Book Title: Jinabhashita 2005 09
Author(s): Ratanchand Jain
Publisher: Sarvoday Jain Vidyapith Agra
Catalog link: https://jainqq.org/explore/524300/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinabhASita vIra nirvANa saM. 2531 zrI digambarajaina siddhakSetra sonAgiri (ma.pra.) bhAdrapada, vi.saM. 2062 sitambara, 2005 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSa : saMsAra ke pAra AcArya zrI vidyAsAgara jI karatA hai aura saMsArI jIva apane saMsAra kA nirmANa svayaM karatA jAtA hai| Aja isa saMsArarUpI jela ko tor3akara chUTa jAne kA dina hai| dhyAna rakhanA ye apane Apa nahIM TUTatA, tor3A jAtA hai| aura jela tor3ane vAlA, baMdhana se chUTanevAlA, jelara he kundakunda muni! bhavya saroja bandhu, nahIM, kaidI hI hotA hai| jela ko banAnevAlA bhI kaidI hI hai| maiM bAra-bAra tava pAda-saroja bandU~ / jelara to mAtra dekhatA rahatA hai| isI prakAra saMsArI prANI samyaktva ke sadana ho samatA sudhAma, apanA saMsAra svayaM nirmita karatA hai, muktAtmAyeM to unake hai dharmacakra zubha dhAra liyA lalAma / / baMdhana ko dekhane-jAnane vAlI haiM / dekhanA-jAnanA hI vAstava Aja eka saMsArI prANI ne kisa prakAra baMdhana se meM AtmA kA svabhAva hai| saMsArI prANI jaba saMsAra ke baMdhana mukti pAI aura kisa prakAra patana ke garta se Upara uThakara ko tor3akara mukta ho jAtA hai, taba vaha bhI muktAtmAoM meM siddhAlaya kI U~cAIyoM taka apane ko pahu~cAyA-ye mila jAtA hai aura mAtra dekhane-jAnanevAlA ho jAtA hai| hama dekhane/samajhane kA saubhAgya hameM milaa| yaha mukta dazA ise bhI yadi puruSArtha kareM, to niyama se isa saMsAra se mukta ho Aja taka prApta nahIM huI thI, Aja hI prApta huI aura binA sakate haiM / yahI Aja hameM apanA dhyeya banAnA caahie| prayAsa ke prApta nahIM huI balki parama puruSArtha ke dvArA prApta pratyeka prANI sakha cAhatA hai, svataMtra honA cAhatA hai, huI hai| isase yaha bhI jJAta huA ki saMsArI jIva baMdhana- kintu svataMtratA ke mArga ko apanAnA nahIM caahtaa| taba soco baddha hai aura use bandhana se mukti mila sakatI hai, yadi vaha kyA yoM hI baiThe-baiThe use AjAdI/svataMtratA mila jAyegI? paruSArtha kare to| vRSabhanAtha kA jIva anAdi-kAla se aisA kabhI saMbhava nahIM hai / eka rASTra jaba dasare rASTra kI sattA se saMsAra meM bhaTaka rahA thA use sva-pada kI prApti nahIM huI mata honA cAhatA hai to use bahuta paruSArtha karanA hotA hai| thii| isakA kAraNa yahI thA ki isa bhavya jIva ne mokSa kI AjAdI kI lar3AI lar3anI hotI hai| udAharaNa ke liye prApti ke liye puruSArtha nahIM kiyA thaa| lekina Aja jo bhAratavarSa ko hI le leN| Aja se 30-32 sAla pahale bhArata ke zakti abhI taka avyakta rUpa se usameM vidyamAna thI, vaha loga parataMtratA kA anubhava kara rahe the| parataMtratA ke dakha ko puruSArtha ke bala para vyakta huI hai| bhoga rahe the| taba dhIre-dhIre ahiMsA ke bala para aneka netAoM koI bhI kArya apane Apa nahIM hotaa| soco, jaba ne milakara deza ko svataMtratA dilaaii| loka-mAnya tilaka ne baMdhana apane Apa nahIM hotA, to mukti kaise apane-Apa nArA lagAyA ki svataMtratA hamArA janmasiddha adhikAra hai| ho jaayegii| cora jaba corI karatA hai tabhI jela jAtA hai logoM ke mana meM yaha bAta baiTha gayI aura pariNAmasvarUpa bhArata baMdhana meM par3atA hai| isI prakAra yaha AtmA jaba rAga-dveSa, ko svataMtratA milii| ThIka isI prakAra parAdhInatA hamArA moha karatA hai, para padArthoM ko apanAtA hai, unase saMbaMdha jIvana nahIM hai, svataMtratA hI hamArA jIvana hai-aisA vizvAsa jor3atA hai aura unameM sukha-dukha kA anubhava karane lagatA jAgrata karake jaba hama baMdhana ko tor3eMge tabhI mukti milegii| hai, tabhI unase ba~dha jAtA hai| sabhI sAMsArika sukha-dukha jisa prakAra dUdha meM ghI avyakta hai, zakti-rUpa meM vidyamAna saMyogaja haiN| padArthoM ke saMyoga se utpanna hote haiN| padArthoM hai| usIprakAra AtmA meM zuddha hone kI zakti vidyamAna hai| ke saMyoga se rAga-dveSa hotA hai, jo AtmA ko vikRta usa zakti ko apane puruSArtha ke bala para vyakta karanA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahalAyeMge, bhavya khlaayeNge| jo | hai| zarIra ko phArasI bhASA meM badamAza kahA jAtA hai| zarIra abhI vartamAna meM puruSArtha nahIM karate ve bhavya hote hue bhI | zarIpha nahIM hai badamAza hai| yadi isa zarIra kA moha chUTa jAye dUrAnudUra bhavya kahe jAyeMge yA dUra-bhavya kahe jAyeMge, Asanna to jIva ko saMsAra meM koI bA~dha nahIM sakatA / bhavya to nahIM khlaayeNge| eka aMdhapASANa hotA hai, jisameM - ataH baMdhuo! jitanI mAtrA meM Apa parigraha ko kama svarNa zakti-rUpa meM to rahatA hai, lekina kabhI bhI usa | kareMge, zarIra ke prati moha ko kama kareMge, ApakA jIvana pASANa se svarNa alaga nahIM kiyA jA sktaa| isI prakAra utanA hI halkA hotA jAyegA, apane svabhAva ko pAtA jaayegaa| dUrAnudUra bhavya haiM, jo bhavya hone para bhI abhavya kI koTi meM jisa prakAra navanIta kA golA jaba taka bhArI thA tabhI taka hI A jAte haiM arthAt zakti hote hae bhI kabhI use vyakta andara thA, jaise hI use tapA diyA to vaha halkA ho gyaa| nahIM kara paate| sugaMdhita ghI bana gyaa| aba nIce nahIM jaayegaa| abhI Apa umAsvAmI AcArya ne tattvArthasUtra ke dazaveM adhyAya | logoM meM se kucha aise bhI haiM jo na ghI ke rUpa meM haiM aura na hI meM mokSa ke svarUpa kA varNana kiyA hai| usa mukta-avasthA | navanIta ke rUpa meM, balki dUdha ke rUpa meM hI hai| saMsArI kA kyA svarUpa hai, yaha batalAyA hai| aura usase pUrva navameM | jIva kucha aise hote haiM, jo phaTe hae dUdha ke samAna haiM, jisameM adhyAya meM vaha mukta-avasthA kaise prApta hogI, yaha bAta kahI | ghI aura navanIta kA nikalanA hI muzkila hotA hai to kacha hai, jisa prakAra tUMbI miTTI kA saMsarga pAkara apanA tairane | aise jIva bhI haiM jo ki bhavya jIva haiN| ve surakSita navanIta kI vAlA svabhAva chor3akara, DUba jAtI hai| aura miTTI kA saMsarga, | taraha haiN| jo samAgamarUpI tApa ke milane para ghI rUpa meM pAnI meM ghula jAne ke bAda, phira se halkI hokara Upara tairane | pariNata ho jAveMge aura saMsAra se pAra ho jaayeNge| Apa sabhI laga jAtI hai| aise hI yaha AtmA rAga-dveSa aura para-padArthoM | ko yadi ananta sukha ko pAne kI abhilASA ho, to parigraha ke saMsarga se saMsAra-sAgara meM DUbI huI hai| jo jIva para- | rUpI bhAra ko kama karate jaao| jo padArtha jitanA bhArI padArthoM kA tyAga kara dete haiM aura rAga-dveSa haTAte haiM ve saMsAra | hotA hai vaha utanA hI nIce jAtA hai| tarAjU meM bhArI palar3A sAgara ke Upara, sabase Upara uThakara apane svabhAva meM sthita | nIce baiTha jAtA hai aura halkA Upara uTha jAtA hai| isI prakAra * ho jAte haiN| dUdha meM jo ghI zaktirUpa meM vidyamAna hai use | parigraha kA bhAra saMsArI prANI ko nIce le jAne meM kAraNa banA nikAlanA ho, to aise hI mAtra hAtha DAlakara use nikAlA | huA hai| laukika dRSTi se bhArI cIja kI kImata bhale hI nahIM jA sktaa| yathAvidhi usa dUdha kA maMthana karanA hotA hai | jyAdA mAnI jAtI ho, lekina paramArtha ke kSetra meM to halke aura maMthana karane ke uparAMta bhI navanIta kA golA hI prApta | hone kA, para-padArthoM ke bhAra se mukta hone kA mahattva hai| hotA hai, jo ki chAcha ke nIce-nIce tairatA rahatA hai| abhI | | kyoMki AtmA kA svabhAva para-padArthoM se mukta hokara usa navanIta meM bhI zuddhatA nahIM AyI, isaliye vaha pUrI | urdhvagamana karane kA hai| taraha Upara nahIM aataa| bhItara hI bhItara rahA AtA hai| aura umAsvAmI AcArya ne yaha bhI kahA hai ki, 'bahujaise hI navanIta ko tapA karake ghI banAyA jAtA hai| taba | AraMbha aura bahu-parigraha rakhane vAlA narakagati kA pAtra hotA kitanA bhI use dUdha yA pAnI meM DAlo vaha Upara hI tairatA | hai|' bahuta puruSArtha se yaha jIva manuSya jIvana pAtA hai, lekina rahatA hai / aisI hI sthiti kala taka AdinAtha svAmI kI | manuSya jIvana meM punaH padArthoM meM mUrchA, rAgadveSAdi karake thii| ve pUrI taraha mukta nahIM hue the| jisa prakAra aMgrejoM se | narakagati kI ora calA jAtA hai| nArakI jIva se tatkAla pandraha agasta 1947 ko bhArata varSa ko AjAdI/svataMtratA to nArakI nahIM bana sktaa| tiryaMca bhI pAMcaveM naraka taka hI jA mila gaI thI kintu vaha svataMtratA adhUrI hI thii| deza ko | sakatA hai| lekina karmabhUmi kA manuSya aura usameM bhI puruSa sahI/pUrNa svataMtratA to 26 janavarI 1950 ko milI thI, jaba | sAtaveM naraka taka calA jAtA hai| yaha saba bahuta AraMbha aura briTiza sarakAra aura unake niyama-kAnUna, lena-dena Adi | bahata parigraha ke kAraNa hI hotA hai| baDI vicitra sthiti hai| ka badhanA sa mukti milA Ara daza apana hA niyama-kAnUnA | puruSa kA puruSArtha use nIce kI ora bhI le jA sakatA hai antagata zAsita huaa| vasa hA AdinAtha prabhu kA svatatratA | aura yadi vaha cAhe to mokSa-puruSArtha ke mAdhyama se loka ke apUrNa thI kyoMki ve zarIra rUpI jela meM the| Aja pUrI taraha | agrabhAga taka jAne kI kSamatA rakhatA hai| vaha mukti kA mArga saMsAra aura zarIra donoM se mukta hue haiN| zarIra bhI jela hI to | | bhI apanA sakatA hai aura saMsAra meM bhaTaka bhI sakatA hai| yaha -sitambara 2005 jinabhASita 1 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saba jIva ke puruSArtha para nirbhara hai, kevala par3ha lene se yA unake jAnane mAtra se nahIM / patana kI ora to hama anAdi kAla se jA rahe haiM parantu utthAna kI ora Aja taka hamArI dRSTi nahIM gyii| hama apane svabhAva se viparIta pariNamana karate rahe haiM aura abhI bhI kara rahe haiM / isa vibhAva yA viparIta pariNamana ko dUra karane ke liye hI mokSamArga hai / pA~ca dina taka Apane vibhinna dhArmika kAryakrama dekhe, vidvAnoM ke pravacana sune| ye sabhI bAteM vicAra kareM, vivekapUrvaka kriyA meM lAne kI haiN| apane jIvana ko sAdhanA meM lagAnA anivArya hai| jitanA Apa sAdhanA ko apanAyeMge utanA hI karma se mukta hote jAyeMge, pApoM se mukta hote jaayeNge| jaise tUMbI kIcar3a miTTI kA saMsarga chor3ate hI pAnI ke Upara Akara tairane lagatI hai aura usa paMka- rahita tUMbI kA AlaMbana lene vAlA vyakti bhI pAra ho jAtA hai vaise hI hamArA jIvana yadi pApoM se mukta ho jAtA hai, to svayaM ke sAtha-sAtha auroM ko bhI pAra karA detA hai| rAga ke sAtha to DUbanA hI DUbanA hai / pAra hone ke liye ekamAtra vItarAgatA kA sahArA lenA hI Avazyaka hai| vartamAna meM sacce deva - guru-zAstra, jo chidra rahita aura paMka rahita tUMbI ke samAna haiM, unakA sahArA yadi hama le leM to eka dina avazya pAra ho jAyeMge / 2 svAdhInatA, saralatA, samatA svabhAva, to dInatA, kuTilatA, mamatA vibhAva / jo bhI vibhAva dharatA, tajatA svabhAva, to DUbatI upala-nAva, nahIM bacAva // sitambara 2005 jinabhASita svAdhInatA, saralatA aura samatA hI AtmA kA svabhAva hai aura rAga-dveSa-krodha Adi vibhAva haiN| jo isa vibhAva kA sahArA letA hai, vaha samajho patthara kI nAva meM baiTha rahA hai, jo svayaM to DUbatI hI hai, sAtha hI baiThane vAle ko bhI DubA detI hai| Apako vItarAgatA kI, svabhAva kI upAsanA karanI caahie| yadi Apa vItarAgatA kI upAsanA kara rahe haiM to ye nizcita samajhiye ki ApakA bhaviSya ujjvala hai| ye vItarAgatA kI upAsanA kabhI chUTanI nahIM caahie| bhale hI Apake kadama Age nahIM bar3ha pA rahe, para pIche bhI nahIM haTanA caahie| rAgadveSa ke A~dhI-tUphAna AyeMge, bar3hate kadama ruka jAyeMge lekina jaise hI rAgadveSa kI A~dhI jarA dhImI ho, eka-eka kadama Age rakhate jAiye, rAstA dhIre-dhIre pAra ho jAyegA / Aja to bar3e saubhAgya kA dina hai| bhagavAna ko nirvANa kI prApti huI / eka dRSTi se dekhA jAye to unakA janma bhI huA / zarIra kI apekSA maraNa kaho to koI bAta nahIM, lekina jisakA anaMtakAla taka nAza nahIM hogA aisA janma bhI Aja hI huA hai / ajara-amara pada kI prApti unheM huI hai| saMsAra chUTa gayA ve mukta ho gaye haiN| maiM bhI aisI prArthanA / bhAvanA karatA hU~ ki mujhe bhI apanI dhruva - sattA kI prApti ho / maiM bhI puruSArtha ke bala para apane ajara-amara Atma-pada ko prApta karU~ / 'samagra' (caturtha khaNDa ) se sAbhAra Atama bala upajA le kucha bhAge tana-bala ke pIche, kucha jana-bala ko bhAga rahe / kucha bhAge chala-bala ke pIche, dhana-bala ko saba bhAga rahe / bhAgama-bhAga meM bhAga gaye saba, mAnava mana ke sukha aura caina / jar3a mAnava aba to kholo, apane antara mana ke naina / kSaNabhaMguratA dikha jAyegI, saba AkulatA miTa jaayegii| saccA bala to Atamabala hai, Atama bala upajA le / sumeracanda jaina sevA nivRtta lekhAdhikArI, hanumAna kAlonI, gunA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raji. naM. UP/HIN/29933/24/1/2001-TC DAka paMjIyana kra.-ma.pra./bhopAla/588/2003-05 mAsika sitambara 2005 varSa 4, aGka jinabhASita antastattva sampAdaka pro. ratanacandra jaina paSTha kAryAlaya e/2, mAnasarovara, zAhapurA bhopAla-462 039 (ma.pra.) phona naM. 0755-2424666 sahayogI sampAdaka paM. mUlacandra luhAr3iyA, (madanagaMja kizanagar3ha) paM. ratanalAla bainAr3A, AgarA DaoN. zItalacandra jaina, jayapura DaoN. zreyAMsa kumAra jaina, bar3auta pro. vRSabha prasAda jaina, lakhanaU DaoN. surendra jaina 'bhAratI', burahAnapura ziromaNi saMrakSaka zrI ratanalAla kaMvaralAla pATanI (Ara.ke. mArbala) kizanagaDha (rAja.) |. pravacana : mokSa : saMsAra ke pAra A.pR. 2 : AcArya zrI vidyAsAgara jI sampAdakIya : 'dizAbodha' kA hitakara prayoga . lekha * jaina dharma meM nAgatarpaNa : sva. paM. milApacandra kaTAriyA * cAturmAsa ko sArthaka kaise banAyeM : bra. saMdIpa 'sarala' * paryuSaNa : jainatva kA abhinava prayoga : prAcArya nihAlacaMda jaina * bahorIbaMda ke yakSa : bra. kalyANadAsajI : DaoN. bhAgacandra jaina 'bhAgendu' * garbhapAta mahApApa : DaoN. sau. ujjva lA jaina * dravyasaMgraha kI eka anupalabdha gAthA : paM. ratanalAla bainAr3A . jijJAsA-samAdhAna : paM. ratanalAla bainAr3A . bAlavArtA : ahaM kA visarjana : DaoN. surendra kumAra jaina 'bhAratI' . kavitAe~ munizrI kSamAsAgarajI kI kavitAe~ A.pR. 3 Atama bala upajA le : sumeracaMda jaina 2 kavitAoM ke bAdala barase : yogendra divAkara samAcAra * janmabhUmi hajArIbAga meM jainasaMta zrI pramANasAgara jI mahArAja 21 : prAcArya nihAlacaMda jaina anya samAcAra 23, 24, A.pR. 4 auSadhi aura prasAdhana sAmagrI (saMzodhana) vidheyaka, 25 2005 ke saMbaMdha meM patra AcArya zrI vidyAsAgara jI evaM unake ziSya-ziSyAoM kI 27 cAturmAsa-bhUmi-sUcI zrI gaNeza kumAra rANA, jayapura prakAzaka sarvodaya jaina vidyApITha 1/205, prophesarsa kaoNlonI, AgarA-282002 (u.pra.) phona : 0562-2851428, 2852278 . . sadasyatA zulka ziromaNi saMrakSaka 5,00,000 ru. parama saMrakSaka 51,000 ru. saMrakSaka 5,000 ru. AjIvana 500 ru. vArSika 100 ru. eka prati 10 ru. sadasyatA zulka prakAzaka ko bhejeN| lekhaka ke vicAroM se sampAdaka kA sahamata honA Avazyaka nahIM hai| jinabhASita se sambandhita samasta vivAdoM ke lie nyAya kSetra bhopAla hI mAnya hogaa| Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakAya "dizAbodha' kA hitakara prayoga "dizAbodha' ke jAgarUka aura utsAhI sampAdaka DaoN. ciraMjIlAla bagar3A ne apanI patrikA ke maI 2005 ke aMka meM vidvAnoM se yaha Agraha kiyA thA ki ve vartamAna sthiti ko dekhate hue Akalana kareM ki Aja se 10 varSa bAda (san 2015 meM) zrAvakoM, muniyoM aura paMDitoM ke dharmAcaraNa kA svarUpa kyA hogA ? vidvAnoM se prApta AkalanoM ko sampAdaka jI ne agasta 2005 ke 'dizAbodha' meM prakAzita kiyA hai| yaha samAja ke mastiSka mAne jAnevAle vidvAnoM aura viduSiyoM kA eka mahattvapUrNa Akalana hai| bhale hI unake zrAvakadharma kA stara bahuta U~cA na ho, parantu unake sacce deva-zAstraguru ke svarUpa-bodha, logoM ke svabhAva aura pravRttiyoM ko parakhane kI painI dRSTi, manovaijJAnika evaM tarkasaMgata cintanazIlatA tathA jinazAsana ko patana se bacAne kI cintA meM koI sandeha nahIM hai| isalie unakA Akalana bahuta mahattva rakhatA hai| prAyaH sabhI vidvAnoM aura viduSiyoM kI anubhUtiyA~ eka jaisI haiN| unhoMne Aja se dasa varSa bAda ke zrAvakoM, muniyoM evaM paNDitoM ke dhArmika AcaraNa ke svarUpa kA jo citra khIMcA hai, vaha bhayAvaha hai, hameM jhakajhoranevAlA, hamArI A~kheM kholanevAlA aura dasa varSa bAda ke anumAnita dhArmika patana se jinazAsana kI rakSA ke lie utprerita karanevAlA hai| "dizAbodha' ke agasta 2005 ke aMka meM prakAzita ukta vidvAnoM kI anubhUtiyA~ AdyopAnta par3hane-yogya haiM / unakI kucha bAnagI yahA~ prastuta kI jA rahI hai| suprasiddha vidvAn evaM jainagajaTa ke bhUtapUrva sampAdaka paM. narendraprakAza jI jaina kA san 2015 kA bhaviSyadarzana gaura karane lAyaka hai| ve likhate haiM 1. samAja meM guTabAjI bddh'egii| hara grupa dUsare grupa yA grupoM ko pIche dhakelakara Age bar3hane kI koziza kregaa| isa kArya meM grupoM kA moharA banane meM sAdhuoM ko bhI paraheja nahIM hogaa| 2. paNDitoM/vidvAnoM kA dabadabA kama hogaa| samAja para unakI pakar3a DhIlI hogii| isake pIche kAraNa hoMgesevA, samarpaNa, tyAga aura saMyama meM AyI kamI tathA bar3hatI dhnlipsaa| 3. dharma kriyAkANDoM meM simaTa kara raha jaayegaa| utsava ma~hage hoNge| bhIr3ajuTAU manoraMjana, ho-hallA aura uchalakUda se hI utsavoM kI saphalatA mApI jAyA kregii| 4. sAdhuoM meM aniyata vihAra kI jinAjJA ke paripAlana meM ruci kama hogii| apanI-apanI preraNA se sthApita saMsthAoM (maThoM) meM hI lauTa-phira kara ve prAyaH pravAsa yA nivAsa karate hue dekhe jaayeNge| 5. jina sAdhuoM ke darabAra meM bhautikasukha kI prApti ke lie TonA-ToTakA, jhAr3aphUMka, yaMtramaMtra, vAstu-cikitsA Adi se sambandhita upAya batAye jAyeMge, vahA~ bhArI bhIr3a dikhegii| 6. sAdha ho yA zrAvaka. caritra para dAga lagane para bhI koI lajjita nahIM hogaa| suvikhyAta sAhityakAra zrI sureza sarala kI san 2015 viSayaka bhaviSyavANI kA yaha aMza gaMbhIratA se vicAraNIya hai "raddI pepara kI mA~ga bar3ha jaavegii| loga dUdha aura dArU becanA banda kara, raddI kharIdanA cAlU kara deNge| ata: unakI mA~ga pUrI karane patra-patrikA, pothI-pustakeM adhika saMkhyA meM prakAzita hone lgeNgii| sampAdakoM, lekhakoM kA sarokAra pAThakoM se kama, tarAjU aura bA~TavAloM se adhika bar3ha jaavegaa| santoM kI pustakeM bhI vahA~ apanI pahu~ca banAne meM saphala rheNgii|" prAcArya (paM.) nihAlacandra jI ne apane mana meM jhUlatI san 2015 ke jaina sAdhuoM kI tasavIra khIMcate hue likhA hai- "prabhAvI pravacanakAra santoM kA bAhulya aura varcasva rhegaa| sAdhu ke zithilAcAra ko rekhAMkita karanevAlA sAmAjika paritApa aura apamAna kA modaka ckhegaa| AtmazlAghA yuvA santoM kI prANavAyu hogii| 4 sitambara 2005 jinabhASita Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paM. vasantakumAra jI jaina zAstrI, zivAr3a ne nimnalikhita zabdoM ke mAdhyama se apane hRdaya kI vedanA meM sanI haI bhaviSyavANI prakaTa kI hai-"yadi hama Agata 10-15 varSoM kI honevAlI chabi kI kalpanA kareM, to Aja jo hai, vaha isase bhI badatara hogii| kyoMki Aja jo zramaNa aura zrAvakoM kA mAnasa bana rahA hai, vaha pIche kI maryAdAoM ko tilAJjali denAvAlA hI dikhAI detA hai| Aja bhI kucha santa haiM jo maryAdA meM haiM, aise hI kucha zrAvaka bhI haiM, jo maryAdA meM haiM, lekina bahumata amaryAdita zramaNa aura zrAvakoM kA hI hai|" _ 'jaina gajaTa' ke sahasampAdaka zrI kapUracanda jaina pATanI likhate haiM-"Aja ke sAdhusamAja meM jJAnadhyAna kI pipAsA aba lupta hone lagI hai| usakA sthAna le liyA hai lokaiSaNA aura mAnaiSaNA ne| Aja jaina sAdhu meM zithilAcAra bahuta hI vyApaka stara para phailA huA hai, isase koI bhI inakAra nahIM kara sktaa|" ___ zrI ajita jaina jalaja kakaravAhA (TIkamagar3ha) ne bar3I hI mArmika aura yathArtha bAta likhI hai-"Aja adhikAMza jaina samAja vAgvilAsI vidvAnoM, santoM ke dvArA dikhAye gaye aise dharma ko mAnane para majabUra ho gayA hai, jisameM philmI dhunoM para nAca kA Ananda lete hue, dhana-daulata ke jora para indrapada kI prApti yA sabhI pApoM ke kaTane kA AzvAsana pA liyA jAtA hai| kucha logoM ne kriyAkANDoM, vidhividhAnoM kA vyavasAya zurU kara diyaa| aise paNDitoM ke ghara dhana aura yaza kI varSA hone lgii|" ___DaoN. mAlatI jaina sevAnivRtta prAcAryA snAtakottara mahAvidyAlaya mainapurI (u.pra.) ne vartamAna meM dRzyamAna eka nayI pravRtti kI ora dhyAna AkRSTa kiyA hai| ve AhAra kI prakriyA meM vaibhava kA pradarzana zIrSaka dekara likhatI haiM - "SaDrasa vyaMjana banAne kI hodd'| aba to iDalI, DosA, garamAgarama capAtI, saba kucha calatA hai| mevA aura phaloM ke rasa kI bhrmaar| AhAra dete samaya kucha aura lene kA duraagrh| saMghastha brahmacAriyoM kA cauke meM jAkara vibhinna manapasanda vyaMjana banAne ke nirdeza, dharmasAdhanA ke lie zarIra ko Avazyaka poSaNa dene ke sthAna para rasanA kI santuSTi kA prayAsa / saba kucha badalA-badalA sA najara AtA hai|" DaoN. mAlatI jaina ne yaha bhI likhA hai ki Aja kala korA AzIrvAda nahIM calatA, sAtha meM munizrI kA citra bAlapena, DAyarI, cAbI kA gucchA, pustakeM, kaileNDara, citra na jAne kitane upahAra dete haiN| saMgraha karanA hI hogaa| jantra, mantra, tantra kI vyavasthA bhI karanI hai| "munizrI kI dRSTi meM yaha parigraha nahIM hai, dAna hai paropakAra ke lie| munizrI to padavihAra karate haiM para unake pIche AhAra-sAmagrI, pracAra sAmagrI ko DhotI huI aneka gAr3iyoM kA kAphilA unake aparigraha mahAvrata kI khillI ur3AtA pratIta hotA hai / nava-nirmANa evaM jIrNoddhAra ke junUna ne aparigrahI sAdhuoM ko ninyAnave ke phera meM DAla diyA hai|" kinta DaoN. mAlatI jaina ne yaha bhI svIkAra kiyA hai ki "Aja bhI aise niHspRhI zramaNoM kI kamI nahIM hai, jo kaba pIchI kamaMDala uThAkara eka sthAna se dUsare sthAna para vihAra kara jAyeM, kisI ko kAnoM-kAna khabara nahIM hotii| niyati unheM jahA~ le jAya, vahA~ ke atithi haiM ve| sahI artha meM tithi kI sUcanA ke binA Aye haiM, binA batAye cale jaayeNge| ramatA jogI bahatA paanii|" DaoN. vimalA jaina 'vimala', phirojAbAda ne eka nayI dazA para prakAza DAlA hai, vaha yaha hai ki "vartamAna meM AcArya-upAdhyAya kI bAr3ha A gayI hai| eka akelA sAdhu bhI AcAryapada se vibhUSita hai| na unake sAtha meM saMgha hai, na shissy| yahI sthiti upAdhyAya-pada kI hai, guru se khaTaka gayI, kisI anya AcArya se upAdhyAyapada le liyA, una AcArya ko banA-banAyA ziSya mila gayA aura ziSya ko guru|" / DaoN. vimalA jI ne eka dUsarI nayI dizA ko bhI prakaTa kiyA hai| ve likhatI haiM-"anaginata prakAzanoM para samAja kA artha-vyaya ho rahA hai, parantu maulika cintana bahuta hI kama dRSTigocara hotA hai| prAyaH vahI atyadhika vyayazIla cAturmAsoM kI bar3I-bar3I patrikAe~, vahI samAcAra, vahI dvandvAtmaka vicAra athavA nita nayI yojanAoM hetu arthyaacnaa|" -sitambara 2005 jinabhASita 5 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidvAnoM aura viduSiyoM kI ye anubhUtiyA~ aura Akalana zrAvakoM, muniyoM aura paNDitoM ke lie AtmadarpaNa haiM aura isa bAta ke sUcanApaTala bhI haiM ki unake AcaraNa ke viSaya meM samAja kA mastiSka kyA soca rahA hai, unake bAre meM samAja ke prabuddha varga kI zraddhA kyA rUpa dhAraNa kara rahI hai? __yaha Akalana bar3A khauphanAka hai| sabhI kA yaha anumAna hai ki muniyoM kA aprazasta AcaraNa bhaviSya meM aura vikarAla rUpa dhAraNa kregaa| yaha hameM AgAha karatA hai ki jinazAsana ke mUla svarUpa ko vikRta hone se bacAne ke lie saMgaThita hokara dRr3hatA se Agamokta kadama uThAnA hogA, jisakA upadeza AcArya kundakunda ne diyA hai| vaha hai asaMjadaMNa vande vatthavihINo vi so Na vNdijj| duNNi vi hoMti samANA ego viNa saMjado hodi ||26||dsnnpaahudd arthAt asaMyamI kI vandanA nahIM karanI cAhie aura jo vastrarahita (nagna) hokara bhI asaMyamI hai, vaha bhI vandanA ke yogya nahIM hai| donoM hI samAna haiM, unameM se koI bhI saMyamI nahIM hai| isa gAthA meM AcArya kundakunda ne zrAvakoM aura muniyoM, donoM ko upadeza diyA hai ki jo digambaramuni kA veza dhAraNa karake bhI anyathAcArI arthAt asaMyamI hai, usakI vandanA nahIM karanI caahie| vandanA ke niSedha se usake liye AhAradAna Adi kA bhI niSedha ho jAtA hai, kyoMki AhAradAna meM navadhAbhakti Avazyaka hotI hai| asaMyamI muniyoM ko kundakunda ne zramaNAbhAsa kahA hai aura saMyamI muniyoM ko Adeza diyA hai ki ve unakA abhyutthAna, satkAra, vandanA Adi na kreN| (dekhie, pravacanasAra ke tRtIya adhikAra kI 62-63 vIM gAthAe~ ) / eka saMgha kA muni dUsare saMgha ke muni kI jo vandanA, satkAra Adi karatA hai, use samAcAra yA sAmAcArI kahate haiN| kintu yaha samAna AcAravAle muni ke hI sAtha karaNIya hai| ata: AcArya kandakanda ne samAna AcAra se rahita maniyoM ke sAtha samAcAra kA niSedha kiyA hai| zrI mAilladhavala ne bhI dravyasvabhAvaprakAzakanayacakra meM kahA hai ki samAna AcAra se rahita laukika (asaMyamI evaM taMtra maMtrAdi laukika kArya karanevAle) muniyoM ke sAtha samAcAra nahIM karanA cAhie logigasaddhArahio caraNavihaNo taheva avavAdI / vivarIo khalu tacce bajevA te samAyAre // 338 // Aja bhI kucha saMyamI muni Agama kI AjJA kA pAlana karate hue samAna AcAra se rahita muniyoM ke sAtha sAmAcArI nahIM krte| isase asaMyama ko Adara nahIM milatA, jo saMyama kA sammAna karane tathA saMyama meM asamartha puruSoM ko munipada dhAraNa karane kI bajAya zaktyanusAra zrAvakadharma ke pAlana kI preraNA dene hetu Avazyaka hai| vikRtAcArI asaMyamI muniyoM kI bAr3ha ko rokane ke lie zrAvakoM aura vidvajjanoM ko bhI isI mArga kA anusaraNa karanA cAhie, kyoki unake lie bhI asaMyamI muniyoM kI vandanA kA niSedha kiyA gayA hai / yaha smaraNIya hai ki pUjanIya aura sammAnanIya pada para AsIna vyaktiyoM kA hI vikRtacaritra dharma, samAja aura rASTra ke lie sarvAdhika ghAtaka hotA hai| aura ve svayaM apane vikRtacaritra ko miTAne ke lie tatpara ho nahIM sakate, kyoMki koI apane hI sukha-sAmrAjya ko miTAne kI mUrkhatA kyoM karegA? jo una padoM para AsIna nahIM hote haiM, ve hI unake vikRtacaritra para aMkuza lagAne kA kArya kara sakate haiN| lokatAMtrika vyavasthA meM rAjapada para AsIna honevAle puruSa jaba bhraSTAcAra zurU kara dete haiM, taba janatA hI unheM padacyuta kara pAtI hai| bhArata meM ApAtkAla lagAnevAle niraMkuza zAsakoM ko janatA ne hI dhUla caeNTAI thii| isI prakAra madhyayuga meM jaba muni vikRtAcArI hokara bhaTTAraka banane lage aura zrAvakoM para julma DhAne lage, taba terApaMtha kA bigula bajAnevAle paNDitoM aura zrAvakoM ne hI sampUrNa uttarabhArata se unakI gaddiyA~ ukhAr3a pheMkane kA pauruSa kiyA thaa| ata: vartamAna ke anyathAcArI muniyoM kI paramparA ko khatma karane kA pauruSa paNDita aura zrAvaka hI kara sakate haiN| kintu pahale unheM 'merI bhAvanA ke' "cAhe koI burA kahe yA acchA ...'' isa Adarza ko apane meM utAranA hogaa| ratanacandra jaina 6 sitambara 2005 jinabhASita Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma meM nAga-tarpaNa nAgatarpaNa zabda sunakara zAyada hamAre jainIbhAI caukeMge ki jainadharma meM nAgatarpaNa kaisA? unheM jAnanA cAhie ki hamAre jainazAstra bhaNDAroM meM jahA~ eka ora amUlya zAstraratna bhare haiM, to dUsarI ora kAMcakhaNDa bhI rakkhe haiM / Azcarya isa bAta kA hai ki hamAre kucha saMskRta ke dhurandhara vidvAnoM ne bhI ina kAMcakhaNDoM ko apanAyA hai / jayapura se pahile abhiSekapAThasaMgraha nAma se eka graMtha prakAzita huA thaa| usameM jina abhiSekapAThoM kA saMgraha kiyA hai, unake kucha mukhya racayitAoM ke nAma isa prakAra haiM pUjyapAda, guNabhadra, somadeva, abhayanandi, gajAMkuza, AzAdhara, ayyapArya, nemicandra aura indranandI / yahA~ yaha dhyAna meM rakhanA cAhie ki pUjyapAda, guNabhadra, nemicandra Adi nAmavAle jo prasiddha AcArya hamAre yahA~ hue haiM, ve ye nahIM haiN| una nAma ke ye koI dUsare hI haiN| pUrvokta racayitAoM meM se eka gajAMkuza ko chor3akara bAkI sabhI ne apane-apane abhiSeka pAThoM meM nAgatarpaNa likhA hai / paM. AzAdhara jI ne apane banAye 'nitya-mahodyota' nAma ke abhiSeka pATha meM nAgatarpaNa isa prakAra likhA hai| udbhAta bhoH SaSTisahastranAgAH kSmAkAmacArasphuTavIryadarpAH / pratRpyatAnena jinAdhvarorvI sekAt sudhAgarvamRjAmRtena // 48 // " 7 artha - pRthvI para yatheSTa vicarane se jinakA parAkrama prakaTa hai, aise he sATha hajAra nAgo! tuma prakaTa hoo| aura jina yajJa kI bhUmi meM tumhAre lie siMcana kie isa jala se jo ki amRta ke garva ko bhI kharva karane vAlA hai, tuma tRpta hovo| aisA kahakara IzAna dizA meM jalAMjali deve / iti nAgatarpaNam / yahA~ yaha mAlUma rahe ki bhUmizuddhi ke lie jo abhimantrita jala ke chIMTe die jAte haiM, vaha varNana to AzAdhara jI ne Upara zloka 46 meM alaga hI kara diyA hai| yahA~ khAsataura se nAgoM ke lie hI jala dene kA kathana kiyA hai / yahI zloka AzAdhara jI ne pratiSThAsAroddhAra meM bhI likhA hai| ina AzAdhara jI se pahile somadeva hue unhoMne bhI yazastilaka meM nAgatarpaNa kA kathana ina zabdoM meM kiyA hai ratnAmbubhiH kuzakRzAnubhirAttazuddhau, bhUmau bhujaMgamapatI namRtairUpAsya // 533 // artha - paMcaratna rakhe hue jalapAtra ke jala se aura DAbha kI agni se pavitra kI huI bhUmi para jala se nAgendroM ko tRpta kara sva. paM. milApacandra jI kaTAriyA inhoMne sATha hajAra kI saMkhyA nahIM likhI hai| anya graMthakAroM meM se kisI ne AzAdhara kA aura kisI ne somadeva kA anusaraNa kiyA hai| yahA~ nAgoM kA artha sarpa nahIM hai kintu nAgakumAra deva hai| nAgakumAroM kA varNana yA to bhavanavAsI nikAya ke bhedoM meM AtA hai yA lavaNa samudra kI U~cI uThI jalarAzi ko thAmane vAle velandhara nAgakumAroM meM AtA hai| inameM se velandhara nAgakumAroM kI saMkhyA to lokAnuyogI graMthoM meM kahIM bhI sATha hajAra dekhane meM nahIM AI hai| alabattA bhavanavAsI nAgakumAroM ke sAmAnika devoM kI saMkhyA rAjavArtika meM avazya sATha hajAra likhI hai| zAyada isIke AdhAra para AzAdharajI ne nAgoM kI saMkhyA sATha hajAra likhI ho / yahA~ ke amRta zabda kA artha nityamahodyota kI TIkA meM zrutasAgara ne jala kiyA hai| nemicandrakRta abhiSeka pATha meM amRta kI jagaha spaSTa hI jala zabda likhA hai| ayyapArya ne apane abhiSekapATha ke zloka 7 meM amRta ke sthAna meM zakkara- ghRta likhA hai / yazastilaka kI TIkA meM paM. kailAzacandajI aura paM. jinadAsa jI ne amRta kA artha dugdha kiyA hai| abhayanandikRta laghusnapana ke zloka 6 kI TIkA meM amRta kA artha jala kiyA hai / yahA~ vicArane kI bAta hai ki jainasiddhAMta ke anusAra devaloka ke devoM kA mAnasika AhAra hotA hai| ve jala, ghRta, zakkara, dUdha kA AhAra lete nahIM haiM / taba unake liye aisA kathana karanA kaise saMgata ho sakatA hai? aura yahA~ yaha nAgatarpaNa kA vidhAna kisa prayojana ko lekara kiyA gayA hai? kyA isaliye ki ve jinayajJa meM vighna na kareM? magara jainAgama ke anusAra to devagati ke sabhI deva jinadharmI hote haiM, taba ve jinayajJa meM vighna kareMge bhI kyoM ? aura jo cIja unheM dI jA rahI hai, vaha unake kAma kI na hone se ve vighna karate rukeMge bhI kyoM? yadi kaho ki jaise bhagavAn jinendra kSudhArahita haiM, phira bhI hama unakI pUjA naivedya phalAdi se karate haiM, vaise hI yahA~ nAgakumAra devoM ke viSaya meM samajha lenA caahie| aisA kahanA ThIka nahIM hai| kyoMki bhagavAn kI pUjA meM jo dravya car3hAyA jAtA hai, vaha unake bhoga ke liye nahIM car3hAyA jAtA hai| vaha to bhakti se bheMTasvarUpa hai / kintu yahA~ to AzAdharajI ne nAgakumAroM ko tRpta karane kI bAta likhI hai| isa prakAra ke vidhividhAna eka taraha se bAla-krIr3A samAna mAlUma par3ate haiN| isa para mananazIla vidvAnoM ko vicAra karanA caahie| brAhmaNa graMthoM meM devapitaroM ko jala dekara tRpta karane ko tarpaNa kahA hai| usI taraha kA yahA~ yaha nAgatarpaNa likhA gayA hai| 'jaina nibandha ratnAvalI' se sAbhAra sitambara 2005 jinabhASita 7 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAturmAsa ko sArthaka kaise banAyeM zramaNa saMskRti meM varSAyoga / cAturmAsa kA eka atimahattvapUrNa sthAna hai| ASAr3ha zuklA pUrNimA se prArambha hokara kArtika zuklA pUrNimA paryanta calane vAlA yaha parva zrAvaka evaM sAdhu donoM ke lie lAbhaprada huA karatA hai / sAdhuvarga ahiMsAdharma evaM caturvidha ArAdhanA kI sAdhanA karate hue, zrAvaka varga ke lie dharmAmRta - jJAnAmRta kI varSA kara, unake kalyANa meM preraka nimitta banate haiN| zrAvakavarga bhI saMtasamAgama, dharmazravaNa, vaiyAvRtti, AhAradAnAdi ke mAdhyama se apane gRhasthadharma kA pAlana kara apane ko saubhAgyazAlI anubhava karatA hai| dhanya haiM, ve gauvarazAlI nagara / zahara aura puNyazAlI zrAvakajana, jinheM isa cAturmAsa parva meM guruoM kA pAvana sAmIpya prApta huA hai| hameM isa durlabha maNikAMcana yoga ko kisI pavitra tIrthayAtrA/tIrthadhAma se kama nahIM samajhanA caahie| sAdhusaMgha ke sAnnidhya kI saphalatA, nae-nae nirmANakArya hetu dhana-saMgraha kA mAdhyama na banAkara / dharmaprApti kA sAdhana banAkara isa anAdi nidhana parva kI pavitratA ko kAyama rkheN| sAdhu evaM zrAvaka ubhayavarga ko cAhie ki saMskRti evaM saMskAroM ke saMrakSaNa hetu kucha Thosa kadama utthaayeN| tAki cAturmAsa kI amiTa yAdagAra hamAre sadAcaraNa - sadvAkya dvArA dUsaroM ke lie anukaraNIya-prazaMsanIya bana skeN| zrAvakavarga evaM sAdhuvarga se savinaya nivedana karanA cAhate haiM ki nimna binduoM para avazya dhyAna deM tAki cAturmAsa kI upalabdhiyA~ itihAsa ke pRSThoM para aMkita kI jA sakeM : (1) dizAvihIna yuvAzakti, jo vyasanoM evaM bhautikatA meM bhaTaka cukI hai, use mArgadarzana dekara sanmArga para lagAyA jaave| (2) jAti, paMtha, saMgha evaM saMta ke nAma para vibhakta samAja ko prema, vAtsalya ke mAdhyama se akhaNDatA ekatA ke sUtra meM samAhita kiyA jAnA caahie| (3) navanirmANa maMdira bhavana- dharmazAlA ke sthAna para samAja kI nava pIr3hI ko naitikatA kI zikSA dekara jIvana nirmANa kA kArya kreN| (4) samAja meM cala rahe mRtyubhoja, rAtri - vivAhabhojana, abhakSyabhakSaNa, buphe sisTama Adi para pratibaMdha lagavAkara, divA-vivAha - bhojana kI punIta preraNA deN| 8 sitambara 2005 jinabhASita bra. saMdIpa 'sarala' (5) zAstra bhaNDAroM kA vyavasthita sUcIkaraNa karavA deN| koI durlabha, mahattvapUrNa grantha prakAzita karavAkara anUThA kArya zruta pracAra-prasAra kI dizA meM kiyA jA sakatA hai| (6) bAlavarga ko saMskArazAlAoM ke mAdhyama se saMskArita karane kI mahatI AvazyakatA hai| isa dizA meM gaMbhIratA se vicAra kreN| (7) varSAyoga ke samaya gRhasthoM ke lie saMyamAcaraNa kI ora kadama bar3hAnA caahie| rAtri - bhojana tyAga, abhakSya bhakSaNa tyAga, aSTamI - caturdazI upavAsa ekAsana Adi ke mAdhyama se kaSAyoM kI maMdatA hetu puruSArtha karanA cAhiye / (8) bhAvI pIr3hI kI purodhA, navodita bAlakabAlikAoM ke lie sAdhu saMghoM ke darzanArtha pratidina athavA avakAza ke dinoM meM avazya hI le jAveM aura unheM jaina zrAvakAcAra, zramaNAcAra kI jAnakArI se avagata karAveM / (9) samAja meM 'mRtaprAyaH svAdhyAya kI paramparA ko jIvita kreN| samAja meM Aja jitane bhI saMgharSa ho rahe haiM, una svAdhyAyazIla TIma taiyAra hotI hai to zithilAcAra-bhraSTAcAra, sabhI kI mUla jar3a ajJAnavRtti hai / ata: isa dizA meM eka anaitika AcaraNa para kucha roka laga sakatI hai / jinavANI jinasArakhI : jinendra bhagavAn kI vANI ko jinendra kI hI saMjJA dI gaI hai| Aja ke bhautika vAtAvaraNa meM viSaya kaSAyoM se saMtapta saMsArI prANI ko AtmazAMti ke lie jinavANI rUpI amRta hI hamAre jIvana meM sukha zAMti kI bahAra lA sakatA hai| ataH hameM cAhie ki varSAyoga meM sAdhu saMghoM ke sAnnidhya meM saMcAlita prazikSaNa kakSAoM meM sammalita hokara zAstroM kA abhyAsa, paThana-pAThana meM hI apanA adhika samaya nikaaleN| zAstrAbhyAsa kI mahimA kI durlabhatA ko samajhane ke lie nimna paMktiyA~ hameM sanmArga prazasta kara sakatI haiM : jJAnahIno na jAnAti, dharmaM pApaM guNAguNaM / heyAheyaM vivekaM ca, jAtyaMdha iva hastinam // (subhASita ratnA.) ajjhayaNameva jhANaM. paMcediya NiggahaM kasAyaM pi / tatto paMcamakAle, pavayaNasArabbhAsameva kujjAho // (rayaNasAra) zeSa pRSTha 10 para Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa : jainatva kA abhinava prayoga prAcArya nihAlacaMda jaina eka samaya thA jaba jainoM kI pahacAna ke kucha mAnaka | hama AdhyAtmika pravacanoM meM bhI manoraMjana talAsane lage haiN| the| Aja ve mAnaka kahIM kho gaye haiN| jainatva kI pahacAna kA saMyama bhI sarasa honA caahie| sayaMma meM bhI vyajanoM kI sugaMdha saMkaTa bar3hatA jA rahA hai| naI pIr3hI ilekTraoNnika mIDiyA aura | honA caahie| anyathA vaha dharma kyA jo jIvana meM vAdI saMskRti se sammohita hai| artha tantra- jIvana | upekSA/anuprekSA/vItarAgatA athavA udAsInatA bheMTatA hai ? aisI taMtra para hAvI hai| bhraSTa AcaraNa aura ghUsakhorI kI phisalana | hamArI soca bana gayI hai| bharI kAI para, vyakti phisala rahA hai| mana kI tRSNA, lobha- Aja isa Atma dharma rUpa paryuSaNa parva kA utsavIkaraNa lAlaca ke AkAza ko apanI muTTiyoM meM bAMdha lenA cAha rahA | kiyA jAne lagA hai| isakA samApana 'kSamA vANI-divasa' ke hai| TI.vhI. cainaloM para, dikhAye jA rahe vijJApanoM meM nArI ko, / rUpa meM sabhA-sammelana karake manAyA jAne lagA aura kSamA kAma (seksa) aura bhogyA ke rUpa meM vastu kI bhAMti prastuta | vANI patroM / kArDoM meM kendrita hokara raha gayA hai| jisa kSamA kiyA jA rahA hai| jaba vyakti yA vAminI, vastu kI taraha peza | dharma ko antasa-bahArane aura kaSAyoM ke kAle dhabbe meTane hone lage, to samajha lenA cAhie ki dharma-vebhAva-bikane ke | ke lie DiTarajeNTa kI bhAMti upayoga kiyA jAnA cAhie lie caurAhe para lAkara khaDA kara diyA gayA hai| thA, vaha pravacanoM meM vyAkhyAyita hokara kaisaToM meM kaida ho jIvana ke roja-ba-roja badalate mUlyoM ne samAja kI | | gayA hai| asmitA ko naye zabda aura nayI paribhASAeM denA zurU kara ____ hama cAritra kI bhASA bhUla gaye haiM aura pradarzana, dikhAvA, diyA hai| aise meM, hamAre naitika jIvana mUlya hI hameM dhatA batA | netAI abhinaya gaurAnvita ho rahA hai| sva. DaoN. nemIcaMda rahe haiN| AzA kI koI kiraNa zeSa bacI hai, to vaha hai-'dharma | (sampAdaka tIrthaMkara) ke zabdoM meM kaheM to- hama 'leMgvija kA pAlA' / mahAn vaijJAnika AinsTAina kA vaha kathana Aja | oNpha maoNralsa' kI varNamAlA visAra kara. thothI bhASA yAnI romAMcita karatA hai. jisane kahA thA 'jaba saMsAra ke sAre | 'leMgvija oNpha selphizanesa' sIkha gaye haiN| daravAje kisI ke lie baMda ho jAte haiM, taba eka daravAjA Atma-vizleSaNa karanA paryuSaNa parva meM ki itanA phira bhA khalA rahatA hai aura vaha hai dharma kA / vaha eka mahAn | sArA bolA jA rahA hai. unheM kaisiToM meM bharA jAkara pastakeM mAnikahI nahIM thA. balki eka mahAn dArzanika aura | racI jA rahI haiM , yA itanA sArA sunA jA AsthAoM kA jIvanta pratIka thaa| jisane jIvana ke aMtima | badalo meM prabhAvI bana pA rahA hai ? yA kevala sunakara use hI kSaNoM meM, adRzya sattA ko samarpita hokara yaha prArthanA kI thI dharma kI iti mAnakara jIne ke abhyAsI bana gaye haiM / kyA ki mujhe agale janma meM kucha bhI banA denA, parantu eka yaha 'kucha pAne' yA 'kucha hone' kI dizA meM prakAza stambha vaijJAnika na bnaanaa| bhautikatA ke prati usakI yaha carama bana pAyegA? anAsakti thI, jo cinmaya ke dharAtala se udbhUta huI hogii| AdamI kitanA adhIra aura asantulita ho gayA hai paryuSaNa mahAparva : Atmazodhaka aura Atma | ki pratikUlatA kI bAta chor3iye, vaha anukUlatAoM meM krodha vizleSaNa kA pAvana prasaMga hai, jisake praveza dvAra para cinmayatA | aura Aveza ke tIra chor3ane meM nahIM cUka rahA hai| krodha ke cintana-prasUna khile hue haiN| vyakti kAmanA aura kAyA ke usakA kRtittva aura ahaMkAra usakA vyaktittva bana gayA hai| kAraNa khaNDita ho rahA hai| Atma vismaraNa ke mUlya para | jo jitanA bauddhika - utanA hI gamAna/ sAdhu yA saMta, apana usakI kAyA kI mAyA, saba kucha bhunA lenA cAha rahI hai| ahaMkAra ko svAbhimAna kahakara zrAvakoM ke gale par3a rahA hai aise meM, hamAre svabhAva-dharma, apanI maulikatA meM lauTane ke aura zrAvaka-apane dhana-bala ke ahaMkAra se sAdhu ko apane *lie pratIkSArata haiM aura hameM AvhAna kara rahe haiN| pakSa meM karake, apane virodhI ko sAdhu se hI mAta dilavA paryuSaNa parva meM : jIvana ke udAtta mUlyoM/guNoM kI | rahA hai| yaha yathArtha zAyada gale na utare, parantu usase ghaTanAe~ yAda Ane lagatI hai, parantu basa yAda bhara AtI hai, use hama | vilopita nahIM ho sktiiN| jIvana meM ucita sthAna dekara pratiSThita nahIM kara paate| aba to sitambara 2005 jinabhASita 1 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyA kA bAjAra kaheM yA bAjAra kI mAyA kaheM, apane mukhauTe meM, AdamI kA asalI ceharA DhAMke hue hai| mukhauTA cehare se itanA ghulamila gayA hai ki vahI asalI ceharA lagane lagA hai| lobha : AkAza kA vaha kSitija bindu hai jahA~ vaha dharatI ko chUtA najara AtA hai| use chUne ke lie AdamI kI sArI daur3eM vyartha sAbita haiM kyoMki dharatI para aisA vAstavika bindu kahIM hai hI nahIM / AzA kA AkAza-lobha kI jamIna ko chUtA sA najara AtA hai, use pAne AdamI daur3atA hai lekina saba vyartha sAbita hotA hai| paryuSaNa parva-sAdhanA aura saMyama ke usa prazasta patha ko darzAtA hai jahAM ukta krodha, mAna, mAyA aura lobha kI cAroM durghaTanAoM se bacA jA sakatA hai| jaina darzana meM ye kASAyika vibhAva haiM, jinase AtmA ke svabhAva dharma pragaTa nahIM ho pA rhe| ye kaSAeM rAga aura dveSa janya / jaba taka rAga aura dveSa kI urmiyoM se bhItara kA sarovara taraMgAyita ho rahA hai, usakI nirmala banane kI sArI sambhAvanAe~ prasupta haiN| astu merI apIla hai ki isa mahAparva ko kevala paramparA aura utsava - abhinaya se na jor3eM, balki jainatva ke jIne ko eka abhinava zailI kI vikAza pRSTha 8 kA zeSAMza : cAturmAsa ko sArthaka kaise banAe~? yaha mAnuSa paryAya sukula sunivo jinavANI / iha vidhi gaye na mile sumaNi jyoM udadhi samAAnI // (chahaDhAlA) dhana-kana kaMcana rAja sukha sabahi sulabha kara jAna / durlabha hai saMsAra meM eka yathAratha jJAna // (bAraha bhAvanA) cAturmAsa kA punIta uddezya dharma-jJAna-saMyama kI 10 sitambara 2005 jinabhASita yAtrA bnaaeN| kSamA se hamAre vicAra aura hRdaya meM pavitratA AtI hai| mArdava aura Arjava dharma mana kI pavitratA aura saralatA ko bar3hAtA / mana- vicAroM kA koSAlaya hai| vicAroM kI pavitratA se mana nirmala banatA hai| tana kI zuddhi ke lie AhAra kA saMyama caahie| rasoM ko Asakti bhojana meM na ho / sAtvikatA aura pavitratA bhojana se judd'e| vacana kI zuddhi satya se hotI hai| isa prakAra mana, vacana aura tana kI zuddhi se AtmA kI zuddhi hotI hai| saMyama aura tapa-tyAga kI ora lakSya karate haiM / nivRtti aura tyAga se karma kA Asrava rukatA hai aura isI se karmoM kI nirjarA bhI hotI hai / 'tyAga' se samarpaNa kI bhASA sIkhI jAtI hai| AkiMcanya dharma-samarpaNa kI goda meM palatA hai / yadi bhItara krodha hai, ahaMkAra hai, ThaganI mAyA ke chadma rUpa haiM tathA lobha kI anaMta cAha hai, to samarpaNa kI bhASA samajha meM nahIM A sktii| yadi kAmavAsanAeM pIche lagI hoM to kyA AkiMcanya dharma ko dhAraNa kiyA jA sakatA hai? nhiiN| isaprakAra dharma ke ina daza lakSaNoM ko dhAraNa karake hI isa parva ko Atma-sAta kiyA jA sakatA hai I ArAdhanA hI honA caahie| dhanasaMcaya, manoraMjana, pratispardhA ke sAtha ati Arambha - parigraha ke kAryoM meM sAdhuoM kA upayoga nahIM karanA caahiye| hameM pUrNa vizvAsa hai ki isa dizA meM samAja kA hara varga sakriya hokara hamArI navIna pIr3hI ko kucha nayA saMdeza dekara bhagavAn mahAvIra ke zAsana kI zobhA bddh'aayegaa| kavitAoM ke bAdala barase javAhara vArDa, bInA (ma. pra. ) kavitAoM ke bAdala barase, banakarake AdhyAtmika bU~da / samakita sAvana-bhAdoM AyA, jayavaMtoM kI hotI gU~ja // ratnatraya puruSottama sAdhaka, nagna digambara rahate haiM / cAturmAsa jahA~, jinake hoM, kAlAtIta satya kahate haiM // anekAnta jJAna maMdira zodha saMsthAna, bInA (sAgara) ma.pra. yogendra divAkara satanA, ma.pra. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahorIbanda ke yakSa : bra. kalyANadAsajI DaoN. bhAgacandra jaina bhAgendu bAta jUna 1955 kI hai|| vidyamAna hai| bahorIbaMda ke nikaTavartI sthAnoM meM bhI isa hAIskUla borDa parIkSA kA hamArA | prakAra kI pracura sAmagrI sahaja hI prApta hotI hai| pariNAma ghoSita ho cukA thaa| | bahorIbaMda meM kAyotsarga Asana meM sleTI raMga ke patthara grISmAvakAza meM apane gRhanagara rIThI | para utkIrNita solahaveM jaina tIrthaMkara bhagavAna zAntinAtha kI meM AgAmI adhyayana-anuzIlana | pratimA kA pASANaphalaka 13" x 9" U~cA aura 10" cauDA hai| kI yojanAoM kA saMdhAraNa ho rahA | nakha se zira taka pratimA kI avagAhanA 12" x 2" tathA bra. kalyANadAsa jA thaa| unhIM dinoM nagara ke variSTha | caur3AI 3" x 10" hai| pratimA kI keza rAzi dhuMgharAlI, vartulAkAra gaNamAnya hamAre pita-puruSa pUjya savAI siMghaI paM. lampUlAlajI | pA~ca hissoM meM Upara kI ora uThI haI (baMdhI) darzAyI gayI (aba svargastha) ke AvAsa para adher3a umra ke eka sajana | hai| vakSa para zrIvatsa kA cihna aMkita hai| se bheMTa huii| unhoMne batAyA ki sihorA se 24 ki.mI. dara pratimA ke parikara kA UparI bhAga upalabdha nahIM hai| uttara-pazcima meM bahorIbaMda meM bhagavAn zAntinAtha kI eka eka | zeSa aMza meM pratimA ke donoM ora eka-eka ur3ate hue prAcIna pratimA khule AkAza meM khar3I hai| aura aMdhazraddhA ke mAlAdhArI deva aura hAthoM ke nIce camaradhArI deva sevArata vazIbhUta grAmINajana apanI manokAmanAoM kI pUrti hetu usa khar3e aMkita kiye gae haiN| inake nIce donoM ora eka-eka pratimA kA anAdara karate haiN| usakI surakSA-vyavasthA hetu upAsaka hAtha jor3e darzAye gaye haiN| inake eka-eka paira ke vaha bhI yahA~ Aye haiN| rAtri meM zrI pArzvanAtha jaina maMdira jI meM ghuTane bhUmi para Tike hue haiM aura dUsare paira kucha mur3e hue haiN| ye zAstra sabhA ke uparAnta bahorIbaMda kI mUrti aura usakI AbhUSaNa dhAraNa kiye haiN| inake nIce Asana para 07 paMktiyoM surakSA-vyavasthA ke sambandha meM vistRta carcA kI gii| inhIM kA vikrama kI dazavIM zatAbdI kA kalcurI kAlIna eka sajjana kA nAma thA-zrI kalyANadAsa jii| pratimA kI surakSA abhilekha devanAgarI lipi meM utkIrNa hai| abhilekha kI vyavasthA hetu rIThI kI jaina samAja ne prAraMbhika sahayoga rAzi bhASA prAJjala saMskRta hai| abhilekha ke nIce madhya bhAga meM bhI unheM sauMpI aura yaha taya huA ki eka pratinidhi maMDala pratimA ke cihna svarUpa do hariNa pAsa-pAsa aise utkIrNa haiM bahorIbaMda jAkara pratimA ke saMbaMdha meM samagra sthiti kA mAnoM ve paraspara kucha kaha rahe hoN| hariNoM ke sAmane kI ora Akalana kre| hameM yAda hai ki samAja ke jo 8-10 loga eka-eka siMha alaMkaraNa svarUpa utkIrNa kie gae haiN| pUjya sa.si.paM. lampUlAlajI ke netRtva meM prasthita hue unameM eka nAma ina paMktiyoM ke lekhaka kA bhI thaa| una dinoM rIThI usa samaya kAjI hAUsa ke pAsa khule maidAna meM, IMToM se bahorIbaMda AvAgamana hetu koI sIdhA sAdhana nahIM thaa| se nirmita eka tikone se TikAI gaI, isa pratimA ke viSaya ataH hama loga rela se kaTanI aura vahA~ se sihorA pahu~cakara meM grAmINa janatA se vidita huA ki- yaha 'khanuA deva' haiN| zrI jayakumAra jI jaina eDavhokeTa (jo bahorIbaMda kSetra ke pahale yaha mUrti jamIna ke gaDDe meM leTI huI thii| ise khodakara nikAlA gayA hai| grAmINajana isake pAsa Akara manotiyA~ vikAsa hetu gaThita tatkAlIna samiti ke mahAmaMtrI bhI the aura Age bahuta varSoM taka isI pada para sevArata rahe) ke manAte aura manokAmanAoM kI pUrti hetu vItarAga deva para AvAsa para rAtri vizrAma kiyA aura prAta: basa se bahorIbaMda jUtA-cappala kA prahAra karate the| bhagavAn zAMtinAtha kI mUrti kI saMghaTanA, mahattA aura tatkAlIna pariveza para vicAra kara, pahu~ce / yahA~ nikaTastha eka zAlA bhavana meM Thaharakara mUrti kA kisI bhI sahRdaya saMcetA kA hRdaya dravIbhUta ho utthegaa| avalokana kiyaa| atyanta bhavya AkarSaka aura aitihAsika mahatva kI isa pratimA kA prathama darzana itanA prabhAvaka rahA bAbA kalyANadAsa jI se pahalI bheMTa aura unase ki taba se prAyaH prativarSa isake darzana-pUjana kara Atma | abhijJAta sabhI tathyoM kI paripuSTi bahorIbaMda kI prathama yAtrA vibhora hote Aye haiN| ne to kara hI dii| sAtha hI vahA~ hameM smaraNa ho AyA ki prAtaH smaraNIya guruNAMguru paramapUjya saMta gaNezaprasAda jI varNI yahA~ vaidika, bauddha evaM jaina saMskRti kI paryApta sampadA | mahArAja ne bhI, apanI 'jIvana gAthA' meM, isa manojJa pratimA -sitambara 2005 jinabhASita 11 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kI duravasthA kA ullekhakara, samAja kA dhyAna usakI surakSA | haoNla kA saMkalpa sthira kiyaa| aura saMkalpa kI pUrti-paryanta vyavasthA kI ora AkarSita kiyA hai| pUjya varNI jI mahArAja | | ghI evaM zakkara kA AjIvana tyAga kara, rUkSa bhojana ko se prabhAvita bAbA kalyANadAsa jI ne bahorIbaMda ke zAMtinAtha | aMgIkAra kiyaa| chattIsa varSoM se bhI adhika samaya taka ve bhagavAn kI anavarata ArAdhanA hetu jo saMkalpa-yAtrA 1951 | apane saMyama-sAdhanA se sva-hita sAdhana karate hue zrIkSetra se prAraMbha kii| 1955 meM svecchA se brahmacarya vrata dhAraNa karane | ko zrI samRddha karate rhe| ke sAtha hI, sudRr3ha icchAzakti, samarpaNa, sahiSNu, tyAga, saMkalpa bahorIbanda ke bha. zAntinAtha ke prati bra.jI kA itanA aura abhinava parikalpanAoM ke pAtheya ko apanI jholI meM adhika samarpaNa rahA hai hama unheM 'bahorIbanda kA yakSa' kahanA sahejakara ve pUre jIvana pUre deza meM ghuume| brahmacarya pratimAdhArI yuktisaMgata mAnate haiN| bhAratIya vAGmaya meM 'yakSa' saMskRti yaha zrAvaka sapheda cAdara dhAraNakara, AjIvana namaka kA aura 'yakSa' zabda kA vizleSaNa anekazaH huA hai| bahorIbanda parityAga kara, apane sAdhya kI saMsiddhi meM juTA rhaa| unakA kI Adhunika vikAsa yAtrA kA zubhArambha sATha ke dazaka ke ekamAtra sAdhya thA- bahorIbaMda meM jana-jana ke adhinAyaka madhya meM hI hotA hai| use prArambha karane, gati pradAna karane, bhagavAn zAntinAtha ke bhavya-atibhavya maMdira kA vaisA hI surakSita aura saMrakSita AyAma pradAna karane, tathA nirdhArita nirmANa jaisA ki mUrti ke pAdapITha meM utkIrNa abhilekha kI lakSya/gantavya kI U~cAIyoM taka agrasara rakhane kA sarvAdhika 4-5 vIM chaThI paMkti meM utkIrNa hai : zreya yadi kisI ko diyA jA sakatA hai to vaha haiM- zraddheya bra. tenedaM kAritaM ramyaM sA (zA)ntinAthasya maMdiraM (ram) kalyANadAsa jii| vastuta: unhIM ke aharniza saMyama, sAdhanA, vi(tA)naMca mahAsve(zve)taM nirmitamati sundaraM ( ram) tyAga, vinaya kI pRSThabhUmi para bahorIbanda kA sudarzana vartamAna namaka tyAga aura rUkSa bhojana ke sAtha jyoM-jyoM sAdhana | adhiSThita hai| eka prasiddha sakti hai, 'yojakastatra darlabhaH' - juTe, bhUmikraya kI jAtI rhii| pahale bhagavAn kA khaparaila | yojanAoM ke kriyAnvayaka/satradhAra durlabha haA karate haiN| maMdira bnaa| yAtriyoM kI AvAsa suvidhA hetu rIThI nivAsI | yadi samarpita vyaktitva yojanAoM ke kriyAnvayana hetu prApta sa.si. lampalAla jI ne dharmazAlA kA zrI gaNeza eka makAna | ho jAyeM to unameM saphalatA sanizcita hotI hai| bahorIbanda kSetra ko pradAna karake kiyaa| ko bAbA kalyANadAsa jI ke rUpa meM eka yojaka abase kacce makAnoM ko aura kraya karake bhUmi kA vistAra, | lagabhaga 50 varSa pUrva milaa| ve na kevala yojaka rahe pratyuta kSetra kA pracAra-prasAra, uThate-baiThate, sote-jAgate, brahmacArI unhoMne bahorIbanda ke zrIkSetra aura solahaveM jaina tIrthaMkara jI kI hara zvAsa meM bahorIbaMda ke zAntinAtha base rahate haiN| bhagavAn zAntinAtha ko atIta ke anurUpa gauravazAlI vartamAna choTA sA yAtrI saMgha Ane kI bhI yadi sUcanA milI, to | ke adhiSThAna ke sRjana aura saMrakSaNa hetu 'yakSa' ke dAyitvoM brahmacArI kalyANadAsa jI vahA~ pUrvataH upasthiti hote / aura | kA saphalatApUrvaka niSpAdana kiyA hai| zraddheya brahmacArI jI kSetra ke prakalpa se sabhI ko paricita kraate| prativarSa parvarAja | jaise yakSa-vyaktitva aura unake suyogya karmaTha sAthiyoMparyuSaNa meM kSetra kI samRddhi hetu sudUra prAntoM ke pravAsa bhI unheM | sahayogiyoM ke ni:spRha samarpita yogadAna se hI zrIkSetra kI sakara the| prApta rAzi ke samIcIna vinimaya kA dhyAna sadaiva | prabhAvanA evaM sAMskRtika guNoM kA prakhyApana hotA hai| rkhte| isa kArya meM ve sadaiva kSetra samiti ko parAmarza pradAna yahA~ bAbAjI ko sambodhita 'yakSa' zabda kI niSpatti karate tathA unase parAmarza prApta krte| isa dRSTi se A.bra.jI aura nihitArtha dhyAtavya hai| saMskRta kI 'yakSa dhAtu' se karma ne sarvazrI jayakumAra jI vakIla sA. sihorA, dhanyakumAra jI | meM dyA pratyaya karane para bhI yakSa zabda niSpanna hotA hai| (pUrva vidhAyaka) sihorA, siMghaI rUpacandra jI netAjI bAkala, isakA vigraha hai - 'yakSyate' iti ykss:| 'yakSa' zabda eka paM. mohanalAla jI zAstrI jabalapura , paM. jaganmohanalAla jI deva-yoni vizeSa kA vAcaka hai, jo dhana-sampatti ke devatA kaTanI, sa.si. dhanyakumAra jI evaM si. dhanyakumAra sAMdhelIya kuvera ke sevaka haiM tathA usake koSa aura udyAnoM kI rakSA kaTanI Adi anekAneka gaNamAnya mahAnubhAvoM se bhI nirantara karate haiN| sadbhAvanA pUrNa mArgadarzana prApta kiyA hai| bAbA kalyANadAsa jI ke lie 'bahorIbanda kA yakSa' bhagavAn zAntinAtha ke bhavya mandira kI parikalpanA sAkAra hote dekha bra.jI ne kSetra para dharmazAlA aura pravacana sambodhana/vizeSaNa dhvanyarthaka hai| yataH unhoMne bahorIbanda ke 12 sitambara 2005 jinabhASita Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlanAyaka bhagavAn zAntinAtha kI AjIvana bharapUra sevAvinaya kI hai, use zrIkSetra ke rUpa meM prakhyApita, vikasita, saMrakSita aura samRddha banAne hetu samagra samAja evaM prabandhakAriNI ke sahayoga se vahI saba kiyA hai jo eka yakSa kubera ke 'koSa aura udyAnoM kI rakSA hetu karatA hai I bra. kalyANadAsa jI kA nazvara zarIra yadyapi aba nahIM hai, kintu unakA yazaH zarIra bahorIbanda ke kaNa-kaNa meM ramA pratIta hotA hai / bahorIbanda pahu~cakara bha. zAntinAtha ke guNAnuvAda : sva-doSazAntyA vihitAtmazAntiH zAnte vidhAtA zaraNaM gatAnAma | bhUyAdbhavakleza bhayopazAntyai zAntirjino meM bhagavAn zaraNyaH // jinhoMne apane ajJAna tathA rAgadveSa-kAma-krodha Adi vikAroM kI, zAnti karake pUrNa nivRtti karake, AtmA meM zAnti sthApita kI hai| pUrNa sukhAvasthA svAbhAvika sthiti prApta kI hai, aura isalie, jo zaraNAgatoM ke lie zAnti ke vidhAtA haiM, ve bhagavAn zAntijina mere zaraNya haiM- zaraNabhUta haiN| ataH mere saMsAra paribhramaNa kI, klezoM kI, bhayoM kI upazAnti ke lie nimittabhUta hoveM / uparyukta pATha prArambha karate samaya mana hI mana isa zrIkSetra ke vartamAna rUpa ke sRjana kI parikalpanA saMkalpa aura kriyAnviti ke Adya samvAhaka sUtradhAra bra. kalyANadAsa jI ko gaurava pUrvaka smaraNa karatA hU~ / bahorIbanda kI vikAsayAtrA ko dekhakara hamAre antarmana se mahAkavi bhAravi (chaThI zatAbdI) kA yaha padya sahaja hI prasphuTita ho rahA hai viSamo'pi vigAhyate nayaH, kRtatIrthaH payasAmivAzayaH / sa tu tatra vizeSa - durlabhaH sadupanyasyati kRtyavartma yaH // (nItizAstra bar3A gahana hai| jisa taraha durgama jalAzaya meM tairane kA abhyAsa kara lene para athavA sIr3hiyoM ke bana jAne ke bAda praveza karanA sugama hotA hai, parantu usa gambhIra jalAzaya meM khaDDa, patthara, magaramaccha, ghar3iyAla Adi kA nidarzanakArI tathA sopAna nirmANa dakSa puruSa bahuta kama dikhalAyI par3atA hai / usI prakAra isameM ( nIti zAstra) meM guruoM se zAstroM kA adhyayana karake bhalIbhAMti praveza ho sakatA hai, parantu aisA puruSa jo sandhi, vigraha, yAna, dvaidhIbhAva * Adi kA patha pradarzaka ho-virala hotA hai / tAtparya yaha hai ki zAstra Adi kA adhyayana aura abhyAsa karake nItizAstra kA rahasya saralatApUrvaka udghATita kiyA jA sakatA hai|) mahAkavi bhAravi praNIta ukta padya kA lakSyArtha hamAre / mantavya kI ora hI saMketa karatA hai ki- jaba bahorIbanda pUrNata: upekSita, ajJAta 'atha ca andhakArAcchAdita' thA, usa samaya usake uddhAra aura vikAsa kA saMkalpa bahuta bar3A sAhasa kA kArya thA / aura apane saMkalpa kI pratipUrti ke lie dara-dara kI ThokareM khAnA / apane bhojana meM pahale namaka aura kucha samaya pazcAt AjIvana ghI aura zakkara kA parityAga bahuta kaThina sAdhanA tathA Atma saMyama ke kArya the| isa tathya se sabhI suparicita haiM ki aprakAzita sthAna ke lie dAna, sahayoga dene vAle virale hote haiM aura aise sthAnoM ke lie kArya karane vAloM kI ghora upekSA, avahelanA aura avamAnanA bhI hotI hai| hameM acchI taraha mAlUma hai ki zraddheya brahmacArI jI ne yaha saba garalapAna kiyA hai| unakI sahajasarala aura ni:spRha jIvana zailI, dhairyavRtti, sahiSNutA tathA viveka ne unheM sadaiva karttavya mArga para ArUDha rakhA / vastuta: ve mahAkavi bhAravi ke zabdoM meM 'kRtatIrtha: payasAm AzayaH sarovara para ghATa nirmAtA haiM, hama sabhI jAnate haiM ki ghATa nirmANa ho jAne para snAna karane vAle to Age nirantara bar3I saMkhyA meM sulabha hote rahate haiN| = zrIkSetra bahorIbanda aura vahA~ avasthita bhagavAn zAntinAtha ke divya darzana ko vartamAna suramya, manamohaka sAMskRtika surabhi ke sAtha jana-jana ke lie sulabha banAne meM nimittabhUta adhiSThAna banAne vAle zraddheya bra. kalyANadAsa jI kI pAvana smRti ko koTi-koTi naman-vandana karatA huuN| aura zrIkSetra bahorIbanda kI prabandhakAriNI samiti se Agraha karatA hU~ ki zraddheya brahmacArI kalyANadAsa jI ke yogadAna ko sthAyI rUpa nidarzita karane tathA AgAmI pIr3hI ko preraNA pradAna ke lie zrI kSetra para koI sthAyI smAraka banAkara kRtajJatA prakaTa karanA caahie| isI krama meM tatkAlIna samiti ke mahAmaMtrI (aba svargIya) zrI jayakumAra jaina eDavokeTa sihorA ke prati bhI kRtajJatA prakaTa karane hetu kisI dharmazAlA yA anya nirmiti kA nAmakaraNa unake nAma para karanA ucita hogA / sandarbha 1. 2. 3. saMskRta hindI koza, pR. 822 AcArya samantabhadra : svayambhUstotra, padya saMkhyA 80 kirAtArjunIyamahAkAvyam, sarga 2, padya saM. 3 saMskRta prAkRta tathA jaina vidyA anusandhAna kaoNlonI, 28, sarasvatI kaoNlonI, damoha - 470661 (ma. pra. ) -sitambara 2005 jinabhASita 13 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhapAta mahApApa DaoN. sau. ujjvalA jaina jaina dharma meM tIrthaMkaroM ke pA~ca kalyANaka manAne kI / use pUrNa rUpa se rokane ke lie bharasaka prayatna karanA bhI paraMparA hai, manAte bhI haiN| unakA garbha kalyANaka manAyA jAtA | hamArA prathama kartavya hai| hai| jaina sAhitya meM jahA~ vivAha saMskAroM kI carcA kI gayI Adhunika vijJAna ne yaha siddha kara diyA hai ki aMDANu hai vahIM garbhAdhAna saMskAra ko bhI mahatva diyA gayA hai| bhagavAn aura zukrANu sajIva hote haiN| ataH unake saMyoga se bane mahAvIra kI mAtA trizalA kA yahI saubhAgya use sarvazreSTha | jhAigoTa meM prathama kSaNa se hI jIva kA astittva hotA hai| nArI hone kI garimApUrNa sthiti pradAna karatA hai| nirjIva kI vRddhi nahIM ho sktii| jabataka mA~ ko yaha patA Aja bhI hama paMcakalyANaka samAroha meM samasta kriyAyeM | calatA hai ki vaha garbhavatI hai, tabataka usakI kokha ke ziza dekhate haiN| jaba sAkSAt tIrthaMkaroM kA garbhakalyANaka hotA hai | kA dila dhar3aka rahA hotA hai| eka dina ke bhrUNa kI hatyA taba indra ke netRtva meM svargoM ke deva bhAvI tIrthaMkara ke garbhastha | karanA bhI eka pUrNa manuSya kI hatyA ke samAna hai| dhArmika zizu ke rUpa meM rahane ke daurAna usake mAtA-pitA ke yahA~ | graMthoM ke AdhAra se to garbhAdhAna ke prathama samaya meM hI jIva pahu~cakara mahotsava manAte haiN| hamAre parivAroM meM bhI kahIM para | vahA~ A jAtA hai, kyoMki jIva ke binA garbha kA vikAsa sAtaveM aura kahIM para nauve mahIne meM apane rIti-rivAjoM ke | saMbhava nahIM hai| manuSya kI pUrNa Ayu ke jor3a meM garbhastha kAla anusAra garbhavatI nArI aura usake garbha ke lie maMgala kAmanA | ko bhI sammilita kiyA jAtA hai| kI jAtI hai| bhArata ke sarvocca nyAyAlaya ne eka nirNaya sunAte hue "jiyo aura jIne do" tathA "dUdho nahAo pUto phalo" | kahA ki kisI kA jIvana lenA kevala aparAdha hI nahIM jaisI bhAvanA rakhanevAle hamAre deza, hamAre samAja meM garbhapAta | apitu pApa bhI hai| unhoMne yaha bhI kahA ki- Foetus is jaisI ghaTanAyeM 21vIM sadI meM praveza karate hue mAnava kI zUnya | regarded as a human life from the moment of fertilisaMvedanAoM ko hI vyakta kara rahI haiN| vaise to vizva kA koI | zation garbhAdhAna ke samaya se hI bhrUNa ko eka mAnava jIvana dharma bhrUNahatyA kA samarthana nahIM krtaa| para jainadharma to ekeMdriya- | mAnA jAtA hai| prANImAtra ke jIvana kI bAta karatA hai| niraparAdha bhrUNa ko aneka dharmagranthoM meM bhI hameM yaha jJAta hotA hai ki nirdayatApUrvaka khatma karanA, karAnA, Aja sabhya samAja ke | tIrthaMkaroM ke garbhastha hone para unake jJAna ke prabhAva se mAtA ke lie sabase bar3A kalaMka hai| yaha aparAdha itanA bar3A hai ki | jJAna meM AzAtIta asIma vRddhi hotI hai| mAtA ko koI zAyada hI kisI prAyazcitta se isakA parimArjana kiyA jA | vikAra yA vedanA nahIM hotii| rAvaNa ke garbhastha hone para ske| usakI mAtA darpaNa ke sthAna para talavAra se apanA ceharA hara choTe bar3e prANI ko jIne kA pUrNa adhikAra hai| nihAra, zrRMgAra kiyA karatI thI jo nizcita hI zizu kA kisI kA jIvana naSTa karane kA adhikAra kisI ko bhI nahIM | vIraguNa se saMpanna honA parilakSita karatA hai| arjuna putra hai aura na hI kisI mA~-bApa ko apanI jItI-jAgatI santAna | abhimanyu dvArA garbhAvasthA meM hI cakravyUha bhedana kI kalA kI hatyA karavAne kI chUTa vizva ke kisI bhI dharma ne pradAna | sIkhane kI kathA se bhI koI anabhijJa nhiiN| kI hai| vartamAna meM saMsAra kA pratyeka prANI kisI na kisI aneka varSoM ke adhyayana ke bAda cikitsaka daHkha se du:khI hai| lekina garbhapAtarUpI du:kha to hamArA | manovaijJAnika isa natIje para pahu~ce haiM ki prakRti bacce ko apanA banAyA huA hai| hamArA apanA hI khUna, jo hamAre | chaThe mAha meM hI sabakucha samajhane yogya banA detI hai| vaha saba apane hI pyAra kA phUla hai, hama saba svayaM hI milakara use | kucha sunane va dekhane lagatA hai, sUMghane va cakhane kA anubhava masala dete haiN| kokha meM pala rahe zizu ko mAranA sacamuca hI | prApta kara letA hai| pA~cave mahIne ke madhya meM mA~ ke udara para saMsAra kA sabase jaghanya aura amAnavIya kArya hai| yaha eka | camakadAra prakAza par3ane para bAlaka apane hAthoM ko hilAkara aisA kraratama kArya hai jisameM garbhavatI strI mAnasika rUpa se | A~khe Dhakane ke lie yatna karatA hai| teja saMgIta se vaha aura garbhastha zizu zArIrika rUpa se khaNDa-khaNDa ho jAte | apane hAtha kAnoM kI ora le jAte haiN| A~kheM ke tejI se haiN| pApa-puNya kI jo paribhASAyeM hameM saMskAroM se milI hai | ghumane se usake sone, jAgane va svapnAvasthA kA patA lagatA vaha bhI dharI kI dharI raha jAtI haiN| ataH bhrUNahatyA jaise | hai| bAraha saptAha kA bhrUNa bhI saMgIta nRzaMsa, amAnavIya va hiMsaka kArya ko jo sampUrNa mAnava | sakSama ho jAtA hai| navajAta zizu apanI paricita dhuna sunakara jAti para kalaMka hai, use na kevala svayaM tyAganA, apitu | rote-rote cupa ho jAtA hai, kyoMki vaha kevala unhIM dhunoM ko 14 sitambara 2005 jinabhASita Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahacAnate haiM, jo unhoMne apanI mA~ ke garbha meM sunI thii| yaha prAyaH dekhA jAtA hai ki eka DaoNkTara kI saMtAna DaoNkTara, saMgItajJa kI saMtAna saMgItajJa, krikeTara kI saMtAna krikeTara hI banate haiN| isakA kAraNa yahI hai ki santAna * garbhAvasthA meM hI apane mA~-bApa dvArA unake jJAna va ruciyoM se zikSA prApta karatI rahatI hai aura samaya Anepara unakA garbhAvasthA meM prApta kiyA huA vahI jJAna use usa viSaya meM kuzalatA prApta karane meM sahAyaka ho jAtA hai| zAstroM meM isIko mA~bApa se prApta saMskAra kahA gayA hai| jainadharma kI spaSTa mAnyatA hai ki manuSya, pazu, pakSI kI paryAya mAtA ke peTa meM garbhAdhAna ke sAtha hI prArambha ho jAtI hai| Apa aura hama jitane samaya meM eka bAra zvAsa lete haiM, usase bhI kama samaya meM vaha bhrUNa eka bAra zvAsa letA hai| vaha bhI hama logoM ke samAna bhUkha, nidrA, bhaya Adi kA saMvedana karatA hai| Aja ke vaijJAnika bhI zodha karake isI niSkarSa para pahu~ce haiM ki garbhapAta ke samaya zizu kI ceSTAoM meM aneka parivartana dikhAI dene lagate haiN| usake hRdaya kI dhar3akana aura zvAsa kI gati asAmAnya rUpa se bar3hatI hai| vaha eka asahAya prANI hai / Aja saMsAra meM vAtsalya aura mamatA kI mUrti mAnI jAnevAlI mA~ apane baccoM ke prANoM kI pyAsI ho gaI hai| taba vaha bAlaka kisakI zaraNa meM jAkara rakSA kI kAmanA kara sakatA hai| apanI vilAsI vRtti para aMkuza lagAne ke bajAya Aja nArI itanI nirdaya, nirmama aura avivekI ho gayI hai ki nArI jAti aura mAtRtva ko kalaMkita karane meM jarA bhI nahIM hicakatI hai| surakSita garbhapAta jaise vijJApanoM se prerita huI mahilAoM ke lie garbhapAta karAnA nAI kI dukAna para jAkara bAla kATane ke samAna sugama aura byuTI pArlara meM jAkara zrRMgAra karAne jaisA sastA zauka ho gayA hai| pazuoM ko kATane vAle katlakhAnoM ke samAna Aja garbhapAta kendra nagara-nagara, grAma-grAma, galI-galI meM khula cuke haiN| bhArata meM prativarSa 80-90 lAkha baccoM kI krUra hatyA ina katlakhAnoM meM kI jAtI hai| baccoM ke zarIra ke Tukar3eTukar3e kara gaTaroM meM bahA diyA jAtA hai| 70-80 yA 90 varSa taka jIne ke yogya jisa zarIra kI racanA huI hai, usa zizu kI jIvanalIlA duniyA ko dekhane ke pUrva hI tIkSNa aujAroM ke mAdhyama se athavA jaharIle kSAra ke mAdhyama se samApta kara dI jAtI hai / kasAI to bakare ko eka jhaTake meM mAra DAlatA hai / lekina isa garbhapAta prakriyA meM to aneka bAra tIkSNa * aujAroM se una komala avayavoM ko kATa-kATa kara girAyA jAtA hai| vaha kitanA paizAcika kRtya hai / videza meM " da sAileMTa skrIma" ( gUMgI cIkha kA zAnta kolAhala) nAma se eka philma taiyAra kI gaI hai| usameM bAraha Adi saptAha kA garbha garbhapAta ke samaya kisa DhaMga se rahatA hai, isakI jAnakArI karAyI gaI hai| amerikA aura yUropa meM isa philma ke darzakoM ne eborzana ke kAnUnoM ko badalane ke lie jabaradasta AMdolana cher3A hai| isa philma meM dikhAyA hai ki jaba sakzana pampa bhrUNa ke najadIka AtA hai, taba bAlaka meM pratiminaTa 140 bAra honevAlI hRdaya kI dhar3akana bar3hakara 200 bAra prati miniTa ho jAtI hai| apane jIvana rUpI dIpaka ke bujhAne ke lie A rahe aujAroM se bacane ke lie vaha kucha pIche haTa jAtA hai| parantu tatkAla hI usakA AvaraNa zastroM se chidra banAkara usake bAhara nikalavAne kI prakriyA Arambha ho jAtI hai| bAlaka ke mastaka aura dhar3a ko jhaTake se alaga kara diyA jAtA hai| taba vaha vedanA se cIkha uThatA hai, yaha hai gU~gI cIkha / phira phorasepa me dabAkara kaThina khopar3I ko tor3akara cUra-cUra kara diyA jAtA hai / ata: aba mAnavoM ko jAnanA cAhie aura apane meM se ina dAnavIya vRttiyoM kA tyAga karanA caahie| bhArata kI nArI ke lie apanI santAna ko garbhAzaya se dUdha kI makkhI ke samAna nikAla pheMkanA nindanIya aura amAnavIya kArya hai| apane hAtha se apanI santAna kA galA ghoTanevAlI vaha mA~ nahIM vaha rAkSasI hai| yadi hameM rAkSasI mA~ nahIM bananA hai to isa nindanIya kArya ko zIghra se zIghra saMkalpa lekara tyAga kara denA caahie| tathA apane samparka meM AnevAlI anya mahilAoM ko bhI usa kukRtya se bacane kA mArga dikhAnA cAhie / hama kabhI vicAra nahIM karate ki garbhastha zizu ke bhI mana hotA hai| hama jaise vikasita prANI hamAre bhogoM ke lie hamAre hI bacce ko mArane jaisA krUra karma karake naraka-nigoda kI yAtrA karate hue suara, kutiyA, billI Adi jaisI nIca yoni ko prApta karate haiM / parantu vaha garbhastha zizu jo abhI kucha ghaNToM kA hai, sAnatkumAra, mAhendra svarga kI Ayu ko bAMdha sakatA hai| jo kucha dinoM kA hai, vaha marakara pA~cave, chaThe, sAtave, AThave svarga meM jA sakatA hai| jo tIna mAsa se lekara sAta ATha mAsa kA hai| vaha navaveM, dasaveM, gyArahaveM va bArahaveM svarga meM jA sakatA hai| arthAt bAraha svarga taka ke devoM kI Ayu baMdha ke pariNAma usameM ho sakate haiM aura marakara AyubaMdha ke anusAra una svargoM meM bhI jA sakatA hai| use nirjIva mAnanA kahA~ taka satya hai? jaba avikasita avasthA meM bhI vaha devAyu ke baMdha yogya pariNAma kara sakatA hai, vikasita avasthA meM (janma ke bAda) kyA dharmAdi puruSArtha karane meM samartha nahIM hogA ? (kramaza:) eca. Aya.jI. mhADA Ara 28-10 chatrapati nagara, ena-7, siDako, auraMgAbAda * sitambara 2005 jinabhASita 15 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasaMgraha kI eka anupalabdha gAthA paM. ratanalAla bainAr3A zramaNa saMskRti saMsthAna sAMgAnera,jayapura dvArA gunA meM Urdhvagamanatva adhikAra 12 jUna 2005 se 22 jUna 2005 taka AdhyAtmika zikSaNa payaDiTThidi aNubhAgappadesa baMdhe hiM savvado mukko| zivira kA Ayojana kiyA gayA thaa| usameM gunA nivAsI urdU gacchadi sesA, vidisAvajaM gadiM jaMti // 15 // sau0 ujjvalA jaina ne mujhe san 1925 kA chapA huA eka anvayArtha : (payaDiTThidi aNubhAgappadesa baMdhe 'dravyasaMgraha'graMtha dikhAyA jo atyanta jIrNa avasthA meM thaa| | hiM) prakatibaMdha. sthitibaMdha. anabhAgabaMdha aura pradezabaMdha karake isa 'dravyasaMgraha' grantha kI yaha vizeSatA thI ki isameM jIvatva | (savvado )saba prakAra se (mukko)chUTA huA siddha jIva adhikAra meM 15 gAthAyeM dI gaIM thiiN| maiMne bhI dravyasaMgraha kA | svabhAva se (uDTuM gacchadi) urdhvagamana karatA hai (sesA) zeSa svAdhyAya bahuta bAra kiyA hai| AcArya nemicandra jI ne isa | jo karma baMdha sahita jIva haiM, ve (vidisAvajaM gadi) vidizAoM graMtha kI gAthA naM. 2 meM jIva dravya kA 9 adhikAroM meM varNana | ko chor3akara dizAoM ko (jaMti) jAte haiN| karane kI pratijJA kI hai| ___ bhAvArtha : jo jIva uparyukta cAra prakAra ke baMdhana se jIvo uvaogamao ----- chUTa jAtA hai, vaha sIdhA mukti sthAna arthAt siddhaloka kI artha : jo jItA hai, upayogamaya hai, amUrtika hai, | ora Urdhvagamana hI karatA hai aura jo karma sahita jIva haiM ve kartA hai, svadeha pramANa hai, bhoktA hai, saMsArastha hai, siddha hai | anya dizAoM ko bhI jAte haiN| parantu ve zarIra chUTane ke aura svabhAva se urdhvagamana karane vAlA hai| uparokta 9 | anaMtara aura navIna zarIra dhAraNa karane ke pahile arthAt adhikAroM meM se gAthA naM. 13 taka 7 adhikAroM kA varNana | vigraha gati meM anuzreNi gamana hI karate haiN| ataeva ve jahA~ kiyA gayA hai| gAthA naM. 14 kI pUrva pIThikA meM brahmadevasUri | janma lete haiM vahA~ dizA rUpa hI gamanakara eka,do,tIna mor3A ne likhA hai,' athedAnIM gAthApUrvArddhana siddhasvarUpamuttarArdhena | khAkara, eka-do yA tIna samaya ke bhItara cale jAte haiN| punarurdhvagatisvabhAvaM ca kathayati' : | athavA sIdhe usI samaya meM jAkara janma dhAraNa kara lete NikkammA----- || 14 // haiN| 15 // artha : siddha bhagavAna karmoM se rahita haiM, ATha guNoM ke ___ uparokta gAthA kI phoTokApI lekara AgarA Akara dhAraka haiM, aMtima zarIra se kucha kama AkAra vAle haiM,loka / 'jaina zodha saMsthAna' AgarA meM se dravyasaMgraha kI prAcIna ke agrabhAga meM sthita haiM,nitya haiM aura utpAda-vyaya se yukta | pAMDulipiyA~ dikhavAI / yahA~ tIna hastalikhita pAMDulipiyA~ haiN||14|| prApta huIM jo isaprakAra haiM : ___ isa gAthA kI pIThikA meM yadyapi brahmadevasUri ne siddha | | 1. pahalI pAMDulipi 12" x 6" ke patroM para likhI hai| svarUpa ke varNana tathA Urdhvagamana svabhAva ke varNana kI | kula 18 patra haiN| yaha pAMDulipi mAgha sudI 10 saM. 1731 ko sUcanA dI hai| parantu vAstava meM kevala siddha svarUpa kA hI | pUrNa huI hai| lipi suvAcya hai / kula gAthA 59 haiM / varNana kiyA gayA hai, Urdhvagamana svabhAva kA varNana nahIM huA 2. yaha 10" x 6" ke kAgajoM para kAlI syAhI se hai| hamezA svAdhyAya karate samaya aisA bhAva AtA thA ki | likhI gaI hai| kula 32 patra haiN| lipi suvAcya hai| yaha jyeSTha Urdhvagamana svabhAva kI gAthA aura honI caahiye| vadI 13 candravAsare saMvat 1821 ko saMpUrNa huI hai| kula sau. ujjvalA jaina ne prAcIna mudrita dravyasaMgraha meM eka gAthA 59 haiN| gAthA naM. 15 aura dikhAI to mana meM atyanta AnaMda huaa| 3. yaha 8" x 5" ke sapheda kAgajoM para kAlI syAhI vaha gAthA evaM pUrva pIThikA isaprakAra hai : se likhI gaI hai| kula 37 patra haiN| lipi suvAcya hai| yaha mAgha | vadI 14 saM0 1879 ko saMpUrNa huI hai| kula gAthA 59 haiN| 16 sitambara 2005 jinabhASita Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. jaina vidyA saMsthAna zrI mahAvIra jI (rAja.) se eka / saMskRti saMsthAna sAMgAnera ke sabhI padAdhikAriyoM ne vicAra dravyasaMgraha prakAzita huA hai, jisake DhUMDhArI vacanikAkAra | kiyA hai ki saMsthAna ke parIkSA borDa se chape huye 'dravyasaMgraha' paM. jayacanda jI chAbar3A (jayapura) rahe haiN| aura hindI | meM yaha gAthA aura bar3hA denI caahiye| hama sabhI anya prakAzakoM rUpAntarakAra zrI dhanakumAra jaina ema.esa.sI. jayapura haiN| isa | se bhI nivedana karate haiM ki ve bhI uparokta gAthA ko, bhaviSya pustaka meM bhI gAthA 14 ke bAda uparokta gAthA 'uktaM ca | ke sabhI prakAzanoM meM zAmila karane kA kaSTa kreN| karake dI gaI hai| vidvAnoM ke lie yaha zodha kA viSaya hai ki brahmadeva ina tInoM pAMDulipiyoM meM, uparokta gAthA naM. 15 | sUri ne TIkA karate samaya uparokta gAthA kI TIkA kyoM nahIM yathAsthAna dI gaI hai| tInoM pAMDulipiyoM meM gAthA kA hindI | kI? yA to unake sAmane jo graMtha upalabdha the, usameM yaha artha bhI ThIka prakAra diyA gayA hai| gAthA nahIM thii| yA anya koI kAraNa thaa| uparokta tInoM pAMDulipiyAM isa bAta ko pramANita kara sabhI vidvAnoM se nivedana hai ki uparokta nirNaya rahIM haiM ki yaha gAthA naM. 15 vAstava meM graMtha kI hI gAthA hai| ke saMbaMdha meM yadi koI Apatti yA vicAra hoM to avazya aura isaprakAra graMtha meM 58 kI bajAya 59 gAthA ho jAtI haiN| | sUcita karane kA kaSTa kreN| sabhI Agata patroM para vicAra sAtha hI eka chUTA huA viSaya bhI pUrNa ho jAtA hai| karane ke uparAMta hI navIna prakAzana meM uparokta gAthA zAmila ina samasta pramANoM ke upalabdha ho jAne para zramaNa | kI jaayegii| mAnI dvIpAyana dvIpAyana nAmaka eka muni the| ve ratnatraya dhAraNa kiye hue the| mahAna tapasvI the| ve cAhate to unakI tapasyA kA phala mIThA bhI ho sakatA thA, kintu ve dvArikA ko jalAne meM nimitta bana gye| divyadhvani ke mAdhyama se jaba inheM jJAta huA ki mere nimitta se bAraha varSa ke bAda dvArikA jala jAyegI, to yaha socakara ve dvArikA se dUra cale gaye ki bAraha varSa ke pUrva nahIM lauttege| samaya bItatA gayA aura bAraha varSa bIta gaye hoMge, aisA socakara ve vihAra karate hue dvArikA ke samIpa Akara eka bagIce meM pahu~ce, jahA~ ve dhyAnamagna ho gye| ____ yAdava vahA~ aaye| dvArikA ke bAhara pheMkI gayI zarAba ko unhoMne pAnI samajhA aura pI gye| madirApAna kA pariNAma yaha haA ki yAdava naze meM hoza kho baitthe| pAgaloM kI taraha ve vahA~ paha~ce. jahA~ dIpAyana mani dhyAnastha the| muni ko dekhakara yAdava unheM gAliyA~ dene lge| itanA hone para bhI muni dhyAnastha rahe, kintu jaba yAdava naze meM cUra hokara muni ko patthara mArane kI kriyA bahuta dera taka karate rahe, taba dvIpAyana kA mana apamAna sahana nahIM kara skaa| mana ko Thesa pahuMcI aura mAna jAgRta huA, isake lie krodha jAgA aura usake phalasvarUpa taijasaRddhi kA udaya huA jisake prabhAva se dvArikA jalakara rAkha ho gyii| Azaya yaha hai ki mAna-sammAna kI AkAMkSA pUrI na hone para krodha utpanna ho jAtA hai, jisa krodhAgni ke bhar3akane se bar3I-bar3I hAniyA~ ho jAtI haiN| ata: mArdava dharma dhAraNa kreN| dvIpAyana muni ko bhItara to yahI zraddhAna thA ki maiM muni hU~, merA vaibhava samayasAra hai, samatA pariNAma hI merA nidhi hai, mArdava merA dharma hai, maiM mAnI nahIM hU~, lobhI nahIM hU~, merA yaha svabhAva nahIM hai / ratnatraya dharma unake pAsa thA, usI ke phalasvarUpa unheM Rddhi prApta huI thI, lekina mana meM yaha paryAya buddhi jAgrata ho gayI ki ye mujhe gAlI de rahe haiM, mujha para patthara barasA rahe haiN| yaha paryAyabuddhi mAna ko paidA karanevAlI hai| ata: jJAnI bano aura paryAyabuddhi utpanna na hone do| upayoga meM sthira rho| "vidyAkathAkuMja' se sAbhAra -sitambara 2005 jinabhASita 17 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jijJAsA-samAdhAna paM. ratanalAla bainAr3A praznakartA : sau. saMgItA jaina, naMduravAra artha : samyagdarzana, samyagjJAna ina donoM meM se eka kA jijJAsA : avirata samyagdRSTi mokSamArgI hai yA nahIM? AtmalAbha hote, uttara jo cAritra hai. vaha bhajanIya hai / yadi hai to usake cAritra kauna-sA prakaTa huA kahalAyegA? | arthAta samyagdarzana hone para samyakacAritra kA honA avazyaMbhAvI mithyAcAritra bhI usake nahIM hai / usake samyakucAritra hotA | na hai yA nahIM? AcArya guNabhadra ne uttarapurANa meM bhI kahA hai : samAdhAna : tattvArthasUtra ke prArambha meM AcArya umAsvAmI sametameva samyaktvaM, jJAnAbhyAM cAritaM matam / mahArAja ne yaha sUtra likhA hai-'samyagdarzanajJAnacAritrANi syAtAM vinApi tenena, guNasthAne caturthake / / 74/543 mokssmaargH|' artha : samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritra samyakcAritra to samyagdarzana va samyagjJAna sahita hotA kI ekatA hI mokSamArga hai / isakI TIkA meM AcArya pUjyapAda hai, kintu caturtha guNasthAna meM samyagdarzana aura samyagjJAna, svAmI ne likhA hai ki, 'samyagdarzanaM samyagjJAnaM samyakcAritra- samyakacAritra ke binA bhI hote haiN| mityetat tritayaM samuditaM mokSasya sAkSAnmArgo veditvyH|' uparokta pramANoM se spaSTa hai ki avirata samyagdRSTi ke artha- samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritra ye tInoM samyakcAritra nahIM hotA aura jaba taka samyakcAritra nahIM hai, milakara sAkSAt mokSa kA mArga haiM, aisA jAnanA cAhiye / isa | taba taka mokSamArgI bhI nahIM hai / jaisA ki pravacanasAra gAthA Agama-pramANa ke anusAra avirata samyagdRSTi mokSamArgI nahIM 236 kI TIkA meM amRtacandrAcArya ne kahA hai, 'ata AgamajJAna hai / usake kauna-sA cAritra huA isa saMbaMdha meM gommaTasAra tattvArthazraddhAna saMyatatvAnAma yauga padyasya mokSa mArgatva jIvakANDa gAthA 12 meM spaSTa kahA hai ki 'cArittaM Natthi jado vighaTetaiva / artha : isase AgamajJAna, tattvArtha zraddhAna tathA avirada aMtesu tthaannesu|' artha : avirata samyaktva guNasthAna | saMyatattva ke ayugapatattva vAle ke mokSamArga ghaTita nahIM taka cAritra nahIM hotA hai| mokSamArga prakAzaka meM paM. ToDaramala | hotA / jI ne naveM adhikAra meM spaSTa likhA hai ki, 'tArauM anantAnubaMdhI mokSamArga prakAzaka meM paM. ToDaramalajI ne bhI kahA ke gaye kichu kaSAyana kI mandatA to ho hai, parantu aisI mandatA na ho hai, jAkari koU cAritra nAma pAvai............. hai : 'yahA~ prazna-jo asaMyata samyagdRSTi ke to cAritra nAhIM vAkai mokSamArga bhayA hai ki na bhayA hai, tAkA samAdhAnajahA~ aisA kaSAyani kA ghaTanA hoya, jAkari zrAvaka dharma va mokSamArga yAkai ho sI, yahu to niyama bhayA / tArauM upacAra teM munidharma kA aMgIkAra hoya tahA~ hI cAritra nAma pAvai hai.... yAkai mokSamArga bhayA bhI khiye| paramArtha taiM samyakacAritra mithyAtvAdi asaMyata paryanta guNasthAnani viSai asaMyama nAma bhaye hI mokSamArga ho hai...... taise asaMyata samyagdRSTi ke vItarAga pAvai hai|' bhAva rUpa mokSamArga kA zraddhAna bhayA, tAtai bAko upacArateM yadi caturthaguNasthAna meM cAritra kA aMza mAnA jAye, to | mokSamArgI kahie, paramArtha teM vItarAga bhAvarUpa pariName hI vahA~ cAritra kI apekSA kSAyopazamika bhAva honA cAhie / | mokSamArga ho sii|' parantu zrI SaTkhaMDAgama meM spaSTa kahA hai-'asaMjada sammAiTThitti uparokta pramANoM ke anusAra avirata samyagdRSTi ko ko bhAvo uvasamio vA khaiyo vA khaovasamio vA bhaavo|| samyakcAritra huA nahIM kahA jA sakatA / ata: vaha mokSamArgI 5||odienn bhAveNa puNo asNjdo||6||' bhI nahIM hai| ___ artha : asaMyata samyagdRSTi ke kauna-sA bhAva hai ? praznakartA : DaoN. e. ke. jaina sAgara aupazamika bhAva bhI hai, kSAyika bhAva bhI hai aura kSAyopazamika bhAva bhI hai // 5 // asaMyata samyagdRSTi kA asaMyata bhAva jijJAsA : alokAkAza meM kAla dravya nahIM hotA, audayika hai| 6 // phira vahA~ pariNamana hotA hai yA nahIM? yaha bhI batAyeM ki kAladravya meM, svayaM meM pariNamana kaise hotA hai ? rAjavArtika 1/1 meM isa prakAra kahA hai,-'samyagdarzanasya samyagjJAnasya vA anyatarasyAtmalAbhe caaritrmuttrN| bhajanIyaM samAdhAna : uparokta viSaya para vRhadadravya saMgraha gAthA18 sitambara 2005 jinabhASita Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 kI TIkA meM isataraha kahA hai, lokabahirbhAgekAlANu- | kAraNa svayaM kAla hI hai| dravyAbhAvAtkathamAkAzadravyasya pariNatiriti cet ? akhaNDa vRhada dravyasaMgraha gAthA-22 kI TIkA meM isaprakAra dravyatvAdekadezadaNDAhata kumbhakAracakrabhramaNavat, tathaivekedeza kahA hai, 'jisaprakAra AkAzadravya anya saba dravyoM kA AdhAra manoharasparzanendriyaviSayAnubhavasarvAGgasukhavata, lokamadhyasthita | hai aura apanA bhI AdhAra hai, isIprakAra kAladravya bhI anya * kAlANudravyadhAraNaika dezenApi sarvatra pariNamanaM bhvtiiti|' dravyoM ke pariNamana meM sahakArI kAraNa hai aura apane pariNamana artha : lokAkAza ke bAhya bhAga meM kAlANudravya | meM bhI sahakArI kAraNa hai| kA abhAva hone se AkAza-dravya kA pariNamana (alokAkAza jijJAsA : azubha taijasa kA putalA lauTakara Ane meM) kisa prakAra hotA hai ? para usa muni ko bhI bhasma karatA hai yA nahIM? AkAza akhaMDa dravya hone se, jisa prakAra kumhAra samAdhAna : uparokta viSaya para AcAryoM ke do mata ke cAka ke eka bhAga meM lakar3I se preraNA karane para pUrA | | upalabdha hote haiN| cAka bhramaNa karatA hai, tathA sparzendriya ke viSaya kA eka 1. svAmI kArtikeyAnuprekSA gAthA 176 kI TIkA bhAga meM manohara anubhava karane se samasta zarIra meM sukha kA meM isaprakAra kahA hai, svasya mano'niSTajanakaM kiMcitkAraNAntara anubhava hotA hai, usIprakAra lokAkAza meM rahe hue mavalokya samutpanna krodhasya saMyamanidhAnasya........virUddhaM vastu kAlANudravya ke, eka bhAga meM sthita hone para bhI, sampUrNa bhasmasAtkRtya tenaiva saMyaminA saha ca bhasmaM vrajati, dviipaaynvt| AkAza meM pariNamana hotA hai| artha : apane mana ko aniSTa utpanna karane vAle kisI anya paMcAstikAya gAthA-24 kI TIkA meM bhI isaprakAra kAraNa ko dekhakara jinako krodha utpanna huA hai aise saMyama kahA gayA hai : ke nidhAna muni ke zarIra se nikalA huA azubha taijasa kA prazna : loka ke bAharI bhAga meM kAlANu dravya ke | putalA, viruddha vastu ko bhasmasAta karake unhI muni ke sAtha abhAva meM AlokAkAza meM pariNamana kaise hotA hai ? bhasma ho jAtA hai arthAt una muni ko bhI bhasma kara detA hai uttara - jisaprakAra bahuta bar3e bA~sa kA eka bhAga aura svayaM bhI samApta ho jAtA hai / dvIpAyana muni kI taraha / sparza karane para sArA bA~sa hila jAtA hai......athavA jaise 2. dravyasaMgraha gAthA 10 kI TIkA meM bhI bilkula sparzana indriya ke viSaya kA yA rasanA indriya ke viSaya kA isI prakAra kahA gayA hai / priya anubhava eka aMga meM karane se samasta zarIra meM sukha kA parantu AcArya akalaMka svAmI ne isa saMbaMdha meM apanA anubhava hotA hai, usIprakAra lokAkAza meM sthita jo alaga abhiprAya batAyA hai jo isaprakAra hai : kAladravya hai vaha AkAza ke eka deza meM sthita hai, to bhI yate rUgracAritrasyAtikuddhasya jIvapradeza saMyuktaM sarva alokAkAza meM pariNamana hotA hai, kyoMki AkAza bahirniSkramya dAhyaM parivRtyAvatiSThamAnaM niSpAvaharitaphala eka akhaNDa dravya hai / paripUrNAsthAlImiva pacati, paktvA ca nivartate, atha ApakI jijJAsA ke dUsare prazna kA uttara yaha hai ki ciramavatiSThateagnisAddAhyo'rtho bhavati, tdetnniHsrnnaatmkm| kAla dravya anya dravyoM ke pariNamana ke sAtha-sAtha, apane | artha : ni:saraNAtmaka taijasa ugracAritravAle atikrodhI pariNamana meM bhI sahakArI kAraNa hai, jaisA ki paMcAstikAya yati ke zarIra se nikalakara jisa para krodha hai use gherakara gAthA-24 kI TIkA meM kahA hai, 'kAlasya kiM ThaharatA hai aura use zAka kI taraha pakA detA hai| phira pariNatisahakArikAraNamiti / AkAzasyAkAzAdhAravat vApisa hokara yati ke zarIra meM samA jAtA hai / yadi adhika jJAnAdityaratnapradIpAnAM svaparaprakAzavacca kAladravyasya | dera Thahara jAye to use bhasmasAta kara detA hai / (hindI TIkA pariNate : kAla eva sahakArikAraNaM bhvti| artha : kAla | paM. mahendrakumAra jI nyAyAcArya) isa pramANa ke anusAra kadAcit dravya kI pariNati meM sahakArI kAraNa kauna hai ? mani ko bhI bhasma kara detA hai athavA nahIM bhI karatA hai) uttara : jisa prakAra AkAza svayaM apanA AdhAra hai, 1/205, prophesarsa kaoNlonI, harIparvata, tathA jisaprakAra jJAna, sUrya, ratna vA dIpaka Adi svapara AgarA-282 002 prakAzaka haiM, usIprakAra kAladravya kI pariNati meM sahakArI -sitambara 2005 jinabhASita 19 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlavArtA ahaM kA visarjana DaoN. surendra kumAra jaina 'bhAratI' eka bAra eka vyakti ne parvata ke samIpa pahu~cakara | parvata ke isa kathana ko sunakara vaha vyakti bolAdekhA ki vaha choTA dikhAI de rahA hai aura parvata uuNcaa| Aja | 'saMsAra meM jise bhI U~cAI milatI hai, vaha isI taraha kisItaka vaha yahI samajhatA thA ki U~cAI meM, usase bar3A aura | na-kisI ke sahAre se hI to milatI hai| tuma bhI to isI koI nahIM hai| usakA kada bhI ausata AdamiyoM se kucha | taraha U~ce bane ho|' adhika hI thA, lagabhaga sAta phutt| ataH abhimAna kucha | yaha suna parvata bolA- 'nahIM, aisA nahIM hai| maiMne apanI adhika hI thaa| lokokti hai ki, jaba U~Ta pahAr3a ke nIce | U~cAI pAne ke lie kisI kI chAtI ko rauMdA nahIM hai, kisI AtA hai, tabhI use apanI nimnatA kA bhAna hotA hai| isa | ko pada-dalita nahIM kiyA hai, balki kaNa-kaNa miTTI vyakti ke sAtha bhI yahI huaa| jor3akara havA, pAnI kI mAra sahate hue yaha U~cAI pAyI hai| usa vyakti ne nizcaya kiyA ki vaha parvata se U~cA | lAkhoM varSoM kI sAdhanA aura tapasyA kA pariNAma hai, merI yaha hokara dikhaayegaa| usane kamara kasa lI aura parvata ko | U~cAI / tamheM bhI yaha U~cAI apane satkarmoM evaM svAvalambana padadalita karate hue abhimAna sahita car3hanA prArambha kiyaa| se pAnA caahie|' mana meM utsAha aura vijetA banane kI cAha lie, vaha parvata usa vyakti ko parvata kI bAtoM se lagA ki jaise para car3hatA hI gayA aura usane dekhA ki vaha kSaNa A gayA hai, | kisI ne use uccatA ke rahasyoM se paricita karA diyA ho| jaba vaha parvata ko apane pairoM ke nIce dabAye, usake uccatama | use parvata kI U~cAI ke kAraNoM kA hI bhAna nahIM haA, zikhara para khar3A hai| use lagA ki aba vaha kisI se choTA | apitu apanI uccatA ke lie mArga bhI sUjha gyaa| vaha apane nahIM hai| sabase bar3A ho gayA hai| vaha garva se phulA nahIM | sthAna para jhakA aura hAtha joDakara parvata ko namaskAra kara smaayaa| vijetA kA bhAva usake mana meM hI nahIM, cehare para bhI | bolA- 'mujhe kSamA karanA bhAI, maiMne tumhArA apamAna kiyaa| spaSTa jhalaka rahA thaa| vAstavika U~cAI kisI ko pada-dalita karake nahIM apit usane parvata se kahA - 'dekho parvata! tuma padadalita | sAdhanA kI saphalatA aura satkarmoM se milatI hai| Aja maiM ho gaye ho| maiM tumase bhI U~cA ho gayA huuN|' yaha acchI taraha jAna gayA huuN|' usa vyakti ke isaprakAra daMbhapUrNa vacana sunakara parvata | parvata ne yaha sunakara kahA- 'he mAnava! aba tuma choTe jora se ha~sA aura bolA ki- 'tuma mujhase U~ce kahA~ hue ho? | nahIM ho, balki tumane vAstavika rUpa se mujhase bhI adhika jisa U~cAI para tuma itanA ghamaNDa kara rahe ho, yaha U~cAI to U~cAI ko pA liyA hai, kyoMki tumane apane ahaMkAra kA tumane mere kandhoM para khar3e hokara prApta kI hai| yadi maiM apane | visarjana kara jhukanA sIkha liyA hai| vAstava meM ahaM kA kandhe haTA lU~ to tuma eka kSaNa bhI isa U~cAI para Thahara nahIM | visarjana hI sabase bar3I uccatA hai|' skoge|' ela-65, nyU indirA nagara, burahAnapura (ma.pra.) vIra dezanA jinakA citta kevala dharma meM hI Asakta rahatA hai, aise yogIjana ko bhI bhavya jIvoM se anurAga huA karatA hai| Even yogis, whose mind is always intent upon dharma, have affection for the souls capable of attaining liberation (bhavya souls). dharma duHkharUpI lakar3iyoM ko bhasma karane ke lie agni ke samAna hai| Dharma is the fire that reduces the firewood of misery into cinders. vidvAn jana svayaM hI dharma kArya meM pravRtta huA karate haiN| The wise, on their own volition, take to the auspicious activity. munizrI ajitasAgara jI 20 sitambara 2005 jinabhASita Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcAra janmabhUmi hajArIbAga meM jainasaMta zrI pramANasAgara jI mahArAja prAcArya paM. nihAlacanda jaina saMta lAr3ale lAla ko kahIM patha ke kaMkar3a na cubha jAyeM / zahara bhara meM lage lAuDaspIkaroM se vaMdana/ abhinandana gItoM ke svaroM se pUrA AkAza kSitija guMjAyamAna ho rahA thA / hajArIbAga meM rAmanavamI kA mahotsava pUre bihAra aura jhArakhaNDa meM apane DhaMga kA eka viziSTa utsava hotA hai| logoM ko yaha romAMcita kara gayA ki rAmanavamI jaisA yaha jalUsa 12 pharavarI ko sAdRzya ho rahA hai| sArA zahara dulhana kI bhA~ti sajA huA thaa| Der3ha sau svAgata dvAra aura una para jhUmate toraNa vaMdanavAra sabhI samudAyoM ke abhUtapUrva umaMga aura utsAha kI jhAMkI prastuta kara rahe the / cAturmAsa sthApana pRSThabhUmi : 'jananI janmabhUmizca svargAdapi garIyasI' isa sUtra ko sAkAra kara diyA hajArIbAga kI mATI ne, jahA~ Aja se 37 varSa pUrva eka bAlaka navIna ko janma diyA thA, jananI sohanIdevI ne| Aja jananI aura janmabhUmi donoM bAga-bAga haiM, usa sapUta ko saMta ke rUpa meM apane gRhanagara meM praveza karate hue| sAdhu-yAnI jisane apane jIvana ko sAdha liyA hai| jisane indriya-viSaya bhoga ke patha se pare hokara yoga aura Atma-sAdhanA ke patha ko svIkAra kara, kAma kI kAmanA aura rasanA ke svAda ko jItakara nirgrantha sAdhu kA svarUpa AtmasAta kara liyA hai| vaha jaina saMta haiM muni zrI 108 pramANasAgara jI, jo madhyapradeza ke satanA se siddha kSetra zrI sammedazikhara madhuvana kI ora apanI avirAma pada yAtrA karate hue 12 pharavarI 2005 ko padArpaNa kiyaa| vairAgya patha para nikalane ke ThIka 22 varSa pazcAt yaha suyoga hajArIbAga ko prApta huaa| mA~ kI mamatA aura janmabhUmi ke vAtsalya ne tRSita netroM se isa lAr3ale sapUta yuvA tapasvI kA aisA abhinandana kiyA ki jhArakhaNDa ke lie eka itihAsa bana gyaa| svAgata meM palaka pAvar3e bichAye nagaravAsI 4 ki.mI. lambe patha para katArabaddha khar3e jaya jaya ghoSa kara rahe the| jaise mahAtmA buddha punaH zuddhodhana ke rAjamahala kI ora pratyAvarttana kara rahe hoN| lagabhaga 20 hajAra ke janamAnasa ne nAca-nAca * kara isa nagara meM utsava aura umaMga kA jo mAhaula nirmita kara diyA thA, vaha najArA basa dekhane lAyaka thA / rAtabhara nagara ke rAjapatha ko agravAla yuvA maMca ke navayuvakoM ne svayaM jhADU lagAkara ise ghara AMgana kI taraha sApha kara diyA tAki pUjya munizrI ne apanA prathama udbodhana aura pravacana usI zikSA saMsthAhindU ucca vidyAlaya ke prAMgaNa meM kiyA, jahA~ Apane laukika zikSA grahaNa kI thii| vaha zikSA saMsthAna bhI | Aja apane aise sRjita saMta sapUta ko dekhakara kitanI Atma vivhala ho rahI hai| dasahajAra prabuddha zrotAoM, zikSakoM, sahapAThiyoM aura bacapana ke saikar3oM mitroM ne na kevala Apake maMgala pravacana kA rasAsvAdana liyA balki yaha guhAra bhI kI ki 2005 kA agalA cAturmAsa gRhanagara hajArIbAga meM hI ho| kyoMki cAra dina ke pravAsa se antarmana kI pyAsa kaise tRpta ho sakatI thI / munizrI yahA~ kama se kama cAra mAha kA varSAyoga sthApana kareM, basa yahI nArA cAroM ora se udghoSita ho rahA thA / zraddhA aura AsthA kI tAkata bahuta bar3I hotI hai / cAra dina bAda to munizrI pAvana siddhabhUmi zrI sammedAcala kI ora bar3ha gye| lekina hajArIbAga kI jaina samAja aura nagaravAsiyoM kI pyAsa ko ve dviguNita kara gaye / munizrI madhuvana- sammedazikhara aura rA~cI ke pravAsa meM nirantara logoM * sitambara 2005 jinabhASita 21 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke samUha ke samUha samparka meM Ate rahe aura varSAyoga sthApanA | . agasta 2005 ke prathama pakhavAr3e meM pUjya munizrI kI kI prArthanA ko bar3e AtmavizvAsa ke sAtha karate rhe| Akhira | vizeSa pravacana mAlA sunane kA saubhAgya ina paMktiyoM ke munizrI ke mauna ne, isa prArthanA ko inake pArasa-guru | lekhaka ko milA aura hajArIbAga meM pA~ca dina rahakara, pUjya saMtaziromaNi AcArya zrI vidyAsAgarajI mahArAja taka phuNcaaii| munizrI ke gRhasthAvasthA kI mAtA zrImati sohanIdevI pitA hajArIbAga kI bhAvanAoM kA samundara hilore letA huA jaba | zrI surendrakumAra seThI aura anya parivArajanoM se bheMTa kara AcAryazrI taka pahu~cA to unakI maskAna aura AzIrvAda ne | usI pAvana gaharaja ko mastaka para lagAne kA sau logoM kI abhilASA ko eka bar3A sambala pradAna kiyaa| | huA, jisameM pUjya munizrI janme aura bar3e hue the| Apake rA~cI kI mahAvIra jayantI aura zrImad jinendrapaMcakalyANaka | cacere bhAI zrI sunIlajaina evaM tAIjI zrImati vimalA jaina mahotsava kI dhArmika dhUmadhAma ke bAda jaba AcAryazrI kA | jinheM Apa mAI kahakara pukArate the, lagabhaga eka ghaMTe taka hajArIbAga meM varSAyoga karane kI anumati aura AzIrvAda | sAkSAtkAra karake unakI manogata bhAvanAoM se rUbarU hue| milA to logoM ke harSAtireka kA ThikAnA nahIM rahA aura muni | usa sAkSAtkAra se yaha bAta sAmane AI ki bAlaka navIna zrI pramANasAgara jI kA mauna mukharita ho gayA jaba unhoMne | ke jIvana meM eka apratyAzita parivartana ghaTita haa| adhyAtma hajArIbAga meM cAturmAsa karane kI udghoSaNA kara dii| phira | aura dharma kA ka,kha,ga' na jAnane vAlA navIna, paramapUjya ke kyA thA, Anana-phAnana meM zahara ke variSTha gaNamAnya nAgarikoM | pArasa prabhAva se unakI suSupta AtmA aise jAga gaI jaise koI ne eka 'cAturmAsa dharma-prabhAvanA' samiti kA gaThana kiyaa| nIMda se jAga jAtA hai| yaha krAMtikArI parivartana unake nAnAjI jisameM hindU samAja ke 21 sammAnanIya sadasyoM ne apanI | ke nagara durga meM huaa| jahA~ AcAryazrI virAjamAna the| aura dharma-sahiSNatA aura manizrI ke jJAna aura cAritra kI tejasvitA | unakI kapA aura AzIrvAda kA aisA prasAda milA ki Aja ko pUrNa garimA ke sAtha nagara meM yazovijaya banAne ke lie | eka vizruta digambara saMta ke rUpa meM unakI tejasvitA pragaTa saMkalpa liyaa| isa sampUrNa cAturmAsa ko yAdagAra banAne ke | ho rahI hai| munizrI ke bahuta sAre bAlamitroM, sahapAThiyoM aura lie saMyojaka zrI bRjamohana kezarI aura saha-saMyojaka zrI | zikSakoM se bhI sAkSAtkAra kiyaa| aura unakI gaharI bhakti banavArIlAla agravAla ne apane saMkalpa ko duhraayaa| digambara aura bhAvanAoM se avagata hokr| yaha socane ke lie bAdhya jaina samAja ke tattvAvadhAna meM bhI eka 'muni zrI pramANasAgara | kara diyA ki munizrI meM aisA kyA sammohana hai, jo prAta: 5 jI cAturmAsa samiti' kA gaThana pRthaka se huaa| jisake | baje se rAtri 10 baje taka, zraddhAluoM aura bhaktoM kA jamAva saMyojaka zrI rAjakumAra ajamerA, adhyakSa zrI pratApa chAbar3A, kama hotA dikhAI nahIM detaa| AtmIya sparza kI eka mahaka maMtrI zrI bhAgacanda lohAr3iyA aura samanvayaka zrI sI.ema. | sampUrNa vAtAvaraNa meM vikharatI huI dikhAI dii| rAtri ko vaiyAvRtti pATanI aura svarUpacanda sogAnI Adi ne sarvasammati se | meM 3 varSa ke bAlaka se lekara 75 varSa ke vRddhajana caraNasparza cAturmAsa kI avadhi meM munizrI ke sAnidhya meM vividha dhArmika | karate hue dekhe gye| pratidina kI prAta:kAlIna pravacana meM AyojanoM ko sampanna karane kA nizcaya kiyaa| aura ravivArIya dopahara ke pravacana meM jaina samAja ke vigata cAra varSa se nagara kA prAcIna zrI digambara jaina AvAlavRddha aura jainetara samAja ke gaNamAnya vyaktiyoM kA pArzvanAtha maMdirajI kA zatAbdI samAroha isI AzA se TAlA apAra janasamUha, munizrI kI lokapriyatA kA eka mIThA jA rahA thA ki jainasamAja hajArIbAga isa mahotsava ko pUjya saMsmaraNa bana gayA hai| jIvana ke naitika guNoM aura mAnavIya munizrI ke sAnnidhya meM hI Ayojita karanA cAhate the, jo mUlyoM para kendrita Apake pravacana kI vAgdhArA se kauna bhIMga AgAmI akTUbara mAha meM sampanna hone jA rahA hai| isI ke nahI jAtA? saMta kA yahI AkarSaNa nagara meM carcA kA viSaya sAtha anya dhArmika Ayojana- jaina yuvA sammelana, zrAvaka banA huA hai| abhI to cAturmAsa kA maMgalAcaraNa hai| dekhie, saMskAra zivira, zrI bhaktAmara stotra anuzIlana rASTrIya Age kyA-kyA hotA hai| aura hajArIbAga ko yahIM kA lAr3alA " vidvatsaMgoSThI Adi AgAmI mAhoM meM sampanna hone jA rahe haiN| sapUta ra sapUta kyA-kyA saugAteM de jAtA hai| jo cAturmAsa ke AdhyAtmika aura dhArmika tAnebAne ko eka javAhara bArDa, bInA (ma.pra.) mUrtarUpa deNge| 22 sitambara 2005 jinabhASita - Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ajitaprasAdajI jaina kA nidhana | AcAryazrI vidyAsAgara jI kA dIkSA divasa sampanna jaina samAja ke eka mUrdhanya vidvAna, nirbhIka patrakAra | pa.pU. nirgranthAcAryavarya jinazAsana yugapraNetA, adhyAtma aura vayovRddha samAjasevI zrI ajitaprasAda jaina kA dinAMka | sarovara ke rAjahaMsa, AcArya vidyAsAgarajI mahArAja kA 38vA~ 25 jUna 2005 I. ko lakhanaU meM dehAvasAna ho gayA / vaha | dIkSA divasa samAroha unakI parama ziSyA pa.pU. AryikAratna vigata DeDha varSa se gambhIra rUpa se asvastha cala rahe the aura | mRdumati mAtAjI, AryikAzrI nirNayamati mAtAjI evaM pichale chaha mAsa se to unakA svAsthya uttarottara zithila | AryikAzrI prasannamati mAtAjI, bA. bra. puSpA dIdI evaM bA.bra. hotA jA rahA thA / tathApi vaha apane dRr3ha manobala se apanA | sunItA dIdI ke sAnnidhya meM bhopAla kI hRdayasthalI cauka cintana lekhana anta taka karate rahe aura Asanna mRtyu se tIna | jaina dharmazAlA meM hajAroM logoM kI upasthiti meM harSollAsa se dina pUrva unhoMne apanA antima lekha likhAyA / 26 jUna ko | manAyA gayA / unakA pArthiva zarIra paMcatatva meM vilIna ho gayA / isa avasara para pa.pU. AryikAratna mRdumati mAtAjI ramAkAMta jaina, cArabAga, lakhanaU-226004 | ne AcAryazrI jI ke jIvana para prakAza DAlate hue kahA ki, 'jisane AcAryazrI ko dekha liyA, samajha liyA, usane dvAdazAMga kA sAra samajha liyA / Aja taka aise durlabha vyaktittva ke pUre bhArata varSa se yAMtrika katlakhAnoM ko banda karavAne | darzana nahIM huye / AcAryazrI eka aise guru haiM jinane Agama hetu vyApaka yojanA | ko sAmane rakhakara apanI jIvana caryA banAyI / Aja ke kRpayA nae khulane vAle yAMtrika katlakhAnoM kI sampUrNa viSama samaya meM jaba loga zramaNa paramparA nakArane lage the, taba jAnakArI hameM upalabdha karAveM yA hamase samparka kreN| | AcAryazrI ne eka aisA Adarza prastuta kiyaa| __ amarAvatI (mahArASTra) meM nagara pAlikA dvArA nava- | AcAryazrI kI jIvanacaryA ko dekhakara loga kalyANa nirmita yAMtrika katlakhAne ko prabala jana sahayoga evaM jana ke mArga para Age bar3ha rahe haiM, logoM kA jIvana dhanya ho rahA Andolana ke mAdhyama se aitihAsika vijaya ke sAtha baMda hai| caturthakAla-sA vAtAvaraNa nirmita ho rahA hai|' karavAne meM saphalatA hAsila karane ke pazcAta, mahAtmA gA~dhI AryikAzrI nirNayamati mAtAjI ne kahA ki 'AcAryazrI ..Azrama, sevAgrAma vardhA meM vigata dinoM sampanna tIna divasIya kA varNana to pUre vizva ke loga kareM to bhI saMbhava nahIM hai| prathama akhila bhAratIya ahiMsA amRtamaMthana sammelana meM itane mahAn vyaktitva ke dhanI haiM AcAryazrI jii|' yAMtrika katlakhAnoM ko sampUrNa deza meM pUrNa rUpa se baMda AryikAzrI prasannamati mAtAjI ne kahA ki 'AcAryazrI karavAne tathA mA~sa-niryAta vyApAra ko baMda karavAne kA saMkalpa jI kI jIvanacaryA dekhakara sArI jinavANI paDhI jA sakatI liyA gayA hai| vartamAna meM sarakAra dvArA prAyaH hara prAMta athavA jile narendra kumAra jaina vandanA' meM pUrNa gopanIya tarIke se yAMtrika katlakhAnoM ko kholane kI yojanAe~ nirmANAdhIna haiM / aisI yojanA kI jAnakArI janasAdhAraNa ko prAyaH kAphI vilamba se lagapAtI hai| "zramaNa jJAna bhAratI" meM yoga zivira sAnanda sampanna sampUrNa deza ke ahiMsApremI saMgaThana/vyaktiyoM se hamArA zrI 1008 jambU svAmI di. jaina siddhakSetra caurAsI vinamra anurodha hai ki yadi kahIM bhI AsapAsa yAMtrika | matharA meM sthApita zramaNa jJAna bhAratI saMsthAna meM di. 18 jalAI katlakhAnA khulane kI Apako jAnakArI hai, to kRpayA adhika | se 22 julAI taka chatarapura se padhAre paM. zrI phulacanda jI se adhika tathya ikaTThe karane kA prayAsa kareM tathA yathAsaMbhava | yogAcArya ke sAnnidhya meM yoga zivira kA Ayojana kiyA pramANa evaM pepara kaTiMgsa ke sAtha evaM apane pUre nAma, patA, | gayA. jisameM 55 vidyArthiyoM ko yogAsana, prANAyAma aura phona, mobAIla nambara ke sAtha hameM zIghra sacita kareM zIghra | zuddhi-kriyAoM kA abhyAsa karAyA gyaa| jisase vidyArthiyoM samparka kareM / ko aneka lAbha hue evaM yoga se jIvana ko saMyamita karane DaoN. ciraMjIlAla bagar3A, kA mArga-darzana prApta huaa| vartamAna pariprekSya meM yoga kI 46 sTrANDa roDa, tIsarA tallA, kolakAtA-700007 mahatvatA para yogAcArya jI dvArA prakAza DAlA gayA / -sitambara 2005 jinabhASita 23 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNinI AryikA 105 zrI syAdvAdamatI mAtAjI kA | akhaNDa bhaktAmara pATha rakhA gyaa| cAturmAsa kara rahe paramapUjya madanagaMja-kizanagar3ha meM cAturmAsa AcArya zrI vidyAsAgara mahArAja ke ziSya ailaka zrI dayAsAgara gaNinI AryikA 105 zrI syAdvAdamatI mAtAjI kA | mahArAja ke parama sAnnidhya meM bhaktAmara vrata kA udyApana cAturmAsa, madanagaMja-kizanagar3ha jaina samAja ke lie ati | sampanna huaa| prasannatA evaM ullAsa bharA thA / jaba gaNinI AryikA 105 zrImati vidhi jaina syAdavAdmatI mAtAjI saMgha sahita pATanI phArma se prAtaH 7.00 zrI digambara jaina baDA maMdira karelI ( narasiMhapura) baje ravAnA hokara AdinAtha kaoNlonI sthita AdinAtha zodhakartAoM kA bhAvabhInA sammAna jinAlaya, zrI munisuvratanAtha jinAlaya, zrI candraprabha jinAlaya ___ zrI digambara jaina samAja babInA dvArA 'maitrI samUha' ke ke darzana karate hue bhavya samAroha pUrvaka zrI AdinAtha maMdira | sahayoga se AcAryazrI vidyAsAgarajI ke ziSya muni zrI darzanArtha phuNcii| darzana pazcAt zrI AdinAtha bhavana meM dharmasabhA | kSamAsAgara jI evaM munizrI bhavyasAgara jI ke sAnnidhya meM kA Ayojana kiyA gayA / kizanagar3ha Agamana para mAtAjI 'zruta paMcamI parva' 11 evaM 12 jUna 2005 ko vidvAnoM ke va saMgha kA gaNamAnya nAgarikoM sahita hajAroM nara nAriyoM ne | garimAmayI sammAna ke sAtha manAyA gayA / isa prasaMga para . bhAvabhInA svAgata kiyA / munidvaya ke maMgala pravacanoM kA lAbha sabhI ne liyA / mAtAjI ke pravacana pratidina prAta: 8:00 baje se zrI zruta paMcamI para 12 jUna ko vidvat sammAna samAroha meM AdinAtha bhavana meM ho rahe haiM aura sabhI nara-nArI dharma lAbha | padhAre vidvAnoM ne samanvita rUpa se AcArya zrI vidyAsAgara le rahe haiM / jI ke citra ke samakSa dIpa prajjvalita kara Ayojana prArambha pArasamala bAkalIvAla kiyaa| suzrI sRSTi va anujA ne madhura maMgalAcaraNa prastuta mahAmaMtrI, pUjya gaNinI 105 AryikA kiyA / kAryakrama meM prAcArya narendraprakAza jaina phirojAbAda syAdvAdamatI cArtumAsa samiti, dvArA racita 'sAmAjika ekatA ke cAra sUtra' kA vimocana zrI madanagaMja-kizanagar3ha ena.ela. bainAr3A ne kiyaa| paM. zItalacaMdra jaina jayapura dvArA hajArIbAga meM dharma prabhAvanA evaM racita AcArya zrI jJAnasAgara evaM AcArya zrI vidyAsAgara jI zrI digambara jaina mandira kA zatAbdI samAroha ke vyaktitva evaM kRtitva viSayaka zodha saMdarzikA kA vimocana saMta ziromaNI AcArya zrI 108 vidyAsAgara jI mahArAja | paM. narendraprakAza jaina ne kiyA / sammAna kA silasilA paM. ke parama prabhAvaka ziSya hajArIbAga nagarI ke gaurava rASTrasaMta | narendraprakAza jaina tathA paM. zItalacaMda jaina ke AtmIya va muni 108 zrI pramANasAgara jI mahArAja kA sasaMgha hajArIbAga | bhAvabhIne sammAna se huaa| isI krama meM pUjya AcAryadvaya ke meM vibhinna dhArmika kAryakramoM ke sAtha cAturmAsa ho rahA hai / vyaktitva tathA kRtitva para zodha karane evaM karAnevAle vidvAnoM isa avadhi meM sthAna-sthAna para pravacana zrRMkhalAe~ Ayojita | zrImatI DaoN. lakSmI zarmA jayapura, DaoN. mAlatI jaina mainapurI, kI jA rahI haiM, jisase jana-jana meM dharma prabhAvanA ho rahI hai / | DaoN. monikA vArSNeya barelI, DaoN. rAmaavatAra zarmA va DaoN. cAturmAsa kI avadhi meM di. 6 akTUbara se 14 akTUbara | kailAzacaMda zarmA jayapura evaM DaoN. zrImatI mInA jaina chatarapura taka zrI digambara jaina mandira, bar3A bAjAra, kA zatAbdI samAroha | kA AtmIya sammAna zrI pI.ela. bainADA AgarA sahita maitrI vibhinna dhArmika AyojanoM ke sAtha manAyA jAegA / isa | samaha, babInA kI digambara jaina samAja, digambara jaina mahilA avadhi meM kalpadrama mahAmaNDala vidhAna evaM vizva zAnti | maMDala va jinavANI digambara jaina pAThazAlA ke baccoM ne mahAyajJa, yuvA sammelana, ahiMsA zAkAhAra railI, gajaratha | tilaka, zAla, zrIphala, pratIkacinha evaM aneka AkarSaka mahotsava bhI Ayojita hoNge| upahAra Adi bheMTa kara sammAnita kiyA / isa avasara para samasta sAdharmI jana savinaya Amantrita haiN| pUjya munidvaya ne apane AzIrvacana meM. jIvana meM dharma ko rAjakumAra jaina ajamerA, | dhAraNa kara saccA manuSya banane kA AvhAna kiyA / jaina mukhya saMyojaka, cAturmAsa samiti | | maMdira sthita AcArya jJAnasAgara graMthAlaya kA udghATana paM. narendraprakAza jI ne kiyA evaM rAtri meM unhoMne maMgala pravacana akhaNDa bhaktAmara pATha die / karelI meM dinAMka 27/5/2005 se 28/05/2005 taka DaoN. sumati prakAza jaina, chatarapura 24 sitambara 2005 jinabhASita Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'auSadhi aura prasAdhana sAmagrI (saMzodhana) vidheyaka, 2005 ' ke saMbaMdha meM patra sAdharmI bhAiyoM se nivedana hai ki apane-apane kSetra ke sAMsadoM se milakara, sAMsadoM ke dvArA sthAyI samiti, svAsthya aura parivAra kalyANa maMtrAlaya ke adhyakSa ko nimna patra bhijavAe~, tAki 'auSadhi aura prasAdhana sAmagrI (saMzodhana) vidheyaka, 2005' ke saMbaMdha meM patra meM likhe sujhAvoM ko kriyAnvita karavAyA jA ske| prati, mAnanIya zrI amarasiMha jI, sAMsada rAjya sabhA sadasya, uttarapradeza adhyakSa- sthAyI samiti, svAsthya aura parivAra kalyANa maMtrAlaya dvArA zrI momarAja siMha, avara saciva, rAjyasabhA sacivAlaya, kamarA naM. 539, saMsadIya saudha, naI dillI- 110001, phona : 011-23034093, phaiksa : 23018708/23793633 viSaya : ' auSadhi aura prasAdhana sAmagrI (saMzodhana) vidheyaka, 2005 ' ke saMbaMdha meM sujhAvoM ke kriyAnvayana hetu / mahodaya, sampAdaka 1. bhArata ke rAjapatra, asAdhAraNa, bhAga sekenDa, khaNDa-2, dinAMka 10 maI 2005 meM prakAzita evaM kendrIya svAsthya aura parivAra kalyANa maMtrAlaya se saMbaMdhita sAMsada zrI amarasiMha jI kI adhyakSatA vAlI sthAyI samiti ke samakSa jA~ca evaM prativedana hetu vila naM. LIV of 2005 'auSadhi aura prasAdhana sAmagrI ' (saMzodhana) vidheyaka, 2005' bhejA gayA hai| bhAratIya saMsada ke rAjya sabhA sacivAlaya, naI dillI meM 10 maI, 2005 ko punaH sthApita aura laMbita isa vidheyaka meM 'auSadhi aura prasAdhana sAmagrI adhiniyama, 1940 ' ke vibhinna upabaMdhoM meM aura saMzodhana kiyA jAnA prastAvita kiyA gayA hai / 2. deza meM apamizrita aura nakalI auSadhiyoM ke sahaja pravAha aura unake hAnikAraka pariNAmoM ko dRSTi meM rakhakara ukta vidheyaka meM kucha saMzodhanoM kA prArUpa taiyAra kiyA gayA hai| samiti ne isa vidheyaka ke upabaMdhoM para vyApaka parAmarza karane ke uddezya se usa para sujhAva / vicAra / TippaNiyoM ko AmaMtrita karane hetu rAjya sabhA sacivAlaya dvArA vigata 21 jUna, 2005 ko dainika bhAskara, bhopAla, madhyapradeza meM vijJApana prakAzita/prasArita karAyA thaa| 3. isa saMbaMdha meM ukta vidheyaka kI viSaya-vastu se saMbaMdhita eka anya mahatvapUrNa viSaya ko sacivAlaya, saMbaMdhita maMtrAlaya evaM usakI sthAyI samiti ke samakSa vicArArtha prastuta kiyA jA rahA hai, tAki ukta adhiniyama ke upayukta upabaMdha/upabaMdhoM meM bhI Avazyaka saMzodhana kie jAkara isI vidheyaka meM isa viSaya ko sammalita kiyA jA ske| 4. vigata kucha varSoM pahale kendrIya svAsthya evaM parivAra kalyANa maMtrAlaya, naIdillI ke dvArA 'khAdya apamizraNa nivAraNa adhiniyama, 1954' ke kucha upabaMdhoM meM Avazyaka saMzodhana / parivardhana kiyA gayA thA / isa viSaya meM vibhAga dvArA adhisUcanA jI. esa. Ara. 245 (I), dinAMka 04.04.2001 ko jArI kI hai, jo 04.10.2001 ko prabhAvazIla bhI ho cukI hai| isa adhisUcanA meM paribhASita mAMsAhAra yukta khAdya padArtha ke paikeja para mAMsAhArI khAdya padArtha hone kI sUcanA dene vAle pratIka cinha ko "bhUre raMga" se banAyA jAnA anivArya kiyA jA cukA hai| 5. isI prakAra, jI. esa. Ara. 908 (I), dinAMka 20.12.2001 ko adhisUcanA jArI kI gaI thI, jo 20 jUna, 2001 se prabhAvazIla ho cukI hai| isameM paribhASita 'zAkAhAra sAmagrI yukta' khAdya padArtha ke paikeja para 'zAkAhArI khAdya 'padArtha' hone kI sUcanA dene vAle pratIka cinha ko "hare raMga" se banAyA jAnA anivArya kiyA jA cukA hai| ukta donoM adhisUcanAoM se saMbaMdhita vistRta vivaraNa ko bhArata ke rAjapatra meM avalokita kiyA jA sakatA hai| 6. bhArata ke saMvidhAna kI dhArAoM - 19 (1) (a), 21 tathA 25 meM bhArata ke nAgarikoM ko yaha maulika adhikAra * sitambara 2005 jinabhASita 25 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekara surakSA pradAna kI gaI hai ki ve jina khAdya padArtha, auSadhi athavA prasAdhana sAmagriyoM Adi prayoga kara rahe haiM, ve kina padArthoM se nirmita kI gaI haiM, yaha jAnane kA unheM saMvidhAna pradatta pUrNa adhikAra prApta hai| 7. saMvidhAna dvArA nAgarikoM ko pradatta maulika adhikAroM kI surakSA hetu hamArA yaha anurodha hai ki "khAdya apamizraNa nivAraNa adhiniyama, 1954" meM kie gae uparyukta saMzodhanoM ke anurUpa hI " auSadhi aura prasAdhana sAmagrI adhiniyama 1940 " ke ucita / saMbaMdhita upabaMdhoM ko bhI saMzodhita kiyA jaae| isa hetu jo auSadhiyA~ evaM prasAdhana sAmagriyA~ mAMsAhAra yukta sAmagrI se nirmita kI gaI ho, una para pratIka cinha [C] ko "bhUre raMga " se banAyA jAnA anivArya kiyA jaae| jo auSadhiyA~ evaM prasAdhana sAmagriyA~ zAkAhAra yukta sAmagrI se nirmita kI gaI hoM, una para pratIka cinha "hare raMga " se banAyA jAnA anivArya kiyA jaae| etad viSayaka prAvadhAna vartamAna meM saMsada meM vicArAdhIna bila naM. LIV of 2005 ' auSadhi evaM prasAdhana sAmagrI' (saMzodhana) vidheyaka 2005 meM hI aura ucita / saMbaMdhita saMzodhana karake use vistArita kiyA jaae| 8. smaraNa rakhane yogya tathya yaha bhI hai, ki dillI ucca nyAyAlaya, naI dillI ke vidvAna nyAyamUrtidvaya zrI anila deva siMha tathA zrI mukula mudgala kI pITha ne "ujaira husaira / bhArata sarakAra evaM anya" saMbaMdhI sivila riTa piTIzana naM. 837 / 2001, dinAMka 13.11.2002 meM yaha nirNIta kara diyA hai ki sabhI prakAra kI prasAdhana sAmagriyoM athavA auSadhiyoM (jIvana rakSaka auSadhiyoM ko chor3akara) meM "mAMsAhAra yukta sAmagrI" hone para usake paikeja keUpara "hare raMga " se pratIka cinha 64 4 'lAla raMga" se pratIka cinha ko tathA zAkAhAra yukta sAmagrI hone para usake paikeja para ko banAyA jAnA caahiye| yaha nirNaya e. AI. Ara. 2003, dillI 103 para mudrita hai| 9. dillI ucca nyAyAlaya ke uparyukta nirNaya meM mAMsAhAra yukta sAmagrI para pratIka cinha ko "lAla raMga " se banAyA jAnA nirdezita kiyA hai| vastutaH yahA~ para bhI " bhUrA raMga" hI honA cAhiye thA, jaisA ki jI. esa. Ara. 245 (I) dinAMka 4.4.2001 ke mUla meM " 'bhUrA raMga" hI nirdiSTa hai| isa adhisUcanA ke aMtargata S (zzz) (16) meM inavarTeDa kAmA ke bhItara sthita pratIka cinha taka hI mUla aMza hai| kintu niyama 42 ke upaniyama S (zzz) klAja 16 ke (a) meM spaSTata: " bhUre raMga" kA ullekha hone ko bhUlakara tathA pratIka cinha ke Age kucha bhI nahIM likhA hone para kisI lipikIya asAvadhAnI vaza " lAla raMga" (Red Colour) aMgrejI meM atirikta likha diyA gayA hai| aura usI ke kAraNa dillI ucca nyAyAlaya ne bhI mAMsAhAra yukta prasAdhAna sAmagriyoM athavA auSadhiyoM ke paikeja para "lAla raMga " se pratIka cinha banAne kA Adeza jArI kara diyA hai| ataH isa adhiniyama ko saMzodhita karate samaya mAMsAhArI khAdya padArtha ke anurUpa " bhUrA raMga" hI rakhA jAe / 10. mAMsAhAra yukta yA zAkAhAra yukta auSadhiyoM athavA prasAdhana sAmagriyoM ke paikeja para pratIka cinha banAye jAne ke sAtha hI sAtha una cinhoM ke nIce hindI / aMgrejI athavA donoM hI bhASAoM meM mAMsAhAra yukta padArthoM ke nIce mAMsAhAra/ Non-vegetarian-veg./athavA zAkAhArI yukta padArthoM ke nIce hindI yA aMgrejI athavA donoM hI bhASAoM meM zAkAhAra Vgetarian/veg. likhA jAnA bhI prastAvita kiyA jaaye| kyoMki bleka eNDa vhAiTa kAle raMga meM chape paikeja yA | vijJApana Adi pracAra sAmagriyoM para donoM hI pratIka cinha eka jaise dikhAI par3ane se pAThaka yA upabhoktA bhramita ho jAte haiM / ataeva pratIka cinha ke nIce hindI / aMgrejI / donoM hI bhASAoM Adi meM (jise bhI upayukta samajhA jAye) likhA jAnA bhI prastAvita kiyA jaave| 11. zAkAhAra, jIvadayA, paryAvaraNa saMrakSaNa, prANI maitrI, karuNA evaM paropakAra meM AsthA rakhane vAle dezavAsiyoM kI bhAvanAoM ko sAkAra karane, dillI ucca nyAyAlaya dvArA pradatta nirNaya ke pariprekSya meM tathA bhAratIya saMvidhAna meM nAgarikoM ko pradatta maulika adhikAroM ke saMrakSaNa hetu Apase anurodha hai ki svAsthya evaM parivAra kalyANa maMtrAlaya kI sthAyI samiti ke samakSa laMbita bila naM. LIV of 2005 " auSadhi aura prasAdhana sAmagrI (saMzodhana) vidheyaka, 2005 ' ke vartamAna prArUpa meM hI yogya upabaMdha saMbaMdhI ucita saMzodhana prastAva jor3akara saMsada ke AgAmI satra meM hI pArita karAne hetu tvarita pahala kareM / karAe~ / "" isa viSaya meM Apake dvArA kI gaI Avazyaka kAryavAhI kI eka prati Apa hameM bhI upalabdha karAe~ge, aisI mahatI apekSA hai| bhavadIya 26 sitambara 2005 jinabhASita Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI vidyAsAgarajI evaM unake ziSya-ziSyAoM kI cAturmAsabhUmi 2005 saMta ziromaNi AcArya 108 zrI vidyAsAgara jI | mahArAja : muni zrI samayasAgarajI mahArAja, munizrI yogasAgara jI mahArAja, munizrI nirNayasAgara jI mahArAja, munizrI prasAdasAgara jI mahArAja, munizrI abhayasAgara jI mahArAja, munizrI prazastasAgara jI mahArAja, munizrI purANasAgara jI mahArAja, munizrI prabodhasAgara jI mahArAja, munizrI praNamyasAgara jI mahArAja. manizrI prabhAtasAgara jI mahArAja, muni zrI candrasAgara jI mahArAja, munizrI saMbhavasAgara jI mahArAja, munizrI abhinaMdanasAgara jI mahArAja,munizrI sumatisAgara jI mahArAja, munizrI padmasAgara jI mahArAja, munizrI puSpadaMtasAgara jI mahArAja, munizrI zreyAMsasAgara jI mahArAja, munizrI pUjyasAgara jI mahArAja, munizrI vimalasAgara jI mahArAja, munizrI anaMtasAgara jI mahArAja, munizrI dharmasAgara jI mahArAja, munizrI zAMtisAgara jI mahArAja, munizrI kunthusAgara jI mahArAja, munizrI arahasAgara jI mahArAja, munizrI mallisAgara jI mahArAja, munizrI suvratasAgara jI mahArAja, munizrI vIrasAgara jI mahArAja, munizrI kSIrasAgara jI mahArAja, munizrI dhIrasAgara jI mahArAja, munizrI upazamasAgara jI mahArAja, munizrI prazamasAgara jI mahArAja, munizrI AgamasAgara jI mahArAja, munizrI mahAsAgara jI mahArAja, munizrI virATasAgara jI mahArAja, munizrI vizAlasAgara jI mahArAja, muni zrI zailasAgara jI mahArAja, munizrI acalasAgara jI mahArAja, munizrI punItasAgara jI mahArAja, munizrI avicalasAgara jI mahArAja, munizrI vizadsAgara jI mahArAja, munizrI dhavalasAgara jI mahArAja, munizrI saumyasAgara jI mahArAja, munizrI anubhavasAgara jI mahArAja, munizrI | durlabhasAgara jI mahArAja, munizrI vinamrasAgara jI mahArAja, munizrI atulasAgara jI mahArAja, munizrI bhAvasAgara jI mahArAja, munizrI AnaMdasAgara jI mahArAja, munizrI agamyasAgara jI mahArAja aura munizrI sahajasAgara jI mhaaraaj| kula : 51 (1 AcAryazrI jI, 50 munirAja tathA brhmcaariignn)| cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina atizaya kSetra bInAbArahA, taha. devarIkalA, ji. sAgara(ma.pra.) (phona : 07586-280007 mo. 9415451153) saMparkasUtra : saMjaya maiksa (phona : 94250-53521), RSabha modI (94254-51195), mahendra bajAja (94254-51153), bhAgyodaya tIrtha sAgara 07582266271, 266671, 266071, vAhana hetu sAgara meM samparka kareM : DaoN. sudhIra jaina (07582-225204), dineza jaina (94251-71523) bInA-bArahA kSetra paTanAgaMja se 38 ki.mii.| paTeriyA se 56 ki.mI. / kuMDalapura se 122 ki.mI. dUra hai| muMbaI se karelI athavA narasiMhapura sTezana para utarakara karelI se 63 ki.mI. tathA narasiMhapura se 80 ki.mI. par3atA hai| sAgara sTezana se 65 ki.mI. devarI aura devarI se 8 ki.mI. bInA bArahA par3atA hai| sAgara meM morAjI, varNI vAcanAlaya evaM bhAgyodaya tIrtha meM AvAsa kI vyavasthA hai| munizrI niyamasAgara jI mahArAja : munizrI uttamasAgara jI mahArAja, munizrI vRSabhasAgara jI mahArAja, munizrI supAvasAgara jI mahArAja / / kula : 4 (4 munirAja,brahmacArIgaNa) cAturmAsa sthalI : zrI zAMtinAtha digaMbara jaina maMdira sadalagA, ji. belagA~va (karnATaka) (phona : 08338251006) saMparka sUtra : bhAI mahAvIra(phona : 262244) ___ munizrI kSamAsAgara jI mahArAja : munizrI bhavyasAgara jI mahArAja(dIkSAguru ai. nemisAgarajI) kula : 2 (2 munirAja, brahmacArIgaNa) cAtarmAsa sthalI: zrI pArzvanAtha digaMbara jaina maMdira, dattapurA, morenA(ma.pra.) saMparka sUtra : bra. saMjaya bhaiyA (phona : 94251 -sitambara 2005 jinabhASita 27 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28817), adhyakSa (phona : 250806, 227923, | cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina atizaya kSetra, 223588) kSetrapAlajI, sivila lAinsa, sTezana roDa, morenA nagara gvAliyara - AgarA ke madhya relave evaM lalitapura(u.pra.)(phona : 05167-276508) rASTrIya mArga se jur3A huA hai| AgarA se 80 evaM saMparka sUtra : AnaMdakumAra jaina simarAvAle gvAliyara se 40 ki.mI. kI dUrI para sthita hai| (05176-272587, 275261, 275262)' munizrI guptisAgarajI mahArAja (upAdhyAya pada anilajaina presavAle (273945) anurAga jaina annU AcAryazrI vidyAnaMdajI mahArAja) (273348) manojakumAra ghI vAle (274885) kula : 1 munirAja(brahmacArIgaNa) munizrI pramANasAgara jI : kSu. samyaktvasAgara jI(guru cAturmAsa sthalI : zrI digaMbara jaina maMdira, epha-blaoNka, upAdhyAya jJAnasAgarajI mahArAja) prIta vihAra, naI dillI kula : 2 (1 muni, 1 kSullaka) munizrI sudhAsAgara jI mahArAja : kSullaka zrI cAturmAsa sthalI : zrI digaMbara jaina maMdira, bADama bAjAra, gaMbhIrasAgara jI mahArAja, kSallaka zrI dhairyasAgara jI hajArIbAga(jhArakhaNDa) mahArAja samparka sUtra : pratApa jaina chAbar3A (09431140739) kula : 3 (1 munirAja, 2 kSullaka, brahmacArIgaNa) rAjakumAra jaina ajamerA(09431140443) bhAgacanda cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, dhyAna DUMgarI, jaina luhAr3iyA (09835133600) bhiNDara (rAja.)(phona : 02957-250422) 10. munizrI ArjavasAgarajI mahArAja : kSu. arpaNasAgarajI saMparkasUtra : zaMkaralAlajI (220257), bhaMvaralAla (guru ArjavasAgara jI mahArAja) paMcolI(220061) kula : 2 ( 1 munirAja, 1 kSullaka, brahmacArIgaNa) munizrI samatAsAgarajI mahArAja : ai. zrI cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, subhASa cauka, nizcayasAgarajI mahArAja azokanagara(ma.pra.) 473331 kula : 2 (1 munirAja, 1 ailaka,brahmacArIgaNa) saMparka sUtra : rameza caudharI 07543-222414-15 . cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, golagaMja, kiraNakumAra(225174) chiMdavAr3A (ma.pra.) 480001 11. munizrI pavitrasAgarajI : munizrI prayogasAgara jI saMparkasUtra : prabhAtakumAra jaina (244898),azoka kula : 2 (2 muni,brahmacArIgaNa) bAkalIvAla(242726) cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina bar3A maMdira, bAjAra munizrI svabhAvasAgarajI mahArAja : kSu. zrI prazAMtasAgara cauka, lakhanAdauna, ji. sivanI (ma.pra.) jI (guru svabhAvasAgara jI) samparka sUtra : prema jaina (phona 07690-240053) kula : 2 (1 munirAja, 1 kSullaka, brahmacArIgaNa) | 12. munizrI cinmayasAgara jI mahArAja : kSullaka zrI cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, bhAnapurA, supArzvasAgara jI mahArAja ji. maMdasaura (ma.pra.) kula : 2 (1 munirAja, 1 kSullaka, brahmacArIgaNa) saMparka sUtra : mukezajI jaina (07427-232036, cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, pipalAnI, 236597) bhopAla (ma.pra.) phona 0755-2751777 munizrI saralasAgara jI mahArAja : muni zrI saMparka sUtra : Ara.sI. caudharI (phona : 9826024282 anaMtAnaMtasAgara jI, munizrI maMgalAnaMtasAgara jI, munizrI zrI naMdana jaina (2758447) samAdhisAgara jI mahArAja, kSullaka divyAnaMdasAgara 13. munizrI pAvanasAgara jI mahArAja : jI mahArAja kula : 1 (1 munirAja, brahmacArIgaNa) kula : 5 munirAja (4 muni, 1 kSullaka, brahmacArIgaNa) | cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina mAMjha kA maMdira, 28 sitambara 2005 jinabhASita - Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkamagar3ha (ma.pra.) bArIghATa nirjana vana meM saMparka sUtra : maMtrI jJAnacaMda jaina nAyaka (242385), bra. jayakumArajI nizAMta (07683-243138), (94251-41697), rAjendra caudharI (9425474431) 14. munizrI sukhasAgara jI mahArAja kula : 1 (1 munirAja, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira halagI, tA. halayAr3a, ji. kAravAr3a (karnATaka) saMparka sUtra: padmAvatI hagar3I (phona : 98452 - 95746 ) 15. munizrI mArdavasAgara jI mahArAja x kula : 1 (1 munirAja, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI di. jaina maMdira, pagArA roDa, sAgara (ma.pra.) 16. munizrI apUrvasAgara jI mahArAja kula : 1 ( 1 munirAja, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, nirmala tIrtha sArvajanika nyAsa, jUnI dhAmanI, jilA - sAMgalI (mahArASTra) (phona 416416) samparka sUtra : subhASa pATila ( 0233-2422193, 2422052) 17. munizrI prazAMtasAgara jI mahArAja : munizrI nirvegasAgara jI mahArAja kula : 2 (2munirAja, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, tAlabehaTa, jilA - lalitapura (u.pra.) saMparka sUtra : (phona 05175 - 232547) 18. munizrI vinItasAgara jI munizrI caMdraprabhasAgarajI kula : 2 (2 munirAja, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI kalikuMDa pArzvanAtha digaMbara jaina maMdira, siDako, auraMgAbAda (mahA.) saMparka sUtra: sanatakumAra (0240-5612340), mInA sudhAkararAva kAle (5644671) + 19. munizrI prabuddhasAgara jI mahArAja kula : 1 (1 munirAja, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, lAr3agaMja, jabalapura (ma. pra. ) 20. 21. munizrI akSayasAgarajI : munizrI nemIsAgarajI kula : 2 (2 munirAja, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI digaMbara jaina maMdira ziraguppI, jilA : belagA~va (karnATaka) munizrI pAyasAgara jI mahArAja kula : 1 (1 munirAja, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI digaMbara jaina maMdira hallIsI, tA. sAgara, ji. cikamaMgalUra (karnATaka) 22. munizrI puNyasAgarajI mahArAja : munizrI namisAgara jI mahArAja 24. saMparkasUtra : dhanyakumAra lagATe (08338-251629) 23. munizrI ajitasAgara jI : ailaka zrI nirbhayasAgarajI kula : 2 (1 munirAja, 1 ailaka) 25. kula : 2 (2muni, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthala : zrI digambara jaina maMdira, boragA~va, ji. belagA~va (karnATaka) cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina bar3A maMdira, relave sTezana ke pAsa, vidizA (ma.pra.) 464001 saMparkasUtra : adhyakSa hRdayamohana (94251-48596) e.ela. phaNIza (98273 - 25190 ) AryikA zrI gurumati mAtAjI : AryikA zrI ujvalamatijI, AryikA zrI cintanamatijI, AryikA zrI sUtramatijI, AryikA zrI zItalamatijI, AryikA zrI sAramatijI, AryikA zrI sAkAramatijI, AryikA zrI saumyamatijI, AryikA zrI sUkSmamatijI, AryikA zrI zAMtamatijI, AryikA zrI suzAMtamatajI kula : 11 (11 AryikAeM evaM bAla brahmacAriNI bahaneM) cAturmAsa sthalI : zrI digaMbara jaina prAcIna maMdira, bihArIjI vArDa, khuraI, ji. sAgara (ma.pra.) 417117 samparka sUtra : bra. nitinajI (94254-52670, 240906), jinendra gurahA (07581 - 240480 ) Aloka TreDarsa (241180) AryikA zrI dRDhamatijI : AryikA zrI pAvanamatijI, AryikA zrI sAdhanAmatijI, AryikA zrI vilakSaNAmatijI, AryikA zrI vairAgyamati jI, 'sitambara 2005 jinabhASita 29 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AryikAzrI akalaMka matijI, AryikAzrI / damoha (ma.pra.) nikalaMkamatijI, AryikAzrI AgamamatijI, saMparkasUtra : zrI subhASa jaina (07606-258312) AryikAzrI svAdhyAyamatijI, AryikAzrI 30. AryikAzrI guNamatijI : AryikAzrI kuzalamatijI, prazamamatijI, AryikAzrI muditamatIjI, AryikAzrI AryikAzrI dhAraNAmatijI, AryikAzrI unnatamatijI sahajamatijI, AryikAzrI sunayamatijI,AryikAzrI saMyamamatijI, AryikAzrI satyArthamatijI, AryikAzrI kula : 4 (4 AryikAeM, bAla brahma, bahaneM) siddhamatijI, AryikArI samunnatamatijI,AryikAzrI cAturmAsa sthala : zrI digaMbara jaina paMcAyatI maMdira, zAstramatijI zahapurA bhiTaunI, ji. jabalapura (ma.pra.)483119 kula : 18(18 AryikAeM evaM bAla brahmacAriNI bahaneM) saMparka sUtra : zrI kailAzacanda jI gumAstA(07621 230207), suzIlajI (230307) zrI narendrajI cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, muMgAvalI, ji. gunA (ma.pra.) (230543) 31. samparka sUtra : devendra siMghaI (07548-272046), AryikAzrI prazAMtamati jI : AryikAzrI vinatamatijI, AryikAzrI zailamatijI, AryikAzrI vizaddhamatijI sunIla sarrApha eDavokeTa(272130), aravinda siMghaI makkU (272165) kula : 4 (4 AryikAeM, bAla brahma. bahaneM) 26. AryikA zrI mRdumatijI : AryikAzrI nirNayamatijI, cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, barelI(u.pra.) AryikAzrI prasannamatijI saMparka sUtra : caMdA jaina (07486 - kula : 3 (3 AryikAeM, bAla brahmacAriNI bahaneM) 230789,230567), DaoN. surezajI(230261) cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, begamagaMja. | 32. AryikAzrI pUrNamatijI : AryikA zrI zubhramatijI, jilA- rAyasena (ma.pra.) AryikAzrI sAdhumatijI, AryikAzrI vizadamatijI, AryikAzrI vipulamatijI, AryikAzrI madhuramatijI, saMparkasUtra : zikharacaMdajI (07487-272239) AryikAzrI kaivalyamatijI, AryikAzrI satarkamatijI / satIzajI (272334) kula : 8 (8 AryikAeM,bAla brahma. bahaneM) 27. AryikAzrI RjumatijI : AryikAzrI saralamatijI, AryikAzrI zIlamatijI cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina banjI TholiyA kI dharmazAlA, ghI vAloM kA rAstA, jauharI bAjAra, kula : 3 (3 AryikAeM, bAla brahmacAriNI bahaneM) jayapura (rAjasthAna) 302003, phona : 0141cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, saMgama 381586, 218554 kaoNlonI, jabalapura(ma.pra.) saMparka sUtra : DaoN. zIlA (phona 2565070,560506, AryikAzrI tapomati jI: AryikAzrI siddhAMtamatijI. 570178, mo. 98290-64506), pArasa jaina AryikAzrI namramatijI, AryikAzrI purANamatijI, (0141-2723350) AryikAzrI ucitamati jI AryikAzrI anaMtamati mAtAjI : AryikAzrI kula : 5 (5 AryikAeM, bAla brahmacAriNI bahaneM) vimalamatijI. AryikAzrI nirmalamatijI. AryikAzrI cAturmAsa sthalI: zrI digambara jaina maMdira, silavAnI zuklamatijI, AryikAzrI atulamatijI, AryikAzrI jilA-rAyasena (ma.pra.) nirvegamatijI, AryikAzrI savinayamatijI, AryikAzrI samparka sUtra : zrI devendra siMghaI(07484-240659, samayamatijI, AryikAzrI zodhamatijI, AryikAzrI 240338), maMtrI devendra jaina (240562) zAzvatamatijI, AryikAzrI suzIlamatijI, 29. AryikA zrI satyamati jI : AryikAzrI sakalamatijI AryikAzrI susiddhamatijI, AryikAzrI sudhAramatijI kula : 2(2 AryikAeM, bAla brahma. bahaneM) kula : 13(13 AryikA, brahmacAriNI bahaneM) cAturmAsa sthalI : zrI digaMbara jaina maMdira banavAra, jilA- | cAturmAsa sthalI : zrI digaMbara jaina maMdira, karelI, 30 sitambara 2005 jinabhASita Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jilA- narasiMhapura(ma.pra.) siMghaI 07601-242375 (4) tArAcaMda jaina saMparkasUtra : DaoN. sudhIrajI(07792-230715), 242286 raMgamahala ( 230201) 37. AryikAzrI upazAMtamati jI : aryikAzrI U~kAramatijI AryikAzrI prabhAvanAmati jI : AryikAzrI kula : 2 (2 AryikAe~, bAla brahma. bahaneM) bhAvanAmatijI, AryikAzrI Alokamati jI, cAturmAsa sthalI : zrI digaMbara jaina maMdira bakasvAhA AryikAzrI sadayamatijI jilA chatarapura (ma.pra.) kula : 4 (4 AryikAe~, bAla brahma. bahaneM) samparka sUtra : dilIpa malaiyA (07609-254323) cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira rAhatagaDha AryikAzrI akaMpamati jI : AryikAzrI amUlyamati jilA- sAgara (ma.pra.) jI, AryikAzrI ArAdhyamati jI, AryikAzrI saMparka sUtra : adhyakSa -saMtoSa seTha (07584- acintyamati jI, AryikAzrI alolyamati jI , 254517) bra. dhIraja ( 93006-14810) kamala AryikAzrI anamolamati jI , AryikAzrI AjJAmati caudharI (254217) jI,, AryikAzrI acalamati jI, AryikAzrI AryikAzrI Adarzamati jI : AryikAzrI durlabhamati avagamati jI jI, AryikAzrI aMtara mati jI, AryikAzrI kula : 9 (9 AryikAe~, brahmacAriNI bahaneM) anunayamatijI, AryikAzrI anugrahamati jI, cAturmAsa sthalI : zrI pArzvanAtha digaMbara jaina bar3A AryikAzrI akSayamatijI, AryikAzrI amUrtamatijI, maMdira, caudharI muhallA , gunA (ma.pra.) 473 001 AryikAzrI akhaMDamati jI, AryikAzrI anupamamati phona : 07542-230086 jI, AryikAzrI anarghamati jI , AryikAzrI saMparka sUtra : adhyakSa - pavanakumAra jI (07542atizayamati jI , AryikAzrI anubhavamati jI , 224936) maMtrI - anila jaina 254014, azoka AryikAzrI AnaMdamati jI , AryikAzrI vinamramati jaina 94251-31499, pradIpa caudharI 98272jI , AryikAzrI adhigamamati jI , AryikAzrI 77072 anugamamati jI , AryikAzrI amaMdamati jI , ailaka dayAsAgara jI mahArAja : AryikAzrI abhedamati jI , AryikAzrI saMvegamatijI, AryikAzrI zvetamati jI , AryikAzrI udyotamati kula : 1 (1 ailaka , brahmacArIgaNa) cAturmAsa sthalI : zrI digaMbara jaina maMdira, karelI kula : 21 ( 21 AryikAe~, bAla brahma. bahaneM) evaM jilA- narasiMhapura (madhyapradeza) 80 pratibhAmaMDala kI brahmacAriNI bahaneM saMparka sUtra : vidhi jaina pratinidhi (07793 270555) cAturmAsa sthalI : zrI guru maMgaladhAma, bar3e jaina maMdira ke pAsa, baMDA, jilA sAgara (ma.pra.) 40. ailaka nizaMkasAgara jI saMparka sUtra : bra. vinaya (94254-53667), kamala | kula : 1 (1 ailaka, brahmacArIgaNa) kumAra bilAnI (07583-252250, 252354) cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, khAtIvAlA 36. AryikAzrI apUrvamati jI : AryikAzrI anuttaramatijI TaiMka, iMdaura (ma.pra.) kula : 2 ( 2 AryikAe~, bAla brahma. bahaneM) saMparkasUtra : goTUlAlajI (0731-2470239), cAturmAsa sthalI : zrI digaMbara jaina dharmazAlA,zAradA kamala agravAla (94250-53597) vidyApITha ke pAsa, saMjaya cauka, pathariyA jilA- | 41. ailaka udArasAgarajI : damoha (ma.pra.) 470666 kula : 1 (1 ailaka, brahmacArIgaNa) saMparka sUtra : (1) adhyakSa : padamacaMda phaTTA 242262, cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina caudharI maMdira, (2) narendra jaina karavanA vAle 242279 (3) RSabha gar3hAkoTA, ji. sAgara (ma.pra.) -sitambara 2005 jinabhASita 31 jI Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMparka sUtra : udayacaMdajI (07585 - 258235, 93006-88082, 258775) 42. ailaka siddhAMtasAgarajI mahArAja : kula : 1 (1 ailaka, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI AdinAtha digaMbara jaina maMdira, brahmAnaMda sosAyaTI, meghAnI nagara, ahamadAbAda (gujarAta) saMparka sUtra : kAryAlaya (079-55258349), chaganalAlajI maMtrI (98259-86341) 43. ailaka saMpUrNa sAgara jI mahArAja : kula : 1 (1 ailaka, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI digambara jaina maMdira, pAnIpata (hariyANA) saMparkasUtra : caMdrazekharajI (0184-2252024), vIrendra jaina (94162 - 72841) 44. ailaka namrasAgarajI mahArAja : kula : 1 (1 ailaka, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI digaMbara jaina maMdira, mAlathauna, ji. sAgara (ma. pra. ) saMparka sUtra: subhASa jaina (07581 - 271206 ) 45. kSu. dhyAnasAgarajI mahArAja : kula : 1 (1kSullaka, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI zAMtinAtha digaMbara jaina maMdira, mahAvIranagara eriyA, himmatanagara, ji. sAMvarakAMThA (gujarAta) saMparkasUtra : jatina dozI (02772-233567) 46. kSu. pUrNasAgara jI mahArAja : kula : 1 (1kSullaka, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI pArzvanAtha digaMbara jaina maMdira, zivanagara kaoNlonI, damoha nAkA, 32 sitambara 2005 jinabhASita jabalapura (ma.pra.)482002 saMparka sUtra : pravINa jaina adhyakSa (9826115036), caudharI vikrama jaina (07615042748, 5042751 ) 47. kSu. nayasAgarajI mahArAja : kula : 1 (1kSullaka, brahmacArIgaNa ) cAturmAsa sthalI : zrI digaMbara jaina maMdira, maharaunI, taha. mar3AvarA, ji. lalitapura (u. pra. ) saMparka sUtra : jinendra jaina (05172-230278, 230279) vartamAna meM AcArya zrI vidyAsAgarajI se dIkSita ziSya 80 muni mahArAjajI, 109 AryikA mAtAjI, 8 ailaka:mahArAjajI, 5 kSullaka mahArAjajI / kula : 202 anya : 4 muni evaM 5 kSullaka vIradezanA sajjana manuSya pApa se utpanna hue duHkha ko dekhakara usa pApa kA parityAga karate haiM / The noble ones, having realised that evil actions breed misery, give up the latter forever. dharma aura adharma ke phala ko pratyakSa meM jAnakara vivekI jIva saba prakAra se adharma kA parityAga karate hue nirantara dharma kiyA karate haiM / kula : 212 (1 AcArya, 84muni, 109 AryikA, 8 ailaka, 10kSullaka) Having directly realised the consequence of dharma and adharma, the discerning ones renounce adharma and practise dharma. jo jIva kSamA ke Azraya se krodha ko mRdutA ke Azraya se mAna ko, RjutA ke Azraya se mAyA ko tathA saMtoSa ke Azraya se lobha ko naSTa kara detA hai, usake hI dharma rahatA hai / Dharma abides with the person who conquers anger by forbearance, conceit by mellowness, illusion by simplicity and acquisitiveness by contentment. munizrI ajitasAgara jI Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munizrI kSamAsAgara jI kI kavitAe~ ChH eka per3a tuma ugAo eka maiM, jaba donoM bar3e ho jAe~ge, saMsRti ke krama ko ve hI duhraaeNge| likhanA-par3hanA likha letA hU~ par3ha letA hU~ jo kahA jA sakatA hai use kaha bhI letA huuN| yadi likhanA-par3hanA aura kucha kaha lenA hI jInA hai, to itanA maiM bhI jI letA huuN| dUsarA dina roja lagatA hai jaise kucha chUTa gayA ho, karane ko kahane ko raha gayA ho, zAyada do dina kI jiMdagI meM isIlie dUsarA dina hotA ho| AghAta A~dhI Akara calI gaI hai, vRkSa zokAkula zAnta khar3e haiM, unake bAvajUda bhI cir3iyoM ke ghoMsale TUTakara gira par3e haiN| kyA aba koI cir3iyA vizvAsa se bharakara nayA ghoMsalA banA pAegI? Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raji naM. UP/HIN/29933/24/1/2001-TC DAka paMjIyana kra.-ma.pra./bhopAla/588/2003-05 dazalakSaNa parva para vidvAn bulAveM AgAmI paryuSaNa parva (dazalakSaNa parva) hetu zrI digambara jaina zramaNa saMskRti saMsthAna sAMgAnera (jayapura) se apane zahara, gA~va Adi meM pravacanArtha yogya anubhavI vidvAn hetu zIghra samparka kareM, tAki samaya para ucita vyavasthA kI jA ske| adhiSThAtA-zrI digambara jaina zra.sa.saM., sAMgAnera jilA-jayapura (rAja.) pi. 303902 phona na. 0141-3941222, 2730552 mo. 9829546658, 9414337374 rASTrIya jaina pratibhA sammAna samAroha morenA meM 5 va 6 navambara ko prakhyAta jainAcArya zrI vidyAsAgara jI ke vidvAn ziSya muni zrI kSamAsAgara jI evaM muni zrI bhavyasAgara jI kI preraNA tathA sAnnidhya meM isa varSa kA rASTrIya jaina pratibhA sammAna samAroha ma.pra. ke morenA nagara meM 5 aura 6 navambara 05 ko Ayojita hogaa| isa pA~cave sammAnasamAroha meM sammAna hetu pAtra pratibhAoM se nirdhArita phArma para 30 agasta 05 taka praviSTiyA~ AmaMtrita kI gaI haiN| isa varSa bhI rAjya borDa yA sI.bI.esa.I. kI kakSA 10vIM meM 85 pratizata evaM 12vIM meM 75 pratizata yA isase adhika aMka pAnevAle tathA kheloM meM rASTrIya va prAMtIya puraskAra prAptakartA chAtra-chAtrAyeM isa sammAna kI pAtra hoNgii| rASTrIya puraskAra prAptakartA tathA vikalAMga vidyArthiyoM ko nirdhArita nyUnatama aMka kI bAdhyatA nahIM hogI / pAtra pratibhAyeM Avedanapatra hetu zrI devarAja jaina, chatarapura (phona 241741), DaoN. sumati prakAza jaina, chatarapura (phona241386) yA zrI pI.ela. bainAr3A, maitrI samUha, 1/205, prophesarsa kaoNlonI, harIparvata, AgarA (phona naM.9837025087) para saMparka kara sakate haiN| Avedana phArma pUrNarUpa se bharakara AgarA ke uparyukta pate para bheje jAne haiM, jo 30 agasta 05 taka AmaMtrita haiM / pratibhAoM ke sammAna ke sAtha-sAtha jarUratamaMda pratibhAoM ko uccazikSA hetu chAtravRtti bhI pradAna kI jAtI hai| isa sammAnasamAroha kA zubhAraMbha varSa 2001 meM zivapurI meM huA thA |vrss 2002 meM yaha Ayojana jayapura meM, varSa 2003 koTA meM tathA varSa 2004 azokanagara meM aitihAsika saphalatA ke sAtha sampanna huA thA / ina cAroM sammAna samArohoM meM dezabhara kI lagabhaga 3000 pratibhAyeM diggaja hastiyoM dvArA atyaMta garimApUrvaka sammAnita ho cukI paryuSaNa evaM aSTAhnikA Adi partI meM vidvAn hetu samparka kareM jaisA ki Apa sabhI ko vidita hai ki zrI 1008jambU svAmI siddhakSetra, jaina caurAsI, mathurA meM 11 julAI 2001 meM sthApita 'zramaNa jJAna bhAratI saMsthAna' jaina dharma kI zikSA dekara vidvAnoM ko taiyAra kara rahI hai / isa saMsthAna dvArA kuzala vidvAn Apake nagara evaM gA~va meM paryuSaNaparva evaM aSTAhnikAparva Adi avasaroM para, pravacana, vidhi-vidhAna hetu upalabdha haiM / yadi Apa vidvAn bulAnA cAhate haiM, to nimna pate para samparka kreN| niraMjana lAla bainAr3A adhiSThAtA zramaNa jJAna bhAratI, kRSNA nagara, mathurA mo. 09319134191, 09412626524 phona naM. 0562-2651452 haiN| DaoN. sumati prakAza jaina, chatarapura (ma.pra.) svAmI, prakAzaka evaM mudraka : ratanalAla bainAr3A dvArA ekalavya oNphaseTa sahakArI mudraNAlaya saMsthA maryAdita, jona-1, mahArANA pratApa nagara, bhopAla (ma.pra.) se mudrita evaM sarvodaya jaina vidyApITha 1/205 prophesara kaoNlonI, AgarA-282002 (u.pra.) se prkaashit|