che. mRSAvAdane bhava-saMsAra vRddhinuM kAraNa mAne. tethI mArga kyo e pUche to sAcuM sAdhupaNuM varNave. pote te rIte vartavAnI IcchA rAkhe. paNa pramAdanA kAraNe mArga batrIzI
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ vartI na zake. jene yogadaSTi samuccayamAM icchAyoga kahyo che. te rIte je ucca sAdhutAyukta hoya tene vaMdana kare. paNa tenA vaMdana le nahIM. paNa avasare yogya vyakti pAse potAnI lAcAra sthiti varNave. munigaNanA pUrA anurAgI hoya. jayaNApUrvaka saMyama pALatA potAnAM karma khapAve. loka samakSa potAnI hInatA kahevI te kaMI ochI namratA nathI ! ene dudheravrata kahyuM che. prAraMbhamAM je dravyakriyA kare che, te paNa dhIre dhIre uttara guNasthAnakanI sparzanA karanAra bane che. jema bIjano caMdra divase divase eka eka kaLAnI vRddhi pAmato pUrNa bane che, te pramANe A saMvigna pAkSika paNa uttarottara zuddha pariNAmI bane che. tenAmAM moTo guNa nirdabhatA hovo joIe. zrI mahAnizItha sUtramAM paNa kahyuM che ke lajjAdikathI paNa je vrata pALe che te kRtapuNya che, kRtArtha che. jo nirdabha che to pU. upAdhyAyajI mahArAje pU. A. bha. zrI haribhadrasUrijI mahArAja mATe paNa A ja zabda vAparyA che. potAne paNa teo saMvigna pAkSika tarIke ja oLakhAve che. icchA-yoganA sAdhaka tarIke ja gaNe che. A sAmAnya ghaTanA nathI. namratAnI sImA che. ApaNe paNa ApaNA jIvanane joIe ane A traNa mArgamAM ApaNuM sthAna kayAM che te vicArIe. bhavanA je traNa mArga che te to samajAya tevA che. gRhastha, yatiliMga ane kuliMga - e traNe saMsAravRddhinuM kAraNa che, tenA vivecananI AvazyakatA nathI jaNAtI. zrutajaladhi praveze nAvA
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI cothI jinamahattva batrIzI mArganuM nirUpaNa karyA pachI mArcanA dezaka bhagavAnanuM mAhAtmya samajAvavuM joIe. A kramathI A batrIsInuM nirUpaNa karavAmAM Avela che. paramAtmA tIrthaMkaranuM tIrthaMkaratva zene AbhArI che ? A prazna bhaktimArganI vicAraNAnAM navA dvAra khole che. adhyAtmasAranA AtmanizcayAdhikAramAM eka prasaMge kahyuM H nagara-rAjya vagerenA varNanathI rAjAnI stuti e upacAra stuti che, jyAre rAjAnA dhairya, audArya, gAMbhIryAdi guNanI stuti te tenI vAstavika stuti che. te pramANe ahIM zarUAtanA ja zlokamAM samavasaraNa, chatra, cAmarAdi dvArA je stuti te vAstavika stuti nathI, tevuM to kyAreka mAyAvIindrajAlikAdimAM paNa dekhAya che. zrI sAmaMtabhadrAcArye eka stotra racyuM che. devAgamanabhoyAna e padathI zarU thatuM e stotra prasiddha che. temAM paNa A vAta che. vibhunuM vibhutva zuM ? to javAba che ke - svAmInAM je nyAya-saMgata ane saMvAdI vacano che, te tenuM vibhutva te ane ananya saMpatti che. kayA devane mAnavA-pUjavA ? e praznanA javAbamAM A nirNAyaka javAba che. jenuM vacana yuktisaMgata hoya teno svIkAra karavo. paNa jenI bAhya aizvarya-saMpatti ghaNI hoya, 59 Wan
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ SSO dekhItI jhAkajhamALa ghaNI hoya te mahAna ema nahIM, ane tevAnAM vacana mAnavAM ema paNa nahIM. vacano to yuktisaMgata hoya te ja mAnavAM. bAhya-atyaMtara vaibhava to puNyodayathI prApta thAya che. antargata je guNa che, te ja bAhya prakaTe che. maNi kapaDAthI AvRta hoya tyAre paNa tenuM teja dekhAya che tema. A batrIzImAM jaJatkartRtva vicAra paNa navyanyAyanI zailImAM anumAna sahita nirUpyo che. bhinna bhinna matonuM yuktithI khaMDana karyuM che. koI jinanuM mahattva teo saMkhyAbaddha dAna Ape che te hetuthI kahe che. koI kahe ke Izvara jagatanuM sarjana kare che, mATe tenuM mahattva che. paNa A rIte tenuM mahattva nathI. evuM ghaNI yuktiothI pratipAdana karyuM che. chellA pAMca zlokamAM to pAMcamI bhakti batrIsInI pUrva bhUmikArUpe bahu suMdara zabdomAM paramAtmAnuM mahattva darzAvyuM che. arha e be akSarano mahimA bahu bhAvapUrNa zabdomAM varNavyo che. arjune sevyA vinA hajAro varSa sudhI anya yoga vagere sAdhanA karo, to paNa tamAro uddhAra zakaya nathI. AtmA arhatanA dhyAnathI paramAtmapaNAne pAme che. tamArAmAM caitanya hoya to A arhata e ja pUjya che, te ja smaraNa karavA lAyaka che. te ja AdarapUrvaka sevanIya che. AnI ja bhakti karavI joIe. chello zloka to ApaNe tyAM khUba ja pracalita ane vAraMvAra vyAkhyAna AdimAM sAMbhaLavA maLe che. sArametanmayA labdhaM zrutAbdheravagAhanAt / bhaktirbhAgavatI bIjaM paramAnandasaMpadAm // zrI upAdhyAyajI mahArAja pha2mAve che ke adyAvadhi je zrutasamudranuM avagAhana karyuM, teno sAra meM A tAravyo che ke arihaMta paramAtmAnI bhakti e sakaLa - paramAnaMda saMpattinuM bIja che. zrutajaladhi praveze nAvA -
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI pAMcamI bhakti batrIsI cothI batrIsImAM chelle bhakti aMgenI bhUmikA bAMdhIne pAMcamI batrIsIno AraMbha karyo che. bhaktinA prakAra be che, dravya ane bhAva. bhAvapUjA sAdhu mahArAjane hoya che. sUtrakathita AcAranuM pAlana te bhagavAnanI bhAvapUjA che. gRhasthone to dravyapUjA hoya che, teno vidhi ahIM darzAvyo che. 61 A batrIzImAM SoDazaka prakaraNanA chaThThA SoDazakamAM je jinabhavana-nirmANa vidhi darzAvyo che, tenI ja sIdhI chApa ahIM jhIlAI che. chatAM nirUpaNamAM saraLatA vadhAre AvI che. jyAre Aje cAre bAju navIna jinamaMdironuM moTA pramANamAM nirmANa thaI rahyuM che, tyAre te aMgenI sAcI vidhi jo jANavA-jaNAvavAmAM Ave to te bahu avasarocita lekhAze. paramAtmAnA jinamaMdiranA nirmANamAM je koI cIja vaparAya, te to zreSTha koTinI suMdara hoya ja. paNa temAM je sacetana vyaktio Ave te sarvene pUrNa saMtoSavA. nokara-majUra-somapurAthI laI AjubAju rahenAra pADozI varga sudhdhAMne prIti Upaje-vadhe te rIte teno vyavahAra karavA lakSya rAkhavuM joIe. vaLI te te maMdiranA nibhAva aMgenuM dhyAna paNa tenA nirmANa vakhate ja rAkhavuM joIe. Wan
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ samasta zrI saMghanI sAme A prazna che. teno ukela AvI zake tema che. jo badhA zAsanane potAnuM mAnI A vicAre to ! atyAre to lagabhaga moTe bhAge "mane ane tAnameM sarva mastAna hai" jevI sthiti pravarte che. je bhAvI mATe nukasAnakAraka che. e rIte jinamaMdira nirmANa thaI rahe, tyAre temAM bahumAnapUrvaka vardhamAna cittotsAhathI biMba padharAvavAM joIe. te paNa vidhipurassara. ATha divasanA mahotsava sAthe A badhAmAM vaparAtuM dhana nyAyathI upArjana kareluM hovuM atyaMta jarUrI che. A bAbata upara ahIM bahu bhAra devAyo che. pratiSThita paramAtmAnI pUjA kevI rIte, kayA prakAre karavI joIe, tenuM paNa hRdayaMgama varNana che. temAM paramAtmAnA lokottara guNonuM kIrtana, ane bhaktanAM pAponI gartA AvavI joIe. e stavanA bhAvotpAdaka hoya che. pachI dravyapUjA zramaNone kema nahIM? tenI carcA karI che. zramaNone bhAvapUjAno adhikAra hoya che, gRhasthone dravyapUjAno ! ahIM dravya zabda kAraNavAcI che, bhAva kArya che. tethI dravyapUjA karIne avazya bhAvapUjA karavI joIe. bhAvapUjA-caityavaMdanAdi na kare ane mAtra dravyapUjA kare te ucita nathI. have saMsAranA bIjA paNa AraMbha-samAraMbhanA prasaMge hoMze hoMze pravRtti kare ane A paramAtmAnI pUjA vagerenA prasaMge AraMbha samAraMbhane AgaLa karIne tenAthI Agho rahe, tenI dharmanI samajaNa adhUrI che. chellA zlokamAM eka bahu suMdara mudAne sparzavAmAM Avyo che ke - bhagavAnanI pUjA paramAnaMda kevI rIte ApI zake. teo to vItarAga che tenA uttaramAM temaNe ja anyatra stavanamAM jaNAvyuM che. te ja uttara ahIM che : che nirAgI seve kAMI hove, Ima manameM navi ANuM, che phaLe acetana paNa jima suramaNi, hima tuma bhakti pramANuM...2 - zrI dharmajina stavana zrutajaladhi praveze nAvA 62.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI chaThThI sAdhu sAmagraya batrIzI pAMcamI batrIzImAM jinabhaktinuM svarUpa varNavyA pachI jinabhakti dvArA je meLavavAnuM che, te sAdhu sAmagraya batrIzInuM nirUpaNa kare che. prAraMbhamAM ja teo bhUmikA bAMdhe che : jJAnathI jJAnI bhAva prakaTe che, bhikSAthI bhikSubhAva ane vairAgyathI viraktatA Ave che. A traNanuM je nirUpaNa karyuM che jJAna, bhikSA ane vairAgya. A traNenA traNa traNa bheda varNavyA che. (1) jJAnanA traNa prakAra ApaNe tyAM prasiddha che : zruta, ciMtA ane bhAvanA. ahIM viSayapratibhAsa, AtmapariNatimata ane trIjuM tattvasaMvedana. e traNa prakAranuM jJAna athavA to jJAnI varNavyA che. bhikSAnA traNa prakAramAM pahelI sarvasaMpakI, bIjI pauruSapnI, ane trIjI vRttibhikSA. e ja rIte vairAgya paNa traNa prakArano che duHkhagarbhita, mohagarbhita ane trIjo jJAnagarbhita. A traNe vastu traNa traNa bhede kramazaH varNavI che. pahelAM jJAnanI vAta che. viSayapratibhAsa jJAna mithyAdaSTine hoya che. Atma pariNAmavat jJAna samyagdaSTine hoya che ane trIjuM tattvasaMvedana jJAna sarvaviratidhara sAdhune hoya che. arthAt zAstragraMtho enA e, paNa jIvanuM upAdAna badalAya, te mujaba temAM
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratibiMba paDe che ane e aMtargata upAdAnavaza kriyAmAM paNa pratiphalita thato bhAva paNa badalAya che. e vAta ahIM kahI che. mithyAtvayukta jIvanuM viSaya pratibhAsa jJAna hoya che. tenI pApapravRtti nirdaya hoya che ane dRDha hoya che. jyAre samyaktvavAsita jIvane AtmapariNAmavat jJAna hoya che, tethI e jIvanI pApapravRtti sadaya-arthAt dayAyukta hoya che. je jIvonuM tattvasaMvedana jJAna hoya che, tethI tevA jIvonI pravRtti to niravadya hoya che. pravRtti dvArA vRttinuM anumAna thaI zake che. tattvasaMvedananI prAptimAM ja sAdhutAnI pUrNatA che. tattvajJAnanA saMskAranI gerahAjarImAM zaMkAkAMkSAdinI zakayatA rahe che. bhikSAmAM paNa prathama je sarvasaMpatkarI bhikSA che, te anAraMbhI munine hoya che. guruAjJAmAM rahenArA dhyAnAdi guNadhArI, sAdhunI bhikSA sarvasaMpatjharI hoya che. AnA paNa be bheda paDe che : dravyathI sarvasaMpakarI ane bhAvathI sarvasaMpat karI, temAM saMvignapAkSikAdine dravyathI hoya che. bIjI pauruSanI bhikSA che. te jeoe dIkSA lIdhI che, paNa je pRthvI Adi SaTkAyanI virAdhanA karanAra che ane zuddha AhAranI gaveSaNA karanAranI paNa niMdA karanAra che, temanI bhikSA pauruSanI hoya che. tenAthI dharmanI laghutA thAya che. trIjI vRtti bhikSA eTale ke AjIvikA bhikSA, te to koIka kAmadhaMdho na karI zake, tevA azakata, dIna, garIba, aMdha jIvo je bhikSA mAMge, te bhikSAne vRttibhikSA kahevAya che. te anukaMpA nimitta kahevAya che. keTalAka siddhaputro paNa A bhikSAthI jIvanArA hoya che. ApaNe tyAM sAdhu-saMsthA ane zrAvaka saMghanI vacce kaDIbhUta eka A siddhaputronI saMsthA hatI. te aMgenuM varNana vyavahAracUNI vagere graMthomAM Ave che. utpravrujita jIvo siddhaputra banatAM teo paNa A bhikSAthI jIvatA hatA. zrI hAribhadrIya aSTaka prakaraNa-vRttimAM A 64 aMgeno viSaya vizadatAthI nirUpyo che. Wan zrutajaladhi praveze nAvA
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhu mahArAjanI bhikSA akRta-akArita ane akalpita hovI joIe, 'mAdhukarI' te tenuM guNadarzaka athavA to svarUpa darzaka nAma che. e ja rIte vairAgyanA traNa prakAramAM pahelo duHkha garbhita vairAgya. e ArtadhyAna svarUpa che. vaLI e duHkhagarbhita vairAgyavALA jIvo zakti anusAra paNa mokSanA upAyabhUta dharmamAM pravRtti karatA nathI, jyAre tAttvika vairAgya prakaTe che, tyAre zakti atikramIne paNa mokSanA upAyabhUta dharmane sevavAno yatna kare che. duHkhagarbhita vairAgyanuM kAraNa iSTanI aprApti hoya che. jyAre jJAnagarbhitamAM te kAraNa nathI. mohagarbhita vairAgyamAM saMsAramAM nirguNatAnAM darzana thavAthI cittamAM virAga prakaTe che. jyAre saMsArano sahaja bhaya lAge che ane temAM syAdvAda-vidyAnA jJAnathI te vairAgyanI utpatti thAya che. mATe te jJAnagarbhita vairAgya kahevAya che. svakartRtvano bhAva na rahe, te mATe dIkSAdi prasaMgomAM 'kSamAzramaNanA hAthe' A thaI rahyuM che ema kahevAmAM Ave che. A chaThThI batrIzImAM chellA traNa zlokamAM zAsananI milanatA na thAya te pramANe vartavuM joIe, anyathA mithyAtva mohanIya karma baMdhAya che. A zAsanamAM svecchayA kazo ja vyavahAra na karavo joIe. ityAdi vAto khUba ja suMdara kahevAI 65 che. have sAtamI dharmavyavasthA vicArIzuM. sAdhu sAmagya bannIthI Shi
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI 7mI dharmavyavasthA batrIzI sAtamI batrIzImAM dharmanI vyavasthAmAM pAyAnAM traNa tattvonI vicAraNA karI che : 1. bhakSyAbhakSya viveka. 2. gamyAgamya viveka. ane 3. tapodayA viveka, granthakAranI zailI prauDha, paripakava ane paripUrNa che. pahelA zlokamAM ja teoe bIjanikSepa karyo che ane te rIte ja samagra batrIza zlokamAM teoe A traNe bAbatone sAMgopAMga nirUpI che. pahelI vAta bhakSyAbhakSya vivekanI che. ahIM bhakSyAbhakSya e ApaNe tyAM je arthamAM prasiddha che, tenAthI e judI dRSTi che. ahIM temAM mAMsa-madya-e be aMge vicAraNA karI che. mAMsa abhakSya che, jIva saMsakta hovAthI. mAMsanI pezIomAM nirantara nigodanA jIvonI utpatti-vinAzano krama cAlyA kare che mATe ninda kahevAya che. ahIM cheda granthonI paNa atisUkSma ne bhagavad bahumAna pakSapAtI buddhithI gamya evI keTalIka vAto AlekhI che. itara darzanomAM paNa A mAMsabhakSaNane niSiddha gaNAvAyuM che, ema kahIne manusmRtimAM je Ave che te, mAMsa zabdanI vyutpatti mAM eTale mane, sa eTale te arthAta je mane ahIM khAya che, tene huM khAiza. A bAbatamAM Wan ja soLa zlokamAM mAMsabhakSaNa te te bhinna bhinna rIte abhakSya che, zrutajalaghi praveze nAvA 66
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ te darzAvyuM che. arthAt dharmamAM koI paNa rIte mAMsane bhakSya na kahI zakAya. vartamAna kALamAM jyAre mAchalI-ThaMDAM ane mAMsanA bhakSaNano pracAra sariyAma vadhI rahyo che, tyAre ApaNane eka ciMtA thaI Ave che ke AjanA vikRta-kutsita anAja, davA ane kumizrita khAdyapadArthothI bacavuM keTaluM kaparuM che. bIjI bAju jo te mATenI sAvacetI ke pUrNa sAvadhAnI na rAkhavAmAM Ave to ApaNI matinI sAttvikatA je rahIsahI bacI che, te paNa naSTaprAya thaI jAya ane jo e rIte buddhi ja viparIta banI jAya to vinAza najIka sarakato Ave. tethI have to bhakSyAbhakSyamAM atizaya jAgRti ANavI paDe tevo kALa AvI lAgyo che. pachI madyatyAganI vAta ahIM nirUpI che. pahelAM to zAstrapramANathI A vAta sAbita karI che, pachI temAM ja vyavahArathI paNa kevA ane keTalA doSo Ave, te batAvyuM che. zrIno nAza, DrI-lajjAno nAza. A bhavamAM niraMtara jIvotpattivALA A pINAMne pIvAthI bhavAMtaramAM durgatino geralAbha varNavyo che. pachI gamyAgamyanI vAta lakhI che, sAta zlokamAM maithunanI heyatA varNavI che, AmAM paNa temanuM lakSya sthAna paradarzanonI mAnyatA che. 67 jeo jANe-ajANe paNa 'Japutrasya tirnAsti' vagere siddhAMtane AgaLa kare che athavA to vAmamArgIo Ane dharma tarIke TharAve che, tenI sAme temano Akroza che. temane temanA ja granthonA AdhAra ApIne tenI heyatA darzAvI che. pachI tapanI upAdeyatA batAvI che. be zlokamAM tapa jarUrI che, 'tapamAM to ArtadhyAna thAya, tapanuM ajIrNa krodha che, mATe tapa na ka2vo' evuM je kahetA hoya kiMvA mAnatA hoya, tenA mATe sAro uttara ahIM Apyo che. tapathI viziSTa kSayopazama khIle che. jo tapanuM ajIrNa krodha che ema kaho cho, to jJAnanuM ajIrNa ahaMkAra che. to jJAna paNa tapanI jema anupAdeya thaI jaze ? nA. tema nathI. vivekIne jJAna ahaMnuM kAraNa na bane. Zu gharmavyavasthA bagIthI
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ te rIte vivekI jIvane tapa paNa krodhanuM kAraNa nathI banato. tapa to nitAnta upAdeya che. tapanI jema dayAno paNa vicAra sUkSma rIte nirUpyo che. ahIM je dayAne varNavatA cha zloka che, tenA bhAvanA ane te ja viSayane nirUpatA zloko adhyAtmasAramAM, ane 150 gAthAnA stavanamAM teoe vistArathI vizadatAthI nirUpyA che. hiMsAahiMsAnuM sUkSma nayAzrita vizleSaNa ahIM maLe che. pahelAM be bheda pADyA. laukikI dayA ane lokottara dayA. temAM laukikI dayA ISTa nathI, kAraNake teone pakAyano bodha nathI. vaLI teonI dayA ekAntikI nathI hotI, kAraNa ke nizcaya naya ane vyavahAra nayanuM jJAna teone hotuM nathI. SajIvanikAyanuM ja jJAna nathI, tyAM tenI dayA kayAMthI pALI zake ? zrI siddhasena divAkarajIe lakhyuM che ke :__ ya eSa SaTjIvanikAyavistaraH parairanAlIDhapathastvayoditaH // (Ape je A SajIvanikAyanuM nirUpaNa karyuM che, te anya koI paNa darzanakAre karyuM nathI. e raste koI paNa gayA ja nathI.) vyavahAra dayA ane nizcaya dayA evA be bheda batAvyA. temAM savAso gAthAnA stavananI cothI DhALamAM je "je rAkhe para prANane dayA tAsa vyavahAre temAM vyavahAra nizcaya dayAnuM je lakSaNa che, te ahIM che. vaLI A zlokanI TIkAmAM sAte naye hiMsA-ahiMsAnuM alpa zabdomAM paNa suMdara saraLa nirUpaNa che. pachI yatanAthI - dayAnA pariNAmathI vartanAra dvArA je para prANapIDA thAya, thaI jAya, te paNa doSa rUpa nathI. vaLI A yatanApUrvaka jIvavA mATe hiMsAyatanano tyAga Avazyaka batAvyo che, te jaNAvyuM che. svecchAcArano tyAga ane saMvigna gItArthocIrNa paraMparAno Adara te AmAM darzAvavAmAM Avela che. 68 brutajaladhi praveze nAvA
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 batrIsI 8, 9 AThamI batrIsImAM vAdanuM svarUpa varNavyuM che. vAda traNa prakAranA che : (1) zuSkavAda. (2) vivAda ane (3) dharmavAda. AmAM pahelAM be hoya che. jyAre trIjo dharmavAda upAdeya che. traNe vAdanuM lakSaNa ane svarUpa darzAvIne vistArathI dharmavAda ane tenA viSaya rUpe hiMsA, AtmA vagere viSayone sUkSma rIte nirUpyA che. pahelAM ApaNe vyAkhyA joIe. pahelo che zuSkavAda. A zuSka zabdanA be artha thaI zake. zuSka eTale je vAdamAM carcAmAM vAdI-prativAdI bannenAM gaLAM tAnamAM bolI bolIne zuSka thaI jAya. sUkAI jAya ane vAdanA aMte koI paNa yogya bAbatano nirNaya na nIpaje. eka rIte je vAda niSphaLa vAda puravAra thAya te zuSkavAda. AmAM phaLa rUpe zuM maLe ? bemAMthI ekane parAbhava. laghutA ane anarthanI paraMparA. anartha eTale ke maraNa, cittabhrama, ane vairAnubaMdha ityAdi maLe che. bIjo Ave che vivAda-vAda. tenI vyutpatti karI che ke viruddha je vAda (?) te vivAda. temAM chaLa jAti vagereno prayoga karavAmAM Ave. chaLano artha thAya che ke vAdIe eka vAkya je abhiprAyathI uccAryuM hoya, te vAkyane te abhiprAyathI sAva judA ja abhiprAyathI dUSita karIne khoTuM TharAvavAno prayatna karavo. ane jAti eTale khoTo ja uttara Apavo. AvA vivAda-vAdamAM koIne
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAbha thato nathI. pahelAmAM mAtra ghUMka uDADavAnuM Ave, jyAre bIjAmAM tarka-yukti-dalIla Ave, paNa teno Azaya malina hovAthI te paNa AdaravA lAyaka na gaNAya. have trIjo dharmavAda, temAM vijaya varanArane ane parAbhava pAmanArane bannene lAbha che. vijaya pAme tene dharmabodha thAya ane parAbhava pAme teno moha nAza pAme. te paNa lAbha ja kahevAya. ahIM dharmavAdane dharmopadezanI najIkamAM mUkI dIdho che. tenuM lakSaNa bAMdhatAM kahyuM che ke, dharmavAda karanAramAM traNa vAta hovI jarUrI che : (1) svazAstra tattvanuM asaMdigdha jJAna, (2) mAdhyathya ane (3) pApabhIrupaNuM. vaLI teno Azaya paNa tattvabuddhi hovI joIe. tene zAstra tattvanuM samyak jJAna che, eTale svadarzana dUSita che ke adUSita che te jANI zake. madhyastha che tethI svadarzananA Atmattika rAganI sAthe pedA thanAra dveSathI mukta che. tethI je tattvanuM pratipAdana karaze te supratipAdita karaze. vaLI te pApabhIrU che. tethI yA taddA nahIM bole. Avo vaktA dharmavAda kare. A dharmavAda karanAre deza eTale ke grAma-nagara-rAjya vagerene tatA kALa vagere ane doSa tema guNanI vicAraNA karavApUrvaka dezanA-dharmavAda karavo. enuM sodAharaNa spaSTIkaraNa karyuM che. jema ke svadarzanamAM ahiMsA vagere pAMcane mahA vrata zabdathI prarUpyA che. jyAre bhAgavatamAM A ahiMsA, satya, acaurya, abrahma ane aparigrahane vrata kahyA che. pAzupata matamAM A pAMcane dharma zabdathI varNavyA che. tyAM e pAMca sivAya bIjA pAMca akrodha, RjutA, zauca, saMtoSa ane guruzuzruSA ema kula daza dharmanuM nirUpaNa karyuM che. sAMkhyamatamAM A pAMcane yama kahyA che. bIjA pAMcane niyama kahyA che. pAMca niyama A che : akrodha, guruzuzruSA, zauca, AhAralAghava ane pAMcamo apramAda. bauddha darzanamAM kuzala zabdathI rajU karyA che. daza akuzala che. vaidiko A ja bAbatane daza brahma kahe che. have e A badhAno vicAra kare che, brutajaladhi praveze nAvA
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ kyAM A ghaTI zake, kyAM judA paDe che, te barAbara vicAre. vaLI te pratyakSa-anumAna, vagere pramANothI paNa bhinna bhinna darzanonI mAnyatAne cakAse. je darzana AtmAne ekAnta nitya ja mAne che, tenA mate hiMsA vagere kevI rIte ghaTI zake. jyAre vItarAga praNIta darzanamAM AtmAnuM kathaMcit nitya ane kathaMcit anityapaNuM ane e ja rIte AtmAthI dehanuM bhinnatva ane abhinnatva paNa varNavyuM che. je aneka rIte susaMgata che. te pramANe mUrtAmUrtatva paNa temAM ghaTI zake che ane e rIte hiMsA ane teno abhAva te ahiMsA. tene je rIte vicAravAnI hoya che te rIte syAdvAra darzanathI ja vicArI zakAya. ahiMsAne mokSavRkSanuM bIja kahyuM che ane anya vratone pallavo kahyA che. A pachI navamI batrIzI kathAbatrIsI che. kathA cAra prakAranI che : arthakathA, kAma kathA, dharmakathA ane mizrakathA. arthakathAmAM arthanA upArjananA upAyo, vidyA-zilpa upAya, ane anirveda. vaLI dakSatA, sAma, daMDa, dAna ane bheda e cAre nItinA aMgonuM paNa kathana temAM Ave, kAmakathAmAM rUpa, vaya, veSa, dAkSiNya joyeluM, sAMbhaLeluM athavA anubhaveluM je hoya te Ave. trIjI dharmakathA. tenA AkSepaNI, vikSepaNI saMvedanI ane cothI nirvedanI evA cAra bhedo che. pachI e cAranA cAra bheda paDe che. pahelI AkSepaNI kathAnA cAra bheda paDe che. AcAra, vyavahAra, prajJapti ane dRSTivAda. e ja pramANe vikSepaNI kathAnA cAra bheda paDe che : svasamaya ane parasamaya, mithyAvAda ane samyaguvAda, A cArane saMkrama-utkrama, pUrvAnupUrvI ane pazcAnupUrvI e cAra rIte pratipAdana kare te vikSepaNI kathA. e ja pramANe saMvedanI kathA paNa cAra prakAre che. svadeha viSayaka, parazarIra viSayaka, Ihaloka-viSayaka, paraloka viSayaka. ema tenuM cAra prakAre pratipAdana thAya, cothI nirvedanI kathA. paraloka phala ? Azrita, Ihaloka phala Azrita, Ihalokabhoga Azrita ane bajhINI 8-9
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 Wan paralokabhoga Azrita ema cAra bhAMgAthI teno vicAra thaI zake. A cAre kathAnuM saprabheda nirUpaNa kayA pachI vikathA, mizravikathAnuM nirUpaNa lakSaNa vagere batAvyA che ane chelle ATha zlokamAM je vAto kahI che, te tamAma vyAkhyAna vAMcanArA mahAnubhAvone khAsa lakSyamAM rAkhavA jevI che H zRMgArane uddIpata kare tevI kathA na kahevI. paNa je sAMbhaLIne saMvega athavA nirveda utpanna thAya tevI kathA kahevI. ekAntavAdanA AdhAre kathA na karavI paNa syAdavAda zailIthI kathA karavI. prarUpaNAmAM satya kathana karavuM, bhale pote te pramANe saMyogavaza kadAca AcarI na zake, paNa prarUpaNA to zuddha karavI. vyAkhyAtA syAdavAdazailIno jJAtA hovo joIe. have dazamI yogalakSaNa batrIzI. zrutajaladhi praveze nAvA
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI 10-11-1 ra dazamI yogalakSaNa batrIzImAM pUjyavAda upAdhyAyajI mahArAje thoDAmAM ghaNuM ApI dIdhuM che. yoga kone kahevAya ? tenuM lakSaNa zuM ? lakSaNa to ApaNe tyAM je prasiddha che te ja. mokSanI sAthe je joDI Ape te yoga. A yoga jIva caramAvartimAM Ave tyAre ja saMbhave che. caramAvartavartI jIvane mokSAbhilASa Upaje che. caramAvarta pUrve, mithyAtvadRSTi AvRta hovAthI sanmArge DagalAM bharavAnI IcchA ja thatI nathI, eTaluM ja nahIM bhavAbhinaMdIpaNAnA kAraNe e avasthAmAM paNa koI jIva pravajyA-dIkSA paNa svIkAre. chatAM nitAMta asAra evA A saMsArane paNa te manathI sArarUpa mAne. te evuM mAne ane manAve ke, A saMsAra to keTalo majhAno che ! kevuM suMdara khAvA-pIvAnuM ahIM che ! bhoga-upabhoganI sAmagrI paNa ahIM kevI ramaNIya che ! AvI rIte saMsArane abhinaMde, saMsAramAM AnaMde. jevI rIte adhyAtma mArgamAM bhavAbhinaMdIpaNuM vighna kare che, tevI ja rIte "lokapaMkita' paNa viSnakAraka che. kIrti-pratiSThA vagere Ihalaukika evA atituccha hetuthI, IrAdAthI lokane rAjI karavA mATe je kriyA karAya te loka paMkita kahevAya ane AvI kriyA saMsAranI paraMparA sarje che. A uparAMta A kIrti, prazaMsA mATe karAto dharma, zubhane mATe banato nathI, paNa dharmane mATe karAtI te
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmakriyA zubhane mATe thAya che. dAkhalA tarIke dhana mATe kaleza karanAra ghaNA maLe, paNa kaleza mATe dhana koNa icche ? eTale dharmakriyAmAM bhavAbhinaMdIpaNuM, lokapaMkti, e be doSanI jema trIjo doSa che "anAbhoga" ! arthAta dharmanA yathArtha mahattvanA ajJAnanA kAraNe dharmano je utkaTa ullAsa joIe, teno abhAva arthAta nirAdarapaNe karavuM te. A traNa doSa na joIe ane praNidhAna vagere pAMca Azaya hovA joIe. A Azaya-paMcaka bahu dhyAnathI samajavA jevA che. mULa to zrI haribhadrasUrijI mahArAje SoDazaka prakaraNamAM trIjo SoDazakamAM varNavyA che, te ja ahIM saraLa ane sugama zabdomAM batAvyA che. paheluM che praNidhAna. praNidhAna zabda ghaNA arthamAM vaparAya che. ApaNe tyAM jayavIrarAya sUtra mATe prArthanAsUtra athavA praNidhAnasUtra ema kahevAya che. cAritrAticAranI gAthAmAM paNa praNidhAna yoga yukta" prayoga Ave che. tyAM praNidhAnano artha ekAgratA karavAmAM Ave che. paNa ahIM praNidhAna zabda eka avasthAne sUcavanAro che. bahu mahattvanI A avasthA che. temAM cAra vastu Ave che : 1. pote je bhUmikAmAM hoya temAM acala svarUpe dRDhatApUrvaka te Takelo rahe. 2. pote je bhUmikAmAM hoya tenAthI nIcI bhUmikAmAM je hoya, te sarva pratye te kRpALu hoya. 3. sAmAnya rIte paropakAramAM rasika hoya. 4. ane tenuM je dhyeya hoya te pApathI rahita hoya. have A cAra bAbata je eka udAharaNathI spaSTa samajIe. jema ke eka vyakti tapa bahu kare che, mAsakhamaNa, aThThAI vagere ramata-ramatamAM kare che. have te vyakti potAnI je cAlu ArAdhanA che temAM aDaga rahe, pUrNa zraddhAvALI rahe, caMcaLatA na hovI joIe, bIjI vAta e ke, je jIvo tapa na karatA hoya, na karI zakatA hoya, tenA pratye te kRpALu hoya, paNa dhRNA ke tiraskAra na dhAre. vaLI potAnAthI banI zake tevuM anya aucitya paNa jALave, ane e tapa mAtra niSpApa-sva-svarUpanI prApti arthe kare, Ama tenuM praNidhAna Azaya zuddha kahevAya. AvI zrutajaladhi praveze nAvA
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA pachInI vAta Ave che pravRtti-AzayanI. AmAM e tapanI pravRttimAM uttarottara vadhu ne vadhu prayatnazIla rahe. anya kAryamAM abhilASA na rAkhe ane e ja anuSThAnamAM sthira pariNati dhArIne AgaLa dhapato rahe. have e rIte AgaLa dhapatAM dhapatAM je vighna Ave teno jaya kare, tene jIte, A vighna paNa traNa prakAranA che hIna-madhyama utkRSTa ema traNa prakAranAM vighna vaLI ahIM rUpakathI samajAvyA che : musApharIe nIkaLelA musApharane vighna karyAM ! to kahe che ke, rastAmAM kAMTA hoya to dhAryuM na javAya. have rasto niSkaMTaka che paNa janArane ja jvara-tAva ane upalakSaNathI vyAdhi che, to te jaI nahIM zake. pachI trIjI kahe che mAnI lo. ke mArga niSkaMTaka che, musAphara vyAdhi mukta che, paNa tene dizAno vyAmoha thaI gayo che. to paNa te iSTa sthaLe nahIM pahoMcI zake, A traNe vighnone teNe oLaMgavAM paDe che. te rIte tapa to karavo che, tenA AgaLa to vadhavuM che, paNa garamI bahu paDe che, A bAhya pratikULatA. pachI bahAranI mosama to anukULa che, paNa tAva vagere vyAdhi che, A aMtaraMga pratikULatA. A baMne nathI, paNa bhagavaMtanA vacana upara ja zraddhA nathI. 'tapa karavo joIe ane tapa mokSa apAve'75 vagere vacano upara zraddhA nathI. e traNa vighna che, tethI gatipragati banne aTake che. eTale A vighnono jaya meLavavo joie. Avo jaya pAmyA pachI ja siddhi sAMpaDe che. A siddhi zuM che ? to kahe che ke, tAttvika dharmanI prApti svarUpa che. vaLI anubhava rUpa che, arthA AtmAne AtmA vaDe AtmAmAM jANavAno anubhava ane potAne je siddhi lAdhI che, tene jenA prabhAvathI maLI, teno vinaya kare, je madhyama che tenA pratye upakAra kare, ane je hINAM che tenA pratye kRpA rAkhe, ane A siddhi pachI Ave che. pAMcamo Azaya viniyoga. eTale je guNanI siddhi thaI hoya, teno anyamAM viniyoga kare. eTale bIjAne dharmamAM joDe ane tethI bannIthI 10-11-17 Wan
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNanI paraMparA sarjAya. A Azaya-paMcakapUrvakanI dharmakriyA ja yathArtha phaLane ApavAmAM samartha bane che. acaramAM vartamAM jyAre jIva Ave che, tyAre ja A praNidhAnAdi Azaya-paMcakane pAme che. caramAvartakALamAM ja jIvane vimala bhAvanI pariNati thAya che. kAraNa ke tyAre ja jIvanuM bhavAbhinaMdIpaNuM maMda bane che, yAvat eno abhAva thAya che. are ! tattva mArganI jijJAsA paNa A caramAvartanuM lakSaNa che. jema roganI prabaLa asara pravataItI hoya che, tyAre pathyanI icchA nathI thatI tema. molamAM mukhya hetu bhAva che, Antara pariNati che. A Antara pariNati te ja yoga che. kAraNa jIvanuM mokSanI sAthe joDANa karI Ape te ja yoga kahevAya che ane A vimala pariNati te kArya kare che. AvI vimala pariNatinI kriyAno yoga zaramAvartakALamAM lAve che. kriyAone samyakatva vAsita karanAra paNa A bhAva dharma che. tAMbu je rasa vedhAyuM, te hama - suvarNa banI jAya che. pachI kyAre paNa te pharI tAMbu banatuM nathI. tema kriyAo paNa bhAvasaMparkathI mokSaphala prApaka bane che. pAtaLamAM vahetA pANInA jharA jevo bhAva che ane kUvAne khodavA jevI kriyA che. yogadaSTi samuccayamAM (zloka pa3) zrI haribhadrasUrijI mahArAje ane yogadaSTi svAdhyAyamAM pU. upAdhyAyajI mahArAje A bhAva suMdara gUMcyo che. bhAvarahita kriyA ane bhAvasahita kriyA banne vaccenuM aMtara sUraja ane AgiyA jeTaluM che. A ja vAtane bIjA udAharaNathI spaSTa kare che : maMDUkacUrNa ane maMDUka bhasmacUrNamAM taphAvata che. kriyAthI je prApti thAya che, tenI apekSAe bhAvathI thatI prApti aneka guNa caDhiyAtI che. jema ke kriyA naya ane jJAna nayanI paNa A ja phalazruti che. pachI te ja vAta vyavahAranaya ane nizcayanaya zabda dvArA paNa vicArI zakAya che. jIvanA paryAyomAM parivartana Ave che. cauda guNasthAnaka ane gati-indriya vagere mArgaNA pariNAma ra paryAyanA che. jyAre jIva to zuddha jJAyaka svabhAvavALo che. A AcArAMga sUtramAM paNa kahyuM che : upAdhi karmathI thAya che, zuddhanayathI zrutajaladhi praveza nAvA
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ to te A sarvaparyAyathI bhinna-akhaMDa ane akalaMka che. A badhuM svarUpa barAbara samajAI jAya te pachI nayamUlaka vicAraNAnA prabhAve jIvane paradarzanamAM kathita evuM yoga svarUpa paNa yathAsthita samajAya. A rIte yogalakSaNa batrIzImAM yogasvarUpa samajAvI pAtaMjalayogane saMkSepamAM samajAve che. dazamI batrIzImAM yoganuM jaina darzananI dRSTie nirUpaNa karyA pachI anya darzano pAtaMjala vagerenI dRSTie yoga e zuM che, te jANavuM joIe, eTale A 11mI batrIzImAM pAtaMjalayoga lakSaNa vicA2 2jU ka2vAmAM Avyo che. AnAthI eka sUcitArtha e paNa tAravI zakAya ke, svadarzanano abhyAsa karyA pachI ja paradarzanano abhyAsa karavo joIe. anyathA viparIta mati thaI javAnI saMbhAvanA rahe che. jyAre svasamayanA abhyAsa pachI parasamayanA abhyAsa dvArA svasamayanuM sthirIkaraNa thAya che. pataMjali RSi che. teonuM yoga viSayaka lakSaNa che ke, cittavRttiono nirodha tenuM nAma yoga ! pUjya upAdhyAyajI mahArAje pAtaMjalikRta yogadarzana u52 nAnI paNa mArmika vRtti lakhI che, temAM A prathama sUtra upara TippaNa karatAM lakhyuM che ke, azubha cittavRttiono nirodha te yoga evuM lakSaNa hovuM ghaTe. A cittanI vRttio pAMca prakAranI che. mAna, bhrama, viMkalpa, nidrA ane smRti. A pAMcanI vyAkhyA ApavAmAM AvI che. A vivecanamAM sAMkhya darzananI pUrI chAyA che. A pAMce cittavRttionA nirodha mATenAM sAdhana che : abhyAsa ane vairAgya ! bhagavadgItAmAM paNa A ja sAdhano kahyAM che ane AnI prApti mATeno abhyAsa dIrghakALa sudhI, nirantara, ane satkArapUrvaka karavAmAM Ave, to iSTanI prApti thAya che. iSTanI eTale zenI ? paramAnanda niSyanta eTale ke atizaya sukhanA samRddha jevA zAntarasa pravAhanuM darzana-anubhavana thAya che, pachI tyAM ja e zAntarasamAM ja nimagna thaIne rahe che. anyatra kayAMya javAnI, anya kAMi jovA-sAMbhaLavA-karavAnI icchA bIthI 10-11-19 77 Shi
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahetI nathI. azeSa icchAno viccheda thaI jAya che. A rIte cittavRttinA nirodha ane sva-svarUpanI prAptino vicAra varNavyo che. daza zlokamAM pataMjalinA matanuM nirUpaNa karI agyAramA zlokathI tenuM yuktipurassara khaMDana zarU karyuM che. mokSazAstranuM nirUpaNa sAMkhyadarzananuM navyanyAyanI zailIe khaMDana karyuM che ane chelle A pataMjali kathita lakSaNa karatAM to mokSa mukhya hetu vyApAra paramAnaMdane ApanAra nivaDe. pUjyavAda upAdhyAyajI mahArAjanuM upanAma paramAnanda che. evuM yoganuM lakSaNa A batrIzI graMthamAM batrIze batrIzInA chellA zlokamAM kartavAcaka pada tarIke paramAnaMda zabda ja prayojyo che. te sUcaka ane noMdhapAtra che. bAramI batrIzImAM A yogaprAptinA upAyarUpa pUrvasevAnuM nirUpaNa che, te atyAranA yoga, adhyAtma ane dhyAnanI pAchaLa gAMDA thanArAoe dhyAnathI vicAravA jevuM che. yoganI pUrvasevAnA cAra aMgo che. (1) gurudevAdinuM pUjana. (2) sadAcAra. (3) tapa ane (4) mukSyaSa. gurudevAdinuM pUjana eTale zuM ? e vicAra karIe te pahelAM guru varga kone kahevAya ? mAtA, pitA, zikSaka, vRddhapuruSo ane dharmopadezako, A thayo guruvarga ! A puruSo-vyaktio pratye trikALapUjana-namana, paryupAsanA, teonI nindAnA zravaNano tyAga ane nAma zlAghA-prazaMsA Ave tyAre UbhA thavuM, sAmA javuM, Asana ApavuM, vagere ucita vinaya karavo, teone je na gamatuM hoya teno tyAga karavo. je gamatuM hoya te karavuM. potAne maLelI suMdara vastuo teone arpaNa karavI. teonA dhana vagerene tIrthakSetramAM vAparavuM ane teo je Asana-pAtra vagere vAparatA hoya, te ApaNe upayogamAM na levAM, ane teo parama upakArI che, evo bhAva lAvavo ane teonA anugrahane pAtra banavA prayatna karavo. devonuM pUjana, pavitra thaIne zraddhApUrvaka suMdara puSpo, vilepana, dhUpa ane naivedya vaDe ane suMdara bhAvabharyA stavano, stotro vaDe karavuM joIe. zrutajaladhi praveze nAvA 78
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ devonI pUjA karavAnI sAthe pAtramAM dInAdivargamAM poSyavargamAM, yathAzakti dAna devuM joIe. yAcaka, rogI, nirdhana vagerene paNa ApavuM joIe. sadAcAranA paNa pAMca prakAra batAvyA che H sudAkSiNya, dayALutA, dIna jIvo pratye utkaTa anukaMpA, kRtajJatA, potAnA upakArInA upakArane yAda karavA te, ane janApavAda bhIrUtA. A pAMca sadAcAramAM Ave. emAM ja AgaLa vadhatAM jaNAve che ke, guNI puruSono rAga, sarvatra sarvanI nindAno tyAga, ApattimAM ahInapaNuM, satpratijJAmAM acalapaNuM ane saMpattimAM namratA, kulAcAranuM aviruddha pAlana, alpabhASitA ane niMdyapravRttimAM prANAnte paNa pravRtti na karavI. uttama kAryo karavAno Agraha, cAra puruSArtha-upayogI kAryomAM artha vyaya karavo, asadyayano tyAga ane pramAdano-madyapAna vagereno tyAga, A sadAcAra che. AvA sad AcArathI yukta banavuM joIe. tacapano vicAra karavAmAM cAndrAyaNa tapa, mAsopavAsa rUpa mRtyuMjaya tapa, pApasUdana tapa, vagere maMtra-jApapUrvaka kare, pachI Ave che muktyadveSa mokSa eTale karmakSaya, bhoga ane saMkaleza rahita evA mokSa mATe mokSa pratye dveSa (aruci) karavo te dRDhaajJAna ane aniSTanI prItinA kAraNe ja saMbhavI zake, bhavAbhinaMdI jIvone saMsAra sukhanI gADha AsaktinA kAraNe mokSanI ruci prakaTatI ja nathI. jyAre sahaja malanI alpatA, thAya che, tyAre mukatyadveSa prakaTe che. adveSazabdano artha rAga-thAya che. muktino rAga prakaTe, to ja kramazaH paramAnandanI saMbhAvanA Upaje che. pachI teramI batrIzI mukadveSa prAdhAnya batrIzI che. AmAM viSa-garala-vage pAMca anuSThAnanuM vigate svarUpa varNavyuM che. bIthI 10-11-19 R
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI : 13-14-15 mukti - mokSa tenA pratye adveSa enI pradhAnatA che jemAM evA viSayanuM nirUpaNa A 13mI batrIzImAM karyuM che. gurnAdinuM je pUjana vagere kare te mukyaSa pUrvaka kare, arthAt je koI anuSThAna kare tenI pAchaLano udeza mokSano hovo joIe. kartAne bhede anuSThAnanA bheda paDe che, e anuSThAnanA pAMca prakAra che temAM be anuSThAna grahaNa karavA lAyaka AdaravA lAyaka che. jyAre traNa anuSThAna pariharavA lAyaka che. nAma A pramANe che : amRta 11 anuSThAna, tadahetu anuSThAna, viSa anuSThAna, garala anuSThAna ane ananuSThAna. AmAM amRta ane tadahetanuM phaLa mokSa hoI zake, jyAre bAkInA traNanuM phaLa saMsAra hoya che. A anuSThAnomAM bheda kriyA uparathI nathI paDatA paNa kartAnI manovRttinA kAraNe A bheda paDyA che. enI vyAkhyA-lakSaNa A pramANe che. amRta anuSThAna mATenI vyAkhyA ghaNA graMthamAM maLe che. ahIM paNa TIkAmAM tenI TUMkI vyAkhyA ApI che. jinezvara bhagavAne kahyuM che, tema mAnIne kare, bhavano bhaya pAmIne kare, mokSane mATe kare, yAda rAkhavuM phAve tevuM lakSaNa zrIpALa rAsa khaMDa 4mAM A pramANe che. tadgatacittane samaya vidhAna, bhAvanI vRddhi bhavabhaya atighaNojI vismaya pulaka pramoda pradhAna lakSaNa e che amRta kriyA taNojI. zrutajaladhi praveze nAvA
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavAbhinaMdIpaNAnAM lakSaNo jAya, to pachI dhIre dhIre ajavALiyA pakSanA candranI jema guNo vRddhine pAme che. audAryadAkSiNya vagere e guNonI hAjarI apunabaMdhakapaNAne sUcave che. apunabaMdhakapaNAnAM lakSaNo bIjA graMthamAM prasiddha che. pApa tIvrabhAve na kare, bhavano rAga na dhAre (?) ane je je kALa-sthaLe je je rucita hoya te seve A lakSaNa che. karmano bhAra haLavo na thAya tyAM sudhI pApa pratyenI tIvratA ghaTatI nathI. pUrva sevAnI je vAta AgaLa karI AvyA, te vAta A apunabaMdhakapaNAne avasthAvALA jIvane aMge ja ghaTe che. apunabaMdhakapaNAno bIjo eka zabdArtha e che ke, AThe karmanI utkRSTa sthitino baMdha je na pADe, tevI eka avasthA. vizeSa duHkhathI bharelA A anAdi saMsArathI ApaNo viyoga kyAre thaze, evI vicAraNA kayAreka tene Ave, ane jo te bhinna granthi hoya, arthAta te jIvano graMthibheda thaI gayo hoya, to tenI avasthA mokSamAM citta ane saMsAramAM zarIra jevI hoya che. evo samyakadRSTi jIva saMsAranAM kAryo kare, to paNa temAM na lepAya kAraNa ke nirdhvasa pariNAma tenA hotA nathI. teno rasa -Asakti saMsAranA padArthamAM nathI rahetA balka tene zAstra zravaNanI tIvra icchA rahe che ane tenA anusAra te zuddha tadanuM anuSThAna. sadanuSThAna rAgathI tAtvika deva gurunI pUjA Adi AcAra pratye bahumAna vagere. tathA dhArmika kAle karavAnA anuSThAna karavAnA-te tadehatu. viSa anuSThAna e viziSTha labdhikIrti vagerenI spRhAthI thAya te garala-e eka jAtanuM jhera ja che. paNa te kALA nIre mAre che. eTale divyabhava-deva lokane mATe je anuSThAna karavA. te garala ananuSThAna kahevAya che. ananuSThAnano artha thAya che ke enuM citta anyatra bhamatuM hoya tevI je kriyA teananuSThAna kahevAya che. tadahetuM anuSThAna caramAvarta kALamAM AvelA jIvane prAyaH hoI zake che. muphtadUSathI ja anuSThAnano AraMbha thAya che. muktadveSanuM bIja guNarAga che. guNarAga bajhINI 13-14-15
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ave to zubha bhAva Ave che. tattvanI vizuddhi prApta thAya che. mokSanI nikaTatA hoya to ja aMtaraMga pramodabhAva Upaje che caramAvarta kALamAM rahetA jIvanA maLa kramazaH ghaTatA jAya che. malaghaTe eTale prasannatA - cittanI prasannatA vadhe che. prasanna thayeluM citta sahaja rIte sthira thAya che. sthira thayeluM citta samAdhimAM lIna bane che ane A adhikAra apunabaMdhaka avasthAmAM AvelA jIvane maLe che. ethI have caudamI batrIzImAM apunabaMdhakanI vAta kare che. karmaAcare che. e zuddha karmanA traNa prakAra che. viSayazuddha, AtmAzuddha ane anubaMdha zuddhA. viSayazuddha eTale mAro mokSa thAo AvI icchAthI thayeluM karma. bIjuM AtmAzuddha arthAt svarUpa zuddha yama-niyamanuM pAlana pUraNa tApasanI jema kare, jIvAjIvAdi tattvane jANe nahIM ane kare te svarUpa zuddha. jyAre trIjuM anubaMdhazuddha. temAM kaSAyAdi vikAranA nirodharUpa tattva saMvedanane anusaratuM ane jIvAdi tattvanA samyak parijJAnathI sahita A AcaraNA hoya che. Ama bhinna bhinna karmane karanArA jIvo apunabaMdhaka avasthAmAM hoya che. acAnya graMthomAM paMthamAM kathita badhuM ya te te asadgatanA tyAgathI ane sadgahanI pravRttithI paraMparAe paNa mokSanA paramAnaMdanA kAraNabhUta banI zake che. apunabaMdhakanI avasthA pachI samyagadarzananI bhUmikA ave che. atitIvra rAga-dveSanA pariNAmonA nAzathI, graMthibhedathI utpanna thayelo samyagU darzanarUpa AtmapariNAma e traNa cinhodvArA jANI zakAya che. zuzruSA, dharmano rAga ane gurudevAdinuM pUjana. 15 mI batrIzImAM A traNe cinha-liMganA sAmAnya lakSaNa sahitanA paricayapUrvaka samyakatvanuM manorama varNana karyuM che. ahIM zuzraSA vizALa arthamAM samajavAnI che. kevaLIbhASita vItarAgavacanane sAMbhaLavAnI icchA, eTaluM ja nahIM, paNa buddhinA ATha guNothI yukta thaIne sAMbhaLavAnI icchA e suzruSA ! e ja pramANe dharmano rAga eTale dharma zabdathI cAritra dharma e saMvaratattva samajavAnuM che, teno rAga tenA haiyAmAM tajaladhi praveze nAvA
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya. e cAritra na maLe tyAM sudhI je rIte brAhmaNa ghebaranI icchA rAkhe, paNa na maLe tyAM sudhI je rIte pUrI vagerenI bhUkha dUra kare, paNa icchA to e ja rAkhe. vaLI gurudevAdinI vaiyAvacca paNa bahumAnapUrvaka kare. svazaktine gopavyA vani kare, eNnthinI najIka AvelAmAM paheluM cinha jaNAya. graMthi oLagatA jIvamAM bIjuM lakSaNa ane graMthi bhedAI gayA pachI trIjuM lakSaNa prakaTa jaNAya che. bodhisattvanuM lakSaNa anya dharmamAM je kahyuM che, te paNa ahIM samyagadaSTinA lakSaNamAM ghaTe che. samyagadaSTi jIvano sAMsArika vyavahAra-tapAvelA loDhAnA patarA upara cAlavA jevo kamane ane jarUra hoya teTalo ja karavAnI vRttivALo hoya che, tevo vyavahAra samyagudRSTi jIvano hoya che. bodhisattvanI vyAkhyAmAM e jaNAvyuM che ke, e parArtharasika hoya, buddhimAna hoya, kalyANakArI mArganA yAtrika hoya ane guNarAgI hoya. e badhuM ahIM samyatvattvayukta jIvamAM paNa barAbara ghaTe che. arthathI paNa bodhisattva zabda A samyagudarzana zabdathI abhinna che. bodhipradhAna je sattva, athavA sadabodhi je ApaNe tyAM varabodhi zabdathI e prasiddha che ja. tIrthakaronA samyakatvane varabodhi kahevAya che. te pachI vedAMta darzana kathita lakSaNa kevI rIte doSayukta che te darzAvyuM che. vistArathI yukti pUrvaka khaMDana kyuM che. vedanuM prAmANya kevI rIte pramANabhUta nathI te darzAvyuM che. mithyAdaSTie grahaNa kareluM samyakuzruta paNa mithyAzruta che, jyAre samyadRSTie grahaNa kareluM mithyAzruta paNa samyakazruta che. siddhAMtopajIvIpaNuM ane yukayupajIvIpaNuM banne sApekSa che, hetavAdanuM hetuvAdamAM sthApana kare, siddhAMtanuM siddhAMtamAM sthApana kare e mArga che. viparItatA mithyAtva che. A samyadRSTinuM nirUpaNa karyA pachI tene TakAvanAra, teno nirvAha karanAra IzAnugrano vicAra 16mI batrIzImAM darzAvyo che. bagIthI 13-14-15
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ A anuSThAno dvArA yogasiddhi bhAgyathI prApta thAya che ke puruSArtha thI prApta thAya che, tenI carcA sattaramI batrIsImAM vizadatAthI karI che. banne no samatola vicAra karyo che. amuka apekSAe eka gauNa che to bIjo mukhya che. paNa baMnethI kArya thAya che, ekane mAnIne kArya thatuM nathI. A bhavamAM jo alpa zramathI kArya siddha thAya, to to pUrva bhavano zrama je A bhavamAM bhAgya kahevAya che, te kAraNa rUpa che. ' A bhAgya - prArabdha ane puruSArthanuM nirUpaNa karatAM karatAM chelle eka viSaya suMdara nirUpyo che. caramAvarta kALamAM AvelA jIvanI kAraNImAM bhAgya karatAM puruSArtha.baLavAna bane che. caramAvarta pUrve prArabdha baLavAna che. tevuM jaNAya, paNa caramAvartakALamAM puruSArthanI prabaLatA rahe che. samyakatva guNanA prAdurbhAva pUrve je rAga-dveSanI nibiDa graMthi-gAMThano bheda thAya che, temAM paNa puruSArthanI ja pradhAnatA che ane A rIte samyakatvanI prApti pachI aucityapAlananA baLe puruSArthathI cAritra mohanIyakarmanI sthiti be palyopamathI nava palyopama sudhInI thAya, tyAre dezaviratinI prApti | thAya che ane ghaNAM badhAM sAgaropama khapAve to sarvaviratinI prApti thAya che. samyakatvanI prApti mATe, mohanIya karmanI je kula sIttera koDAkoDI sAgaropamanI sthiti hatI temAMthI ogaNasittera koDAkoDI sAgaropama to tene khapAvyA che, have rahyA eka koDAkoDI sAgaropama! temAMthI be palyopamathI laI nava palyopamanA kSaye dezavirati ane ghaNAM badhAM sAgaropamanA kSaye sarvaviratinI prApti thAya che. paNa te mATe puruSArtha to karavo ja paDe che. A dezavirati prApta thavAthI AtyaMta guNasaMpadAnI dRSTie pAMca cihno prakaTe che. (1) mArgAnusAritA (2) zraddhA (3) artha vizeSa dezanArati (4) guNAnurAga (5) zakaya dharmano AraMbha. A pAMca cihno prakaTa thayelAM dekhAya che. A pramANe dezavirati ane sarvavirati ema be bhede zrutajaladhi praveza nAvA 84
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga pravRtti thAya che. A yoganI prApti puruSArthathI thAya che. e yogano pAMca bhede vicAra, aDhAramI batrIzImAM karavAmAM Avyo che. e pAMca bheda A prakAre (1) adhyAtma (2) bhAvanA (3) dhyAna (4) samatA (5) vRttisaMkSaya. A pAMca prakAre yoga che. A pratyekanI vyAkhyA karI che. temAM prathama, adhyAtmanuM lakSaNa A pramANe darzAvyuM che. mana maitrI Adi bhAvothI bhareluM hoya, buddhi jIvAjIvAdi tattvonuM ciMtana karanArI hoya, jIvana aNuvrato ke mahAvratothI raMgAyeluM hoya ane vyavahAra aucityathI pUrNa hoya, tene adhyAtma kahevAya che. pachI kramazaH maitrI Adi cAra bhAvanAnAM lakSaNo varNavyAM che. maitrIno cAra bhede vicAra karyo che. upakArI maitrI, svakIya maitrI, svAzrita maitrI, ane sakala jIva viSayaka maitrI - A cAra prakAra che. karuNA paNa mohathI, saMvegathI ane svabhAvathI ema traNa prakAre che. ApAtaramaNIya-viSayomAM AnaMda, suMdara Arogya vartatuM hoya tyAre anubhavAto AnaMda, A bhava paryaMta maLatAM sukhano AnaMda, ane cotho AnaMda e che ke, mohanA kSayathI je avyAbAdha maLe te. eya cAra prakAre muditA varNavI che ane upekSA eTale ke mAdhyAsthya bhAvanA paNa cAra prakAre che : karuNAthI, anubaMdhathI, nirvedathI, ane tattva ciMtanathI pachI bIjo yoga prakAra bhAvanA varNavyo che. tenA pAMca prakAra che. jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vairAgya. ema pAMca prakAranI bhAvanA che. pachI dhyAnanuM paNa TUMkANamAM varNana karyuM che. e dhyAnamAM bAdhaka ATha doSo che. kheda, urdUga, bhrama, utthAna, vikSepa, vagere ATha doSone varjIne dhyAna dhare. kalpita ISTa aniSTa vastumAM je samabhAva te samatA che. pachI pAMcamo yogaprakAra vRttisaMkSaya che. e to jaina mate, kevaLajJAnanI prApti kALe yogano nirodha thAya che, te veLAe A yoga prakAra vartato hoya che. A vRttisaMkSaya yoga paNa pAMca prakArano che. bannIthI 13-14-15 85 Wan
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ mana-vacana ane kAyA-AmAM mananA be prakAra che. pravRtti ane sthiratA. Ama pAMca prakAre che. mano guptinuM lakSaNa haimayogazAstra pramANe che. A pAMca prakArano yoga ArAdhavAthI anukrame paramAnaMdanI prApti thAya che. have yoga viveka 19mI batrIzI. zrutajaladhi praveze nAvA
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI 16, 17, 18 IzAnugraha vicAra' batrIzI e vartamAna jaina paramparAmAM kaMIka navo kahI zakAya tevo vicAra che. pU. upAdhyAyajI mahArAja A batrIzInI avataraNikAmAM ja lakhe che ke, 15mI batrIzImAM samyadRSTino vicAra rajU karyo, have samyagdarzanano nirvAha jenAthI thAya, te IzAnugrahanuM nirUpaNa karIe chIe. Iza paramezvara. eTale ke kalezadAyaka sakaLa-karmanA vipAkathI saMpUrNa mukta je puruSavizeSa te paramezvara. A paramezvaranI kRpAthI paNa yogasiddhi prApta thAya [87 che, AvuM keTalAMka mAne che, keTalAMka eTale pataMjali nAmamatAnuyAyIo. A vicAra zarU karIe eTale jagat kartutvano vicAra karavo paDe. jagatanA kartA tarIke Izvarane je mAne che te tarkathI paNa saMgata nathI. e samajAvavAnI sAthe jaina matAnusAra IzAnugraha vicAranI saMgati kevI rIte thaI zake, te suMdara rIte TUMkANamAM samajAvyuM che ke, paramezvaranI AjJA pALavArUpa vyApArathI IzAnugraha prApta thaI zake che. enI ja paMkita sAMbharI Ave che: ANA pALe sAhiba tuse, sakaLa ApadA nAze." A pachI pataMjali yogasUtramAM kahelI vAta, praNavamaMtranA jApa ane enA arthaciMtana vaDe vinono kSaya thAya che, e vyAjabI che
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ tevuM kahe che. ahIM je prayUha-eTale ke viM zabda dvArA je kahyuM che, te yoga mArganA aMtarAya rUpa gaNAya che. temAM vyAdhi-tAvaatisAra vagere pramAda-Alasya, bhrama, saMdeha vagere attarAyo che. te praNava-oNkAranA jApathI dUra thAya che. stotra karatAM jApa vadhAre lAbhakAraka che, enuM kAraNa e che ke stotramAM vANI-vacanayoga vaparAya che, jyAre jApamAM manoyoga vaparAya che. vacanayoga karatAM manoyoga sUkSma che. sthUla karatAM sUkSmamAM zakti anekaghaNI vadhAre hoya che. hA e jApa vakhate vANIno vyApAra saMpUrNa baMdha rahevo joIe. maunapUrvakano jApa zreSTha ane prazaMsanIya gaNAya che. jApathI dhyAnamAM jaI zakAya che. A batrIzImAM 16mA zlokathI laIne 24 zloko adhyAtmasAramAM paMdaramA yogAdhikAramAM 60thI 74 zloka Ave che. viSaya paNa samAna che. ahIM A nirUpaNamAM pU. yAda upAdhyAyajI mahArAja zrI jinazAsananI anupama vizALatAno paricaya karAve che. rAga-dveSamohathI sarvathA mukta je che, te Izvara che. Ane game te nAme tame oLakho, tethI mULa svarUpamAM taphAvata paDato nathI. e ja pramANe jaina mane je bhavacakramAM eTale ke janma-maraNanI paraMparAmAM kAraNabhUta AtmAe bAMdhelAM karma che, te te paNa anya darzanonA mate paNa saMjJAbhede ja te kAraNono svIkAra thayo che. vedAntIo avidyA kahe che, sAMkhyamatAnusArI kaleza kahe che. bauddhamatAvalaMbIo vAsanA kahe che. zaiva paMthIo pAza kahe che. A pramANe bhavanA hetubhUta koIka tattvane to sarva svIkAre che. A aMkamAM sarvane jovAnI ane sarvamAM ekane jovAnI svAdvAdamUlaka samudAra dRSTinuM darzana che. paramakRpALu paramAtmAe je ApavAnuM hatuM te sarva eka ja vakhate ApI dIdhuM. zuM ApyuM ? to kahe che ke, darzana-jJAna- cAritramaya mokSamArga ApI dIdho. potAne prApta bhUmikAne anurUpa dharma na kare ane paramAtmAnI pAse yAcanA kare to zuM maLe ! bhAgya vinA - zrutajaladhi praveze nAvA
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ to kAMI maLatuM nathI. dharmAcaraNa vinA bhAgyanuM nirmANa thatuM nathI, tethI paramAtmAno ApaNA upara ghaNo anugraha-kRpA che, tema mAnIne teo pratyenA tIvra guNAnurAga pUrvaka teoe kahelA anuSThAno karavA te ja mArga che. O 89 bajhINI 16,17,18
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI 19 ogaNIsamI batrIzImAM mukhyatve icchAyoga, zAstrayoga ane sAmarmayoganuM ja vivaraNa karavAmAM AvyuM che. sattaramI yogabheda batrIzImAM adhyAtma vagere pAMca bhede yoganuM svarUpa varNavyuM. AmAM yoganA antargata bhedonuM varNana karyuM che. icchAyoga zAstrayoga ane sAmarthyayoganAM lakSaNo yogadaSTi samuccaya pramANe che. eka vAta bahu agatyanI ahIM pahelA zlokamAM kahI che ke, yogamArgamAM niSkapaTapaNuM nirdabhapaNuM e pUrva zarata che. dakhkhasAtheno yogAbhyAsa, e yogAbhyAsa nathI paNa yogAbhAsa che ane A nirdambhapaNuM e bahu AkarI cIja che. je na hoya teno dekhADo karavo ane je hoya tenuM saMgApana karavuM te kapaTa che, daMbha che, mAyA che, AnAthI dUra rahevAnuM che. zuddha icchAyoga paNa AtmAnAM aizvaryanI jhAMkhI karAve che. pUjyavAda upAdhyAyajI mahArAje eka sthaLe potAnI icchAyoganA AdhAre thayelo sukhAnubhava varNavatAM gAyuM che ke, rUchI yogApi vayamimeyatsukhaM saMpratIma: tasyAdhastAta surapatipadaM cakriNAM cApi mo.' mAtra icchAyoganA ja AlaMbanathI paNa ame je sukhano AnaMdano anubhava karIe chIe, te sukhanI sAme cakravartinAM sukho che ke indronuM aizvarya kazI visAtamAM nathI. A icchAyoga eTale brutajaladhi praveze nAvA
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstramAM kahelA mArga pramANe cAlavAnI icchA kharI, tenuM kAMIka jJAna paNa kharuM, paNa pramAdI hovAnA kAraNe tene anuSThAno kAla Adi pramANe na thAya, te IcchAyoga kahevAya che, zrI haribhadrasUrijIe yoga dRSTi samuccayamAM prAraMbhika maMgaLa icchAyogathI vIrane namaskAra karIne karyuM che. IcchAyoga pachI zAstrayoga Ave che. apramatta jIvone A yoga hoI zake. tIvrabodha ane tIvra zraddhAsaMpanna jIvo A yoga dvArA akhaMDa ArAdhanA kare che. te pachI trIjo sAmarthya yoga Ave che. A yoge vartanAra jIvo zAstramAM batAvyA mujaba to karatAM ja hoya, balka tenAthI AgaLa AgaLa vadhIne paNa teonI AcaraNA hoya che. pratibhajJAnanI A bhUmikA mATe pAtaMjala RSie RtaMbharA prajJA evo zabda vAparyo che ane ApaNI jaina paripATI mujaba e bhUmikA eTale kevaLajJAnanI prAptinI pUrvenI bhUmikA che. jema sUryodayanI pahelAM aruNodaya hoya che, tevI e avasthA kahevAya. je rIte e aruNodayanI veLAe tame rAtri paNa na kahI zako, tema divasa paNa na kahI zako. rAta saMpUrNa gaI nathI, sUrya AvI gayo nathI, e veLA aruNodaya kahevAya che. arthAt rAtri pachInI paLe sUrya pahelAMnI je veLA, te aruNodayanI veLA. te pramANe zrutadAna pachInI ane kevaLajJAna pahelAnI avasthAne A prAtijajJAnanI kaho ke sAmarthya yoganI avasthA che. pataMjali jene RtaMbharA prajJA kahe che, tene pAmavAnA upAyo vyAse A pramANe jaNAvyA che : AgamathI, arthAta zAstro vaDe. bIjo upAya che anumAnathI ane trIjo upAya che dhyAnAbhyAsa. A traNathI prajJAna-RtaMbharA prajJAne pAmato uttamayogane sAdhe che. A sAmarthya yoga be prakArano che. dharma sanyAsa, ane yoga sanyAsa. kSamA vagere dharma je kSayopazamathI prApta thAya che te dharma ane yoga saMnyAsa eTale kAyAdikarma eTale ke kAyotsarga vagere bajhINI 19 91
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyAdinA vyApAro-kriyAo. nizcayathI bIjA apUrvakaraNa vakhate A kSamAdi dharma pUrNa rUpe prakaTe che, tyAre tAttvika dharma saMnyAsa hoya che. atAttvika dharma saMnyAsa to dIkSA vakhate paNa hoya che ane dIkSAno adhikArI tene kahevAya ke je bhavathI virAgI hoya. A prasaMge TIkAmAM pU. upAdhyAyajI mahArAje dharmabiMdu graMthamAM pravajyAne mATe koNa lAyaka kahevAya ? teno je adhikAra che, te mUkyo che. vartamAna kALe thatI dIkSAomAM A mApadaMDa bahu upayogI lAge che. yoga saMnyAsanI je vAta che, tenI bhUmikA samajAvatAM lakhe che ke, AyojyakaraNa pachInI avasthA eTale ke kevaLI samudaghAta kare che. bhavopagrAhI karma-AyuSya sivAyanA traNa karma jo AyuSyakarma karatAM vadhAre sthitivALA hoya, to zailezIkaraNanI kriyA karIne traNe karma AyuSyakarma jeTalI sthitivALA kare che, te vakhate ayogI thavA mATe kAyAno je vyApAra te yoga saMnyAsa che. vyavahArathI tAtvika A yoga saMnyAsa, to apunabaMdhaka avasthA, samyakadaSTinI avasthAmAM ghaTI zake che, nizcayathI tAttvikato sarvaviratigharamAM ghaTI zake che. kAraNa ke yathAyogya zuddhinI apekSAe adhyAtmanI bhAvanA rUpa che ane atAttvika to mAtra vepadharane ghaTe che. AnA je bIjA bhedo, sAnubaMdha, niranubaMdha, sAzrava, nirAzrava vagere bhedo darzAvyA che. vaLI kulayogI, ane pravRtta cakra enAM paNa lakSaNo darzAvyAM che. pachI AgaLa upara pravRtti cakra je hoya, te icchAyama ane pravRttiyamavALA hoya ane tevo sthirayama ane siddhiyamanA abhilASI hoya ane buddhinA je zuzruSA-zravaNa-grahaNadhAraNa-vijJAna-UhApoha vagere guNothI yukta hoya. chellA ATha zlokamAM traNa avacaMyoganuM nirUpaNa che. yogAvaMcaka, kriyAvaMcaka ane phalAvaMcaka A traNano saMkSepamAM artha A pramANe che : jenA darzanathI paNa pAvana thavAya evA A kalyANa saMpanna puruSano saMyoga-samAgama ne yogAvaMcaka. e ja kRtajaladhi praveze nAvA
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahApuruSane praNAmAdi kriyA karavI te kriyAvaMcaka yoga ane trIjo phalAvaMcaka yoga eTale ke e ja kalyANa saMpanna mahApuruSane karelA praNAmAdithI sAnubaMdha phalanI prApti. A batrIzImAMyoga dRSTi samuccayanA viSayano vicAra karavAmAM Avyo che. bajhINI 19 rU
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 Shi batrIzI 20-21 19mI yogaviveka batrIzImAM yogano vicAra karyA pachI yogAvatAra batrIzImAM, svazAstrathI yogavicAra rajU karyA bAda have paradarzanAnusAre yogano vicAra ahI rajU karyo che. temAM pataMjali RSie pataMjala yogadarzanamAM je viSaya nirUpyo che tene rajU karela che : pataMjalinA mate yoga be prakArano che : 1. saMprajJAta, 2. asaMprajJAta. saMzaya, viparyaya, anadhyavasAyathI rahitapaNe jagatanA padArthone jANI zakAya to saMprajJAta samAdhi kahevAya che. have saMprajJAna cAra prakAre che : 1. savikalpa, 2. savicAra., 3. sAnaMda, 4. sAsmita ahIM je asmita che te ja ahaMkAra che. samApatinuM lakSaNa ahIM spaSTa maLe che. pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAje aneka sthaLe A samApatti zabda prayojyo che. mahAvIra stava nAmanA graMthamAM aMte je lakhyuM che ke 'muLa: paryAyarvAtava nina! samApati ghaTanA sautvad rUpI sthAnitivizad siddhAMta saLiH' AmAM paNa je samApatti zabda Ave che, te paNa A ja arthamAM che. nirmaLa maNimAM nirmaLa sphaTikamAM jema najIkamAM rahelA padArthanuM pratibiMba yathAtatha jhIlAya che, tema citta jyAre malarahita bane che, tyAre zuddha caitanyanuM pratibiMba temAM saMkrAnta thAya che. A samApatti kahevAya che. zrutajaladhi praveze nAvA
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ A samApatti paNa cAra prakAre che : zabda, artha ane jJAna, ane ekamAM traNe bhegA saMkIrNa. jema ke gAya e zabda che. teno artha ane tenuM jJAna. ahIM samApattinI vicAraNAmAM bAhyA mA, antarAtmA ane paramAtmAnI bahu suMdara vyAkhyA ApavAmAM AvI che. yogazAstra (haima) mAM tathA AnaMdaghanajI mahArAje paNa sumatinAtha bhagavAnanA stavanamAM vyAkhyA ApI che. adhyAtmasAramAM prabaMdha 7, arvi. 20 zlo. A vyAkhyA ApI che : kAyAdi te bahirAtmA mana-vacana kAyAmAM baLa pUruM pADanAra te aMtarAtmA, saMpUrNa upAdhithI rahita te paramAtmA kahevAya che. | RtuMbharA prajJAmAMthI asaMprajJAta samAdhi janme. A samApattinA ja nirUpaNamAM kahe che ke, svaguNa paryAya vaDe je AtmAne jANe che, te ahaMne jANe che. A vAtanI puSTi arthe digaMbara maharSie kaheluM kathana TAMke che. TIkAmAM khulAso kare che ke A gAthA digaMbaranI che, mATe te na levI athavA kahevI e vAta barAbara nathI, satyArtha kathanarUpa guNane kAraNe pUjyapAda haribhadrasUrijIe paNa vyAsA maharSi kahyA che. 195 asaMprajJAta samAdhi eTale vRttisaMkSaya. paribhASAmAM Ane ApaNe saMyogI kevaLI ayogI kevaLI A avasthA rUpe oLakhI zakIe. mano vikalparUpa vRttino saMkSaya thAya, eTale ayoga kevaLInI avasthA Ave. jinezvare kahelA yogamAM mAtra dRSTibheda pravarte che. kSayopazamanI vicitratAnA kAraNe vibhinna dekhAya che. sat zraddhAthI, zAstrabAhya abhiprAyavikala paNa je sattarka jemAM che te zraddhA vaDe je bodha te dRSTi kahevAya che ane uttarottara prApti dvArA satyavRttine te utpanna kare che ane dRSTi ATha prakAre che. teno samajavA mATe nIce A koSTaka upakAraka ane upayogI thAya tema che. bajhINI ra0-1
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 # 1. mitra 2. tArA tRNa yama gomaya niyama 3. balA kATha 4. dIprA dIpa 5. sthirA ratna 6. kAMtA 7. prabhA kheda udavega Asana bhrama prANAyAma utthAna pratyAhAra kSepa tAra dhAraNA sUrya dhyAna 8. parA candra samAdhi 9. dRSTi bodha yamAdi jijJA AsaMga mImAMsA anyamuda pratipatti 34 pravRtti doSatyAga guNa pahelI cothI sudhInI mitrA vagere cAra dRSTi mithyAtvIne hoya ane pachInI paMcamIthI AThamI sudhInI cAra samyakatvavaMtane hoya che. mithyAtva hovA chatAM jo te maMda hoya ane mithyAtvI gaNAto jIva jo svabhAvathI ja bhadrika hoya arthAt koIne paNa upatApa thAya tevuM bolanAra, vicAranAra ke karanAra na hoya, krodhathI prAyaH rahita hoya, vinayatraMta hoya, arthAt uddhata na hoya, mRdu hoya eTale ke daMbharahita hoya, uttama hoya, eTale ke saMtoSavALo hoya, Avo mithyAdRSTi paNa najIkanA bhaviSyamAM arthAt ahIMthI pachInA bhavamAM navame varSe kevaLajJAna pAmIne mokSe jaze. A 20 mI batrIzImAM chelle chelle je mitrAdi ATha dRSTino nAma mAtrathI je ullekha karyo, te mitrAdi dRSTinuM nirUpaNa kAMIka vistA2thI 21mI batrIzImAM kare che. jo ke A ja viSaya, mULabhUta rIte zrI haribhadrasUrijI racita yogadRSTi samuccayamAM che ja ane te graMthanA ja zloko ahIM udbhuta ka2vAmAM AvyA che. mitrA dRSTimAM bodha tRNunA agni jevo hoya che. yoganuM aMga yama hoya che ane akheda nAmano guNa prakaTe che. ahIM yama eTale pAMcavrato : ahiMsA, satya, acaurya, brahmavrata, aparigraha ! temAM ahiMsAnuM lakSaNa prANIne zrutajaladhi praveze nAvA
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ prANathI rahita banAvavA te hiMsA ane teno abhAva eTale prANIne na haNavA te ahiMsA. A krodhathI lobhathI ane mohathI karavuM, karAvavuM ane anumodavuM ane temAM rasanI dRSTie manda, madhyama ane tIvarasa A navathI traNane guNIe eTale 27 bhAMgA thAya. A ahiMsAnA pAlanathI najIkamAM rahelAM jIvonI vairabhAvanAno tyAga thaI jAya che. A yamanA pAlana daramyAna ja yogabIjanI prApti thAya che. yogabIja eTaluM zuM ? jinezvara bhagavAna pratye dUSAdino abhAva ane prItivALuM citta, ane e cittathI prerita 'namostu' 'namostu' evuM bolatAM e vANI dvArA namaskAra kare ane pachI kAyA dvArA paMcAMga praNAma kare. Ama mana-vacana ane kAyA dvArA A jinezvara pratyenI bhakti te yogabIja che. A yogabIjanI prApti caramAvarta kALamAM AvelA jIvamAM saMbhavI zake. A mitrA dRSTinI je bhUmikA che, te paNa eTalI UMcI lAge che ke, ApaNA jIvananI sAthe sarakhAvatAM lajajA Upaje che. saMsAra pratye sahaja udAsInatA, zuddha auSadhanuM dAna vagere ane vidhipUrvaka siddhAntanuM lekhana, pUjana, dAna, zravaNa, vAcanA, vidhipUrvaka grahaNa karavI, grahaNa karyA pachI yogya jIvomAM tenuM pradAna, ciMtanA bhAvanA A badhAM yogabIja che. AvA prakAranA priyadarzana-bhadramUrti jIvane zubhanimattano saMyoga traNa prakAranA avaMcaka yogathI thAya che. A traNa avaMcaka yoganI vAta A agAunI batrIzImAM jaNAvAI gaI che. A yogabIjanI prAptimAM antaraMga hetu tarIke bhAvamalanI alpatA ja mukhya kAraNa che. kAraNa ke jyAM sudhI tIvra mala hoya tyAM sudhI sattvabuddhi prApta thatI nathI. pAMgaLo mANasa moTA tarUvaranI zAkhAne kayAMthI sparzI zake ? A avasthAmAM prathama guNasthAnaka hoya che. vyakatamithyAtva e paheluM guNasthAnaka che. anAdikALathI A AtmAnuM mithyAtva paNa bIMthI 20-21 62 Zu
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyakta thatuM na hatuM, te have prakaTa thayuM. e zarUAta thaI. roganuM bhAna paNa sArI vastu che, kAraNa ke roga jaNAze, to rogazamanano upAya karI zakAze. A bhUmikAe je yama che te sadyoganuM mUla che. rucinI vRddhinuM kAraNa che. AtmAnA zubha bhAvo zukala pakSanA candranI jema uttarottara vRddhine pAme che. A bhUmikAnA utkarSamAM yoga mukhya kAraNa che, auSadhimAM amRta mukhya che, vRkSomAM kalpavRkSa mukhya che, tema guNamAM yoga mukhya che. yogabIja vinA yogane pAmavAnI icchA te nAva vinA dariyo taravA jevI spRhA che. A mitrA dRSTimAM rahelA jIvo AgaLanA guNasthAnakane pAmIne paramAnaMdane prApta kare che. AnA pachI tArA vagere daSTinuM nirUpaNa karanArI bAvIsamI batrIzI have joIzuM. [4] >> brutajaladhi praveze nAvA
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ || namo namaH zrI guru nemisUraye vAcakajasano prasAda saMprApta thAo (dravyaguNa paryAyanA rAsa viSenA be zabdo) vidyAnurAgI vyaktio mATe A sAce ja zubha samAcAra che ke dravya guNa paryAyanA rAsanuM vivaraNa prakAzita thaI rahyuM che. pUjyapAda AcArya mahArAja zrI vijaya dharmadhurandharasUrIzvarajI mahArAjanuM vivaraNa prakAzita thayA pachI keTalAM badhAM varSe A grantha upara pharIthI kAma thayuM. AzA to che ja have je nAnI vayanA jijJAsu pUjya sAdhusAdhvIjI mahArAjane abhyAsa mATenI dizA darzAvI hatI tyAM A prabhuvANIno amRta kuMbhaLa maLe che tethI tene anekAneka sAdhu-sAdhvIjI mahArAja jarUra adhyayanano viSaya banAvaze. upAdhyAyajI mahArAjanA guru mahArAja paMDita zrI navijayajI mahArAje jyAre vi.saM. 1711nI sAlamAM siddhapura (u.guja.) mAM A grantha racyo ane teno prathama i (sauthI pahelI svaccha nakala) lakhyo tyAre teoe A grantha mATe be lITI lakhI che te ApaNA mATe pathadarzaka banI rahe che. "sakala vibudhajana cetazcamatkAra kArako'yaM rAsaH // sana sAdhunaiSNanIya " artha : "tamAma paMDita paruSonA cittane Azcaryacakita karI de tevo A grantha che ane tethI ja badhAM ja sAdhuoe Ano abhyAsa karavo joIe." sauthI moTo upakAra to e karyo ke mULa rAsanI racanA karI lIdhA pachI tenA upara te arthanA spaSTIkaraNa mATe teo ja jAte tenA upara Tabo-bAlAvabodha racIne upakArano meru racI dIdho. Tabo e maLagrantha ja che. teoe je bAbata siddhahasta karI che tenI cAvI te prakriyAmAM AmAM ApI dIdhI che. teomAM eka abhuta ananya siddhinA darzana thAya che te naya-vivAra - A khUbI che. koIpaNa vAkya temanI pAse Ave eTale A vAkya kayA nayanuM che te teone asaMdigdhapaNe samajAI jAya. tene upAdeya banAvavA mATe temAM zuM umeravuM jarUrI che! te umerI detAM te vANI syAdvAdInI vANI bajhINI raNa
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ banI rahe ane tenI upAdeyatA vadhI jAya tevuM teo lIlayA karI detA. A bAbate eka be dRSTAnta joIe. vAta SoDazakanI che - zrI haribhadrasUri mahArAjanI vAtamAM umero karavAmAM keTalI dRSTi, daDhatA, spaSTatA joIe. zrI haribhadrasUri mahArAje nizcayanayathI eka pratipAdana karyuM che temAM upAdhyAyajI mahArAje vyavahAranayanI vAta mUkI dIdhI ane te paNa potAnI nahIM vyavahArabhASyanI gAthA mUkIne! A temanI koI naye na adhUrI evI pratibhAnuM ja pariNAma che. mULa gAthA ane vRtti A pramANe che. bimbaM mahat surUpaM, kanakAdimayaM ca yaH khalu vizeSaH / nAsmAt phalaM vizeSaM viziSTaM bhavati tadihAzaya vizeSam // SoDazaka- 7/12 3. yaza vi. vitavRtta - bhAvavizeSAdhAyaka tayA ca bAhyavizeSo'pi Adriyate eva taduktaM vyavahArabhASye - lakkhaNajuttApaDimA, pAsAIyA samattalaMkArA / palhAyai jaha va maNaM, taha NijjarA mo viyANAhi // 2635 // zrI haribhadrAcArya mahArAje eka nayathI prarUpaNA karI to tene belensa karavA mATe turta temAM khUTatI kaDI umerI ApI. te paNa evA - granthanI sAkSI ApIne ke je sarvane mAnya hoya. upAdhyAyajI mahArAjanA lekhanakSetramAM be vastu jovA maLe che. potAnA nirUpaNamAM zakaya pUrNataH eTale ke sAMgopAMga nirUpaNa ane paragranthomAM khUTatuM tattva joDI daIne tene paNa pUrNa banAvavAnI kaLA teoe syAkSAdadarzananA talasparzI adhyayananA paripAkarUpe prApta karI che. A dravyagaNa paryAya rAsa granthamAM ThAmaThAma tamane je ja pUrNatAne siddha karavA mathatI kalamanA darzana thaze. gujarAtI bhASAmAM eka Thosa viSayanuM A rUpe nirUpaNa e eka paDakAra che ane temAM teozrI vijayazrIne varyA che tevuM nizaMka kahI zakAya tema che. vaLI temanI vANI varadAyinI che je tenI upAsanA kare che tenI vANI paNa sarvatra asmalita gAminI bane che. vAcaka/pAThaka/adhyApaka sarvane e prasAda saMprApta thAo. devakInaMdana, zrI nemi-amRta-deva-hemacandrasUri amadAvAda. ziSya dhULeTI, 2061 pradyumnasUri zrutajaladhi praveze nAvA
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
_