Book Title: Sammetshikhar Vivad Kyo aur Kaisa
Author(s): Mohanraj Bhandari
Publisher: Vasupujya Swami Jain Shwetambar Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/035236/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Collbilde 16 jaina graMthamALA dAdAsAheba, bhAvanagara, phona : 0278-2425322 300484 3 zikhara-vivAda aura kaisA? zrI sammeda zikharajI mahAtIrthaM satya ko svIkAra karane evaM asatya ko chor3ane hetu hameM nirantara tatpara rahanA cAhie, yaha mAnavatA evaM dharma kA prabala takAjA hai| -mohanarAja bhaNDArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nUtana jaina laghutIrtha, ajamera ke preraka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com pa.pU. nispRha, paramAtmabhakti ke ananya upAsaka, zAsanaprabhAvaka vAtsalyamUrti, kacchabAgaDa dezoddhAraka, jina bhakti ke ajor3a praNetA, zuddhasaMyamadhAraka, AdhyAtmayogI, AcArya zrImad vijaya kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA, Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3703 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" Wan sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA ( satyoM evaM tathyoM kA saMkSipta vivaraNa) (lekhaka-sampAdaka zrI mohanarAja bhaNDArI / adhyakSa : zrI jaina zvetAmbara zrI saMgha (paMjI.) ajamera adhyakSa : a.bhA. govA svataMtratA sainika saMgha jilA zAkhA ajamera prAdezika pratinidhiH AnandajI kalyANajI per3hI ( ahamadAbAda) pUrva adhyakSa : ajamera jilA patrakAra saMgha tathA ajamera jilA zramajIvI patrakAra saMgha 62 mahAvIra kaoNlonI puSkara roDa, ajamera (rAja.) 0428432 (prakAzaka zrI vAsupUjya svAmI jaina zvetAmbara mandira puSkara roDa, ajamera (rAja.) (Arthika sahayogIanekAMta phAunDezana, ludhiyAnA prathama AvRtti-2000 prakAzana tithi- dIpAvalI 1998 mUlya-dasa rupayA mAtra pRSTha saMkhyA-140 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" galata samAcAroM ke dhokhe meM na AveM tIrtha vyavasthA yathAvata zrI sammeda zikharajI mahAtIrtha ke sambandha meM pratipakSa kI ora se galata samAcAroM kA prakAzana kara bhole-bhAle zraddhAluoM ko bhramita kiyA jA rahA hai| jhUThe samAcAroM para vizvAsa na kreN| tIrtha kI vyavasthA pUrvavata hai, abhI koI parivartana nahIM huaa| kaI kesa nyAyAlaya meM vicArAdhIna haiN| yaha spaSTa hai ki saMvidhAna ke tahata zrI sammeda zikharajI tIrtha kI vyavasthA aura Adhipatya san 1947 ke pUrva se 'zvetAmbara jaina samAja kA hai, use parivartana karane ke lie saMvidhAna meM parivartana karanA hogaa| aisA karane se deza ke pacAsoM dharmasthaloM ke vivAda punaH uTha khar3e hoMge jisa para kAbU pAnA zAsana ke lie duSkara ho jaayegaa| -"zvetAmbara jaina"AgarA, 8 maI 98 sammeda zikhara tIrtha ke 10 lAkha ru. kisane DakAre? zrI subhASa jaina kevala jhUTha kA poSaNa hI nahIM karate svayaM apane krodha kA poSaNa bhI karate rahate haiN| "Namo titthassa" ke disambara aMka se tilamilAe va apane Apa para krodhita zrI subhASajI tIna mahIne uparAnta bhI zAnta nahIM ho paae| apane krodha-poSaNa ke kAraNa asaMtulita mastiSka se anApa-zanApa va anargala bAteM haiMDabila ke mAdhyama se chApa kara apane kathita sarvocca netRtva ko zarmanAka sthiti meM lA khar3A kara diyaa| ve AnandajI kalyANajI per3hI se parvata rAja ke jaMgaloM kI Aya ke lAlaca ko tyAgane kI bAta kahate haiM jaba ki unheM patA nahIM ki AnandajI kalyANajI ne hI bihAra sarakAra ke jaMgalAta vibhAga ko jaMgala na kATane kA nivedana kara 1980 se hI jaMgala kaTavAnA baMda kara diyaa| usase pUrva mAtra 17 lAkha ke lagabhaga kI bAMsa va lakar3I vahAM se nikalI, jisameM 10 lAkha kI lakar3I to sAhU azoka jaina ne apanI rohatAza iNDasTrIja ke lie lI, jisakA paisA Aja taka nahIM diyaa| yaha spaSTa udAharaNa hai tIrtharAja kA paisA digambara samAja ke kathita sarvocca netA dvArA DakArane kaa| hama to ina bAtoM ko doharAnA nahIM cAhate the para vivazatAvaza haiNDabila kA spaSTIkaraNa binduvAra dene ke kAraNa likhanA pdd'aa| ke vida kA hala tabhI saMbhava hai jaba digambara samAja kA netRtva kuzala, sacce, ImAnadAra va jaina dhaga ke nimA kA pAlana karane vAle zrAvakoM ke hAtha meM aae| -aprela 1998 ke "mo tityassa"naI dillI se sAbhAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " sammeda zikhara - vivAda kyoM aura kaisA?" sampAdaka-lekhaka kI kalama se - 3 eka vizeSa namra nivedana soye hue vyakti ko jagAyA jA sakatA hai lekina jo jAgakara bhI sone kA bahAnA kare, use bhalA kauna jagAye aura kaise jagAye ? jaina dharma ke antima tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra ke yuga taka, jaina dharma ke samUce anuyAyI jisa taraha se paraspara sahayogI aura saMgaThita hokara cale usI ke pariNAma svarUpa jaina dharma nayI UMcAiyoM ko chUne kI ora bar3hatA hI gayA aura vizva - mAnava usase uttarottara prabhAvita hone lagA tathA jaina dharma vizva-dharma banane kI kSamatA kA AbhAsa karAne lagA lekina durbhAgya kI bAta hai ki bhagavAna mahAvIra ke yuga ke pazcAt jaina AcAryoM evaM sAdhu-santoM dvArA vyaktigata yazaprApti kI bhAvanA ke vazIbhUta hokara jaina dharma ke AdhArabhUta siddhAntoM kI pUrNatayA anadekhI karane kA duHkhada krama calA diyA gayA / yaha krama Anana-phAnana meM itanI tejI se cala par3A ki jaina dharma ke anuyAyI sva-viveka ko chor3a kara sampradAyoM aura sampradAyoM ke antargata choTe-choTe guToM meM isa taraha baMTatA jA rahA hai ki Aja vaha kahIM rUkane kA nAma nahIM le rahA hai / isa krama ne jaina dharma ko jitanI kSati pahu~cAI hai aura pahu~cAtA jA rahA hai usakI kalpanA bhI AsAnI se nahIM kI jA sakatI hai| saccAI ko samajhane ke lie itihAsa ke usa daura kA hama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" saba ko ImAnadArI se adhyayana karanA cAhie jahA~ se saMgaThita jaina samAja ko baMTanA par3A yA hamane bAMTane kA mahA pApa apane sira para liyaa| yaha samaya aura paristhitiyoM kI hamAre lie khulI cunautI hai| yadi isa gambhIra cunautI ko mila-baiThakara svIkAra na kara pAye to itihAsa hameM kabhI kSamA nahIM karegA / 4 yadi jaina dharma ke anuyAyI sampradAyoM aura guToM meM baMTa kara bhI jaina dharma ke mUla siddhAntoM kI hatyA na kara, tyAgatapasyA ke kSetra meM pratisparddhA ko mahatva dete to nizcaya hI ye sampradAya aura guTa jaina dharma ko Age bar3hAne ke svataH hI pratIka bana jAte aura jaina dharma ke anuyAyiyoM kA gaurava bar3hatA para jaina dharma ke anuyAyiyoM ne baMTakara apane ko zreSTha banAne kI bajAya eka-dUsare kI nindA aura AlocanA karane ke sAtha jo jhagar3e- TaMTeM khar3e kiye haiM ve jAne-anajAne jaina dharma kA bhayaMkara ahita kara pApa ke bhAgI bana rahe haiN| matabheda to parivAra ke sadasyoM meM bhI hote haiM lekina matabheda ko manabhedoM taka phailane athavA phailAne kI prakriyA ko yadi koI parivAra na roka sake to usa parivAra ko naSTa hone se bacAnA kaThina hI nahIM asambhava ho jAtA hai| Aja jaba ki samUce jaina samAja ko saMgaThita hokara jaina dharma ke mUlabhUta siddhAntoM ke pracAra-prasAra meM apanI zakti aura sAdhanoM kA sad upayoga karanA cAhie vahA~ prabandha meM haka prApti ke lie tathAkathita vivAda khar3eM kara rAjanItika prabhAva ke sahAre unheM hala karane-karAne kA prayatna karanA samAja aura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" . dharma ke sAtha vizvAsaghAta karanA hai| vaise to hara vyakti, sampradAya aura samAja ko apanA haka prApta karane hetu kAnUnI-lar3AI, lar3ane kA adhikAra hai lekina koI vyakti yA sampradAya apane dharma yA dharma-sthAnoM ke hitoM kI upekSA kara yA unakA balidAna dekara bhI dhArmika sthAnoM para haka prApta karane kA prayAsa karatA hai to vaha samUce samAja ke prati eka bhayaMkara pIr3Ajanaka aparAdha hai| dhArmika sthAnoM sambandhI vivAda meM rAjanItika prabhAva ke sahAre sarakAra ko hastakSepa hetu AmaMtrita karanA yA sarakArI hastakSepa kA svAgata-samarthana karanA, jAne-anajAne eka aisA jaghanya aparAdha hai jisakI sajA Age-pIche jAkara samUce samAja ko eka dina avazya bhugatanI par3atI hai| sammedazikhara-vivAda ko anucita aura anaitika rAstoM ke mAdhyama se apane prabhAva ke sahAre ulajhA kara prabandha meM hissedArI prApta karane kA svapna dekhane vAloM ko yaha nahIM bhUlanA cAhiye ki isake dUragAmI duSpariNAmoM kI capeTa se ve svayaM ko bhI nahIM bacA paayeNge| sarakAra ko to dhArmika sthAnoM meM hastakSepa karane kA mAtra bahAnA cAhie aura yaha bahAnA hama sahaja hI use upalabdha karA dete haiM to phira dhArmika sthAnoM meM usake dakhala ko roka pAnA nizcaya hI sambhava nahIM hai| Aja sarakAra sammeda zikharajI ke mAmale meM hastakSepa kara rahI hai to kala zrI mahAvIrajI aura bAhubalijI ke mAmale meM bhI bahuta AsAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" se hastakSepa kara gujaregI aura akelA digambara samAja prabhAvazAlI aura vajanadAra virodha nizcaya hI nahIM kara paayegaa| samaya kI mAMga aura paristhitiyoM kA prabala takAjA hai ki hama gaharAI aura ImAnadArI se soce-samajheM aura kisI bhI dhArmika sthala ko sarakArI hastakSepa kA zikAra na banane deN| digambara samAja meM bhI vyAyapriya, dharmaniSTha aura prabuddha logoM kI kamI nahIM hai aura inhIM logoM se hama AgrahapUrvaka namra nivedana karanA cAheMge ki ve gaharAI aura ImAnadArI se sammedazikhara-vivAda ke bAre meM cintana-manana kreN| kevala ati mahatvAkAMkSI rAjanIti ke khilAr3I kucha netAoM ke bharose isa ahama masale ko na chor3eM anyathA isake dUragAmI pariNAma dharma evaM samAja ke lie bahuta hI ghAtaka hoNge| yadi digambara samAja ke azokajI jaise taura-tarIkoM se zvetAmbara samAja bhI zravaNa belagolA ke prabandha meM hissedArI kI mAMga kare tathA ulaTA-sIdhA pracAra kareM to kyA vaha ucita evaM nyAyasaMgata hogA tathA digambara samAja kyA use sahana kara sakegA? prastuta pustaka-lekhana ke pIche hamArA uddhezya kisI kI bhAvanA ko Thesa pahu~cAnA kataI nahIM hai lekina kaTu satya ko prastuta karane meM kahIM koI apriya zabda kA prayoga ho gayA ho to hama hRdaya se agAU kSamAprArthI haiN| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?' 64 19 62, mahAvIra kaoNlonI, puSkara roDa, ajamera (rAja.) (c) 428432 evaM 620765 mahA kavi kAlIdAsa jayantI 98 ( aSAr3ha khuda ekama saMvat 2055 ) 7 anta meM hama digambara samAja ke mahAn tyAgI-tapasvI aura vidvAn AcArya zrI vidyAsAgarajI mahArAja sAhaba ke zabdoM ko hI doharAnA cAheMge ki "dharma ke nAma para jhagar3e karane vAle adharmI haiM / " ata: jaina dharma meM AsthA aura vizvAsa rakhane vAlA koI bhI vyakti kama se kama adharmI na baneM yahI hamArA vinamra nivedana hai / mohanarAja bhaNDArI kAryavAhaka adhyakSa svataMtratA senAnI saMgha ajamera jilA, ajamera Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" prastAvanA dhArmika kSetra meM jaba rAjanIti kA padArpaNa hotA hai taba viSama sthitiyoM kA janma svataH ho jAtA hai aura yaha viSama sthitiyAM dharma ke anuyAyiyoM ko Apasa meM isa taraha bAMTa gujaratI hai ki dharma kI mUla bhAvanA ke prati bhI hama jAne-anajAne apane kartavya aura dAyitva se bhI muMha mor3a baiThate haiM / rAjanIti meM dharma kA varcasva bar3hatA hai to sukha-zAnti kI lahara utpanna hotI hai lekina dharma meM jaba rAjanIti apane pAMva pasAratI hai to dveSakalaha kA janma hotA hai aura usase sabhI ko pIr3ita honA par3atA hai| mahAn dhArmika tIrtha sammeda zikhara kA tathAkathita vivAda jisa ulaTe-sIdhe rAstoM se uThAyA gayA aura kAnUna ke dAyare meM le jAyA gayA vaha bahuta hI pIDAjanaka bAta hai| isase samUce jaina samAja aura jaina dharma kI pratiSThA ko bhArI AghAta pahu~canA svAbhAvika hI hai| lekina isase bhI do kadama Age bar3hakara rAjanItika prabhAva aura duSpracAra ke sahAre varSoM se calI A rahI tIrtha-vyavasthA ko chinna-bhinna kara usake prabandha meM haka prApta karane kI kuTila cAloM kA khela-khelane vAle yaha na bhUle ki isa dharatI se Upara bhI eka aisI adAlata hai jahA~ nyAya, naitikatA aura ImAnadArI ke atirikta kisI bhI taraha kI na to pahu~ca hai aura na koI sthaan| kama se kama dhArmika mAmaloM meM to galata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" kArya karane se hameM nizcaya hI DaranA caahie|hm yahA~ to dhIMgAdhIMgI aura manamAnI kara leMge lekina prabhu kI adAlata meM kyA javAba deMge? sammeda zikhara ke tathAkathita vivAda ko lekara jisa taraha kA duSpracAra nirantara aura vyApaka sAdhanoM ke mada meM kiyA jA rahA hai usakA hameM apanI sAmarthya ke anusAra nirAkaraNa karanA caahie| yaha samaya kI mAMga aura paristhitiyoM kA prabala takAjA prastuta pustaka kI pANDulipI dekhI, acchI lgii| pustaka lekhaka-sampAdaka suzrAvaka zrI mohanarAjajI bhaNDArI ko maiM eka lambe samaya se khUba acchI taraha se jAnatA huuN| ve eka yogya aura anubhavI lekhaka va sampAdaka hone ke sAtha sArvajanika kSetra ke eka karmaTha vyakti haiM / bhaNDArIjI kaI sArvajanika va sAmAjika saMsthAoM ke pramukha padoM se jur3e hone ke sAtha hI ajamera jile ke kaI sAptAhika evaM pAkSika samAcAra-patroM ke bhI sampAdaka ke rUpa meM, unhoMne acchI khyAti prApta kI hai| lagabhaga 45 varSoM taka rASTrIya patra dainika "navajyoti" ke samAcAra-sampAdaka ke pada se avakAza lene para "navajyoti" parivAra kI ora se unheM jo abhinandana patra diyA gayA usake mahatvapUrNa kucha aMza yahAM prastuta karanA sAmayika hogA "ApakI kAryakuzalatA, satyatA, kartavya parAyaNatA, kaThora zrama evaM sarala svabhAva kA hI pariNAma hai ki Apa sadaiva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 "sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" saphala va pragati karate rhe| ApakA yaha kAryakAla gauravamaya va acchAiyoM se bharA pUrA aura niSkalaMka rahA jisakI hama mukta kaNTha se prazaMsA karate haiN| Apake kArya kSetra kI sImA kevala "navajyoti " taka hI sImita nahIM rahI hai kintu lokopakArI aneka sArvajanika saMsthAoM meM bhI ApakA sahayoga preraNAspada va mahatvapUrNa rahA hai / anyAya kA sAhasa pUrvaka, dRr3hatA evaM nirbhIkatA ke sAtha pratirodha karanA ApakA anyatama sundara svabhAva hai / aise avasaroM para Apa ispAta kI taraha dRr3ha rahate haiM jo TUTa bhale hI jAe para mur3atA nahIM / " isI taraha sAdhU mArgI samAja ke AcArya evaM kaI dhArmika pustakoM ke vidvAna lekhaka zrI abhayamunijI mahArAja ne zrI bhaNDArIjI ke bAre meM "bijoliyA kisAna - satyAgraha " pustaka meM likhA hai "maiM cAhUMgA ki samAja bhaNDArIjI ke sArvajanika- jIvana se preraNA prApta kara lAbhAnvita ho| samAja meM Apa jaise ratna birale hI hote haiN| maiMne Apako nikaTa se dekhA hai, Apa sahRdaya haiM, aisA merA AtmavizvAsa hai| maiM adhikAra pUrvaka bhASA meM kaha sakatA hU~ ki zrI mohanarAjajI bhaNDArI eka tape hue variSTha patrakAra hone ke sAthasAtha sArvajanika kSetra ke karmaTha kAryakartA bhI haiM / " ataH prastuta pustaka ke bAre meM maiM kyA kahU~ aura kyoM kahU~? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 11 jaba ki pustaka svayaM pAThakoM se paricita hone unake hAthoM meM pahu~ca rahI hai| hAM, maiM zrI mohanarAjajI bhaNDArI ko hArdika dharmalAbha denA cAhUMgA ki unhoMne sthiti kI nAjukatA ko samajha kara yaha pustaka likhane kA prazaMsanIya kArya, nisvArtha bhAvanA se kiyA hai| ahamadAbAda tA. 28 jUna 1998 -upAdhyAya dharaNendrasAgara . (kaI dhArmika pustakoM ke vidvAn lekhaka) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" | prakAzaka ke do zabda kaI AcArya bhagavantoM, vizeSa rUpa se zAntidUta AcArya zrI nityAnanda sUrIzvarajI ma. sA. evaM vidvAn paMnyAsa bhuvanasundara vijayajI ma.sA. kI preraNA aura salAha thI ki mahAn pavitra tIrtha sammeda zikhara ko lekara utpanna kiye gaye tathAkathita vivAda tathA bahu pracArita bhramakapracAra kA Thosa aura nyAsasaMgata AdhAra para nirAkaraNa kiyA jaaye| prabhu kI kRpA aura AcArya bhagavantoM ke zubha AzIrvAda se zraddheya zrI mohanarAjajI sAhaba bhaNDArI, jo pichale lagabhaga 50 varSoM se apanI pustakoM aura kaI samAcAra patroM ke mAdhyama se eka prazaMsanIya aura pratiSThita vizeSa pahicAna banAye hue haiM, ne mere vizeSa Agraha bhare anurodha para apanI asta-vyasta dinacaryA ke bAvajUda sammeda-zikhara ke tathAkathita vivAda ke bAre meM pustaka lekhana-sampAdana ke bhAra ko vahana karanA svIkAra kara mujhe eka prakAra se upakRta kiyA hai| isake lie kina zabdoM meM AbhAra vyakta karUM, mere pAsa zabda nahIM haiN| prastuta pustaka bahuta hI alpa samaya ke bIca lekhana-sampAdana se lagAkara mudraNa taka apanA svarUpa le pAI hai| ___mujhe to isa bAta kI hArdika prasannatA hai ki hamArA yaha laghu evaM sAmayika prayAsa prabhu kRpA aura bhaNDArI sAhaba ke kRpApUrNa amUlya sahayoga se pUrNa hokara pustaka rUpa meM Apake kara kamaloM taka pahu~ca rahA hai| merA vizvAsa hai ki prastuta pustaka "sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA?" Ama logoM ko vizeSakara samAja ke prabuddha vicArazIla logoM ko naye sire se punaH socane-samajhane kI preraNA degii| yaha kaTu satya hai ki bhrAmaka pracAra aura rAjanItika dabAva ke sahAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 13 arjita upalabdhi bAlU kA eka aisA Dhera hai jo kabhI bhI nyAya kI teja havA ke jhoke se Dhaha jaayegii| __anta meM, maiM AdaraNIya maMgalacaMdajI sA bhaNDArI, zrI jaina zvetAmbara mUrti pUjaka saMgha madrAsa-5 ke pUrva adhyakSa zrI bAdalacandajI bhaNDArI, zrI umezajI bhaNDArI ema.kaoNma evaM zrI jinendrajI bhaNDArI ke prakAzanavyavasthA ko tIvragati dilAne hetu diye gaye sahayoga evaM hamArI mandira samiti ke adhyakSa AdaraNIya DA. jayacandajI sAhaba baida ke ullekhanIya sahayoga ke prati AbhAra pradarzita karanA caahuuNgaa| 9, vIra lokAzAha kaoNlonI puSkara roDa, ajamera (rAja.) 052754 pI.pI. 15 jUna 1998 rikhabacanda bhaNDArI maMtrI-zrI vAsupUjya svAmI jaina zvetAmbara mandira Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 " sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" saMdeza evaM zubhakAmanAeM AcArya zrI kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. yaha jAnakara khuzI huI ki zrI vAsupUjya svAmI jaina zvetAmbara mandira ajamera eka jvalanta viSaya zrI sammeda zikhara- vivAda para variSTha patrakAra zrI mohanarAja bhaNDArI se eka pustaka likhavA rahA hai| ukta pustaka "sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?'' ke mukhya Alekha kI pratilipI dekhI, acchA prayAsa lagA / vaise saMsAra sAgara se pAra utarane ke lie tIrtha bhUmiyAM nizcaya hI eka jahAja ke samAna haiM / tIrtha sthAnoM kA bhramaNa karane para manuSya ke bhAva pavitra evaM zuddha banate haiN| aise avasara para manuSya kI tIrthasthAnoM ke prati jitane aMzoM meM zraddhA hogI utane hI anupAta meM vaha pavitratA kA lAbha prApta kara sakegA / tIrtha meM Akara hameM kleza, kaSAya evaM kadAgrahoM se mukta hone kI saccI prArthanA karane kA vAstavika prayAsa karanA caahie| isake viparIta tIrtha ke nAma para hama kleza-kadAgraha bar3hAyeMge, kaSAyoM ko vizeSa uddIpta kareMge to tIrtha kI upAsanA- surakSA karane kI hamArI pAtratA hI samApta ho jAyegI / satya evaM nyAya pakSa ke atirikta hama jo bhI jhUTha, kuTilatA, rAjakIya dabAva evaM jora julma kI rAha se tIrtha para haka prApta karane kA prayatna kareMge to vaha hamArI sajjanatA para eka kalaMka hI pramANita hogA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" 66 pavitra evaM pUjanIya zrI sammeda zikhara mahAtIrtha kI pavitratA surakSita rahe, aisA kArya karanA pratyeka suzrAvaka kA prathama evaM antima kartavya evaM dharma hai / jinakI tIrtha ke prati evaM tIrthapati paramAtmA ke prati pUjanIyatA ke pavitra bhAva haiM ve vivAda kyoM kareMge ? korTa kA dvAra khaTakhaTAnA hI jahA~ galata hai vahA~ rAjanItika prabhAva ke sahAre satyoM aura tathyoM para pardA DalavAne ko to aparAdha hI kahA jAyegA / 15 hama apanA zrAvakAcAra bhUlakara ulaTe-sIdhe mArga kA avalambana kareMge to satya, nyAya aura pUjyoM kA Adara karane ke mahatvapUrNa kartavya ke sAtha sarAsara anyAya kareMge / satya, nyAya evaM tIrtha kI pUjanIyatA ko sAkSI kara, zrAvakazrAvaka ko mila-baiThakara isa anucita vivAda ko turanta samApta karanA cAhie / yahI hamAre dharma aura kartavya kI pukAra hai / saba ko sadbuddhi mile aura satya kA Adara ho / isI zubha kAmanA ke sAtha namo titthassa. 1 - vijaya kalApUrNa sUrIzvara kherAgar3ha (ma. pra. ) tA. 27. maI 1998 AcArya zrI padmasAgara sUrIzvarajI ma.sA. patra se jJAta huA ki "sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?'' pustaka chapane jA rahI hai| ukta pustaka prakAzana se tIrtha ke viSaya meM vahA~ kI vartamAna www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" samasyA ke viSaya meM logoM ko pUrI jAnakArI milegI, aisA maiM mAnatA Apake prayatna ke lie dhanyavAda / ahamadAbAda -padmasAgara sUrIzvara tA. 27 jUna 1998 **** AcArya zrI jitendra sUrIzvarajI ma.sA. Apa sammeda zikharajI tIrtha para aitihAsika dastAveja sahita "sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?'' zIrSaka pustaka likha rahe haiM, jAnakara khuzI huii| merA vizvAsa hai ki Ama logoM ko vizeSa kara samUce jaina samAja ko vivAda kI asaliyata samajhane meM yaha pustaka kAphI sahAyaka hogii| itanA hI nahIM, sarakAra ko bhI insApha dene meM vizeSa sahayogI evaM sahAyaka hogii| ___ ApakA yaha prayAsa, galata aura bhrAmaka pracAra se gumarAha hue logoM ko naye sire se socane ko protsAhita kregaa| yaha kahUM to anucita na hogA ki yaha pustaka, nyAya, naitikatA aura ImAnadArI se socane vAloM meM eka naI jAgRti utpanna kregii| nAralAI (rAjasthAna) -jitendra sUrIzvara tA. 20 maI 1998 **** AcArya zrI nityAnanda sUrIzvarajI ma.sA. yaha jAnakAra prasalatA huI ki zrI vAsupUjya svAmI jaina Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" zvetAmbara mandira ajamera, sammeda zikhara- vivAda ko lekara "sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?'' zIrSaka pustaka kA prakAzana kara rahA hai| sammeda zikhara-vivAda ko jisa taraha khar3A kiyA gayA aura galata pracAra kiyA jA rahA hai vaha nizcaya hI jaina dharma aura jaina samAja kI pratiSThA ke kataI anukUla nahIM hai / galata taura-tarIkoM se vivAda khar3A karanA aura rAjanItika prabhAva aura jhUThe pracAra ke mAdhyama se apane pakSa ko majabUta karanA samUce samAja ke sAtha aparAdha karanA hai| jhUThe pracAra kA nirAkaraNa karanA Aja kI anivArya AvazyakatA hai| suzrAvaka evaM jAgarUka cintanazIla variSTha patrakAra zrI mohanarAja bhaNDArI dvArA likhita aura sampAdita ukta pustaka sahI sthiti se sabhI ko paricita karAne meM vizeSa mahatvapUrNa pramANita hogI / pustaka kI pANDulipI sarasarI najara se dekhI aura pAyA ki yaha pustaka to bahuta pahile hI prakAzita ho jAnI cAhie thii| khaira / isa pustaka kA vyApaka pracAra-prasAra kara samAja sevA meM pUrA-pUrA yogadAna denA caahie| kAza! isa pustaka kA gujarAtI bhASA meM anuvAda ho sake to vizeSa rUpa se upayogI hogA / bhAdarA ( rAjasthAna) - nityAnanda sUrIzvara tA. 2 jUna 1998 **** 17 AcArya zrI hemaprabha sUrIzvarajI ma.sA. pratyeka kArya siddhi meM buddhi-bala, dhana-bala evaM ekatA - bala kI www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 jabalapura tA. 18 jUna 1998 'sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" triveNI saMgama kI AvazyakatA rahatI hai| Apane buddhi-bala kI pratIka " sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?' pustaka ke prakAzana kA jo nirNaya liyA vaha prazaMsanIya evaM anumodanIya hai / pustaka kA adhika se adhika pracAra-prasAra honA cAhie / satyameva jayate ke lie prabala aura nirantara prayAsa karanA apanA sukartavya hai / naitikatA aura dhArmikatA ko eka tarapha rakha kara tIrthoM ke prabandha meM haka prApta karane hetu anucita aura nindanIya prayAsa karanA mahApApa hai / - gurvAjJA se udayaprabha vijaya 44 AcArya zrI vijaya suzIla sUrIzvarajI ma.sA. AcArya zrI vijaya jinottama sUrIzvarajI ma.sA. " sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?" zIrSaka pustaka kA prakAzana atyanta Avazyaka thA aura hai / samAja ko satya jAnakArI hetu ApakA prayAsa atIva prazaMsanIya hai / raNakapura tIrtha tA. 26 jUna 1998 hArdika zubhakAmanA ke sAtha maMgala-AzIrvAda - gurvAjJA se jinottamasUrIzvara **** Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" AcArya puNyAnanda sUrIzvarajI ma.sA. yaha jAnakara Ananda kI anubhUti huI ki Apa sammeda zikhara ke tathAkathita vivAda ke sambandha meM pustaka prakAzita karane jA rahe haiN| satyoM aura tathyoM se yukta yaha pustaka zIghra prakAzita kreN| ApakI bhAvanA acchI hai| thAsana deva! ApakA manoratha saphala kareM, yahI prArthanA hai / hamArI zubha kAmanAeM Apake sAtha haiN| kolhApura (ema.esa.) -puNyAnanda sUrIzvara tA. 23 jUna 1998 **** AcArya zrI kamalaratna sUrIzvarajI ma.sA. sammeda zikharajI jaise mahAn aura pavitra tIrtha kI hameM hara kImata para sajaga raha kara rakSA karanI hai| anyathA 20 tIrthaMkaroM kI nirvANa jaisI pavitra bhUmi dUsarI kahA~ se lAoMge! "sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?' pustaka kA prakAzana eka sAmayika aura ati sarAhanIya kadama hai| isa vidvatApUrNa kArya ke lie hamArA hArdika aashiirvaad| sAdaDI(pAlI, rAja.) -gurvAjJA se darzanaratna sUri tA. 5 julAI 1998 **** Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" AcArya zrI naradevasAgara sUrIzvarajI ma. sA. digambara samAja ke tathAkathita kucha netA mahAn pavitra tIrtha sammeda zikharajI ke prabandha meM haka prApta karane ke lAlaca meM jo ulaTesIdhe rAjanItika khela, khela rahe haiM usase sammeda zikharajI kI pavitratA aura garimA naSTa hone kA khatarA utpanna ho gayA hai / saca ko jhUTha meM badala kara tathA jhUTha ko saca batalAne kA jo vyApaka pracAra-prasAra kiyA jA rahA hai usake nivAraNa hetu " sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?'' pustaka kA prakAzana eka laghu prayAsa hote huye bhI apane Apa meM eka bahuta hI mahatvapUrNa, Avazyaka evaM sAmayika prayAsa hai, hArdika badhAI / isa dhArmika mAmale meM bihAra sarakAra kA hastakSepa nindanIya hone ke sAtha hI jhUTha ko saca meM badalane vAloM ko saMrakSaNa aura samarthana dene kA prayAsa mAtra hai / 20 yadi purAne pharamAnoM ko nyAya aura naitika dRSTi se dekhA jAye to sammeda zikhara kA tathAkathita vivAda bebuniyAda aura dUSita bhAvanA kA hI pratIka hai| hama sabhI, tIrtha kI pavitratA aura garimA kI rakSArtha jAgarUka evaM sakriya baneM tathA prabhu! isa anucita aura duHkhada SaDayaMtra ko asaphala banAyeM | sAtha hI digambara samAja ke tathAkathita netAoM ko sadbuddhi de / ahamadAbAda tA. 1 julAI 1998 **** - gurvAjJA se candrakIrti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" AcArya zrI arihantasiddha sUrIzvarajI ma.sA. yaha to sarva vidita hai ki sammeda zikharajI mahAtIrtha kaI zatakoM se zvetAmbaroM kA hI hai tathA mAlikAnA haka aura vyavasthA usake pAsa calI A rahI hai| digambaroM ko sirpha darzana-pUjana kA haka hai| phira bhI digambara samAja ke kucha tathAkathita netA prabandha meM haka pAne hetu jo ulaTA-sulaTA rAjanItika khela, khela rahe haiM vaha sarAsara anyAyapUrNa hai| sarakAra dhArmika sthAnoM meM hastakSepa karegI to yaha bhArI jokhima bharA kadama hogaa| Apa sammeda zikharajI ke bAre meM jo pustaka prakAzita kara rahe vaha nizcaya hI prazaMsanIya aura anukaraNIya prayAsa hai| hamArI hArdika zubha kAmanAeM Apake sAtha haiN| takhatagar3ha(pAlI, rAja.) -arihantasiddha sUrIzvara tA. 6 julAI 1998 **** AcArya zrI vIrendra sUrIzvarajI ma.sA. zrI mahAtIrtha sammeda zikhara ke saMbaMdha meM pustaka prakAzita karane kA ApakA sadprayatna sarAhanIya hai| thAsana deva unheM sabuddhi deN| ApakA prayAsa saphala ho, yahI zubhakAmanA hai| mumbaI (mahArASTra) -vIrendra sUrIzvara tA. 20 julAI 1998 **** Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" paMnyAsa zrI kIrticandra vijayajI ma.sA. anAdikAlIna jaina saMskRti ko jo gaurava-garimA prApta hai usake pratIka haiM-mandira, mUrti aura tIrtha / saca bAta to yaha hai ki jaina saMskRti ko vikasita karane evaM prANavAna banAye rakhane meM mandira, mUrti aura tIrthoM kA ullekhanIya sthAna hone ke sAtha eka prakAra se ye sajIva AdhAra bhI hai| jaina mandira, mUrti aura tIrtha kI pavitratA evaM surakSA ko banAye rakhane kI pahalI aura antima jimmedArI hai samUce jaina samAja kI / kAza ! hama ise anubhava kara pAyeM / sarakArI hastakSepa se inheM dUra rakhakara hI hama inakI pavitratA aura surakSA kA apanA dAyitva aura dharma nibhA paayeNge| samaya kI prabala mAMga hai ki hama saba ko milakara aisA prayAsa karanA cAhie ki sarakArI hastakSepa kisI bhI kImata para kahIM bhI pAMva nahIM pasAra pAye, tabhI hama sahI arthoM meM jaina kahalAne ke adhikArI haiN| bahuta hI pIr3A kA viSaya hai ki choTe-moTe tIrthoM ke sAtha mahAn aitihAsika evaM vizva prasiddha tIrtha sammeda zikharajI ke prabandha meM mAtra hissedArI prApta karane ke lAlaca meM ulaTe-sIdhe rAstoM se nitya naye jhagar3eM, A~kha mIca kara khar3e kiye jA rahe haiM aura bhramita pracAra evaM prabhAva ke sahAre apane pakSa ko vajanadAra banAne kA prayAsa karanA dharma evaM samAja ke sAtha vizvAsaghAta karanA hai aura vizvAsaghAta se bar3A koI pApa nahIM hai| hameM yaha jAnakara khuzI huI ki prabuddha vicAraka aura suyaza prApta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 23 anubhavI patrakAra zrI mohanarAjajI bhaNDArI sammeda zikharajI ke tathAkathita vivAda aura bhrAntiyoM ke nivAraNa hetu "sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?' zIrSaka pustaka likha rahe haiN| ukta pustaka ke sampAdakIya kI pratilipi dhyAna se dekhI aura lagA ki sabhI ko sahI sthiti samajhane-socane meM tathA sarakAra ko nyAya karane-karAne meM yaha pustaka sahAyaka siddha hogI, aisA hamArA apanA vizvAsa hai| yadi tatkAla isa pustaka kA gujarAtI bhASA meM anuvAda ho sake to adhika upayukta hogaa| vaise yaha pustaka to bahuta pahile hI prakAzita ho jAnI cAhie thii| hArdika maMgala kAmanAoM ke sAthanagapurA tIrtha -kIrticandra vijaya tA. 15 jUna 1998 **** paMnyAsa zrI bhuvana sundara vijayajI ma.sA. apane tIrtha sthAnoM kI pavitratA aura surakSA kI rakSA karanA samUce jaina samAja kA prathama aura anivArya dharma hai jo loga isa dharma kA pAlana nahIM karate-karate unheM apane ko jaina kahalAne kA koI adhikAra nahIM hai| samaya kI cunautI ko svIkAra kara hameM bhagavAna mahAvIra ke yuga kI ora lauTanA pdd'egaa| ___jaina dharma Aja jina cunautiyoM ke bIca se gujara rahA hai unakA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" prabala tAkAjA hai ki samUcA jaina samAja saMgaThita ho / lekina kheda aura Azcarya hai ki jaina samAja ko vighaTana kI ora Dhakelane meM koI lajjA aura zarma mahasUsa nahIM kI jA rahI hai| tIrthoM ke prabandha meM haka prApta karane kA duHkhada daura cala rahA hai aura vaha bhI gahare bhrAmaka pracAra aura rAjanItika prabhAva ke sahAre, jo atyanta nindanIya hai| sammeda zikharajI jaise pavitra aura vizva-vikhyAta tIrtha ke prabandha meM hissedArI prApta karane ke lie ulaTe-sIdhe rAstoM se sarakArI hastakSepa ko AmaMtrita karanA athavA usakA samarthana karanA tIrthoM kI pavitratA aura surakSA ko naSTa karane jaisA mahApApa hai jisase hameM hara hAlata meM bacanA caahie| ____"sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?'' pustaka ke Alekha kI pratilipI dekhakara prasannatA huI ki anubhavI aura prabuddha patrakAra zrI mohanarAjajI bhaNDArI ne apanI isa pustaka meM samUce jaina samAja ko sammeda zikharajI ke tathAkathita vivAda se paricita karAne ke sAtha hI anucita rUpa se haka prApta karane kI malina aura lAlacI manovRtti ko dharma evaM samAja ke lie ghAtaka batalAyA hai jo sarvathA satya hai| -bhuvanasundara vijaya tA. 10 jUna 1998 sUrata **** paMnyAsa zrI jayanta vijayajI ma.sA. sammeda zikhara-vivAda nizcaya hI jaina samAja ko vighaTana kI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 5 ora dhakelane kI pRSTha bhUmi taiyAra kara rahA hai| aisI sthiti meM jaina samAja ke prabuddha logoM ko sampradAya kI bhAvanA se Upara uTha kara gambhIratA se cintana-manana karanA bahuta hI Avazyaka ho gayA hai| hameM yaha jAnakara acchI anubhUti huI ki prasiddha samAjasevI evaM anubhavI patrakAra, jo 50 varSoM se patrakAra-jagata evaM samAja meM suvikhyAta haiM, zrI mohanarAja bhaNDArI "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?' zIrSaka pustaka likha rahe haiN| pustaka ke mukhya lekha kI pANDu lipI dekhI aura bahuta acchI lgii| AzA hai ki yaha pustaka samUce jaina samAja ko sampradAya kI bhAvanA se Upara uThakara socane-samajhane kI preraNA degii| yadi isa pustaka kA gujarAtI aura aMgrejI bhASA meM anuvAda ho sake to samAja ke hita meM hogA / pustaka kA adhika se adhika pracAra-prasAra ho yahI hamArI maMgala kAmanA hai| hama cAheMge ki kendrIya sarakAra pustaka meM ullekhita satya aura tathyoM para gambhIratA se vicAra kara hI koI kadama utthaayeN| Dhola (udayapura) -jayanta vijaya tA. 2 jUna 1998 **** zrI vikramasena vijayajI ma.sA. suvikhyAta pUjanIya tIrthasthala sammeda zikharajI ke tathAkathita vivAda ke bAre meM "sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?'' pustaka nikAla kara Apa sevA kA bar3A kArya kara rahe haiM jo anumodanIya hai| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?'' AzA hai ki ApakA yaha saprayatna samUce jaina samAja ko jAgRta kara sahI dizA meM calane kI prareNA degA jisase tIrthasthala kI pavitratA aura gaurava barakarAra raha ske| sarakArI hastakSepa ko AmaMtrita karanA yA apane svArtha hetu usakA samarthana karanA pApa hI nahIM, mahApApa kA kArya hai| kolhApura (ema.esa.) -vikramasena vijaya tA. 23 jUna 1998 * * * * sAdhvI sumaMgalAzrIjI ma.sA. "sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?' ke lekhaka, prasiddha patrakAra evaM samAjasevI zrI mohanarAjajI bhaNDArI, yadyapi mere vyaktigata samparka meM to nahIM Aye lekina inake bAre meM samAcArapatroM evaM inake dvArA likhita athavA sampAdita pustakoM kI thor3I bahuta jAnakArI avazya hai| maiMne apane hAla ke sojata (rAja.) pravAsa ke samaya bhaNDArIjI dvArA sampAdita pustaka "Ao jIvana saphala banAyeM'' pustaka dekhI, bahuta acchI lagI aura maiMne pustaka kI 10-15 pratiyAM bhI mNgvaaii| niSpakSa evaM sulajhe hue vyakti jaba kisI tathAkathita vivAdAspada viSaya para kalama calAte haiM to nizcaya hI vAstavika sthiti se paricita hone kA acchA avasara upalabdha hotA hai| "sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?' pustaka kI sAmagrI ko bahuta hI dhyAna se dekhI aura pAyA ki hama sabhI ko sammeda-zikhara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" 44 ke tathAkathita vivAda se paricita hone kA suavasara milegA aura hama sabhI dharma evaM apane kartavya ke prati jAgarUka hoNge| suzrAvaka bhaNDArIjI ke isa kathana se maiM pUrI taraha sahamata hU~ ki tIrtha sthAnoM ke mAmale meM sarakArI hastakSepa kA svAgata - samarthana karanA, samAja evaM dharma ke prati anyAya karanA hai / hamArI to prabhu se yahI hArdika prArthanA hai ki sabhI ko sadbuddhi prApta ho jisase pavitra aura mahAn tIrthoM meM sarakArI hastakSepa ko ghusane kA avasara na mile / bhaNDArIjI ne jisa parizrama ke sAtha atyanta alpa samaya meM yaha pustaka taiyAra kI hai usake lie nizcaya hI ve hama saba kI ora se badhAI ke pAtra haiN| maiM unheM isa zubha kArya ke lie hRdaya se dharmalAbha denA cAhUMgI | ajamera-pravAsa tA. 7 jUna 1998 27 // jaina dharma kI jaya ho // **** - sAdhvI sumaMgalA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" * yadyapi maiM bhArata se dUra hI nahIM bahuta dUra hU~ lekina apanI mAtRbhUmi kI gatividhiyAM, vizeSakara jaina samAja kI halacala jAnane ke lie sadA utsuka rahatI bhArata ke mahAna tIrthasthala sammeta zikharajI ke tathAkathita vivAda ko lekara jaina samAja meM jo ugra halacala cala rahI hai vaha nizcaya hI bhArI pIr3Ajanaka hai| aise pavitra sthAna ko vyaktigata svArtha meM ulajhA kara vivAdaspada sthiti utpanna karanA akSamya aparAdha hai| varSoM se calI A rahI paramparA, ko haka prApta karane ke lAlaca meM chinna-bhinna kara sarakAra ko dakhala dene kA avasara upalabdha karAnA kisI bhI dRSTi se na to upayukta hai aura na samAja va dharma ke hita meM hai| mujhe yaha jAnakara hArdika prasannatA huI ki isa pavitra tIrthasthala ke bAre meM phailAye gaye aura phailAye jA rahe bhrAmaka pracAra ke nivAraNa hetu lokapriya aura anubhavI patrakAra AdaraNIya mohanarAjajI sAhaba bhaNDArI "sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA" zIrSaka pustaka likha rahe haiN| yadi ukta pustaka kA sabhI bhASAoM meM, vizeSakara gujarAtI aura aMgrejI bhASA meM anuvAda bhI prakAzita kiyA jAye to bahuta hI sAmayika aura upayogI hogaa| hArdika zubha kAmanAoM ke sAthakophU (Tokiyo, jApAna) -zrImatI mInU athoka jaina tA. 9 agasta (zahIda divasa) 1998 ema.kaoNma. **** * hameM yaha jAnakara prasannatA huI ki suprasiddha samAjasevI evaM cintanazIla anubhavI variSTha patrakAra zrI mohanarAjajI bhaNDArI, sammeda zikharajI mahAtIrtha se sambandhita tathAkathita vivAda ke bAre meM satyoM aura tathyoM ke sAtha jo pustaka likha raheM, vaha stutya evaM anumodanIya hai| maiM aisA anubhava karatA hU~ ki tathAkathita vivAda se sambandhita jAnakArI zvetAmbara samAja ke bahuta hI kama logoM ko hai| aisI sthiti meM pustaka bahuta hI upayogI siddha hogii| isa pustaka kA vyApaka pracAra-prasAra paryuSaNa mahAparva ke avasara para avazya kiyA jaave| Apake uparokta ati Avazyaka va sAmayika prayAsa kI saphalatA hetu maiM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" zAsanadeva se prArthanA karatA huuN| ujjaina (ma.pra.) -kAntilAla saMghavI tA. 6 jUna 1998 TrasTI-zrI riSabhadeva chaganIrAma per3hI pAramArthika TrasTa, ujjaina evaM prAdezika pratinidhi-seTha AnandajI kalyANajI per3hI (ahamadAbAda) **** * jaina samAja ke eka sampradAya ke tathAkathita kucha netA sammeda zikhara-vivAda ko lekara kAnUnI kAryavAhI ke antargata manavAMchita lAbha prApta nahIM kara pAye to unhoMne apane rAjanItika prabhAva ke sahAre prabandha meM haka pAne kA jo azobhanIya aura nindanIya khela,khelA hai vaha mahAna tIrthasthala kI pavitratA aura jaina dharma ke nAma para eka kalaMka hai| nyAya aura ImAnadArI kA joradAra takAjA hai ki satyoM aura tathyoM para pardA DAlakara bhrAmaka pracAra ke sahAre jaina-samAja meM vighaTana ke bIja na boye jaayeN| prastuta pustaka "sammeda zikhara-vivada kyoM aura kaisA?" jahA~ niSpakSa evaM prabuddha logoM ko naye sire se socane kI preraNA degI vahAM Ama pAThaka ko vastusthiti se paricita karAne meM nizcaya hI vajanadAra rUpa se sahAyaka hogii| caitraI -bI.subhASacanda bhaNDArI tA. 7 julAI 98 inakama Taiksa prekTIzanara * * * * *AdaraNIya jI.Ara. bhaNDArI ke patra se yaha jAnakara hArdika prasannatA huI ki prasiddha samAjasevI evaM suparicita anubhavI variSTha patrakAra zrI mohanarAja sA. bhaNDArI sammeda zikhara ke tathAkathita vivAda ke sambandha meM "sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA?" nAmaka pustaka likha rahe haiN| vAstava meM yaha kArya bahuta hI Avazyaka hone ke sAtha prazaMsanIya evaM sarAhanIya hai| maiM hRdaya se isakI anumodanA karatA huuN| yaha prakAzana to bahuta pahile ho jAnA cAhie thaa| merI jAnakArI ke anusAra digambara samAja ke kucha tathAkathita netAoM ke pAsa 35 zvetAmbara tIrthoM kI lisTa hai aura ulaTe-sIdhe rAstoM se prabandha meM hissedArI prApta karane kI yojanA hai| unheM jahAM-jahA~ isameM saphalatA nahIM mile to ve una tIrthoM para sarakArI niyaMtraNa ko AmaMtrita karane kA plAna banA rahe haiN| inakA eka hI uddezya hai ki tIrtha, zvetAmbaroM ke pAsa nahIM rheN| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" merA to yahI namra nivedana hai ki zvetAmbara samAja, samAja ke agraNIya mahAnubhAva evaM samUcA pUjanIya sAdhu-sAdhvIjI varga sthiti kI gambhIratA ko gaharAI se samajheM aura saMgaThita rUpa se jAgarUka hoM / pracAra ke mAmaleM meM hamArI kamajorI kA vipakSa jisa taraha lAbha uThA rahA hai use hara kImata para rokA jAnA caahie| jayapura (rAjasthAna ) - rAjendrakumAra zrImAla tA. 2 jUna 1998 30 **** * mujhe yaha jAnakara nizcaya hI prasannatA huI ki sammeda zikhara ke tathAkathita vivAda ke bAre meM gambhIra vicAraka evaM anubhavI- lokapriya patrakAra zrI mohanarAjajI bhaNDArI se pustaka likhavAkara prakAzita karane kA nirNaya liyA hai jo mahatvapUrNa evaM sAmayika hai| nizcaya hI yaha kadama vAsupUjya svAmI mandira samiti kI gaharI sUjha-bUjha kA anukaraNIya pratIka hai aura jisake lie samiti hArdika badhAI kI pAtra hai| mahAn tIrtha sammeda zikhara ke tathAkathita vivAda ko lekara jo bhrAntiyAM utpanna kI gaI hai aura kI jA rahI haiM vaha bahuta hI pIr3Ajanaka aura jaina dharma evaM samAja kI ekatA ko bhArI AghAta pahu~cAne vAlI hai| mujhe vizvAsa hai ki " sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?" prastuta pustaka, bhrAntiyoM ke nivAraNa meM eka mIla kA patthara pramANita hogI / antara kI zubha kAmanAoM ke sAtha ajamera tA. 21 jUna 1998 - - prakAza bhaNDArI Ara. I. esa. jilA zikSA adhikArI **** " sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?" pustaka prakAzana ke nirNaya ke lie bahuta-bahuta dhanyavAda / zrI azoka jaina ne sammeda zikharajI ke tathAkathita vivAda ko jabardastI pratiSThA kA muddA banAkara ulTe-sIdhe pracAra dvArA itihAsa ko badalane kI kuceSTAeM kI haiM aura karate jA rahe haiN| ataH satya ko ujAgara karane meM koI kamI nahIM rakhI jAnI caahie| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 31 __ AzA hai ki ukta pustaka satya ko ujAgara kara jhUTha ko benakAba kregii| hArdika zubhakAmanAoM ke sAthathAne (mahArASTra) -je. ke. saMghavI tA. 22 jUna 1998 sampAdaka- "thAzvata dharma' **** * zrI jI.Ara. bhaNDArI (saMyojaka-zrI vAsupUjya svAmI jaina zvetAmbara mandira, ajamera) dvArA jJAta huA ki Apa zrI sammeda zikharajI tIrtha ke sandarbha meM eka pramANika pustaka likha rahe haiN| ApakA prayAsa saphala ho, yahI zubha kAmanA hai| pustaka jhUThe pracAra kA samAdhAna karAne meM sahAyaka bane, isI bhAvanA-kAmanA ke sAtha puna:-puna: maMgala kaamnaa| AgarA -vIrendrakumAra lor3hA tA. 31 maI 1998 **** sampAdaka "zvetAmbara jaina" sAtAhika *sammeda zikharajI tIrtha ke tathAkathita vivAda ko lekara zrI mohanarAjajI sAhaba bhaNDArI satyoM aura tathyoM ke sAtha pustaka likha kara bhrAntiyoM kA nivAraNa karane kA jo sAmayika aura Avazyaka prayAsa kara rahe haiM, vaha prazaMsanIya hai| vizvAsa hai ki ukta pustaka ke mAdhyama se sArI sthiti spaSTa hogI evaM apane pakSa ko sabhI samajha paayeNge| pustaka meM kaTu satya ko bhI saumya evaM saralatA se darzAyA jaayegaa| jayapura -uttamacaMda sacetI tA. 15 jUna 1998 pUrva adhyakSa-javAhara nagara jaina saMgha, jayapura **** .zrI sammeda zikharajI ke tathAkathita vivAda ke bAre meM satya kyA hai tathA jhUTha kA sahArA lene vAloM ko sahI salAha dene hetu "sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA?" zIrSaka pustaka prakAzita karane ke Apake nirNaya kA hama svAgata karate haiN| rAjanIti meM dharma kA praveza jahA~ deza ko unnati kI ora le jAtA hai vahAM dharma meM rAjanIti kA praveza deza aura samAja ko DUbo detA hai| sammeda zikhara kI bhAMti kezariyAjI tIrtha ko vivAdita banAkara prabandha meM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ". " sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA ? ' hissedArI prApta karane kA cakra cala rahA hai tathA carcA hai ki rAjasthAna ke devasthAna maMtrI zrI kaTAriyAjI tIrtha ke prabandha hetu eka kameTI kA gaThana kara rahe haiM jisameM 3 sadasya digambara aura 3 sadasya zvetAmbara samAja ke hoNge| jaba ki isa tIrtha ke prabandha kI kisI bhI kameTI meM Aja taka digambara samAja kA koI sadasya nahIM rahA hai| udayapura (rAja.) - ke. ela. jaina tA. 2 jUna 1998 maMtrI- rAjasthAna jaina saMgha **** " sammeda zikhara vivAda kyoM aura kaisA ?" nAmaka pustaka prakAzana ke nizcaya ke lie hArdika badhAI evaM zubha kAmanAeM / isa sadkArya meM bhAI zrI mohanarAja sA. kA hArdika yogadAna sadA smaraNIya rhegaa| zAsana- deva Apako samagra zakti de| ajamera tA. 10 jUna 1998 - amaracanda luNiyA ( sadasya kAryakAriNI zrI jaina zve. mUrti pUjaka jaina tIrtha rakSA TrasTa, uttarI kSetra, dillI) **** Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 33 hara mAmale meM sarakArI hastakSepa ko AmaMtrita karanA yA hastakSepa kA samarthana karanA eka aisI bhUla yA galatI hai jisake pariNAma Age jAkara bahuta gambhIra evaM duHkhada bhugatane par3ate haiN| vizeSa kara dhArmika mAmale meM to jaba-taba sarakArI hastakSepa ko AmaMtrita kiyA gayA yA usakA samarthana kiyA gayA pariNAma bahuta hI ghAtaka nikle| sarakAroM kI apanI eka majabUrI hai, ve Ajakala dhana-bala aura voToM kI rAjanIti ke aise cakkara meM ghUma rahI hai jahAM se sahaja hI nyAya pAne kI AzA karanA svayaM ko dhokhA denA hai| deza ke pramukha aura vizva prasiddha aitihAsika tIrtha sthala sammeda zikharajI (bihAra) kA mAmalA bhI sarakArI capeTa meM ulTe-sIdhe rAstoM aura cora-daravAje se pahu~cAyA gayA hai| isa aitihAsika tIrtha sthala para pichale lagabhaga 400 varSoM se zrI zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha kA svAmitva hai aura zrI mUrtipUjaka saMgha kI a.bhA. saMsthA zrI AnandajI kalyANajI per3hI pichale kaI varSoM se isakA prabaMdha aura saMcAlana karatI A rahI ___ idhara lagabhaga 100 varSoM se jaina samAja kA hI eka aMga digambara samAja isa aitihAsika tIrtha sthala ke prabandha meM hissedArI prApta karane hetu lar3AI ke hara ulTe-sulTe rAstoM ko A~khamIca kara apanAtA jA rahA hai jisase digambara aura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 44 " sammeda zikhara - vivAda kyoM aura kaisA?" zvetAmbara samAja meM ApasI matabheda uttarottara gambhIra rUpa se bar3hate jA rahe haiM / saba se pahile digambara samAja ne adAlata kA daravAjA khaTa-khaTAyA lekina use saphalatA nahIM milii| isake bAda eka-eka kara kaI adAlatoM ke daravAjeM khaTa-khaTAne ke bAvajUda bhI jaba digambara samAja ko vAMchita saphalatA nahIM milI to usane bihAra sarakAra ko sammeda zikhara ke prabandha ko lekara zikAyateM prastuta kI aura rAjanaitika dabAva kA sahArA lene kA antima zastra claayaa| - smaraNa rahe ki sammeda zikharajI tIrtha san 1593 meM bAdazAha akabara ne zvetAmbara jainAcArya zrI hIra sUrIzvarajI ma.sA. ko arpaNa kara paTTA karavA diyA thaa| isake pazcAt ahamadazAha ne san 1760 meM punaH zvetAmbara jainoM kA mAlikI haka aura adhikAroM kI svIkRti dI / san 1918 meM briTiza sarakAra ne bhI rajisTarDa kanveyansa dvArA zvetAmbara jainoM ke paTTe kI maMjUrI pradAna kii| san 1933 meM phira briTiza privI kaoNunsila ne zvetAmbara jainoM ke haka aura mAlikI ko svIkAra kiyA / saMkhyA baddha liTigezana ke bAda privI kaoNunsila ne apanA antima phaisalA 12.5.1933 ko dekara isakI puSTi kI ki isa tIrtha ke svAmitva, prabandha, zAsana evaM kabje kA sampUrNa haka zvetAmbaroM ko hai tathA digambaroM ko kevala pUjA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 35 kA adhikAra hai| itanA hI nahIM, svayaM bihAra sarakAradvArA bhIsan 1965 meM zvetAmbara jainoM kI mAlikI aura adhikAroM ko svIkAra kiyA gyaa|insbmuNh bolate satya evaMtathyoM ke atirikta san 1990 meM bihAra kI jilA korTa ne bhI zvetAmbaroM ke adhikAra ko svIkAra kiyaa| phira bhI kAnUnI lar3AI ko yadi digambara samAja Age bar3hAtA hai to yaha usake socane evaM samajhane kI bAta hai lekina aba taka kI kAnUnI lar3AI ke pariNAmoM se hatAza hokara digambara samAja ke netA zrI azoka jaina rAjanaitika dabAva kA jo sahArA le rahe haiM vaha samUce samAja aura jaina dharma ko jAne-anajAne aisI kSati pahu~cAne kA dUSita kArya hai jise itihAsa kabhI kSamA nahIM kregaa| rAjanaitika dabAva to eka aisI genda hai jo kabhI kisI eka hI hAtha meM nahIM rahatI hai| samaya aura paristhitiyAM, isa genda se bAjI jItane kA manasUbA banAne vAloM ko kSaNika lAbha dilavA bhI gujare to koI Azcarya nahIM, lekina yaha kaTu satya hai ki aisA lAbha na to sthAyI ho sakatA hai aura na isake pariNAma Age jAkara samUce samAja ke hita meM ho sakate haiN| sarakArI hastakSepa ko AmaMtrita karanA yA samarthana karane se sarakAra ke hosale jaba tejI se Age bar3hate haiM taba ve na digambara dekhate haiM aura na shvetaambr| donoM sampradAyoM ke pavitra aura dharmika sthaloM meM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" ghusapaiTha kA mArga sahaja hI sarakAra ke hAtha laga jAtA hai| yadi koI vyakti irSyA yA dveSavaza par3ausI kA ghara lUTane yA luTavAne meM kisI bhI prakAra se sahAyaka hone kI bhUla yA galatI karatA hai to use bar3A Ananda AtA hai lekina jaba svayaM kA ghara luTatA hai taba use hoza AtA hai ki paDausI kA ghara lUTane yA luTavAne kI bhUla yA galatI ke duSpariNAma kitane bhayaMkara evaM pIr3Ajanaka hote haiN| yahI sthiti aitihAsika aura samUce jaina samAja ke pavitra aura pUjanIya tIrtha sthala sammeta zikharajI kI banA dI gaI hai| Aja sammeda zikharajI ke prabandha meM sarakAra hastakSepa karane jA rahI hai to kala nizcaya hI suprasiddha aitihAsika tIrtha sthala zrI mahAvIrajI evaM zravaNa belagolA meM bhI sarakAra bahuta AsAnI se unake prabandha meM hastakSepa kara gujregii| jise nizcaya hI vajanadAra cunautI akelA digambara samAja hargija nahIM de paayegaa| isa kaTu satya ko najara-andAja kara sammeda zikhara ke prabandha meM digambara samAja bhAgIdArI pAne ke lAlaca meM bihAra sarakAra dvArA sammeda zikhara meM kiye jA rahe hastakSepa meM sahAyaka yA eka pakSa banane kI jo bhUmikA nibhA rahA hai vaha svayaM usake lie bhI Age jAkara Atma-hatyA jaisA kadama sAbita hogii| aba hama sammeda zikharajI ke prabandha ke prati digambara samAja kI mukhya zikAyatoM aura prabandha meM hissedArI pAne ke prazna ko lekara kucha spaSTa aura belAga carcA karanA caaheNge| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 44 a. bhA. digambara jaina tIrtha kSetra kameTI ke adhyakSa sAhU azokakumAra deza ke eka bar3e udyogapati gharAne se hone ke sAtha hI eka bar3e samAcAra-patra samUha - baineTa kaoNlamena kampanI (jo 'TAimsa oNpha iNDiyA" va " nava bhArata TAimsa" Adi kA prakAzana karatI hai) ke mAlika haiM aura jinakA thor3A bahuta rAjanaitika prabhAva bhI hai, aise vyaktitva se jaina dharma aura jaina tIrthoM ko jahA~ sahayoga va saMrakSaNa milanA cAhie vahAM aisA vyaktitva svayaM vivAdoM meM eka pakSa bana jAye to isase adhika duHkhada sthiti aura kyA ho sakatI hai ? yaha viveka aura gaharAI se svayaM azokajI ke socane kI bAta hai / 37 zrI azokajI sammeda zikhara ke prabandha meM anucita rUpa se digambara samAja ko hissedArI dilAne kA netRtva karane kI bajAya samUce jaina samAja meM ekatA kI majabUta dIvAra banAne meM apane zrama, sAdhana aura vyaktitva kA ImAnadArI se upayoga karate to nizcaya hI unakI kIrti bar3hatI lekina unhoMne svayaM se sambandhita digambara samAja ko vivAda ke usa caurAhe para lA khar3A kara diyA hai jahAM se samUcI jaina samAja kI rahI-sahI ekatA bhI sadA ke lie samApta hone kA spaSTa saMketa de rahI hai / jahA~ taka sammeda zikharajI ke mAlikAnA haka kA prazna hai, digambara samAja kA kahanA hai ki bAdazAha akabara aura ahamadazAha ke pharamAna nakalI haiM to saba se pahile isa bAta kA phaisalA honA cAhie ki yaha pharamAna nakalI haiM yA asalI / jarA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 "sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" viveka aura dhairya se socane kI AvazyakatA hai ki aise jAlI kAma, Aja kI taraha purAne jamAne meM honA kataI sambhava nahIM the aura phira ina pharamAnoM ko briTiza sarakAra aura svataMtra bhArata kI sarakAroM ke sAtha adAlatoM kI kAryavAhiyoM meM mAnyatA kaise milatI ? phira bhI digambara samAja ko muMha bolate tathyoM aura satyoM para bharosA nahIM hai to unheM prabandha meM bhAgIdArI pAne kI lAlasA ke vazIbhUta hokara anya ulTe-sulTe rAste apanAne kI bajAya ina pharamAnoM ko adAlatoM ke jariye nakalI sAbita karane kI hI pahala aura parizrama karanA thA / agara digambara samAja isa meM saphala ho jAtA hai to prabandha meM bhAgIdArI prApta karane kA rAstA svayaM hI unakA sahayogI bana jAyegA / * jahA~ taka sammeda zikhara para aparyApta suvidhAoM kI zikAyata kA prazna hai isakA jimmedAra svayaM digambara samAja hai / jaba-taba sammeta zikhara meM Avazyaka suvidhAoM ko juTAne kA prayatna kiyA gayA digambara samAja ne adAlata ke daravAjeM khaTakhaTA kara sTe ArDara le liyaa| sammeda zikhara para pAvadAna (sIr3hiyAM ) banAne ke mAmale taka meM digambara samAja ne sTe ArDara liyA lekina uccatama nyAyAlaya ke phaisale se 3.3.90 ke sTe ArDara ke haTa jAne ke pazcAt vahA~ sIr3hiyAM banAne kA nirmANakArya prArambha ho sakA aura dasa lAkha kI lAgata se, adhikatara kArya kabhI kA pUrA ho cukA hai| isa nirmANa kArya ko lekara bhI digambara samAja ne prabandhakoM ke virUddha avamAna anAdara kI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" yAcikA naM. 224-94 dAyara kI hai| aisI sthiti meM digambara samAja dvArA aparyApta suvidhAoM kI zikAyata karanA kahA~ taka aura kaise nyAya saMgata kahA jA sakatA hai ? saca bAta to yaha hai ki digambara samAja kisI bhI taraha kevala prabandha meM bhAgIdArI cAhatA hai lekina prabandha meM bhAgIdArI prApta karane ke lie ulTesulTe rAste apanAne se manovAMchita saphalatA bhalA kaise prApta hogI? isa aitihAsika tIrtha kA saMkSipta paricaya aura prabandha se sambandhita kucha tathyoM kA vivaraNa zrI lalita nAhaTA dvArA prastuta hama yahA~ jyoM kA tyoM de rahe haiM jo samUce jaina samAja ko sahI dizA meM socane kI preraNA degA - tIrtha paricaya "tIrthAdhirAja zrI sammeta zikhara jI (pArasanAtha), madhubana, bihAra zrI sammetazikhara tIrtha tIrthAdhirAja 0 zrI thAmaliyA pArzvanAtha bhagavAna, thyAma varNa, padmAsanastha, lagabhaga 90 se.mI., jala mandira (zvetAmbara mndir)| tIrtha sthala 0 madhubana ke pAsa samudra kI sataha se 4479 phuTa UMce sammetazikhara pahAr3a para jise pArzvanAtha hila bhI kahate haiN| prAcInatA 0 yaha sarvopari tIrtha sammetazaila, sammaitAcala, sammetAgirI, sammetathikhari, samidigirI Adi nAmoM se bhI saMbodhita kiyA jAtA thaa| vartamAna meM yaha kSetra sammetazikhara va Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" pArasanAtha pahAr3a ke nAma se jAnA jAtA hai / vartamAna caubIsI ke bIsa tIrthaMkara isa pAvana bhUmi meM tapazcaryA karate hue aneka muniyoM ke sAtha mokSa sidhAre haiN| pUrva caubIsiyoM ke kaI tIrthaMkara bhI isa pAvana bhUmi se mokSa sidhAre haiM, aisI anuzruti hai / yaha paramparAgata mAnyatA hai ki tIrthaMkaroM ke nirvANa sthaloM para saudharmendra ne pratimAe~ sthApita kI thiiN| bIca ke kaI kAla taka ke itihAsa kA patA nahIM / lagabhaga dUsarI zatAbdI meM vidyAsiddha AcArya zrI pAdaliptasUrijI AkAzagAminI vidyA dvArA yahAM yAtrArtha AyA karate the, aisA ullekha hai / usI bhAMti prabhAvaka AcArya zrI bappabhaTTasUrijI bhI apanI AkAzagAminI vidyA dvArA yAtrArtha Ate the / vikrama kI navamIM zatAbdI meM AcArya zrI pradyumnasUrijI sAta bAra yahAM yAtrArtha Aye va upadeza dekara jIrNoddhAra kA kArya karavAyA thA / terahavIM sadI meM AcArya devendrasUrijI dvArA racita vandAruvRti meM yahAM ke jinAlayoM va pratimAoM kA ullekha hai| kuMbhAriyAjI tIrtha meM sthita eka zilAlekha meM zrI zaraNadeva ke putra vIracanda dvArA apane bhAI, putra va pautroM Adi parivAra ke sAtha AcArya zrI paramAnandasUrijI ke hAthoM saM. 1345 meM yahAM pratiSThA karavAne kA ullekha hai / 40 campAnagarI ke nikaTavartI akabarapura gAMva ke mahArAjA mAnasiMhajI ke maMtrI zrI nAnU dvArA yahAM mandiroM ke nirmANa karavAne kA ullekha saM. 1659 meM bhaTTAraka jJAnakIrtijI dvArA racita 'yazodhara carita' meM hai| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 41 saM. 1670 meM AgarA nivAsI osavAla zreSThI zrI kuMvarapAla va sonapAla loDhA saMgha sahita yahAM yAtrArtha Aye jaba jinAlayoM kA uddhAra karavAne kA ullekha zrI jayakIrtijI ne "sammetazikhara rAsa'' meM kiyA hai| Aja taka anekoM AcArya munigaNa va zrAvaka, zrAvikAe~ evaM saMgha yahAM yAtrArtha padhAre haiM / munivaroM ne sammetazikhara tIrthayAtrA, jaina tIrthamAlA, pUrva deza tIrthamAlA Adi anekoM sAhityika kRtiyoM kA sRjana kiyA hai jo Aja bhI gata sadiyoM kI yAda dilAte haiN| vi. saM. 1649 meM bAdazAha akabara ne jagadguru AcArya zrI hIravijayasUrijI ko zrI sammetazikhara kSetra bheMTa dekara vijJapti jAhira kI thI / kahA jAtA hai ki ukta pharamAna patra kI mUla prati ahamadAbAda meM zvetAmbara jaina zrI saMgha kI pratinidhi saMsthA seTha AnandajI kalyANajI kI per3hI meM surakSita hai| vi.saM. 1747 se 1763 ke daramiyAna zrI saubhAgyavijayajI, paM. jayavijayasAgarajI, haMsasoma-vijayagaNivarya, vijayasAgarajI Adi munivaroM ne tIrthamAlAe~ racI haiM jinameM bhI isa tIrtha kA vistAra pUrvaka varNana hai| saM. 1770 taka pahAr3a para jAne ke tIna rAste the| pazcima se Ane vAle yAtrI paTanA, navAnA va khaDagadihA hokara evaM dakSiNa-pUrva kI tarapha se Ane vAle mAnapura, jaipura, nAvAgar3ha pAlagaMja hokara va tIsarA madhubana hokara Ate the| paM. jayavijayajI ne satrahavIM sadI meM va paM. vijayasAgarajI ne aThAravIM sadI meM apane yAtrA vivaraNa meM kahA hai ki yahAM ke loga laMgoTI lagAte haiN| sira para koI vastra nahIM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" rakhate / sira meM gucchedAra bAla haiN| striyAM kada rUpI bhayabhIta lagatI haiM / unake sira para vastra rakhane va aMga para kAMcaliyAM pahinane kI prathA nahIM hai | kAMcalI pahine dekhane se unako Azcarya hotA hai / bhIla loga dhanuSa-bANa liye ghUmate haiM / jaMgala meM phala, phUla vibhinna prakAra kI auSadhiyAM, jaMgalI jAnavara va pAnI ke jharane haiN| kucha tIrtha mAlAoM meM batAyA gayA hai ki jhariyA gAMva meM raghunAthasiMha rAjA, rAjya karatA hai| unakA dIvAna somadAsa hai / jo bhI yAtrI yAtrArtha AtA hai usase ATha AnA kara liyA jAtA hai| eka aura varNana hai ki katarAsa ke rAjA zrI kRSNasiMha bhI kara lete haiM / raghunAthapura gAMvase 4 mIla jAne para pahAr3a kA car3hAva AtA hai| yaha bhI kahA jAtA hai ki pAlagaMja yahAM kI taleTI thI / yAtrIgaNoM ko prathama pAlagaMja jAkara vahAM ke rAjA se milanA par3atA thaa| rAjA ke sipAhI yAtriyoM ke sAtha rahakara darzana karavAte the| usa kAla meM pahAr3a para kyA sthiti thI usakA koI khulA varNana nahIM mila rahA hai| vi.saM. 1805 meM murthIdAbAda ke seTha mahatAbarAyajI ko dillI ke bAdazAha ahamadazAha dvArA unake kArya se prasanna hokara jagatseTha kI upAdhi se vibhUSita karane va saM. 1809 meM madhubana koThI, jayapAra nAlA, jalaharI kuNDa, pArasanAtha talahaTI kA 301 bIghA 'pArasanAtha pahAr3a'' unheM upahAra dene kA ullekha hai| vi.saM. 1812 meM bAdazAha abualIkhAna bahAdura ne pAlagaMjapArasanAtha pahAr3a ko karamukta ghoSita kiyA thaa| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 43 isI samaya pahAr3a para jalamandira, madhubana meM sAta mandira, dharmazAlA va pahAr3a ke kSetrapAla zrI bhomiyAjI kA mandira Adi banavAye gaye / ina mandiroM kI bhI isI muhUrta meM pratiSThA sampanna hone kA ullekha hai| mandira Adi kA prabandha kAryabhAra zrI zvetAmbara jaina saMgha ko sauMpA gyaa| isa prakAra bhAgyavAna jagatseTha zrI mahatAbacandajI kI bhAvanA saphala huii| jagatseTha dvArA kiyA gayA yaha mahAna kArya jaina zAsana meM sadA amara rhegaa| isa tIrtha kA yaha ikkIsavAM jIrNoddhAra mAnA jAtA hai| taduparAnta aneka jaina saMgha yAtrArtha Ane lge| pahAr3a kI coTiyoM para sthita stUpa, cabUtare cinhikAyeM mukta AkAza ke nIce AchAdanahIna hone se bhayaMkara A~dhI, varSA, garmI-sardI, va bandaroM ke tharAratI kAryoM ke kAraNa punaH uddhAra kI AvazyakatA huI / ataH vi. saM. 1925 se 1933 ke daramiyAna uddhAra karavAkara vijayagaccha ke jinazAntisAgarasUrijI, kharataragaccha ke jinahaMsasUrijI va zrI jinacandrasUrijI ke aste punaH pratiSThA krvaaii| yaha bAIsavAM uddhAra mAnA gayA / isa uddhAra ke samaya bhagavAna AdinAtha, zrI vAsupUjya bhagavAna, zrI neminAtha bhagavAna, zrI mahAvIra bhagavAna tathA zAzvataH jinezvaradeva zrI RSabhAnana, candrAnana, vAriSeNa va vardhamAnana kI naI deriyoM kA nirmANa huA / madhubana meM bhI kucha naye jinAlaya bne| yaha pahAr3a jagatseTha ko bheMTa svarUpa milA huA hone para bhI jagatseTha dvArA durlakSya ho jAne para pAlagaMja rAjA ko de diyA gayA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" thaa| I.saM. 1905-1910 ke daramiyAna pAlagaMja rAjA ko dhana kI AvazyakatA pdd'ii| rAjA ne pahAr3a bikrI karane yA rahana rakhane kI socI usa para kalakattA ke rAyabahAdura seTha zrI badrIdAsa jauharI mukIma evaM murthIdAbAda nivAsI mahArAja bahAdurasiMhajI dugar3a ne rAjA kI yaha manobhAvanA jAnakara ahamadAbAda ke seTha ANandajI kalyANajI per3hI ko yaha pahAr3a kharIdane ke lie preraNA dI va sakriya sahayoga dene kA AzvAsana diyaa| zrI ANandajI kalyANajI per3hI ne kharIdane kI vyavasthA karake prAcIna pharamAna Adi dekhe| saba anukUla pAne para dinAMka 9.03.1918 ko rupaye do lAkha bayAlIsa hajAra rAjA ko dekara yaha pArasanAtha pahAr3a kharIdA gayA jisase pahAr3a punaH jaina zvetAmbara saMgha ke adhIna aayaa| isa kArya meM ina mahAnubhAvoM kA sahayoga sarAhanIya hai| unakI preraNA va sahayoga se hI yaha kArya sampanna ho skaa| vi.saM. 1980 meM AgamoddhAraka pUjya AcArya zrI sAgarAnandasUrijI yahAM yAtrArtha pdhaare| taba unakI icchA punaH jIrNoddhAra karavAne kI huii| unake samudAya kI viduSI bAlabrahmacAriNI sAdhvIjI zrI suraprabhAzrI jI ke prayAsa se vi.saM. 2012 meM jIrNoddhAra kA kArya prArambha hokara saM. 2017 meM pUrNa huaa| yaha teIsavAM uddhAra thaa| vartamAna kAla meM sammetazikhara pahAr3a para kI 31 dehariyAM, jalamandira, gaMdharva nAlA kI dharmazAlA, madhubana kI jaina zvetAmbara koThI tathA bhomiyAjI kA mandira va dharmazAlAoM kI vyavasthA zrI jaina zvetAmbara sosAiTI kI dekharekha meM hai / hATa kA prabandha va mele kI pula seTha AnandajI kalyANajI per3hI ke hAtha meM hai|'' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sammeda zikhara - vivAda kyoM aura kaisA?" 44 45 isI prakAra zrI (oNla iNDiyA) jaina zvetAmbara kaoNnphreMsa bambaI ke mAnad maMtrI rAjakumAra jaina ne 9 maI 1994 ko eka paripatra jArI karate hue sammeda zikharajI ke tathAkathita vivAda para vistRta prakAza DAlA hai jise hama yahA~ jyoM kA tyoM prastuta kara rahe haiM -- 66 'zrI sammeda zikharajI samasta jaina samAja ke liye eka pavitratama tIrtha hai, jahA~ hamAre 24 tIrthaMkaroM meM se 20 tIrthaMkara nirvANa ko prApta hue haiN| paramparA se isa tIrtha kA svAmitva, niyantraNa tathA kabjA, zvetAmbara jaina samAja kA rahA hai| mugala bAdazAha akabara ne pUrI chAnabIna ke uparAnta, zvetAmbara samAja ko isa hetu pharamAna san 1593 meM diyA thaa| jo sanada aba taka hamAre pAsa surakSita hai | san 1760 meM bAdazAha ahamada zAha ne isakI puSTi kI thii| san 1918 meM aMgrejI sarakAra ne tathA 1933 meM privI kaoNunsila, 1965 tathA 1990 meM bihAra sarakAra ne spaSTa rUpa se zvetAmbara samAja ke isa adhikAra, svAmitva tathA niyantraNa ko vidhivata svIkAra kiyA hai / samasta zvetAmbara samAja kI pratinidhi saMsthA 'AnandajI kalyANajI TrasTa' isakA saMcAlana kara rahI hai| AnandajI kalyANajI kisI vyakti vizeSa kA nAma nahIM hai apitu 'parama Ananda' tathA 'sarva kalyANa' kA dyotaka hai| yaha TrasTa 250 varSa purAnA hai / samUce bhArata varSa se lagabhaga 130 pratinidhi nirvAcita hokara isa TrasTa meM nAmAMkita kiye jAte haiM / tIrtha sthaloM kA uttama prabandha karane meM AnandajI kalyANajI TrasTa kA zIrSa sthAna hai / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" Apa jAnate haiM ki tIrthAdhirAja zrI sammedazikhara ke prazna para hamAre kucha digambara bhAiyoM, vizeSa rUpa se sAhu zrI azoka jaina ne anAvazyaka evaM anaitika vivAda paidA kiyA hai / yaha ati durbhAgyapUrNa hai ki unhoMne ApasI evaM samAja ke andarUnI vivAdoM ko sulajhAne ke lie bihAra ke mukhyamaMtrI zrI lAlUprasAda yAdava kI zaraNa lI hai| agara Apa isa prastAvita adhyAdeza ke prastAvoM ko dekheM to Apa pAyeMge ki yaha bahuta hI khataranAka paramparA kI zuruAta hai aura yaha eka kAlA kAnUna siddha hogaa| durbhAgya se yadi yaha adhyAdeza lAgU ho gayA to jaina samAja kA apane isa parama pAvana tIrtha para se niyantraNa evaM svAmitva samApta hI ho jAegA / bhaviSya meM bAkI tIrthoM (jaise bAhubalIjI, zrI mahAvIrajI ityAdi) para bhI isakA durupayoga hone kA rAstA khula jAyegA | ____ hameM apane digambara bhAiyoM ko bhI yaha vinama rUpa se batAnA hai ki digambara samAja ke netA (kala taka jo apane ko samasta samAja kA zIrSastha netA kahate the) sAhU azoka jaina, apane netRtva ko sthApita karane ke saMkIrNa aura svArthapUrNa uddezya ke lie kisa prakAra pUre samAja ke lie kaThinAI paidA kara rahe haiN| unake dhAmaka abhiyAna se isa pavitra tIrtha sthAna kA bhI vaisA hI hAla ho sakatA hai jaisA ki hamAre anya punIta tIrtha "zrI kezariyAnAthajI'' evaM 'maksIjI" kA huaa| apane anaitika uddezyoM kI prApti ke lie ve hara avAMchanIya sAdhana kA upayoga kara rahe haiM aura aneka prakAra ke jhUTha evaM galata tathyoM kA sahArA le rahe haiN| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" udAharaNa ke lie: 1. apane samAcAra patra 'navabhArata TAimsa'' evaM ''TAimsa oNpha iNDiyA'' kA durupayoga karake ve nirantara yaha dhAMti phailA rahe haiM ki prastAvita adhyAdeza ke antargata gaThita borDa kA adhyakSa jaina vyakti hogA jabaki adhyAdeza meM aisA koI prAvadhAna nahIM hai| 2. bambaI meM Ayojita presa kAMphrensa meM unhoMne kahA ki sammeda zikharajI para Ane vAle tIrtha-yAtriyoM meM 75 pratizata digambara haiM, (kisa AdhAra para, bhagavAna jAne) aura kucha dina bAda dillI meM Ayojita presa kAMphreMsa meM kahA ki digambara tIrtha yAtriyoM kI saMkhyA 90 pratizata hai | bambaI se dillI taka meM kalpanA kI ur3Ana se unhoMne 15 pratizata vRddhi kara dii| 3. "navabhArata TAimsa'' aura 'TAimsa oNpha iNDiyA'' meM hamAre khilApha pakSapAta pUrNa DhaMga se likhA jA rahA hai| zvetAmbara samAja ke pakSa kI jAnakArI deza ko nahIM dI jA rahI hai / bambaI tathA dillI meM hamane jo presa kAMphreMsa kI, usameM ina samAcAra-patroM ke saMvAdadAtA Ae lekina usake samAcAra nahIM chaape| itanA hI nahIM, jo niSpakSa saMsthAeM haiM aura isa prazna para bhAIcArA, zAMti evaM ekatA banAe rakhane kI apIle kara rahI haiM, unake samAcAroM ko bhI apane samAcArapatroM meM ve sthAna nahIM de rahe haiN| hamane isake viruddha apanI Apatti presa kaoNuMsila oNpha iNDiyA meM darja karAI hai| anaitikatA kI hada to yaha hai ki 'navabhArata TAimsa' tathA 'TAimsa Apha iNDiyA'' isa sandarbha meM lagAtAra eka taraphA samAcAra tor3a maror3a kara binA sandarbha ke aura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" pakSapAta pUrNa DhaMga se chApa rahe haiM / etad hetu anya mahAnubhAva tathA unake vyaktitva kA prayoga kiyA jA rahA hai / isalie hamArA nivedana hai ki pUre pakSa ko samajhane ke lie Apa navabhArata TAimsa'' aura ''TAimsa oNpha iNDiyA'' para vizvAsa na kreN| deza ke anya samAcAra patroM ke mAdhyama se sahI vastusthiti kI jAnakArI leN| ___ 4. gata saptAha sAhU zrI ramezacandra jaina ne sabhI sAMsadoM ko eka patra bhejA hai jisameM sapheda jhUTha kahA gayA hai ki jaina samAja kA 85 pratizata varga isa kAle adhyAdeza kA samarthana kara rahA hai / tathya to yaha hai ki sAre deza meM digambara bhAiyoM kI saMkhyA jainoM kI kula saMkhyA kI 30-35 pratizata ke lagabhaga hai aura pUrA digambara jaina samAja bhI isakA samarthana nahIM kara rahA hai| madhyapradeza meM to digambara samAja ke eka varga ne isa adhyAdeza ke virodha meM akhabAroM meM vaktavya die haiM / zvetAmbara mUrtipUjaka samAja ekajuTa hokara isakA purajora virodha kara hI rahA hai| to aise meM 85 pratizata kI bAta kahakara unhoMne yaha kahane kA anaitika sAhasa kiyA hai ki "sthAnakavAsI'' aura 'terApaMthI'' isa kAle adhyAdeza kA samarthana kara rahe haiN| hamAre ina donoM pramukha samAja ke bhAiyoM ne kabhI isakA samarthana nahIM kiyA tathA kabhI ina tIrthoM para apanI dAvedArI nahIM jtaaii| zvetAmbara samAja meM phUTa DAlane kI kuTila cAla ve calanA cAhate haiM, jisameM ve saphala nahIM hoNge| jaina samAja kA bahumata isa adhyAdeza kA virodha kara rahA hai aura hamArI Apase prArthanA hai ki Apa isa viSaya meM apanA prakhara virodha prakaTa kareM tAki ve jhUTha ke sahAre pavitra tIrtha kI garimA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" ko naSTa na kara skeN| __5. zvetAmbara mUrtipUjaka jaina AcAryoM evaM muniyoM ne to ise anucita kahA hI hai, yuga pradhAna aNuvrata anuzAstA pUjya saMta zrI tulasIjI, AcArya zrI mahAprajJajI tathA prajJAvAna yazasvI AcArya zrI devenda munijI ne bhI khule zabdoM meM sarakArI hastakSepa kI nIti para apanI asahamati jatAI hai| isa sandarbha meM Apa apane zrI saMgha se tathA vyaktigata rUpa se bhI virodha patra mahAmahima rASTrapati, pradhAnamaMtrI, gRhamaMtrI evaM bihAra sarakAra ke mukhya maMtrI ko bhejeN| 6. hama yaha bhI kahanA cAhate hai ki :(ka) prAcIna samaya se tathA kAnUnI aura vyavahArika dRSTi se sampUrNa zrI pArzvanAtha parvata kA niyantraNa, prabaMdha aura svAmitva zvetAmbara mUrtipUjaka samAja ke pAsa rahA hai| zvetAmbara mUrtipUjaka samAja kI sAmUhika pratinidhi saMsthA zrI AnaMdajI kalyANajI TrasTa isakA saMcAlana kara rahI hai| yaha tathya bar3A spaSTa hai, gaira vivAdita hai aura samaya-samaya para bihAra sarakAra evaM vibhinna nyAyAlayoM dvArA pramANita hai| bihAra kA bhUmi sudhAra kAnUna 1953 dhArmika tIrthoM para lAgU nahIM hotaa| isalie isa pavitra tIrtha kA bihAra sarakAra ke pAsa svAmitva kA prazna hI nahIM hai apitu yaha tIrtha zrI zvetAmbara mUrtipUjaka samAja ke hI svAmitva evaM niyantraNa / meM yathA pUrva cala rahA hai| (kha) digambara bhAiyoM ko isa pavitra tIrtha para pUjA kA haka hai aura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" ve pUjA karate rahe haiM tathA kara rahe haiM aura unake isa adhikAra ke prati hamAre mana meM pUrA Adara hai / parantu pUjA kA adhikAra pAkara unheM santoSa nahIM hai / ve to aba barAbara kA svAmitva evaM kanTrola cAhate haiM jo paramparA anusAra evaM vidhi sammata nahIM hai| (ga) hama isa parama pAvana tIrtha para ve sabhI vikAsa kArya karane ke lie taiyAra haiM jo Avazyaka haiM / isa sandarbha meM hama digambara bhAiyoM ke sujhAvoM ko Amantrita karate haiM / prastAvita vikAsa kArya jaina siddhAntoM aura paramparAoM ke viruddha nahIM hone caahie|phle jaba kabhI bhI aura jo kucha bhI vikAsa kA kAma hamane zrI sammeda zikharajI para zurU kiyA, digambara bhAI usake viruddha adAlata se sTe ArDara le aae| svargIya sAhU zreyAMsaprasAdajI ne kahA ki Apa vikAsa kAma zurU kara dIjie, hama Apatti nahIM kreNge| unake kahane para jaba AnaMdajI kalyANajI TrasTa ne kAma karanA zurU kara diyA to digambara bhAiyoM ne hamAre viruddha adAlata kI avamAnanA kA kesa kara ddaalaa| zrI sammeda zikharajI kA prazna adAlata ke sammukha hai aura isa sandarbha meM adAlata kA jo bhI nirNaya hogA use hama sAdara svIkAra kareMge / sAhU azokajI ko bhI adAlata ke nirNaya kA iMtajAra aura svAgata karanA caahie| alpasaMkhyaka dharmAnuyAyoM ke dhArmika mAmaloM meM sarakAra ko hastakSepa kA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " sammeda zikhara - vivAda kyoM aura kaisA?" 51 adhikAra nahIM hai | jainoM ke adhikAra bhAratIya saMvidhAna kI dhArA 25 evaM 26 ke antargata surakSita haiM / apitu 1991 meM, ayodhyA ke atirikta sabhI anya dharma sthAnoM evaM unake svAmitva meM parivartana kA niSedha kiyA hai / aisI sthiti meM bihAra sarakAra zrI sammeta zikhara kA adhigrahaNa kadApi nahIM kara sakatI / " idhara bihAra ke tatkAlIna mukhyamaMtrI zrI lAlUprasAda yAdava eka alaga hI kisma ke rAjanItika khilAr3I haiN| eka ora bihAra prANaleU samasyAoM kA bhayAnaka jaMgala banatA jA rahA hai tathA dina dahAr3e tIrtha yAtrI Aye dina lUTa-khasoTa ke zikAra ho rahe haiM magara usakI lezamAtra bhI cintA kiye binA sammeda zikhara ke mAmale meM apanI TAMga ghuser3a baiThe haiM / yadi hama bhUlate nahIM haiM to hameM smaraNa honA cAhie ki do sau varSoM kA briTiza-zAsana jahA~ hindU-samAja ko tor3ane kI jI tor3a koziza karane ke bAvajUda bhI saphala nahIM ho sakA vahA~ janatA dala ke tatkAlIna pradhAnamaMtrI evaM santa sA pradarzana karane vAle prathama nambara ke svArthI evaM cAlAka zrI vizvanAtha pratApa siMha ne apane choTe se zAsana kAla ko lambI aura sthAyI jindagI dene hetu maNDala kA baNDala phaiMka kara hindU-samAja meM jahara ke aise bIja boye haiM ki Aja hindU samAja dalita aura savarNa ke do khemoM meM prathama nambara ke duzmanoM kI taraha baMTa gayA hai aura isake dUragAmI pariNAma hindU samAja ko kyA bhugatane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" par3eMge, isakI kalpanA karane mAtra se roMgaTe khar3e ho jAte haiN| isI taraha zrI vizvanAtha pratApasiMha ke pramukha aura nikaTatama sAthIsahayogI zrI lAlUprasAda yAdava ne sammeta zikhara ke mAmale meM apanI TAMga ghuser3a kara jo adhyAdeza prastuta kiyA hai vaha jainasamAja ko aisA chinna-bhinna aura prabhAvahIna kara degA ki Aja hama usakI kalpanA bhI nahIM kara sakate haiN| san 1994 meM lokasabhA meM bhI bhU.pU. nyAyAdhIza evaM bhAjapA ke sAMsada zrI gumAnamala lor3hA ne bihAra meM pArasanAtha sahita prasiddha jaina mandira ke tathAkathita adhigrahaNa kI yojanA para gambhIra cintA vyakta karate hue kendrIya sarakAra se Agraha kiyA ki vaha deza bhara ke lagabhaga eka karor3a jainiyoM kI dhArmika bhAvanAoM kA khyAla karate hue isakA adhigrahaNa na hone deN| isI taraha san 1994 meM rAjya sabhA ke zUnyakAla meM kAMgresa (i) kI zrImatI candrikA abhinandana jaina evaM zrI cimana bhAI paTela ne kahA ki jaina dharmAvalambiyoM ke isa pavitra tIrtha ke adhigrahaNa sambandhI bihAra sarakAra ke adhyAdeza se pUrA jaina samudAya kAphI cintita hai| unhoMne kendra sarakAra se apIla kI ki vaha bihAra sarakAra dvArA kendra sarakAra ke pAsa bheje gaye isa adhyAdeza para apanI sahamati na deN| itanA hI nahIM deza bhara se zvetAmbara jaina samAja dvArA bihAra ke mukhyamaMtrI lAlUprasAda yAdava dvArA nimnastara ke rAjanaitika hathakaNDoM ke sahAre sammeda zikhara adhigrahaNa prastAva prastuta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ____www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" karane kI kar3I nindA karate hue bhArata ke rASTrapati mahodaya tathA kendrIya sarakAra se isa adhyAdeza ko turanta nirasta karane hetu hajAroM kI saMkhyA meM tAra-patra aura prastAva pAsa kara bhijavAyeM gaye / 53 gata 31 mArca 94 ko terApaMthI samAja kI jaina mahAsabhA dillI ne eka prastAva pAsa kara kahA ki jainoM ke sarvAdhika pavitra tIrtha zrI sammeda zikharajI (pArasanAtha hila) ke saMdarbha meM bihAra sarakAra dvArA prastAvita "bihAra zrI sammeda zikharajI viniyamana adhyAdeza 1994 kI tIvra nindA karatI hai| jaina samAja, pUjanIya tIrthoM evaM dhArmika tathA Antarika mAmaloM meM kisI bhI prakAra ke pratyakSa evaM parokSa sarakArI hastakSepa ko svIkAra nahIM kregaa| adhigrahaNa kA prastAvita adhiniyama eka galata zurUAta hai aura isa paramparA ke durupayoga kI sambhAvanA kA khatarA anya jaina tIrthoM evaM pUjA sthaloM ke lie hamezA banA rahegA / prastAva meM rASTrapati, pradhAnamaMtrI, bihAra rAjya ke rAjyapAla evaM mukhyamaMtrI mahodaya se purajora zabdoM meM apIla kI gaI ki zrI sammeda zikharajI ke prati jainoM ke bhAvAtmaka evaM zraddhAmaya lagAva ko dekhate hue prastAvita adhigrahaNa adhiniyama (adhyAdeza) ko turanta radda kreN|" sthAnakavAsI samAja ke AcArya devendra munijI ne sammeta zikharajI vivAda para gaharI cintA vyakta karate hue gata 2 aprela Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" 94 ko seTha AnandajI kalyANajI TrasTa ke adhyakSa seTha zreNika bhAI kastUra bhAI ko eka patra meM likhA hai " 'maiM socatA hU~ eka ora digambara paramparA ke mahAmanISI AcArya zrI vidyAnandajI mahArAja jo ekatA ke sajaga praharI haiM, dUsarI ora zvetAmbara samAja ke mUrdhanya manISI AcArya zrI padmasAgarajI mahArAja, ina donoM mahAmanISiyoM ko milakara jo prazna samupasthita kiyA gayA hai usa para cintana kara yaha nirNaya lenA cAhie ki ekadUsare ke kArya meM hastakSepa na kiyA jAye tabhI samAja kI ekatA surakSita raha skegii|" bihAra sarakAra dvArA prastAvita adhyAdeza kA digambara samAja kI netAgirI karane vAle loga jisa taraha kI vakAlAta, svAgata evaM pracAra kara rahe haiM usase svata: hI spaSTa hotA hai ki isa adhyAdeza ko jArI karavAne meM unhoMne sabhI prakAra ke hathakaNDoM kA prayoga kiyA hai| 54 zvetAmbara samAja ke mukhya tIna sampradAya haiM-- mandira mArgI sAdhu mArgI va terApaMthI samAja, inako bhI adhyAdeza meM prabandha aura mAlikAnA haka dilAne kA pralobhana diyA gayA hai lekina sAdhumArgI va terApaMthI samAja bhI, sammeta zikhara vivAda meM sarakArI hastakSepa ke sakhta virUddha haiN| phira bhI zramaNa saMskRti rakSA samiti (digambara samAja) ke saMyojaka zrI subhASa jaina dvArA prasArita 27 maI 1994 ke eka, chaH pRSThIya liphaleTa meM tathyoM evaM satyoM ko jisa taraha tor3a-maroDa ke prastuta kiyA gayA hai Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 55 usakA binduvAra uttara dene ke bAda bhI yaha bahasa kahIM rUkane vAlI nahIM hai kyoMki kutarkoM kA kyA kabhI kahIM anta huA hai? jhUTha evaM phareba kI bhI hada hotI hai| ukta liphaleTa meM patA nahIM kisa pinaka meM darzAyA gayA hai ki "samasta jaina samAja isa adhyAdeza ke prati bihAra sarakAra kA riNI rahegA"jaba ki kucha digambaroM ko chor3a kara pUrA jaina zvetAmbara samAja (mandiramArgI, sAdhu-mArgI evaM terApaMthI) isa adhyAdeza kI kar3I nindA karate hue ise turanta nirasta karane kI purajora mAMga kara rahA hai| lokasabhA aura rAjya sabhA taka meM isa adhyAdeza ko nirasta karane kI AvAja uThI haiN| subhASa jI! samasta jaina samAja kA artha kevala digambara samAja ke Apa jaise kucha loga to nahIM hote haiN| yaha to Apa bhI khUba acchI taraha jAnate haiM phira sarakAra evaM Ama janatA ko paga-paga para bhramita kara Akhira unheM Apa kahA~le jAnA cAhate haiM? "saMkaToM kI AndhI meM sammeta zikharajI tIrtha"pustaka meM zrI saMjaya vorA ne satyoM evaM tathyoM ke sahAre vastusthiti ko prastuta karate hue pRSTha 39 para likhA hai "adAlata ke yuddha dvArA sammeta zikhara tIrtha para kabjA jamAne meM nAkAma hue digambaroM ne AkhirI upAya ke taura para bihAra kI tatkAlIna lAlUprasAda yAdava kI sarakAra ko hathiyAra ke rUpa meM istemAla karane kA khataranAka khela zurU kiyA hai| bihAra sarakAra jo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" adhyAdeza jArI karanA cAhatI hai usakA masaudA par3hate hI isa bAta kA patA cala jAtA hai| bihAra kI sarakAra kisa taraha se digambaroM ke mohare kA kiradAra nibhA rahI hai isakA patA isa bAta se calatA hai ki sUcita adhyAdeza kA pUrA masaudA, prApta jAnakArI ke anusAra zrI DI. ke. jaina nAmaka digambara sadasya ne taiyAra kiyA hai| ye mahAthaya sarakAra ke kAnUnI saciva bhI raha cuke haiN| hAlAMki digambara eka bAta bhUla rahe haiM ki agara yaha tIrtha sarakAra ke aMkuza ke tahata A gayA to isakI pavitratA hI khatma ho jAyegI aura sampradAya ko bhI isakA manovAMchita lAbha nahIM milegaa| bihAra sarakAra ke sUcita adhyAdeza kI eka se jyAdA daphAeM aisI haiM jisase yaha siddha hotA hai ki sammeta zikharajI tIrtha ke saMcAlana meM AkhirI sattA sarakAra kI hI hogI aura yaha tIrtha jainoM kA na rahakara eka bhraSTAcArI sarakArI mahakamA bana jaayegaa|" sammeda zikhara-vivAda ke sambandha meM "mAyA"ne apane 15 maI 1994 ke aMka meM eka vistRta lekha prakAzita karane ke sAtha hI kucha citra bhI prakAzita kiye the| isameM eka citra zvetAmbaroM aura digambaroM kI baiThaka kA hai| isa citra ke nIce likhA hai-svayaMbhU paMcaH zvetAmbaroM aura digambaroM kI baiThaka meM lAlUprasAda yaadv| ukta lekha meM 8 aprela 94 kI baiThaka ke daurAna baineTa kaoNlamena kampanI (jo TAimsa oNpha iNDiyA-navabhArata TAimsa Adi kA prakAzana karatI hai) ke mAlika sAhU azokakumAra jaina jo bhArata varSIya digambara jaina tIrtha kSetra kameTI ke adhyakSa haiM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 57 digambara matAvalambI pratinidhi ke rUpa meM bhAga lete hue kahA ki jaba taka sammeta zikharajI prabandhana meM digambaroM ko barAbara kA pratinidhitva nahIM milegA taba taka digambaroM ke vAste vahA~ pUjAarcanA karanA bhI aba durlabha hai| zrI jaina ne Age kahA ki lAlU yAdava ne prastAvita adhyAdeza ke mAdhyama se sammeta zikhara jI prabandhana borDa meM digambaroM ko bhI barAbara kA pratinidhitva dene kA nirNaya lekara sarAhanIya kAma kiyA hai| ukta lekha meM spaSTa ullekha kiyA gayA hai ''sammeta zikharajI ke prabandhana meM apanI zirakata ke lie jo digambara matAvalambI arase se parezAna the, ve isa bAta se kAphI prasanna hue ki naye prastAvita adhyAdeza meM prabandhana borDa meM unheM bhI barAbarI kA haka diyA gayA hai| zvetAmbaroM ko isI bAta kA jhaTakA lagA ki jo digambara matAvalambI unheM adAlata meM mAta nahIM de sake ve lAlU yAdava ke isa phaisale ke mAdhyama se unheM mAta de baitthe|'' kitanI bar3I viDambanA hai ki kabhI purAne pharamAnoM ko gaira jimmedArI pUrNa tarIke se pharjI batalAyA jAtA hai, kabhI yAtriyoM kI asuvidhAoM ko lekara bavanDara khar3A kiyA jAtA hai to kabhI yaha mAMga kI jAtI hai ki jaba taka sammeta zikharajI prabandhana meM digambaroM ko barAbara kA pratinidhitva nahIM milegA taba taka digambaroM ke vAste vahA~ pUjA - arcanA karanA bhI muzkila hai| ukta tInoM hI mana-ghaDanta bAteM, phira bhI prabandhana meM hissedArI pAne kA adhikAra nahIM dilAtI hai| isalie adAlatoM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" meM asaphala hone ke bAda ulaTe-sIdhe rAste se lAlU yAdava ko paTA kara jo khela, khelA gayA hai vaha samUce jaina samAja ke lie gambhIra rUpa se vicAraNIya viSaya hai| hama jAnanA cAheMge ki ukta AropoM aura tarkoM ke sahAre yadi digambaroM ke AdhIna tIrthoM meM zvetAmbara bhI prabandhana meM hissedArI kI mAMga kareM to kyA digambarI ise bardAzta kara pAyeMge? aura isa taraha kI mAMga naitika aura kAnUnI dRSTi se bhI bauddhika divAliyepana kI sUcaka hone ke sAtha hI samAja evaM dhArmika kSetra meM jAne-anajAne vinAza ke bIja bone vAlI hai| azokajI ko yaha nahIM bhUlanA cAhie ki samAja ko jor3ane meM varSoM kar3I mehanata karanI par3atI hai lekina samAja ko tor3ane meM kucha kSaNa hI paryApta hote haiM / lAlU yAdava kA sahArA lekara manovAMchita saphalatA kI prathama sIr3hI jarUra pAra kara lI gaI hai lekina antima sIr3hI ko pAra karanA lAlU jaisA khela nahIM hai| lAlU yAdava apanI karatUtoM se jitane badanAma ho gaye haiM utanA zAyada hI koI rAjanetA huA hogaa| aba taka to ve khataroM ko khilAyA karate the lekina kAlacakra ne pAsA palaTa kara rakha diyA hai evaM Aja khatareM unheM khilA rahe haiN| sammeta zikharajI ke vivAda ko lekara "paMjAba kesarI" dainika ne bhI eka vistRta lekha 16 maI 1994 ko prakAzita kiyA thA jisakA antima pairAgrApha lAlU yAdava kI kArya-praNAlI para acchA prakAza DAlatA hai jo nimna prakAra hai Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 59 "lAlU yAdava hAlAki dharma nirapekSatA kA dama bharate haiM phira bhI vaha jAnabUjha kara dhArmika mAmaloM meM hastakSepa kara rahe haiM | gayAjI mandira meM unhoMne jAnabUjha kara vivAda khar3A kiyaa| aba vaha apane dalita prema ke kAraNa use navabauddhoM ko sauMpane kI taiyArI kara rahe haiN| unake varadahasta ke kAraNa vahA~ para bauddhoM ne hindU mUrtiyoM se tor3aphor3a taka kara ddaalii| apanI lIDarI kI dukAna camakAne ke lie vaha hinduoM aura navabauddhoM ko bhir3A rahe haiN| rAMcI ke samIpa jagannAtha ke aitihAsika mandira ko bhI unhoMne vivAda meM ulajhA diyA hai| gata dinoM vaizAlI meM bhagavAna mahAvIra kI janmasthalI para bhI kabjA karane kA prayAsa huaa|laaluu yAdava ne harijana zaMkarAcArya niyukta karane kA zothA chedd'aa| unake hI eka kRpA pAtra pulisa adhikArI kuNAla kizora ne paTanA ke hanumAna mandira meM harijana pujArI niyukta kiyA hai| lAlU voTa baTorane ke lie vibhinna jAtiyoM aura sampradAyoM ko Apasa meM lar3avA rahe hai|' isI taraha "rAjasthAna patrikA" dainika ne apane 10 janavarI 1994 ke aMka meM jo sampAdakIya lekha prakAzita kiyA hai vaha sammeta zikharajI vivAda meM lAlU yAdava kI karatUta kA acchA citraNa prastuta karatA hai| sampAdakIya lekha isa prakAra hai sammeda zikhara vivAda bihAra meM prasiddha jaina tIrtha sammeda zikhara ke prabandha ko lekara zvetAmbara samudAya aura digambaroM ke bIca vivAda meM bihAra sarakAra * ke isa phaisale ne Aga meM ghI kA kAma kiyA hai jisameM prabandha kI vartamAna vyavasthA meM parivartana karane ke lie adhyAdeza jArI kiyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" jaaegaa| sarakAra kA irAdA hai ki isa tIrthasthala ke prabandha ke lie eka borDa kA gaThana kiyA jAe jisameM donoM samudAyoM ke barAbara pratinidhi hoM aura usakA adhyakSa kamiznara stara kA koI adhikArI ho, jisakA sAmAnyatayA jaina darzana meM vizvAsa ho / digambara samAja kA tarka yaha hai ki isa tIrtha kI vyavasthA bahuta kharAba hai aura yAtriyoM ke lie vartamAna vyavasthA, jisakA jimmA zvetAmbaroM ke hAtha meM hai, ThIka nahIM hai / mukhyamaMtrI lAlUprasAda yAdava kA kahanA hai ki yaha tIrtha donoM samudAyoM kA hai aura isakI vyavasthA donoM samudAyoM ko milakara karanI cAhie isIlie rAjya sarakAra eka adhyAdeza jArI karake isakA adhigrahaNa karanA cAhatI hai| isa sampUrNa vivAda meM eka bAta ubhara kara AtI hai ki sarakAra kyA sabhI dhArmika sthaloM, tIrtha sthAnoM kI vyavasthA meM apanA dakhala karanA cAhatI hai ? aisA nahIM hai to use sammeda zikhara jo zvetAmbara samudAya kA pavitratama tIrthasthala hai aura jisakI vyavasthA zvetAmbara samAja ke TrasTa ke hAtha meM hai, meM dakhala karane kI AvazyakatA kyoM par3anI cAhie ? kisI bhI tIrtha sthAna kI vyavasthA ThIka hai yA nahIM, yaha masalA prabandha kara rahe TrasTa aura usa samudAya ke logoM ke hI taya karane kI bAta honI caahie| yadi vyavasthA ke mudde para sarakArI dakhala kA rAstA khola diyA gayA to usake kAphI dUragAmI aura gambhIra pariNAma nikleNge| sammeda zikhara tIrtha para vetAmbaroM kA adhikAra hai yA digambaroM kA adhikAra hai, isakA phaisalA adAlata kara sakatI hai, kAryapAlikA nhiiN| sammeda zikhara tIrtha kA prabandha 1953 meM AnandajI kalyANajI TrasTa ko sauMpA gayA thA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 " sammeda zikhara - vivAda kyoM aura kaisA?" 61 aura taba se aba taka vahIM isakI vyavasthA dekha rahA hai| yadi prabandha meM koI khAmI thI to isa tIrthasthAna ke prabandha ke sambandha meM bhArata sarakAra, privI kaoNunsila va AjAdI ke bAda bihAra sarakAra ne bhI prabandha kI jimmedArI zvetAmbara samAja ko kyo sauMpI thI ? yadi Aja usake prabandha ke sambandha meM kisI ko koI zikAyata hai to usake lie adAlata kA mArga khulA hai| adAlata meM yadi sammeda zikhara tIrtha kI milkiyata ke sambandha meM koI sandeha paidA kiyA gayA to vaha sandeha bhI tIrtha ke sarakAra dvArA adhigRhIta karane se nahIM, adAlata ke phaisale se hI nipaTegA | rAjya sarakAra ko isameM dakhala dene kA koI naitika adhikAra nahIM ho sakatA / zvetAmbara aura digambara samAja meM isa mudde ko lekara eka jabardasta vivAda aura TakarAva kI sthiti hai / yadi sarakAra isake prabandha meM digambaroM kI bhAgIdArI karanA cAhatI hai, usake pIche sarakAra kI nIyata kyA hai ? kevala isa kSetra kA vikAsa to nahIM ho sakatA / jo TrasTa Aja isakA prabandha kara rahA hai usake sAtha bAtacIta karake isa dizA meM kadama uThAe jA sakate haiM, usake lie isake prabandha meM sarakArI dakhala kI koI AvazyakatA nahIM honI caahie| zvetAmbara aura digambara, jo donoM hI jaina dharma ke anuyAyI haiM, unheM hI isa mudde para soca-vicAra karane denA caahie| varSoM se jisa tIrtha para eka samudAya kA adhikAra hai usameM koI badalAva lAnA bhI ho to yaha bAta donoM samudAyoM ko milakara taya karanI hai, sarakAra ko nhiiN| koI bhI tIrtha kisI varga vizeSa kA nahIM ho sktaa| bhArata ke sabhI tIrtha sthaloM meM hara samudAya ke anuyAyI jAte rahe haiM aura Aja bhI jAte Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" haiM | rAjasthAna ke RSabhadeva va mahAvIrajI meM bhI ajaina loga bar3I niSThA aura AsthA se jAte haiM aura unake Ane jAne para prabandhakoM kI ora se koI pAbandI nahIM hai| vaiSNava tIrthasthaloM kI bhI yahI sthiti hai| badrInAtha, kedAranAtha, rAmezvaram koI bhI vaiSNava tIrtha aisA nahIM hai, jisameM jainiyoM ke jAne para pratibandha ho / aisI sthiti meM mukhyamaMtrI kA yaha kathana bematalaba hai ki sammeda zikhara sampUrNa jaina samAja kA hai| sammeda zikhara kI yAtrA, ajaina bhI karate Ae haiM, aura Aja bhI karate haiM / milkiyata ke mudde ko prabandha kI tathAkathita khAmiyoM ke sAtha jor3ane se hI yaha vivAda adhika ugra huA hai| lAlUprasAda yAdava ke aba taka ke vyavahAra se aisA bhrama paidA hotA hai ki unakA jhukAva eka pakSa kI ora hai| kisI bhI mukhyamaMtrI ko aisI dhAraNA paidA nahIM hone denI caahie| yadi isa tIrtha kI milkiyata para koI vivAda hai to isakA phaisalA to adAlata hI karegI, jise sabhI pakSoM ko mAnya karanA hogaa| aitihAsika dastAveja, sarakAra ke sAtha hue karAroM ke AdhAra para hI phaisalA ho sakatA hai / kevala prabandha meM khAmiyoM ke AdhAra para kisI bhI dharma ke anuyAyiyoM kI bhAvanAoM ko AghAta pahuMcAnA na kevala anucita hai, balki yaha vivAda ko ugra banAne vAlA sAbita hogaa| bihAra sarakAra ne abhI koI adhyAdeza jArI nahIM kiyA hai| kevala adhyAdeza jArI karane kA prastAva mAtra hai lekina mukhyamaMtrI ke bayAnoM ne zaMkAeM paidA kara dI haiM / digambara samAja ko vartamAna vyavasthA meM parivartana ke lie sarakAra se madada lene kI AvazyakatA nahIM honI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 63 caahie| yadi ve vyavasthA meM koI sudhAra cAhate haiM to isake prabandhaka TrasTa se bAtacIta karanI caahie| donoM samudAya eka hI dharma ke anuyAyI haiM, aisI sthiti meM aise dhArmika AsthA ke muddoM ko adAlata meM ghasITanA yA rAjanItika sattA kA dakhala kisI ke hita meM nahIM hogA, isa saccAI ko samajhanA caahie| kevala prabandha meM khAmiyoM kI Ar3a meM aise pavitra tIrthasthala ko vivAdAspada banAnA kisI ke hita meM nahIM hogaa| isa tIrthasthala kI sampUrNa jaina samAja meM mAnyatA hai| AsthA ke prazna na to adAlateM nipaTA sakatI haiM aura na sarakAreM / isa buniyAdI bAta ko samajha kara hI isa vivAda ko hala kiyA jAnA caahie|" prathama to sAhU azoka jaina apane hI samAcAra-patroM meM apane ko bAra-bAra jaina samAja kA zIrSa netA chapavA kara sarakAra aura Ama janatA ko bhramita kara rahe haiM tathA kisI bhI pramukha vyakti ke nAma se apane pakSa meM managhaDanta samAcAra chapavA kara apane sAtha hI apane akhabAroM kI vizvasanIyatA ko bhI khule Ama samApta kara rahe haiN| sammeda zikhara-vivAda ko lekara inake akhabAroM meM jo kucha chapA aura chapatA jA rahA hai usakI sArI pola gata aprela 1998 meM "Namo titthassa" meM prakAzita nimna likhita do udAharaNoM se svataH hI khula jAtI hai ___ "sAha azoka jaina ko unake hI akhabAra bAra-bAra jaina samAja kA zIrSa netA likha rahe haiM jabaki sacAI yaha hai ki sAha azoka jaina zvetAmbara, digambara, sthAnakavAsI aura terApaMtha, ina cAra ghaTakoM meM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com 1OL Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" se kevala digambara samAja ke netA haiM tathA digambara samAja ke do dhar3oM meM se mAtra eka dhar3e kA netRtva kara rahe haiM / usameM bhI 100 pratizata loga unheM apanA netA mAne, yaha bAta nahIM hai| isa prakAra yaha spaSTa hai ki jaina saMgha ke 1/8 hisse se bhI kama loga unake netRtva ko svIkAra kara rahe haiN| inhIM ke eka akhabAra meM 3 pharavarI 1998 ke pRSTha 5 para chapA ki zvetAmbara jaina samAja ke sarvocca TrasTa AnandajI kalyANajI ke mAnada sadasya aura kharataragaccha mahAsaMgha ke pradeza adhyakSa udyogapati zrI hajArImala bAMThiyA kI ora se pradhAnamaMtrI zrI indrakumAra gujarAla ko likhe gae patra meM ullekha kiyA hai ki svataMtratA kI svarNa jayantI varSa meM bhI bhraSTa netA aura adhikAriyoM para akuMza nahIM lagA hai kintu pratiSThita udyogapati sAhU azoka jaina ko utpIr3ita kiyA jA rahA hai jo sarvatra nindanIya hai|'' jaba ki zrI hajArImalajI bAMThiyA se maiMne pUchA to unhoMne kahA ki mujhe to isa viSaya meM kucha patA bhI nahIM evaM na hI maiMne aisA koI patra diyA, mujhe to khuda Azcarya huA, jaba isa samAcAra ke tInacAra dina bAda apanI yAtrA se maiM hAtharasa lauTA to mere eka mitra ne batAyA ki akhabAra meM ApakA vaktavya chapA hai| sapheda jhUTha likhA jA rahA hai| - lalita naahttaa| paga-paga para bhrAmaka pracAra evaM dhokhadhar3I kara prathama to prabandhana meM hissedArI prApta karanA bahuta kaThina hai| dvitIya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 65 digambara samAja kI sarvazreSTha pravRtti-tyAga aura usakI ujjavala chaviko thor3e se svArtha ke lie kalaMkita karanA nizcaya hI svayaM ke pairoM para kulhADI mArane jaisA kRtya hai| hameM bahuta pIr3A ke sAtha kahanA par3a rahA hai ki sammeda zikharajI ke mAmale meM kitane nimna stara taka dhokhAdhar3I kA khela, khelA jA rahA hai| 8 maI 1998 meM "zvetAmbara jaina" meM prakAzita sarakArI Adeza se hama sabhI kI A~kheM khula jAnI cAhie zrI e.pI.siMha upAyukta girIDIha (bihAra) ne eka patra 17 aprela 1998 ko mahAmaMtrI zrI digambara jaina sammedAcala vikAsa kameTI madhubana, zikharajI girIDIha ko likhA hai jo nimna prakAra ____viSaya-abhUtapUrva paMcakalyANaka pratiSThA mahotsava sammedazikhara ke sambandha meN| uparyukta viSaya ke sambandha meM Apake patrAMka 5/98-99 dinAMka 11.4.98 dvArA madhubana avasthita zrI digambara jaina sammedAcala vikAsa kameTI dvArA paMcakalyANaka pUjA kAryakrama Ayojita karane kI sUcanA dI gayI hai, jisake lie vidhi-vyavasthA banAye rakhane hetu adhohastAkSarI ke patrAMka 1305/ go. dinAMka 12.4.98 dvArA patra nirgata kiye gaye haiM, lekina vizeSa zAkhA dvArA prApta sUcanA ke anusAra Apa logoM ke dvArA abhUtapUrva paMcakalyANaka pratiSThA mahotsava dinAMka 25.4.98 se 1.5.98 taka hone jA rahA hai tathA yaha vivAdita sthala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?'' caupar3A kuNDa para manAye jAne kI sUcanA hai / jabaki yaha spaSTa ho cukA hai ki caupar3A kuNDa eka vivAdita sthala hai evaM vibhinta nyAyAlayoM meM mAmale lambita haiM tathA isI ke anurUpa hI Apa logoM dvArA parcA bhI chapavAyA gayA hai| ___ ataH uparokta ke krama meM spaSTa karanA hai ki Apa logoM dvArA jilA prazAsana ke sAtha dhokhAdhar3I evaM galata tathyoM ko preSita kiyA gayA hai tathA parcA isake viparIta chapavAkara dhArmika unmAda paidA karane evaM vidhi-vyavasthA kI samasyA utpanna kI jA rahI hai / Apa do dinoM ke andara spaSTa kareM ki dhArmika unmAda paidA karane evaM vidhi-vyavasthA kI samasyA utpanna karane ke lie kyoM nahIM Apa logoM ke viruddha prAthamikI darja kI jaay| philahAla ukta pUre kAryakrama para roka lagAyI jAtI hai / yaha bhI spaSTa kareM ki kyA yaha parcA mAnanIya udya nyAyAlaya dvArA diye gaye adhyatana Adeza tathA mAnanIya sarvocca nyAyAlaya dvArA jaMgala kSetra meM gatividhi para roka tathA dhArmika sthala ko 1947 kI sthiti meM bane rahane ke niyama ke pratikUla yaha kAryavAhI nahIM hai ? pratilipi ArakSI adhIkSaka/vana pramaNDala padAdhikArI/anumaNDala padAdhikArI, giriDIha ko sUcanArtha evaM Avazyaka kAryavAhI hetu preSita / anurodha hai ki Apa tInoM vyaktigata rUpa se uparokta sthiti ko niyamAnusAra samIkSA kara leM evaM eka suspaSTa prativedana deM ki kyA ukta kAryakrama Ayojita hone diyA jAya yA nahIM yA niyamAnukUla hai yA nahIM ? ___ pratilipi upa vikAsa Ayukta/apara samAhartA, giriDIha ko Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" sUcanArtha evaM Avazyaka kAryavAhI hetu pressit| jayapura kI "maNibhadra"vArSika smArikA 1997 meM pramukha tIrthasevI zrI bhagavAnadAsa pAlIvAla ke prakAzita lekha ko yahA~ jyoM kA tyoM prakAzita kiyA jA rahA hai jo digambara-samAja ke udbhava aura mahAn tIrthoM ko vivAdAspada banAne ke dUSita cakra ke sAtha hI adAlatoM ke nirNaya kI saMkSipta jAnakArI se Ama janatA, vizeSa kara samUce jaina samAja ko sahI evaM vAstavika sthiti se paricita hone meM madada milegI ''ye nizcita rUpa se nahIM kahA jA sakatA ki kisa tArIkha saMvata athavA san meM digambara samAja zvetAmbaroM se alaga huA, lekina yaha nirvivAda rUpa se satya hai ki bhagavAna mahAvIra ke nirvANa ke 609 sAla bAda digambara AmanAya kA prAdurbhAva huaa| pahale jaina samAja jaina saMgha ke nAma se hI jAnA jAtA thaa| vartamAna kAla kI avasarpiNI kAla meM 24 tIrthaMkara RSabhadeva se lekara bhagavAna mahAvIra taka hue jo vartamAna kAla ke tIsare evaM cauthe bhAga se sambandhita haiN| isa kAla ke pA~caveM kAla ke tIna sAla sAr3he ATha mahine bAda isa samAja kA prAdurbhAva mAnA jAtA hai| digambara samAja ke sAre hI bar3e tIrtha dakSiNa meM haiN| isakA eka sabase bar3A kAraNa unake bhadrabAhU svAmI jo ujjainI meM the, vahA~ para akAla par3ane se dakSiNa kI ora cale gye| unhoMne vahA~ tIrtha sthApita kiye| mUrti nirmANa evaM mAnyatAoM meM bhedaHdigambara samAja ke zvetAmbara samAja se alaga hone ke sAtha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" hI mUrti nirmANa evaM unakI mAnyatAoM meM bhinnatA Ane lgii| ina bhedoM kI kaThoratA ke bAre meM zrIratanamandIragaNI kI kitAba 'bhojA prabandha' jo saMvat 1537 meM likhI gaI thI ke anusAra giranAra pahAr3a ko lekara prArambha huii| isakA dharmasAgarajI dvArA likhita pustaka 'pravacchA parIkSA' (saMvat 1629) meM ullekha hai| yaha vivAda eka mahIne taka lagAtAra cAlU rahA / anta meM ambikA devI ne prakaTa hokara nirNaya diyA ki jo loga strI ko mokSa kA adhikArI mAnate hoM vahI isa tIrthakSetra ke adhikArI haiM / isa para digambara loga pIche haTa gye| Age se koI jhagar3A na ho isalie Age se bhagavAna kI banane vAlI mUrtiyoM meM digambara loga purUSa liMga kA cinha banAne lage evaM zvetAmbara mUrtiyAM baiThI huI, paira ke nIce kandaurA aura laMgoTa ke lie salavaTa ke nizAna banane lge| ye bheda pandrahavIM zatAbdI ke madhya meM cAlU hue| AmanAoM kI mAnyatAoM meM mukhya bheda nimnAnusAra pracalita ____ 1. digambara AmanAya vAle strI ko mokSa kA adhikArI nahIM mAnate haiM jabaki zvetAmbara mAnate haiN| 2. digambara 24 tIrthaMkaroM meM se 5 ko avivAhita mAnate haiM jabaki zvetAmbara kevala 3 ko hI mAnate haiN| 3. digambara sAdhu hathelI para, usI sthAna para tathA usI samaya AhAra grahaNa karate haiN| zvetAmbara sAdhu ghara-ghara se AhAra lAkara apane Thaharane kI jagaha AhAra karate haiN| 4. digambara 5 pANDuoM kI mukti nahIM mAnate haiM jabaki Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " sammeda zikhara - vivAda kyoM aura kaisA?" zvetAmbara mAnate haiM / 69 5. digambara AmanAya meM dropadI ko solaha satiyoM meM nahIM mAnate haiM jabaki zvetAmbara mAnate haiM / 6. digambara meM tIrthaMkara, cakravartI, baladeva, vAsudeva prakRti kI anya bAtoM se mukta haiM jabaki zvetAmbara unheM mukta nahIM mAnate haiN| 7. digambara meM kevalI pRthvI se cAra AMgula Upara calate haiM, zvetAmbara ise nahIM mAnate haiM / 8. digambara meM indra sau haiM jabaki zvetAmbara meM ye 64 haiM / 9. digambara meM bhagavAna RSabhadeva ke mAtA pitA jur3avA nahIM hue the, zvetAmbara meM jur3avA hue the aisA mAnate haiM / 10. bhagavAna RSabhadeva ne 5 muSThI loca kiyA thA, zvetAmbaroM ne 4 muSThI loca hI mAnA hai / 11. bhagavAna mahAvIra kevala jJAna prApta hone ke bAda bImAra nahIM hue para zvetAmbara aisA nahIM mAnate haiM / 12. digambara AmanAya meM jaina Agama yA jainasUtra kA astitva meM honA nahIM mAnate haiM, jabaki zvetAmbara mAnate haiM / tIrthoM ke vivAda isa taraha digambaroM ne zvetAmbaroM se alaga hone ke bAda bar3e tIrthoM para kabje ke lie anAdhikRta ceSTAe~ zurU kara dI evaM unhoMne apane hisAba se tarka prastuta karane zurU kara die / isI zrRMkhalA meM rAjagiri, pAvApurI, caMvalezvara, antarikSajI, kumbhoja giri aura abhI hAla paTanA sthita gulajAra bAga kamaladraha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" tIrtha para bhI digambara samAja ne apanA prabhutva jamAne ke lie ceSTA zurU kara dii| isake bAda jo mukhya tIrthoM para vivAda cala rahe haiM unakA saMkSipta vivaraNa nIce diyA jA rahA hai : 1. sammetazikhara tIrtha kA vivAda : isa tIrtha kI mAlakI, saMcAlana evaM adhikAra bahuta purAne samaya se zvetAmbara jaina sampradAya aura saMgha ke hAtha meM thaa| akabara bAdazAha evaM privI kaoNunsila ne bhI ina para apanI manjUrI dI thii| dinAMka 5.2.65 ko hue dvi-pakSIya karAra ke jariye isa sAre tIrtha para zrI AnandajI kalyANajI TrasTa ke adhikAroM kA samarthana kiyA thA jo bihAra sarakAra ke sAtha huA thaa| seTha AnandajI kalyANajI per3hI TrasTa ne digambaroM ke virUdva 1967 meM pahAr3a para nirmANa ko rokane ke lie mukadamA dAyara kiyaa| digambaroM ne bhI san 1968 meM mukadamA dAyara kiyaa| donoM mukadamoM kA phaisalA 3 mArca, 90 ko huaa| isa phaisale ke virUddha zvetAmbara, digambara aura bihAra sarakAra ne rAMcI hAIkorTa meM apIla dAyara kii| isakA phaisalA 1 julAI 1997 ko huA jisake anusAra 5.2.65 ke karAra ko radda kara diyA / seTha AnandajI kalyANajI TrasTa ko vyavasAyI TrasTa mAnA tathA pUre pahAr3a ko sarakAra ne apane hAtha meM le liyA / sametazikharajI kI coTI para AdhA mIla ke phailAva meM bane hue mandiroM ko sampUrNa jaina samAja kA ghoSita kara diyaa| isa Adeza ke khilApha AnandajI kalyANajI TrasTa ne Dabala baiMca meM apIla dAyara kara yathAsthiti ke Adeza prApta kara liye haiN| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 71 2. kezariyAjI kA vivAdaH mevAr3a mahArANA dvArA vyavasthA ke lie gaThita 8 sadasyoM kI kameTI kI zithilatA ke kAraNa devasthAna vibhAga ne ise apane kabje meM le liyaa| isake lie 1962 meM rAjasthAna hAIkorTa meM riTa yAcikA dAyara kii| 30.3.66 ke nirNaya meM yaha mandira zvetAmbara ghoSita kara diyaa| rAjasthAna sarakAra ne suprIma korTa meM apIla dAyara kI jisake antargata yaha mandira jaina ghoSita huaa| 1981 meM zvetAmbara samAja evaM 1983 meM digambara samAja ne apIleM kI jisake lie 2.2.97 ko nirNaya diyA ki sarakAra isake lie kameTI kA gaThana kareM / uparokta Adeza ke khilApha rAjya sarakAra ne Dabala baiMca meM tathA hinduoM ne hindu mandira ghoSita karane kI apIla dAyara kara dii| 3. prasiddha tIrtha zrImahAvIrajI kA vivAdaH yaha tIrtha dillI-bambaI relamArga para sthita hai tathA isI nAma se sTezana hai| sar3aka mArga se bhI vibhinna bhAgoM se jur3A huA hai| mUlanAyaka bhUgarbha se nikale malliyAgirI raMga ke ati camatkArI haiN| zurU se hI hinDona, jilA savAImAdhopura, ke zvetAmbara pallIvAla paMcAyata ke hAtha meM isakI vyavasthA rhii| isa mandira kA nirmANa bharatapura rAja ke dIvAna jodharAja ne kraayaa| vijayagaccha ke mahAnandasAgara sUrijI dvArA saMvat 1862 meM isa mUrti kI pratiSThA huii| digambara samAja dvArA kAlAntara meM anAdhikRta ceSTA kI gaI aura isa para bhI kabjA karane kI koziza cAlU huii| zvetAmbara pallIvAla paMcAyata, khAsataura se svargIya zrInArAyaNalAlajI pallIvAla ne isakA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" pratikAra kiyaa| san 1973 meM zrI jaina zve. (mUrtipUjaka) zrI mahAvIra jI tIrtha rakSA samiti kA gaThana evaM rajisTrezana hokara isa kArya meM pUre manoyoga se juTa gii| isa kesa meM jaina-ajaina 18 vyaktiyoM ke bayAna darja ho cuke the| 1991 meM bhArata sarakAra dvArA rAmajanma bhUmi, bAbarI masjida vivAda ke antargata eka nayA ekTa dhArmika sthaloM kI sthiti sambandhI 15 agasta 1947 kA pArita huA jisake antargata digambara samAja kI darakhvAsta mAnanIya nyAyAlaya ne manjUra kara lii| isa Adeza ke khilApha do apIleM zvetAmbara samAja dvArA hAIkorTa kI jayapura baiMca meM prastuta kI gaI jo manjUra kara lI gii| digambara kameTI maMdira parisara meM koI raddobadala, tor3aphoDa evaM mUrtiyoM ko nahIM haTA sake, isake lie yathAsthiti rakhane, kamiznara mukarrara karane evaM viDiyogrAphI philma banavAne ke lie zvetAmbara samAja ne eka sTe eplikezana rAjasthAna hAIkorTa kI jayapura baiMca meM lgaaii| dinAMka 1.7.97 ko yaha eplikezana maMjUra hokara dinAMka 3.7.97 ko donoM tarapha ke vakIloM kI maujUdagI meM vIDiyogrAphI karavA lI gaI hai| phAinala bahasa kI tArIkha 19.8.97 nizcita kI gayI hai| tIrthaMkara svarUpa jo tIrtha haiM unakI sevAbhakti aura rakSA karanA tIrthaMkara ke samAna haiM jinakI tana, mana, dhana se rakSA karanI caahie| jo bhI mahAn puNyazAlI vyakti, saMsthAeM aise puNya kAryoM meM lagI huI haiM unako sambala denA zvetAmbara samAja ke hara saMgha, saMsthA aura vyakti kA pUrNa dAyitva evaM kartavya hai | samAja samaya rahate jagegA to hI dharma aura tIrthoM kI rakSA hogI anyathA naye maMdira banate jAveMge, purAne tIrtha chinate jaaveNge|" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" jaina muniyoM dvArA adhyAdeza kA virodha 15 aprela 1994 ko mAnanIya rASTrapatijI evaM bihAra ke rAjyapAla mahodaya ko upAdhyAya yazobhadra vijayajI ma.sA. Adi ThANA 14(upAdhyAya yazobhadra vijaya, paMnyAsa padmasena vijayagaNi, muni zobhana vijaya, muni jinahaMsa vijaya, muni puNyasuMdara, muni ravikAnta vijaya, muni rAjapAla vijaya, paMnyAsa jayasoma vijaya, muni bhuvanasundara vijaya, muni guNasundara vijaya, muni anaMtabodhi vijaya, muni jinakIrti vijaya, muni saMyamabodhi, muni puNyaratna vijaya evaM muni jayadarzana vijaya Adi) ne tathyoM sahita sammeda zikhara ke bAre meM ahamadAbAda se jo patra likhA vaha nimna prakAra hai ___ "viSaya:- pArasanAtha hila-dhArmika AMtarika viSaya meM sarakArI hastakSepa binA jruurt| ___"bihAra rAjya ke girIDIha jile meM "pArasanAtha hila'' ke nAma se pracalita sammeda zikharajI tIrtha-pahAr3a kA saMcAlana, niyaMtraNa, malikI evaM kabjA bhArata varSa kI zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha kI pratinidhi saMsthA zrI AnandajI kalyANajI per3hI, ahamadAbAda ke haste hai| isa saMdarbha meM aitihAsika vigata nimna prakAra se hai paramparA se sammeda zikhara pahAr3a kA saMcAlana zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jainoM ke haste calA A rahA hai| mugala bAdazAha zahaMzAha akabara ke samaya se isa viSaya ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" dastAveja tathA pramANita sabUta Adi ukta per3hI ke pAsa Aja bhI maujUda haiN| i.sa. 1965 meM eka ikarAranAmeM dvArA bihAra rAjya sarakAra ne isa pahAr3a ke sambandha meM zvetAmbara mUrtipUjaka jainoM ke sAre haka svIkAra kiye haiN| i.sa. 1990 meM girIDIha (bihAra rAjya) kI adAlata ne ukta pahAr3a ke viSaya meM zvetAmbara mUrtipUjaka jainoM ke sAre hakoM ko svIkAra karate hue aitihAsika nirNaya diyA hai| i.sa. 1993 meM bihAra sarakAra ne nyAyAlaya meM aisI spaSTatA karate hue likhita dastAveja dvArA bayAna kiyA hai ki 'pArasanAthahila'' kA sampUrNa niyaMtraNa, mAlikI kabjA evaM saMcAlana jo zvetA. mU.pU. jainoM kA sthApita huA hai isa meM hameM bIca meM nahIM AnA hai| digambara bhAI-bahanoM ko ukta tIrtha meM rahI huI 20 TUkoM aura zrI gautama svAmIjI kI DhUMka meM sirpha bhakti karane (WORSHIP) kA hI adhikAra hai| hameM jJAta huA hai ki hAla meM bihAra sarakAra eka adhyAdeza hukma jArI karane jA rahI hai jisake mutAbika samasta tIrtha pahAr3a kA vahIvaTa mAlikI kabjA zvetA. mU.pU. jainoM se chIna kara sarakAra apanI ora se naI 13 sadasyoM vAlI kameTI ko sauMpanA cAhatI hai / isa prakAra pavitra tIrtha kA vahIvaTa Adi zvetAmbara mUrtipUjaka jainoM se, sarakAra chInanA cAhatI hai| dhArmika tIrthoM meM hastakSepa karanA sarakAra ke lie zobhanIya aura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 75 ucita nahIM hai / dhArmika sthAnoM kA saMcAlana una-una dharma ke siddhAntoM ke mutAbika una-una dharma ke zraddhAlu, ArAdhaka varga kareM aura usameM sarakAra susahAyaka bane, yahI sarakAra ke liye ucita aura kartavya hai| AthA hai Apa ukta adhyAdeza ko pArita nahIM hone deNge|' esa.ema.je.tIrtha rakSA TrasTa kA paripatra sammeda zikhara tIrtha ke mAmale meM jo bhrAntiyAM utpanna kI jA rahI haiM unake nirAkaraNa hetu esa.ema. je. tIrtha rakSA TrasTa ahamadAbAda ne jo paripatra, navInatama jAnakArI upalabdha karAne ke lie prasArita kiyA hai vaha nimna prakAra hai zrI sammeda zikharajI tIrtha ke bAre meM sadasyagaNoM dvArA navInatama pragati kI jAnakArI cAhI jAtI rahI hai / sahI vastusthiti batAne hetu hama yahAM navInatama pragati saMbaMdhI kucha tathya prastuta karate * jaisI ki Ama dhAraNA hai ki hama sammeda zikharajI saMbaMdhI samasta mukadameM hAra cuke haiM, sahI nahIM hai| * ekala pITha ke nirNaya ke viruddha mAnanIya ucca nyAyAlaya paTanA kI rAMcI baiMca meM hamane apIla kI hai aura ve sabhI (apIlas) svIkAra kara lI gaI haiN| apIlas (hAIphina) lisTa meM laga cukI haiM aura zIghra hI unakI sunavAI ho kara nirNaya ho jaayegaa| kameTI nirmANa se saMbaMdhita nirNaya ke viruddha hamane mAnanIya udyatam nyAyAlaya meM eka esa.ela.pI. dAyara kI thI kintu mAnanIya udyatama nyAyAlaya ne inTamiDimeTarI sTeja para hI isa mAmale meM dakhala dene se inkAra kara diyA kintu mAnanIya udyatama nyAyAlaya ne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" mAnanIya ucca nyAyAlaya ko ucca varIyatA para apIlas kA nirNaya karane hetu nirdezita kiyA hai| phira bhI, yaha hamArI mukhya apIla ko kisI bhI prakAra se prabhAvita nahIM karegI / 76 jaina zvetAmbara sosAyaTI kalakattA ne bhI isa mAmale meM mAnanIya ucca nyAyAlaya meM eka esa. pI. ela. dAyara kI bhI parantu mAnanIya uccatama nyAyAlaya ne isa mAmale meM hastakSepa nahIM karane kA punaH nirNaya kiyA / jaisA ki Apa jAnate hai ki mAnanIya rAMcI pITha ne Adeza diyA thA ki bihAra sarakAra, apIlas ke nirNaya hone taka eka kameTI kA nirmANa kare aura usakI madada se tIrtha kI vyavasthA kareM / samaya-samaya para hamAre dvArA vibhinna etarAja kiye jAne evaM vibhinna mudde uThAye jAne para aura bhI kaI kAraNoM se Aja dinAMka 25 aprela 1998 taka ukta kameTI kA nirmANa nahIM kiyA gayA hai / jaisA ki sabhI jAnate haiM ki digambarI logoM ne caupar3A kuNDa para avaidha nirmANa kArya kiyA thA aura ve tIna mUrtiyAM prANa pratiSThA karane hetu 1983 meM vahAM le gaye the| isa bAre meM aura bhI kaI kAnUnIvAda lambita cala rahe haiM / digambarI logoM ne caupar3A kuNDa meM dinAMka 22.4.98 se 2.5.98 taka paMcakalyANa mahApUjA hetu vizAla samAroha prastAvita kiyA aura usakA pracAra-prasAra bhI joradAra kiyA / hamAre kar3e virodha karane ke bAvajUda digambara logoM ne jhUThe evaM www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" galata tathya prastuta kara dinAMka 12.4.98 ko kalekTara DaipyUTI kamiznara se mahApUjA karane hetu evaM surakSA Adi prApta karane hetu Adeza prApta kara liye| hameM tatkAla kAryavAhI karanI par3I, vistRta tathyAtmaka prativedana taiyAra kara hamane apanA pakSa kalekTara DaipyUTI kamiznara girIDIha evaM saMbaMdhita adhikAriyoM ko prastuta kiyaa| Apako yaha jAnakArI dete hue hameM prasannatA hai ki vastusthiti kI jAnakArI prApta hone para kalekTara DaipyUTI kamiznara ne na kevala apane 12.4.98 ke Adeza ko nirasta hI kiyA varan dinAMka 17.4.98 ko naye Adeza prasArita kiye ki parvata para digambara logoM dvArA prastAvita mahotsava ko manAne kI ijAjata nahIM dI jaayegii| unhoMne digambara logoM ko do dina meM apanA spaSTIkaraNa prastuta karane hetu nirdezita kiyA ki kyoM nahIM unake viruddha dhArmika tanAva utpanna karane evaM kAnUna aura vyavasthA bigAr3ane kA aparAdhika mAmalA darja kara unake viruddha kAryavAhI kI jaave| * ina prayAsoM ke bAvajUda digambara logoM ne bhayaMkara dabAva jArI rakhA magara antataH adhikAriyoM ke apane Adeza dinAMka 20.4.98 ke dvArA dinAMka 22.4.98 se 2.5.98 (prANa pratiSThA karane kI prastAvita tithi) taka parvata para dhArA 144 lAgU karanI pdd'ii| * digambara logoM ko sarakAra ko yaha likhita meM parivacana denA par3A ki caupar3A kuNDa meM koI nirmANa kArya nahIM kiyA jAyegA aura na hI mUrti kI sthApanA kI jaayegii| yaha sUcanA hameM vizvasta sUtroM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" se prApta huI hai| __ * sambhavataH apIlasa kI sunavAI mAnanIya ucca nyAyAlaya dvArA grISmAvakAza ke pazcAt kI jAyegI / jAne-mAne suprasiddha vakIla jaise zrI siddhArthazaMkara rAya evaM hamAre paTanA ke purAne vakIla zrI vasudeva prasAda ko bhI vakIloM kI sUcI meM jor3A gayA hai| anya koI jAnakArI cAhe to kRpayA hameM patra likheN| bhavadIyavAste esa.ema.je.tIrtha rakSA TrasTa zAnA bhAI TI. zAha kAryakArI nidezaka kAryAlaya-lAla bhAI dalapata bhAI vandA, pankora nAkA ahamadAbAda 380008 sammeda zikhara jI ke bAre meM gaThita kameTI sammeda zikharajI tIrtha ke bAre meM seTha AnandajI kalyANa jI per3hI dvArA (binA tArIkha kA) prasArita patra jo hameM 19 agasta 98 ko prApta huA vaha nimnAnusAra hai viSaya :- sammetazikharajI tIrtha ke bAre meN| zrI sametazikharajI tIrtha ke liye cala rahe vivAda ke sambandha meM avagata karAyA jAtA hai ki bihAra rAjya kI mAnya uccanyAyAlaya ke madhyavartI (inTiriyama) hakama meM sacita kiye anasAra hI kamiTI gaThita kI jAnI thI, usake bAre meM bihAra sarakAra ne zrI sammetazikharajI tIrtha ke Adhe mIla ke kSetra ke saMcAlana, vyavasthA Adi karane ke liye kamiTI niyukta kara dI hai jisameM nimnAnusAra sadasya raheMgerAjya sarakAra ke pratinidhiH1. Ayukta evaM saciva-rAjasva bhUmi sudhAraNA vibhAga, bihAra-paTanA 2. sthAnIya Ayukta, bihAra sarakAra-naI dillI 3. audyogika vikAsa Ayukta, bihAra-paTanA 4. nirdezaka, vimAnana sahavizeSasaciva, bihAra-paTanA 5. upAyukta, giriDIha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" zvetAmbara samAja ke pratinidhiH 6. zrI kamalasiMhajI rAmapurIyA, kalakattA 7. zrI harakhacaMdajI nAhaTA, dillI 8. zrI azokabhAI gAMdhI, ahamadAbAda 9. zrI zanAbhAI TI.zAha, muMbaI 10. zrI Ara.esa.jaina, kalakattA (isa bIca zrI jaina kA duHkhada avasAna huA hai, unake sthAna para niyukti karane kI kAryavAhI cala rahI hai|) digaMbara samAja ke pratinidhiH 11. zrI basaMtalAla dozI, muMbaI 12. zrI DI.ke.jaina, noyaDA 13. zrI mahAvIraprasAda zeThI, giriDIha 14. zrI vijayakumAra jaina, giriDIha 15. zrI kailAzacaMda jaina, paTanA kamiTI apane saMcAlana ke niyama apane Apa bnaayegii| yaha ApakI jAnakArI ke liye hai| (vahI.TrasTI) ( hameM yaha sadA smaraNa rakhanA cAhie ki sabhI kArya jaba dharmAnusAra arthAt satyo evaM asatya kA vicAra karake karate haiM tabhI hama prabhu-kRpA ke pAtra banate haiN| ___ -mohanarAja bhaNDArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" sammeda zikharajI para mAlikAnA haka mAtra zvetAmbara jaina samAja kA hI hai bhArata ke samrATa akabara ne zrI vijaya hIravijaya sUrIzvarajI mahArAja ko dillI Ane kA nimaMtraNa diyaa| usa prArthanA ke anusAra ve dillI padhAreM aura vArtAlApa ke daurAna unhoMne samrATa akabara se pArasanAtha hila ke liye zvetAmbara jaina samAja ke pakSa meM eka pharamAna jArI karane kI prArthanA kii| samrATa akabara ne zvetAmbaroM ke pakSa meM eka pharamAna solahavIM zatAbdI meM jArI kiyaa| vaha eka milakIyatA kA dastAveja hai| kAnUna ke anusAra jo dastAveja tIsa varSa purAnA ho aura yadi vaha ucita mAdhyama dvArA peza kiyA jAve to sAkSya ke taura para mAnya hotA hai aura sAkSya meM binA kisI sabUta ke svIkAra kiyA jAtA hai| isake atirikta rAjA rAmabahAdura siMha aura sAthI va nagara seTha kastUrabhAI manubhAI aura sAthiyoM kI apIla saMkhyA 125 san 1930 meM privI kauMsila ke nirNaya ke anusAra pArasanAtha hila ke bAbata pAlagAMga esTeTa dvArA dinAMka 9 mArca, 1918 ko zvetAmbaroM ke pakSa meM becAna nAmA kAnUna kI dRSTi meM vaidha hai aura sambandhita pakSa usako mAnane ke liye bAdhya hai| resjyUDikeTA ke siddhAnta ke anusAra yaha prazna phira nahIM uThAyA jA sakatA hai| jo nirNaya diyA gayA hai vaha antima nirNaya hai, isakA koI virodha mAnya nahIM ho sakatA hai| pUjA-sthAna (spezala provIjana) adhiniyama 1991 ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 81 anusAra koI bhI vyakti kisI varga ke pUjA-sthAna yA usake bhAga ko kisI anya varga ke pUjA-sthAna yA usake bhAga meM nahIM badala sakatA hai| pUjA-sthAna kI dhArmika paddhati jo 15 agasta 1947 ko lAgU thI vaha paddhati hI Age cAlU rhegii| samrATa akabara ne jaba pharamAna jArI kiyA taba digambara dharmAvalambiyoM ne kabhI bhI koI etarAja nahIM kiyaa| jisakA tAtparya yaha hai ki pharamAna meM jo sthiti hai vaha unako mAnya thii| aba ve esTopala kAnUna ke kAraNa nyAyAlaya ke daravAje nahIM khaTakhaTA skte| zikharajI kI pahAr3iyoM para digambarI samAja kI koI mUrti nahIM hai isaliye vahAM para unake adhikAroM kI mAMga karanA satya se pare hai| AnaMdajI kalyANajI koI vyApArika saMsthA nahIM hai yaha eka cerITebala saMsthA hai jo ki pablika cerITebala TrasTa ekTa ke tahata paMjIkRta (rajisTarDa) hai| isakA eka cerITebala kamiznara hai| isa saMsthA ke memorenDama evaM ArTIkala isa vicAra kI puSTi karate haiN| isaliye aba yaha spaSTa hai ki isa viSaya para aba kisI bahasa aura tarka karane kI koI AvazyakatA nahIM hai sivAya isake ki yaha svIkAra kara liyA jAve ki pArasanAtha hilsa (sammeda zikharajI) zvetAmbara jainiyoM kA hI hai| -maMgalacanda baida eDavokeTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 "sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?' chapate-chapate. " sAdhvI ratnazIlA zrIjI ma.sA. eka satya ko chipAne ke lie sau jhUTha bolane par3ate haiM aura isI daura se mahAn aura pavitra vizva-prasiddha sammeda zikharajI kA tathAkathita vivAda gujara rahA hai| jaba jhUTha, gandI rAjanIti kA saMrakSaNa pA jAtA hai taba sthiti aura bhI bhayAnaka ho jAtI hai| maiM to kevala itanA hI kahanA cAhUMgI ki sammeda zikharajI ke tathAkathita vivAda ko kAnUna ke dAyare meM aba taka milI asaphalatA se khinna hokara use gandI rAjanIti ke kSetra meM ghasITane ke jo taura-tarIkeM apanAyeM gaye ve nizcaya hI samAja aura dharma ke mUla hitoM para sIdhA aura gaharA prahAra hai / mujhe yaha jAnakara prasannatA hai ki cintanazIla aura anubhavI variSTha patrakAra zrI mohanarAjajI bhaNDArI, sammeda zikharajI ke tathAkathita vivAda ke bAre meM satyoM aura tathyoM ko "sammeda zikharavivAda kyoM aura kaisA ?' zIrSaka pustaka meM prastuta karane kA bahuta hI kaThina aura atyanta anivArya zubha kArya kara rahe haiM / paristhitiyoM aura samaya kA prabala takAjA hai ki isa pustaka ke vyApaka pracAra-prasAra ke dAyitva ke prati hama saba jAgarUka hoM / - sAdhvI ratnazIlA kucerA - nAgaura (rAja.) tAM 15 sitambara, 1998 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" sAdhvI zubhadarzanA zrIjI ma.sA. Aja ke kalayuga meM satya kI rakSA karanA jitanA kaThina hai, utanA hI anivArya hai| itihAsa-prasiddha evaM mahAn pUjanIya tIrtha-sthala sammeda zikharajI kI sampUrNa vyavasthA aura mAlikAnA haka, jaina samAja ke eka bar3e samudAya(zvetAmbara jaina samAja) ke hAthoM meM bahuta hI lambe arse se calA A rahA hai usameM mAtra haka prApta karane ke lobha se jo rAjanItika khela, khelA jA rahA hai vaha mahAn tIrtha kI pavitratA ko naSTa-bhraSTa karane ke sAtha hI jaina samAja kI rahI-sahI ekatA meM viSa gholane jaisA mahApApa hai| yadyapi suzrAvaka, suprasiddha lekhaka evaM jAne-mAne variSTha patrakAra zrI mohanarAjajI bhaNDArI mere samparka meM to nahIM Aye lekina unake bAre meM jo kucha sunA-par3hA aura samajhA usake AdhAra para kaha sakatI hU~ ki niSpakSa aura sulajhe hue anubhavI vicAraka hone ke kAraNa hI sAmAjika evaM sArvajanika-jIvana meM zrI bhaNDArIjI kAphI vizvasanIya aura lokapriya haiN| mujhe khuzI hai ki sammeda zikharajI ke tathAkathita vivAda ke bAre meM zrI bhaNDArIjI jo tatkAlIna rASTrapati jJAnI jailasiMha evaM rAjasthAna ke mukhyamaMtrI bhairoMsiMha zekhAvata ke kara kamaloM se sammAnita haiM, "sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA ?' nAmaka pustaka likha rahe haiN| prabhu inake sadprayatna ko saphala banAyeM, yahI hArdika maMgalakAmanA hai| madanagaMja-kizanagar3ha (ajamera) -sAdhvI zubhadarzanA tA. 15 sitambara, 1998 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara- vivAda kyoM aura kaisA?" tIrthaMkara svarUpa jo tIrtha haiM unakI pavitratA kI surakSA evaM rakSA karanA samUce jaina samAja kA prathama evaM antima dharma evaM dAyitva hai| jaina samAja, samaya rahate jAgRta hogA tabhI dharma evaM pavitra tIrtha-sthaloM kI rakSA ho skegii| 84 sammeda zikhara- vivAda na to dharma ke anukUla hai aura na vyavahArika / kama se kama tIrthaMkaroM ke prati zraddhA aura AsthA rakhane vAloM ko aisA koI kArya nahIM karanA cAhie jo tIrthoM kI pavitratA ko naSTa karane kA kAraNa bane / mujhe prasannatA hai ki cintanazIla lokapriya variSTha patrakAra evaM lekhaka zrI mohanarAjajI bhaNDArI sammeda zikharajI ke pIr3Ajanaka evaM samAja ko vighaTana karane vAle tathAkathita vivAda para sAragarbhita pustaka likha rahe haiN| AzA hai ki zrI bhaNDArIjI ke isa sadprayatna kA samAja, sampradAyavAda se Upara uThakara mUlyAMkana kregaa| ajamera tA. 17 sitambara, 1998 - DA. jayacanda baida ema.esa., epha. e. sI. esa. adhyakSa- zrI vAsupUjya svAmI jaina rektAmbara mandira, ajamera mahAn tyAgI - tapasvI muni zrI hitarUci vijayajI mahArAja sAhaba ne eka aise viSaya kI ora Ama logoM kA dhyAna AkarSita kiyA hai jisake bAre meM bhArI bhrama phailA huA hai / homiyopatha kI goliyoM ko Ayurvedika davAoM kI taraha zuddha aura pavitra samajha kara logoM kA jhukAva tejI se homiyopatha kI ora bar3hatA jA rahA hai lekina homiyopatha kI davAiyoM ke nirmANa meM kitanI hiMsA aura pApa chipA huA hai isakI jAnakArI Ama janatA ko prAyaH nahIM hai / ahiMsA - premI aura jaina samAja, homiyopatha ke bAre meM vAstavikatA jAnane ke pazcAt isako prayoga meM lenA to dUra rahA ise chUnA bhI pasanda nahIM kregaa| -mohanarAja bhaNDArI patrakAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sammeda zikhara-vivAda kyoM aura kaisA?" 85 (paThanIya pustakeM (cintanazIla variSTha patrakAra zrI mohanarAja bhaNDArI dvArA likhita athavA sampAdita) jaina dharma taba aura aba ! doSI kauna ? mUlya - do rupaye mAtra pRSTha saMkhyA - 16 .Ao jIvana saphala banAyeM! mUlya - bIsa rupaye mAtra pRSTha saMkhyA - 90 .bijauliyA kisAna - satyAgraha (dvitIya saMskaraNa) (bhArata kA sarvaprathama saphala ahiMsaka kisAna - Andolana) mUlya -ATha rupaye mAtra pRSTha saMkhyA - 104 -aMjanA devI caudharI (Adhunika rAjasthAna kI ahiMsaka vIrAMganA) mUlya - dasa rupaye mAtra pRSTha saMkhyA - 96 .zrI vijayasiMha pathika (rAjasthAna kI jana jAgRti ke janmadAtA) mUlya - pAMca rupaye mAtra pRSTha saMkhyA - 42 sammeda zikhara - vivAda kyoM aura kaisA? mUlya - dasa rupaye mAtra pRSTha saMkhyA - 140 samparka sUtraH umeza bhaNDArI ema.kaoNma. 62, mahAvIra kaoNlonI, puSkara roDa, ajamera (rAja.) phona: 428432 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya jaina laghutIrtha zrI vAsupUjya svAmI jaina zvetAmbara mandira ajamera kA saMkSipta paricaya 5 upakAra smaraNa phra zrI vAsupUjya svAmI jaina zvetAmbara mandira (ajamera) kA nirmANa tapAgaccha jainAcArya pa.pU. gacchAdhipati 1008 vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA., kacchabAgaDa dezoddhAraka, nimagna AdhyAtmikayogI pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya kalApUrNasUrIzvarajI ma. sA. evaM rASTrasanta, yugadRSTA pa. pU. AcAryadeva zrI padmasAgarasUrIzvarajI ma.sA. ke AzIrvAda evaM pAvana preraNA se sampanna huaa| -DA. jayacanda baida ema. esa. (adhyakSa) - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat prastutakarttAjI. Ara. bhaNDArI eDavokeTa www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya ... IN eka satya ......itihAsa ke pRSThoM ke anusAra eka satya yaha bhI hai ki..... tathyoM se suspaSTa hai ki ajamera prakhaNDa jaina dharma va saMskRti kA eka vaibhavazAlI kSetra bhagavAna zrI mahAvIra svAmI ke samaya meM rahA hai|..... aura bhagavAna zrI mahAvIra svAmI kA isa kSetra se avazya hI vihAra huA hai| kAlAMtara kI isa bhavya nagarI kA aba punaH udayakAla guru-bhagavantoM kI asIma kRpA se AyA evaM tIrtha nirmANa kA zaMkhanAda huaa|..... itihAsa ke pRSThoM se lagabhaga 50 varSa pUrva pa.pU. paMjAba kesarI AcArya bhagavanta 1008 zrImadvijaya vallabhasUrIzvarajI ma.sA. ne ajamera nagara meM zrI vAsupUjya svAmI bhagavAna ko mUlanAyaka ke rUpa meM virAjamAna karane kA sujhAva jaina saMgha, ajamera ke hita meM diyA thaa|isii krama meM lagabhaga 35 varSa pUrvatripuTika zrIdarzanavijayajI ma.sA. evaM lagabhaga 25 varSa pUrva AcArya zrI vijayanandanasUrIzvarajI ma.sA. ne bhI uparokta sujhAva kA samarthana kiyA thaa| -zrI jaina zvetAmbara zrI saMgha, ajamera ke prapatra se sAbhAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya + mandira nirmANa kI preraNA Aja se lagabhaga 50 varSa pUrva paMjAba kesarI tapAgaccha AcArya deva zrImadvijayavallabha sUrIzvarajI ma.sA. kA aitihAsika kendra nagara ajamera meM padhAranA huA taba jaina saMgha ke hita meM Apa zrI ne ajamera meM bhagavAna zrI vAsupUjya svAmI kI pratimA mUlanAyaka ke rUpa meM virAjamAna karane kA parAmarza diyA thaa| saMyoga kI bAta hai ki 50 varSa pazcAt paMjAba kesarI kA sadparAmarza, AdhyAtmikayogI AcAryadeva zrImadvijaya kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. dvArA gata 4 jUna 1985 ko dI gaI preraNA aura mArga darzana ke anusAra isa mandira kI sthApanA san 1991 meM huii| ma vinamra aabhaar|| * pa.pU. rAjasthAna kesarI sva.AcArya zrImadvijaya manohara sUrIzvarajI ma.sA. * pa.pU. karnATaka kesarI AcArya zrImadvijaya bhadraMkara sUrIzvarajI ma.sA. * pa.pU. mevADa dezoddhAraka AcArya zrImadvijaya jitendra sUrIzvarajI ma.sA. pa.pU. yuvaka jAgRti preraka AcArya zrImadvijaya guNaratna sUrIzvarajI ma.sA. * pa.pU. pravacanakAra AcArya zrImadvijaya vIrasena sUrIzvarajI ma.sA. pa.pU. paMnyAsa pravara zrI dharaNendra sAgarajI ma.sA. * pa.pU. paMnyAsa pravara zrI naradeva sAgarajI ma.sA. * pa.pU. zAntidUta, paMnyAsa pravara zrI nityAnanda vijayajI ma.sA. * pa.pU. muni zrI jinasena vijayajI ma.sA. * pa.pU. muni zrI bhuvana sundara vijayajI ma.sA. * pa.pU. muni zrI kalpataru vijayajI ma.sA. * pa.pU. muni zrI kIrticandra vijayajI ma.sA. (di. 26 maI, 1991) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya nUtana jaina mandira kA paricaya svataMtratA prApti ke pazcAt deza meM bar3e-bar3e zaharoM kA khUba vikAsa huA / AbAdI bar3hI, nagaroM ke sAtha naI-naI kaoNloniyA~ bar3hI aura unakA sambandha zaharoM se ho gyaa| rAjasthAna prAnta ke hRdaya evaM AdhyAtmika nagarI ajamera meM bhI cAroM ora naI-naI kaoNloniyA~ banane se vaha vistRta ho gayA / ajamera se puSkara-mer3atA-nAgaura-bIkAnera mArga sthita puSkara roDa para bhI eka ke bAda eka naI jaina kaoNloniyA~ banane se puSkara roDa - kSetra jaina zvetAmbara samAja kA eka pramukha gar3ha sA bana gyaa| zahara ke anya mandira isa kSetra se lagabhaga tIna ki.mI. dUra haiM, jahA~ loga icchA hote hue bhI nitya na jA pAte haiN| Atma-kalyANa ke liye paramAtmA ke darzana-pUjana, ArAdhanAsAdhanA-upAsanA ke liye mandira hI eka pavitra evaM zreSTha dhArmika sthala hai / ata: naI jaina kaoNloniyA~ banane ke sAtha hI nayA mandira bananA nitAnta Avazyaka va anivArya ho gayA thA / ataH puSkara roDa - kSetra meM jaina mandira nirmANa kI prArambhika preraNA 12 janavarI, 1983 ko pa. pU. rAjasthAna kesarI, AcArya bhagavanta 1008 zrI manohara sUrIzvarajI ma. sA. ne dii| puSkara roDa ke jaina dharmAvalambiyoM ke prabala puNyodaya se pa. pU. AcArya zrI manohara sUrIzvarajI ma. sA. ne 12 janavarI, 1983 ko mahAvIra kaoNlonI sthita samAjasevI zrI motIlAlajI maMgalacandajI bhaNDArI (sojata vAloM) ke nivAsa para sthiratA kii| AcArya zrI ne dhArmika carcA samaya kahA ki isa kSetra meM nUtana mandira nirmANa hetu jamIna niHzulka mila jAye to nUtana mandira kA nirmANa kArya sahaja hI sampanna ho sakatA hai / upasthita bandhuoM meM zrI pukharAja pokharaNA, maMtrI - zrI vIra lokAzAha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya gRha nirmANa samiti, ajamera ne mahArAja sAhaba kI bhAvanA se prabhAvita hote hue tatkAla vIra lokAzAha kaoNlonI (puSkara roDa) meM eka plATa niHzulka dilAne kA prastAva AcArya zrI kI sevA meM rakhA aura unake nivedana para AcArya zrI ne bhUmi kA avalokana kiyA evaM ukta plATa ko nUtana mandira nirmANa ke liye upayukta btaayaa| 12 janavarI, 1983 ko isa kSetra meM nUtana mandira ke nirmANa kA nirNaya liyA gyaa| AcArya zrI kI pAvana nizrA meM eka samiti kA gaThana kiyA gayA evaM jI.Ara.bhaNDArI ko samiti kA saMyojaka banAyA gyaa| AcArya zrI ne kucha mAha bAda nUtana mandira nirmANa kArya ko antima rUpa dene ke liye saMyojaka ko sAdar3I (pAlI) bulaayaa| sAdar3I ke mandiroM kA avalokana karate hue nirmANa yojanA ko antima rUpa diyA gyaa| sAdar3I se vApasa Ane ke 5-7 dina pazcAt hI acAnaka sUcanA milI ki AcArya zrI kA svargavAsa ho gyaa| hRdaya ko bhArI dhakkA lgaa| __ smaraNa rahe ki AcArya zrI jIvana paryanta jaina mandiroM ke nirmANa evaM jIrNoddhAra ke kAryoM ko sadaiva prAthamikatA dekara jina zAsana kI samarpita va sarAhanIya sevA karate rahe haiM / AcArya zrI ke svargavAsa ke pUrva ke unake antima patra kA sAra saMkSipta meM nimna prakAra haivijaya manohara sUrIzvara Adi sAdar3I tatra deva-gurU bhakti kAraka zrI ganapatarAja bhaNDArI yogya dharmalAbha / patra milA thaa| mistrI bhIkamacanda plATa kA nApa lekara A gayA hai / hamAre dimAga meM mandira kA plAna bana gayA hai| plAna ke anusAra sundara-bhavya mandira banegA.....Ane-jAne vAloM ke liye avazya hI darzanIya tIrtha sA banegA / merA mArgadarzana evaM AzIrvAda sadaiva tumhAre sAtha hai| sabhI ko dharmalAbha khnaa| manohara sUrI kA dhrmlaabh| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya AcArya zrI ke Akasmika svargavAsa ke kAraNa nUtana mandira nirmANa yojanA para virAma laga gyaa|. sva. AcArya zrI kI nUtana mandira nirmANa yojanA kI kalpanA kaise sAkAra ho? use kaise pUrA kiyA jAye ? maiMne rAjasthAna prAnta meM vicaraNa karane vAle kaI AcAryoM evaM muni bhagavantoM se vyaktigata samparka kiyaa| prAyaH sabhI kA eka hI javAba thA ki anukUla sthiti hone para Apako sUcita kara deNge| na jAne kaba anukUla sthiti hogI.....bhagavAna jAne.....? jaba AzA kI kiraNeM dUra-dUra taka dRSTigocara hI nahIM ho rahI thI, to hamane vicAra kiyA ki niHzulka plATa vApasa sosAyaTI ko surpada kara diyA jaaye| isa kAryavAhI kA prArUpa taiyAra kiyA hI jA rahA thA ki 18 mArca, 1985 ko sUcanA milI ki kacchabAgar3a dezoddhAraka, AdhyAtmayogI AcArya bhagavanta 1008 zrImad vijaya kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. Adi ThANA lAkhana koTar3I, ajamera meM virAjamAna hai| kaba, kahA~, kauna sI aura kaisI jyoti prakaTa hogI-kauna jAne ? AlokamayIvANI evaM jyotirmaya jIvana se jana-jana ke jIvana-devatA pa.pU. AcArya zrI kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. ke ajamera Agamana ne hamArI nirAzA ko tatkAla AzA meM badala diyA ..... AcArya zrI kA Agamana hamAre liye aitihAsika varadAna pramANita huaa| 18 mArca, 1985 kA yaha dina sadaiva smaraNIya rhegaa| AcArya zrI se prathama bAra hI samparka huA aura AcArya zrI ne jaina dharmAvalambiyoM kI dhArmika AsthA ko dekhate hue nizrA pradAna karane kI svIkRti pradAna kii| AcArya pravara kA yaha upakAra sadaiva hI smaraNIya rhegaa| mArca, 1985 se maI, 1985 taka Asa-pAsa ke kSetroM meM zAsana kI prabhAvanA, dhArmika anuSThAnoM ke kaI Ayojana AcArya zrI kI nizrA meM sampanna hue|aacaary zrI ke vidvAna ziSya pa.pU. munikIrticandravijayajI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya ma.sA. (vartamAna meM paMnyAsa) se hamArA barAbara samparka banA rhaa| munizrI kI madada se hI mahAn AcArya zrI kI svIkRti milii| 4 jUna, 1985 ko AcArya zrI kI nizrA meM mandira nirmANa samiti kI eka baiThaka sampanna huii| ukta baiThaka meM mandira nirmANa yojanA ko antima rUpa diyA gyaa| baiThaka meM mandira meM mUlanAyaka zrI vAsupUjya svAmI kI pratimA ko virAjamAna karane evaM zrI vAsupUjya svAmI jaina zvetAmbara mandira ke nAma se saMgha banAne kA aitihAsika nirNaya huaa| 20 jUna, 1985- chattIsagaDha, ziromaNi pa.pU. sA. zrI manohara zrIjI ma.sA. kI viduSI sA. zrI sulakSaNA zrIjI ma.sA. evaM sA. zrI sadguNA zrIjI ma.sA. kI pAvana nizrA meM bhUmi-pUjana, samAjasevI maMgalacandajI bhaNDArI evaM mUka samAjasevI mAsTara zrI dhanarUpamalajI muNota dvArA kiyA gyaa| 17.maI, 1986- nUtana mandira kA khAd-muhUMta mahotsava 17 maI, 1986 ko sampanna huaa|khaad-muhuut, je.ela.ena. aspatAla, ajamera ke suprasiddha zalya cikitsaka va mandira ke adhyakSa DA. jayacanda baida dvArA kiyA gyaa| 12 jUna, 1986- rAjasva maNDala rAjasthAna, ajamera ke sadasya zrI milApacandajI jaina ke kara kamaloM se nUtana mandira kA zilAnyAsa huaa| 15 apraila, 1988- samAjaratna, seTha AnandajI kalyANajI per3hI, (ahamadAbAda) ke prAdezika pratinidhi zrImAn hIrAcaMdajI baida (jayapura) ne 15 aprela, 88 ko nirmANAdhIna nUtana mandira ke nirmANa kArya kA avalokana kara mArgadarzana pradAna kiyaa| (25 jUna, 1988-pa.pU. rASTrasanta, AcArya bhagavanta 1008 zrI padmasAgarasUrIzvarajI ma.sA. ke prathama ziSya, paMnyAsa zrIdharaNendrasAgarajI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya ma.sA. kI preraNA se.....zrI ke.Ara.seTha ahamadAbAda ke Arthika sahayoga se nirmANAdhIna mandira sthala para eka kamarA banA aura 25 jUna, 88 ko sarvaprathama zrI vAsupUjyasvAmI kI pratimA virAjita kI gii| sthApita pratimA vAstava meM bhagavAna zrI vAsupUjyasvAmI kI adbhuta, alaukika pratimA pramANita huii| 17 iMca kI isa pratimA kI anjanazalAkA gacchAdhipati, AcArya zrI kailAzasAgara sUrIzvarajI ma.sA. ke dvArA vIra saMvata 2501 mAgha badI 3 ko rAjanagara (ahamadAbAda) meM sampanna huii| 10 maI, 1989- mUlanAyaka zrI vAsupUjyajI (25 inca), zrI zAntinAthajI (21 inca), zrI vimalanAthajI (21 inca), zrI RSabhadevajI (17 inca), zrI candraprabhujI (17 inca), yakSa-yakSaNi (15 inca), dAdA zrI maNibhadrajI (15 inca), mAtA zrI padmAvatI devI (15 inca) kI pratimAoM (pASANa) kI anjanazalAkA .....pa.pU. AdhyAtmayogI, AcArya zrI kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. kI pAvana-nizrA meM bhacAU (kaccha-gujarAta) meM 10 maI, 89 vaizAkha sudI 5 vi.saM. 2045 ko sampanna 26 maI 1991- pa.pU. gacchAdhipati, AcArya zrI hemaprabha sUrIzvarajI ma.sA. ke samudAya kI kArya-kauzala, vyavahAra-kauzala, pravacana-kauzala, viduSI sA. zrI mahAprajJA zrIjI ma.sA. kI pAvananizrA meM nUtana mandira meM pratimA pravezamahotsava 26 maI,91 ko harSollAsa ke sAtha sampanna huaa| Apako yaha jAnakara prasannatA hogI ki ..... itihAsa ke pRSThoM ke anusAra eka satya yaha bhI hai ki ..... tathyoM se suspaSTa hai ki ajamera prakhaNDa jaina dharma va saMskRti kA eka vaibhavazAlI kSetra bhagavAna zrI mahAvIra svAmI ke samaya meM rahA hai|..... aura bhagavAna zrI mahAvIra svAmI kA isa kSetra se avazya hI vihAra huA hai| ..... kAlAntara kI isa bhavya nagarI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya kA puna: udayakAla AyA..... pa. pU. AdhyAtmayogI AcArya zrI kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. kI preraNA evaM pa. pU. nyAyavizArada, vardhamAna taponidhi, gacchAdhipati AcArya zrI bhuvanabhAnu sUrIzvarajI ma.sA., pa.pU. rASTrasanta, AcArya zrI padmasAgara sUrIzvarajI ma.sA. evaM vidvAna paMnyAsa zrI kalAprabha vijayajI ma.sA. ke AzIrvAda se ..... aura tIrtha nirmANa kA zaMkhanAda huaa| guru bhagavantoM kA yaha smaraNIya upakAra ananta kAla taka sadaiva hI cira- smaraNIya rhegaa| 9 pa. pU. tapasvIsamrATa AcArya zrI rAjatilaka sUrIzvarajI ma.sA., karnATaka kesarI pa.pU. AcArya zrI bhadraMkara sUrIzvarajI ma.sA., mevAr3a dezoddhAraka pa.pU. AcArya zrI jitendra sUrIzvarajI ma.sA., pravacanakAra AcArya zrI vIrasena sUrIzvarajI ma.sA., yuvaka jAgRti preraka pa.pU. AcArya zrI guNaratna sUrIzvarajI ma.sA., prazAnta mUrti pa.pU. AcArya zrI naradevasAgara sUrIzvarajI ma.sA., zAntidUta AcArya zrI nityAnanda sUrIzvarajI ma.sA., upAdhyAya zrI dharaNendra sAgarajI ma.sA., paMnyAsa zrI bhuvanasundara vijayajI ma.sA., paMnyAsa zrI kIrticandra vijayajI ma.sA., muni zrI kalpataru vijayajI ma.sA., AdhyAtmayogI AcArya zrI kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. ke samudAya kI viduSI sA. zrI nityadharmA zrIjI ma.sA. evaM sA. zrI praphullaprabhA zrIjI ma.sA. Adi gurubhagavantoM kI asIma kRpA kA saubhAgya saMgha ko prApta huA / pUjya zrI kI asIma kRpA evaM AzIrvAda se hI bhavya - sundara, aitihAsika nUtana mandira kA nirmANa kArya pragati para hai evaM zIghra hI nUtana mandira, AdhyAtmika nagarI ajamera ke aitihAsika jaina laghutIrtha kA svarUpa prApta kara legaa| saMgha sabhI guru bhagavantoM kA sadaiva RNI rhegaa| lagabhaga 400 sAdhu-sAdhviyoM ne vihAra krama meM ajamera sthiratA ke samaya apane pAda-sparza se isa kSetra ko pAvana kiyA hai evaM nirmANAdhIna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya nUtana mandira ke nirmANa kArya kA avalokana kara saMgha kA mArgadarzana kiyA evaM isa kSetra meM mandira nirmANa ko Avazyaka btaayaa| seTha zrI AnandajI kalyANajI per3hI (ahamadAbAda), zrI zaMkhezvara bhoyaNi per3hI (ahamadAbAda), zrI nAkor3A jaina tIrtha (mevAnagarabADamera), zrI candraprabhujaina nayA mandira (madrAsa), zrI lAkaDiyA jaina tIrtha upadhAna samiti, lAkaDiyA (kaccha-gujarAta), zrI vile pArale zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha eNDa cerITIja (mumbaI), zrI jaina mitra maNDala (pAlanapura), seTha zrI kalyANajI sobhAgacanda jaina per3hI (piNDavADA), zrI narasI bhAI hIrajI bhAI ghANIdhara (kaccha) evaM madrAsa, baiMgalora, mumbaI, ahamadAbAda Adi kaI mandira per3hiyoM ke sarAhanIya sahayoga se puSkara roDa ke eka mAtra pavitra-zreSTha va dhArmika sthala jaina mandira ko bhavya-sundara banAne kA prayAsa saMgha ne kiyA hai aura kara rahA hai| nUtana mandira ko laghutIrtha kA svarUpa prApta ho isI krama meM nUtana mandira se lagabhaga 100-125 mITara kI dUrI para gata varSa (agasta, 1997) meM eka vizAla bhUkhaNDa dasa hajAra varga phuTa kA kharIdA gyaa| isa vizAla bhUkhaNDa para jaina ArAdhanA bhavana, jaina-bhojanazAlA, dharmazAlA, pustakAlaya Adi ke nirmANa kI yojanA vicArAdhIna hai| tIrthasthala meM upalabdha sabhI suvidhAoM kA samAveza anukUlatA ke anusAra kiyA / jaayegaa| saMgha AbhArI hai..... pa.pU. 1008 vardhamAna taponidhi, nyAyavizArada, AcArya zrI bhuvanabhAnu sUrIzvarajI ma.sA. evaM muni zrI bhuvana sundara vijayajI ma.sA. (vartamAna meM paMnyAsa) kA jinhoMne 1989 meM mandira ke nikaTa hI jaina upAzraya ke nirmANa kA sujhAva diyA thA evaM yojanA ko kriyAnvita karane va utsAhavRddhi ke liye zrI jinazAsana sevA samiti dholakA (ahamadAbAda) ke pramukha samAjaratna zrI kumArapAla vi.zAha ko preraNA dekara 11 disambara, 1989 ko sATha hajAra rupaye kA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya sahayoga dilvaayaa| idhara saMgha jamIna kraya karane kA prayAsa kara rahA thA, saMyoga nahIM baiThA / pUjya zrI kI asIma kRpA va divya AzIrvAda se agasta, 1997 meM vizAla bhUkhaNDa ko saMgha ne kraya kiyaa| isI bhUkhaNDa para nirmANa yojanAoM kA prArUpa taiyAra kiyA jA rahA hai| sambhavataH cArtumAsa (1998) ke pazcAt zilAnyAsa mahotsava sampanna hogaa| isa hetu saMgha, jainAcArya zrI nityAnanda sUrIzvarajI ma. sA. (kucerA - nAgaura) se, pAvana - nizrA pradAna karane ke liye samparka banAye hue haiN| hama AbhArI haiM, kRtajJa haiM kaI mandiroM ke nirmANa sahayogIsamAjaratna sva. zrImAn zaMkaralAlajI muNota (byAvara), sva. zrI DI. esa. bhaNDArI bhU.pU. adhyakSa zrI virlepArale zvetAmbara mU.pU. jaina saMgha (mumbaI) kA..... jinhoMne jIvana paryanta nUtana mandira nirmANa meM samarpita sahayoga pradAna kiyaa| ApakA sahayoga sadaiva hI smaraNIya rhegaa| ajamera 15 julAI, 1998 11 AzA hI nahIM apitu pUrNa vizvAsa hai ki AdhyAtmika nagarI ajamera kA yaha jaina laghutIrtha prabhu bhaktoM ke liye mahAn kalyANakArI dharma sthala banegA..... hajAroM bhavyAtmAoM ke liye tAraNahAra banegA / - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat - jI. Ara. bhaNDArI saMyojaka zrI vAsupUjya svAmI jaina zvetAmbara mandira, ajamera www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya zrI kalApUrNa sasa yogI AcArya zrI maheb rIzvara jA ma.sA abhUta mahotsava 1997-1998 caraNa kamaloM meM koTi-koTi vndnaa|| caraNoM kI raja maMgalacanda baidI eDavokeTa govinda bhavana, mAlaviyA roDa vile pArale (pUrva) mumbaI -57 06149712 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya 13 AIMIMARom AcArya zrI kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. kA ajamera Agamana pa.pU. AdhyAtmikayogI, AcArya bhagavanta 1008 zrImadvijaya kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA. Adi ThANA kA 22 mArca 1985 ko AdhyAtmika nagarI "ajamera" meM bhavya praveza huaa| AcArya zrI kA AzIrvAda evaM nizrA nUtana mandira nirmANa ke liye saMgha ko milii| AdhyAtmikayogI isa zatAbdI ke mahAn santa hI nahIM, prabhu-bhakti ke parama pratIka bhI hai / prabhu ke prati unakI ananya bhakti dekha kara hama bhAva-vibhora ho jAte haiN| -zrI gautama sumana sampAdaka - "adhyAtmaka vANI", cainaI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya bhUmi pUjana pa.pU. AdhyAtmikayogI, AcArya zrImad vijaya kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. dvArA preSita bhUmi-pUjana muhUta 20 jUna, 1985 ko sAnanda smpnn| pAvana nizrA - chattIsagar3ha ziromaNi pa.pU. sA. zrI manohara zrI jI ma.sA. kI viduSI sA. zrI sulakSaNA zrI jI ma.sA. evaM sA. zrI sadguNA zrIjI m.saa.| bhUmipUjana kartA- samAjasevI zrI maMgalacanda bhaNDArI evaM mAsTara zrI dhanarUpamala muNota, ajamera hendihomeomomome Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya khAd muhUta nUtana mandira kA khAd-muhUMta mahotsava 17 maI, 1986 ko sAnanda sampanna / khAd muhUta kara rahe hai je.ela.ena. aspatAla, ajamera ke suprasiddha zalya cikitsaka va mandira-kameTI ke adhyakSa DA. jayacanda baid| www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya mandira kA zilAnyAsa 12 jUna 1986 ko nUtana mandira kA zilAnyAsa mahotsava sampanna huaa| zilAnyAsa kartA-zrI milApacanda jaina sadasya- rAjasva maNDala rAjasthAna, ajmer| Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya zilAnyAsa mahotsava 12 jUna, 1986 kA eka dRzya mandira salAhakAra borDa ke saMyojaka variSTha patrakAra zrI mohanarAja bhaNDArI, samAjaratna zrI zaMkaralAla muNota (nUtana mandira nirmANa ke pramukha sahayogI va salAhakAra) se vicAra-vimarza karate hue| pAsa meM baiThe hue- mAsTara zrI dhanarUpamala muNota, zrI milApacanda jaina va zrI kuzalacanda saMcetI aadi| . Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya mandira kA avalokana AnandajI kalyANajI per3hI, ahamadAbAda ke prAdezika pratinidhi, samAjaratna zrI hIrAcanda baida (jayapura) 15 aprela 1988 ko nirmANAdhIna nUtana mandira kA avalokana karate hue tathA Avazyaka salAha dete hue| Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya zrIvAsupUjyasvAmIne nmH|| rASTrasata avINya sArasIvara janAva kI preraNA se zrI ke.Ara.seTha, ahamadAbAda dvArA nirmita 25 .00 asthAyI rUpa se virAjita bhagavAna kI pratimA sana 1988 meM rASTrasanta AcArya bhagavanta zrI padmasAgara sUrIzvarajI ma.sA. ke suziSya vidvAn paMnyAsa pravara zrI dharaNendrasAgarajI ma.sA. jaba ajamera padhAre taba nirmANAdhIna zrI vAsupUjya svAmI jaina zvetAmbara mandira kA avalokana kara prasannatA vyakta karane ke sAtha hI preraNA dI ki isa kSetra kI Asa-pAsa kI kaoNloniyoM ke jaina dharmAvalambiyoM ko jina darzana-pUjana kI tatkAla suvidhA upalabdha karAne hetu philahAla asthAyI vyavasthA kI jAnI caahie| mahArAja sAhaba kI ukta preraNA se ahamadAbAda ke samAjasevI zrI ke. Ara.seTha ne eka kamarA banavAyA jisameM asthAyI rUpa se bhagavAna zrIvAsupUjya svAmI kI pratimA kI sthApanA 25 jUna, 1988 ko kI gii| ukta citra usI samaya kA hai| Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya mUla mandira meM pratimAjI kA praveza pa.pU. kArya kauzala, vyavahAra kauzala, pravacana kauzala viduSI sA. zrI mahAprajJA zrIjI ma.sA. Adi ThANA cAra 26 maI 1991 ko pratimAjI ke mandira meM praveza ke samaya kriyA karAtI huiiN| Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya pratimAjI ko virAjamAna karate samaya kA citra samAjasevI zrI chaganalAla jAlorI mUlanAyaka zrI vAsupUjya bhagavAna kI pratimAjI ko 26 maI 1991 ko virAjamAna karate hue| Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya gata 26 maI 1991 ko pratimA praveza mahotsava para samAjaratna zrI hIrAcanda baida (jayapura) kA svAgata karate hue mandira ke adhyakSa DA. jayacanda baid| prasiddha udyogapati evaM pramukha samAjasevI zrI sugAlacaMda jaina cainnaI, gata 3 akTUbara, 1997 ko ajamera meM jaina ArAdhanA bhavana kI jamIna Adi kA avalokana kara Avazyaka jAnakArI prApta karate hue tathA zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha madrAsa-5 ke pUrva adhyakSa ema. bAdalacaMda bhaNDArI, mandira kameTI ke adhyakSa DA. baida evaM mandira kameTI ke saMyojaka jI.Ara. bhaNDArI jAnakArI karAte hue| Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya 23 pa.pU. Agama vizeSajJa, AcArya zrI dharmadhurandhara sUrIzvarajI ma.sA. nirmANAdhIna mandira ke nirmANa kArya kA avalokana karane ke bAda dizA-nirdeza dete hue| maA pa.pU. yuvaka jAgRti preraka, zatAdhika dIkSAdAtA, AcArya zrI guNaratna sUrIzvarajI ma.sA. se vicAra-vimarza karate hue mandira ke saMyojaka jI.Ara. bhnnddaarii| paramAtmA ke dasa hajAra bAra nAmasmaraNa se jo lAbha nahIM hotA hai, vaha eka bAra jinezvara pratimA ke Alambana (darzana) se ho sakatA hai| -paMnyAsa bhadraMkaravijaya Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya / pa.pU. zAntidUta gaNivarya zrI nityAnanda vijayajI ma.sA. (vartamAna meM AcArya) 6 janavarI, 1989 ko nirmANAdhIna nUtana mandira ke nirmANa kArya kA avalokana karate hue| Varbhandar-Umara Surat Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya 2 pa.pU. AdhyAtmayogI, AcArya bhagavanta zrI kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA., muni zrI kalAprabha vijayajI ma.sA., muni zrI kIrticandra vijayajI ma.sA., muni zrI kalpatarU vijayajI ma.sA. Adi ThANA ke AdhyAtmika nagarI ajamera meM nagara-praveza kA citr| pa.pU. muni zrI kIrticandra vijayajI ma.sA. (vartamAna meM paMnyAsa) ke AzIrvAda se hI pa.pU. AcArya zrI kI pAvana-nizrA, mArgadarzana, AzIrvAda evaM preraNA kA lAbha saMgha ko milaa| pa.pU. paMnyAsa pravara zrI kIrticandra vijayajI ma.sA. tIrtha nirmANa ke amara stambha ke rUpa meM sadaiva smaraNIya rheNge|aapkii vilakSaNa pratibhA se hI mandira nirmANa kA virodha kara rahe kucha bhaTake hue logoM ko sanmArga milaa| Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya pa.pU. AcArya zrI jitendra pa.pU. AcArya zrI guNaratna sUrIzvarajI ma.sA. sUrIzvarajI ma.sA. pa.pU. vizAlagacchanAyaka, AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnu sUrIzvarajI ma.sA. ke ziSyaratna pa.pU. mevAr3a dezoddhAraka, pratiSThA ziromaNi AcAryadeva zrI jitendrasUrIzvarajI ma.sA.vizeSakara rAjasthAna meM vidyamAna prAcIna jaina mandiroM ke jIrNoddhAra evaM nUtana mandiroM ke nirmANa kA kArya yuddhastara para karavA rahe haiN| Aja ke samaya meM yahI jinazAsana kI zreSTha sevA hai| isake mAdhyama se hI dhArmika AsthA paidA hotI hai tathA prAcIna jaina saMskRti kA rakSaNa bhI hotA hai| _ mevAr3a dezoddhAraka ke ziSyaratna pa.pU. vizvazAnti praNetA, zatAdhika dIkSAdAtA, yuvaka jAgRtipreraka AcArya zrI guNaratna sUrIzvarajI ma.sA. mandiroM ke nirmANa, jaina sAhitya ke prakAzana evaM dhArmika ziviroM ke mAdhyama se jinazAsana kI anumodanIya sevA kara rahe haiN| puSkara roDa ke nUtana mandira nirmANa meM bhI ApakA mArgadarzana evaM AzIrvAda saMgha ko milaa| samaya-samaya para prApta ApakA mArgadarzana-sahayoga eka aisA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya 27 sambala hai, jo mandira-kArya ko pragati ke mArga para agrasara kara rahA hai| pAdaralI, jilA jAlora (rAja.) ke zrI hIrAcaMdajI sAhaba sAkariyA ke do putra zrI jeThamalajI va zrI gaNezamalajI ..... vartamAna meM jina zAsana ke sitAre AcArya zrI jitendra sUrIzvarajI ma.sA. evaM AcArya zrI guNaratna sUrIzvarajI ma. sA. ke nAma se suvikhyAta haiN| --kizana mAhezvarI sI.e., sI. esa. - umeza bhaNDArI ema. kAra. darzana-pUjana se upavAsoM kA lAbha | "bhagavAna ke darzana kA vicAra mana meM utpanna hote hI eka upavAsa kA lAbha, darzana ke liye uThate samaya do upavAsa kA, gamana ke prArambha meM tIna upavAsa, gamana karane para cAra upavAsa, kucha calane para pA~ca upavAsa, AdhA mArga jAne para pandraha upavAsa, mandira dRSTigata karane para tIsa upavAsa, mandira ke pAsa jAne para 6 mAha ke upavAsa, mandira kA dvAra dekhane para bAraha mAha ke upavAsa, pradakSiNA (pherI) dene para 100 varSa ke upavAsa, bhagavAna kI dhUpa Adi se pUjA karane para 1000 varSa ke upavAsa kA aura jinezvara bhagavAna kI stuti karane se ananta puNya kA lAbha hotA - padya caritra va upadeza prAsAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya pUjya svAmI nUtana mandira ke nirmANa kA eka dRzya pa.pU. rAjasthAna kesarI, AcArya bhagavanta zrI manohara sUrIzvarajI ma.sA. 12 janavarI, 1983 ko puSkara roDa ke jaina dharmAvalambiyoM se nUtana mandira nirmANa kI carcA karate hue| pa.pU. AcArya zrI ne isa kSetra meM usa samaya jo jaina laghutIrtha ke nirmANa kI kalpanA kI thI vaha pa. pU. guru bhagavantoM ke AzIrvAda se aba sAkAra hone jA rahI hai| bandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya zrI.bAvaranyajanabetAmbara madira ukaraNa, ajamera (rAja) nUtana mandira kA sAITa plAna evaM inseTa meM mandira-nirmANa ke preraka, zuddha saMyama dhAraka, AdhyAtmayogI, AcArya zrI kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. / AcArya zrI apane jIvana ke pacahatara varSa pUrNa kara cuke haiN| AdhyAtmayogI evaM divya puruSa ke amRta mahotsava varSa 19971998 ke upalakSya meM jaina laghutIrtha kA anUThA upahAra AdhyAtmika nagarI ajamera ke jaina dharmAvalambiyoM ke liye ..... jo jana-jana kI zraddhA, AsthA evaM preraNA kA strota banakara eka dhruva nakSatra kI bhAMti sadA damakatA rhegaa| AcArya zrI ke virATa aura nissIma vyaktitva ko paribhASita karane kA hara prayAsa bAla-ceSTA jaisA hai| -dalapatarAja bhaNDArI sAhitya sudhAkara mAdhyamika zikSA borDa rAjasthAna, ajamera Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya AcArya vijaya kalApUrNa sUrIzvara zaMkhezvara (gujarAta) 2 pharavarI, 1991 suzrAvaka ganapatarAja bhaNDArI, / joga dhrmlaabh| .....ajamera meM zikharabanda bhavya jina mandira zahara kI eka apUrva zobhA ke sAtha paramAtmA, bhaktoM kI zraddhA-bhakti kA eka adbhuta pratIka bnegaa| tumhArA prayAsa, hArdika bhAva evaM aneka saMghoM tathA mahAra sahakAra kA yaha bhavya pariNAma hai| paramAtmA kI kRpA se Apake prayAsa saphala hoN| yahI hamArI maMgala AsIsa hai|..... -kalpatarU vijaya kA dhrmlaabh| AcArya vijaya bhuvanabhAnu sUrIzvara IroDa (tAmilanADU) 17 sitambara, 1991 suzrAvaka ganapatarAjajI bhaNDArI, muni bhuvanasundara vijaya kA dhrmlaabh| ..... 26.5.98 ko nUtana jinAlaya meM pratimAjI virAjamAna ho rahe haiM, jAnakara atyadhika prasatratA huI dhnyvaad| nUtana mandira kA saMzodhita nakzA va jaina upAzraya kA nakzA acchA hai| kArya sampanna sucArU rUpa se hoveM aisI zAsana devoM se prArthanA karate haiN| pUjya gurudeva zrI Adi kI zubhAzISa-zubhecchA Apake sAtha hI hai| hama mandira nirmANa meM Apake sahayoga kI bahuta sarAhanA karate haiN| upAzraya nirmANa bhI karavAiye ........ dharma ArAdhanA meM khUba vRddhi kreN| -muni bhuvanasundara kA dhrmlaabh| bambaI AcArya padmasAgara sUrI 19 disambara, 1990 suzrAvaka zrImAn ganapatarAjajI bhaNDArI, yogya dhrmlaabh| ..... saMzodhita mandira kA nakzA sundara hai| zilpa kI dRSTi se bhI zuddha hai| yaha nakzA jyAdA AkarSaka rhegaa| upAzraya kA plAna bhI sundara hai| Apa saba janoM kI mehanata anumodanIya hai| ..... dharma ArAdhanA meM abhivRddhi kreNge| -(ha.) AcArya padmasAgara sUrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya AcArya guparalasUrI piNDavADA (rAja.) 12 janavarI, 1991 suzrAvaka ganapatarAjajI bhaNDArI, yogya dhrmlaabh| ..... jina mandira va upAzraya kA nakzA dekhaa| saMzodhita nakze ke anusAra nUtana mandira kA nirmANa karAnA jyAdA acchA hogaa| zrI vAsupUjya svAmI kA mandira banAne kA jo lakSya rakhA hai| usameM pUrNatayA vijaya prApta kreN| yahI zubhecchA hai| ApakA samarpita sahayoga sarAhanIya hai| ..... ____-AcArya guNaratnasUrI kA dhrmlaabh| *** ** paMnyAsa dharaNendrasAgara pAlItANA (gujarAta) 12 disambara, 1990 suzrAvaka ganapatarAjajI bhaNDArI, yogya dhrmlaabh| ..... zrI vAsupUjya svAmI nUtana mandira kA kArya pratidina ati unnati ke zikhara para cala rahA hai, yaha jAnakara prasannatA huii| nUtana mandira kA saMzodhita nakzA dekhA, mandira AkarSaka bnegaa| saMzodhita nakze se bhaviSya meM eka laghu tIrtha thor3e samaya meM hI Age aavegaa| ..... -(ha.) dharaNendrasAgara ***** paMnyAsa nityAnandavijaya ludhiyAnA (paMjAba) 7 pharavarI, 1991 zrI jI.Ara.bhaNDArI, yogya dhrmlaabh| ..... zrI vAsupUjya svAmI ke nUtana jinAlaya meM Apa 26.5.91 ko paramAtmApratimAoM kA praveza karavAne jA rahe haiM, jAnakara prasannatA huii| hamArI maMgala kAmanAeM svIkAra kreN| nUtana jinAlaya ko aura adhika bhavya evaM AkarSaka rUpa dekara laghu jaina tIrtha kA rUpa pradAna karane ko prayatnazIla haiM, jAnakara hArdika harSa huaa| ApakI hArdika abhilASA avazya saphala ho| yahI zAsana deva se prArthanA hai| ..... ApakI zraddhA-sadbhAvanA sarAhanIya hai| -(ha.) paMnyAsa nityAnanda vijaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya AcArya rAjatilaka sUrIzvara sAvarakunDalA (gujarAta) 7 jUna, 1997 dharmAnurAgI jI.Ara. bhaNDArI dharmalAbha pUjya zrI zAtA meM hai ..... svAsthya ThIka hai| 15.6.97 taka yahA~ para hI hai bAda meM pAlItANA kI ora prasthAna ..... cAturmAsa to pAlItANA hI hai| ..... upAzraya hetu jarUra dhyAna rakheMge..... sAdhAraNa kI rAzi milanA muzkila hai| dharma kI maryAdA meM rahakara jo bhI nirmANa kArya ho rahA hai ..... usameM pUjya zrI kA AzIrvAda Apake sAtha hai| -harSa tilaka vijaya kA dhrmlaabh| ***** AcArya rAjayaza sUrIzvara veperI (cainnaI) 7 maI, 1998 dharmAnurAgI zrAvaka ganapatarAjajI bhaNDArI Adi yogya dharmalAbha Apa puSkara roDa sthita zrI vAsupUjya svAmI mandira ko tIrtha banA rahe haiN| yaha jAnakara prasannatA huii| pratyeka mandira tIrtha svarUpa bane yaha to pratyeka jaina kI bhAvanA hotI hai aura honI bhI caahiye|aap sabhI kI bhAvanA sAkAra ho| basa utsAha umaMga aura zAsana kI bhAvanA se bhavya manohara tIrtha nirmANa kreN| pUjya sAhebajI kI AjJA se -muni nandiyaza vijaya kA dhrmlaabh| ***** Aja-kala buddhivAda ke yuga meM bhaktivAda daba gayA hai| mAnava parezAna hai to usakA yahI kAraNa hai ki vaha bhakti ko bhUla gayA hai, bhagavAna ko usane chor3a diyA hai| bhakti Ate hI jIvana AnaMda se bharA bana jAtA hai| jahA~ bhagavAna hai vahA~ AnaMda hai, samRddhi hai, kalyANa hai| jahA~ bhagavAna nahIM hai vahAM dhana Adi hone para bhI aMdherA hai. duHkha hai| -AcArya vijaya kalApUrNa sUrI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya 33 vIra lokAzAha kaoNlonI:prathama zikharabanda jaina mandira ! ajamera zahara meM vibhinna dharma aura samAja ke hajAroM maMdira bane hue haiM aura jagaha-jagaha choTe-choTe mandira banate jA rahe haiN| kAphI mandira eka hI taraha ke haiN| kucha hI mandiroM meM nirAlApana hai| jina mandiroM kI apanI alaga zailI yA kalAkRti hai, ve mandira prasiddha bhI haiN| una mandiroM ke nAma logoM kI jubAna para car3he hue haiN| anUThA mandira banAne meM isa bAra ajamera zahara kA zvetAmbara jaina samAja bhI Ame AyA hai| vaise to isa samAja kI ajamera meM dAdAbAr3I hai jo pUre deza kI tamAma dAdAbAr3iyoM meM sabase bar3I hai| aba isI zvetAmbara jaina samAja ne ajamera zahara meM eka zikharabanda mandira banAyA hai| ajamera zahara meM phAIsAgara roDa para sthita vIra lokAzAha kaoNlonI meM yaha zikharabanda maMdira banAyA gayA hai| isa maMdira kI salAhakAra-kameTI ke saMyojaka evaM variSTha patrakAra mohanarAja bhaNDArI kA kahanA hai ki ajamera ke jaina zvetAmbaroM ke itihAsa meM yaha pahalA mandira hai jo ki zikharabanda hai| isa mandira ke alAvA koI bhI maMdira zikharabanda nahIM hai| zvetAmbara samAja ke tapasvI saMta AcArya zrImadvijaya kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. ke AzIrvAda se san 1986 meM isa vIra-lokAzAha kaoNlonI meM isa mandira kA nirmANa kArya Arambha huA thA aura aba vaha kArya pUrA ho cukA hai| aba maMdira banakara taiyAra ho cukA hai| zrI bhaNDArI kA kahanA hai ki deza bhara se ekatra janasahayoga se nirmita isa mandira meM zrI vAsupUjya svAmI kI mUrti rakhI huI hai| gaNapatarAja aura narUpatarAja bhaMDArI ke anusAra maMdira meM isa bhavya mUrti ke alAvA AdinAtha bhagavAna, vimalanAtha bhagavAna, zAMtinAtha bhagavAna, candraprabhu svAmI aura zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAna kI mUrtiyAM bhI haiN| saMgamaramara patthara se maMdira meM kAphI kAma karAyA hai| yaha maMdira AcAryoM ke dizAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya nirdeza evaM AzIrvAda ke phalasvarUpa hI ajamera zahara meM bnaa| ajamera zahara meM koI bhI zikharabanda maMdira nahIM thaa| isa mandira kI abhI pratiSThA nahIM kI gaI hai| yahAM ke zraddhAluoM kI icchA hai ki maMdira kI pratiSThAbhI AcArya zrImadvijaya kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. se hI karAI jAye / bastI ke AsapAsa jo kaoNloniyAM basI huI haiM ve bhI jaina kaoNloniyoM kA saMketa karAtI haiM jaise mahAvIra kaoNlonI, arihanta kaoNlonI aura yaha vIra lokAzAha kaoNlonI ina sabhI kaoNloniyoM kI AbAdI se yaha pUrA kSetra eka taraha se jaina kSetra bana gyaa| dUsare zabdoM meM yaha jaina bAhulya kSetra hai| isa kSetra meM sabhI makAna zahara ke anya makAnoM kI apekSA kAphI acche haiN| isa maMdira para karIba gyAraha lAkha kharca ho cuke haiM aura itanI hI rAzi aura kharca honI hai| - dainika "navajyoti " ajamera ke 3 janavarI 1996 ke aMka se sAbhAra / 34 zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAmbara mandira mAlavIya nagara, jayapura darzana-vandana hetu sAdara AmaMtraNa hIrAcanda baida 40, kalyANa kAlonI, mAlavIya nagara, jayapura-302017 phona : 551291 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya 35 vAsupUjya svAmI kA bhavya va kalAtmaka maMdira puSkara roDa para dAhinI tarapha mahAvIra kaoNlonI aura usake sAmane 'vIra lokAzAha kaoNlonI' basI hai| isI kaoNlonI meM zvetAmbara jaina samAja ke 'zrIvAsupUjya svAmI' kA maMdira hai| pUrA maMdira saMgamaramara se nirmita hai| yaha ajamera zvetAmbara jaina samAja kA pahalA zikharabanda maMdira hai, zeSa cAra maMdiroM meM zikhara nahIM hai| mANakacanda desalar3A aura prakAza bhaNDArI ne maMdira kI bhalIbhAMti jAnakArI dete hue batAyA ki mUlanAyaka pratimA bhagavAna zrI vAsupUjya svAmI kI hai| inake donoM tarapha bhagavAna vimalanAthajI evaM zAMtinAthajI kI pratimAeM hai| zrImadvijaya kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. kI preraNA se hI vAsupUjya svAmI kI pratimA kI sthApanA huii| maMdira ke bAhara donoM tarapha kramaza: tIrthakara AdinAthajI va candraprabhujI kI pratimAeM virAjamAna haiN| maMdira meM tIna sarvadhAtu kI pratimAeM haiM- AdinAthajI kI eka evaM gaTTAjI kI do pratimAeM haiN| maMdira ke raMga maNDapa meM bhagavAna zrI AdinAthajI, zrI candraprabhujI, zrI zaMkhezvara pArzvanAthajI, zrI vAsupUjya svAmIjI, zrI maNibhadrajI evaM devI padmAvatIjI kI pratimAeM bhI pratiSThita haiN| isa maMdira ko jaina laghutIrtha ke rUpa meM vikasita karane vAlI yojanA ke tahata hI yaha kArya karAyA gayA hai| jI.Ara. bhaNDArI ke anusAra maMdira meM saMgamaramara se nirmita vividha jaina tIrthoM ko darzAne vAle ATha nayanAbhirAma zilA paTTa lage hue haiM-zrI sammedazikharajI mahAtIrtha, zrI zatrujaya mahAtIrtha, zrI giranArajI mahAtIrtha, zrI aSTApada mahAtIrtha, zrI pAvApurI tIrtha, zrI kezariyAjI tIrtha, zrI rANakapurajI tIrtha, zrI caMpApurI tIrtha, zrI siddhacakra mahAyaMtram aadi| maMdira kI bhItarI golAkara chata para bhI indraindrANiyoM kI bhavya pratimAeM pratiSThita haiN| cAroM tarapha saMgamaramara ke kalAtmaka stambha haiN| chaha kalAtmaka meharAba haiN| isa maMdira kI pratiSThA abhI zeSa hai| kalaza evaM dhvaja car3hAne kA dhArmika kAryakrama zIghra sampanna hogaa| prakAza bhaNDArI ke anusAra sAdar3I ke jaina maMdiroM ke kalAtmaka saundarya ke anusAra hI isa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya maMdira kA sthApatya tarAzA gayA hai| ___AcArya zrI manoharasUrIzvara jI ma.sA. ne yahAM maMdira banAne ke lie sabase pahale prastAva rakhA thaa| isake lie pukharAja pokharaNA ne bhUmi bheMTa krvaaii| 12 janavarI, 83 ko yahAM maMdira banavAne kA nirNaya liyA gyaa| phira 20 jUna, 85 ko bhUmi pUjana aura 12 jUna, 86 ko zilAnyAsa sampanna huaa| 11 maI, 88 ko paMnyAsa dharaNendrasAgara jI kI preraNA se maMdira bhUmi para banI eka koTharI meM vAsupUjya svAmI kI pratimA virAjamAna kI gaI aura mUla maMdira nirmANa kA kArya usake bAda tIvra gati se Age bddh'aa| isa pratimA kI 'anjanazAlAkA' rAjanagara (ahamadAbAda) meM zrI kailAzasAgara sUrIzvarajI ma.sA. dvArA vIra samvat 2501 mAgha vadI tIja ke dina sampanna huii| maMdira ke praveza dvAra, parikramA sthala, samavazaraNa evaM eka upAzraya kA nirmANa kArya philahAla prastAvita hai| agale mAha se praveza dvAra nirmANa kA kArya Arambhaho jaaegaa| isa para tIna lAkha kI rAzi kharca hogI jisake lie bhagavAna candraprabhu maMdira TrasTa, madrAsa se svIkRti mila gaI hai| isI bhAMti parikramA mArga meM jaina tIrthoM ke ATha saMgamaramara vAle ATha zilA paTTa lagAne kA bhI vicAra hai| eka cabUtare para samavazaraNa kI racanA evaM usameM cAroM tarapha mUrtiyAM sthApita karAne kI yojanA bhI hai| inake alAvA eka ArAdhanA sthala va upAzraya bhI prastAvita hai| isake lie zrI jinazAsana sevA samiti dholakA (ahamadAbAda) ne sATha hajAra rupae kA Arthika sahayoga diyA hai| yahAM jaina pustakAlaya, bhojanAlaya, dharmazAlA Adi ke nirmANa kI bhI yojanA hai| isa maMdira ke sahayoga se riyAMbAr3I (nAgaura) meM pAMca sau varSa purAne eka maMdira kI pratiSThA karAI gii| isI ke sahayoga se karaker3I meM bhI eka jinAlaya kA nirmANa prastAvita hai| isa maMdira kI yaha bhI vizeSatA hai ki nirmANa kArya ke lie dhana juTAne va isake nirmANa kI dekhabhAla kA sArA kArya sambandhita TrasTa hI kara rahA hai| - "rAjasthAna patrikA", jayapura ke 27 agasta 1996 ke aMka se sAbhAra / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya 37 zreyas saMdhAnI AcArya bhagavaMta zrImad vijaya kalApUrNa sUrIzvarajI ma.sA. janma janma nAma pitA kA nAma mAtA kA nAma janma sthala patnI kA nAma sasura kA nAma putroM ke nAma dhanya jIvana; praNamya vyaktitva : vaizAkha sudI 2, vikrama saMvat 1980 : akSayarAja : pAbUdAnajI lUMkaDa : kSamAdevI : phalodI (rAjasthAna) : ratanadevI (vartamAna meM sAdhvI suvarNaprabhA zrI jI) : mizrImalajI : (1) jJAnacaMda (vartamAna meM paMnyAsa pravara kalAprabha vijayajI) (2) AsakaraNa (vartamAna meM pU. muni kalpatarU vijayajI) : rAjanAMdagAMva (madhyapradeza) : vikrama saMvat 2010, vaizAkha sudI 10 vyavasAya sthala dIkSA tithi Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya dIkSA nAma : munizrI kalApUrNa vijayajI dIkSA gurU :: munizrI kaMcana vijayajI prathama cArtumAsa : phalodI (rAjasthAna) paMnyAsa padavI : saMvat 2025 mAgha sudI 13, phalodI (rAjasthAna) AcArya padavI : vi.sa. 2029 mAgha sudI 3, bhadrezvara tIrtha (kaccha) dAdA guru : AcArya kanaka sUrIzvarajI ma.sA. padayAtrA : rAjasthAna, gujarAta (kaccha), madhyapradeza, mahArASTra, AMdhra pradeza, tAmilanADu, karnATaka Adi, sAdhu-sAdhvI parivAra : sAdhu 31, sAdhvI 525 rASTrasaMta, adhyAtma yogI, zramaNa saMskRti ke zreyas saMdhAnI AcArya zrImad vijaya kalApUrNa sUrIzvarajI mahArAja sAhaba, nitAM- nispRha saMta aura bhagavadbhakti va ArAdhanA ke ananya upAsaka zramaNa-ratna hai / RSi paramparA ke jyotirmaya nakSatra AcArya bhagavaMta, Atma vikAsa ke zikharagarI himAlayI saMkalpa ke pratIka-puruSa haiM / svabhAva meM sahajatA, vANI meM madhuratA, prabhu bhakti meM tallInatA aura jIvanacaryA meM nispRhatA ApakI abhinna vizeSatAe~ haiN| jinazAsana ke pArasadharmI vyaktitva AcArya zrI ke parasa se kisI bhI AsthAvAna vyakti meM prabhutA va prabhaviSNutA kA sahaja samAveza hone lagatA hai| jisa prakAra bIja aMkurita va pallavita hokara phala-phUla se bharA vizAla vRkSa bana jAtA hai aura bIja kA astitva hI nahIM raha pAtA, usI prakAra bUMda-bUMda se ghaTa ke bhara jAne se hI bUMda kA astitva miTa jAtA hai| vaha pAnI se bhare ghaTa kA AkAra le letA hai| samAja meM yA rASTra meM usake vyaktigata hita gauNa ho jAte haiM, vaha apanI sImAoM ko chor3akara 'metti meM satva bhUvesU' aura 'sarvahitAya, sarvasukhAya' kI bhAvanA se samRddha ho jAtA hai| AcArya bhagavaMta, cetanA kI aisI hI samagratA ke jIvaMta udAharaNa haiN| ve samagratA ke cintaka, ekAgratA ke sAdhaka aura mAnavIyatA ke poSaka hai| Apako kIrti, sarvatra phailI huI hai| japa-tapa karake jIvana aura jagat kI sarvasukha kI kAmanA meM nirata AcArya bhagavaMta adbhUta bhakti, zakti, kAMti aura saMpUrNatA meM vizva zAMti ke karuNAmaya, kalApUrNa vyaktitva haiN| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya pUjya gurUdeva kA saMdeza kSmA hIjina dharma kA sAra hai, usa ke ho prabhAva se dila meM jalatI huI krodha kI mA agnijvAlA zAnta hotI hai| pazcima prema paidA hotA hai maicI kI suvAsa utpanna hotI hai. maicI ko dvArA hama-caira virodha ko zAnta karake sabhI jIvo ke mitra banate haiN| sabhI loka hama ko cAhate haiN| saba kAhila cAhanA aura hita paropakAra karanA yahI manuSya jIvana kA sAra hai kSamA- maitrI aura paropakAra se prabhu kRpA ko prApta kara, jIvana saphala banAo yahI zubha kAmanA vi. kalApUrNa sUri kA dharmalAbha 39 vastuta: yahI maitrIbhAva, jaina darzana aura bhAratIya jIvana mUlyoM kI dharohara hai / ise AcArya pravara ne jIvana meM utAra liyA hai| yahI kAraNa hai ki unakA kSaNa-kSaNa AtmacetanA aura parArtha - bhAvanA se dhanya ho rahA hai / ve sadaiva mAnavajIvana kI durlabhatA tathA usakI virATa saMbhAvanAoM kI ora saMketa karate haiM, pazcAt sAdhAraNa vyakti bhI Thahara nahIM jAtA, Atma-saMdhAna meM juTa jAtA hai| eka aise mArga para calakara vaha jIvana ke uccatara lakSyoM kI khoja meM kho jAtA hai jahAM khone ke lie hotA hai sirpha saMsAra aura pAne ke lie jIvana kA zAzvataAdhAra ! - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat - AcAra, vicAra, cintana-manana, bhakti-zakti ke sAtha hI vANI aura mauna donoM meM mukhara AcArya deva ko koTizaH naman. / - DaoN. candrakumAra jaina prAdhyApaka, zAsakIya digvijaya mahAvidyAlaya rAjanAMdagA~va (ma.pra.) www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 TERRIGOLOFS saMnapAlabha vi zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya janma janma nAma dIkSA gaNIpada paMnyAsapada AcAryapada HIND e zA ma kobI vardhamAna taponidhi vijaya bhuvanabhAnu sUrIzvarajI ma.sA. kA jIvana-paricaya 19 aprela 1911 (ahamadAbAda) zrI kAntIlAla cANasmA 1935 meM pUnA 1956 meM surendranagara 1959 meM ahamadAbAda 1973 meM Jmara, Surat BOT www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya pitA svargavAsa - ahamadAbAda 1993 meM mAtA - zrImatI bhUrI bahana - zrImAn cimanabhAI zrI cimanabhAI ke lAr3ale susaMskArI kAntIlAla jI ke 3 bhAI tathA 3 bahineM thI, usa samaya 21 varSa kI Ayu meM Apane landana kI baiMkiga parIkSA prathama sthAna se pAsa kii| baiMka meM naukarI kI tathA 23 varSa kI umra meM pUjya AcArya zrI vijaya premasUrIzvara jI mahArAja sAhaba se bhagavatI dIkSA aMgIkAra kara saMsAra sAgara pAra karane ke lie saMyama patha para agrasara ho gye| tapa, tyAga, jJAna kI sAdhanA ke bala para Apa AcArya zrI prema sUrIzvarajI mahArAja sAhaba ke pradhAna ziSya ratna bana gaye the| Apa kA nAma lete hI Apa ke sAtha jur3e aitihAsika kIrtimAna jaise dhArmika zikSaNa zivira, saMgha ekatA, zAsana sevA, sAdA jIvana ucca vicAra, tapa-saMyama-jJAna va vairAgya kI sAkSAt mUrti A~khoM ke sAmane utara AtI hai| nyAya zAstra kA sAMgopAMga abhyAsa kara nyAya vizArada bane tathA aneka graMthoM kA sRjana kara sAhitya ko sunaharA bnaayaa| 59 varSa ke saMyamI jIvana meM Apa zrI ne 400 bhAI bahanoM ko dIkSA aMgIkAra karA jaina zAsana kI garimA bar3hAI inameM se adhikAMza saMyamI, jJAnI, tapasvI evaM vidvAna caritra AtmAoM ko jaina zAsana ko samarpita kiye jinameM vartamAna gacchAdhipati AcArya zrI jayaghoSa sUrIzvarajI evaM dhanapAla sUrIzvarajI, dharmajIta sUrIzvarajI, dharmagupta vijayajI, bhadragupta sUrIzvarajI, jitendra sUrIzvarajI, guNaratna sUrIzvarajI, rAjendra sUrIzvarajI, hemacandra sUrIzvarajI, jagacaMdra sUrIzvarajI,jayazekhara sUrIzvarajI, candrazekhara vijayajI, ratnasundara vijayajI, hemarala vijayajI, jayasundara vijayajI, abhayazekhara vijayajI, bhuvana sundara vijayajI Adi pramukha haiN| Apane ugra vihAra kara jaina patAkA ko rAjasthAna, gujarAta, saurASTra, bihAra, baMgAla, uttarapradeza, madhyapradeza, mahArASTra, karnATaka, tamilanADu, Andhrapradeza Adi deza ke kone-kone meM phhraayaa| Apane 17 varSa taka AyaMbila tapa kara jIvana ko rasanA vijetA banAyA, jIvana bhara phalaphUla, miThAI, namakIna kA tyAga kiyaa| Apane jIvana meM eka hI lakSya rakhA thA aura vaha thA mokSa kI praapti| ata: Apa kSaNa bhara bhI phAlatU nahIM khote the| 83 varSa kI umra meM 59 varSa kA nirmala saMyama jIvana pAlA tathA navapada kI bejor3a ArAdhanA kI, vardhamAna tapa kI 108 olIjI karIba 6000 se bhI adhika AyaMbila kiye Apa meM sUtroM ko kaMThastha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya karane kI adbhuta kSamatA thii| Apane apane gurudeva se saMgha ekatA kA adbhuta pATha par3hA thA aura apane jIvana meM use caritArtha kara btaayaa| "parama teja, mahAnagraMthakAra, hajAroM yuvAoM ko sahI dizA meM jAgRta karane vAle jinakI A~khoM meM thA-Atma bhAva kA aMjana jinake hRdaya meM thA-paramAtmA bhakti kA guMjana jinakI lekhanI meM thA-jinavacana kA agAdha ciMtana jinake mastiSka meM thA-vividha zAstroM kA maMthana jinake mana meM thA-saMgha va zAsana ekatA ke bhAva aise the aneka guNavAle pratibhA sampanna AcArya zrI vijaya bhuvanabhAnu sUrIzvarajI mhaaraaj|" pUjya zrI kI prathama svargArohaNa tithi para disambara 1996 meM paMkaja sosAyaTI ahamadAbAda meM eka aitihAsika 8 divasIya mahotsava kA Ayojana bahuta hI vizAla rUpa meM kiyA gayA thA jo bar3A hI anumodanIya evaM zAsana prabhAvanA yukta rhaa| karIba 250 muni bhagavantoM evaM 1150 sAdhvIjI ma.sA. ne isameM bhAga liyaa| mahotsava meM bhAga lene ke liye deza ke konekone se bhakta gaNa padhAre, vizAla paNDAla meM 10 hajAra logoM ke Thaharane kI, 50 hajAra logoM ke baiThakara bhakti bhAvanA karane kI tathA bhojana karane kI vyavasthA thii| 1150 sAdhvI jI bhagavantoM kI pAvana nizrA meM 40 hajAra zrAvikAoM ne sapheda vastra dhAraNa kara sAmAyika kI aura bAda meM eka vizAla zobhAyAtrA kA Ayojana pUjya zrI ke janma sthala se kiyA gayA jisameM 50 AcAryo, hajAroM sAdhu-sAdhvIjI lAkhoM kI tAdAda meM logoM ne bhAga liyaa| eka vizAla pradarzanI kA bhI Ayojana kiyA gayA jisameM 141 se adhika zikSAprada maoNDala darzAye gaye the| isa mahAna preraNA dAyaka mahotsava ko dekhakara hajAroM ajainoM ne vyasana mukti tathA jainoM ne bArahavRtta ke niyama grahaNa kiye| isa prakAra isa mahotsava ne eka amiTa chApa chaina jagata meM chor3I hai| -paMnyAsa zrI bhuvanasundara vijaya, sUrata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya 42 bhASA-jJAna (rASTrasaMta, AcArya zrI padmasAgara sUrIzvarajI ma.sA.) mUla nAma : zrI premacanda / zrI labdhicaMda pitA kA nAma zrI rAmasvarUpasiMhajI mAtA kA nAma zrImatI bhavAnIdevI janma-tithi 10 sitambara, 1935 (maMgalavAra) janma-sthala ajImagaMja (baMgAla) prAraMbhika zikSA ajImagaMja meM dhArmika zikSA zivapurI saMsthAna meM baMgAlI, hindI, gujarAtI, saMskRta, prAkRta, rAjasthAnI va aMgrejI dIkSA-tithi 13 navambara, 1954 (zanivAra) dIkSA-sthala sANaMda (gujarAta) dIkSA-pradAtA AcArya zrI kailAzasAgara sUrIzvarajI ma.sA. gurudeva AcArya zrI kalyANasAgara sUrIzvarajI ma.sA. gaNIpada 28 janavarI, 1974 (somavAra)ko jaina nagara, ahamadAbAda meM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya paMnyAsapada : 8 mArca, 1976 (somavAra)ko jAmanagara (gujarAta) meM AcAryapada 9 disambara, 1976 (guruvAra) ko mehasANA (gujarAta) meM vicaraNa-kSetra rAjasthAna, gujarAta, mahArASTra, karnATaka, Andhrapradeza, tamilanADU, bihAra, paM.baMgAla, ur3IsA, uttarapradeza, goA, dillI tathA nepAla(videza) pada-yAtrA lagabhaga 1 lAkha kilomITara se adhika pragka kArya : zrI sammeda zikhara tIrtha uddhAraka, jaina maMdira haridvAra tathA kAThamAMDU (nepAla) meM prathama jaina maMdira kI pratiSThA, zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra kobA (gujarAta) kI sthApanA aadi| vizeSa : ApakI vANI meM adbhuta jAdU evaM prabhAvazAlI AkarSaNa zakti hai jisase Apake samparka meM Ane vAlA hamezA ke lie ApakA parama bhakta bana jAtA hai| ApakA prabhAva garIboM-amIroM, ucca rAjanetAoM tathA sAdhAraNa Ama logoM meM bahuta hI gajaba kA hai| videzoM meM bhI ApakA prabhAva vidyamAna hai| Apa krAMtikArI saMtarala hai| vidvatA para ApakA pUrNa adhikAra hai| Apake upadeza amRta-varSA ke samAna hai| puSkara roDa (ajamera) sthita jaina laghutIrtha nirmANa meM ApakA AzIrvAda evaM Apake hI prathamaziSya upAdhyAya zrI dharaNendra sAgarajI ma.sA. kI pahala se jo dhArmika vikAsa isa kSetra kA huA hai vaha avismaraNIya rhegaa| pUjya zrI ke caraNoM meM koTi-koTi vndnaa| -prakAza bhaNDArI (Ara.I.esa.) jilA zikSA adhikArI, ajamera Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya (zAntidUta AcArya zrImad vijaya nityAnanda sUrIzvarajI ma.sA.) janma : zrAvaNa vadI 4 vikrama samvat 2015 janma-nAma : pravINa mAtA : zrImatI rAjarAnIjI pitA : zrI cimanalAlajI janma-sthala : dillI dIkSA : mArgazIrSa zuklA dazamI, vikrama samvat 2024 dIkSA-guru : AcArya vijaya samudra sUrIzvarajI ma.sA. gaNIpada : thANA(bambaI) meM paMnyAsapada : dillI 1989 meM AcAryapada : pAlItAnA 1993 meM pa.pU. zAntidUta jIrNoddhAra preraka AcArya bhagavanta zrI nityAnanda sUrIzvarajI ma.sA. ke 41 veM janma divasa(13 julAI 1998) para hArdika shubhkaamnaaeN| caraNoM kI raja zrImatI rAnI bhaNDArI eDavokeTa jayapura (rAja.) phona naM. 0141-564348 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya | saMtoM kI adbhuta mahimA * saMtoM kI mahimA bar3I apAra hai| saMta jahAM paira rakha dete haiM, vahI sthAna tIrtha bana jAtA hai| saMta jo bhagavadviSayaka bAteM karate haiM, vahI zAstra bana jAtA hai| saMta kA milanA hI durlabha hai| yadi ve mila gae to kAma bana gyaa| unake vastu-guNa se hI kAma bana jAtA hai| zraddhA hone para kAma ho isameM kaunasI bar3I bAta hai| jaise amRta kA sparza huA ki amara bana gae, vaise hI kisI prakAra se bhI saMta-sparza ho gayA to kalyANa ho hI gyaa| saMta ko pahacAna kara unakI sevA karane se to kalyANa hotA hI hai balki unake darzana se bhI kalyANa hotA hai| saMta-darzana hone para hI bhagavAna kI anubhUti hotI hai| saMta kA milanA amogha hai yAni acAnaka bhI unakA saMga ho gayA to vaha khAlI nahIM jaaegaa| anta meM kalyANa karake hI choddegaa| saMta aura bhagavAna meM bheda nahIM hai, tabhI to nAradajI ne kahA- 'tasmistajane bhedAbhAvAt' yAni saMta aura bhagavAna meM bheda kA abhAva hai, donoM eka hI jise saMta ne svIkAra kara liyA vaha bhagavAna ke dvArA bhI apanA liyA gayA, isameM kabhI bhUlakara bhI saMdeha na kreN| saMtoM kI DAMTa-phaTakAra bhI varadAna hai kyoMki DAMTa-phaTakAra mAtA kevala apane beTe para hI kara sakatI hai, dUsare para nhiiN| ata: vaha saMta mAM ho gyaa| * jo saMtoM se hara hAlata meM jur3A hI rahatA hai vaha anta meM bhagavAna ke hRdaya kA Tukar3A bana jAtA hai, cAhe saMta kaisA hI vyavahAra kreN| saMta kI kahI vANI, AzvAsana kabhI khAlI nahIM jAtA, ve jo kaha dete haiM, bhagavAna ko vaha saharSa svIkAra hai| jisane saMta ke hRdaya kA pyAra pA liyA usake lie to bhagavAna milane ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya lie lAlAyita-Atura rahate haiN| saMta aura bhagavAna ke hRdaya do nahIM hai| jo bAta saMta ke hRdaya meM A gaI, jaise 'amuka kA kalyANa ho' to bhagavAna usako avazya hI pUrA karate haiN| bhagavAna kI bar3I bhArI kRpA hone para hI saMta milate haiM, jaise gosvAmI tulasIdAsajI ne likhA - 'binu hari kRpA milahiM nahiM sNtaa|' saMta kI AjJA kabhI bhUlakara bhI nahIM ttaaleN| saMta ke hAtha bhagavAna sadA bike hue hI rahate haiM / jo saMta kA pyArA hai vaha vAstava meM bhagavAna kA hI pyArA hai| saMta kA hRdaya bhagavAna kA ghara hai| saMta vinoda meM jo bhI kaha dete haiM, vaha bhagavAna ko maMjUra ho jAtA hai| * saMta tIrtha ko bhI mahAn tIrthatva pradAna karate haiN| -"dainika navajyoti", ajamera ke 2 akTUbara, 1998 ke aMka se saabhaar| *** ** ___ loga kahate haiM ki samaya dhana hai, lekina merI samajha meM samaya dhana se bhI jyAdA mUlyavAna hai| dhana ko hama punaH pA sakate hai, lekina samaya ko nhiiN| adhika dhana ko hama tijorI meM rakha sakate haiM, lekina samaya ke lie koI tijorI nahIM haiN| jIvana se agara prema hai to samaya se bhI prema karo, kyoMki jiMdagI samaya kI hI to jor3a hai| jIvana kA pratyeka kSaNa bhagavanmaya banA kara apanI cetanA, vikAsa ke uttuMga zikhara kI ora agrasara kro| -AcArya vijaya kalApUrNa sUrI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya zrI vAsupUjya svAmI jaina zvetAmbara mandira, ajamera salAhakAra borDa ke sadasya zrI hIrAcanda baida zrI mohanarAja bhaNDArI zrI milApacanda jaina zrI bAdalacanda bhaNDArI zrI kuzalacanda saMcetI DA. je.sI.baida (adhyakSa-mandira kameTI) Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya (sva. AcArya zrI manohara sUrIzvarajI ma.sA.) hara dila hai sogavAra to hara A~kha azkavAra / yaha kauna Aja ajma se uThakara calA gayA | zrI vAsupUjya svAmI jaina zvetAmbara mandira nirmANa ke prathama preraka - sva. rAjasthAna kesarI, AcArya zrI manohara sUrIzvarajI ma.sA. ke caraNa kamaloM meM koTi-koTi vndnaa| -mohanarAja bhaNDArI adhyakSa - zrI jaina zvetAmbara zrI saMgha (raji.) ajamera prAdezika pratinidhi - seTha zrI AnandajI kalyANajI per3hI, (ahamadAbAda) 62, mahAvIra kaoNlonI puSkara roDa, ajamera (rAja.) Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya (pa.pU. tapasvIsamrATa sva. AcArya zrI rAjatilaka sUrIzvarajI ma.sA.) jInA aura janma lenA to usI kA sArthaka hai, jisake jIne aura janma lene se samAja gauravAnvita hotA haiM, zAsana kI prabhAvanA hotI hai, divyajJAna se samAja ko sarajJAna kA Aloka milatA hai......isI krama ke siddhahasta jainAcArya hai.....rASTrasanta, tapasvIsamrATa pa.pU. AcArya bhagavanta 1008 zrImad vijaya rAjatilaka sUrIzvarajI ma.sA. / svargavAsa 12 agasta 98, ahmdaabaad| ___"ai mauta! Akhira tujha se nAdAnI huI, phUla vo cunA, jisase gulazana kI vIrAnI huii|" vANI ke jAdUgara, bhaktoM kI parama AsthA ke siramaura tapasvI samrATa Apake caraNoM meM koTi-koTi vndnaa| -ema. maMgalacanda bhaNDArI hindI sAhitya-vizArada 30, mahAvIra kA~conI, puSkara roDa, ajamera (rAja.) 305 001 phona: 421771 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsupUjya svAmI jaina mandira kA saMkSipta paricaya pa.pU. upAdhyAya zrI dharaNendra sAgarajI ma.sA. svargavAsa 8 akTUbara, 1998 ko ahamadAbAda meM pahale hI jakhma bahuta the para, vidhi ne to hAra nahIM maanii| jo thA jina zAsana kA nAyaka, vaha vidA ho gayA hmse| pa.pU. rASTrasanta, AcArya zrI padmasAgara sUrIzvarajI ma.sA. ke variSTha ziSyaratna, nUtana jaina laghutIrtha (ajamera) ke sahayogI evaM AzIrvAdadAtA, upAdhyAya zrI dharaNendra sAgarajI ma.sA. saumya, zAnta-svabhAvI evaM spaSTa vaktA the|aap sadA adhyanarata aura prabhu-bhakti meM sadaiva nimagna rahate the| bar3e-choTe kA bheda Apake mana meM nahIM thaa| sabhI zrAvakoM ke sAtha AtmIyatApUrNa aura prabhAvita karane vAlA madhura-vyavahAra ApakA zreSTha guNa thaa| pa.pU. upAdhyAya zrI dharaNendra sAgarajI ma.sA. ko hArdika shrddhaaNjli| -jinendra bhaNDArI dvitIya varSa (vANijya) rAja mahAvidyAlaya, ajamera Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nUtana jaina laghutIrtha, ajamera ..... AzIrvAdadAtA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com danbh Ik Lublitt billede 1831. LAZIL'h hallelte 'klipeli Piib kujhe Elbhe, bb / bhagavanta zrI bhuvanabhAnu sUrIzvarajI ma.sA. sUrIzvarajI ma.sA. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ElcPbla vaine graMtha. Lore! rAjasthAna ke dhArmika nagara ajamera kA aitihAsika prathama zikharabanda mandira zrI vAsupUjya svAmI jaina zvetAmbara mandira, puSkara roDa, mudraka: ratana skrIna priNTarsa, ajamera phona: 621979 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com