Book Title: Karm Vichar
Author(s): Chimanlal Dalsukhbhai Shah
Publisher: Manivijayji Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034920/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Polabb lidl lk Iblkbc bob 'Taleleblio 'Lolli313 phona : 0278-2425322 3004846 maNassa bhagavao mahAvIrassa jayajI gaNivara graMthamALA naM. 15 mavi cA2 (pUrti naM. 1-2 jIvanA utkrAMtikrama sAthe) : lekhaka : cImanalAla dalasukhabhAI zAha FILT ': prakAzaka : pU. tapasvI munirAja zrInipuNavijaya mahArAjanI preraNAthI pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI. graMthamALAnA kAryavAhaka zeTha vIracaMda ravacaMda lIMca (u. gujarAta) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara. Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra 2487 kApI 500 vikama 2013 5. paM. maNivijyagaNivara granthamAlAnAM prakAzane siriyAsaNanAha cariya * zrIamasvAmIcaritra bhA. 1 , cha bhA. 2 - senaprazra bhASAMtara (buka) zrIAcArAMgasUtradIpikA pUrvAdha (prata) mArganusAriguNavivaraNa * upamitisArasamucaya vicArAmRtasArasaMgraha * mahAbalacaritra * raNacUDacariyuM racUDacaritrabhASAMtara (buka) * upadhAnavidhi dAnadharma zrIdazAzrutaskaMdhacarNi (prata) * A nizAnIvALA grantha silakamAM nathI. : granthamAlA kAryavAhaka : zeTha vIracaMda ravacaMda loMca (u. gujarAta) 11 11 = 11 1 - - - - - - mudraka : amaracaMda becaradAsa mahetA zrI bahAdurasiMhajI prI. presa-pAlItANA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra stA va nA parama pUjya AgamahAraka-dhyAnastha svaaMta AcAryadeva zrImAna AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma. nA ziSya paMnyAsa zrAvijayasAgarajI gaNinA ziSya gaNivara zrI labdhisAgarajIe karmagraMtha aMge kAMIka lakhANa mAre Adhunika zilie lakhavuM tema mane jaNAvyuM. mArI te mATe taiyArI na hoI meM kAMIka AnAkAnI karI. mAro abhyAsa tasvArthAdhigama sUtrathI kAM paNa AgaLa na hatA, chatAM temanI preraNAne daSTi sanmukha rAkhI meM te aMge dRSTi doDAvavA mAMDI ane vAMcana ane noMdha karavAnuM zarU karyuM. A aMge kAMIka vadhAre mAhitI meLavavA bharUcanA suzrAvaka anUpacaMda malakacaMdakRta praznotaramALA, paMcasaMgraha, sthAnAMga, samavAyAMga ane uttarAdhyayana Adi AgamagraMthanA anuvAdo vAMcyA, tAravyA ane nedha karI. te parathI samanvaya karI karmavicAra, ane jIvane utkrAMtima darzAvatI pUrti taiyAra karI. jIvane ujAMtima darzAvatI eka pUrti akAma ane sakAma nirjarA aMgenI vicAraNA jIvane pitAnA AdiravarUpanA vicAra karavA pUratI che; jyAre bIjI pUrti guNasthAnanA vicAra pUratI che. AmAM paNa pahelI mAtra kalpanA vihAra sadaza che, jyAre bIjI Adama anusAra che. karmavicAramAM A be vastu umeravAnuM kAraNa vAcakane akAma nijAro ane sakAma nirjarA vaccenA bhedanI mAhitI ane tulanA darzAvavA pUratuM che; te parathI jIva kayA me pragatinA pathe kayI kayI rIte AgaLa vadhI zake te darzAvavA guNasthAnavicAra che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] mA' zAstrIya jJAna khUba maryAdita hAI dareka lakhANa mAre tajajJa munivareAne vaMcAvIne yAgya sudhArAvadhArA karavAnI paNa jarUra hatI, te kAraNe kavicAranuM lakhANa paramapUjya ra00 AcAryazrI vijayanemisUrIzvarajInA praziSya mahimAprabhavijayajI ane akAma sakAma nirjarA vicAra ane guNurathAna vicAra e che lakhANa parama. pUjya ra00 AcAya zrI vijayanemisUrIzvarajInA praziSya merUvijayajI tyA para pravijayajI Adi pAse rajU karavA paDyA hatA. A uparAMta A samagra lakhANunI presakrApI parama pUjya panyAsa zrImaNivijayajI ma0 nA ziSya pU. A. mA. zrIvijaya kumudasUrIjI mahArAjanA ziSya tapasvI zrAnipuNavijayajI mahArAje khaMtapUrvaka karI ApI temaja A pustikA paNa peAtAnA dAdAgurUnA nAmathI cAlatI graMthamAlA taraphathI bahAra pADavA sahAya karI che, te temanI jJAna taraphanI rUci batAvI Ape che; temaja gaNiya zrI labdhisAgarajI mA. sA. nA ziSya kAvyatI, krama graMthanA abhyAsI pU. zrIyazAbhadrasAgarajI mahArAje Akhu presameTara e e vakhata joi asaMgatAdeASa vagerenA sudhAreA karAvyeA che. temaja mAnA badhAe prUfA pU. munimahArAja zrIkucanavijayajI mahArAje sudhArI ApavA pUrNa kRpA karI che. A sarve muni mahArAje tathA A aMge jemaNe sahAya karI che te saune A prasaMge AbhAra mAnuM chuM. akAma nirjarA ane sakAma nirjarA vicAra e kAlpanika tA che, chatAM temAM zAstrIya AdhAranI avagaNanA karI nathI. A citranirUpaNu kSamya gaNAya. kema te viSe huM sAzaka chuM; chatAM mArI e mAnyatA tA che ke ApaNI sanmukha e be prakAranI nirjarAnuM citra hAya teA tenI tulanA, vyavahArikatA ane kArya karatA viSe ApaNane samaja paDe. guNasthAna vicAra lakhavAmAM te mArI khUba khUba sArI thai rahI hatI, kAraNa ke A viSayathI taddana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pa ] ajANa evA mAre te mATenI vastu zodhavA, meLavavA ane tene vyavasthita rIte rajU karavA aneka jAtanI vicAraNA ane manomaMthana karavAM paDyAM che. ATalA zrama pachI taiyAra karela A sarva lakhANa mATe mane saMtoSa ane AnaMda paNa che; kAraNa ke have mane lAge che ke te vAcakagaNu sanmukha rajU karavA yogya banyA che. vAcakagaNu tene kevo AvakAra Ape che te have jovuM rahyuM. vizvamAM aneka saMpradAya che. keTalAka saMpradAya purnajanmane te keTalAka mokSane paNa mAnatA nathI. A saMpradAya mATe A lakhANuM nakAmuM ja che. bIjA keTalAka saMpradAyamAM karma aMge mAnyatA che; paraMtu te audhika rIte, kAraNa ke te te saMpradAyo pUrnajanmane ane mokSane mAne che, paraMtu temanI pAse karmaviSayaka keAI zAstra nathI. jainenAM lupta thayela manAtAM pUrvemAM karmavicAranuM mULa che, temAM karmapravAda nAmanuM eka AkhuM pUrva che. A pUrve paNa lupta thayela che, paraMtu temAMnA keTalAka vicAro paraMparAe utarI Avela che ane saMdharAI rahyA che. kammapayaDI, karmagraMtha bhA 1 thI 6, tatvArthIdhigamasUtra, paMcasaMgraha temaja uttarAdhyayanasUtra Adi AgamagraMthomAM karmapravAdanA mULa, DALAM, jhAMkharAM jovA maLe che. A viSayaaMge meM mAruM potAnuM to kAMI lakhyuM nathI. mArI tevI zakti ke lAyakAta paNuM nathI. pUrva purUSonA lakhANamAMthI je kAMI yogya lAgyuM tene upADI lai tene navIna yogya vastraparidhAna meM karAvyuM che; Ama karavAmAM mane te jJAna lAbha thayo che. vAcakane mArI rajuAta yogya lAgaze ke kema te vAcake te vicAravAnuM rahe che. prastAvanAmAM viSaya aMge kAMIka kahevuM jarUrI che ke kema te vicAraNIya che. jene karmane pudgala mAne che. pudagalarUpI che. pudagalanA be prakAra che. (1) sulama ane (2) bAdaraH bAdarapudagala rakaMdha Indriya gocara che, paraMtu sama pudgala indriyathI pArakhI ke jANuM zakAtA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. karmanA pudgala skaMdhe anaMtAnaMta pradezanA banela che. pradezamAM jema jema vadhAro thato jAya che tema tema tenA skaMdha sUkSmAtisUkSama banatA jAya che. A kAraNe karmanA pudgalaska dha indriyanecara nathI ane te karmavAdane pratyakSa athavA daSTigocara banAvavAnuM zakaya nathI, paraMtu jagatanA judA judA prakAranA cha para tenA judA judA pariNAme jotAM karma jevA tattvanuM pratipAdana karavuM zakya bane che. A rIte Agama ane anubhava e bene karmavAda svIkAravAmAM TekA che. AthI vizeSa kAMI kahevuM yogya temaja hitAvaha nathI, vAcaka pate svataMtra rIte potAnI dRSTi nirmaLa banAvI A vastune vicAre teTalI apekSA rAkhavI te khoTuM nathI. aMte viSayanI vicAraNA, rajUAta, lakhANa ane mudraNa sudhInA prasaMga daramiyAna je kAMi khalana thayA hoya te sarva mATe mithyA me duSkRtama, IchI viramuM chuM. li. cImanalAla da. zAha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma vicAra (2) dharma - anukramaNikA viSaya paSTa viSaya padravya viSayapraveza: (1) jIva 1 purUSArtha (2) ajIva (1) kAma (a) dhamastikAya (2) mekSa () adhamastikAyA tenAM sAdhana () AkAzAstikAya (1) artha (3) pudagalAritakAya (3) kAla karmanA baMdhahetu: 10-15 chavasvarUpa (1) mithyAtva 10-11 (1) samagajJAna 104-105-10-107 (2) samyagadarzana 1-2 96-97-98 abhigrahita (3) samyapha cAritra anabhigrahita 10-105 avasvarUpa Abinivezika 11-105 (1) deza, pradeza, aMdha anAmika 10-105 (2) paramANu-aNu sAMzayika 10-105 (3) atikAyA (2) avirati 1ra-14 (4) rUpIArapIva vrataH (aNu-mahA) 11-14 (5) avagAhanA 7. prANAtipAta viramaNa 12-13 () kArya 7. mRSAvAda * * ba. - 4 - 8 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 16 13 1 3. 24 [[8] viSaya pRSTa | viSaya pRSTha adattAdAnaviramaNa 12-13 kAga 15-130 maithuna , baMdhahetunI maryAdA 15 parigraha che karmanA Azrava: guNuvrata: Azrava vinTa baMdha diparimANu 1 3 jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNanA bhegaupabhegaparimANu Azrava 16-17 anartha daMDa '13 vedanIyanA Azrava 18-19 zikSAvata: 13-14 mehanIyanA Azrava 19-20 sAmAyika AyuSyanA Azrava 21-22 dezAvamAsika nAmanA Azraya 22-23 pauSadhopavAsa 13 gotranA Azrava atithisaMvibhAga aMtarAya Azraya 25 pramAda: 14-118-119-120 paccIsa kriyA: 25-26 mada 14-118-119 | karmabaMdha: 26-17 viSaya 14-119 prakRtibaMdha: 26-27 kaSAya 14-119 (1) jJAnAvaraNa 32-33 14-120 matijJAnAvaraNa -33 nidrA 14-120 kaSAya: avadhi , kedha mana-paryAya , mAna kevala , mAyA (2) dazanAvaraNaH 34-35 lobha cakSudarzanAvaraNa ga: 15-130 acakSu mane yoga avadhi che vikathA vacanayoga : - kavala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39-40 deva 41 41 [ 9 ] viSaya pRSTha | viSaya nidrA 04-35 purUSada nidrAnidrA strIveda pracalA napuMsakaveda pracalApracalA (5) AyuSya: satyAnaddhi nAraka (3) vedanIya: 35-36 tiryaMca cAtA manuSya azAtA. (4) mehanIyaH 36-37 (6) nAma 40 thI 56 darzanamohanIya: (3) piMDa prakRti: (14) 40 thI 46 mithyAtvamoha gati 4 mizrameha jAti 5 samyakatvamoha zarIra 5 41 thI 4 cAritramehanIya: 37-38 aMgopAMga 3 kaSAyamahanIya: (16) baMdhana 15 43 cAra prakAranA krodha sadhAta 5 44 che mAna saMhanana 6 mAyA saMsthAna 6 , lobha varNa 5 nekaSAyamehanIyaH (9) rasa 5 hAsya gaMdha 2 rati sparza 8 arati AnupUrti 4 zoka vihAgati 2 jaya " | pratyeka prakRtiH (8) 48-49 jugupsA arUlaghu 48 www.umaragyanbhandar.com jaya 44-45 2 3 4 = 4 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uca nIca 55 t10 ] viSaya pRSTha | viSaya upaghAta 48 | (7) gotra: 56-57 parAghAta 57 aAtapa 57 Gaota (8) aMtarAya 57-58 zvAsozvAsa (1) dAnAMtarAya 57 nirmANa (2) lAbhAMtarAya tIrthaMkara 48-49 (3) bogAMtarAya sthAvara zaka: 49-56 (4) upabhogAMtarAya sazaka; sthAvara vi. trAsa (5) vIrthI tarAya 57-58 sUkSma vi. bAdara sthitibaMdha: 62-64 aparyApta vi. paryApta (1) udaya vi. anudayakALa 62 paryApti 49-55-70-73 (2) karmabaMdhakALa AhAra (3) sattAkALa 50-71 zarIra (4) abAdhAkALa 5171 Indriya (5) sthiti 51-72 62-63 zvAsozvAsa (6) niSeka racanA 5 -7ra bhASA 53-73 anubhAga-rasabaMdha mana 52-7 anubhAganA paryAya 64 sAdhAraNa vi. pratyeka 55 vezyAH 64-65-77-78 asthira vi. sthira azubha vi, zubha durbhaga vi. subhaga kApata du:svara vi. susvara teja anAdeya vi. Adeya pA apayazakIti vi. zukala yazakIti sAta prakRtine baMdhasamaya 67 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com kuSNu nIla Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva 71-51 ? bhASA [12] viSaya | pRSTha | viSaya AyuSya * 67 gatiH 75-76-77 pUrti naM. 1 nAraka akAma ane sakAma tiryaMca nirjarA vicAra manuSya akAma vi. sakAmanirjarA 70 paryAsi : 70-73, 44-55 - cauda rAjalokamAM tenAM sthAna , AhAra 71-50 cauda rAjalokano AkAra , zarIra madhyaka indriya 72-51 karma vi. akarmabhUmi 76-77 zvAse zvAsa 72-51 : leyAH 77-78-64-65 73-5ra 64-65 73-para nIla prANuM: 73-74 kApata sparzaneMndriya teja rasanendriya 5% dhrANendriya zukala cakSurindriya jIvanuM anAdimULa sthAna 78 zrotrakriya sUkSmanigodanA avyavahAra zvAsozvAsa rAzinA jIvana mAyuSya sUma sAdhAraNa zarIrI kAya vanaspatikAya 78 vacanabaLa sumanigAhanA vyavahAra mane baLa rAzinA jIva 78-79 AyuSya sUtama sAdhAraNa zarIrI sepama ekendriya 78-79 nirUpama bAdara >> 70-80 mana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya bhAdara pratyeka zarIrI endriya vikalendriyaH (trasa jIva) 81-82 81 me indriya tri 99 39 nAraka tiya'ca manuSya va cau '' paMcendriya jIva: asa'jJImanuSya: (paMcendriya) ti"ca sannIpa cendriyaH 83-84-85 83-84-85 tAraka tiya ca manuSya deva "" 33 .. utkrAMtikramanI maryAdA: sajJIpa'cendriya jIvanIparisthiti: .. pRSTha 81-82-83 "" "" jIvanI mUDhatAnA kAraNa: (1) pUrvAti meAhanA sakAra " [12] z, ,, 85 86-102. < 219 27-93 87 89 re viSaya zAzvata vi. azAzvata " sukhaH sakAma nirAnI jhaDapa mithyAtvaH samyagadana: pUrti naM. 2 aupazimaka kSayeAparAmika kSAyika dezavirataguNasthAna 98-114-116 pramatasayata "" mithyAtva: (2) sayeAganA abhAva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat abhivRhita anabigrahita cyAbhinivezika 95-102 95,104,105 96-97-98 pRSTha 1, 2, 111 96-97 1, 2, 96-97 1, 2, 96-97 1, 2, apramata, apUva karaNa, sukSma saMparAya ane kSINu mAha 99-120-130 sayeAgI 99-100-130-132 ayeAgI 9-100-132-13} upasa'hAra 93 guNasthAna vicAra 117-120 t 102-102 105 .. 104107 10-11=5 10 10 11 .. www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya anAbheAgika sAMziyaka sthiti sAsvAdana: svarUpa ane sthiti samyakRtavamithyAtva (mizra) 108-10 sAMzayika mithyAtva vi. mizra 108-19 . "" 91 91 [ 17 ] pRSTha 10 10 107 107-18 guNasthAna 109 110 sthiti avirata samyagaDhaSTi 110-114 yathApravRttikaraNa pUrva karaNa anivRttikaraNa samyagdarzana w jIvanI saMkhyA sthiti dezavirata samyaki 111 1-2 9}=e "" aupamika sAye|pamika sAyika adhikArI jIva 112 judA judA prakAranA samItI 112 "" 114 114-116 115 viSaya sthiti pramatta sayata gupti vi. samiti sthiti pramAda ma viSaya kAya vikathA nidrA apramata dharma dhyAnaH sthiti AnAvicaya apAyavicaya vipAkavicaya sasthAnavicaya apUrva karaNa: rasadhAta sthitidhAta guNazreNi: UpazamazreNi kSapakazreNi guNasakrama apUrva sthitibaMdha riyati adhikArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat pRSTha 116 117-120 117 118 118-120 118-112 119 99 120 '' 120-122 121-122 121 "1 rz " 121-122 122=124 123 123 1rara ,, "" 123 1ra3 123 www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya kAyA [14] | pRSTa ! viSaya pRSTha anivRtti bAda 124-125 rithati 130 adhyavasAyasthAna 124 sagI 130 thI 132 sthiti 125 yoga sUlamaparAya: 125 mana 10-15 mehanIya sarva prakRtino kSaya vacana athavA upazama 125 sthiti | | | sthiti upazAMta mehaH 126-127! kevalI samuddhAta adhikArI 126 | zukaladhyAna 135-132 vItarAgatAno anubhava , | (3) sUmakriyA apratipAtI 132 mehane udaya ane tenuM (4) bhupatakriyA nivRtti 102 pariNAma 126-127 bAdara yoganirodha sthiti 127 sUkSma kSINamehaH 127-130 | agI 132 thI 106 zukaladhyAna: 128-130 | zilezIkaraNa 137 (1) pRthapha vitarkasavicAra | sthiti 132 171 133 17 (2) ekattva vitarkaavicAra upasaMhAra guNasthAna saMkSepa sAra cAraghAtI karmane kSaya 133 thI 135 sarvatvanI prApti sthiti 175 sakAma akAma nirjarAno , svAmI 135-36 aMta 129 | akAma sakAma nirjarA 106 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zu ddhi pa tra ka pRSTa lITI 1 13 13 15 azuddha viSaya aMge yathAsthiti gharmAstikAya (3) anarthadaMDa viramaNa bhogopabhoga bata 13 1. 6 8 zuddha viSaya aMge yathAsthita dhamastikAya anAthadaMDa viramaNuM bhagopabhoga parimANa vrata baMdhahetu darekanA darekanA vastune hetA 16 16 17 18 19 20 25 26 27 27 2 18 22 21 19 2 2 11 7 27 baMdhahetuM darekanA darekanA vastuno hevA e Azva : kamavarmANa heya kASAyIka temAM temAM evA mAtra kamavarmANa kASAvika temAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa 31 lITI 21 11 34 hAya che. 20 ra7 22 40 14 [16] azuddha prakRitabaMdha pratibaMdha avadhijJAnAvaratha avadhijJAnAvaraNa Umere darzanAvaraNa: hAI aThThAvIsa prakRti aThThAvIsa uttara prakRti anizcita anizcita traNamAMnuM e traNamAMnuM asazI asaMzI prakRita prakRti A zarIra A be zarIra viSayUnA viSayanA jadhA aMkADA akaDA cAra=dAMta coradAMta Umere: trasadasaka A pramANe che. (1) basa, (2) bAdara, (3) praryApta, (4) pratyeka (5) sthira, (6) zubha, (7) susvara, (8) subhaga (9) Adeya ane (10) yazakIti. teja pudgala ane te pudagala ane te thAya * thayo jIvane 43 43 43 44 12 18 48 10 49 8 50 51 53 8 11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [17] pRSTa lITI azuddha zuddha 54 19 temAMthI temAMnI pa6 17 prApti prApta 59 15 15 9 nokaSa, mithyAtva 9nekaSAya, mithyAtva 60 15 manuSyAnuva manuSyAnupUrvI 1 (azubha) vihAgati vihAgati (azubha) 14 TUMkI 18 abAdhakALa abAdhAkALa pravRttimAM viryolAsa pravRttimAM nirasa vIryo lAsa keTalIka keTalIkamAM 12 pugalamAMthI pudgalamAMthI athAMta arthAta dhrANendri dhrANendriya 20 spazanendri sparzanendriya e prANuM e ATha prANa pacendi paMcendriya 76 3 siddhazilA sivAyanA (2) siddhazilAnA uparanA bhAga sivAyanA 77 2 saruvAta zarUAta 788 tiryaMca tiryaMca pradhAnatathA pradhAnatayA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com 18 173 114 74 22 S 14 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa lITI 48 11 [18] azuddha bAkInA prApti tiryaMca 78 21 zuddha bAkInI paryApti tiryaMca che. deva ane nArae darekane paNa daza prANu ane cha paryApti hoya che tiyaca: manuSyaH deva: reche (1) pUrvAjiMta jIvanasaMvardhanane ja 87 8 tiryaMca manuSya deva pUrvAchata jIvanasaMvardhananeja jIva mATe khIravacananA samyagadarzathathI dravyA 108 14 khIravamananA samyagadarzanathI dravya 122 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo samaNassa bhagavao mahAvIrassa pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI graMthamAlA naM. 15 karmavicAra padravya : anAdi evA A vizvamAM mULabhUta be ta che. (1) jIva ane (2) ajIva. jIvanuM lakSaNa upayoga che; jIvanuM upayoga lakSaNa tenAmAM be rIte kArya kare che: (1) sAmAnyajJAna athavA darzanarUpe ane (2) vizeSajJAna athavA jJAnarUpe. zeyadravya athavA viSayanI haMmezAM be bAju hoya che; (1) sAmAnya ane (2) vizeSa. A banne bAjuone ApaNe sAmAnyaguNa ane vizeSaguNa e nAme oLakhIe paNa chIe. sAmAnyaguNanI pichAna karAve e sAmAnyajJAna athavA darzanaupayoga che. jyAre vizeSaguNanI pichAna karAve e vizeSajJAna athavA jJAnaupayoga che. A banne upayoga vAparavAthI jIva yadravya athavA viSayaaMge pUre paricaya meLavI zake che. svarupa nAma, jAti, guNa ane kriyA Adi jANyA vinA karAtuM--dravya athavA viSayanuM avyaktajJAna e sAmAnyajJAna che; 1 jUo tasvArthAdhigamasUtra a0 2, sUtra 8-9. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 1. pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI jyAre nAma, jAti, guNa ane kriyA Adi jANIne karAtuM dravya athavA viSayanuM vyaktajJAna e vizeSajJAna che. sAmAnyajJAna karatAM vizeSajJAnamAM bheda prabhedane vicAra ane pRthakkaraNa karavAmAM Ave che. ane chevaTe tenA samanvayarUpe jIvane vyaktajJAna thAya che. Ama darzanaupayogathI avyaktajJAna ane jJAnepagathI vyaktajJAna jIva meLave che. darzanauyayeganuM AvaraNa darzanAvaraNakarma ane jJAnapayoganuM AvaraNa jJAnAvaraNa karma che. jIva: jIvanA traNa guNa che. (1) samyagadarzana (2) samyagrajJAna ane (3) samyakracAritra. jIvanA guNa tarIke darzana athavA samyaggadarzanane vicAra karatAM tene arthanirmaLa nirlepa ane spaSTadaSTi che. TUMkamAM tene samadaSTi kahI zakAya. Ama jIvane darzanaguNa judA ja pAribhASika zabda ane tenA vizeSa arthanuM ApaNane bhAna karAve che. uparanA arthane vikasAvatAM svArtha ane kaSAya e be rahita evI taTastha athavA samavRtti athavA daSTi e artha paNa karI zakAya. jyAre tene vikasAvela artha svIkArIe tyAre jIvananA vikAsa sAdhavAnA mArganuM zedhana, ciMtana Adi paNa artha tAravI zakAya; darzanane A artha aparicita ane navIna lAge tema che; paraMtu te ApaNA rAjanA anubhavane viSaya hovAthI ApaNe te viSe vicAra karyo na hovAthI A artha ApaNane aparicita lAge che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 jayAre jyAre ApaNe koIpaNa kArya karavAnA vicAramAM Ie chIe tyAre tyAre ApaNI aMdaranuM keIka eka agamyatattva ApaNane te kArya karavA egya che ke karavA mATe ayogya che tene svayaM nirNaya ApI de che. jIvanI aMdaranuM A agamyatatva e darzana che. ApaNe A agamyatattvanA nirNaya virUddha ApaNA svArtha, kaSAya Adi vRttione vaza banI keTalIka vAra vartAe paNa chIe. Ama ApaNuM aMdara rahela agamyatattva ke je ApaNane kArya akAya aMge nirNaya Ape che. e "darzana 'tatva che; A tattvane svArtha ane kaSAya Adi vRttiothI alita rAkhI taTastha nirNaya ApatuM rAkhavAno prayatna karatA rahevuM e samyagadarzana che. samyagadarzana anusAra karAtI jJAnapravRtti e samyajJAna che, jyAre samyagadarzana ane samyagujJAna e bene anurUpa jIvana zedhana ane AcaraNa e samyaka cAritra che. AtmAne samabhAvamAM yathAsthiti rAkhavAno prayatna e samyaka cAritra che. samyagadarzanane rokanAra darzanamohanIya, samyagujJAnane rokanAra jJAnAvaraNa ane samyapha cAritrane rokanAra kaSAya ane nekaSAya mehanIya karma che. A darekane vicAra ApaNe AgaLa karavAnA chIe. samyagadarzana, samyagajJAna ane sammacAritra e darekane ekI samaye thate AtyaMtika vikAsa e mekSa che. jIva mATe mekSanAM sAdhana paNa e traNa che. 1 jUo tasvAthIdhigamasUtra a0 1, mutra 1, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ] pU panyAsajI zrImaNivijayajI ajIva : upayoga lakSaNa jemAM nathI e ajIva che, te jaDadravya che. tenA pAMca prakAra che, (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAMzAstikAya (4) pudgala ( aNu ane astikAya) ane (5) kAla. pudgalAstikAyanA aNu, pradeza, deza ane skaMdha e cAra vibhAga che. dharmAsatikAya, adhamastikAya ane AkAzAstikAya e darekanA pradeza, deza ane skaMdha e traNa vibhAga che, kAla astikAya nathI, temaja tene pradeza Adi vibhAga paNa nathI. kAla mAtra anaMta samayarUpa che. kAlane dravya gaNavAmAM matabheda che. keTalAka tene dravya mAne che. dravyane bhAga na pADI zakAya e avibhAjya ane sUkSmAtisUkSama aMza e paramANu che. dravyathI chuTe paDI gaela A aMza paramANuM athavA aNu kahevAya che, jyAre vyamizrita A aMza pradeza kahevAya che. pradeza ane paramANu e banne kadamAM samAna, avibhAjya ane sUkSamAtisUkSama che. pradezathI moTA ane skaMdhathI nAnA evA pradezanA samudAya e dravyanA deza che. dezathI moTA evA pradezanA samudAya e skaMdha che. dharmAstikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya, puddagalAstikAya ane jIvAstikAya e dareka astikAya kahevAya che kAraNa ke e dareka pradezanA samUharUpe akhaMDadravya che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane jIvAti 1 jUo tasvAthadhigamasUtra a0 5 sUtra 1 ane 38-39, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 kAya, e dareka temaja tenA pradeza, deza ane kaMdha arUpI che, tethI e darekanuM jJAna IndriyathI thaI zake tema nathI. pudagalAstikAya rUpI che eTale tenA bAdara skadhenuM temaja te skaMdhanA ANu, pradeza, deza AdinuM jJAna indriyathI thaI zake che, jyAre pudagalAstikAyanA sUkSama skaMdha temaja tenA pradeza Adi Indriyagamya nathI. dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya e dareka pradezanA samUha (asti)rUpa eka eka dravya che, jyAre jIvAstikAya ane pudgalAstikAya e dareka pradezanA samUharUpe judAM dravya che ane vyaktirUpe e dareka anaMta anaMta che. dharmAstikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya ane jIvAstikAya e dareka arUpI-rUpa, rasa, gaMdha ane sparza vinAnAM temaja adasya che te kAraNe tenA pradeza ke deza te te dravyathI judA pADI zakAtA nathI. Ama e darekanA pradeza ane dezanI mAtra kalpanA karavI rahI. jIvAstikAyanA vyaktigata deha karma pravAhanA kAraNe rUpI che te temaja pudagalAritakAya e rUpI-rUpa, rasa, gaMdha ane sparzavALAM dravya che. e baMnenA pradeza, deza Adi paDI zake che ane pADI zakAya che. skaMdha e akhaMDa dravya che. A aMdhamizrita sUkSamAtisUkSama aMza e pradeza che, jyAre Ave chuTA paDela ke pADela sUphamAtisUkSama aMza e paramANu che. 1 jUo tasvArthAdhigamasUtra a0 5 sUtra 5. 2 jUo tatyAUMdhigamasUtra a0 5, sUtra 3-4 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 ] pUrva paMnyAsajI zrImaNivijayajI 1 dharmAstikAya, adharmAstikAya ane jIvAstikAya e dareka asakhya pradezanA samUhurUpa skaMdha che. AkAzAstikAyanA e vibhAga che. (1) leAkAkAza (2) aleAkAkAza, leAkAkAza asakhyuMpradezanA ane aleAkAkAza anaMta pradezanA samRharUpa ska Mdha che. puddagala rUpI hAi pratyakSa dekhI zakAya tevA che, jyAre bAkInA dareka arUpI hAi parAkSa-dekhI na zakAya tevA che. jIva ane pudgala e dareka vyaktirUpe anata che. dravya tarIke jIva parAkSa che, jyAre vyakti tarIke te kAMIka aMze dehanA kAraNe indriyagamya paNa che. pudgala pratyakSa ane indriyagamya che. pratyeka jIva asaMkhya pradezanA samUharUpa che. AvA pratyeka jIva anaMta che. puddagalanA kAi skaMdha e aNunA, kAi traNa aNuMnA, kAi cAra aNunA, kAi pAMca aNunA ema eka eka vadhatAM saMkhyAta aNunA, asakhyAta aNunA, anaMta aNunA ane anaMtAnaMta aNunA evA evA ska MdhA heAya che. pudgalathI chuTA paDela ke pADela paramANu avibhAjaya ane sUkSmAtisUkSma hAvAthI pareAkSa che, chatAM temAM rUpa, rasa, gaMdha ane sparze e pramANe guNA heAvAthI te rUpI ane pratyakSa gaNAya che. puddagala skaMdha te rUpIja gaNAya che, pachI te sUkSma hoya ke khAdara. temAMnA mAtra khAdaraka dha indriyagamya che, sUkSmaska dha indriyagamya nathI. paramANu ane sUkSmaskaMdha rUpI che te jANavAnuM sAdhana Agama ane anumAna pramANa che paramANuM temaja sUkSmaskaMdhamAM 1 jUe tattvArthAdhigamasUtra a05 sUtra 7-8. 2 jU tattvArthAdhigamasUtra a0 5 sUtra 9. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 paNa rUpa, rasa, gaMdha ane sparza Adi guNa rahelA che, te kAraNe te rUpI gaNAya che. dharmAstikAya ane adharmAstikAya e samagra kAkAzamAM vyApIne rahelA che. pratyeka jIva lekAkAzanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM ane anaMtajIva samagra lokAkAzamAM rahelA che. aNu eka AkAza pradezamAM, dvayaNuka ekathI be AkAza pradezamAM caNuka ekathI traNa AkAza pradezamAM, caturaNuka ekathI cAra AkAza pradezamAM, paMcANuka ekathI pAMca AkAza pradezamAM ema eka eka vadhatAM saMkhyAtANuka ekathI saMkhyAta AkAzapradezamAM ane asaMkhyAtAyuka, anaMtANuka temaja anaMtAnaMtANuka ekathI asaMkhyAta AkAzapradezamAM, e rIte pudagala samAI zake che. anaMta jIva ane anaMta puddagala asaMkhyAta pradezI kAkAzamAM bAdhA rahita rahI zake che, tenAM traNa kAraNa che-(1)pudagalanI sUphamAtisUkSama pariNamana zakti, (2) lokAkAzanuM asaMkhya pradeza pramANa, (3) jIva ane pudagalanA te prakAranA svabhAva. dharmAstikAyanuM kArya jIvane tenI gatimAM sahAya karavAnuM, adharmAstikAyanuM kArya jIvane tenI sthitimAM sahAya karavAnuM ane AkAzAstikAyanuM kArya jIva ane pudagalane avakAza athavA jagyA devAnuM che. jIvanuM kArya paraspara sahakArapUrvaka jIvana jIvI paropakAra karI AtmAno vikAsa sAdhavAnuM che." 1 jUo tasvArthIdhigamasUtra a05, sUtra 12-13. 2 jUo tasvArthodhigamasatra a0 5, sUtra 15. 3 jUo tasvArthAdhigamasUtra apa, sUtra 144 jUo tasvArthAdhigamasUtra a0 5, sUtra 1-18. 5 jUo tasvArthAdhigamasUtra a. 5, sUtra 21. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ] pUrva panyAsajI zrIrmANavijayajI kAlanuM kArya vartanA, pariNAma, paratva ane aparatva sAdhavAnuM che.' zarIra, vAcA, mana, zvAseArAsa, sukha, du:kha, jIvana ane maraNu e jIvane lagatAM keTalAMka pudgalanAM kArya che. upara nirdeza karela jIvane lagatAM pudgalanAM kAryo e jIvanI svAbhAvika sthiti nathI; paraMtu te tenI vaibhAvika sthiti arthAt vikRti che. jIvanI A vikRtinuM kAraNa jIvanI sAthe rahela anAdi karma para parA yA kAmaNu zarIra che. karma e paudgalika pariNAma che; eTale kama vicAramAM kamanA arthAt pudgalanA pariNAmanA vicAra ja mukhya banI rahe che. kAlane dravya mAnavAmAM sarvasaMmata abhiprAya nathI; kreTalAka AcAryo tene dravya gaNe che. kAla anaMta samayanA che; ane aDhI dvIpanA jIveA gaNatrI karavAmAM tenA upayAga kare che. Ama saMkSepamAM ApaNe jIvAstikAya, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudlAstikAya ane kAla e cha dravyanA vicAra karyAM. have ApaNe jIva ane pudgala e eneA parapaspara saMbaMdha ane tenA kArya akAyanI jIva para thatI nira'tara asara, e enA vicAra karavAnA che. te pachI ApaNe ApaNA viSaya kavicAra para AvIe. viSaya praveza: sAMsArika jIvane sAmAnyataH e paramAtha hAya cheH (1) kAma ane (2) meAkSa. kAmanI icchA karanArane atha ane 2 jUe tattvArthAdhigamasUtra a0 5, sUtra 22. 3 jUe tattvArthAdhigamasUtra a. 5, sUtra 19-20. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 mekSanI IcachA karanArane dharmanI AvazyakatA rahe che. kAmanI IcchA karanArane kAmanI sAdhanAarthe arthanI jarUrIAta ubhI thAya che, te meLavavA sArU jIvane potAnI sukha, sagavaDa, lAlasA, tRSNA, IndriyanAM viSayasukha AdinA bhega ApavA te raheja: che; mokSanA irachukane paNa dharmanI sAdhanA karatAM potAnAM sukha, sagavaDa, lAlasA, tRSNA, indriyanAM viSayasukha AdinA bhega ApavAnI jarUrIAta ubhI thAya che. A rIte kAma ane mokSanA Icchukane ApavA paDatA bhega yA tyAgamAM bAgha samAnatA dekhAvA chatAM temAM meTe taphAvata rahelo che. kAmanA IcchakanA bhegatyAgamAM svArtha rahelo che; jayAre mekSanA IcchukanA gatyAgamAM IcchApUrvaka tyAga ane paramArthavRtti rahelI che; mULabhUta A taphAvatanA kAraNe kAmanI sAdhanAarthe apAtA bhegatyAga chatAM svArthanA kAraNe jIvane karmanI akAma nirjarA thavA chatAM paraMparAe tene azubha karmabaMdha ane tenI paraMparA prApta thAya che, jyAre mokSanA ichukane tenA bhegatyAga IcchApUrvaka hevAnA kAraNe temAM paramArthavRtti hovAthI sakAma nirjarA thAya che ane tethI zubhakarmabaMdha thate heI paraMparAe tevA jIvane mekSa sAdhavAnI sagavaDatA AvI male che. Ama saMsArI jIva je zubha ane azubha karmabaMdha ane tenI paraMparA anubhave che tene vicAra eja karmavicAra. A viSayane ApaNe judAjudA daSTibiMdue tapAsavAnuM raheze. temAM karmabaMdhanA hetu athavA kAraNe, karmanA Azrava athavA pravezadvAra ane karmabaMdhanI prakRti, sthiti, rasa ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI pradeza Adi vicAravAnAM raheze; ApaNe kramazaH tene vicAra karIe. kunA athahetu: jIvane anAdi kALathI kakha dha rahelA che. karma baMdhanI A paraMparAnA pAMca kAraNu cheH (1) mithyAtva, (2) avirati, (3) pramAda, (4) kaSAya ane (5) ceAga.1 mithyAtva : . uparakta pAMca kAraNanA judA vicAra karavAnA rahe che. jinapraNita tattva para arUci athavA azraddhA e mithyAtva che; bIjI rIte kahIe te samaSTinA badale svArthamayaSTi e mithyAtva che. A mithyAtvanA pAMca prakAra cheH (1) anAleAgika, (2) anabhigRhita, (3) abhigRhita, (4) sAMyika ane (5) Abhinivezika (1) dharma ane kama e be vaccenA bhedyanI jANa nathI tevI jIvanI mUDhadazAmAM jIvane avyakta evuM anAbheAgika mithyAtva hAya che. (2) sava darzanane sarakhAM mAnavAM e anabhigRhita mithyAtva che. (3) paudgalika sukhamAM rati athavA rAganA kAraNe jainetara darzana para zraddhA karavI e abhigRhita mithyAtva che. (4) jaina darzananA sUkSma ane indriyagamya nahi evA viSayamAM 'kA karavI e sAMzayika mithyAtva che. jaina daza'namAM zaMkAne sthAna che ane te zaMkA nirmULa karavA gurUgamane pazu sthAna che; paraM'tu sUkSma ane indriyAtIta viSayamAM zraddhA rAkhI cAlatAM 1 jUe tattvArthAdhigamasUtra a0 8, sUtra 1. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 11 anumAna, upamAna ane parokSa pramANu uparAMta Agama pramAne AdhAra laI sUkSama daSTie vicAra karavAnuM paNa teTaluM ja vyAjabI che. A pramANe karatAM tevA viSayamAM paNa jainadaSTie karela nirUpaNa sAcuM nIvaDavAne avakAza rahelo hevAthI AvI zaMkA saMgharavI e eka prakAranuM mithyAtva che. (5) jainadarzananA keIka viSayamAM ajANatAM khoTI bAju pakaDAI jatAM pAchalathI te bhUla jaNAvA chatAM mAnahAninA bhaye te bhUla na svIkArI beTI bAju pakaDI rAkhavI e Abhinivezika mithyAtva che. judA judA ninja thayA che temane A prakAranuM mithyAtva hoya che. avyavahAra rAzinA nigedanA sarva jIvone temaja graMthibheda na karanAra vyavahArarAzinA jIvane avyakta evuM anA gika mithyAtva hoya che; jyAre graMthibheda karanAra vyavahAra rAzinA jIvane vyakta evAM bAkInA cAramAMnuM game te eka mithyAtva hoya che. saMkSepamAM kahIe te samyagadarzana prApta karyA pahelAM jIvane anAbhegika mithyAtva heya che ane samyagadarzana vamanAra jIne anabhigrahita, abhigrahita, sAyika ane Abhinivezika e cAra prakAramAMnA game te eka prakAranuM mithyAtva hoya che. avirati: karmabaMdhanathI chuTavA jIve vrata,niyama svIkAravAM joIe. A rItanA vrata-niyama na svIkAravAM e avirati bhAva che. aviratinA kAraNe jIva pAMca Indriya ane mana e cha dvArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] pUrva paMnyAsajI zrImaNivijayajI viSayasukhamAM tallIna khanI chakAyanA jIvAnI hiMsA ane tenI para'parA Acare che, ane pariNAme tene karmanI paraparA varso kare che. aviratinI samaja mATe vrata kayAM te jANavAnI AvazyakatA rahe che. vrata e prakAranAM che: (1) mahAvrata, (2) aNuvrata.` mahAvrata pAMca che:2 (1) prANAtipAta viramaNu athavA ahiMsA, (2) mRSAvAda viramaNu athavA satya, (3) adattAdAna viramaNa athavA asteya yA acauya, (4) maithuna viramaNu athavA brahmacaya ane (5) parigraha viramaNu. A pAMca mahAvrata sAthe rAtribheAjana viramaNa vrata paNa saMkaLAela che ke je pahelA vratanA bhAga che te samajI levAnu che. A pAMca mahAvratanA pAlanathI jIva chakAyanI hiMsA zakI zake che ke je mATA parApakAra che. A pAMca mahAvratanA pAlaka sAdhu che. madhyakATinA sAdhaka mATe aNuvrata che. aNuvrata paNa pAMca cheH (1) sthUla prANAtipAta viramaNu, (2) sthUla mRSAvAda viramaNu. (3) sthUla adattAdAna viramaNu, (4) sthUla maithuna viramaNu, athavA purUSa mATe paradArA viramaNu ane srI mATe parapurUSa viramaNu ane (5) sthUla parigraha parimANu tane maryAdita svIkAra e aNuvrata che. A pAMca aNuvratanA vikAsa artha traNa guNu vrata ane cAra zikSA ta ema gRhastha tathA gRhiNI mATe khAra vrata samyakattva sahita hoya che. 1. juA tattvArthAdhigamasUtra a 7, sUtra 1. 2 jue tattvArthAdhigamasUtra a0 7, sUtra 2. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 * 13 mahAvratamAM jIvane vrata saMpUrNataH pAlavAnAM hoya che, jyAre aNuvratamAM jIvane vrata maryAdAmAM lete hovAthI tene te maryAdita rIte pAlavAnAM hoya che. Ama jIva aNuvratamAM pitAne Avazyaka evI jarUrIAta pramANe chUTa rAkhI zake che. guNavrata traNa cheH (1) dim parimANa, (2) bhego paga parimANa ane (3) anarthadaMDa.1 viramaNa daza vidizAmAM javAAvavAnI maryAdA e digU parimANa vrata che. padArthonA bhaMga upabhegamAM maryAdA e bhege paga vrata che. jIvane kAraNa vinA daMDAtA rokavA sArUM anarthadaMDa viramaNa vrata che. zikSAvrata cAra che (1) sAmAyika, (2) dezAvagAzika, (3) pauSadhepavAsa ane (4) atithisaMvibhAga. samatAbhAvamAM rahevAne jIvano svabhAva che; svArtha, kaSAya, karma Adi kAraNe jIva vibhAvamAM rahe che. A vibhAva avasthAmAMthI samatAbhAvanI tAlIma meLavavA mATe 48 miniTa sudhI samatAbhAvamAM rahevuM e sAmAyika vrata che. bhegepabhega parimANa vratamAM darzAvela maryAdA ahorAtra saMkSepI ekI samaye bAra vratanA aMzataH pAlana karavA sArU daza sAmAyika karavAM e dezAvagAzika vrata che; A vratamAM tapa tarIke ekAsaNuM, upavAsa Adi paNa karavAmAM Ave che. ekAsaNa, upavAsa Adi sahita sAdA jIvananI tAlIma rUpa pauSadhepavAsa vrata che. A vrata traNa prakAranuM cheH divasanI maryAdA, (2) rAtrinI maryAdA ane (3) rAtridivasa e bannenI maryAdAvALuM. A traNa zikSAtrata 1 juo tasvArthAdhigamasUtra a0 7, sUtra 16. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI jIvanA svabhAvarUpa samabhAvanI tAlImanA vikAsa mATe ja che. pauSadhanA bIjA divase ekAsaNuM karI supAtradAna karavA rUpa atithisaMvibhAga drata che. A vrata adhika guNavAna prati Adara pradarzananuM sUcaka che. A pAMca mahAvrata athavA pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata e save athavA temAMnuM koIpaNa vrata na svIkAravAnI AtmAnI pariNati athavA adhyavasAya e avirati che. pramAda : jIvanuM kArya zubha pravRttine Adara che. zubha pravRtti na karavArUpa, temaja mAdaka padArthonuM sevana, atiAhAra, nidrA, mithuna, vikathA temaja sAta vyasananuM sevana e sarva pramAdamAM samAya che. saMkSepamAM samabhAvamAM rahevAnI pravRttinI upekSA karI parabhAvamAM rAcyA-mAgyA rahevAnI pravRtti e pramAda che. kaSAya che jIvane saMsAranI vRddhi karAvanAra kaSAya che. jIvane zuddha svabhAva samabhAvamAM rahevAne che; saMsArI jIvane parabhAvamAM rahevAnA paDI gayela svabhAvanuM kAraNa karma ane kaSAya che. kaSAya cAra cheH (1) krodha, (2) mAna, (3) mAyA ane (4) lebha. A cAra kaSAyanA darekanA paNa cAra prakAra cheH (1) anaMtAnubaMdhI, (2) apratyAkhyAnIya, (3) pratyAkhyAnIya ane (4) saMjavalana. A seLa kaSAyanA janaka nava nekaSAya cheH (1) hAsya, (2) rati, (3) arati, (4) bhaya, (5) zeka, (6) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 15 jugupsA, (7) purUSada, (8) strIveda ane (9) napuMsakaveda. A sarvane sUkSma vicAra mehanIya karmamAM karavAnuM che. roga : jIva dvArA karAtI pravRtti e yoga che. bAhya pravRtti joI zakAya tevI hoya che, jyAre AMtarika pravRtti agamya che, ane te jIvanI caMcaLatA athavA spaMdanarUpa hoya che. ga traNa cheH (1) maneyega, (2) vacanaga ane (3) kAyayega. mananA bhAvanI caMcaLatA mane yoga che. vacananA bhAvanA kAraNe thatuM pariNamana yA spaMdana vacanaga che. bAhya pravRtti aMge thatuM kAyAnuM spaMdana kAyama che. AmapradezanI caMcaLatA eja spaMdana arthAt yoga che. pAMca baMdhahetunI maryAdA. uparokta pAMca baMdhahetuomAM pUrva pUrva baMdhahetunA astitvamAM uttara uttara baMdhahetu avazya hoya che. udA. mithyAtva baMdha hetu hoya tyAre tenI pachInA avirati, pramAda, kaSAya ane yoga hevAnAja, uttara uttara baMdhahetunA astitvamAM pUrva pUrvanA baMdhahAyaja e niyama nathI. arthAt te heya paNa kharA ane na paNa hoya. udA. yoga baMdhahetunA astitvamAM te pahelAMnA mithyAtva Adi cAra baMdhahetu, traNa baMdhahetu, be baMdhahetu ke eka baMdhahetu hoI paNa zake ane na paNa hoya. jIvanI sagI avasthAmAM mAtra pega baMdhahetu ja hoya che, jyAre jIvanI agI avasthAmAM keIpaNa baMdhahetu heta nathI. 1 jUo tasvArthAdhigamasUtra a0 6, mUtra 1. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI sagI pahelAMnA guNasthAnamAM jIvane cAra, traNa, be ke eka pUrvanA baMdhahetuM hoI zake che. Azrava-kamanAM pravezadvAra jIvamAM karmanA pravezanuM dvAra yA sAdhana yA kAraNa eja Azrava taLAvamAM pANI levA nALAM rakhAya che, tema jIvamAM " karmane praveza thAya te sArU Azrava nALAnI garaja sAre che. uparokta pAMca baMdhahetumAMnA keganA kAraNe jIvane pradeza baMdha ane prakRtibaMdha e be thAya che, jayAre kaSAyanA kAraNe sthiti baMdha ane lazyAnA kAraNe rasabaMdha athavA anubhAga baMdha thAya che. mithyAtva, avirati, ane pramAda e paraMparAe baMdhanAM kAraNa bane che. coga to jIvanA AtmapradezanI caMcaLatA athavA spaMdana che ke je pravRttirUpa che. eTale te te karmanA AzravanuM dekhItuM mULa kAraNa che, A kAraNe ja pravRtti samajAvavAnuM ahiM prApta thAya che. pravRtti paNa anaMtaprakAranI che. te baMdhInuM varNana zakaya nathI. A kAraNe je je prakRtibaMdha mATe je je pravRtti darzAvavAmAM Ave che te te mAtra namUnA rUpe che. te parathI bIjI tevI pravRttio ghaTAvI levI rahI. jJAnAvaraNa ane dazanAvaraNu, e darekanA Ava.' praASa athavA pradeza, ninhava, mAtsarya, aMtarAya, AsAdana ane upadhAta e dareka jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNanA samAna Azrava che. uparokta pravRtti jJAna aMge hatAM te jJAnAvaraNanA ane te darzana aMge hetAM darzanAvaraNanA Azrava bane che. 1 juo tasvAthaudhigamasutra a0 6, sUtra 11. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 17 - - - - - - -- - ---- jJAna-jJAnI ane jJAnanAM sAdhana para dveSa e jJAnapraSa ane darzana-darzanI ane darzananAM sAdhana para dveSa e darzanapraSi che. gurUne chupAvavA, jANatA hovA chatAM jJAna ane tenA sAdhana aMge ajANyA banavuM, e jJAnanidbhava che; samadaSTi prApta karAvanAra gurU temaja jANatA hovA chatAM darzana ane tenAM sAdhana viSe ajANyA banavuM, e darzana ninjava che. jJAna pakava ane saMpUrNa hovA chatAM pAtra maLatAM jJAna ApavAmAM dilacorI karavI, temaja potAnA jJAna viSe abhimAna rAkhavuM e jJAna mAtsarya che. te ja rIte darzana paphavA ane saMpUrNa hevA chatAM pAtra maLatAM te ApavAmAM dilacArI rAkhavI, temaja pitAnA darzananuM abhimAna e darzana mAtsarya che. duSTa hetuthI koInI jJAnaprAptimAM bAdhA nAMkhavI, naMkhAvavI e jJAnAMtarAya che; teja rIte duSTa hetuthI keInI darzana prAptimAM vigha karavuM e dazanAMtarAya che. sArA athavA vacanathI apAtuM jJAna rokavuM rokAvavuM e jJAnAsAdana che; jyAre teja rIte apAtA darzanamAM vizva nAkhavuM e darzanAsAdana che. duSTa hetuthI sAcAM vacanane anucita artha upajAvI deSa zodhavArUpa jJAnepaghAta che, te ja rIte sAcA darzananA anucita artha karI deSa zedhavA e darzane padhAta che. jJAna athavA darzanane avinaya, jJAna athavA darzana hevA chatAM te chupAvavAM, e darekanA guNa prakAzana na karavAM Adi anukrame jJAna ane darzana e darekanA AsAdana che. jJAnane ajJAna gaNa tenA nAzanI pravRtti, tema ja darzanane adarzana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI mAnI tenA nAzanI pravRtti e anukrame jJAna ane darzana e darekanA upaghAta che. vedanIyanA Azrava : duHkha, zeka, tApa, AkaMda, vadha ane paridevana Adi karavAM, karAvavAM ane banne pakSemAM te upajAvavAM e azAtanI vedanIyanA Azrava che; prANI mAtra para ane vizeSataH vratadhArI para anukaMpA, dAna, sarAgasaMyama, akAmanirjarA, bAlatapa, zAnti ane zauca e zAtA vedanIyanA Azrava che. jIvane Adhi, vyAdhi ane upAdhinA kAraNe thatI pIDA duHkha che. duHkha athavA ciMtAnI lAgaNInA kAraNe uddabhavate mAnasika vyApAra zoka che. tIvra saMtApa kare, karAve e tApa che. AMsu pADI raDavuM, raDAvavuM e AkaMda che. jIvanA daza prANumAMnA keI eka ke sarvane nAza yA viyoga kare e vadha che. priyajana ke vastunA viyegamAM te vyakti yA vastune saMbhArI saMbhArI vAraMvAra rUdana karavuM, karAvavuM e paridevana che. A dareka pravRtti pitAne uddezI karavI, bIjAne udezI karavI ke sva ane para e baMnene udezI karavI, karAvavI e sarva azAtA vedanIyanA Azrava bane che. sarva jIva prati dayA, vratadhArI prati bahumAna, mamatva athavA mUccha nyUna karavA ane tyAganI tAlIma meLavavA pitAnI nyApArjita vastune bIjAnA hita arthe karAte upaga arthAt tyAga dAna che. saMyama svIkAravA chatAM satata 1 jUo tattvArthIdhigamasUtra a0 6, sUtra 12-13, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 - - jAgRti paNa rAkhatAM chatAM rAga-dveSa saMpUrNa dUra na thavAnA kAraNe udabhavatA sUkSma vikAra e sarAgasaMyama che. gRhastha athavA gRhiNInA bAra vatamAMnA keI eka athavA sarva vrata svIkAravA ane pALavAM e saMyamasaMyama che. paravaza hovAnA JkAraNe anicchAe parANe bhega upabhegane karAte tyAga e akAma nirbhara che. ajJAnanA kAraNe karAto misyA kAyakaleza karavo e bAlatapa che. dharma samajI karAtI kaSAyanivRtti e zAnti che, lobha Adi doSanI zuddhi karavI e zauca che. A sarve zAtAdanIyanA Azrava che. vrata, niyama, cAritra, tapa, dhyAna Adi samajapUrvaka vecchAe sva ane parahita arthe karAtA hoI tenAthI sakAma nijara thAya che, AvA prasaMge muzkelI AvatAM jIva tene jItavA daDha bane che, paNa e vihuvala banatuM nathI. A kAraNe e dareka kAyakalezarUpa na hatAM nirjarArUpa che. mehanIyanA Azrava: kevalI, kRta, saMgha ane deva e darekanA avarNavAda darzanamehanIyanA Azrava che. kaSAyanA udayanA kAraNe jIvamAM thatA tIvra AtmapariNAma-adhyavasAya cAritramehanIyanA Azrava che. kevalInA guNanI upekSA karI temanAmAM na levA evA deza ApavA e kevalInA avarNavAda che. zrutajJAnanA guNanI upekSA karI tenAmAM na hatA evA deza ApavA e zrutajJAnanA avarNavAda che. caturvidha saMgha ke temAMnA keI eka ke adhika 1 jUo tasvArthIdhigamasUtra a0 6, sUtra 14-15. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ] pUrva panyAsajI zrImaNivijayajI varga e darekanA guNunI upekSA karI, te darekamAM ke samAM na heAtA evA doSa ApavA e saMghanA avarNavAda che. jInapraNIta dharmanA guNanI upekSA karI na heAtA evA doSa ApavA e dharmAMnA avarNavAda che. aDhAra doSa rahita, vItarAga, prazamarasanimagna evA arihaMtadevanA guNunI upekSA ( karI temanAmAM na heAtA evA dASa AreApavA e devanA avaNu - vAda che. Ama darzaname hanIyanA AzravanuM kAraNa avarNavAda che. krodha, mAna, mAyA ane lAbha e cAra kaSAya peAtAnAmAM utpanna karavA, khIjAmAM utpanna karAvavA ke sva ane para e mannemAM utpanna karavA, karAvavAmAM nimitta banavuM ane temAM taTvIna khanI AtmAmAM tenA tIvra pariNAma utAravA ane tadanusAra jIvana ghaDavu' e cAritramehanIyanA Azrava che. A uparAMta satyanA upahAsa ane dInanI mazkarI e hAsyamAhanIyanA, krIDApravRttimAM taTvInatA temaja ISTanI prApti ane aniSTanI nivRtti thatAM thatI lAgaNI-rAga e ratimAhanIyanA, aniSTanI prApti ane ISTanI aprAptimAM thatA kheda-dveSa e aratimAhanIyanA, zAka karavA, karAvavA e zeAkameAhanIyanA, Daravu DarAvavuM e bhayamAhanIyanA, hitakarapravRtti ane kriyA prati ghRNA e jugupsAmeAhanIyanA, svadoSadazana ane purUSasaskAranA abhyAsa e purUSavedanIyanA, paradeoSadarzana ane ThagavAnI Teva, mAyA ane srIsa'skAranA abhyAsa e strIvedanIyanA ane strI ane purUSa e bannenA saMskAranA abhyAsa e napuMsaka vedanIyanA Azrava che. A nava nAkaSAya kaSAyajanaka hAI kaSAya karatAM paNa adhika bhayaMkara che. kaSAyamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 21 nekaSAyane samAveza karI levAnuM che. Ama nekaSAya, kaSAya, kaSAyanI pravRtti ane temAM tallInatA-lezyA e dareka cAritramehanIyanA Azrava che. AyuSyanA Azrava : ati AraMbha ane ati parigraha e nAraka AyuSyanA Azrava che. mAyA tiryaMca AyuSyane Azrava che. alpa AraMbha, alpa parigraha, RjusvabhAva, mRdusvabhAva, Adi manuSya AyuSyanA Azrava che. saragasaMyama, saMcamAsaMyama, akAmanirjarA, bAlatapa Adi deva AyuSyanA Azrava che. mAyA Adi tiryaMca AyuSyanA Azrava che. Ama dareka AyuSyanA judA judA Azrava uparAMta vrata ane zIlane abhAva e cAre AyuSyanA samAna Azrava che. Itara prANIne duHkha ApavAnI sakaSAya pravRtti e AraMbha che; bhega-upabheganI vastunA saMgrahanI sakaSAya pravRtti e parigraha che. vastu paranA mamatvamAMthI parigraha uddhave che. AraMbha ane parigraha karatAM paNa temAM mAcyA-rAcyA rahevAnI rasavRtti, Asakti athavA tallInatA azubha pravRttinI janaka che. chala-prapaMca, mAyA, kapaTa, kuTilatA, daMbha ane svArtha aMge beTI ane banAvaTI vAta e mAyA che. svabhAvanI saralatA e RjutA ane naramAza athavA namravRtti yA namratA e mRdutA che. sUkSma kaSAya sahita ane saMpUrNa kaSAya chUTyA pahelAMnuM cAritra sarAgasaMyama che. aMzataH virati athavA 1 jUo tasvAtha dhagamasUtra a0 6, sUtra 16 thI 20. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - ---- --.. 22 ]. pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI deza virati e saMyamasaMyama che. ajJAna sahita karAto tapa bAlatapa che. paravaza sthitinA kAraNe karAtA IchA vinAnA tyAgane lIdhe thatI nirja akAmanirbhara che. vrata ane zIlA na svIkAravA e vrata ane zIlane abhAva che. svIkArela vrata, brahmacarya vrata Adi svIkArI toDavAM te vatabhaMga che. vatanA abhAva karatAM vratabhaMgamAM vizeSa doSa rahela che. nAmanA Azrava :1 cogavakatA ane visaMvAdana azubha nAmakarmanA Azrava che. gajutA ane saMvAdana zubhanAmakarmanA Azrava che. darzanavizuddhi ane vinayasaMpannatA, zIla ane vratanuM niraticAra satata pAlana, pramAdarahita jJAna, upayoga ane saMvega, zakti anusAra tyAga ane tapa, caturvidha saMgha temaja sAdhunI samAdhi arthe e darekanI vaiyAvRtya, ahaddhakti, AcAryabhakti, bahuzrutabhakti, pravacanabhakti, niraticAra AvazyakanI niraMtara pravRtti, mAga prabhAvanA ane pravacana vAtsalya Adi tIrthaMkara nAmakarmanA Azrava che. jIvane pitAne AzrayI mana, vacana ane kAyAnI pravRttimAM ekasUtratAno abhAva gavakatA che. bIjAne AzrayI mana, vacana ane kAyAnI pravRttimAM ekasUtratA gatrAjulA che. bIjAne AzrayI jIvadvArA karAtI mana, vacana ane kAyAnI karAtI dAMbhikapravRtti visaMvAdana che. daMbha vinAnI pravRtti saMvAdana che. 1 jUo tattvArthAdhigamasUtra a0 6, sUtra 21 thI 23, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 23 rAgarahita purUSadvArA praNata tattvapara rUci ane zraddhA ane tenA uttarottara vikAsanI pravRttidvArA karAtI zuddhi e zraddhA vizuddhi che. mokSanA AlaMbana bhUta evA deva, gurU ane dharma temaja e darekanA sAdhanabhUta evA zrutajJAna Adi prati bahumAna e vinaya che. niraticAra vratanuM pAlana e vrata che. zuddha brahmacaryanuM akhalita pAlana e zIla che. niraMtara jAgRta rahI upayoga sahita jIvana vyavahAra kare e jJAnapayoga che. bhega-upabhoganAM sAdhana ane te dvArA sadhAtA bhega upabheganI lAlasAthI viramavA satata jAgRti rAkhavI e saMvega che. vivekapUrvaka zakti anusAra nyAyapArjita dravyavaDe karAtuM supAtradAna e tyAga che. vivekapUrvaka zakti anusAra bAhya ane atyaMtara tapanuM AcaraNa e tapa che. caturvidha saMgha (sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA) ane vizeSataH vratadhArInI sevA e saMgha ane sAdhunI viyAvRtya che. vItarAga deva ane tenI pratimA prati bahumAna ahaMkti che. AcAra batAvanAra temaja ApanAra evA AcArya prati bahumAna AcAryabhakti che. vidvAna temaja tenA jJAna prati AdarabhAva e bahuzrutabhakti che. jJAna ane tenA sAdhana prati Adara e pravacanabhakti che. sAmAyika, caturvizatistava, vaMdana, pratikramaNa, kAyotsarga ane pratyAkhyAna (paracakhANa) e cha AvazyakanI satata pravRtti e Avazyaka aparihAra che. abhimAna tajI mokSamArga jIvanamAM utArI kRtArtha banI lokahita arthe mokSamArganA pracAraka banavuM e mArga prabhAvanA che. samAnadharmI temaja siddhAMta para niSkAma prema e pravacanavAtsalya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI gAtranA Azraya paraniMdA, AtmaprazaMsA, saddaguNanuM AcchAdana ane asadgaNanuM uddhAvana e nIca getranA Azrava che. svaniMdA, paraprazaMsA saddaguNanuM uddhAvana ane asaddaguNanuM AcchAdana temaja vinaya ane namratA e ucca getranA Azrava che. svArtha sAdhavA irAdApUrvaka bIjAnI sAcIjuThI vAto karavI e paraniMdA che. pitAnI baDAI hAMkavI e AtmaprazaMsA che. bIjAnA sadaguNane chupAvavA e saddaguNanuM AcchAdAna che. pitAnAmAM na hatA evA guNenI baDAI hAMkavI e asazuyunuM udghAvana che. pitAnA deSa zedhavA, tene zuddha karavA ane te jAhera karavA e svaniMdA che. bIjAnA guNanI prazaMsA e para prazaMsA che. bIjAnA sadguNane jAhera karavA e sadguNanuM uddhAvana che. bIjAmAM na hatA guNane DhAMkavA e asaddaguNanuM AcchAdana che. pUjya, vaDIla, jJAnI Adiprati bahumAna ane Adara e vinaya che. jJAna, lAbha, buddhi, aizvarya, kuLa, jAti, bala, rUpa, yaza ane kIrti AdinA abhimAnane tyAga kare e namratA che. aMtarAyanA Azravara vigha nAMkhavA, naMkhAvavA e aMtarAyanA Azrava che. Ama pravRttione kamanI judI judI prakRtimAM tAravI kADhI tenA judAjudA Azrava batAvI gayA. A uparAMta pacIsa kriyA 1 juo tasvArthAdhigamasUtra a0 6, sUtra 24-25. 2 jUo tattvAthadhigamasUtra a0 6, sUtra 26. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 25 che, te je je prakRtine baMdha besatI hoya te te prakRtinA AzvamAM gaNavAnI che. A pacIsa kriyAmAM IryApathakriyA akaSAyajanita che. ane bAkInI covIza kriyA kaSAyajanita che. pacIsa kriyA: (1) deva, gurU ane dharmane vinaya samyakatvakriyA che. (2) sarAgadeva, sarAgagurU ane kuzAstrane vinaya mithyAtvakriyA che. (3) dehanI svAbhAvika pravRtti pragakriyA che. (4) tyAgInI bhaMga mATenI AkAMkSA samAdAnakriyA che. (5) kaSAyarahita jIvanI gamanAgamana pravRtti IryApathakriyA che. (6) duSTa hetuthI karAtI kAyAnI pravRtti kAyikakriyA che. (7) hiMsaka sAdhanone saMgraha adhikaraNa kriyA che. (8) krodhAveza pravRtti prASikIkriyA che. (9) bIjAM prANIone satAvavA paritApanikIkriyA che. (10) pAMcaIndriya, zvAsozvAsa, manebala, vacanabala, kAyabala ane AyuSya e daza prANamAMnA keI eka, adhika ke sarvane nAza e prANAtipAtikIkriyA che. (11) rAgavaza jevAnI kriyA (pravRtti) dazanakriyA che, (12) rAgavaza sparza vAnI pravRtti sparzanakriyA che. (13) maLamUtra Adi rAjamArga para paraThavavA rUpa sAmaMtAnupAtikIkriyA che. (14) jeyA, pramArjana karyA vinA zayyA, Asana Adi levAM mUkavAM-bichAvavAM e anAbhogakriyA che. (15) navanavAM zastra astra banAvavAM e prAtyayikakriyA che. (16) bIjAne karavA yogya pravRtti pite karavI e svastikakriyA che. (17) pApa pravRttinI anumodanA nisargakiyA che. 18) bIjAnAM pApa prakAzavAM, niMdA karavI Adi vihArazukriyA che. (19) saMyamapAlananI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI azaktimAM AjJA virUddha vartana AjJA vyApAdikIkriyA che. (20) pramAdavaza zAstroktavidhi prati anAdara anavakAMkSakriyA che. (21) tADana, tarjana vadhaAdi pravRttinI anumodanA AraMbhakriyA che. (22) parigraha rAkhavA, rakhAvavA vadhAravA ke vadhAravAnI salAha pArigrAhikIkriyA che. (23) jJAna, darzana ane cAritra aMge bIjAne chetaravA e mAyAkriyA che. (24) mithyAtvapravRttinI anumodanA mithyAdarzanakriyA che. (25) pApapravRttimAM Asakti-tallInatA apratyAkhyAnakriyA che. kamabaMdhaH jIva lehacuMbakanI jema AzravadvArA karmane pitAnA Atmapradeza tarapha kheMce che. kama e kamavagaNA athavA jAtinA pudgala che. A kheMcAtA kamaMpudgala judI judI prakRtirUpe pariName che. karmapudagala kheMcAyA pachI jIvanA Atmapradeze sAthe thatA tene tadrupa saMbaMdha e ja karmabaMdha che, ane te ja pradezabaMdha paNa che. upara jaNAvela pAMca baMdhahetumAMnA eganA kAraNe jIvane pradeza ane prakRti e be prakAranA karmabaMdha hoya che; kaSAyanA kAraNe sthitibaMdha ane vezyAnA kAraNe rasa athavA anubhAgabaMdha jIvane hoya che. mithyAtva, avirati ane pramAda e traNa paraMparAe baMdhanA hetu mAtra che. jIva karmabaMdha be prakAre kare che. (1) nikAcita ane (2) anikAcita. kama bAMdhatI vakhate jIva je kaSAyanA tIvra 1 jUo tasvArthAdhigamasUtra a0 8, satra 12. - nAga che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 27 pariNAma ane lakSyAvALo hoya che, tyAre tene nikAcita karmabaMdha thatAM prakRti, sthiti, rasa ane pradeza e cAre baMdha ekI samaye thAya che. karma bAMdhatI vakhate jIva kaSAyanA maMda pariNAma ane vezyAvALo hoya che, tyAre tene anikAcita karmabaMdha thatAM mAtra prakRti ane pradezabaMdha thAya che; sthiti ane rasabaMdha mATe kaSAyanA tevA pariNAma ane lazyAnI paNa te prakAranI sthiti anukrame Avazyaka heya te te samaye jIvamAM na hoI mulatavI rahe che, tadanusAra yogya kaSAya ane lezyA AvI maLatAM A anikAcita karmabaMdha nikAcita banatAM temAM sthiti ane rasa e banne baMdha nirmANa thAya che. tema na bane ane jIvanA pariNAma ane adhyavasAya badalAI jAya to vrata, niyama, tapa, dhyAna AdidvArA pradeza ane prakRtibaMdhadvArA baMdhAela anikAcita karmanI nirjara paNa thaI jAya che. sthiti be prakAranI che. (1) udayakAla ane (2) anudayakAla. karmanAM phala ApavAnI zarUAtathI tenA pariNAmane pUrepUre anubhava karavA sudhIno kALa udayakALa che. karma prakRti ane pradezathI baMdhAvAnI zarUAtathI karma phaLa ApavAnI zarUAta kare tyAM sudhI anudayakALa che. nimittanA kAraNe jIvamAM kaSAya udbhave che. A nimittamAM je pramANamAM taratamatA hoya che, te pramANamAM jIvanA adhyavasAyamAM paNa taratamatA rahe che. A taratamatA sthitibaMdhanuM kAraNa bane che. kASAyIka bhAvamAM jIvanI tallInatA e vezyA che. A talInatAnA kAraNe sAcI khoTI vicAraNA ane temAM thatI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI tadrupatA paNa leDyA che. A prakAranI vezyA rasabaMdhanuM nimitta bane che. rasanA traNa prakAra che, (1) tIvra (2) madhyama ane (3) maMda. tIvra adhyavasAya tIvra rasanuM, madhyama adhyavasAya madhyama rasanuM ane maMda adhyavasAya maMda rasanuM nirmANa kare che. nikAcitabaMdhanA sthiti ane rasa nirmANa thaI gayA hovA chatAM, temAM paNa parivartana zakya bane che, jIva judA judA prakAranI kriyA dvArA tema karI zake che. apavartana ane udavartana e be kriyA dvArA nirmANa thaela sthitibaMdhamAM pheraphAra thAya che. jIva karmanI dUra rahela sthitine apavartana kiyAdvArA najIka lAvI zake che, tema ja kamanI pAse AvI gaela sthitine uddavartana kriyA dvArA phara paNa ThelI zake che. guNasaMkramaNa kriyA dvArA jIva nirmANa thaela rasamAM pApa-puNyamAM paraspara vinimayadvArA temAM nyUnAviktA karI zake che. jIva samayottara guNasaMkramaNa prakriyAdvArA puNyane rasa pApamAM ane pApane rasa puNyamAM ema arasa-parasa vinimaya-badale karato rahe cheA prakAranuM saMkramaNa mAtra sajAtIya uttara prakRtimAM thaI zake che, paraMtu vijAtIya uttara pakRti ke vijAtIya mULa prakRtimAM AvuM saMkramaNa thatuM nathI. pote bAMdhela karmanA vipAkarUpe phaLa bhogavyA vinA jIvane chUTake ja heta nathI, paraMtu temAM temAM te eTalo pheraphAra karI zake che ke pAse Avela sthitine dUra ane dUranI sthitine pAse lAvI zake che. Ama karavA chatAM jIvane karmanA vipAkarasa-anubhava te karavAne ja rahe che. guNasaMkramaNakArA paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 29 karmanA rasane mAtra vinimaya thAya che eTale karmanAM pariNAma to jIva te prakAre anubhave che, paNa temAM mAtra eTale ja pharaka paDe che ke jIvane tenI khabara paDI zake tema banatuM nathI. guNa saMkramaNa dvArA karmane rasa nyUnAdhika thAya chatAM karmanA vipAka to jIvane anubhavAtA hoya che. Ama jIva karmanI sthiti ane rasa nyUnAdhika karI zake che; chatAM jIvane pradezathI te kama pUrepUrAM bhegavavAM ja rahe che. saMsArI jIvane karma bhegavyA vinA chUTake nathI. jIva kama vipAka samaye je samajapUrvaka rAga-dveSa dUra karI Asakti tajI samabhAvathI te bhegave che te tenAM junAM kama bhagavAI jatAM te chUTAM thaI jAya che ane tene navIna karmabaMdhana nirasa hoya che. jIva karmavipAka samaye jAyeajANye paNa samatA na rAkhe, kaSAya kare, adhyavasAyanuM pari. sumana karyA kare te junAM karma anubhavAtAM te to chUTAM thaI jAya che; paraMtu te sAthe jIva navAM pApakarmanuM baMdhana karate ja rahe che. jIvanI sAthe karmabaMdhananI paraMparAnuM A ja kAraNa che. A parathI zIkhavAnuM eTaluM ja che ke jIvana evuM ghaDavuM ke jethI navIna karmabaMdha na thAya ke a5 thAya. karmabaMdhanA cAra prakAra che. (1) pradezabaMdha, (2) prakRti baMdha, (3) sthitibaMdha ane (4) rasabaMdha. pradeza baMdha: jIvanA AtmapradezanI caMcaLatA athavA spaMdana e cuMga 1 jUo tasvArthAdhigamasatra a0 8, sUtra 4. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] pUDha paMnyAsa zrImaNivijayajI che. coga traNa prakAre cheH (1) ma ga, (2) vacanaga ane (3) kAyayega. e traNamAMnA eka, be ke traNe yoga ekasamaye heI zake che ane tenA kAraNe jIvane pradezabaMdha ane prakRtibaMdha hoya che. jIvanA Atmapradeze sAthe anaMtAnaMta pradezanA banelA sUkSmAtisUkSama kamaskane thato tadrupa saMbaMdha e pradezabaMdha che. jIva pitAnI uMce, nIce, cAra dizA ane vidizAmAM ema tIchI rahela karmalka ne yoganA kAraNe pitAnA Atmapradeze prati kheMce che. A Azrava kriyA che; jIvathI karAtuM karma pradezanuM AkarSaNa e Azrava che. A rIte AkarSita karma vagaNanA pugalane jIva pitAnA Atmapradeza sAthe otapreta banAvI de che. te pradezabaMdha che. pradezabaMdha thatAnI sAthe temAM prakRtinuM nirmANa avazya thAya che, paraMtu sthiti ane rasanuM nirmANa temAM thAya che paNa kharuM ane na paNa thayuM heya tema paNa bane che, arthAt keTalIka vakhata sthiti ane rasanuM nirmANa bhAvimAM thavAnuM hoya che. jIva je karmabaMdha kare che te AkarSita karmavargaNAnA pudagale che. karmavargaNAnA A pudagala anaMtAnaMta pradezI pudagalaskaMdha hAI sUphamAtisUkSama che, bAdara nathI. A pugalaskaMdha paNa anaMtAnaMta pradeza che; saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtapradezI skamAM karmabaMdhanI lAyakAta ja nathI. jIva eka pradezAvagADha evA karma pradezane ja grahaNa kare che, aneka pradezAvagADha evA nahi. eka pradezAvagADha sthita ene artha 1 juo.tattvArthAdhigamasUtra a0 8, sUtra 25. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 abhinnatA darzAve che; spaSTa karatAM kahI zakAya ke je AkAzapradezamAM Atmapradeza avagAhIne rahelA che te ja AkAzapradezamAM karmayogya pudagalaskaMdhe paNa avagAhIne rahelA che. AvAja pudagala-skaMdho jIva grahaNa karI zake che ane tene karmarUpe pariNumAvI zake che. je AkAzapradezane AtmAe avagAhyA nathI ane je karmasko AtmapradezathI alipta che tevA karma pudgala grahaNa karavAnI ke tene karmarUpe pariNamAvavAnI jIvanI tAkAta nathI arthAt yegyatA nathI. AvA karma skaMdho paNa sthita arthAt sthira hoya tene ja jIva grahaNa karI zake che; asthira athavA caMcaLa karmadhene jIva grahaNa karatA ja nathI. - A rIte grahaNa karela pugalaskane jIva karmarUpe pari gumAve che teja sAthe temAM prakRti, sthiti ane rasa e traNanuM paNa sAmAnyataH nirmANa thAya che. ApaNe pahelAM joyuM ke sthiti ane rasa jIva nyUnAdhika karI zake che; paNa pradezamAM nyUnAdhika karavAnI tenI tAkAta nathI. A kAraNe jIvane pradezabaMdha anusAra karmavipAka te anubhavavA ja rahe che. sthiti ane rasa vinAnA AvA pradezavipAkamAM jIvane kAMI zAtA azAtA Adine pratyakSa anubhava thato nathI. prakRitabaMdha: pratibaMdha jIvane hoya che tenuM kAraNa paNa yoga che. karmanI prakRtinuM nirmANa eTale karmanA svabhAvanuM nirmANa. karma jIvane prakRti anusAra vipAka-phaLa Ape che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat che. sthiti ane anusAra kavi dezavipAkamAM ja www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI. karmanI mULa prakRti ATha che. (1) jJAnavaraNa, (2) darzanAvaraNa, (3) vedanIya, (4) mehanIya, (5) AyuSya, (6) nAma, (7) gotra ane (8) aMtarAya. A dareka mULa prakRtinI anukrame pAMca, nava, be, aTavIsa, cAra, ekase traNa, be ane pAMca ema ATheya mULa prakRtinI (158) ekase aAvana uttaraprakRti che. jJAnAvaraNa: je karmanA kAraNe jIvane thatA vizeSa jJAnamAM AvaraNa Ave che e jJAnAvaraNa karma che. nAma, jAti, guNa ane kriyA e cAra sahita thatuM jJAna eja vizeSa jJAna. jJAnAvaraNanI pAMca uttaraprakRtiH (1) matijJAnAvaraNa, (2) zrutajJAnAvaraNa, (3) avadhijJAnAvaratha, (4) manaH paryAyajJAnAvaraNa ane (5) kevalajJAnAvaraNa. pAMca Idriya ane mana e cha dvArA zolekha vinAnuM vartamAnakAlIna viSaya yA padArthanuM jIvane thatuM maryAdita paryAyasahita jJAna e matijJAna che. matipUrvaka zabdAlekha sahita trikAlaviSayaka viSaya yA padArthanuM jIvane thatuM maryAdita paryAyasahita jJAna zrutajJAna che. A zrutajJAna sva ane para ema banene upakAraka che; jyAre bAkInAM cAra jJAna mAtra sva upakAraka che.AtmasAkSAtkAra dvArA mAtra rUpI padArthanuM maryAdita paryAya sahita jIvane thatuM jJAna avadhijJAna che. AtmasAkSAtkAra dvArA 1 juo tatvArthAdhigamasUtra a. 8, satra 5. 2 juo tasvAthadhigamasUtra a0 8, satra 7. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 33 aDhIDhApamAMnA mAtra saMjJI jIveAnA mananA paryAyAnu jIvate thatuM jJAna mana:paryAyajJAna che. sarva dravya ane sarva paryAyAnuM Atma sAkSAtkAradvArA jIvane thatu jJAna kevalajJAna che. mati ane zruta e e jJAnathI jIva rUpI arUpI sava padArtho jANI zake che, paraMtu tenA maryAdita paryAya mAtra jANI zake che. avadhijJAnathI jIva savarUpI padArtha jANI zake che, paraMtu tenA maryAdita paryAya mAtra jANI zake che. mana:paryAyajJAnathI sajJIjIvanA manamAM ciMtita padAtha yA viSayane jIva jANI zake che, paraMtu tenA paNa maryAdita paryAya mAtra jANI zake che. avidha ane mana:paryAya e e jJAnathI arUpI padAtha jANI zakAtA nathI. A cAra jJAna jIvane jJAnApayeAga mUke tyAreja thai zake che; jJAnApayega mUkatAM pahelAM manaHparyAyajJAna sivAyanA traNa jJAnamAM darzanApayeAga AvI jAya che. dazanApayeAga thayA pachI jJAneApayega hoI zake che. Atma sAkSAtkAra dvArA rUpI arUpI sarva padArtha ane e darekanA sapA~yAnuM jIvane thatu jJAna kevalajJAna che. kevalajJAnIne samarcAttara jJAnApayeAga ane darzaneApayeAga hoya che. matijJAnAvaraNa matijJAnane, zrutajJAnAvaraNa zrutajJAnane, avadhijJAnAvaraNu avadhijJAnane, manaHparyAyajJAnAvaraNu manaHparyAyajJAnane ane kevalajJAnAvaraNa kevalajJAnane Avare che-rAke che. jJAnAvaraNukama AtmAnA mULabhUta guNu jJAnane aMtarAya karanArUM che. danAvaraNa' 1 jue tattvArthAdhigamasUtra a0 8, sutra 8, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI je karmanA kAraNe jIvanA thatA sAmAnya jJAnamAM AvaraNa Ave te darzanAvaraNa karma che. nAma, jAti, guNa ane kriyA e cAra vizeSa vinAnuM thatuM jJAna e sAmAnya jJAna, darzananA kAraNe vastu yA viSayane sAmAnya paricaya thAya che. darzanAvaraNanI nava uttara prakRti che. (1) cakSudarzanAvaraNa (2) acakSudarzanAvaraNa (3) avadhidarzanAvaraNa (4) kevaladarzanAvaraNa (5) nidrA, (6) nidrAnidrA, (7) pracalA, (8) pracalA pracalA ane (9) tyAnaddhi athavA tyAnaguddhi athavA thiNaddhi. cakSurindriya dvArA thatuM viSaya yA vastunuM sAmAnya jJAna cakSudarzana che. cakSu sivAyanI bAkInI cAra (sparzanendriya, rasanendriya, prANendriya, nidraya) Indriya ane pAMcamuM mana e pAMca dvArA thatuM viSaya yA vastunuM sAmAnya jJAna acakSudarzana che. Atma sAkSAtkAra dvArA rUpI padArthanuM thatuM sAmAnya jJAna e avadhidarzana che. rUpI arUpI padArthonuM thatuM sAmAnya jJAna kevaladarzana che. sukhapUrvaka uThADI zakAya tevI nidrA nidrA che. khUba DhaDhaLavAthI uThADI zakAya tevI nidrA nidrAnidrA che. beThA beThA ke ubhA ubhA AvatI ane sukhapUrvaka jagADI zakAya tevI nidrA pracalA che. cAlatAM cAlatAM AvatI ane duHkhapUrvaka jagADI zakAya tevI nidrA pracalapracalA che. divasanA ciMtavela kArya rAtrinI gADha nidrAmAM paNa aNajANapaNe purUM karI levAtI nidrA zizuddhi athavA tyAnaddhi che. A chelI nidrAmAM chavA je prasaMge uMghamAM kArya kare che te prasaMge tenAmAM ghaNuM bala- prativAsudevathI ardha bala hevAnuM mAnavAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com 1 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 35 uparanI nava uttara prakRtimAMnI pahelI cAra te zuddha AvaraNa rUpa che, bAkInI pAMca te saMsArI jIvane bhegavavI paDatI vedanIya sthiti evI che ke je dazAmAM jIva upayoga mUkavAnI sthitimAM ja hotuM nathI, ane jyAM upayoga nathI tyAM sAmAnya jJAna te labhyaja kema bane ? cakSudarzanAvaraNa cakSudarzanane, acakSudarzanAvaraNa acakSudarzanane, avadhidarzanAvaraNa avadhidarzanane ane kevaladarzanAvaraNa kevaladarzanane roke che. nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalA pracalA ane tyAnagRddhi e pAMca vedanIya rUpa hoya te sthitimAM jIvane upayoga zakya nathI te kAraNe e dareka AvaraNarUpa gaNAya che. darzana paNa jIvanA mULaguNa jJAnane vibhAga gaNAya che; eTale darzanAvaraNa paNa jIvana mULaguNanuM dhAtaka che. jIvane svabhAva jANavAne che, te be rIte jANI zake che. (1) sAmAnya rIte ane (2) vizeSa rIte. Ama hovAthI AtmAnA sAmAnya ane vizeSa e be jJAnane AvaraNa karanAra darzanAvaraNa ane jJAnAvaraNa anukrame che. vedanIya : je karmanA kAraNe jIva sukha ane duHkhane anubhava kare che te vedanIya karma che. tenI be uttaraprakRti che. (1) sAtAsukha ane (2) asAtA-duHkha. Adhi, vyAdhi ane upAdhi e traNamAMnA game te eka, be ke traNethI gherAela jIva je tenI te sthiti samabhAvapUrvaka sahI le che te te tene sAtA 1 juo tatvArthAdhigamasUtra a0 8, sUtra 9, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] pUrva panyAsajI zrImaNivijayajI vedanIyanA anubhava gaNAya che; jyAre nirAgI, zrImata ane mAnasika ciMtA vinAnA manuSya paNa peAtAnI te sthitimAM dhamAdhama kare ane saMtASa na rAkhe teA tevAne asAtAvedanIyane anubhava gaNAya che. jIva peAtAnA manathI sukha mAne teA zAtA ane na mAne te azAtA ema tene atha tAravI zakAya. mAhanIya : je karmanA kAraNe jIva mAhamAM gherAi mUDha manI saMsAramAM aTavAI paDe che te meAhanIya kama che. tenI mULa e uttaraprakRti cheH (1) namAha ane (2) cAritrameAha. darzanamAhanI traNa ane cAritramehanI pacIsa ema e enI aThThAvIsa prakRti thAya che. AtmAnA zuddha mULa guNurUpa samaSTi arthAt samyagdarzanane khAdhaka darzanameAhanIya kama che. zuddha AtmAnA bIjA mULa guNarUpa cAritrane khAdhaka cAritrameAhanIya krama che. darzanamAhanA traNa bheda cheH (1) mithyAtvamAhanIya, (2) mizrameAhanIya ane (3) satvameAhanIya, mithyAtvameAhanIya karmInA kAraNe jIva mithyAtvadazAmAM sakhaDe che. mizrameAhanIyanA kAraNe jIva koIka vakhata mithyAtvamAM te| kAika vakhata sabhyatvamAM ema anizritadazAmAM varte che. samyakatvamAhanIyanA kAraNe jIvanI zuddhi AvatI hoya che temAM arthAt samyaktva yA samyagdaSTi athavA samaSTinI prAptimAM vighna Ave che. 1 jAe tattvArthAdhigamasUtra a0 8, sUtra 10. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 37 jIva jyAre prathamavAra samyagdarzana prApta kare che tyAre darzanameAhanIyanA upazama, kSayApazama ke kSaya e traNamAMnu game te eka avazya prathama kare che tyAre ja tema ane che. jIva samyagdarzana vamI mithyAtva pAmyA pachI te vIne khIjIvAra ke vAraMvAra jyAre samyagdarzana prApta kare che tyAre danamAhanIyanA upazama, kSayApazama ke kSaya traNamAMnu game te eka avazya prathama kare che tyAre ja tema ane che. cAritrameAhanA mukhya be bheda che: (1) kaSAyameAha ane (2) nAkaSAyameAha. kaSAya cAra cheH (1) krodha, (2) mAna, (3) mAyA ane (4) leAla dveSa, gussA Adi krodhanA paryAya che. mAnane paryAya abhimAna che. chalakapaTa, prapaMca, daMbha, visa vAdana ADhi mAyAnA paryAya che. lAlasA, tRSNA, saMgrahavRtti Adi leAbhanA paryAya che. dareka kaSAyanA cAra bheda cheH (1) anaMtAnubaMdhI, (2) apratyAkhyAnIya, (3) pratyAkhyAnIya ane (4) saMjvalana. anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane leAbha anaMtakAla sudhI saMsAramAM rakhaDAvanAra che; kAraNa ke tenI hayAtImAM jIva samyagdarzananeA paNa lAbha meLavI zakate nathI. apratyAkhyAnIya krodha, mAna, mAyA ane leAla jIvane vadhAremAM vadhAre eka kADhAkeATI sAgaropama kALa sudhI saMsAramAM rakhaDAvanAra che; tanI hayAtImAM jIva samyagdarzana meLavI zake che, paraMtu vrata, niyama, paccakhkhANa Adi svIkArI zakatA na heAI jarA sarakhA paNa tyAga karI zakatA nathI. pratyAkhyAnIya krodha, mAna, mAyA ane leAbha sa MkhyAta kALasudhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI jIvane rakhaDAvanAra che; paraMtu tenI hayAtImAM jIva samyagadarzana uparAMta gRhasthanAM ekathI mAMDIne bAra vata, anya niyama, paccakhANa temaja pAMca mahAvrata Adi AcarI zake che, paraMtu temAM aneka khelano udbhave che. saMjavalana krodha, mAna, mAyA ane lebha jIvane saMsAramAM alpa samaya rakhaDAvanAra che; tenI hayAtImAM jIva pAMca mahAvrata laI zake che, jAgRti rAkhI tenuM pAlana paNa kare che, chatAM temAM sUkSma khalana rahyA kare che; Ama hovAthI saMjavalana kaSAya yathAyAtacAritrane bAdhaka che. kaSAyane uddIpana karanAra evA nava nekaSAya cheH (1) hAsya, (2) rati, (3) arati, (4) zeka, (5) bhaya, (6) jugupsA, (7) purUSada, (8) strIveda ane (9) napuMsakaveda. jIvamAM hAsya utpanna karanAra karAvanAra hAsyamehanIya karma che. jIvane ISTanI prApti ane paudgalika padArtha ane viSaya para prIti karanAra karAvanAra rati mehanIya karma che. ISTanI aprApti ane aniSTanI prAptinA kAraNe te, padArtha ane viSaya para aprIti karanAra karAvanAra arati mehanIya karma che. jIvamAM zeka utpanna karanAra karAvanAra zokamehanIya karma che. jIvamAM bhaya utpanna karanAra karAvanAra bhayamehanIya karma che. jIvamAM sUga utpanna karanAra karAvanAra jugupsAmehanIya karma che. jIvanamAM purUSa saMskAra ane strI saMsarganI lAlasA karanAra karAvanAra purUSavedamohanIya karma che. jIvamAM strIsaMskAra ane purUSa saMsarganI lAlasA karanAra karAvanAra strIvedamehanIya karma che. jIvamAM strI ane purUSa e beyanA saMskAra ane beyanA saMsarganI lAlasA karanAra karAvanAra napuMsakavedamehanIya kAma che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 39 darzanamehanI traNa, kaSAyamehanI seLa ane nekaSAyamehanI nava ema ekaMdara mehanIyanI aAvIsa uttaraprakRti thAya che. AyuSya : karmanA kAraNe prApta karela gatimAM taddabhava yogya jIvanavyavahAra karanAra karAvanAra AyuSya karma che. AyuSya cAra prakAranAM cheH (1) nAraka, (2) tiryaMca, (3) manuSya ane (4) deva. nAraka AyuSyanA kAraNe jIva nAraka nimAM utpanna thaI te gati gya jIvana vyavahAramAM pravRtta thAya che ane temAM tallIna banI jIvana gALe che. tiryaMca AyuSyanA kAraNe jIva tiryaMca nimAM utpanna thaI te gati yogya jIvana vyavahAramAM pravRtta ane tallIna banI jIvana gALe che. sUkSama nigeda, bAdara nigeda, pratyeka zarIrI ekendriya, beIndriya, traNa Indriya, cAra Indriya ane asaMjJI paMcendriya e dareka jIva tiryaMca gaNAya che. keTalAka saMjJI paMcendriya jIvamAM paNa tiryaMca hoya che. saMjJI paMcendriya jIva cAra prakAranA che? (1) tiryaMca, (2) manuSya, (3) deva ane (4) nAraka. manuSya AyuSyanA kAraNe jIva manuSya nimAM utpanna thaI te gati jIvana vyavahAramAM pravRtta ane tallIna banI jIvana vitAve che. paMcandriya jInA be bheda cheH (1) saMjJI ane (2) asaMjJI. asa zI jIva saMmUchama hAI azuci sthAnamAM 1 ja tattvArthIdhigamasUtra a0 8, satra 11. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI pedA thanAra che. ane temane dravya mana hetu' nathI. sI jIvAne mana hoya che. sa'nI tiya cane mana te hAya che; paraMtu te parataMtra hAya che. saMjJI manuSya manavALeA che ane svataMtra pazu che. sattI jIva hita, ahita, kanya, akatanya, heya, zeya,upAdeya Adi bheda samajI zake che. deva ane nAraka jIva paNa sa rIja heAya che. devagatimAM jIve khAMdhela puNyane bhAgavavAnu hoya che; jyAre nAraka gatimAM jIve khAMdhela pApanA phaLa bhAgavavAnAM heAya che. mAtra manuSya janma ja duSprApa che, kAraNa ke kArya akAryanA bheda samajI IcchA thatAM jIva A bhavamAM akAya tajI zake che ane satkArya AcarI zake che. nAma : jIvane tenA yathAyeAgya svarUpe eLakhAvanAra nAma che. nAma karmanA kAraNe jIvane judA judA prakAranI sagavaDa maLI rahe che ane te prApta karI jIva te te prakAre gALakhAya che. nAmakamanI uttaraprakRti ekasAne traNa che. nAmakarmanI mULa uttaraprakRti betAlIsa cheH 14 DiprakRti 8 pratyeka prakRti, 20 sthAvaradazaka ane trasadazaka=42. (1 thI 14) piMDaprakRti-je prakRitanA peTAbheda che te, (15 thI 22) pratyeka prakRti, (23 thI 32) trasadazaka ane (33 thI 4ra) sthAvara darzaka. piMDhaprakRtinA peTAleda paMcAtara thAya che; eTale 758+ 10+10=103 jue tattvArthAdhigamasUtra a0 8, sUtra 12. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 41 piMDa prakRti cauda cheH (1) gati, (2) jAti, (3) zarIra, (4) aMge pAMga, (5) baMdhana, (6) saMghAta, (7) saMhanana, (8) saMsthAna, (9) varNa, (10) rasa, (11) gaMdha, (12) sparza, (13) AnupUrvI ane (14) vihAgati. gati cAra prakAranI cheH (1) nAraka, (2) tiryaMca, (3) manuSya ane (4) deva. A cAra gatimAMnI game te eka gatimAM utpanna karAvanAra karma e gatinAma karma che. jAti pAMca prakAranI cheH (1) ekendriya, (2) be Indriya, (3) traNa Indriya, (4) cAraIndriya ane (5) paMcendriya. jIvane pAMca jAtimAMnI game te eka jAti prApta karAvanAra jAtinAma karma che. jAti anusAra jIva te prakAre oLakhAya che. zarIra pAMca che. (1) audArika, (2) vaikriya, (3) AhAraka, (4) tejasa ane (5) kAmaNa. jIvane pravRtti karavAnuM temaja jIvanavyavahAra calAvavAnuM sAdhana zarIra che. A pAMca zarIramAMnA audArika ane vaikriya e bemAMthI game te eka jIvane janmathI prApta karAvanAra zarIranAma karma che. tiryaMca ane manuSyane janmathI audArika zarIra hoya che, jyAre deva ane nArakane janmathI vaikriya zarIra hoya che. saMsArI jIvane janmathI hetAM zarIra uparAMta anAdi evAM tejasa ane kArma zarIra paNa hoya che. tiryaMca ane manuSyane labdhidvArA vakriya zarIra ane caudapUrvI evA saMyata manuSyane labdhidvArA AhArakazarIra paNa hoI zake che. audArika zarIra asaMkhyAta sthala padagalaskonuM baneluM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI che, tethI te IndriyagrAhya, che. vekiyazarIra audArika zarIramAM vaparAtA pudgalakaMdhathI asaMkhya guNa adhika pudagalakaMdhanuM ane audArika zarIramAM vaparAtA pudgalaskadha karatAM sUkSama pudgalaskonuM baneluM che. AhArakazarIra vaikriya zarIramAM vaparAtA pudagaladhathI asaMkhya guNa adhika pudagalarakaMdhanuM ane vaizyi zarIramAM vaparAtA pudagala karatAM paNa sUkSma pudagala dhanuM baneluM che. vaikriya zarIra paNa IndriyagrAhyA che, paraMtu AhAraka zarIra trAhita jIvo mATe IndriyagrAhya nathI, tejasa ane kAmaNa zarIramAM AhAraka zarIramAM vaparAtA pudgala skaMdhakaratAM uttarottara anaMtaanaMta guNa pugalaskadhe adhika heya che, ane te AhAraka zarIranA pudgalaskadha karatAM paNa sUkSama sUkSamatA hoya che. A banne zarIra IndriyagrAhya nathI, tejasa ane kAmaNa e be zarIra jIvane anAdi saMbaMdhavALAM che; A zarIra bhavya jIva AzrayI anAdisAnta che, jyAre abhavya jIva AzrayI anAdi anaMta che. bAkInA zarIramAMnu dArika zarIra (janmathI hotuM) sAdisAnta ja che. vaikriya zarIra je janmathI ane labdhithI hoya che te temaja AhAraka zarIra je labdhithI hoya che te dareka sAdisAnta che. dArika zarIra skUla che. vediya zarIra tenAthI sUkSma che; A zarIra nAnuM-meTuM, eka-aneka, sUkSama-Adara, bhadra-raudra Adi aneka vikriyA karanArUM heI vakriya kahevAya che. labdhivikriya zarIranI racanA ane pravRtti e bane samaye jIvane pramattayoga hoya che. AhAraka zarIra mAtra eka hAthanuM ane vikiya zarIrathI paNa sUkSama hoya che, paraMtu tenI pravRtti samaye Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 43 jIvane pramatta yoga hoya che. AvuM zarIra cauda pUrvadhara muni anya kSetramAM virAjatA tIrthaMkaranI addhi jovAnI IcchAthI athavA pitAne paDela sUma viSayUnA saMdehanA khulAsA meLavavA arthe ja race che. tejasa ane kArmaNa zarIra uttarottara sUkSma sUkSmatara hoya che. taijasa kAmaNu e be zarIra sUkSma DeI arUpI che; tene aMgopAMga paNuM hetAM nathI. dArika, vaikriya ane AhAraka e traNa zarIra aMge pAMgavALAM che. jIvanA dehane aMge pAMganI prApti karAvanAra aMgopAMga nAma kama che. aMga ATha cheH (1) mastaka, (2, 3) be hAtha, (4, 5) be paga, (6) udara, (7) pITha ane (8) jaMgha athavA jAMgha. AMgaLAM, nAka, AMkha, kAna, jIbha Adi upAMga che. nakha, rekhA, vALa, rema, veDhA Adi aMgopAMga che. bAMdhela karmanA kAraNe jIvamAM Azrava pAmatAM navAM karmapudgalane jIvanA Atmapradeza sAthe thate tadrupa saMbaMdha e baMdha athavA baMdhananAma kama che. baMdhana paMdara che: (1) audArika dArika, (2) audArika tejasa, (3) dArika kAmaNa, (4) dArika tejasa kArya, (5) vaikriya vaikriya, (6) vaikriya tejasa, (7) vakriya kAmaNa, (8) vakriya tejasa kArmaNa, (9) AhAraka AhAraka, (10) AhAraka taijasa, (11) AhAraka kAmaNa, (12) AhAraka tejasa kAmaNa, (13) tejasa tejasa, (14) tejasa kAmaNa ane (15) kAmaNa kAmaNa karmanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI sattA AzrI paMdara khaMdhana gaNAya che; paraMtu kamanA madha ane udayane AzrI pAMca zarIra anusAra mAtra pAMca dhana ja gaNAya che. khAMdhela kanAM kAraNe jIva karmavAnA pudgalane peAtAnA Atmapradeza prati kheMcI je Azrava kare che, tenuM kAraNa saghAta nAmakama che. A kArya pAMca zarIradvArAja thatuM ha|I saMghAtanA pAMca prakAra cheH (1) audArika, (2) vaikriya, (3) AhAraka, (4) tejasa ane (5) kAmaNa. zarIranA asthimadhanI racanA karanAra karAvanAra sahunana nAmakama che. sanana cha cheH (1) vaRSabhanArAca, (ra) RSabhanArAca, (3) nArAca, (4) anArAca, (5) kIlikA ane (6) sevA athavA chevaThTha, paraspara bheravela AMkaDA mAka maTama'dha, tenA para pArTI ane pATAnI madhyamAM khIlI, e prakAranA asthima dha vaRSabhanArAca saMhanana che. upara mujabanI khIlI vinAnI asthima dha racanA RSabhanArAca sahanana che. pATA ane khIlI vinAnI evI mAtra marka madha asthibaMdha racanA nArAca sahanana che. eka mAjI akADA ane te para khIlIvALI asthibaMdha racanA anArAca sahanana che. akADA sivAyanI paraspara adhabesatA sabadha ane te para khIlIvALI asthima dha racanA kIlikA sahunana che, ane akADA sivAyanI paraspara khadhakhesatA sa'a'dhavALI mAtra asthima dha racanA sevAtta sahanana che. zarIra athavA dehanA AkAranI racanA karanAra karAvanAra www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 45 saMsthAna nAmakarma che. saMsthAna che cheH (1) samacaturasa, (2) nyudha-parimaMDaLa, (3) sAdi, (4) kuja, (5) vAmana, ane (6) huMDaka. cAre bAjunA sarakhA aMtaravALuM samacaturasa saMsthAna cheH (1) jamaNA DhIMcaNathI DAbA khabhA sudhInuM, (2) DAbA DhIMcaNathI jamaNA khabhA sudhInuM, (3) bane DhIMcaNa vaccenuM ane (4) palAMThInA AsanathI nAsikA sudhInuM. A cAre prakAranAM aMtaranAM mApa samAna hoya te samacaturasa saMsthAna che. vaDanA jhADanI mAphaka nAbhi uparanAM aMge bharAvadAra ane nAbhi nIcenAM aMge bharAvadAra nahi evI zarIra racanA nyodha parimaMDaLa saMsthAna che. nAbhi uparanAM aMge prazasta dekhAvanAM ane nAbhi nIcenAM aMge aprazasta dekhAvanAM evI zarIra racanA sAdi saMsthAna che. hAtha, paga, mastaka ane grIvA (Deka) sulakSaNa hoya ane hRdaya peTa hIna hoya te kuja saMsthAna che. hadaya tathA peTa sulakSaNa ane hAtha, paga, zira, ane grIvA kulakSaNa heya te vAmana saMsthAna che ane aprazasta kurUpa aMga upAMgavALI temaja DhaMgadhaDA vinAnI zarIra racanA huMDaka saMsthAna che. zarIra, aMga, upAMga, aMge pAMga Adi pratyekanA varNana kAraNarUpa varNanAmakarma che. varNa pAMca che. (1) lAla, (2) pILo, (3) sapheda, (4) nIla ane (5) zyAma. zarIra, aMga, upAMga ane aMgopAMga Adi pratyekanA rasanA kAraNa rU5 rasanAmakarma che, rasa pAMca che. (1) mITho khAre, (2) khATe, (3) tre-kapAyelo, (4) kaDavo ane (5) tIkhe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ] pUrva panyAsajI zrImaNivijayajI zarIra, aMga, upAMga ane ageApAMga Adi pratyekanA gaMdhanA kAraNarUpa gaMdhanAmakama che, gadha e cheH (1) sugaMdha ane (2) durgaMdha. zarIra, aMga, upAMga ane agApAMga Adi pratyekanA sparzanA kAraNurUpa sparzanAmakama che. spaza AThe che. (1) zIta; (2) uSNu, (3) snigdha-cIkaNA, (4) rUkSa-lukhA, (5) mRduMsuMvALA, (6) kaThaNu-kharachaTa, (7) hulakA (vajanamAM) ane (8) bhAre (vajanamAM), jIve khAMdhela gati anusAra pUrva sthAne deha choDyA pachI navI gatimAM DhoranAra AnupUrvI nAma karma che. cAra gati anusAra AnupUrvI paNa cAra che. (1) devAnupUrvI, (2) manuSyAnupUrvI, (3) tiya cAnupUrvI ane (4) nArakAnuM pUrvI, jIvanI gamanAgamana pravRttinuM niyAmaka vidyAye gatinAmakrama che. tenA be prakAra che. (1) zubha ane (ra) azubha. hasa ane hAthI jevI gati suMdara ane zubha gaNAya che, jyAre uMTa ane, kAgaDAnA jevI gati azubha ane hIna gaNAya che. cauda prakRtinI paMcAttara uttara prakRtinI samaja upara ApI, tenI gaNatrI karI karI laie. (1) gati(ra) jAti 4 deva, manuSya, tiryaMca ane nAraka. 5 ekendriya, eindriya, traNaindriya, cAraindriya, pa'cendriya, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [47 (3) zarIra- 5 dArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane kAmaNa. () aMge pAMga- 3 audArika, vaikriya, AhAraka tajasa ane kAmaNa zarIra aMge pAMga vinAnAM che). (5) baMdhana- 15 audArika audArika, audArika taijasa, dArika kAmaNa, audArika tejasa kAmaNa, vaikriya vaikriya, vaikriya taijasa, vikiya kAmaNa, vaikriya taijasa kArmaNa, AhAraka AhAraka, AhAraka tejasa, AhAraka kAmaNa, AhAraka tejasa kArmaNa, tejasa tejasa, tejasa kAmaNa, kArpaNa kArmaNa. (6) saMghAta- 5 audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane kAmaNa. (7) saMhanana- 6 vASabhanArAca, RSabhanArAca, nArAca, ardhanArAca, kAlikA ane sevA-cheva, (8) saMsthAna- 6 samacaturasa, nyagrodha parimaMDaLa, sAdi, kuja, vAmana ane heDaka. (9) varNa- pa lAla, pILA, sapheda, nIla ane zyAma. (10) rasa- 2 mIThA, khATe, tUre, kahe ane tIkhe. (11) gaMdha- 2 sugadha ane durgaMdha. (12) sparza- 8 zIta, uSaNa, snigdha, rukSa, mR, kaThaNa, halakuM, bhAre, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ] pU panyAsajI zrImaNivijayajI (13) AnupUrvI- 4 devAnupUva, manuSyAnupUrvI, tiryaMcAnu pUrvInArakAnupUrvI. (14) vihAgati-2 zubha, azubha. 14 75 nAmakarmanI ATha pratyeka prakRti A pramANe cheH (1) agurulaghu, (2) upaghAta, (3) parAghAta, (4) Ata5, (5) udyota, (6) zvAsozvAsa, (7) nirmANa ane (8) tIrthaMkara. nahi ati bhAre ane nahi halake e AtmA athavA jIvane sama pariNAma enuM kAraNa agurulaghunAmakarma che. cera=dAMta, raselI, vadhAre AMgaLAM ke ochA AMgaLA Adi jIvane aDacaNa karanAra avayavenuM kAraNa upaghAtanAmakarma che. pitAnI hAjarI athavA vacanathI balavAna bIjAnA para prabhAva pADI varcasva jamAvI zakavAnuM kAraNa parAghAtanAmakarma che. ThaMDA dehamAM uNu prakAzanuM kAraNa athavA tenuM niyAmaka Atapa nAmakarma che. usNa dehamAM zIta tattvanuM kAraNa ane tenuM niyAmaka udyota nAmakarma che. jIvane zvAse zvAsa levAmAM nimitta ane niyAmaka zvAsozvAsa nAmakarma che. jIvane tenI gati anusAra tenA dehamAM yathAsthAne aMgopAMganI racanA thavAmAM nimitta ane niyAmaka nirmANanAmakarma . dharma athavA pravacanarUpa temaja caturvidha saMgharUpa ema banne prakAre tIrtha pravartAvavAnuM nimitta ane niyAmaka tIrthaMkara nAmakarma che. tIrthaMkara nAmakarmanA kAraNe kevalajJAna thatAM tIrthakara ATha prAtihArya sahita samavasaraNamAM besI bhavya jIne upadeza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 4ApatAM pravacana tIrthanI sthApanA kare che, ane tenA zravaNanA pariNAme bhavya che je pratyAkhyAna kare che, tenA kAraNe caturvidha saMghanI sthApanA thAya che. sapratipakSa be dazaka cheH (1) sthAvaradazaka ane (2) sazaka. sthAvaradazaka A pramANe cheH (1) sthAvara, (2) sUma, (3) aparyApta, (4) sAdhAraNa, (5) asthira, (6) azubha, (7) duravAra, (8) durbhAga, (9) anAdeya ane (10) ayazakIrti sthAvaradazaka ane trasadazaka e dareka sapratipakSa hAI tenI samajutI ekIsAthe ApavI yogya lAge che, kAraNa ke te vinA te samajI na zakAya. AvI paDatA trAsane dUra karavA eka sthAnethI bIje sthAne gamanAgamana karavAnI jIvanI azaktinuM kAraNa sthAvara nAmakarma che. A kAraNe jIvane sthAvara evuM zarIra prApta thAya che. AvI paDatA trAsane dUra karavA eka sthAnethI bIjA sthAne gamanAgamana karavAnI jIvanI zaktinuM kAraNa trasa nAma-karma che, A kAraNe jIvane trasa zarIra prApta thAya che. koIpaNa IndriyathI na jANu zakAya tevuM sUphamAtisUkSama zarIra prAptinuM kAraNa sahamanAmakarma che, jayAre koIpaNa IndriyathI jANI zakAya tevuM sthUla zarIra prAptinuM kAraNa bAdaranAma kama che. aparyApta ane paryApta e benI samaja sArU paryAsinuM svarUpa samajavAnI AvazyakatA ubhI thAya che. karmanA piMDarUpa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] . pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI kArpaNa ane tejasa e be sUma zarIra jIvane anAdi hoya che, te kAraNe pUrva sthAne deha cheDIne jIva AnupUrvI, gati, jAti Adi nAmakarma anusAra navIna utpatti sthAne pahoMcI svajAti egya deha dhAraNa karavA pudgalagrahaNarUpa AhAra tene hoya che. A AhAranA pudgalemAM je pariNAma pAmavAnI zakti rahelI che teja pugala ane pudagalanI pariNamana zakti e baMne paryApta che. Ama jotAM paryAptinuM mULa-aMtaraMga kAraNa kAmaNaga athavA kAmaNuzarIra che; jyAre bAhya kAraNa pudagalagrahaNa che; temaja te pudagalamAM rahela pariNamana zakti ane tene upayogamAM laI mUkavAnI jIvanI zakti e sarvane pugalamAM samAveza gaNI levAnuM rahe che. saMkSepamAM kahIe te patine artha zakti che; paryApti 6. cheH (1) AhAra, (2) zarIra, (3) Indriya, (4) zvAsa, (5) bhASA ane (6) mana. AhAraparyApti : pUrva sthAne pitAno deha chaDI potAnI navI AnupUrvI, gati, jAti Adi nAmakarmarUpa kAmaNa zarIra anusAra navIna utpatti sthAne pahoMcI svajAti yogya deha dhAraNa karavA jIva je pudgala grahaNa kare che te AhAraparyApti che. AhAraparyApti prAyaH navIna utpatti sthAne hoya che. A AhAraparyApti utpatti sthAnamAM rahela pudagalanI ja jIvane hoya che. AhAraparyApti sarva jIvone eka samayanI hoya che ane te sAthe ja tenA pariNamanarUpe bAkInI pAMca paryApti paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 51 ekIsAthe zarU thaI jAya che; Ama AhAraparyApti bAkInI pAMca paryAptinI janaka che. zarIra5ryApti: AhAraparyApti tarIke grahaNa karela pudagalamAMthI khala-asAra yugalane tyAgI bIja sAra pudagalane (cAmaDI, lehI, mAMsa, majA-nasa, hADakAM, carabI ane zukra vIrya) tejasa zarIranA kAraNe dhAturUpe pariNumAvI zarIra nAmakarma anusAra tene deha racanAmAM rUpAMtara karavAM e zarIra paryApti che. AhAraparyApti pUrI thAya pachI A paryAptine samaya aMtaHmuhUrtane hoya che. gati, jAti Adi nAmakarma anusAra jIvanuM A rIte ghaDAela zarIra gati jAti yogya jIvana pravRtti calAvavA samartha banatAM jIvane zarIra paryApti pUrI thaI gaNAya che. Indriya paryApti: sAta dhAturUpe pariNumAvela pudagalamAMthI Indriya gya pudgalagrahaNa karI gati, jAti, Adi nAmakarma anusAra dehanI Indriya racanA karavAmAM tene rUpAMtara karavA ane Indriya racanA karavI e Indriya paryApti che. zarIraparyApti pUrI thayA pachI A paryAptine samaya aMtamuhUrta che. IndriyaparyAptinA kAraNe IndriyaracanA pUrI thatAM tene Indriya vaDe te te dravya yA tenA viSayane jIva pArakhavA samartha banatAM A paryAti pUrI thaI gaNAya che. zvAse zvAsaparyAsi: sAta dhAturUpe pariNumAvela pudagalamAMthI uddhavapAmatI zakti vaDe zvAsozvAsa yogya arthAta te vargaNAnA pudagala grahaNa karI tene zvAse zvAsarUpe pariNumAvI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI avalaMbIne zvAse zvAsarUpe le mUka karavA e zvAsozvAsa paryApti che. Indriya paryApti pUrI thayA pachI sukhapUrvaka jIvana anubhavavA zvAsozvAsa le mUka karavA jIva samartha banatAM A paryApti pUrI thaI gaNAya che. bhASAparyAti : sAta dhAturUpe pariNumAvela pudagalamAMthI udbhavatI zaktivaDe bhASAvagaNAnA pugala grahaNa karI tene vacanarUpe pariNumAvI avalaMbIne vacanarUpe le mUka karavA e bhASApatyapti che. zvAse zvAsa paryApti pUrI thayA pachI A paryAtino samaya aMtaHmuhUrtane che. jIva jIvanavyavahAra arthe bhASAne upayoga karavA samartha banatAM A paryAti pUrI thaI gaNAya che. | mana:paryAti : sAta dhAturUpe pariNAvela pudagalamAMthI udbhavatI zakti vaDe mane vagaNanA pudgala grahaNa karI tene manarUpe pariNAvI, avalaMbIne, visarjana karavAnI zakti vaDe vicAra, ciMtana, manana Adi mane vyApAramAM utAravA e mana:paryApti che. bhASAparyApti pUrI thayA pachI A paryAmine samaya aMtamuhUrtano che. saMsArI jIva potAnA manavaDe vicAra, ciMtana, manana Adi pravRtti karI hitAhita, sArAsAra, kAryaakAryane viveka karavA samartha banatAM A paryApti pUrI thaI gaNAya che. saMsArI jIva navA utpatti sthAne pahoMcatAM ja A che paryAptinuM kArya ekI samaye ja zarU kare che ane e dareka paryAti kramAnusAra samApta thAya che. A cha paryAptine ekaMdara samaya paNa aMtamuhUtane che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 53 manuSya ane tiya jIvane AhAraparyApti eka samayanI ane bAkInI pAMca paryAptimAMnI dareka paryAptinI sthiti aMtamuhUrtanI che; nAraka, deva, uttarakriya ane uttaraAhAraka zarIra dhAraNa karanAra jIvane AhAraparyApti eka samayanI, zarIra paryApti aMtaHmuhUrtanI ane bAkInI cAra paryAptimAMnI dareka paryApti eka eka samayanI hoya che. bhagavatI sUtramAM devane bhASA ane mana e dareka paryApti samasamayI-eka samayanI gaNAvatAM pAMca paryAtivALA paNa kahyA che. tiyacamAMnA ekendriya jIvane pahelI cAra vikalendriya (beIndriya, traNaIndriya cAraIndriya) asaMjJI paMcendriya tiryaMca ane manuSya jIvane e darekane pahelI pAMca ane saMjJI paMcendriya tiryaMca tema ja manuSyane cha paryApti e pramANenI lAyakAta hoya che. niyama tarIke saMsArI dareka jIva pahelI traNa paryApti te pUrI kare ja che, te pachInI paryApti keTalAka jIva pUrNa karI zake che te paryAptA ke paryApta kahevAya che; ane je pUrNa karI zaktA nathI te aparyAptA ke aparyApta kahevAya che. AmAM paryApta ane aparyApta e darekanA paNa be bheda cheH (1) labdhi ane (2) karaNa. labdhi aparyApta jIva svayegya paryApti pUrNa karI zakavA zaktimAna te hoya che, paraMtu nyUna AyuSyanA kAraNe jIva vagya paryAti pUrNa karI zakatuM nathI. AvA jIva labdhi aparyApta jIva che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI labdhi paryApta jIva svayegya paryApti pUrNa karavA samartha hoya che. ane te pUrNa paNa karI zake che. AvA jIva labdhiparyApta che. labdhiparyApta jIva be prakAranA cheH (1) karaNaparyApta ane (2) karaNa aparyApta. karaNaparyApta jIva svayogya paryApti pUrNa karavA samartha hoya che. ane tevI paryApti pUrI karyA pachI te jIva karaNapraryApta gaNAya che; karaNaaparyApta jIva sarvagya paryAti pUrNa karavA samartha hoya che. ane tevI paryAti pUrNa karI nathI hatI teTalA samaya pUratA mAtra karaNaaparyApta gaNAya che; teja jIva svayegya paryApti pUrNa thatAM karaNaparyApta bane che. dareka saMsArI jIva AhAraparyApti, zarIraparyApti ane IndriyaparyApti e traNa paryApti te saMpUrNataH pUrNa kare ja che. kAraNa ke keIpaNa saMsArI jIvanuM AyuSya game teTaluM nyUna hoya to paNa te traNa paryApti pUrI thayA pahelAM pUruM thatuM nathI. ekendriya jIva thI zvAse zvAsa paryApti pUrI karyA vinA AyuSya pUruM kare che te labdhi aparyApta gaNAya che. vikalendriya tathA asaMjJI paMcendriya jIva zvAsozvAsa paryApti ane bhASA paryApita e che ke temAMthI bIjI paryApti pUrNa karyA vinA AyuSya pUrNa kare to te paNa labdhi aparyApta che. saMjJI paMcendriya jIva zvAsozvAsaparyApti, bhASAparyApti ane mana paryApti e traNa ke chellI be ke chellI eka paryApti pUrNa karyA vinA AyuSya pUrNa kare to te paNa labdhi aparyApta che, ekendriya, vikalendriya, asaMjJI paMcendriya ane saMjJI paMceShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 55 ndriya che je svayegya paryApti pUrNa karavA samartha che te badhA labdhi paryApta che; paraMtu jyAM sudhI svayegya paryApti saMpUrNa karI nathI tyAMsudhI tevA cha karaNa aparyApta gaNAya che ane jyAre svayegya paryApti saMpUrNa kare che tyAre te ja ja karaNa paryApta gaNAya che. Ama svayegya paryApti samakAle zarU karI te pUrI karavAnI lAyakAta na hovAnuM niyAmaka tatva aparyAptanAmakarma che; jyAre te pUrI karavAnI lAyakAtanuM niyAmaka tatva paryApta nAmakarma che. anaMta jIvonuM eka sAdhAraNa zarIra dhAraNa karavAnI lAyakAta hevAnuM niyAmaka tatva sAdhAraNa nAmakarma che; jyAre dareka jIvanuM juduM juduM zarIra dhAraNa karavAnI lAyakAta hevAnuM niyAmaka tatva pratyeka nAmakarma che. sAdhAraNa nAmakarmanA kAraNe anaMta jIvane darekane potAnI AhAra, bhaya, mithuna ane parigraha e cAra saMpradhAraNa saMjJAne anubhava ekI samaye samAna rIte karavAnuM rahe che, jyAre pratyeka nAmakarmanA kAraNe pratyeka jIvane pitAnI cAra saMpradhAraNa saMjJAne anubhava judA judA samaye potapotAnI rIte karavAnuM rahe che. dAMta, hADakAM Adi sthira avayavane tenAM mULa sthAne sthira rAkhanAra niyAmaka tava sthiranAmakarma che; jyAre jIbha, AMgaLAM, hAtha, paga, Adi asthira avayavane tenA mULa sthAne rahI halana-calana pravRtti dvArA asthira banavAmAM niyAmaka tatva asthiranAmakarma che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 ] pUrva paMnyAsajI zrImaNivijayajI nAbhi uparanA prazasta gaNAtA avayavanI racanAnu niyAmaka tattva zubhanAmakarma che, jayAre nAbhi nIcenA aprazasta gaNAtA avayavanI racanAnuM niyAmaka tattva azubha nAmakama che. rUcikara svaranuM niyAmaka tattva susvaranAmakama che; jyAre arUcikara svaranuM niyAmaka tattva duHsvaranAmaka che. apakAra karavA chatAM prIti upajAvanAra temaja kheATI rIte vyApAra karavA chatAM lAbha apAvanAra saubhAgya athavA subhaga nAmakama che; jyAre upakAra karavA chatAM aprIti upajAvanAra temaja sAcI rIte vyApAra karavA chatAM hAni upajAvanAra duHrbhAgya athavA duga nAmakama che. vacana svIkarAvanAra athavA mAnya karAvanAra Ardraya nAmakama che; vacana na svIkarAvanAra ane tene amAnya karAvanAra anAya nAmarsa che. maryAdita kSetramAM prApta karela khyAti te yaza che amaryodita kSetramAM prApta karela khyAti te kIti; vizeSamAM svIkArela kAryamAM saphaLatA meLavavI te paNa yaza gaNAya che. AvA yaza ane kIrti prApti karAvanAra yaza kIrti nAmakama che; AvA yaza ane kIrti prApta thavAmAM bAdhakatattva apayazakIrti athavA ayaza:kIrti nAmakama che. gAma :1 jIvanA kuLanuM niyAmaka tattva geAtrakama che. tenI e uttaraprakRti cheH (1) ucca ane (2) nIca. 1 jUo tattvArthAdhigamasUtra a. 8, sUtra 13. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ pa7 khyAtivALA ane kuLavAna kuLamAM janma apAvanAra uraca getrakama che, jyAre niMdya ane akhyAta kuLamAM janma apAvanAra nIca gotrakama che. aMtarAya kama : pravRtti karatAM jIvane temAM bAdhA upajAvanAra athavA vigha ubhuM karanAra aMtarAya karma che. tenI pAMca uttaraprakRti cheH (1) dAnAMtarAya, (2) lAbhAMtarAya, (3) bhegAMtarAya, (4) upabhegAMtarAya, (5) vIyatarAya. dAna ApavAnI sAmagrI hayAta hovA chatAM, temaja dAtAnI dAna devAnI IcchA hovA chatAM te pravRtti karavAnA samaye ja viSa upasthita karanAra dAnAMtarAya karma che. dAtA, dAtAnI dAnavRtti ane dAna sAmagrI hayAta hovA chatAM tene lAbha meLavanAra pAtrane te dAna meLavavAmAM vizva upasthita karanAra lAbhAMtarAya karma che, A uparAMta vyavasthita rIte vyApAra karavA chatAM temAM saMpUrNa ekAgratA, sAvacetI ane kuneha vAparavA chatAM lAbha na thavAnuM kAraNa paNa lAMbhAtarAya karma che. zakti, sAmagrI ane vRtti hevA chatAM bhega bhegavavAmAM vigha upasthita karanAra bhegAMtarAya karma che. zakti, sAmagrI ane vRtti hovA chatAM upalega karavAmAM vizva upasthita karanAra upabhegAMtarAya karma che. zakti, sAmagrI, vRtti Adi hovA chatAM paropakAra, zubha pravRtti, vrata, niyama Adi svIkAravA, tyAgavRtti keLavavA ane vikasAvavA je vilAsa 1 jue tattvArthIdhigamasUtra a0 8, sUtra 14. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ane phurti rahevI joIe te na rahI zakavAnuM kAraNa vItarAya karma che. A rIte karmanI mULa ATha prakRti ane dareka karmanI uttara prakRti gaNatAM e sarve huM eka aThThAvana thAya che, temAM sattA, baMdha, udaya AdimAM judI judI gaNatrI heya che, tadanusAra te gaNatrInI samaja nIce darzAvavI gya gaNAze. mULa prakRti sattA Azaya baMdha ane udaya uttara prakRti AzrayI noMdha uttara prakRti 1 jJAnAvaraNa 5 5 2 darzanAvaraNa 3 vedanIya 4 mehanIya 28 26 samyakatvameha ane mizrameha gaNAtA nathI tethI 28-2=26. 5 AyuSya 4 4 6 nAma 103. 67 baMdha ane udaya AzrayI varNa, rasa, gaMdha ane sparzanI 20 peTA prakRtinA badale te cAra mULa prakRti gaNavAmAM Ave che, 2 www.umaragyanbhandar.com pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaja paMdara baMdhana ane pAMca saMdhAtA gaNavAmAM AvatAM nathI. Ama (20-4) 16+155=36 bAda karatAM 103-36367 gaNAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat graMthamALA naM. 15 7 gotra 8 aMtarAya 2 5 2 5 -- - www.umaragyanbhandar.com 158 120 varNa, rasa, gaMdha ane sparza e cAranA zubha ane azubha e be prakAra hovAthI te huM ATha gaNAya che, eTale 120-4+4=124 zubha ane azubha karma AzrayI gaNAya che. zubha ane azubha karmabaMdha AzrayI 124 prakRtinI gaNatro nIce mujaba thAya che. mULa prakRti zubha azubha 1 jJAnAvaraNIya 2 darzanAvaraNIya 3 vedanIya 1 (zAtA) 1 (azAtA) 4 mohanIya 26 (16 kaSAya, 9nekaSa, mitthAtva mehanIya) [ pa9 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSya 1 (nAraka) 60 ] 8 nAma 34 3 (deva, manuSya ane tiryaMca) 37 2 gati (deva-manuSya) 1 jAti (paMcendriya) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 2 gati (nAraka-tiryaMca) 4 ekendriya, dvIndriya, trIndriya, ane caturindriya) 5 zarIra (audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa, kAmaNa) 3 aMge pAMga (dArika, vaikiya AhAraka) 1 saMhanana (vajasSabhanArAca) 1 saMsthAna (samacaturasa) www.umaragyanbhandar.com 5 (RSabhanArAca, nArAca, ardha nArA, kilikA ane sevA) 5 (nyadhaparimaMDaLa, sAdi, vAmana, kuja ane huDaka) 4 (varNa, rasa, gaMdha ane sparza) 2 (tiryaMcAnupUrvI, nArakAnupUrvI pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI 4 (varNa, rasa, gaMdha ane sparzI 2 AnupUrvI devAnupUrvI, manuSyAnupUva) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com 7 gAtra 8 atarAya 1 vihAye gati (zubha) 10 santhaka 7 (agurulaghu, parAdhAta, Atapa, udyota, zvAseAvAsa, nirmANu ane tIrthaMkara) 1 (ucca) nAma prakRti va 42 82 vaNuM AdinA zubha ane azubha karma baMdhanA kAraNe te darekanA zubha ane azubha vibhAga jANavA paNa jarUranA che; te nIce pramANe che. zubha 3 zukala, pIta ane rakta 3 miSTa, amla ane kaSAyela surabhi laghu, mRdu, snigdha ane uSNu rasa gadha 1 sparza 4 | 11 2 2 1 4 1 (azubha vihAyeAgati) 10 sthAvaradAya | 1 (upaghAta) 1 (nIca) eka dara 5 azubha kRSNu, nIla kaDavA, tIkhA dubhi gurU, kharakhacaDA, lukhkhA ane zIta 8 20 graMthamALA naM. 15 [ 61 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 ] sthitimadha: sthiti e kALamaryAdA che. kamanI sthiti eja kALamaryAdA che, phaLa ApavAnI kALa-maryAdAnuM nirmANu e sthitibaMdha che. sthitinA aneka vibhAga che. (1) karma baMdhanA samaya e kamabaMdha kALa che. (ra) karmanAM pudgalA baMdhAya che tyArathI zarUthaI tenA vipAka-phaLa bhAgavatAM te pudagalA vikharAya che. te daramiyAnane samaya sattAkALa che. (3) kama' udayamAM AvatAM ane tenA vipAka anubhavatAM jate samaya udayakALa che. khoMdhakALa ane udayakALa e bannene samAveza sattAkALamAM gaNAya che. (4) krama adhAyA pachI te ucamAM AvI vipAka anubhavAve te enI vaccene samaya akhAdhAkALa che. sthitine vicAra karavAmAM Ave che te sattAkALanI kamanI sthiti che, tenA traNa prakAra che. (1) jadhanya, (2) utkRSTa ane (3) madhyama, TUMkAmAM TUMkI sthiti jadhanya sthiti che, lAMkhAmAM lAMkhI sthiti utkRSTa sthiti che, jaghanya vaccenI sthiti madhyama sthiti che. ane utkRSTa e e jadhanya sthiti aMtaHmuhUta mULa prakRti 1 jJAnAvaraNu 2 dazanAvaraNu 3 vedanIya 4 mAhanIya 5 AyuSya pUrva panyAsajI zrImaNivijayajI "" khAramuhUta aMtaHmuhUta "" utkRSTa sthiti 30 kATAkeATi sAgarApama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat "" "" 70 kATAkeATi sAgaropama 33 sAgarApama 1 jUe tattvArthAdhigamasUtra a. 8, sUtra 15-21. www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 6 nAma AThamuhUrta 20 kaTAkeTi sAgarepama 7 getra 8 aMtarAya aMtamuhUrta 30 kaTAkeTi sAgaropama jaghanya sthitithI eka samaya adhika ane utkRSTa sthitithI eka samaya nyUna evI madhyama sthiti jANavI. 33 sAgaropamanI utkRSTa sthitinuM AyuSya sAtamI nArakanA temaja sarvArthasiddha vimAnavAsI jIva e be prakAranA jIvane hoya che. bAkInI sAta prakRtine utkRSTa sthiti baMdha mithyANi paryApta saMsI paMcendriya jIvane hoya che. aMtamuhUtanI meMhanIyanI jaghanya sthiti navamA anivRttibAdarasaparAya guNasthAne vartatA jIvane (manuSyane) heya che. aMtamuhUrtanI AyuSyanI jaghanya sthiti tiryaMca ane manuSya e be prakAranA jIvane hoya che. bAkInI cha prakRtinI jaghanya sthiti sUkSama saMparAya (dazama) guNasthAne vatatA jIvane (manuSyane) hoya che. karmabaMdha pachI tarataja karmavipAka hetuM nathI. karmane abAdhAkALa pUro thatAM karmavipAka zarU thAya che. pratyeka karmanA jaghanya sthitibaMdhamAM jaghanya abAdhakALa aMtaHmuhUtane heya che. AyuSya kamanI utkRSTa sthitimAM abAdhAkALa paNa aMtamuhUtane hoya che. bAkInA abAdhAkALa mATe niyama e che ke jeTalI kaTArkaTi sAgaropamanI utkRSTa sthiti hoya teTalA se varSane utkRSTa abAdhAkALa bAkInI sAta prakRtinA utkRSTa sthitibaMdhamAM gaNAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI abAdhAkALa pUro thatAM karmalikenI niSekaracanA thAya che; ane te anusAra karmalike vipAka Ape che. niSekaracanA-kama A pramANe che. prathama samayamAM vipAka ApanAra dalike jhAjhA geThavAya che, ane pachI pachInA samayamAM vipAka ApanAra dalike anukrame kramazaH nyUna nyUnatara thatA jAya che. anubhAga-raznabaMdha: anubhava, anubhAva, anubhAga, rasa, vipAka Adi karmanA phaLanA pariNAmanA-anubhavanA paryAya mAtra che. karma bAMdhatI vakhate jIvamAM je kaSAya ane tenA bhAve varte che te sthitibaMdhanuM kAraNa che, kaSAyanA pariNamananI paraMparA arthAt jIvanA adhyavasAya arthAt lezyA anubhAga baMdhanuM kAraNa che, jyAre vega yA pravRtti arthAt jIvanA Atama pradezanI caMcaLatA yA parispaMdana pradezabaMdha ane prakRtibaMdhanuM kAraNa che. lezyA cha prakAranI che. (1) kRSNa, (2) nIla, (3) kApata, (4) teja, (5) paddha ane (6) zukala, AtmAnA zubha azubha adhyavasAyane samajavA judA judA raMganI upamA ApelI che. Atma pariNAma zukalatezyAmaya hoya te zubha adhikatamarasa, palezyAmaya hoya te zubha adhiktarasa, telazyAmaya hoya te zubha adhikarasa, kApotalezyAmaya hoya te azubha adhikarasa, nIlalezyAmaya hoya te azubha adhikatararasa, ane kRSNalezyA hoya te azubha adhikatamarasa baMdhAya che, karma bAMdhatI 1 jUo tasvArthAdhigamasUtra a0 8, sUtra 22 thI 24. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA na 15 [ 65 vakhate tema ja te pachI jIva pAte temAM rAcyA mAcyA rahI je rasa nirmANa kare che, tadanusAra tene tenAM pariNAma peAtAnA saMsAranI aneka gatimAMnI game te eka gatimAM bhAgavavAnA rahe che. anubhAga yA rasaMdhamAM taratamatA nirmANu thavAnAM cAra kAraNa cheH (1) kaSAyanI tIvratA mamrutA anusAra AtmAnA adhyavasAyarUpa kSezyAnI nyUnAdhiktA, (2) jANIne ke ajANe karAtI pravRttinA kAraNe rahetI nyUnAdhiktA, (3) mAnasika, vAcika ke kAyika pravRttimAM phAravavAmAM AvatA vI*llAsanI nyUnAdhiktA ane (4) jIva ajIva e mane rUpanAM adhikaraNanI nyUnAdhiktA athavA te adhikaraNamAM rahelI vighAtaka ke mAraka zaktinI nyunAdhiktA. A badhAM judAM judAM kAraNeAne lai jIvanA krama baMdha vakhate sthiti ane rasamAM nyUnAdhiktA rahe che. kaSAyanI tIvratAnA kAraNe lAMbAmAM lAMkhI sthiti ane tenI matAnA kAraNe nyUnatama sthiti nirmANa thAya che; jyAre kRSNalephsAnA jevA adhamatama adhyavasAyanA kAraNe azubha gADharasa ane zukalalesyA jevA vizuddha adhyavasAyanA kAraNe zubha gADharasa nirmANa thAya che. IrAdApUrvaka bIjAnA ahitanI karAtI pravRtti lAMkhI sthiti ane ajANe thatI khIjAnA ahitanI pravRtti nyUnatama sthiti nirmANu karavA mATe javAbadAra che; te ja pramANe irAdApUrvaka pravRtti gADhasa ane ajANe karAtI pravRtti maMdarasa nirmANa karanAra che. rAga-dveSa ane Asakti e bannethI yukta ane pUrepUrA 1 jUo tattvArthAdhigamasUtra a. 6, sUtra 7. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI vIyaeNllAsa lAMbI sthiti ane gADharasa nirmANa karanAra bane che; jayAre tevI pravRttimAM vIyaeNllAsa tema ja maMda vIyaeNllAsa nyUna sthiti ane pAtaLA rasa nirmANa karanAra bane che. adhikaraNa arthAt jIva ane ajIvarUpa sAdhananI vipulatA tema ja te sAdhananI tIvra zakti lAMbI sthiti ane gADha rasa nirmANa karanAra bane che, jyAre jIva ajIva adhikaraNanI nyUnatA ane temAMnI maMda mAraka-dhAtaka zakti jaghanya sthiti ane maMdira nirmANa kare che. jIva je kAMI pravRtti kare che te pravRtti pite kAMI bhayaMkara hetI nathI, paraMtu te pravRttinI pAchaLa rahela kASAyika bhAva bhayaMkara hoya che. A kASAyika bhAva karatAM paNa te pravRttimAM lIdhela rasa arthAta Asakti ane tenI karAtI anumodanA arthAt vicAra AMdolananI paraMparA-adhyavasAya adhika bhayaMkara che. jIva je kAMI pravRtti kare che, te badhI te jANIbujhIne karate hoto nathI, keTalIka pravRtti te ajANye ja thaI jatI hoya che. keTalIka mAtra karavA khAtara karAya che, keTalIka bIjAne khuza karavA khAtara, keTalIka vaDIlanA Agraha khAtara paNa karAya che, keTalIka vicAra pUrvaka rasa laIne paNa karAya che ane keTalIka pariNAmamAM tallIna banI temAM adhikatara rasa levAmAM Ave che. pravRttinA pariNAmamAM tallInatA anubhavavI ane te para vicAra paraMparA doDAvavI eja vezyA che. karmanA vipAka anubhavatAM jIva karma pratye, tenA nimitta pratye, tenA thatA vipAka pratye Asakti rAkhI rAgadveSa rAkhe, temAM tallIna bane ane temAM vicAra paraMparA doDAvyA kare te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 67 tethI junAM karmanI to jarUra nirjarA thAya che, paraMtu te sAtheja tevAM navAM karmane paNa baMdha kare che. A rIte karmabaMdha ane kamanijerAnI paraMparA jIva anaMta bha sudhI anubhavyAja kare che. jIva karmavipAka anubhavatAM karma pratye, tenA nimita pratye tenA vipAka pratye samabhAva rAkhI nirlepa rahe te te karmavipAkanA anubhava karatAM junAM kamanI nirjarA thavA sAtheja navAM kamane je ke baMdha thAya che, te paNa te rasa vinAne, nikRSTa prakArane ane jaghanya sthitine thAya che. AvA karmanA vipAka pachIthI anubhavatAM jIva sakala karmanI nirjarA karavA zaktimAna bane che. A parathI sAra e levAne rahe che ke jIve karma pratye, tenA nimitta pratye, tenA vipAka pratye upekSA rAkhavI, samatA AcaravI, nirlepa bhAva rAkhave ane te rIte karmanA vipAka anubhavavA. AyuSya sivAyanI sAte karmanI mULa prakRtine jIva pratyeka samaye baMdha karyA ja kare che ane tenA vipAka paNa anubhavyA kare che .AyuSyane baMdha bhAvI janma mATe prastuta bhavamAM ekajavAra jIva kare che. jIva AvatA bhavanuM AyuSya cAlu bhavanA 2/3 AyuSya pUrNa thatAM bAMdhe che, tema na bane te bAkI rahela 1/3 AyuSyanA 2/3 bhAganuM AyuSya pUrNa thatAM navA bhavanuM AyuSya bAMdhe che, tema paNa na bane te e bAkI rahela 1/3 bhAganA AyuSyanA 2/3 bhAganuM AyuSya pUrNa thatAM navA bhavanuM AyuSya bAMdhe che. Ama paNa chevaTa sudhI na bane te jIva pitAnA AyuSyanA chevaTanA aMtamuhUrta daramiyAna navA bhavanuM. AyuSya bAMdhe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 ] pUrva paMnyAsajI zrImaNivijayajI upasahAra: A rIte kamavicAranA vicAra karatAM ApaNe cha dravyanA, kama'nAM kAraNurUpa baMdhahetuoneA, kama AvavAnAM dvArarUpa Azravane ane kabaMdha aMge pradezakhadha, prakRtikhaMdha, sthitimadha ane rasabaMdha Adine vicAra karyAM. prastuta viSayanI vicAraNAmAM kayAMka kayAMka saMkSepamAM ane kayAMka kayAMka vizada carcA thai hazeH prastuta viSaya kavicAra heAI bAkInA AnuSaMgika viSaya gauNu che, te kAraNe tema karavuM Avazyaka banyu che. uparakta carcA vizeSa upayeAgI nivaDe te hetuthI tenI sAthe pUrti naM. 1-jIvanA utkrAntikrama, akAma ane sakAma nirjarA vicAra ane pUrti naM 2-jIvanA utkrAMtikrama guNasthAna vicAra. e viSaye carcavA ceAgya dhAryu che, te parathI jIvanI prAthamika dazA tenI hAlanI pravatamAna dazA Adine khyAla AvI zake temaja jIva kevI rIte potAnA sa'pUrNa vikAsa paNa sAdhI zake tenu' citra paNa tenI dRSTi samakSa rahe te hetu temAM rahelA che. A uparAMta viSayane sulabhya ane suvAcya karavA mATe te sAthe zabdasUci paNa umeravA dhAyuM che, te parathI vAcaka dhAre tyAre sAMketika ke pAribhASika zabdonI samajUti svayameva meLavI zake ane te para vicAraNA karI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrti naM. 1 jIvanA krAnti krama akAma ane sakAma nirjarA vicAra prArabhika sUcanA : akAma ane sakAma nirjarAnA vicAramAM jIvanA utkrAnti kramanA paNa vicAra rahelA che; kAraNa ke akAma ane sakAma e banne prakAre nirjarA karanAra jIva che. pravAhanI apekSAe anAdi evA anatakALathI jIva karmapara parAnI kheDImAM sapaDAela che; tadanusAra tenA vipAka-phaLa te anubhavatA rahe che; A kuLa anubhavatAM te jUnAM kramanI nirjarA kare che paraMtu te sAthe te navI kA~para parAnI kheDI paNa taiyAra karatA hAya che. jIvanA anAdi mULasthAna, tenu' atimasthAna ane te e vaccenAM tenAM judAMjudAM sthAne yA avasthAnA vicAra jIvanA utkrAnti kramamAM karavAnA prApta thAya che; eTaluM ja khasa nathI, paraMtu te daramiyAna jIvanI thatI akAma nirjarA ane jIvathI karavAmAM AvatI sakAma nirjarA, e e dvArA thatA tenA vikAsanA vicAra paNa temAM rahelA che. jIvanA vikAsanI zarUAta akAma nirjarAthI thAya che ane tenA aMta sakAma nirjarA pachI Ave che. kamavicAramAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 ] pUra paMnyAsa zrImaNivijayajI sakAma nirjarane jeTaluM sthAna che te pramANamAM akAma nirjarAnuM sthAna gauNa che; Ama chatAM jIvanA vikAsamAM akAma nija rAje acUka ane pradhAna phALe che te kAraNe tenI upekSA paNa na karI zakAya. akAma nirjarA dvArA thatA jIvanA vikAsamAM jIvanI pitAnI IcchA, saMkalpa ke prayatna jarApaNa kAraNabhUta banatA nathI; paraMtu A prakAranI nirjarA nadIpASANunyAye karmanA vipAka anubhavatAM jIvanI aMdara uddhavatI Akasmika samabhAvanI mAtrAne AbhArI hoya che. karma vicAramAM sakAma nirjarAne mukhya sthAna che, kAraNa ke temAM jIva potAnI IcchA, saMkalpa ane prayatna dvArA potAne vikAsa ghaDI ane karI zake che. Ama kema ane kevI rIte banI zake tenI carcA zarU karatAM pahelAM keTalAka samajI levA gya zabdo para uDatI najara nAMkhI laIe. pati: pati e jIvamAM rahela zakti che; A zaktinuM kAraNa pudagala ane tenuM pariNamana che te kAraNe te paNa paryApti gaNAya che. paryApti cha cheH (1) AhAra, (2) zarIra, (3) Indriya, (4) zvAsozvAsa, (5) bhASA ane (6) mana. saMsArI sarva jIvone pahelI traNa paryApti te niyataja hoya che. kAraNa ke AyuSyane baMdha Indriya paryApti pUrI thayA pahelAM thaI zakatuM nathI. jIvanuM game teTaluM TUMku AyuSya hoya te paNa tene AhAra, zarIra ane Indriya e traNa praryApti pUrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [71 karyA pahelAM maraNa heI zakatuM ja nathI. ekendriya jIvane cAra, vikalendriya ane asaMjJI paMcendriya jIvane pAMca ane saMsI paMcendriya jIvane cha paryApti mATenI lAyakAta hoya che, je jIva jeTalI paryApti mATe lAyaka che teTalI pUrI karI zake te paryApta jIva che, je tema karI zakato nathI ane te pUrI karatAM pahelAM maraNa pAme che te aparyApta jIva che. AhAra paryApti: jIva maraNa pAmatAM navI gatimAM pahoMce che. anAdi evA zarIranA kAraNe te gati gya nimAM pudagala grahaNa karavAnI jIvanI zakti ane je prathama pudgala te grahaNa kare che te banne AhAra paryApti che. jIva gatizIla hoI tenA anAdi evA tejasa zarIranA kAraNe grahaNa karela muddagalamAMthI asAra pudgalane tajI sAra pudgalane te sAta dhAturUpe pariNumAve che. zarIra paryApti : sAta dhAturUpe pariNAvela pudagalamAMthI zarIra racavAnI jIvanI zakti ane te pudagala (sAta dhAtu) te bane zarIra paryApti che. jIvane pravRtti ane jIvanavyavahAra calAvavAnuM sAdhana zarIra che. zarIra pAMca prakAranAM cheH (1) dArika, (2) vaikriya, (3) AhAraka, () tejasa ane (5) kAmaNa. tejasa ane kAmaNa e be zarIra sarva saMsArI jIvane anAdi hoya che. tiryaMca ane manuSya jIvane janmathI audArika zarIra hoya che. deva ane nAraka jIvane janmathI vaikiya zarIra hoya che. tiryaMca ane manuSyane labdhidvArA vakriya zarIra ane cauda pUrvadhara munine labdhidvArA AhAraka zarIra hoI zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ] pUrva paMnyAsajI zrImaNivijayajI indriya paryApta : sAta dhAtumAMthI indriya racavAnI jIvanI zakti ane te pudgala sAta dhAtu e ane indriya paryApti che. Indriya jIvane jJAna prApti arthe sAdhana che. indriya pAMca che. (1) sparzInendriya, (2) rasanendriya, (3) dhrANendriya, (4) cakSurindriya ane (5) zretrendriya, A pAMca indriya e vaga mAM vaheMcAyela che. (1) prApyakArI ane (2) aprApyakArI. indriya ane dravyanA paryAya e enA paraspara pratyakSa saMbaMdha thatAM paryAya ane dravya ema bannenu jJAna je vaDe prApta thaI zake che te prApyakArI indriya che. sparza nendriya, rasanendriya, prANendriya, ane zretrendriya e cAra prApyakArI indriya che. indriya ane drazya dUra dUra haiAvA chatAM yeAgya sannidhAna thatAM dravya ane tenA paryAya e bannenu jJAna je vaDe prApta thaI zake che, te aprApyakArI indriya che. AvI ekaja indriya cakSurindriya che. zvAseAzvAsa paryApti : sAta dhAtumAMthI udbhavatI zakti vaDe zvAsa levA mUkavA yeAgya pudgala grahaNa karavA ane te avala'khIne levA mUkavAnI jIvanI zakti ane te zvAseAzvAsa vaNAnA pudgala e banne zvAseAzvAsa paryApti che. zvAseAzvAsanuM kArya jIvane ucchvAsa ane nizvAsa levA ane mUkavAnu che. bhASApraryApti : sAta dhAtumAMthI udbhavatI zaktivaDe vacana vyavahAra karavA ceAgya puddagala grahaNa karI ane te avalakhIne levA mukavAnI jIvanI zakti ane te bhASAvAnA pudgala e banne bhASA pati che. bhASA meAlI vyavahAra calAvava te te zaktinuM kArya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA na. 15 mana:paryApti : sAta dhAtumAMthI udbhavatI zaktivaDe manevyApAra karavA yogya puddagala grahaNa karI tene avalaMbIne levA mUkavAnI zakti temaja manAvaNAnA pudgala e ane manaH paryApti che. 73 mananuM kArya ciMtana, manana, smaraNu Adi karavAnu che. mana indviya nathI, paraMtu te anindriya che. aprApyakArI indriya mArke mana dUradUranA pradeza ane drabya e darekanu yAgya sannidhAna dvArA ciMtana, manana, smaraNa karI te te pradeza temaja dravya ane tenA paryAya e bannenu jJAna meLavI zake che. jIvanA darA prANa : che. jIvananA AdhArarUpa prANu che. AvA prANa deza (1) sparzInendriya, (2) rasanendriya, (3) prANendriya, (4) cakSurindriya, (5) zrotrendriya, (6) zvAseAzvAsa, (7) AyuSya, (8) kAyamaLa, (9) vacanakhaLa ane (10) maneAkhaLa. AnendriyadvArA jIva spardhAnA anubhava ane tenI parIkSA karI zake che; te uparAMta te dvArA kAyAnuM baLa pazu ajamAvI zake che. rasanendriyadvArA jIva rasa athavA svAdanA anubhava ane tenI parIkSA karI zake che. te uparAMta vAcAnuM khaLa paNa ajamAvI zake che, athAMt vacana vyApAra karI zake che. prANendridvArA jIva gaMdhanA anubhava ane tenI parIkSA karI zake che. cakSurindriyaDhArA jIva rUpa, va, AkArane anubhava ane parIkSA karI zake che, zrotrAndriyadvArA jIva zabdanA anubhava ane tenI parIkSA karI zake che. sparzanendriya, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ] pU. paMnyAsajI zrI maNivijayajI rasanendriya ane prANendri e dareka nava yejana dUra sudhInA viSayane, cakSurindriya 1,00,000 ejana dUra sudhInA viSayane ane zrotrendriya bAra ejana dUra sudhInA viSayane grahaNa karI zake che. A pAMca Indriya, tenI zakti ane tenA viSaya gaNAvyA. sUkSama ane bAdara e be nigoda ane pratyeka zarIrI ekendriya jIva e darekane eka ja sparzanendriya hoya che, A jIva sthAvara keTInA che. ane tene (1) sparzanendraya, (2) kAyabaLa, (3) zvAsozvAsa ane (4) AyuSya e cAra prANa hoya che. beIndriya jIne sparzanendriya ane rasanendriya e beIndriya hoya che. A ane te pachInA dareka jIva trasa koTinA che. beIndriya jIvane (1) sparzanendriya, (2) rasanendriya, (3) kAyabaLa, (4) vAbaLa, (5) zvAse zvAsa ane (6) AyuSya e cha prANa hoya che. traNaIndriya jIvane sparzanendriya, rasanendriya, ane prANendriya, e traNaIndriya hoya che. ane tene (1) sparzanendriya, (2) rasanendriya, (3) prANendriya, (4) kAyabaLa, (5) vAgUbaLa, (6) zvAsozvAsa ane (7) AyuSya e sAta prANa hoya che. cAraIndriya jIvane sparzanendriya, rasanendriya, prANendriya ane cakSurindriya e cAra Indriya hoya che ane tene (1) sparzanendri, (2) rasanendriya, (3) dhrANendriya (4) cakSurindriya, (5) kAyabaLa, (6) vArbaLa, (7) zvAsozvAsa ane (8) AyuSya e prANa hoya che. paMcendri jhava be prakAranA cheH (1) saMmachima-asaMjJI (mana vagaranA ) ane (2) garbhaja- saMjJI-manavALA. asaMjJI ane saMjJI jIvane pAMce Indriya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 75 hoya che, asaMzI jIvane (1) sparzanendriya, (2) rasanendriya, (3) dhrANendriya, () cakSurindriya, (5) zrotrendriya, (6) kAyabaLa, (7) vAgabaLa, (8) zvAsozvAsa ane (9) AyuSya e nava prANa hoya che. saMjJI jIvane mana sahita daza prANa hoya che. A daza prANamAM pAMca Indriya, traNa prakAranAM baLa (zarIra, vAcA ane mana ) zvAsozvAsa ane AyuSya e gaNAya che. AyuSya : AyuSyanuM kArya jIve bAMdhela gati anusAra jIvanavyavahAra nabhAvavAnuM che. AyuSyane AdhAre tene bAMdhela AyuSya karmanAM daLiyAM para nirbhara che. AyuSya be prakAranAM cheH (1) sapakrama ane (2) nirUpakrama. AyuSya bAMdhatI vakhatanI jIvanI pravRtti ane adhyavasAya para jIvanA AyuSyanA prakArane AdhAra che. akasmAtanA kAraNe kALamaryAdA hIna thaI zake te sepakrama-AyuSya che; akasmAta thavA chatAM kALamaryAdA hana na thaI zake tevuM nirUpakama AyuSya che. tiryaMca ane manuSya jIvane sepakrama AyuSya hoya che, temAM apavAda che. asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA tiryaMca ane yugalika manuvyane ane bAkInA manuSyamAMnA caramazarIrI, tIrthakara, cakravatI, baLadeva, vAsudeva ane prativAsudeva e darekane nirUpakrama AyuSya hoya che. deva ane nAraka jIvane paNa nirUpakrama AyuSya hoya che. cAragati : gati AzrayI saMsArI jIvanA cAra prakAra cheH (1) nAraka, (2) tiyaca, (3) manuSya ane (4) deva. caudarAjalakavALA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI alekanI sAta narakabhUmimAM nAraka jIva vase che. tiryaMca gativALA sUkSamanida, bAdara nigada ane pratyeka zarIrI ekendriya jIva cauda rAjalokamAM siddhazilA sivAyanA (8) sarva bhAgamAMnA keI paNa sthaLe vasI zake che. tiryaMca gativALA bAdara nida, pratyeka zarIrI ekendriya, vikalendriya (beIndriya, traNaIndriya ane cAraIndriya), asaMjJI paMcendriya ane saMjJI paMcendriya tiryaMca java e dareka caudarAjalekanI madhyamAMnA madhyakamAM Avela asaMkhyAta dvIpa ane samudramAM vase che. saMjJI paMcendriya manuSya caudarAjakanI madhyamAM Avela madhyalakanI paNa madhyamAM Avela aDhIdvipa ane be samadramAM vasI zake che; bIje kyAMya nahi. bhuvanapati deva adholekamAM, vyaMtara, vANavyaMtara deva tirachAlakamAM, tiSkadeva madhyalokamAM ane vaimAnikadeva urvalokamAM vase che. caudarAjalekane AkAra keDe hAtha daI trAMsA paga rAkhI ubhela purUSa je che alokane AkAra uMdhA pADela keDiyA je arthAt uparathI sAMkaDo ane nIcethI viratarato che; urvaloka chatA keDiyA para UMdhA pADela keDiyA je arthAt nIce sAMkaDo upara vistAra pAmate jato madhyamAM pUrato vistAra pAmela ane tenI upara sAMkaDe thate ja che. karmabhUmi ane akarmabhUmi : madhyakamAM be prakAranI bhUmi che. (1) karmabhUmi ane (2) akarmabhUmi, madhyalokamAMnA madhyamAMnA aDhI dvIpa ane be samudra e manuSyanIvAsabhUmi che. tenAM nAma (1) jaMbudvIpa, (2) lavaNasamudra, (3) ghAtakIkhaMDa, (4) kALe dadhisamudra ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 7 (5) puSkaravAra arthadvIpa e pramANe che. bAkI rahelA puSkaravAra ardhadvIpanI saruvAtamAM mAnuSattara5rvata che, je manuSya lekane gherIne ubhe che. A dareka dvIpamAM sarvakSetra samAna nathI, keTalIka karmabhUmi che ane keTalIka akarmabhUmi che. aDhI dvIpamAMnA pAMca bharata, devagurU ane uttarakurU sivAyanA pAMca mahAvideha ane pAMca eravata e paMdara kSetra karmabhUmi che, bAkInA kSetra akamabhUmi che. karmabhUmimAM asi, masi ane kRSi e traNa kaLA dvArA manuSya zramajIvI bane che, tyAM rAjA prajA ema vyavahAra vate che ane te uparAMta tyAM tIrthakara utpanna thAya che ke je caturvidhasaMdha ane pravacana e be rUpe dharmanI sthApanA kare che, jenI sahAyathI jIve dharma ane karmanA bheda samajI, vicArI, IcchApUrvaka mokSaarthe pravRtti karI zake che. AthI viparIta akarmabhUmi che, tyAM manuSya kudarata para AdhAra rAkhe che, tyAM yugalika jIva vase che. te sarve samAna kakSAnA gaNAya che ane tIrthakare tyAM utpanna thatA na hoI tyAMnA jIvane dharmakarmanA bheda jANavAno prasaMga maLatuM nathI. akarmabhUmimAM kSetra para AyuSya, zarIra, AhAra AdinA bheda vate che. lezyA : jIvanA pariNAma, vicAradhArA, tarkaparaMparA, adhyavasAya, vicArasaraNI eja vezyA che. lesyAmAM paNa taratamatA hoya che, te darzAvavA tenA cha prakAra gaNAvAya che. (1) kRSNa, (2) nIla, (3) kApata, (4) tejaH (5) padya ane (6) zukala. jIvanA adhamatama pariNAma kRSNavezyA, adhamatara vicAradhArA nIlalezyA, adhama taka paraMparA kApata vezyA, zuddha ayavasAya tevezyA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 3 pU panyAsajI zrImaNivijayajI zuddhatara vicAra saraNI paghalezyA ane zuddhatama pariNAmadhArA zukala leNyA gaNAya che. pahelI traNa lezyA azubha ane chellI traNa vezyA zubha gaNAya che. saMsArI dareka jIvane cha vezyA hoya che. temAM keTalIka pradhAna ane keTalIka gauNa hoya che. nAraka ane tiryaMca jIvane pradhAna tathA azubha, jyAre manuSyane zubha azubha lezyA Atma vikAsa anusAra hoya che, ane deva jIvane pradhAnatayA zubha lezyA hoya che, bAkInA e darekane gauNa hoya che. paryApti, prANa, AyuSya, gati, karma ane akarmabhUmi temaja vezyA Adi zabda para uDate vicAra karyA pachI ApaNe ApaNuM mukhya viSaya jIvanA utkrAMti krama para AvI jaIe. jIvanuM anAdi mULasthAna : sUkSama ane bAdara e banne prakAranA nigoda jIva sthAvara keTinA ekendriya tiryaMcagatinA jIva che; te banne prakAranA jIne anaMta jIne eka sAdhAraNa evuM sAmAnya zarIra hoya che. sUkSama ane Adara e ane prakAranA nigodAjIva temaja pratyeka zarIrI ekendriyajIva e darekane cAra prayApti ane cAra prANa hoya che. sUkSma nigAda: jIvanuM anAdi mULasthAna avyavahAra rAzinA sUkSama nigAda jIva che; avyavahAra rAzinA sUma nigodamAM mAtra sUma sAdhAraNa vanaspatikAyanA jIva gaNAya che. A jIne anaMta jIva vacce mAtra eka sAdhAraNa (sAmAnya) zarIra hovA chatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 79 te Indriyagocara nathI; Ama chatAM A zarIra eTaluM sUkSmAtisUma che ke te keIpaNa hathIyArathI chedI-bhedI zakAtuM nathI, temaja tene agnithI bALI zakAtuM nathI. anaMta jInA eka deha evA sUkSama nigedanA asaMkhya geLA codarAjalokamAM sarva sthAne rahelA che. AvA jIvanuM AyuSya 256 AvalInuM hoya che; A paNa eka zvAsamAM 4446aaaa AvalI thAya che te daramiyAna A jIva lagabhaga 1 vakhata janma ane maraNa karato hovAthI 1NA bhava lagabhaga kare che. sUkSma nigedanA jIvane eka sAdhAraNa zarIra hovAthI te zarIra, cAra paryApti ane cAra prANadvArA e anaMta jIva ekI sAthe eka samaye AhAra, nidrA, bhaya ane maithuna e cAra saMpradhAraNa saMjJA anubhavatAM jIvana-saMvardhane (jIvana bhogavatA javuM ane te vadhAratA javuM) karyA kare che. A rIte utkRSTathI anaMta utsapiNI avasarpiNI kALa vyavahAra karatAM karmavipAka anubhavatAM, navAM karmabaMdhana karatAM jIvanI pitAnI IcchA, saMkalpa ke prayAsa karyA vinA nadIpASANanyAye Akarimaka samabhAvanI mAtrA prakaTa thatAM tene akAma nija rA thAya che. Ama akAmanirjarA thatAM jIva tenA sUkSma nimedanI avyavahArarAzi koTimAMthI vyavahArarAzinI kaTimAM Ave che. samagra vizvamAM kaI jIva siddha thatAM sUkSama nigodamAM avyavahAra rAzine jIva vyavahAra rAzimAM Ave che. jIva vyavahAra rAzimAM AvatAM kaI kaI jIve sUkSma pRthvIkAya, sUkSama apakAya, sUkSama vAukAya, sUkama teukAya ane sUkSma nigadamAM paNa vAraMvAra janma-maraNa kare che ane tyAMthI akAma nirjarA karatAM karatAM bAdara nigAdamAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ] pU panyAsajI zrImaNivijayajI bAdara nigAda : bAdara nigodanA jIvane anaMta jIne eka sAdhAraNa (sAmAnya) zarIra hoya che. A zarIra Indriya grAhyA hoya cheH A jIvanuM AyuSya sUkSma nigadanA jIva karatAM kAMIka adhika heya che ane sAmAnyataH te aMtaHmuhUrta gaNAya che. A che paNa pitAnA sAdhAraNa zarIra, cAra prANa ane cAra paryAptidvArA AhAra, nidrA, bhaya ane maithuna e cAra saMpradhAraNa saMjJA ekI sAthe ekI samaye anubhavatAM, navAM karma bAMdhatAM, IchA, saMkalpa ke prayatna paNa vinA Akasmika samabhAvanI mAtrA prakaTAvatAM akAmanirjarA thatAM utkRSTathI anaMta utsarpiNI avasarpiNI kALa vyatIta thatAM potAnI te jAti tajI pratyeka zarIra ekendriya jAtimAM Ave che. pratyeka zarIrI: pratyeka zarIrI jIva cha prakAranA cheH (1) ekendriya (pAMca sthAvara ) (2) beIndriya, (3) traNaIndriya, (4) cAraIndriya (5) asaMjJI paMcendriya ane (6) saMjJI paMcendriya. asaMjJI paMcendriyanA be prakAra cheH (1) tiryaMca ane (2) manuSya. sUma ane bAdaza ebe nida, pratyeka zarIrI ekendriya, beIndriya, traNaIndriya, cAraIndriya, paMcendriya tiryaMca asaMjJI ane saMjJI paMcendriya tiryaMca e dareka tiyaca gatinA jIva che. beIndriya, traNa indriya ane cAra indriya jIve e badhA vikasendriya e sAmudAyika nAme paNa oLakhAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 81 pratyeka zarIrI ekendriya : pratyeka zarIrI ekendriya jAti prApta karatAM pratyeka jIvane eka juduM svataMtra zarIra hoya che, A kAraNe A jIva te zarIra, cAra prANa ane cAra paryAptidvArA AhAra, nidrA bhaya ane methuna e cAra saMpradhAraNa saMjJA svataMtra judI judI judA judA samaye anubhavatAM jIvana saMvardhana kare che. utkRSTathI asaMkhyAta utsapiNI avasarpiNa kALa A rIte vyavahAra karatAM nadIpASANunyAye karmavipAka anubhavatAM, navAM karma bAMdhatAM, IcchA, saMkalpa ke prayatna paNa vinA samabhAvanI mAtrA prakaTAvatAM akAmanirjarA thatAM pratyeka zarIrI ekendriya jIva potAnI sthAvara keTi tajI trasakeTinI beIndriya jAtimAM Ave che. sajIva sthAvara koTinA chava pitAne paDate trAsa dUra karavA halana-calana zakti dharAvatA nathI. jyAre trasa jI svaIcchA anusAra te prakAranI zakti dharAve che. trasa jIvanA pAMca prakAra cheH (1) beIndriya, (2) traNaIndriya, (3) cAraIndriya, (4) asaMjJI paMcendriya ane (5) saMjJI paMcendriya. sUkSama ane bAdara e be nida, pratyeka zarIrI ekendriya, vikalendriya ane asaMjJI paMcendriya e dareka jIva azuci sthAnemAM svayameva utpanna thAya che. ane e dareka dravyamana vinAnA hAI mUDha hoya che. saMjJI paMcendriya jIvane dravyamAna hoya che, jenAthI te vicAra karI zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI vikalendriya trasa jIva: sthAvara keTi tajI trasa kaTimAM AvatAM jIva beIndriya jAti prApta kare che. potAnA zarIra, halana calana zakti, cha prANa ane pAMca payati dvArA A jIva AhAra, nidrA, bhaya ane maithuna e cAra saMpradhAraNa saMjJA judI judI judAjudA samaye svataMtra anubhavatAM jIvana saMvardhana kare che. utkRSTathI saMkhyAta kALa sudhI A rIte vyavahAra karatAM nadIpASANunyAye akAmanirjarA thatAM jIva pitAnI beIndriya jAti tajI traNa Indriya jAtimAM Ave che. traNa Indriya jAtimAM jIvane sAta prANu, pAMca paryApti ane halanacalana zakti hoya che. te dareka dvArA jIva AhAra, nidrA, bhaya ane maithuna e cAra saMpradhAraNa saMjJA svataMtra, judI judI rIte ane judAjudA samaye anubhavatAM jIvana saMvardhana kare che. Ama saMkhyAtakALa sudhI karatAM karatAM nadIpASANunyAye akAmanirjarA thatAM jIva pitAnI traNaIndriya jAti tajI cAra Indriya jAtimAM Ave che. cAraIndriya jAtimAM jIvane ATha prANa, pAMca paryApti ane halanacalana zakti hoya che. potAnA zarIra, prANa, paryApti ane halanacalana zaktidvArA A jIva AhAra, nidrA, bhaya ane maithuna e cAra saMpradhAraNa saMjJA svataMtra judI judI judAjudA samaye anubhavatAM jIvana saMvardhana kare che. utkRSTa saMkhyAta kALasudhI A rIte vyavahAra karatAM nadIpASANunyAye akAmanijerA thatAM jIva potAnI cAra Indriya jAti tajI asaMsI paMcendriya jAtimAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 83 asaMrI ane saMjJI tiryaMca paMcendriya asaMjJI ane saMjJI e dareka prakAranA tiryaMca jIvanA traNa prakAra che. (1) jalacara-pANImAM vasanAra, (2) khecara-AkAzamAM viharanAra ane (3) sthalacara-jamIna para vasanAra. asaMsI ane saMjJI e dareka tiryaMca sthalacara jIvanA paNa traNa prakAra che. (1) catuSpada-cAra pagavALA chava, (2) bhUja parisarpa-cAlavAmAM paga uparAMta hAthano paNa upayoga karatA jIva ane (3) uraparisarSa-peTanI sahAyathI cAlatA jIva. asaMsI pacendriya tiya ca ane manuSya : asaMjJI paMcendriya jAtimAM jIvane nava prAMNa pAMca paryApti ane halanacalana zakti hoya che. pitAnA zarIra, prANa, paryApti ane halanacalana zakti dvArA A jIva AhAra, nidrA, bhaya ane mithuna e cAra saMpradhAraNa saMjJA svataMtra judI judI judA judA samaye anubhavatAM jIvanasaMvardhana kare che. utkRSTathI saMkhyAta kALa A rIte vyavahAra karatAM nadIpASANanyAye akAma nija rA thatAM jIva pitAnuM asaMjJItva tyajI saMjJI tiryaMca jAtimAM Ave che. saNI paMcendriya trasa jIvaH saMjJI paMcendriya rasa chavane tenI gati anusAra janma hoya che, saMjJI paMcendriya jIvanA cAra prakAra che. (1) nAraka, (2) tiryaMca, (3) manuSya ane (4) deva. deva ane nAraka e darekane upapAta janma hoya che, deva devazayyAmAM sukhapUrvaka svayameva utpanna thAya che; nAraka jIva muMjImAM dukhapUrvaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI svayameva utpanna thAya che. saMzI tiryaMca ane manuSyane garbhajanma hoya che. garbhajamanA traNa prakAra cheH (1) aMDaja (2) pitaja ane (3) jarAyuja. keTalAka tiryaMca iMDAM dvArA janma le che. keTalAka tiryaMca mAtAnI nidvArA svaccha rIte (pitaja ) janma le che; bAkInA tiryaMca ane manuSya mAtAnI nidvArA lohInI jALImAM viMTaLAela e rIte janma le che; lAhinI A jALI ( ra ) athavA jarAyu kahevAya che. janmatI vakhate A jIve jALImAM lapeTAela hoya che. saMjJI paMcendriya tiryaMca ane manuSya e dareka jIvane daza prANa ane cha paryApti hoya che. dravya mana hovuM e saMjJI jIvanI vizeSatA che. saMjJI paMcendriya tiya"ca trasa jIva: saMjJI paMcendriya tiya jIvane mana te heya che; chatAM tene tene upayoga maryAdita hoya che. A jIva mAtra smaraNa ane vicAra pUrata manane upayoga karI zake che, tethI AgaLa nahi. tiryaca jIva prAyaH parAzrita hoya che. jyAre keTalAka daramAM, guphAmAM, jaMgalamAM Adi sthAne svaccha de vicaratA hoya che. A jIvane manane maryAdita upayoga levAnuM kAraNa tenI karmAdhIna avasthA-jaDatA che. Ama chatAM temAM apavAda hoI zake che; kaI kaI jIvane akomanirjarA thatAM saMga ane sAmagrIne vega sAMpaDI jatAM te jIva sAra asAra Adi vicArate thaI vrata Adi svIkArI sakAma nirjarA paNa karI zake che. udAsaMbala-kaMbalanuM deNAnta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15. [ 85 A jIva potAnA zarIra, halanacalana zakti, daza prANa ane cha paryAptidvArA AhAra, nidrA, bhaya ane maithuna e cAra saMpradhAraNa saMjJA svataMtra judI judI judA judA samaye anubhavatAM jIvanasaMvardhana kare che. utkRSTathI sAta ATha bhava A rIte vyavahAra karatAM jIva tiryaMca gati tajI manuSya gatimAM Ave che. samagra tiryaMca ane manuSya e dareka jAtimAMthI jIva nAraka, tiryaMca (bAdara nigodathI mAMDIne saMjJI paMcendriya tiryaMca sudhImAM) manuSya ane deva e cAra gatimAnI game te eka gatimAM jaI zake che. ulkAnti-kamanI maryAdA uparokta jIvane utkrAntikama sarva jIvane sAmAnyataH lAgu paDe che, temAM apavAda hoI zake che. sUma nigodamAMthI jIva sIdhe pratyeka zarIrI keIpaNa jAtimAM apavAda tarIke jaI zake che. AvA apavAdane eka dAkhalo mArUdevA mAtAne che. pratyeka zarIrI-pratyeka vanaspatikAya tarIke keLanA bhavamAM beraDInA kAMTAthI thatA niraMtara duHkhane (upasargane) Akasmika samabhAve jIvana paryata sahana karavAnA kAraNe karela akAmanirjarAnA pratApe te tyAMthI sIdhA paMcendriya manuSya tarIke bha0 aSabhadevanA mAtA tarIke nAbhirAjAnI sAthe yugalikarUpe janma laI zakayAM. temanA mATe ATaluM ja basa nathI, temanI tIvra akAmanirjarAnA pratApe svalpa mane maMthananA pratApe kevalajJAna ane siddhipada paNa varyA. A daSTAnta te apavAda che; ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. paMnyAsa zrImaNivijayajI apavAda kAMi sAmAnya niyama paNa banatA nathI. temanA kalyANanI daSTie akAma nirjarane phALe mukhya che te sAcuM che; paraMtu AnA AdhAre saMjJI manuSya akAmanirjarAne ja kalyANakArI mAnI mAtra tene ja Azraya laI bese te tenuM hita moTA khatarAmAM AvI paDe tema che. ApaNe ahiMsudhI tiryaMcagatinA jIvane vicAra karyo. te parathI eTaluM te jarUra tAravI zakIe ke te dareka prakAranA jIvane akAmanirjarA temanA utkrAntikramamAM sahAyaka che, temAM tiryaMca paMcendriya jIvanI bAbatamAM ema kahI zakAya ke kaI ke tiryaMca jIvane sakAma nirjarA arthAt paccakhANa Adi hoI zake che. saMjJI paMcendriya nAraka: nAraka gatimAM jIvane mana hoya che, paraMtu pUrvopArjita karmanA kAraNe jIva tyAM paravaza hAI azubha karmanA vipAka anubhavatAM adhyavasAyenI tIvratAnA kAraNe karmanI nirjarA karatAM karatAM navAM zubha azubha karmanI paraMparA ubhI karateja rahe che. nAraka gatimAM kaIkeI samyagadaSTi jIva paNa hoya che. ane kaI kaI jIva tyAM samyagadarzana paNa prApta karI zake che. AmAMnA keIkeI jIva keIkeI samaye karmanA vipAka anubhavatAM IcchApUrvaka samabhAva rAkhavA prayatna kare che. tevA prasaMgamAM te jIvane ochI sthitimAM ane jaghanya rasavALAM karma baMdhAya che. nAraka jIne mukhyataH kRSNa, nIla ane kApata e traNa azubha lezyA hoya che, bAkInI tejaH paddha ane zukala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 vezyA gauNa hoya che. azubha lezyAnA udayanA kAraNe udbhavatA adhyavasAyanA kAraNe prAyaH nAraka gatinA jIva je karmabaMdha kare che tenA rasa tIvra temaja gADha ane sthiti lAMbI hoya che, tenA vipAka tadanusAra tene bhAvimAM anubhavavAnA rahe che. nAraka jIva marIne pharI tarataja nAraka ke deva thato nathI, nAraka jIva marIne tiryaMca athavA manuSya e be gatimAMnI game te eka gati prApta karI zake che. saMgI paMcendriya tiryaMca asaMsI ane saMjJI paMcendriya tiryaMca jIvane prAyaH akAmanirjarA hoya che te viSe AgaLa carcA karI che, ke IkaI saMjJI paMcendriya tiyaca jIvane akAmanirjarAnA prabhAve saMga ane sAmagrI sAMpaDe te tene sakAmanija 2 arthAt vrata niyama Adi hovAne avakAza rahe che. saMjJI paMcendriya manuSya saMsI paMcendriya manuSya jIvanI keTalIka khAsa vizeSatA che te kAraNe tenI spaSTa vicAraNA karavAnI rahe che te pachI vicArIzuM. saMjJI paMcendriya deva devagatimAM paNa chavane mana hoya che, paraMtu pUrvopArjita zubha karmanA vipAka aMge bhegavilAsanI anekavidha agaNita sAmagrI maLatAM jIva viSayomAM Asakta ane tallIna banI jAya che. devagatimAM paNa kaI kaI samyagRhaNi chava hoya che. temaja kaI kaI samyagdarzana paNa prApta kare. AvA kaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijyajI kaI jIva IcchApUrvaka Asakti taja utsAha ane rasa rahita banI karma vipAka tarIke bhegavilAsa anubhave che. AvA jIvane karmabaMdha ochI sthiti ane jaghanya rasavALo hoya che. devane prAyaH tejaH paddha ane zukala leDyA hoya che. bAkInI kRSNa, nIla ane kApeta vezyA gauNa hoya che. niyamataH devane viratibhAva hato nathI, tethI te vrata, niyama, paccakhANa svIkAravA prati nirAdara rahe che, ane tema chatAM temAMnA keTalAka dharma prati pUjayabhAva rAkhe che. ane taka maLatAM uttara kiya zarIradhArA dharma ane dharmAnI sevA karavA paNa pahoMcI jAya che. deva viSaya AsaktinA kAraNe rahetA tIvra adhyavasAyanA pariNAme gADha rasa ane lAMbI sthitinI karma paraMparA ubhI karatA rahe che. deva marIne tarata ja deva ke nAraka thatA nathI te manuSya ane tiryaMca e bemAMthI game te eka gati prApta karI zake che. saMjJI paMcendriya manuSya jIvaH saMjJI paMcendriya manuSya jIvakama vaza te che, chatAM te svataMtra che. tiryaMcanI mAphaka te jaDa nathI; tethI manadvArA te hita ahita, sAra asAra, kRtya akRtya, vAstavika avAstavika, heya upAdeya Adi jANuM vicArI zake che, te aMge ciMtana manana karI nirNaya paNa karI zake che. te je mokSa athavA sarva karma kSaya karavA IrachA ane saMkalpa kare te vivekanA kAraNe tene pitAnA vikAsane mAga maLI paNa rahe che ane te maLatAM tadanusAra vartavA IcchA ane saMkalpa kare te tadanusAra jIvana ghaDI jIvI paNa zake che. AthI viparIta mAjI tenAmAM e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 paNa che ke saMjJI paMcendriya manuSya mana, buddhi ane apAra ane anekavidha sAmagrI, maLatAM tene unmAda thavAne paNa saMbhava rahe che; buddhi ane manadvArA sAMsArika vAsanA ane tenI tRptimAM jIva lubdha banatAM te potAnI saMsAraparaMparAne vadhArI paNa zake che, Ama karavAthI pitAnI anaMtakALanI akAmanirjarAe prApta karela pAMca Indriya ane mana meLavI je pragati tene sAdhavAnI taka maLI hoya che te para te kApa mUkI de che ane pariNAme te cAre gatinA cakramAM phaksAI jaI zake che. A kAraNe zAsakAroe "manane baMdha temaja makSa e baMnenuM kAraNa" kahyuM che te yathArtha Thare che. apAra saMsAramAM ghaNA ya jI-manuSya paNa dharma ane karmanA bheda jANI zakatA nathI, tenAM be kAraNa cheH (1) pUrvAjita mUDhatAnA saMskAra ane (2) saMgane abhAva. saMga maLatAM jIva dharma ane karmanA bheda jANavAnI taka meLavI zake che, paraMtu mUDhatAnA saMskAranA kAraNe jIva tenI upekSA paNa kare che. keTalAka jIva dharma ane karmanA bheda jANavA ane samajavA chatAM te aMge vicAra ane manana paNa karavA chatAM, te aMge satyAsatyanuM telana paNa karI zakatA nathI; keTalAka satyAsatyanuM tolana karI nirNaya karI mArga nakkI karavA chatAM tadanusAra vartI paNa zakatA nathI. pUrvArjita mUDhatAnA saMskAra tene tema na karavA de te te samajAya tema che; paraMtu keTalAka A rIte mArga nakkI karyA pachI tenI paNa uparavaTa jaI tenI virUddha varte che ane tema karatAM chatAM te age tene jarA paNa kheda ke pazcAtApa paNa thatuM nathI. AvA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 ] pUrva paMnyAsajI zrImaNivi jaya jI jIvA ana"takALanI akAma-nija rAdvArA prApta karela peAtAnA vikAsa temaja manuSya janmane dhULadhANI karI nAMkhe che ane nAraka, tiya 'ca, manuSya ane deva e cAra gatine sa'sAra vadhArI mUke che. sannI paMcendriya manuSya paNa peAtAnA zarIra, prANa, paryApti ane halanacalana zaktidvArA AhAra, nidrA, bhaya ane maithuna e cAra saMpradhAraNa saMjJA svataMtra judI judI judA judA samaye anubhavatAM jIvanasa'vardhana tA kare ja che, paraMtu sajJI jIva tarIke tenI je vizeSatA che te kAraNe tenuM khAsa kartavya che paraspara upakAratuM, A upakAra kartavyUmAM dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra prakAranA dharmanA sAra paNu AvI jAya che. Ama sa'nI pacendriya manuSyane jIvanasa'va'na uparAMta samasta jIvanA kalyANanuM lakSya havu ghaTe che ane tenI siddhi arthe manane vivekapUrvaka upayAga rahe che. Ama karavAnI IcchA ane sakalpa karanAra jIva tadanusAra jIvana- dheAraNa ghaDI meAha, kaSAya, viSaya Adine jItavA prayatna kare che te tema karatAM te kAipaNa jIva ke jIvanA va para sIdhA ke ADakatarA kheAjArUpa banyA vinA peAtAnuM jIvana sarala ane svAzrayI banAvI peAtAnA AdhyAtmika vikAsa sarala ane zakya banAvI zake che. asanI jIvane mana nathI ane sattI jIvane mana che; te ane mAtra jIvanasa Mvardhanane mukhya mAnI vate te te e vacce kAMI taphAvata ja rahetA nathI. apAra saMsAramAM ghaNAya saMjJI jIva jIvanasa vanane ja (sAMsArika bhAga upaseAgadvArA jIvana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 91 vadhAryA karavuM te) prAdhAnya Ape che, te sarve AdhyAtmika vikAsanI apekSAe asaMzI jevA gaNI zakAya. mananA kAraNe saMjJI jIvanI vizeSatA che te eja ke paraspara upakAra-samasta jIvanA kalyANane te jIvana dayeya banAve; te ja jIvane AdhyAtmika vikAsa thayo tema gaNI zakAya. saMjJI paMcendriya manuSyamAMnA keTalAka cha mana havA chatAM dharma ane karmanA bheda pAmI paNa zakatA nathI; keTalAkane tenI taka maLe che te paNa tenI upekSA karatA rahe che, jyAre keTalAka thaDA te jANavAnI IcchA ane saMkalpa karI zake che. AvA je kaI hoya tene te mATe taka meLavavAnI rahe che; tene je tevI taka maLI rahe che te te dharma ane karmanA bhedane jANI paNa le che. AmAMthI paNa keTalAka thoDAja sAra asAra, hita ahita, kRtya akRtya, vAstavika avAstavika, heya upAdeya Adi jANuM, vicArI, ciMtanamanana karI, nirNaya karI zake che. saMjJI paMcendriya manuSyamAMnA ghaNA te jIvanasaMvardhanane ja mukhya mAnI pitAnA svArthamAMja niraMtara mazagula rahe che, eTaluM ja nahi paNa teja sAcuM ane sAdhya che tema mAnIne te che. keTalAka ja sAra, asAra Adi jANe ane vicAre che, paraMtu te sarvane upayoga paNa mAtra potAnA svArtha arthe jIvana saMvardhanamAMja kare che. AvA ane mokSa athavA sarva karmanI nirjarAnI jarA sarakhI paNa IcchA thatI nathI. eTale tene mokSa mATe zraddhAja hotI nathI, AvA ja gADhamithyAtvathI gherAyelA che. keTalAka jIve sAra asAra jANavA irache che, paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI te mATe jarApaNa prayatnazIla banatA nathI. keTalAka jIve sAra asAra jANavA saMkalpa karI te jANabhe che, paraMtu pUrvArjita mehanA gADha saMskAranA kAraNe samasta jIvanA kalyANane dhyeya banAvavA IcchatAM chatAM tadanusAra vatI zakatA nathI. keTalAka jIva pitAnA svArtha pUrate, keTalAka pitAnA kuTuMbanA svArtha pUrato, keTalAka potAnI jJAtinA svArtha pUrate, keTalAka potAnA gAmanA svArtha pUrate, keTalAka pitAnA jIllAnA svArtha pUrata, keTalAka pitAnA prAMtanA svArtha pUrate ane keTalAka pitAnA dezanA svArtha pUrate vicAra kare che temaja svArtha tyAga paNa kare che. jo ke A jIve mAtra jIvana saMvardhananeja mukhya hetu mAnanAra jIva karatAM kakSAmAM kramazaH AgaLa vadhelA che, chatAM e darekamAM mAtra svArthanI mAtrA rahelI heI te svArthatyAganuM pariNAma jIvanazuddhi, AmavikAsa, AtmazAnitane lAbha ane pariNAme AdhyAtmika vikAsa e AvatuM nathI. saMjJI paMcendriya manuSyamAMnA bahuja alpa keTalAka samasta vizvanA kalyANanI bhAvanAne pitAnuM jIvanadhyeya banAve che. ane tadanusAra jIvanadhoraNa ghaDI vartI zake che, AvA jIvane bIjAnA hita arthe ghasAvAnuM ja rahe che. jIva A pramANe IrachA ane saMkalpa karI jIvanamAM mUkAve che tyAre tene potAnA pUrvanA mehanA-meLavavAnA, bhegavavAnA ane upabhoga karavAnA saMskAra tenA para vAraMvAra AkramaNa kare che ane tene (tRSNA, lAlasA, vAsanA, viSaya Adi) jItavA saMtoSa ane samabhAvanA Azraye javAnuM ja rahe che. Ama thatAM jIva ane vAsanAnA paraspara saMgharSamAM koI vakhata jIva vAsanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thamALA naM. 15 [ 93 para te kaI vakhata vAsanA jIva para vijaya meLavI jAya che; Ama chatAM jIva je ATalAthI nirAza banI na aTakatAM potAnA saMteSa ane samabhAvanA bhAthA sAthe satata sAvadhAna rahI prayatna cAlu rAkhe che te te vAsanA Adi para vijaya paNa meLavI zake che. AvA ceDA jImAM keTalAka te thoDA prayAse ja thAkI jAya che. keTalAka kAMIka vadhu prayAse thAke che ane mAtra bahu ja apa jI ekadhAre prayAsa cAlu rAkhI meha, kaSAya, viSaya vAsanA Adi para vijaya meLavI tene jItI kRtyakRtya banI jAya che. zAzvata azAzvata sukha : sarva jIva sukha meLavavA icche che keIne dukhanI icchA nathI. sukha be prakAranAM cheH (1) zAzvata ane (2) azAzvata. zAzvata sukha saMteSa; samabhAva ane tyAgamAM zraddhA rAkhanArane hoI zake che. prAyaH jIva tRSNA, vAsanA, lAlaca, viSayecchA ane tenI tRptimAM sukha mAne che, paraMtu te azAzvata sukha che; tenuM kAraNa e che ke eka viSayecchAne tRpta karatAM sudhImAM te bIjI aneka viSayecchA chavamAM prakaTa thaI cUke che, Ama lAlasAne aMta ja nathI. lAlasA, tRSNA, vAsanA, viSayecchA AdimAM ja saMsAranI jaDa rahelI che, tenA kAraNe jIvane kaSAya, lezyA Adi udbhave che ane pariNAme jIvane karmaparaMparA ubhI thatAM saMsAravRddhi rahyA kare che. lAlasA Adine jItavAnuM sAdhana saMteSa ane samabhAva che. zAzvata azAzvata sukhamAM bheda na samajanAra jIvane mana baMdhanuM kAraNa bane che, jyAre te samajI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI zAzvata sukha arthe saMteSa ane samabhAva rAkhI tyAgamAM zraddhA karanAra jIvane mana mokSanuM kAraNa bane che. uparokta vivaraNa parathI spaSTa samajAyuM haze ke manuSya janmanI prApti pAchaLa anaMtakALanI akAmanirbhara rahelI che; teTalA parizrama pachI maLela manuSyajanma, Indriya paTutA, dharmaprApti, anya sAmagrI Adine upayoga tyAgamAM zraddhA karI IndriyanA viSaya para vijaya meLavavA prayatna karavAmAM manuSya janmanI saphalatA rahelI che. indriyanA viSayo para vijaya meLavavAmAM zrama te paDavAno ja che, pUrvArjita meLavavAnA, bhegavavAnA ane upabhegA karavAnA saMskAra te sAme baMDa paNa uThAvavAnA, te sAthe jIvane pitAnI IcchA ane saMkalpapUrvaka saMteSa, samabhAva ane tyAgamAM zraddhA rAkhI prayatna karatA rahevAnuM che. A guNo keLavavA mATe ja vrata, niyama, paccakhANa saMyama, tapa ane dhyAna Adi jarUranAM bane che. Ama jIvanI IcchA ane saMkalpa e sakAmanijerAnuM mULa che, jyAre saMtoSa, samabhAva, vrata Adi tenAM sAdhana che. A rIte ApaNe akAmanijerA parathI sakAmanija rA para AvI pahoMcIe chIe. jIva jema jema sakAmanirjarAnI mAtrA vadhAratuM raheze ane meha, kaSAya, Indriya, viSaya Adi para vijaya meLavavAnA prayatna tIvra banAvata raheze ane hasatA meLavavA, bhegavavA ane upabhega karavAnA pUrvArjita saMskArane sAmane karate jaze tema tema tenI saMteSa, samabhAva, ane tyAganI mAtrA vikasatI jaze ane mAtra TUMkA gALAmAM ja te potAne saMpUrNa vikAsa sAdhI siddhi gatine paNa prApta karaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ lya sAmanijaranI jhaDa5 : sava asaMjJI jIvone akAmanirjarA hoya che, saMjJI jIvane akAma ane sakAma e baMne prakAranI nirjarA hoya che. jIvanI IrachA ane saMkalpa para sakAmanirjarA nirbhara che, prayatnamAM jIvane potAnA saMteSa, samabhAva ane tyAga TakAvavA vata, niyama, paccakhANa, saMyama, tapa, dhyAna Adi sAdhana che. A sarvane upayoga ane viveka sahita ane satata jAgRti rAkhI karavAnuM rahe che. kramazaH DagalAM bharatAM sakAmanijAnI jhaDapa arthAta tene vega khUbakhUba vadhI jAya che, te satya nIcenAM tenAM kramika DagalAM prati najara nAMkhatAM samajI zakAze. mithyAtva: sUkSma ane bAdara e be nigoda, pratyeka zarIrI ekendriya, vikalendriya ane asaMjJI paMcendriya e dareka jIvane tenI mUDhatA-dharma ane karmanA bhedanI ajJAnatAnA kAraNe anAbhegika mithyAtva hoya che. saMjJI paMcendriya jIvane paNa prathamavAra samyagadarzana prApta karatAM pahelAM anAgika mithyAtva hoya che. eka vAra samyagadarzana prApta karI te vamI mithyAtva pAmanAra saMjJI paMcendriya jIvane abhigrahita, anabhigrahita, sAMzayika ane anAgika e cAra mithyAtvamAMnuM game te eka prakAranuM mithyAtva hoI zake che. abhavya jIvane AbhinivezikamithyAtva kAyamanuM heI anaMta saMsArI che. saccandazana : (1) bhavya jIvamAMnA cAre gatinA jIva samyakatva pAmI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI zake che; nAraka, tiryaMca ane deva e dareka gatimAM jIvane aupathamika ane kSApazamika e be prakAranAM samyagadarzana prApta thaI zake che; paraMtu ekI samaye game te eka hoI zake che. manuSya gatimAM traNa prakAranAM samyagadarzananI prApti thaI zake che, paraMtu eka samaye game te eka prakAranuM sanmudarzana tene hoI zake che. anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lebha e cAra kaSAyamehanIya ane te uparAMta darzanamehanIya e darekane upazama thatAM jIva prathamavAra aupazamika samyagadarzana pAme che. cAra kaSAya mehanIya ane samyakatva mohanIyane pazama thatAM jIva zApathamika samyagadarzana pAmI zake che; cAra kaSAya mehanIya ane (mithyAtva, mizra, samyakatva) darzana mohanIya e darekane kSaya thatAM jIva kSAyika samyagadarzana pAmI zake che. aupazamika samyagudarzana sAdisAMta hoI tenI sthiti aMtamuhUrtanI che. kSApathamika samyagadarzana paNa sAdi sAnta hoI tenI jaghanya sthiti aMtaHmuhUta ane utkRSTa sthiti chAsaTha sAgaropama sAdhika che. kSAyika samyagadarzana sAdi anaMta che, kSAyika samyagadarzana prApta karyA pachI te jIvamAMthI lepa pAmatuM nathI. anaMta saMsAramAM eka ja jIva aupathamika samyagadarzana pAMca vakhata, kSApazamika samyagadarzana asaMkhyAta vakhata ane kSAyika samyagadarzana eka ja vakhata prApta karI zake che. abhavya jIva anaMta saMsArI che; abhavya jIvane samyagadarzananI lAyakAta ja hatI nathI, tene kAyama siMkhyAtva heya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 samyagadarzana pAmatAM jIva cethA guNasthAne Ave che, pahelA cAra guNasthAne cAre gatinA jIva hoya che. jIva samyakatva prApta karI te vamI mithyAtvamAM jatAM miyAtvI gaNAya che. cethA guNasthAne jIvane samyagdarzana heI tenI daSTi-vicAra saraNanI bhUmikA zuddha bane che, paraMtu pUrva saMcita mehanA gADha saMskAranA kAraNe tene samyapha cAritra hetuM nathI. tethI A guNasthAne jIva "avirata gaNAya che. samyagadarzana prakaTa thatAM jIva Aptajana sUcita tattva temaja mArgane hitakArI gaNe che, paraMtu mahinA pUrva saMskAranA kAraNe te tadanusAra vartavAnI hiMmata karI zakatuM nathI. te pudagalane ajIva ane AtmAne jIva ema e be judAM tattva mAne che. e darekanA svabhAva temaja guNadharma (utpAda, vyaya ane dhRvatva) paNa judAM svIkAre che. jIvanA guNa darzana, jJAna ane cAritra ane te darekanuM pariNamana, jyAre pugalanA guNa bhegAthavuM, vikharAvuM ane jaDatva, temaja pudagalanuM pariNamana emAM tene zraddhA thAya che. A mAnyatA dRDha karavA jJAna meLavavA te prayatnazIla bane che ane e rIte zraddhA ane jJAna ekarUpa banatAM tadanusAra cAritra ghaDavAnI ane AcaravAnI tene hiMmata paNu prApta thAya che. A hAma AvatAM jIvane jIvanasaMvardhana uparAMta popakAra-parakalayANuM paNa jIvanuM kartavya che, temAM paNa zrA thatAM te rIte vartavAnI hiMmata vadhatAM tada uDAmazIla paNa bane che. jIvane samyagarzana thatAM te sakAma nijAnI bhAvanAvALA bane che, avirata havA tAM mana ane vacanapArA te te siddha karI zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ] pUrva panyAsajI zrImaNivijayajI ekaja vakhata samyagdarzana prApta karatAM jIvane tene aparimita sasAra parimita banI jAya che, arthAta jIvanI anaMta saMsAra sthiti ghaTI utkRSTa adha pudgala parAvata sudhInI bhavasthiti rahe che. keTalAka jIvA te bhave, keTalAka sAta ATha lave ane keTalAka vadhAre bhave mukti pAme che. (2) pAMcamA dezavirata guNusthAne sattI jIva (tiya"ca ane manuSya ) deza virata ( aMzataH tyAgI ) ane che, samyagUdana sahita pAMca aNuvrata, traNa guNuvrata ane cAra zikSAtrata e bAra mata, dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra prakAranA dhama, maitrI, pramAda, karUNA ane mAccu e cAra bhAvanAe anyatrata, niyama, paccakhkhANu, saMyama, tapa, dhyAna AdimAMnA eka, aneka ke sarvenA Azraya lai aMzataH sakAmanirjarA zarU kare che. A rIte satata jAgRtipUrvaka jIvana jIvatAM jIvanA saMsAra mAtra sAta, AThe bhava pUratA maryAdita manI jAya che. (3) chaThThA pramatasaMyata guNasthAne sattI jIva ( manuSya ) sarvavirata ( savataH tyAgI) ane che, samyagdarzana sahita pAMca mahAvrata ane rAtribhAjana viramaNu e cha vrata svIkArI te sarvAMtaHsakAmanirjarA zarU kare che. A rIte satata jAgRtipUrvaka jIvana jIvatAM jIva ane pramAda vacce paraspara vijaya ace satata saMgrAma mAMDAya che, AmAM koIvAra jIva pramAda para teA kAivAra pramAda jIvapara vijaya meLave che. A guNasthAne pramAdanA jIvane saMbhava hAi A guNasthAna 'pramatta' gaNAya che. phAi jIva ke jIvanA va para khArUpa banyA vinA satata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 jAgRtipUrvaka jIvana jIvatAM ane tadanusAra jIvI batAvatAM jIvanA saMsAra mAtra a5kSava pUratA maryAdiMta banI jAya che. *] (4) chaThThA ane sAtamA pramatta ane apramatta guNasthAne asa khyAtavAra paheAMcI aMte apramatta banI sagI va (manuSya) apUrvakaraNa karI mAha, kaSAya, indriyaviSaya Adi para vijaya meLavavAnA vega ane pariNAme sakAmanirjarAnA vega pazu khUkha vadhArI mUke che. tenA pariNAme mAtra ekaja aMtaHmurhuta mAM kSapakazreNivALA jIva apUrvakaraNa, anivRttimAdara, sUkSmasa parAya guNasthAne pahoMcI mAhune jItI le che ane khAramA kSINameAha guNasthAne paNa aMtaHmuhUta mAM jJAnAvaraNu, darzanAvaraNa ane aMtarAya e traNane jItatAM cAra dhAtIkamanA kSaya thatAM kevalajJAna prApta karI le che. Ama jIva vItarAga banatAM tene saMsAra mAtra tadbhava pUratA maryAdita ane che. jIvane sakAmanirjarAne ahiM aMta Ave che. (5) sattI jIva (manuSya) teramA guNasthAne yAnAMtarikA avasthAmAM mana, vacana ane kAyA e traNa yeAga sahita hAi sayeAgI (mana, vacana ane kAya) gaNAya che. teramA sayeAgI guNasthAnanA aMte (kevalI samudlAta sahita) prathama bAdara cega nirodha karI sukSma yAga nirAdha jIva kare che ane tyAMthI caudamA ayAgI guNasthAnamAM ceAga vinAnA banI vyuparatakriyAnivRtti dhyAnamAM zailezIkaraNaavasthA anubhavatA pAMca hastAkSara kAla pramANu samayamAM sarvamanA kSaya pharI muktine vare che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 ] pUrva paMnyAsajI zrImaNivijayajI saMsArI dareka jIvane kramanI nirjarA te cAlyA ja karatI hAya che. draSya mana vinAnA asanI jIvane akAmanirjarA hAya che; jenI pAchala jIvane karmapara'parAnI eDI taiyAra thatI hAya che, sattI jIvane akAma ane sakAma e baMne prakAranI nirjarA hAya che; AmAMnI sakAma nirjarA zubha hAI tenI pAchaLa TukI sthiti ane pAtaLA rasavALuM ka kha dhana heAya che. cAre gatinA bhavya sa'ttI jIva samyagraSTi banatAM tenI dRSTi badalAvAnA kAraNe tene sakAmanirjarA hovAnA saMbhava rahe che; Ave jIva jema jema AgekUca karatA rahe che tema tema akAmanirjarA sAthe tenI samrAmanirjarAnI mAtrA vikasatI rahe che. A rIte dezavirata, pramattavirata, apramattavirata e traNa guNasthAnAmAM akAmanirjarA ghaTavA mAMDatAM tenI sakAmanirjarA samarcAttara vadhatI rahe che. apUrvakaraNa, anivRttimAdara, sUkSma saparAya ane kSINamAha e dareka guNusthAne sakAmanirjarAnA vega uttarAttara khUbakhUba vadhI jAya che, kAraNa ke e dareka guNasthAne temaja te sava guNasthAnAmAM jIva mAtra ekaja aMtamuhUta mAMja pragati karI nAMkhe che. sUkSmasa parAya guNusthAne mAha jItI tyArabAda aMtaHmuhUtamAM kSINamAha sthAne kevalajJAna prApta karI letAM te pachI jIvane akAmanirjarA ane sAmanirjarA e bannenA avakAza rahetA nathI. kSapakazreNi karanAra jIva mATe A sthiti hAya che; jayAre upazamazreNi karanAra jIva mATe agIAramAM gurusthAna sudhI te pragati karatA dhasatA Ave che, paraMtu te guNasthAnanA aMte (sUkSma leAla) mAhanA udrekanA kAraNe kAbumAM rAkhela varALa chUTI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 101 mukatAM je vega pakaDe che, te prakAre jIva paNa kAbumAM rAkhela mahinA vegane anubhava karatAM kArame pachaDATa anubhavatAM je kramAnusAra te guNasthAne cAlyo hato te ja kame pAchA pharatAM keIka jIva cha, sAtamA, keIka pAMcamA, keIka cothA ane prAyaH ghaNAkharA jIva pahelA guNasthAne AvI aTake che. bAramA guNasthAnanA aMte ane te pachI jIvane akAma ke sakAma e banne prakAranI nijarane aMta Ave che. teramA sagI guNasthAne jIva jIvanmuktadazA anubhavatAM sthAnAMtarika dazAmAM pravRtta rahe che, tyAM te aghAtI karma anubhave che. ane mana, vacana ane kAyAnA pega hovAthI upadeza ane jIvananirvAha pravRtti tene heya che. te jIvane satata samabhAva vartato hovAthI yoganA kAraNe pradeza ane prakRti e be prakAre karmabaMdha hoya che; paraMtu temAM sthiti ane rasanirmANa thatAM nathI. te karma samayAMtare bhagavAI kharI paDe che. teramA guNasthAnane aMte navuM karmabaMdhana aTakAvavA jIva roga niSedha kare che. ane ayogI banavA prayatna kare che. AvA prasaMge kaI kaI jIvana TUMka AyuSya sAthe vedanIya, nAma ane gotra e traNa, be ke ekanI sthiti lAMbI arthAta adhika hoya che te tene te cArene samasthitimAM karavA sArU kevalIsamuddhAta karavAnuM rahe che. ane te pachI jIva coganirodha zarU kare che. skUla yoga nirodha karyA pachI jIva sUkSma gane paNa nirodha kare che ane pitAnA AtmapradezanuM sUramAtisUkSama spaMdana paNa rokI le che. A pravRtti daramiyAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ] pU. paMnyAsa zrImaNivijayajI mAtra nAM sUkA pAnamAM che jIvane mAtra junAM karma vedavAnAM rahe che ane te paNa jogavAI jatAM kharI paDe che. A sUkSama yuganirodhanA aMte caudamA guNasthAne jIva vyuparatakriyAnivRtti dhyAnamAM zelezIkaraNa (merUparvata jeTalI niSpakaMpa) avasthAne pAMca hasvAkSara uccAraNa samaya te sthitimAM rahI sakalakarma kSaya karI siddhigatine vare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrti naM. 2 jIvanane utarAMtima guNasthAna vicAra jIvane AdhyAtmika vikAsane krama darzAvanAra guNasthAna che. javanA AdhyAtmika vikAsanI cAvI temAM rahelI che. je vaDe jIvanA vikAsanuM mApa nIkaLI zake. guNasthAnane vicAra jIvanA karmanI sattA, baMdha, udaya, udIraNA sAthe saMkalAyela che, arthAt judA judA guNasthAnane svAmI keNa keNa che, kyA guNasthAne mA karmanI sattA, kyA kayA karmIne baMdha che, kayA yA kamane udaya che ane kyA kyA kamanI udIraNA che, te badhu virAravAmAM Ave che. hAla te ApaNe A vizeSa vicArane goNa banAvI mAtra upalaka daSTie gusthAnane vicAra tenA vikAsanI dRSTie karIe chIe. guNasthAna cauda che. (1) mithyAtva, (2) sAsvAdana, (5) miza athavA samyakatvamithyAtva, (4) aviratasamyagaNi, (5) dezavirati, (6) pramattasaMyata (sarvavirata ), (7) apramattasaMyata , (8) apUrvakaraNa, (9) anivRtti bAdara, (10) sama mitva , (2) sara rati Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI saMpAya, (11) upazAnsameha, (12) kSINamAha, (13) sagI (kevalI) ane (1) agI (kevaLI). mithyAtva e guNasthAnanI samatala bhUmi ane bAkInAM guNasthAna uMce pahoMcavA sIDInA pagathi gaNI zakAya. chelA agI guNasthAnanuM pariNAma jIvanI saMsArathI mukti che. mithyAtvaguNasthAna : pahelA mithyAtvaguNasthAne jIva para kamenAM tIvra ane gADha AvaraNa hoya che, karmanA A AvaraNanA kAraNe jIva pitAnA mULa svarUpa (darzana, jJAna ane cAritra, sata, cita ane AnaMdI-samabhAva AdinuM svapna ke darzana sarakhuM-paNa karI zakato nathI. jIvanI avikasita ane adhaH patita AdhyAmilka bhUmikA mithyAtva che. jIvane tenA sva ane para e baMne svarUpanA vAstavika darzana thatAM rokanAra dazInamehanIya karma che. jenA kAraNe jIva pitAnA darzana, jJAna ane cAritra guNanI zakti pichAnI zakatuM nathI temaja tenA mULa svarUpa evA sat cita ane AnaMdanuM darzana karI zakato nathI, Aja kAraNe te para arthAt pudagalanA baMdhaka svarUpane paNa pichANI zakatA nathI. jIvanA AtmAnA mULa svabhAva-samabhAvane sthita na thavA denAra-TakavA paNa na denAra cAritra mehanIya karma che. mithyAtvaguNasthAne darzanamohanIya ane cAritramohanIya e banne prakAranA mehanIya karmanI prabaLa asara jIvane hoya che. A kAraNe mithyAtva jIvanI hInatama-adhamatama avasthA gaNAya che. A guNasthAne jIvane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 105 Adhibhautika utkara game teTaleA hoi zake che, parantu te sthAnamAM rahyA chatAM jIvanI pratyeka pravRttinuM lakSya sAMsArika vAsanA, tathe saMgrahavRtti ane tenI tRpti ema mAtra saMkucita ja hoya che. AvA jIvane meAkSa athavA karmanI sarvAMtaH nirA, tathaeN karavAnI ke karAtI pravRtti Adi prati tiraskAra, anAdara ke upekSA vate che. mithyAtvanA pAMca prakAra cheH (1) abhigrahita (2) abhigrahita, (3) Abhinivezika, (4) anAlAgika ane (5) sAMyika. jainetara darzanamAM zraddhA ane paudgalika sukhamAM ja adhikatama rati rAkhanAra jIvane abhigrahita mithyAtva hAya che. sadanane sarakhAM mAnanAra jIvane anabhigrahita mithyAtva hoya che. jainadananA kAika viSayamAM ajANatAM khATI bAjI pakaDAI jatAM ane pachI te bhUla samajavA ane jANavA chatAM mAnahAninA bhaye te bhUlanA svIkAra na karI te khATI bAjI kadAgrahathI pakaDI rAkhanAra jIvane Abhinivezika mithyAtva hoya che. dhama ane ku` e be vaccenA bhedanA ajJAnanA kAraNe jIvanI yudazAmAM hetu anAbhagika mithyAtva che. sUkSma ane bAdara nigeAda vilendriya, asa'nI paoNMcendriya (manuSya ane tiya) e dareka jAtinA jIvAne temaja sI paMcendriya ( tiyaca ane manuSya ) mAMnA je jIvAe eka paNa vakhata samyagUdana prApta karyu nathI tevA dareka jIvane anAlAgjhi mithyAtva hAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI jainadarzananA sUkSma ane atIndriya (IndriyathI na jANuM zakAya tevA) viSayamAM zaMkA hovA chatAM tenuM nirAkaraNa karavA gurugama sarakho paNa karavAnI IcchA ke prayatna paNa na karanAra jIvane sAMzayikamithyAtva hoya che. saMjJi paMcendriya jIvamAMnA je jIne ekapaNa vakhata samyagadarzana prApta thayuM che ane te vamI pharI mithyAtva prApta karyuM che tevA ane abhigrahita, anabhigrahita, abhinivezika ane sAMzayika e cAra mithyAtvamAMnuM game te eka prakAranuM mithyAtva hoya che. Abhinivezika mithyAtva bahula ane bhArekama jIvane ane prAyaH nikhtava ane abhavya jIne heya che. jIvanI adhamatama avasthA heI miyAtva guNasthAnaka te nathI; chatAM jIvanA AdhyAtmika vikAsanI bhUmikA tyAMthI zarU thatI hovAthI upacAra tarIke tene guNasthAna gaNavAmAM Ave che. mithyAtvamAM jIva para mehanIyanI eTalI tIvra ane gADha asara hoya che ke tene sAMsArika vAsanA, tadarthe sAdhana sAmagrIne saMgraha karavAnI IcchA, tene bhega-upalega, vAsanAnI tRpti Adi karavA karAvavA ane tenI anumodanA karavAnI pravRttimAM Asakti rAkhI vartavAnI Teva ja paDI jAya che. jIvanI A dazA mAtra svArtha parAyaNa che, temAM bIjA jIvonA kalyANanI, te mATe jarUra pUratA svArtha tyAganI ke paramArtha vicAraNA ke pravRttine sthAna ja nathI. Aja kAraNe mithyAtvI jIvanAM jJAna ane cAritra game teTalAM vizada ane utkRSTa dekhAtAM hoya chatAM te anukrame mithyAjJAna ane mithyA. cAstri gaNAya che. AvA prApta karela jJAna ane cAritranuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 107 dhyeya svAtha arthAta vAsanA tathe sa'graha ane lega-upabheAgadvArA vAsanAnI tRpti eTalu ja hAya che. abhavya jIva AzrayI mithyAtvanI sthiti anAdi ana'ta che. bhavya jIva AzrayI mithyAtvanI sthiti be prakAranI cheH (1) anAdisAnta ane (2) sAdisAMta. prathamavAra samyagdarzana prApta karatA jIvanI apekSAe tenA mithyAtvanI sthiti anAdisAMta che; jyAre samyagdarzana vamI mithyAtva pAmanAra jIva jyAre pharI samyagdarzana prApta kare che tevA jIvanI apekSAe tenA mithyAtvanI sthiti sAkrisata che. sAsvAdana guNasthAna : bIjI sAsvAdana guNasthAna e mithyAtva athavA mithyAdarzana ane samyakRtva athavA samyagdarzana e be vaccenI prAthamika bhUmikA che, samyaktva vasI mithyAtvane pAmatAM jIvanA samyaktvanI je sthiti hoya che te sAsvAdana guNasthAna che. ceAthA samyagdarzana guNasthAnathI mAMDI agiyAramA upazAMtamA guNasthAna sudhI game te guNasthAnethI mAhanA udayanA kAraNe thatA jIvanA adhaHpatananA kAraNe mithyAtva prApta karatAM jIva bIjA sAsvAdana guNasthAne varte che, te kAraNe te guNasthAna avanati sthAna che. A rIte mAhavaza manatAM cAyA, pAMcamA, chaThThA, sAtamA, AThamA, dezamA ane giyAramA Adi koipaNa gurusthAnethI jIva mithyAtvamAM sarakI paDe che tyAre khIravacananA kAraNe jIvane lAgatA khIranA AsvAda mAphka samyagdarzanathI paDatA jIvane thatA chellA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI kSaNika AhAdane anubhava sAsvAdana che, samyagadarzananA lAbhanA kAraNe jIvane prApta thayela samabhAva prati rUcinA pariNAme AtmAe meLavela lAbhanA vicAramAMthI mithyAtve jatAM jIvane je chello sAmAyika-kSaNika AlhAda upaje che te sAsvAdana che. A avasthAmAM jIva tattvajJAnanI bhUmikA para nathI temaja tatvajJAna zUnya bhUmikA para paNa nathI; jIva A samaye e be bhUmikAthI para evI vilakSaNa avasthA anubhave che. sAsvAdana guNasthAna sAdisAMta che, tenI jaghanya sthiti eka samaya ane utkRSTa sthiti cha AvalikA pramANa che. abhavya jIvane sAsvAdana ke te pachInAM kaIpaNa guNasthAna hoI zaktAM nathI; mAtra bhavya jIvamAMnA samyagadarzana ane te pachInA guNasthAne pahoMcela jIvane sAsvAdana ane pachInA guNasthAna hoI zake che, samyagadarzathathI AgaLa vadhela chamAMthI je upazama samyakatva vame che tevA jIvane sAsvAdana guNasthAna hoI zake che. samyakatva-mithyAtva athavA mizraguNasthAna : mithyAtva ane samyagadarzana e be vaccenI bIjI bhUmikA trIjuM mizraguNasthAna che. mithyAtvamAMthI samyakatva pAmatA jIvanI apekSAe A guNasthAna utkrAMti sthAna che; jyAre samyakatva vamI mithyAtvamAM janAra jIvanI apekSAe A guNasthAna avanati sthAna che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 109 A guNasthAne jIvane svArtha, vAsanA, saMgrahavRtti, bhogaupalega, vAsanAvRtti Adi tyAjya bhAse che. paraMtu pUrvAjiMta mehanA tIvasaMskAranI prabala asaranA kAraNe navA saMskAra tenAmAM sthira thatA nathI arthAt TakI zakatA nathI. A guNasthAne jIvanA vicAra-adhyavasAya-eTalA calavicala-DelAyamAna rahe che ke A avasthAmAM jIvane samyakatvanI zuddhi nathI temaja mithyAtvanI malInatA paNa nathI; te kAraNe jIva A guNasthAne madhyama pariNAmI hoya che. Ama jIvanA adhyavasAya madhyama pariNAmI hAI A avasthAmAM jIva ekAMte samyakatvI nathI, temaja mithyAtvI paNa nathI. sAMzayika mithyAtva ane mizraguNasthAna e be vacce mahAna taphAvata che. sAMzayika mithyAtvamAM svArtha, vAsanA, saMgrahavRtti, bhega-upabhega, vAsanA tRpti Adi vaza jIva hoya che. A sthitimAM jaina darzananA aha5 paricayathI temAM pite mAnela to ane jaina darzananA ta e enA dekhAtA bhedanA kAraNe tene saMzaya uddabhave che. paraMtu te saMzaya chedavAnAM sAdhana hovA chatAM tadarthe prayatna paNa chava karatuM nathI ane tethI te niraMtara zakti rahyA kare che. mizra guNasthAnamAM jIvane svArtha, vAsanA, saMgrahavRtti, bhega-upabhega, vAsanAtRpti Adi tyAjaya bhAse che ane paramArtha hitakara paNa lAge che, paraMtu mithyAtvanA pUrva saMskAra tenA adhyavasAya madhyama zuddhivALA rAkhe che. A guNasthAna paNa sAdisAMta che ane tenI sthiti aMtamuhUrtanI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 3 pU. paMnyAsajI zrI maNivijayajI. avirata samyagRSTi guNasthAna : mithyAtvamAMthI prathamavAra samyagadarzana prApta karanAra jIvane traNa karaNa karavAM paDe che, (1) yathApravRttikaraNa, (2) apUrvakaraNa ane (3) anivRttikaraNa. anAdikarmanA vipAkarUpe jIva mAnasika, vAcika ane kAyika sukha dukha anubhavatAM anaMtakALe nadI pASANanyAye akAmanirjarA karatAM tenAM karmanAM gADha AvaraNa kramazaH zithila banatAM jIvanA anubhava, zuddhi, vIyaeNllAsa e darekanI mAtrA vadhe che tenA pariNAme jIvanA adhyavasAya paNa samayettara zuddha banatA rahe che. A rIte akAmanijerAdvArA thatI jIvanI anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, ane lAbha temaja darzana mehanIya (mithyAtvamehanIya ) e darekanA upazama, kSapazama athavA kSaya e traNamAMnA game te eka prakAre thatI kamanI nyUnatAvALI sthiti yathApravRttikaraNa che. jIva tenA anAdi saMsAra kALamAM aneka vakhata yathApravRttikaraNa te kare che, paraMtu apUrvakaraNa te eka ja vakhata kare che. abhavya jIva aneka vakhata yathApravRttikAraNa karavA chatAM kadI paNa apUrvakaraNa karI zakato nathI. karaNa ke apUrvakaraNa karavA yogya anubhava, zuddhi ane vIrthollAsa tenAmAM kadI paNa prakaTa thatA nathI. bhavya jIva yathApravRttikaraNa karyA pachI je pitAnA anubhava, zuddhi ane vIryolalAsanI mAtrA vikasAvate ja rahe che, to tenA pariNAme te rAga-dveSanI gAMTha (graMthabheda) teDI apUrvakaraNa kare che. jIva dvArA karAte A graMthabheda apUrvakaraNa che. apUrvakaraNa karyA pachI jIvane aTakavAnuM hetuM nathI, te te tenA anubhava, zuddhi ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMthamALA naM. 15 [ 111 vIryovAsanI mAtrA vikasAvato ja rahe che ane aMte A prakAranA anivRttikaraNanA baLe te samyagadarzana pitAnAmAM prakaTa kare che arthAt meLave che. samyagadarzana A rIte prApta karavuM e anivRttikaraNa che. samakita-samyagudarzana-samyakatva traNa prakAre cheH (1) aupazamika (2) kSApazamika ane (3) kSAyika. je jIvane anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya ane mithyAtva mohanIya sattAmAM che. paratu pradeza ane rasathI tene udaya nathI tene pathamika samyagadarzana heya che. A sthitimAM jIve anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya ane mithyAtvameha para mAtra niyaMtraNa mUkayuM che; paraMtu teNe te jityA nathI, jIvanA karmanI A sthiti upazama che. je jIvane mithyAtva meha sattAmAM che, samyakatva mehanIyanAM daLiyAM-pradeza udayamAM che, parantu cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya ane samyakatva mohanIyanA pradezane rasathI udaya nathI arthAta jIve te para niyaMtraNa mUkela che tene zApathamika sabhyadarzana hoya che. jIvanA karmanI A sthiti kSapazama che. anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya temaja mithyAtva, mizra ane samyakatva e traNa prakAranA darzana mehanIyane saMpUrNataH kSaya karyo che tevA jIvane kSAyika samyagadarzana hoya che. jIvanA kamanI A sthiti kSaya (nAza) kahevAya che. anaMtAnubaMdhi krodha, mAna, mAyA ane lebha e cAra kaSAyamohanIya ane darzanamohanIya e pAMca sattAmAM rahevA chatAM tenA udayanA abhAve thatA upazamanA kAraNe jIvane opathamika samyagadarzana thAya che. eja cAra kaSAya mehanIya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyagati zake che, 11ra ] pU panyAsajI zrImaNivijayajI ane samyakatvamohanIya e pAMcane pazama (keTalAMkane kSaya ane keTalAMkane upazama) thatAM jIvane zApathamika samyagadarzana thAya che. eja cAra kaSAya mohanIya ane traNa prakAranA darzanamohanIya e sAtano kSaya thatAM jIvane kSAyika samyagradarzana thAya che, jIvane mithyAtvamAMthI prathamavAra samyagadazana thAya tyAre prAyaH aupathamika samyagadarzana heya che, paraMtu samyagradarzana vamI mithyAtvamAM gayela jIvane pharI pharI je samyagudarzana thAya che te traNa prakAramAMnA game te eka prakAranuM hoI zake che. manuSyagatimAM jIvane ekI samaye traNe prakAramAMnA game te ekanI prApti thaI zake che, jyAre nAraka, tiryaMca ane deva e dareka gatimAM jIvane ekI samaye aupathamika ane kSApazamika e bemAMnuM game te eka prApta thaI zake che. A rIte jotAM kSAyika samyagadarzanane adhikArI mAtra saMsI paMcendriya manuSya ja che. jIvane prAthamika samyaggadarzana prAyaH pathamika hoya che. jIvanI anaMta saMsAra maryAdAmAM pathamika samyagadarzana pAMca vakhata hoI zake che; jIvanI anaMta saMsAra maryAdAmAM kSAyopathamika samyagadarzana asaMkhyAtavAra heI zake che. jyAre jIvanI anaMta saMsAra maryAdAmAM kSAyika samyagadarzana eka ja vakhata hoI zake che, anaMta saMsAramAM upazama samakitavALA chava saMkhyAta, kSApathamika samakitavALA jIva asaMkhyAta ane siddha jIvanI apekSAe kSAyika samakitavALA jIva anaMta che. samakita Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat pathamika ane A www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 113 athavA samyagadarzanavALo chava samyagadaSTi gaNAya che. A chava jina praNIta tane, tenA utpAda, vyaya, dhRvatva e triguNAtmaka rUpane, aDhAradeSa rahita rAgadveSanA vijetA arihatane deva; kaMcanakAmInInA tyAgI ane dharmanA pracAraka sAdhune gurU ane kevaLI praNIta dharmane dharma tarIke svIkAre che. te AtmAnA svabhAvane (samabhAvane) jIvane svabhAva mAne che ane te TakAvavAmAM zraddhA rAkhe che, AtmAnA darzana, jJAna ane cAritra e dareka guNa ane te darekanA triguNAtmaka svarUpane paNa te svIkAre che. pudagalane paNa triguNAtmaka mAnI tene jIvathI judA evA ajIva tatva rUpe mAne che. meha, kaSAya, rAgadveSa, lAlasA, vAsanA, tRSNA, viSaya ane svArtha Adine tyAjya ane saMsAranI jaDa mAnI te tajavA puruSArtha karo Avazyaka gaNe che. Ama asa...vRtti tajavA ane sampravRtti AdaravAmAM tene zraddhA janme che. A samaja ane zraddhAne TakAvavA temaja vikasAvavA jarUrI jJAna meLavavAnI jarUra che tema paNa te mAne che ane te prakAre jJAna paNa meLave che; A rIte te pitAnA darzana ane jJAna e bannene samyagu banAve che, paraMtu meha, kaSAya, rAgadveSa, lAlasA, vAsanA, tRSaNa, viSaya ane svArtha Adi pUrva saMskAra cAritramohanIya karma na chuTI zakavAnA kAraNe tenI uparokta mAnyatA anusAra vartana karavA jIva A guNasthAne hajI hiMmata karI zakate nathI. Ama chava vrata, niyama, paccakhANa aAdi na laI zakate hevAthI "avirata' gaNAya che, te kAraNe A guNasthAna avirata sadaSTinA nAme oLakhAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ] pU panyAsajI zrImaNivijayajI jIvanI AdhyAtmika pravRttinuM maMDANa ja samyagadarzana para che ane tethI te niyata utkrAMtisthAna che. opazamika samyagadarzananI sthiti aMtaHmuhurtanI che; sApathamika samyagadarzananI jaghanya sthiti aMtaHmuhUrta ane utkRSTa sthiti chAsaTha sAgaropama sAdhika che. Ama A baMne prakAranA samyagadarzana sAdisAMta che. kSAyika samyagadarzananI sthiti sAdi anaMta che, kAraNa ke te samyaphadarzana prApta karyA pachI jIvamAMthI te lepa pAmatuM nathI. pahelA, bIjA, trIjA ane cothA e dareka guNasthAne cAre gatinA jIva hoI zake che; cAre gatinA jIva samyagadarzana paNa pAmI zake che, cAre gatinA jamAnA mAtra bhavyajIva samyagadarzananA adhikArI che. jIvane prAthamika sabhyadarzana prApta thayA pachI te lepa thAya, jIvanI game tevI agati thAya, te saMsAramAM rakhaDe, ravaDe ane kUTAyA kare te paNa tenA anaMta saMsAranI sthiti tyAMthI maryAdita banI jaghanyathI aMta muhUrva ane utkRSTathI ardhapudagalaparAvarta pramANu bane che, samyagRSTi jIva avirata hovA chatAM tenI daSTi badalAtAM mana, vacana ane kAyadvArA sakAma nirjarAnI zarUAta karI Atma zAMtine kAMIka kAMIka lAbha prApta karI zake che. dezavirata samyagadaSTi guNasthAna : cothA avirata samyagadaSTi guNasthAne darzanamaha AdinA upazama athavA kSApazama athavA kSaya karatAM e dareka zithila Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 115 banatAM jIvane samyagadarzanarUpa viveka prApta thAya che. parantu cAritramoha zithila na thavAthI jIva te vivekane amala karI zako nathI. samyagadarzananI sthiti TakAvavA ane vikasAvavA sArU jIva (saMjJI manuSya ane tiryaMca) pAMcamA deza virati guNasthAne apratyAkhyAnI cAra kaSAya ane cAritramehane upazama ane kSayopazama dvArA zithila karavA ane kramazaH vikAsa sAdhavA prayatnazIla bane che. A guNasthAne jIva pApane sarvataH tajI zakato nathI, chatAM tenAthI aMzataH phUTavA zarUAta kare che. A mATe jIva samyagadarzana sahita pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata e bAravratamAMnA keI eka, vadhAre ke sarva vrata svIkAre che ane satata jAgratipUrvaka tenuM AcaraNa kare che. mana, vacana ane kAyA e traNe prakAranI pravRtti dvArA jIva pite svIkArela vrata sAvacetI rAkhI pALe che ane e rIte pote amuka pApa kArya karato nathI, karAvate nathI; chatAM bIjA keI tevAM kAryo kare te tenI anumodanA karyA vinA paNa te rahI zakatuM nathI. aMzataH pApa kAryothI nivRtta thavAnI pravRtti tema ja satkAryonI pravRtti jIva potAnI icchA, saMkalpa ane zraddhApUrvaka karato hoI AgaLanA guNasthAne zarU karela sakAmanija rAnI mAtrAmAM kramAnusAra vRddhi thatI rahe che ane tenA pariNAme tene azataH AtmazAMtine adhika lAbha paNa maLate thAya che. dezavirata guNasthAna mAtra saMjJI tiryaMca ane manuSya e bene hAI zake che. manuSyanI mAphaka tiryaMca paNa vrata AdinA adhikArI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] pUrva 5'nyAsajI zrImaNivijayajI sarva jIva prati maitrI, adhika guNavAna jIva prati pramAda; dhana, dhAnya, tanasukha, leAga, upalega, dhama Adi sAmagrInA abhAve tema ja Adhi, vyAdhi ane upAdhi AdinA kAraNe duHkhI jIva prati karUNA ane viparIta mati tema ja vRttivALA jIva prati mAdhyasthya bhAva rAkhI samyagdarzana sahita pAMca aNuvrata, traNa guNuvrata, cAra zikSAvrata tema ja anyatrata, niyama, Adi svIkArI jIva peAtAnA darzana, jJAna ane cAritra e traNa AtmaguNanA vikAsa sAdhavA A guNasthAnathI zarUAta kare che. Ama A guNasthAne jIva peAtAnA Aytmika vikAsa mATe icchA, saMkalpa ane zraddhA sahita maryAdita tAlIma zarU kare che ane te prakAre jIvana jIvatAM krodha Adi kaSAyane vaza na thai javAya tenI vivekapUrvaka tapAsa paNu rAkhatA rahe che. A rIte A gurusthAne jIva maryAdita asatpravRtti tyAga, satpravRttinA Adara Adi amalamAM mUkatA thAya che. A kAraNe A guNasthAna dezavirata ( aMzataH tyAga) athavA saMyamAsa cama kahevAya che; ane te utkrAMti sthAna paNa che. ceAthA guhyusthAna karatAM A guNasthAne jIvanI sakAma nirjarAnI mAtrA tenA azataH tyAganI mAtrA anusAra vadhatI rahe che ane jema jema jIva tenA vrata, niyama, paccakhANu, tapa, sayama, dhyAna, AdimAM pragati sAthe che tema tema te mAtrA vikAsa pAmatI jAya che. dezacAritranI apekSAe A guNusthAnanI jaghanya sthiti aMtaHmuhUtta ane utkRSTa sthiti zena koDa ( eka kroDapUrvamAM ATha varSa nyUna ) che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 117 pramattasaMvata guNasthAna: pratyAkhyAnIya cAra kaSAya ane cAritramohane zithila banAvatAM jIva ( saMjJI manuSya) chaThuM pramatasaMyata guNasthAna prApta kare che. A sthAne jIva sarva sAvadya game tyAga arthAta pApa kAryothI sarvataH virati svIkAre che. A kAraNe A guNasthAna sarva virata gaNAya che. A guNa sthAne jIva mana vacana ane kAyAnI pravRttidvArA pApa kArya karatuM nathI, karAvatuM nathI temaja kaI karate hoya tenI anumodanA karate nathI arthAt tene anumati paNa ApatuM nathI. Ama chava sarva pApa pravRttine tyAga be prakAre kare che. (1) gupti ane (2) samiti-mana, vacana, ane kAyAne pApa pravRttimAM dorAtAM, rasa letAM ane AcaratAM rokavA te gupti che. svIkArela vata anusAra satmavRttinA AcaraNamAM sAvadhAna rahevuM te samiti che. A pramANe jIvana ghaDavA ane jIvI batAvavA sArU jIva paugalika sukha ane temAM mAnI lIdhelA Asakti tajavA Indriya ane mananA viSaya para satata jAgati rAkhI vate che; AnI sAme pagalika sukhanA pUrva saMskAra tenA para pUra jesathI AkramaNa karatA rahe che ane tenA pariNAme jIvane kaI kaI vAra pramAdamAM phasAI javAne saMbhava rahe che. A kAraNe A guNasthAna "pramatasaMyata" gaNAya che. A guNasthAne chavanA pariNAmadhArAnI vizuddhi jema jema vadhatI jAya che tema tema tene kamanI nirjarA thavA sAthe Atma zAMtine lAbha paNa vadhatA pramANamAM maLatuM jAya che. cAritranI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI apekSAe A guNasthAnanI sthiti dezanakoDa pUrva varSanI (eka phoDapUrvamAM ATha varSa jUna) heAya che. dezavirata guNasthAne zarU karela aMzataH tyAganI tAlImane vega sarvataH pApa pravRttine tyAga karavAnuM vrata letAM vadhI jAya che. maMtrI, prameha, kArUNya ane mAdhya e cAra bhAvanA sahita pAMca mahAvrata ane rAtrIjana viramaNa e cha vrata svIkArI jIva potAnA darzana, jJAna ane cAritra e triguNanA vikAsanI sAdhanA kare che. A sAdhanAthe tadanusAra jIvana ghaDI satata jAgRtipUrvaka jIvatAM kaSAyavaza na banI javAya tenI vivekapUrvaka jIva kALajI rAkhe che arthAt jIva jayaNA ane upayoga sahita varte che. Ama karavA chatAM darzana ane cAritra e banne prakAranA mehanA pUrvArjita jUnA saMskAra tenA sAme AkramaNa karatA rahe che, parasparanA A AkramaNamAM A guNasthAne jIva kadAca pramAda para athavA kadAca pramAda jIva para vijaya meLavato rahe che. pramAdavaza banatAM jIvane pitAnI AtmazAMtimAM vikSepa paDe che. jIva A vikSepa paDate rekavA saMkalpa karatAM tene pAMca pramAda para vijaya meLavavAnuM prApta thAya che. pramAda pAMca che - (1) mada, (2) viSaya, (3) kaSAya, (4) vikathA ane (5) nidrA. pramAdane pahele vibhAga maTha tyAga che. madirA Adi kephi pINAM, vyasana sevana Adi pramAda jIvanI buddhine bahekAve che ane pAyamAla kare che. A uparAMta AtmAne unmata karanAra jAtimada, kuLamada, rUpamada, baLada, salimA, sattAma, tapamada Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 119 ane jJAnamada hoya che. A dareka prakAranA mada karavA, karAvavA ke tene anumodavA e traNe prakAre teno tyAga jIvane karavAne che. pramAdane bIjo vibhAga viSaya tyAga che. ATha prakAranA sparza, pAMca prakAranA rasa, be prakAranA gaMdha, pAMca prakAranA varNa ane traNa prakAranA zabda e trevIsa IndriyanA viSaya che; viSaya maraNa, ciMtana e aniSkriya evA manane viSaya che, AmAMnA ISTa viSayapara rAga ane aniSTa viSayapara kara karAvo ke tenI anumodanA karavI te pramAda che. A pramAda dUra karavA Asakti rahita banI jIve pote svIkArela vrata anusAra jIvana vyavahAra pUrate indriyanA viSayane rAgadveSa rahita parimita upayoga e viSaya tyAga che. Ama ISTa viSaya para rAga ane aniSTa viSaya para DhaSa kara, karAvo ke tene anumodave e traNe prakAre viSaya tyAga chave karavAne che. pramAdane trIjo vibhAga kapAya tyAgane che. koSa, mAna, mAyA, ane lebha e cAra kaSAya che. anaMtAnuM badhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI ane saMjavalana e cAra e darekanA prakAra che. anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI ane pratyAkhyAnI e traNa sthala ane saMjavalana e sUkSama kaSAya che. kaSAya saMsAranI vRddhi karanAra che. kaSAyane utpaNa karanAra nava nekaSAya che. jIvane sela kaSAya ane nava nekaSAyane tyAga karavAno che, A kAraNe teNe kaSAya karavA nahi, karAvavA nahi ke keAI karatuM heya tene anumodana ApavuM nahi, e traNe prakAre thAya tyAga karavAno che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI pramAdane ceAthe vibhAga vikathA tyAgane che. rAjakathA, dezakathA, kathA ane bhaktakathA (khAna pAnanI vAta) ema kathAnA cAra prakAra che, e cAra vikathA, niMdA, pArakI paMcAta Adi karavA, karAvavA ke tenI anumodanA karavI e traNa prakAre vikathA tyAga karavAno che. pramAdane pAMca prakAra nidrA tyAga che. A guNasthAne jIvane be prakAranI nidrA hoya che. (1) nidrA ane (2) nidrAnidrA, A nidrAne paNa jIve tyAga karavAne che ane satata jAgrata rahI upacogapUrvaka jIvana jIvavAnuM che. uparokta pramAdamAMnA je je para jIva vijya meLavate jAya che ane tajato jAya che, tema tema tenA AtmAnI jAgrati vadhe che ane pariNAme tenI adhyavasAya vizuddhi paNa vikAsa pAme che. jIva A guNasthAne potAnI " pramatta" avasthA rokavA vivekapUrvaka prayatna te karate rahe che, chatAM pUrvAnubhUta vAsanA ane tenA saMskAra jIvane pitAnA prati kheMcyA kare che. apramatta guNasthAna : upara nirdeza karela pramAda jaja nyUnatA kramazaH dUra thatAM jIva sAtamA apramatta guNasthAne pahoMce che. pramatta guNasthAnamAM ja jIva apramatta banavA jAgRti rAkhI varte che; parantu jIva asaMkhyAtavAra pramattamAMthI apramattamAM jAya che ane teTalI ja vAra apramattamAMthI pramattAmAM Ave che. AmAM jIva jema jema pramAda para kAbu meLavato jAya che tema tema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 121 pramAdanuM baLa kramazaH ghaTatuM jAya che. apramatta guNasthAnanI sthiti aMtamuhUrtanI che. A sAtamA guNasthAnanI samagra sthiti paNa aMtaHmuhUnI che. kyA pramatta ane sAtamA apramatta guNasthAne jIva pAMca pramAda rekI AgaLa vikAsa sAdhavA dharmadhyAnanuM zaraNa le che ane tenA pariNAme te AgaLa vadhI zake che. dhama dhyAnanA cAra prakAra cheH (1) AjJAvicaya, (2) apAyaricaya, (3) vipAkavicaya ane (4) saMsthAnavicaya. vItarAganI AjJA vicAravI ane jIva pite te AjJAne amala kyAM sudhI kare che tenI tulanA e AjJAvicaya dharmadhyAna che. jIva ane deha-pudagala judAM che; jIva cetanamaya ane avinAzI che, jayAre pudagala jaDa ane nAzavaMta che. pudagalanA guNadharma tajatA rahI jIvanA guNadharma vikasAvavAno vicAra ane pravRtti e apAyaricaya dharmadhyAna che. kamanI mULa ane uttaraprakRti, tenI sattA, baMdha, udaya, udIraNA ane kSaya, karmaprakRtinI jaghanya, madhyama ane utkRSTa sthiti, tenA zubha-azubha vipAka-rasa-phaLa; tenA pradezabaMdha AdinI vicAraNA sAme jIvanI pitAnI karmaviSayaka sthitinI tulanA e vipAkavicaya dhama dhyAna che. codarAjaloka, trasanADI, aleka (sAta nAraka), magalaka, udghaka, nigaDha, tiryaMca, manuSya ane deva e cAra gatinA jIvane vasavAnAM sthAna; codarAjakamAM vyApaka dhamastikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya, pudagala-aNu ane skaMdha ane manuSya upayogI samaya Adi kAlagaNanA aMge vicAra temaja jIvanA atyAranA ane sila thatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI tenA bhAvisthAnane vicAra ane tulanA e saMsthAnavicaya dharmadhyAna che, caudarAjakanA pramANa, AkAra Adine vicAra paNa saMsthAnavicaya dharmadhyAnamAM samAya che. dravyA, kSetra, kAla ane bhAva anusAra cAra dhyAnamAMnA chellA be dhyAna dvArA jIva potAnI adhyavasAya zuddhi TakAvavA ane vikasAvavA vivekapUrvaka sAvadhAna rahI udyamazIla bane che. AnA pariNAme pramatta ane apramatta guNasthAnanI asaMkhyAtavAra caDa-uttara pachI dharmadhyAnanA pratApe pramAda para aMzataH vijaya prApta karI jIva apramatta avasthA siddha karatAM AThamA nivRtti bAdara athavA te apUrvakaraNa guNasthAnamAM praveza kare che. nivRtti bAdara athavA apUrvakaraNa guNasthAna : jIvanI apramatta dazAne aMta AvatAM jIvanI je avasthA hoya che te nivRtti bAdara che; A guNasthAne samasamI judA judA jInA adhyavasAya sthAnanA asaMkhyAta bheda hoI zake che tethI A guNasthAna nivRttinAdara gaNAya che. jIva AThamA apUrvakaraNa guNarathAne guNazreNi kare che, tenA be prakAra cheH (1) kSapaka ane (2) upazama. mehanIya karmane jItavA prayatna karato jIva paka zreNivALo athavA kSepaka ane upazama zreNi karate jIva upazama zreNivALo athavA upazAmaka gaNAya che. upazama zreNi karatAM kSapakazreNimAM chavanI aSyavasAya zuddhi ane zraddhA adhikatara hoya che. A guNasthAne upazamaNi zarU karate jIva mohanIyakamanI keTalIka prakRtine upazama kare che, te ja rIte kSakaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 ( 123 zreNi zarU karate jIva mehanIyakamanI keTalIka pravRtione kSaya kare che. A guNasthAnanI sthiti aMtamuhurta che. mohane nimUrNa karavA jIva je prayatna kare che temAM tenA anaMta saMsAramAM pahelI ja vAra jIva sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi, guNasaMkrama ane apUrvasthitibaMdha e pAMca karavAne zaktivAna bane che A kAraNe A guNasthAna apUrvakaraNa paNa kahevAya che. apUrvakaraNanA pratApe jIva pitAnA anaMta saMsAramAM kadI paNa na anubhavI hoya tevI Atmazuddhi athavA adhyavasAya zuddhi prApta karate jAya che ane pariNAme je AtmazAMtinI zodhamAM hato te AtmazAMtinI mAtrA A ane pachInA guNasthAnamAM khUba jhaDapathI vikAsa pAmatI jAya che. judAMjudAM karmanI utkRSTa sthiti nyUna, nyUnatara ane nyUnatama karatA rahevI te sthitighAta che. judAM judAM karmanA gADha rasa je tIvra hoya che tene pAtaLA, vizeSa pAtaLA banAvatA rahevuM e rasadhAta che. potAnA adhyavasAyanI vizuddhi samayettara vadhAratA rahevI te guNaNi che, A guNazreNi upazama ane kSapaka e be rIte jIva kare che. karmanA vividha rasamAMnA puNyane pApamAM ane pApane puNayamAM ema paraspara heraphera karatA rahevuM te guNasaMkrama che. guNasaMkrama mAtra vijAtiya uttara prakRtimAM hoI zake che, karmanI mULa prakRti ke sajAtiya uttaraprakRtimAM guNasaMkrama heI zakatA nathI. A ane pachInA sthAnamAM mAtra jaghanya sthitine karmabaMdha karavAnI lAyakAta meLavavI e apUrva sthitibaMdha che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI A guNasthAne jIve zarU karela guNazreNi AgaLanA navamA anivRttibAdara ane dazamA sUmasaM5rAya e dareka guNasthAnamAM cAlu rahyA kare che ane tenA prabhAve te guNasthAnanA aMte jIva mohanIyamane kSaya athavA tene upazama kare che. anivRttinAdara guNasthAna: apUrvakaraNa guNasthAna purU thatAM jIva navamA anivRtti bAdara guNasthAne Ave che. AThamA apUrvakaraNa guNasthAne jIve che guNazreNine AraMbha karela che tenA pratApe A guNasthAne vartatA samasamathI judAjudA jInAM adhyavasAyasthAna vicAratAM te samAna gaNAya che. nivRtti bAdara-apUrvakaraNa guNasthAnamAM vartatA samasamI jInA adhyavasAyasthAnanA asaMkhyAta bheda ane anivRttibAdara guNasthAnamAM vartatA samasamI jIvenA adhyavasAya sthAna samAna hovAnuM kAraNa zuM te prazna udbhave che ane te vicAraNuya paNa che. sUkSma vicAra karatAM jaNAya che ke jIvanA kaSAya jema jema maMda thatA jAya che tema tema jIvanAM adhyavasAya sthAna nyUna, nyUnatara ane nyUnatama thatAM jAya che, A kAraNe AThamA nivRttibAdara guNasthAne jIvanI adhyavasAya zuddhi je pramANamAM hoya che te karatAM navamA anivRtibAdara guNasthAne adhyavasAya vizuddhi khUba khUba vikAsa pAmatI jAya che; AnA pariNAme nivRtti bAdaraguNasthAne samasamI jInAM adhyavasAya sthAna asaMkhyAta ane anivRttinAdara guNasthAne samasamI jIvenAM adhyavasAya sthAna samAna mAnavAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 125 AThamA guNasthAne zarU karela zreNidvArA cAritra mAhanIyakarmanI saMjvalana--sUkSma leAbha sivAyanI bAkInI sarva prakRtiAnA upazamazreNi karatA jIva A guNusthAne ( nava nAkaSAya ane cAra kaSAyanAM cAra sthUla ane traNa sUkSma) upazama kare che; jyAre kSapakazreNi karatA jIva A guNasthAne sajvalana aAbha sivAyanI cAritrameAhanIyanI bAkInI sava prakRtinA kSaya kare che. Ama AThamA ane navamA e ane guNasthAne ane te pachInA guNasthAnAmAM jIvane guNazreNi tenA vikAsa mATe sahAyaka che. A guOsthAnanI sthiti aMtaHsmuhUttanI che. sUkSmasa parAya guNusthAna : navamA anivRttimAdara guNusthAne jIva meAhanIyakramanI saMjvalana leAbha sivAyanI bAkInI sarva prakRtienA upazama athavA kSaya kare che; hajI tene sajvalana leAbhanA upazama karavA athavA tenA kSaya karavA khAkI che. sajvalana leAbhanA upazcama karanAra jIva sUkSmasa parAyaupazamaka kahevAya che; upazamazreNi karatA jIva saMjavalana lAbhane upazama karI arthAt tenA para kANu meLavI agIyAramA upazAMta mAha guNasthAne Ave che; jyAre kSapazreNi karatA jIva saMjavalana lAbhane kSaya karI-tenA saMpUrNa nAza karI kSINumeAha guNasthAne pahoMcI jAya che. Ama A jIvane mehanIyanI sarva prakRtienA upazama athavA kSaya thAya che. A guNusthAnanI sthiti paNa aMtaHmuhUrtanI che. A guNasthAnamAM paNa jIvanA vikAsamAM adhyavasAyanI vizuddhi-guzreNi ja bhAga bhajave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 ] upazAMtamAha guNusthAna : kSapakazreNi karatA jIva mATe A guNasthAna nathI. upazama zreNi karatA jIvane sajavala leAbhanA upazama thatAM A agiyAramA upazAMtameAha guNasthAnamAM praveza karavAnA rahe che. dazamA sUkSmasa'parAya guNasthAne upazamaka jIve peAtAnA sthUla ane sUkSma e ane prakAranA kaSAyanA upazama karela che; te kAraNe temAMnA keTalAMka sattAmAM che, paraMtu udayamAM nathI. A kAraNe teNe dhama dhyAnamAM matta manIne kaSAye udayamAM na Ave tema udyamazIla banI rahevu paDe che. A kAraNe A guNasthAna upazAMtameha gaNAya che. A guNasthAne AvatAM upazamaka jIva jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI aMtaHmuhUtta samaya vItarAga avasthA anubhave che; tenA aMte upazAMta karela kaSAya meAhanIya kATI nikalatAM te uddayamAM Ave che. upazAMta karela kaSAyanI chellI maryAdA AvatAM jIvapara svAra thavAnI vArI mAhanI Ave che. mAvI rAkhela varALane chUTI mukatAM te jema vega paDe che te mujaba dakhAvela mAha paNa jIvane vegapUrvaka paTakI pADe che. pUrva panyAsajI zrImaNivijayajI Ama meAhanA uDDaya samaye jo jIvanuM AyuSya pUrU' thAya te te jIva samyagdarzana sahita anuttaravimAnamAM upaje che; paraMtu mAhanA udaya samaye AyuSya adhika hoya te je krame te upazAMtameAha guNasthAna sudhI caDhayA hatA te ja krame tenuM patana thAya che. spaSTa karatAM ema kahI zakAya ke jIva je krame guNasthAna caDhatAM Atmavizuddhi vikasAvata jatA hatA te ja krame patana samaye kramazaH peAtAnI Atma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 127 vizuddhi hIna, hInatara ane hInatama karato jAya che ane pariNAme guNasthAna uttara jAya che. ArohaNa samaye jIva je je guNasthAna gya karma prakRtinA sattA, baMdha, udaya, udIraNA AdinA viccheda karate gaye hate te rIte ja patana samaye guNasthAna utaratAM te te guNasthAna 5 prakRtinA sattA, baMdha, udaya, udIraNA tatkALa prApta karato jAya che. upazAMta meha guNasthAnethI sarakatAM keIka jIva chA-sAtamA, koIka pAMcamA, keIka cothA guNasthAne paNa Ave che ane bAkInA badhA pahelA guNasthAne paNa pahoMcI jAya che. A guNasthAnanI sthiti paNa aMta muhUrtanI che. pramattaguNasthAnanI jaghanya sthiti aMtaH muhUrta ane utkRSTa sthiti dezanakroDapUrva varSanI che. apUrvakaraNa, sUkama saM5rAya, upazAMtaneha ane kSINumeha e dareka guNasthAnanI sthiti temaja te sarvenI samagra sthiti aMtaHmuhUrtanI che. A parathI jaNAze ke jIva pramattamAMthI apramatta banatAM tene AdhyAtmika vikAsa, nirjarA ane adhyavasAya vizuddhi e sarve eTalAM vegapUrvaka vikasatAM jAya che ke tene potAne vikAsa karavAmAM mAtra eka ja aMta muhUra pUratuM thaI paDe che. kSINamAha guNasthAna dazamA sUmasaM5rAya guNasthAne kSapakazreNi karate jIva saMjavalana lebhane kSaya karatAM sakaLa mohanIyamane kSaya kare che. anaMtAnubaMdhI (krodha, mAna, mAyA ane lobhI e cAra kaSAyane upazama athavA sopazama athavA kSaya jIva cothA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 ] pU panyAsajI zrImaNivijayajI avirata samyagadaSTi guNasthAne kare che. apratyAkhyAnI cAra kaSAyane upazama athavA kSapazama jIva pAMcamA dezavirata guNasthAne kare che. pratyAkhyAnI cAra kaSAyane upazama athavA kSapazama athavA kSaya karavA sArU jIva chaThThA pramattasaMyata ane sAtamA apramattasayata e be guNasthAne pitAnI zuddhi vadhArato rahe che. AThamA apUrvakaraNa guNasthAnamAM kSapaka athavA upazamazreNi mAMDate jIva navamA anivRttinAdara guNasthAne saMjvalana lobha sivAyanI bAkInI sarve kaSAya-nekaSAya mehanIya karmaprakRtiene kSaya kare che athavA upazama kare che. dazamA sUmasaMparAya guNasthAne paNa jIva e zreNimAM AgaLa vadhatAM saMjavalana lobhane paNa kSaya kare che athavA to upazama kare che. upazAmaka jIva agiyAramA upazAMtamUha guNasthAnethI pAchA paDe che; jyAre kSepaka jIva dazamA guNasthAnethI agIyAramuM guNasthAna oLaMgI bAramA kSINumeha guNasthAne Ave che. A guNasthAne dhama dhyAna ane zukaladhyAnanA pahelA be pAyAnuM dhyAna svIkArI rahetAM e bIjA pAyAnA aMte tenA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAya e traNa ghAtakarmane paNa aMtaHmuhUrtamAM kSaya thatAM jIva kevaLajJAna prApta kare che. dharmadhyAnanI spaSTatA sAtamA guNasthAnamAM karI che; zukaladhyAnanA pahelA be pAyAnI spaSTatA karavAnI ahIM prApta thAya che. zuphaladhyAnanA pahelA be pAyA anukrame nIce pramANe cheH (1) pRthaphatvavitarkasavicAra ane (2) ekatvavitarka avicAra : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMthamALA naM. 15 [ 129 zukaladhyAnanA pahelA pAyAmAM jIva pitAnA saMbhavita kRtanA AdhAre tenuM AlaMbana laI zabda, artha, zabdArtha AdinI bheda pradhAna vicAraNA karatAM ane te vicAranuM saMkramaNa karatAM karatAM pitAnA guNa darzana, jJAna ane cAritra e darekane vikasAvata rahe che. AnA pariNAme tenA adhyavasAya uttarottara vizuddha, vizuddhattara ane vizuddhattama banatA jAya che. A dhyAnanA kAraNe jIvanuM cetana ane jaDa e tattva aMgenuM, e darekanA judA judA guNadharma aMgenuM jJAna ane darzana spaSTa ane vizada banatuM jAya che ane tenA aMtima phaLarUpe jIvane tene mULa svabhAva-samabhAva sahaja banatuM jAya che ane pariNAme dhyAna paNa tenA mATe svAbhAvika ane sahaja banatuM jAya che. zukaladhyAnanA bIjA pAyA ekatvavitarkaavicAra dhyAnamAM mana, vacana ane kAyAnA cagadvArA jIva sthira bane che; temAM te abhedanI je vicAraNA kare che tenA pariNAme tenAmAM ekAgratA vikasatI jAya che, ekAgratAnA vikAsa sAthe jIvanI adhyavasAya vizuddhi ane akAmanirjarA paNa vikasatAM jAya che. A guNasthAnanA-zukaladhyAnanA bIjA pAyA ekatvavitarkaavicAra dhyAnanA aMte ekaja aMta muhUrtamAM jIva jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAya e vadhArAnA traNa ghAtakarmano kSaya kare che. dazamA sUkSmasaMparAya guNasthAne kSApaka jIve ghAtI karma evA mohanIyane kSaya karyo che ane bAramA kSINamoha guNasthAne jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAya e traNane kSaya thatAM jIvane cAreya ghAtIkamarane kSaya thatAM tene kevaLajJAna ane kevabadarzana prApta thAya che. Ama chavane akAma ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 1 pU panyAsajI zrImaNivijayajI sakAma e banne prakAranI nirjarAne ahIM aMta Ave che. A guNasthAnanI sthiti aMta muhUrtanI che. sogI guNasthAna bAramA kSINameha guNasthAnanA aMte jIve cAra ghAtakamane kSaya karyo che, paraMtu hajI tene bAkInA cAra aghAtI (vedanIya, AyuSya, nAma ane gAtro e darekane kSaya karavAnuM bAkI che. vItarAga banyo hovAthI jIva A aghAtI karmanA vipAka sahaja ane samabhAve bhegave che. jIvane kaSAya nAza pAmyA hovAthI A guNasthAne tene mana, vacana ane kAyA e traNa prakAranA gapravRtti je hoya che te ni kaSAya hAya che. A niHkaSAya yugapravRtti Iyopathika kriyA che. tenAthI tene mAtra pradeza ane prakRti baMdha hoya che, paraMtu sthiti ane rasa baMdha hotA nathI. Ama tenAM A karma sthiti ane rasa vinAnAM hAI te bhagavAI jatAM tarata ja kharI paDe che. teramA sagI guNasthAne aghAtI karmanA vipAka anubhavatAM sAmAnya kevaLI bhavya jIvane upadeza ApatA rAmAnugrAma vicare che; jyAre tIrthakara pitAnA tIrthaMkara nAmakarmane vedatAM pravacana ane saMgha e be rUpe tIrthanI sthApanA karI bhavyajIvane tAre che. A guNasthAne vartatA jIvane koIpaNa prakAranuM dayAna hetuM nathI; arthAt temane dhyAnAMtarika jIvanmukta dazA hoya che. sagI avasthAmAM jIvane AmapradezanuM spaMdana vartatuM hovAthI A guNasthAna sagI gaNAya che. A guNasthAnanI sthiti jIvane taddhava pUratI hoya che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 131 arthAta jaghanyathI aMtamuhUrva ane utkRSTathI rezanakeTAkeTapUrva (kaTAkeTImAM ATha varSanyUna) heAya che. sayogI guNasthAnanA aMte chavane bAkI rahela AghAtI sava karmane kSaya karavA yoganirodha karavAne heya che. kaI ke jIvane judAjudA aghAtI karmanI taratamatA hoya te te dUra karavAnI jarUra paDe che, arthAt vedanIya, nAma ane netra e ghaNumAMnA eka, be ke traNeyanI sthiti AyuSya karma karatAM kaMIka adhika hoya che tyAre AvA prasage chavane e cAre aghAtI karmane samasthitinA banAvavA sArU kevaLI samudaghAtanI prakriyA karavI paDe che. A prakriyA roganirodha zarU karatAM pahelAM karavI rahI. kevalI samAghAta karatAM jIve ATha samayanI A prakriyA karavAnI hoya che. (1) daMDa, (2) kapATa, (3) maMthana, (4) AtarApUraNa, (5) AMtarAsaMharaNa, (6) maMthana, (7) kapATa, saMhaNa ane (8) daMDaharaNa. chava daMDa prakriyAdhArA pitAnA Atmapradezane codarAjalAkanI trasanADImAM uttara-dakSiNa phelAve che; kapATa prakriyA dvArA chava pitAnA Atmapradezane coda rAjalokamAMnI trasanADImAM pUrvapazcima phelAve che. A pradezane AMtarA pUravA lAyaka banAvavA maMthana kriyA che, maMthana prakriyA dvArA ja satAnA AtmAne valove che tasa pUraNa prakriyA dvArA jIva A rIte maMthana karela AtmAne caurAhakanI rasanI bahAranI dizAviDazAnA AMtaraDAmAM phelAve che. AMtarA saMharaNa prakiyAhArA jIva cauda rAjalokanI trasanADhI bahAranI dizA-vidizAmAMnA AAMtarAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 ] pUrva paMnyAsajI zrImaNivijayajI phelAvela peAtAnA Atmapradezane saharI pAchaLa kheMcI lye che, A rIte sahurela pradezAne kapATasaMharaNa ane daMDasaMharaNa e e prakriyAne lAyaka banAvavA mATe mathana prakriyA krIvAra karavAnI hAya che, jIva A rIte mathana prakriyAdvArA peAtAnA Atma pradezAne kapArTasa haraNa ane daMDasaMharaNa e e prakriyA mATe lAyaka banAve che. aMte jIva pAtAnA Atmapradezezane kapArTasa haraNudvArA trasanADInA pUrva pazcimamAMthI ane daMDasaMharaNa dvArA trasanADInA uttara dakSiNamAMthI saharI lai peAtAnA dehamAM samAvI le che. jarUra hoya tyAM kevaLIsamuddhAta ryA pachI ane jarUra na hAya tA te karyo vinA teramA sayeAgI gurusthAnanA aMte jIva prathama khAdara yAganirodha karI pachI sUkSma ceAnireSa zarU kare che. sUkSma cenarodha karavA sArU jIva zukala dhyAnanA trIjA pAyA sUkSmakriyA apratipAtI dhyAnanA Azraya lye che. zvAseAzvAsarUpe sUkSmakAyayeAganI hayAtImAM jIva prathama sUkSma manAyeAga ane vacanayAganA nirodha karI aMte peAtAnA zvAseAzvAsanA paNa nirAdha karI sUkSma kAyayeAganA paNa nirAdha kare che. A dhyAna zarU karyAM pachI jIvane patananA avakAza na hAvAthI A dhyAna apratipAtI gaNAya che. anyAgI guNasthAna: caudamA ayAgI guNasthAne AvatAM jIva pAMca hasvAsvara (a. I. u. R ane dhR e pAMca hasva svaranA uccAraNa pUratA samaya) kALa pramANu evA zukala dhyAnanA ceAthA pAyA nyuparatakriyAnivRtti dhyAnane Azraya lye che. A dhyAnamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 133 jIvanA zvAsozvAsa baMdha thavAnA kAraNe zazIkaraNa avasthA jIva anubhave che arthAt jIvanI avasthA merUparvatanI mAphaka acala, akaMpa ane sthira banI jAya che. A dhyAnanA aMte chava sakala aghAtI karmane kSaya karatAM tenI pitAnI zarIra avagAhanAnA-2/3 avagAhanAe pUrvaprayoga, asaMgatva, baMdhacheda ane gatipariNAma e cAra kAraNe cauda rAjalokanI trasanADInA urva bhAganA aMte rahela siddhazilAmAM rahela siddhasthAnamAM ekaja samaya mAtramAM pahoMcI tyAM sthita thAya che. upasaMhAra : jIvanA AdhyAtmika vikAsamAM mithyAtva e paheluM guNa sthAna che ke jyAMthI vikAsanI gaNanA karavAmAM Ave che. bIjuM sAsvAdana guNasthAna jIvanuM mAtra avanati sthAna che; jyAre trIjuM mizra guNasthAna jIva mATe utkrAMti sthAna temaja avanati sthAna hAI e beyamAMya bhAga bhajave che. zuM samyagadaSTi guNasthAna jIvanA vikAsa mATe upayogI che, tyAMthI jIva viveka prApta karI saMsAranA sArAsAranI tulanA karI Atmasanmukha bane che. pAMcamA dezavirata guNasthAne jIva potAnA vikAsa mATe aMzataH pravRtti zarU kare che. chaThThA pramatta guNasthAne AvA vikAsa mATe sarvata virata banI gupti ane samiti dvArA anukrame pApapravRttine tyAgI satyavRtti Acare che. sAtamA apramatta guNasthAne pitAnA vikAsa vadhAratA dharmadhyAna Azraya laI pramAdatyAga kare che. chaThThA ane sAtamA e be guNasthAne jIvanI asaMsAtavAranI caDauttara pachI AThamA apUrvakaraNa guNasthAne chava tenA anaMta saMsAramAM pahelI ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 ] pU. paMnyAsajI zrImaNivijayajI vAra sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi, guNasaMkramaNa ane apUrva sthitibaMdha prApta karate thAya che. A uparAMta A guNasthAne upazama athavA kSapaka e bemAMnI game te eka (guNa) zreNi caDavA mAMDe che. AThamA guNasthAne zarU karela guNazreNinA pratApe navamA ananivRttinAdara guNasthAne jIva saMjavalana lAbha sivAyanI mehanIyakarmanI bAkInI sattAvIza prakRtine upazama athavA kSaya kare che. dazamA sUmasaMparAya guNasthAne kSapaka saMjavalana lobha sahita cAritra mehanIyanI sarva prakRtiene kSaya karI bAramAM kSINameha guNasthAnamAM praveze che, jyAre upazamaka saMjavalana lebha sahita cAritra mehanIyanI sarva prakRtine upazama karI agIyAramA upazAMtamUha rANasthAnamAM praveza kare che. upazAMtaha guNasthAne sUlamasaMparAya upazamaka dharmadhyAnane Azraya laI potAnI upazama sthiti TakAvavA prayatna te kare che ane tema karatAM jaghanyathI eka samaya ane utkRSathI aMta muhUrta vItarAgadazAne anubhava paNa kare che, chatAM tenA aMte mohanA udayanA kAraNe tenuM patana thAya che. Aja samaye je jIvanuM AyuSya pUruM thAya te te samyagudarzana sahita anuttara vimAnamAM utpanna thAya che. ane je te samaye jIvanuM Ayu adhika heAya te je krame te guNasthAna calyo hato teja krame pAchA paDatAM kavacita cha-sAtame, kavacita pAMcame, kavacita ethe ane prAyaH pahelA mithyAtva guNasthAne pahoMce che. bAramA kSINameha guNarasathAne jIva zukaladhyAnanA pRthakavitarkasavicAra ane ekavitarka avicAra e be pahelA ane bIjA pAyAnuM anukrame dhyAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA naM. 15 [ 135 karatAM aMtaHmuhUttamAM meAhanIya uparAMta jJAnAvaraNu, danAvaraNa ane aMtarAya e cAradhAtI kamaneA kSaya karatAM kevaLajJAna ane vaLadarzana prApta kare che. teramA sayeAgI guNasthAne jIvane dhyAnAMtarikAdazAmAM jIvanmukta avasthA anubhavatAM bhavya jIvane tAravA grAmAnugrAma vicaratAM mana, vacana ane kAyAnI pravRtti hoya che. jarUra paDe teA kevaLIsamuddhAta karI A guNasthAnanA aMte zukaladhyAnanA samucchinnakriyAapratipAtI e trIjA pAyAnuM yAna karatA jIva skula ane sUkSma e ane prakAranA yoga niSa karatAM peAtAnA Atma pradezanuM spaMdana paNu rAkI lye che. caudamAM ayAgI guNasthAne jIva zukaladhyAnanA jyuparatakriyAnivRtti e ceAthA pAyAnuM dhyAna dharatAM zailezIkaraNa dazA anubhavatAM AyuSyanA a MtabhAgane bhAgavI sakala kramanA kSaya karI siddhagatine vare che. upasaMhAra karatAM guNasthAnanI sthitine vicAra karatAM jAya che ke mithyAtvanI sthiti abhaSyajIvanI apekSAe anAdi anaMta ane bhavya jIvanI apekSAe sAdi sAMta ane sAdi anaMta ema be prakAre che. ceAthA, pAMcamA ane teramA e traNa guNusthAnanI jayanya sthiti aMtamuhUtta ane utkRSTa sthiti theAnakoTAkoTI pUrva varSanI che, bAkInA dareka guNasthAnanI sthiti mAtra aMtamuhUttanI che, ane temAM paNa chellA guNasthAnanI sthiti te pAMca hasva svara kALa pramANanI che. pahelA cAra guNasthAne nAraka, tiryaMca, manuSya ane dhruva e dareka gatinA jIva hAI zake che; cAre gatimAMnA mAtra sabhya jIva ceAthe gurusthAne hAI zake che. pAMcamAM guNasthAnamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ] pU panyAsajI zrImaNivijayajI mAtra bhavyajIvamAMnA saMsI manuSya ane tiryaMca e be gatinA jIva hoI zake che. chaThThA ane AgaLanA guNasthAnamAM mAtra bhavya jIvamAMnA manuSya gatinA jIva ja heI zake che. A parathI spaSTa thAya che ke anaMta saMsAramAM jIva game teTalI akAmanijara kare te paNa te sakAma nijerAnI tela AvI zake tema nathI. jIvane viveka prApta thatAM saMsAranA sArAsAranI tulanA karI Atmasanmukha banatAM sakAma nirjarA zarU thAya che. sAtamA guNasthAna sudhI jIvane sakAma nirjarA sAthe akAmanirjarA paNa hoya che. AThamA guNasthAnathI jIvane mAtra sakAmanirjarAja hoya che ane te paNa bAramA guNasthAnanA aMte jIvane choDavI paDe che. jIva apramatta banatA tene vikAsa eTale zIghavegI bane che ke mAtra eka ja aMta muhUrtamAM te kevaLajJAna ane kevaLadarzana potAnAmAM prakaTa karI zake che ane jIvanmukta banI kRtakRtya thAya che; tyAra bAda vega nirAdha karatAM jIva siddhagatine paNa pAme che. jIvanI anAdi sthiti vicAratAM tene aMta lAvavAnI cAvI guNasthAnamAM rahelI che. A para jIva vicAra kare te pate kyA guNasthAna para che ane tene potAne vikAsa sAdhavA IcchA, saMkalpa Adi uddhave te te mATe kema AgaLa vadhavuM tene krama paNa temAM nirdeza karela che. te jIvanamAM utA rahyo tema kare che ke karaze te siddhagatinuM bhAjana banaze. sa mA tuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsana samrATa A.bha. zrI vijaya nemisUrizvarajI ma.sA. nAM ziSyaratna pa.pU.A.bha. zrI padmasUri graMthAlaya dAdA sAheba, bhAvanagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thazall Nokt alchbllo ja 6 naga Literate metaito Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com