Book Title: Jain Yug 1960
Author(s): Sohanlal M Kothari, Jayantilal R Shah
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Catalog link: https://jainqq.org/explore/536284/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ......... zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA muvarSe jaina yuga mahanalAla ma.koThArI ., bI.e.,bI.kaoNma. (laMDana), e.sI.e. (ibalakA ayaMtIlAla zAha bI.e., bI.kaoNma. (laMbana jAnyuArI 1960 mUlya : 25 naye paise Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jainadharma, tattvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa, jIvanacaritra ne samAjapragatine lagatA viSayornu uttama mAsika* : vyavasthApaka maMDala: janayuga zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DA. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI bI.e., bI. kaoNma. (laMDana), e.sI.e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra dareka 1lI tArIkhe pragaTa thAya che. bhArata mAM vArSika lavAjama rUpI A 2) be W anu kema : jAnyu A rI 1960 dhana. 1 have vilaMba na karIo kAryAlaya noMdha 3 zrI jaina zvetAmbara konpharansa pU. AcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja * 7 zramaNabhagavAna mahAvIra prabhuno aDhAramo bhava viY-pAsuhe . paM. zrI. sukhalAlajI saMghavI 13 zramaNa ane brAhnaNa saMskRtinuM hArTa che. bhogIlAla ja. sAMDesara, ema.e.pIeca.DI. 17 prAkRta ane jaina adayayananI pragati zrImatI bhaMvarabAI rAmapuriyA 25 prArthanA zrI. ratilAla dIpacaMda desAI ra7 nAma prabhunuM zrI. bAburAmajI jaina 31 konpharansa kA paMjAbakA adhivezana zrI. siddharAja DhaDDA 32 nayA jIvana A patramA pragaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kAryAlaya goDIjI vilDiMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AANTA ga ANDU COM HER The zrI ajitanAthajIke maMdirameM samavasaraNa kamalasahita " zrI pArzvanAtha samavasaraNa kAritA-sA tejapAla nAmnaH saMvata (1685) ASADha vadi 4 gurau zrI sirohI vAstavya prAgvATa jJAtIya sA. puMjAmA ucharaMgadeputra sA. tejapAla tatputra...vastA varddhamAna pautra dharmadAsa RSamadAsa pramukha kuTuMbayutena svazreyase zrI pArzvanAtha samavasaraNa kamalasahitaM kA. pratiSTitaM zrI tapAgacche ma. zrI. vijayasenasUripaTTa...zrI vijayadevasUrimiH AcArya zrI vijayasiMhasUri pramukha parivAra privRtte|" (lekha) (By Courtesy of Directorate of Public Relations, Rajasthan) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirohI meM padmanAthajIkA maMdirake pAsa mahArAva sUratAnajIkA saM. 1667 kA zilAlekha meM ASADha zudi 11 se bhAdrapada zudi 6 taka amAripAlanakA bhAdeza zrI. acalamala modInA saujanyathI ] r sirohI meM AdIzvara prabhu kA maMdira PRING WIFES P mahAra jarutujAbI becArA kasAI he kalAlayalavAsI kavAnI pAikIta sa tameva umripAna yogA evAna sopAnAunikaTakA DAlA manavAkara sara patpraka Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLayuge zrI jaina zvetAmbara konpharansa kA mukhapatra varSa: januM 22, navuM 3 * vIrAta saM. 2486, vikramAka 2016 * tA. 1 jAnyuArI 1960 % aMka 3 NANaM kiriyArahiyaM kiriyAmettaM ca do vi egNtaa| bhasamatthA dAeu jamma-maraNa dukkha mA bhaaii|| kriyA vinAnuM jJAna ane mAtra jJAnazUnya kriyA e banne ekAMgI cheDAo che. janma-maraNanA du:khamAMthI abhyapaNuM ApavAne te asamartha che. -siddhasena divAkara * sanmati prakaraNa have vilaMba na karI o pavana, pANI ane prakAzanI jema, samAjasevAne varelI jAhera saMsthAo upara te te samAjano pUrepUro adhikAra lekhAya. eTale samAjanI sevA mATe sadA-sarvadA khaDe page taiyAra rahevuM e AvI saMsthAnI pharaja lekhAya, ane evI saMsthA vizeSa prANavAna, zaktizALI ane pragatizIla bane e rIte ene haMmezAM sAtha ApatA rahevuM e samAjanI ane samAjanI pratyeka vyaktinI pharaja lekhAya. A rIte bane taraphathI pota potAnI pharajanuM yathArtha pAlana thatuM rahe to ja samAja aneka muzkela paristhitimAMthI paNa sukharUpa mArga karIne potAnuM astitva. varcasva ane gaurava TakAvI rAkhI zake ane saMsthA zaktinA puMja samI banIne game tevA kaparA samayamAM paNa potAnI zakti ane haratIne TakAvI zake. pAMca dAyakA karatAMya vadhu samaya upara vistarelA kaoNnpharansanA jIvanamAM aneka khADA-TekarA AvI gayA. kayAreka AsapAsanAM virodhI baLoe potAnuM baLa ajamAvIne konpharansanI zaktine ochI karavAno prayAsa karyo, to kyAreka aneka virodhI baLone DArIne, emane pAchAM haThAvIne ane emanAthI jarAya vicalita thayA vagara ja konpharansa samAja jAgRti ane samAjasevAnA potAnA rathane AgaLa vadhAryo. jema vyaktinuM jIvana Aroha avaroha vagaranuM hotuM nathI, e ja vAta koI paNa saMsthAne mATe paNa eTalI ja sAcI che. kadAca ema ja kahI zakAya ke Aroha-avaroha vagaranuM jIvana ja hoI zakatuM nathI-pachI bhale e sarathA hoya ke vyakti. muddAnI vAta eTalI ja che ke Aroha-avarohanA mahA jhaMjhAvAtamAM paNa. nAmazeSa banI javAne badale, je potAnA astitvane TakAvI rAkhe che, ene kayAreka paNuM pUrNakaLAe prakAzamAna banavAno avasara maLI jAya che. "jIvato nara bhadrA pAme" e lokoktinuM, vyaktinI jema saMsthAne mATe paNa, A ja rahasya che. konpharansane potAnuM astitva Aja * lagI hAvI rAkhavAmAM je jAgRti dAkhavavI paDI che, je muzkelIono sAmano karavo paDyo che, ane je mahenata Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga uDAvavI paDI che, eno itihAsa jema rocaka che tema romAMcaka paNa che. paNa e to badhI gaI kAlanI vAta thaI. eTale atyAre to je vAtano vizeSa vicAra karavAnI jarUra che te to have saMsthAe ane samAje zuM karavuM, e ja che. matalaba ke bhUtakALanA vividha prakAranA sArA-mAThA anubhavanA prakAzamAM atyAre zuM karavAnI jarUra che, eno vicAra karavo e ja kharI agatyanI bAbata gaNAya. dhaNA mahinAothI dhaNA samAja hitecchuo, kaoNnpharansanA cAhako ane vicArakone ema lAgyA ja karatuM hatuM ke kaoNnpharansa potAnA samAjasevAnA kAryane joIe teTalA vegapUrvaka ane joIe teTalI vyApaka rIte AgaLa vadhArI zakatI nathI, enuM kAraNa zodhIne eno satvara lAja hAtha dharavo joie. ane A mATe kaoNnpharansanuM adhivezana kholAvIne, AnI pukhta carcA-vicAraNA karIne. yogya mArga zodhI kADhavo joIe; e mArga nizcita banAvI levo joI e ! ema thAya to ja ApaNe samAjasevA mATe dhArI dizAmAM dhArI jhaDape AgaLa vadhI zakIe. konpharansanA javAbadAra adhikArIo samAjamAM pravartamAna thayelI A lokalAgaNIthI sArI rIte mAhitagAra hatA; ane tethI ja teo chellA dasa-bAra mahinAothI kaoNnpharansanuM adhivezana vahelAmAM vahelI take bharAya e mATe prayatno karI rahyA hatA. AnI sAthosAtha kaoNnpharansanA adhikArIo e paNa joI zakyA hatA ke kaoNnpharansanuM adhivezana vAraMvAra muMbaImAM bharAya, enA karatAM dezamAM bIjA koI anukULa sthAne bharI zakAya to kaoNnpharansanA pracAra ane kAryanI dRSTie, kaoNnpharansa ane samAja, e bannene mATe vadhAre lAbhakAraka thAya, vyApaka pracAra karavo hoya ke nakkara kArya karavuM hoya, e banne dRSTie lokasaMparka e vizeSa Avazyaka bAbata che; ane muMbaIthI dUra koI anukULa sthaLe adhivezana bharavAmAM Ave to lokasaMparkane vizeSa avakAza rahe che, e saheje samajI zakAya evI vAta che. have to e sarvatra vidita thaI ja cUkyuM che ke kaoNnpharansa kAryAlayanA bahAragAma adhivezana bharavAnA prayatno kAmiyAba thaI cUkyA che; ane paMjAbanI zrI. AtmAnaMda jaina mahAsabhA paMjAbanA zrIsadmanuM ra jAnyuArI 1960 pratinidhitva dharAve che. eNe kaoNnpharansanuM ekavIsamuM adhivezana paMjAbamAM bharavA mATe Apela AmaMtraNano svIkAra karavAmAM Avyo che. paMjAbamAM adhivezana bharavAnA AmaMtraNano ravIkAra karyAM bAda adhivezananA sthaLano nirNaya thavo bAkI hato. have e nirNaya paNa levAI cUkayo che. A mATe zrI. AtmAnaMda jaina mahAsabhAe potAnI pasaMdagI ludhiyANA zahera upara utArI che; ane adhivezana mATe jarUrI taiyArIo karavA mATe svAgata samitinI racanA karIne enA pramukha tarIke zrI. AtmAnaMda jaina mahAsabhAnA adhyakSa, lAlA zrI veMdharAjanI vaNI karI che. A rIte A adhivezanane saphaLa banAvavA mATe paMjAbanA zrI saMghe yajamAna tarIke je pUrva taiyArIo zarU karI devI joi e, e mATe e pUrepUro jAgrata ane kriyAzIla banI gayela che, e kharekhara AnaMdanI vAta che. paMjAbanA zrIsaMdhano A adhivezana mATeno anero utsAha jotAM, potAne AMgaNe AvanAra mahemAno mATe badhI sukhasagavaDo pUrI pADIne, paMkhI bhAI...heno pote hAtha dharela A mahAna kAryane sArI rIte pAra pADavAmAM avazya saphaLa thaze, evI AzA jarUra rAkhI zakAya. paraMtu pote mAthe lIdhela kAryane pAra pADavA mATe adhivezananuM AmaMtraNa ApanAra yajamAna rAtadivasa mahenata karIne, ane potAnAM UMgha ane ArAma aLagAM karIne mahemAno pUrNa saMtuSTa bane evI vyavasthA karavAmAM saphaLa thAya, eTalA mAtrathI koIpaNa adhivezana pUruM saphaLa thayuM na lekhAya. yajamAnanI A saphaLatA sikkAnI eka bAjunI jema, aDadhI saphLatA ja lekhI zakAya. sikkAnI bIjI bAjunI jema, yajamAno jeTaluM ja kAma mahemAno paNa saphaLatApUrvaka karI batAve to ja e adhivezana sAcA arthamAM saMpUrNa saphaLa thayuM gaNI zakAya. A rIte A kAryane pUrNa saphaLa banAvavAnI javAbadArI kaoNnpharansanA adhivezananuM AmaMtraNa ApanAra paMjAbanA bhAIonI nahIM paNa adhivezanamAM hAjara rahenAra badhA pratinidhionI che, e kahevAnI jarI na hoya. alabatta, A pratinidhiomAM paMjAbanA pratinidhio paNa AvI ja jAya che. eTale, jema eka bAju A adhivezana mATe jarUrI sukhasagavaDo ane vyavasthA mATe paMjAba zrIsaMdha Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na yuga atyArathI ja taDAmAra taiyArI karavAmAM kAme lAgI gayo che, e ja rIte kaoNnpharansanA badhA sabhyo, cAhako ane samAja hitaciMtakAe paNa atyArathI ja keDa bAMdhIne kAme lAgI javAnI jarUra che. AvA mahAna kAryane sArI rIte pAra pADavA mATe traNeka mahinA jeTalo samaya e jarAya vadhAre na gaNAya eTale have te ApaNe niSkriyatAmAM binaharI kANepa karIyuM to tenI mAThI asara ApaNe karavA dhArela kArya upara thayA vagara nathI ja rahevAnI; eTaluM ja nahIM, e adbhutavya ja gaNAro, eTale have jarA sarakho paNa vilaMba karyAM vagara A adhivezana samAjasevAnI dRSTie kema saphaLa bane enI vicAraNA ane pravRtti mATe ApaNe atyArathI ja kAme lAgI javAnI jarUra che. adhivezanane mATe sthaLanI jema pramukhanI pasaMdagI e paNa eTalI ja-kadAca ethI paNa vizeSa varSanI bhAbata che, e ame jANIe chIe, ane e saMbaMdhI nirNaya paNa yogya samayamAM levAI jaze, paNa A adhivezanane saphaLa banAvavA mATe kaoNnpharansanA badhA sabhyoe je kaMI carcA-vicAraNA ane pravRtti atyArathI ja hAtha dharavAnI jarUrI che ane pramukhanI pasaMdagI thatAM sudhI zaMkhamAM nAkhavAnI jarAya jarUra nathI. e e bAbato eka-bIjI sAthe jarAya evI rIte saMkaLAyela nathI ke jethI eka bAbatanI niSa na thAya 3 konpharansanuM yuvavANA adhivezana jaina zvetAmbara kaoNnpharansanuM ekavIsamuM adhibezana kRSiyANA ( paMjAba )mAM meLavavA ane svAgata pramukha tarIke zrI naiyarAjajI jainanI varaNI karyAnA samAcAro zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhA paMjAbanA maMtrI zrI khAkSurAmajI jaina dvArA prApta thayA che. svAgatamaMtrI tarIke zrI bAburAmajI jaina, ema. e., elaela. khI, (jhIrA) niyukta karavAmAM AvyA che. jAnyuArI 1960 tyAM lagI khIjI bAbatane vinAkAraNu vilaMbamAM nAkhavI paDe. samAjanI sAme mAnarika tema ja bhAva, davA ta vima koyaDAo UbhA velA che meM sau koi sArI rIte jAge che, eTale enI hAramALA ahIM ApavAnI jarUra nathI. samAjanI Arthika saddharatA khUba kathaLatI jAya che, samAjamAM garIbI kUdake ane bhUsake vadhI rahI che, kyAMka kyAMka to annane ane dAMtane vera hoya evI hRdayavidAraka dazA pravatavA lAgI che. navI peDhInA poSaNa ane zikSaNano savAla bhAre muzkela banI gayo che, samAjanA ane dharmanA yogakSema jokhamamAM mukAI gayA che--AvAM badhAM vinAzaka baLonA ghoDApUra sAme pALa bAMdhavAnuM mahAbhArata kArya ApaNe karavAnuM che. potapotAnI phurasade, kalAka-be kalAkano samaya ApIne ke dave hAthe prayatna karIne kaI zake evuM A kArya nathI, A mATe to " jhAjhA hAtha raLiyAmaNA " karIne saue sAthe maLIne, kamara kasIne grupa-ArAma harAma karIne kAma karavAnI jarUra che. A mATe vizeSa zuM kahIe ? ApaNe sau atyArathI ja jAgIe ane ghaDInA chaThThA bhAga jeTalo paNa vilaMba karyAM vagara kAme lAgIne, paMjAbamAM bharAnAra kaoNnpharansanA ekavIsamA adhivezanane saphaLa banAvavA mATeno mahemAna tarIkeno ApaNo dharma aA karIe. tu I 5 bI jena zvetAmbara kaoNnpharansa kAyAlaya pravRtinI TUMka noMdha (kaoNnpharansa kAryAlaya dvArA) adhivezananI tArIkha tA. 234 eprila, 1960 nirava ane zoma (gujarAtI-maMtra thai 8 ) rAkhavAmAM mApI che ane te aMge adhivezananA pramukhAdinI anukULanA vicArI yAsamaya jAherAta taMtraNa patrikA dvArA tharo. A adhivezana aMge kaoNnpharansa kAryAlaya taraphathI prAthamika sarva taiyArIo karavA mArgadarzana ApavAmAM Avela che ane tadanusAra pALamAM svAgata samitinA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1960 Committee has not been able to meet very often since the members live at long distances, one from the other, and they are occasionally meeting to arrive at broad conclusions. If it is decided to invite institutions to give evidence, we shall avail ourselves of your kindness as necessary. Thanking you, sabhyo noMdhavA temaja phaMDa ekatra karavAnI pravRtti hAtha dharavAmAM AvI che. pracArArthe paMjAbamAM 9mAM posTarapatrikAo prakaTa thayela che ane samayamAM adhivezana aMge judI judI samitionI racanA thaI jaze. adhivezana prasaMge AcArya zrI 1008 zrI vijaya. samudrasUrIzvarajI mahArAja sAheba Adi pujya munivaryonI ludhiyANAmAM upasthiti rahe te mATe zrI. AtmAnaMda jaina mahAsabhAnA kAryakaro sarva prayatno karI rahyA che eTaluM ja nahi paNa samagra bhAratanA jaina samAjanA pratiSThita gRhastho ane AgevAna kAryakaro vagereno saMparka sAdhI adhivezanane saphaLa banAvavA utsuka jaNAyA che. zALAomAM dhArmika zikSaNa kendra sarakAre muMbaInA rAjyapAla zrI zrI prakAzanA pramukhapade skUlomAM naitika ane AdhyAtmika zikSaNa ApavA aMge vicAraNA karI riporTa karavA vagere mATe je samiti namelI che te aMge kAryavAhI samitimAM vicAraNA karavAmAM AvI hatI. A aMge konpharansa taraphathI zrI zrI prakAzajI (pramukha samiti)ne patra dvArA samitinI kArya paddhati (Procedural Methods) thI kaoNnpharansane vAkepha karI saMsthAnA pratinidhione jubAnI ApavA vagere mATe bolAvavA aMge saMsthAne prApta thayela tA. 11-12-1959 no patra nIce ApIe chIe. I am, Yours sincerely, sd. Sri Prakasa The Chief Secretary, Shri Jain Swetamber Conference, Godiji Building, 20 Pydhoni, Kalbadevi, Bombay-2. ejyukezana borDanI parIkSAo zrI jaina zvetAmbara ejyukezana baoNnI zrI praphulacaMdra babalacaMda modI puruSavarga ane zrI. kAMtAbahena modI strIvarga dhArmika harIphAInI bAvanamI InAmI parIkSAo mATe nIcenA pacAsa kendromAMthI kula 1821 vidyArthIonAM nAma prApta thayAM hatAM. muMbaI, amadAvAda, surata, vaDodarA, pAlItANA, pUnA, khaMbhAta, zivagaMja, bhAvanagara, pATaNa, bArazI, vaTANA, sumerapUra, aMkalezvara, zirapUra, kaThora, jAmanagara, navasArI, vejalapura, sAvarakuMDalA, sAdaDI, junera, sAMgalI, phaNasA, madrAsa, oziyA, ratalAma, mAlavADA, jAvarA, Amoda, pAdarA, nakhatrANA (kaccha), vIramagAma, gaMbhIrA, jhagaDIA, mANasA, UMjhA, kaTArIA, rAdhanapura, achArI, ajamera, amarelI, pAleja, khAcaro, indorasITI, rAjagaDha, Ahora, kakSI ane tharAda. A parIkSAo ravivAra, tA. 20-12-1959nA roja baporanAM DhAM. Ta. 1 thI 4 sudhImAM levAmAM AvI hatI. Copy Seal Governor Raj Bhavan Bombay Governor's Camp December 11, 1959 of Bcmbay My dear friend, I thank you for your kind letter of November 21 regarding the Committee on the teaching of moral and spiritual values. It is good of you to offer to give evidence before the Committee. The ' mesarsa yu. maNilAla eNnDa kaMpanI (madrAsa) taraphathI 20 sAmAnya sabhAsadonAM nAmo prApta thayAM che te badala AbhAra. kula sabhyo 528. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na yuga " jaina yuga '' vArtA harIphAI jaina pratiSTha, dharma ane saMskRtine spatI vAto kIdhAI jaina yuga kAryavAhaka samiti taraphathI yojavAmAM AvI che. harIphAInI vigata anyatra rajU karavAmAM Aveza che. vArtAo zIkAvAnI hensI tA. 31-3-1960 che. sthAyI samitinA sabhyo kaoNnpharansanI akhila bhArata sthAyI samitinA sabhyoe baMdhAraga mujaba dara varSe rUA. pAMcanuM lavAjama moDAmAM moDuM mahA vada0)) sudhImAM ApavAnuM hoya che. sarve sabhyonuM A paratve agAu dhyAna kheMcavAmAM Avela che. je sabhyoe lavAjama haju nIkalAvela nathI temane turata moklI ApavA vinaMti che. jaina yuga 'nA grAhako * jaina yuga 'nA trIjA varSano AraMbha navembara, 1959nA aMkathI thayela che. grAhakone potAnA lavAjamanI rakama manIorDarathI athavA anya rIte mokalI ApavA vinaMti che. jaina yAtrA saMgha sanmAna sama zrI muMbaI jaina yaMtaMtra gaMLa dvArA zrI pAvApurI samana rAkhatA A tApanI yAtrAe~ jApela sapanA samAna ane abhinaMdanArya zrI jaina che. kaoNnsa Adi agiyAra saMsthAonA upakrame muMbaImAM ravivAra, tA. 29-11-1959 nA roja ze zrI mANekalAla cunIlAla nA pramukhapAne meLavo coLo hato. prAraMbhamAM zrI dIpikA maMDaLanI bahenoe zrI. maMgaLAcaraNa ane svAgatagIta rajU karyA bAda kaoNnpharansanA mukhyamaMtrI zrI. jayaMtiyAjha stana zAhe A samAraMbhanI yojanA darzAvanAra vigata peza karI hatI. kaoNnpharansanA upapramukha zrI. kula bhae A prasaMganuM mahatva ane svayaMsevaka maMDaLanI dharma, deza ane samAja sevAo varNavI yAtrA saMghane yazakalagI samAna lekhAvI, zrI. bhalAya lakhAI caDhe NAvyuM ke nira prabhunI pazuthI patritra banelI kakSANa bhUminI sparzanA puNyazALIne ja thAya ane te mATenI sagavaDa 1 jAnyuArI 1960 karI ApanAra paNa dhanyavAdane pAtra lekhAya. AtmArthI jIva AvA prasaMgo turata jhaDapI le ane rava temaja paranA kALA sarva prakAranI kiA ane zakti arpe ja. pramukhasthAnethI roDa zrI mANekalAla cunIlAla zAhe jaNAvyuM hatuM ke zrI muMbaI jaina sevA maMDaLanI cAlIsa varSanI pragatidUdha anerI ane samAjane Avaka jaNAI che. mA bhaLe pAMcaso uparAMta bhAi kharenonI vALAne je skhalananI sagavatA ni bhAvathI karI yazasvitA meLavI che te kharekhara abhinaMdana ane samAnane pAtra lekhAya. jaina zAsanamAM vizvazAMti ane vizvamaitrInI akhUTa bhAvanA bharelI che. A ucca bAdarzane ananyapa ApavA mATe ApaNI pAse kaoNnpharansa ane svayaMsevaka maMDaLa jevI saMsthAo vidyamAna che temAM saMgaThThananI bhAvanA jAgRta karI caturvidha saMghanI zakti akhaMDitapaNe jaLavAya te prakAre prayatna karavAnI jarUra che. svayaMsevako to AvatI kAlanA samAjanA vArasadAro che ane temane dareke dareka rIte tana, mana ane dhanathI samAjasevAnA kArya mATe sAdhanA ApI bhANI pharaja che. saMni thaI ApaNe ne kAme nahi lAge e to pariNAma zuM Avaze tenA kalpanA karavI muzkela nathI, pramukhazrIo kana nA sthAvara ane jaMgama vAsAne sAcavavA mATe saMgaThita thavA apIla karI hatI. teozrIe muMbaI jaina svayaMsevaka maMDaLanI sarca kAryavAhIne mAryuM tA kacchI hatI. bAda pramukhazrInA mate makanA pramukha zrI. hIrAbhAI malabArIne puSpahAra arpaNa karavAmAM AvyA hatA. maMDaLa taraphathI zrI. talakacaMda kAnajI kapAsIe jaNAvyuM hatuM ke maMDaLanI A bhAvanAne mUrtaravarUpa ApavAmAM aneka vyaktiono sahakAra ane sadbhAva nimittarUpa che. meM bALa bhAIDenonI sevA karavI amArI krUraja che ane temAM uNapa rahI hoya to DhAMnA gaNAya teoe saudAratApUrvaka ja bhI di dAkhavelI che ane tene lai A yAtrAsaMdha yazaravI thayela hai. zrI yAtrAva tI. zra prANalAlabhAIe jaNAvyuM hatuM ke A yAtrAsaMghanI vyavasthA jotAM temAM nahi hekAnAne pastAvo ja karavo paDe nA sama kAryakaronI sevAbhAvanA joI yAtrALuo sarI bA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI 190 jaina yuga che. ame icchIzuM ke maMDaLa dara varSe evI yojanA kare. bAda zrI ghoghArI sevA samAja ane zrI AtmAnaMda sabhA taraphathI maMDaLanA pramukhane hAratorA arpaNa thayA hatA. bAda zrI. kulacaMda zAmajIe pramukhazrI ane anya lAgatAvaLagatAono AbhAra mAnI zeTha zrI mANekalAla cunIlAlane puSpahAra arpaNa karyA hatA. mukhyamaMtrI tarathI yojAyela cA-pANIne insApha ApI atyaMta praphullita vAtAvaraNa vacce samAraMbhanI samApta thaI. jha. ka zana yuga" vAd blThuM * ** ja jana itihAsa, dharma ane saMskRtine sparzatI vArtAomAM bhAga levA sarva vArtAkArane amAruM hArdika nimaMtraNa che. A prakAranI vArtA (1) gujarAtImAM ja lakhelI maulika hovA uparAMta Aja sudhImAM te kyAMya prasiddha ke mudrita thayela hovI na joIe (2) vArtAkAre potAnuM nAma-saranAmuM vArtA sAthe na ApatAM judA kavaramAM kAryAlayanI jANa mATe vArtAnA zIrSaka sAthe potAnuM pUruM nAma ane saranAmuM mokalavuM, jethI parIkSako samakSa kevaLa vArtAo ja nirNaya mATe mukI zakAya. (3) vArtA vadhumAM vadhu 3500 zabdothI vadhAre lAMbI na hovI joIe (4) vArtA phalara kepa sAIjhanA kAgaLanI eka bAjue hAMsiyo pADIne zAhIthI suvAcya ane svaccha rIte lakhAyela hovI joIe (5) vArtAo svIkAravAnI chellI tA. 31-3-1960 che, tyArapachI maLela vArtAo vArtA-harIphAI mATe svIkArAze nahi (6) parIkSaka samiti zreSThatAno krama nakkI karI rU. 100, 75 ane rUA. 50 nAM traNa inAmo Apaze (7) InAmane pAtra TharelI vArtAone prathama prasiddha karavAno, bhASAMtara karavAno athavA kAyamI rIte graMthabaddha karavAno adhikAra jaina che. konpharansanA mukhapatra "jaina yuga"nI kAryavAhaka samitine raheze. InAmI vArtAonA lekhaka potAnA vArtAsaMgrahamAM te inAmI vArtAno upayoga "jaina yuga"mAM prakaTa thayA pachI karI zakaze. harIphAImAM praveza pAmela chatAM inAma na pAmela vArtAonI paNa prathama prasiddhino adhikAra "jaina yuga"nI kAryavAhaka samitine raheze ane te badala puraskAra ApavAmAM Avaze. A kakSAnI pasaMda thayelI vArtAo pAchI ApavAmAM Avaze nahi temaja lekhaka te vArtA bIje chapAvI zakaze nahi. (8) vArtA harIphAInuM pariNAma jaina yuganA jUna 1960nA aMkamAM prakaTa karavAmAM Avaze. (9) hariphAI aMge "jena yuga"nI kAryavAhaka samitie nImela parIkSaka samitino nirya chevaTano ane baMdhanakartA gaNaze tathA te aMge kazA patravyavahAramAM UtaravAmAM nahi Ave. vArtA mokalavAnuM saranAmuM : taMtrIo "jaina yuga" zrI jaina vetAmbara kaoNnpharansa, goDI bilDIMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI 2 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [Akhaka ] zra ma Nu bha ga vA na ma hA vI ra pra bhu no a DhA 2 mobha va tripu chu vA su de va prAsaMgika prativAsudeva azvatrIvano jIvana vRttAnta pU. AcArya zrIvijayadharmasUrIdharajI mahArAja mAMcI aLasIno prabhAva prativAdaiva athacIya zAstrIya daSTie bharatakSetranA cha khaMDo paikI iliMga hiMsAvati traNa khaMDanA svAmI hatA. rakhapura nagara e emanI rAjadhAnI hatI. tenI kAyAnuM prabhANu aizI dhanu 1 (32- hApa) ane AyuSya pramANu corAthI lAkha varSanuM hatuM. teo thavI, pAkanI ane gAmanA zokhIna hatA. vartamAnakALanA keTalAka baMdhuone 320 hAthanI kAyA ane corAzI lAkha varSanA AyuSyanI vAta jANuvAmAM AvatAM Azcarya athavA azraddhA pragaTa thAya e svAbhAvika che. paraMtu AjathI so khaso ? pAMcaso varSa agAunI nidAsa vAMcIe to AjanI kAyA tathA AphanA pramaNanI apekSAe te kALanA manuSyonI kAyA tema ja bhAyuSyanuM pramANu aja pramANamAM pazu jarUra adhika hatuM ema avasya jANu [ zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhunA sattAvIza bhavo paikI aDhAramA tripRSTha vAsudevanA bhavanuM nirUpaNa chellA be lekhAMka 67thI zarU thayela che. vAsudevanA jIvananI sAthe prativAsudevanA jIvanano dhaniSTha saMbaMdha hoya che. prativAsudeva potAnA . khaLacAkrama vaDe traNa khaMDanA sAmrAjyane bheguM kare. daramyAna vAsudevano AjubAjunA pradezamAM janma thaI cUkayo hoya. ane cauvananA AMgaNamAM praveza thatAM koI ne koI nimitte vAsudeva-prativAsudeva vacce raNasaMgrAmano prasaMga prApta thatAM vAsudevanA hAthe prativAsudevanuM satyu thAya. AvA kAraNe bhagavAna mahAvIra prabhunA aDhAramAM trikad vAsudevanA bhava-nirUpaNa prasaMge te kALanA prativAsudeva azvaprIvano vRttAMta paNa saMkSepamAM javAnI jarUra rahe e ravAbhAvika hovAthI A AThamA lekhAMkamAM azvIva prativAsudevanuM jIvana AlekhavAmAM Ave che, saMpAdaka, "jaina yuga"] maLe che to asaMkhya varSo pahelAMnA mAnavonI kAyAnuM pramANu tema ja zAkhapramANa seMkaDo dAmanuM tema ja lAkho varSanuM hoya temAM Arya karavA jevuM kAMI nathI. rA:saddhieM bharatAdi daza kSetromAM avasarpiNI ane za sAra ema be prakArano kALa che, je kALamAM dhanadhAnya-bhUminA rasasa, dAvA-tema ja AyuSya pramANa anukrame ochuM ochuM thatuM jAya te kALane avasarpiNIkALa kahevAya che. ane je kALamAM dhana-dhAnya yAvat AyuSya vageremAM kramazaH vRddhi thatI jAya che tene utsarpiNI kALa kahevAmAM Ave che. vartamAnamAM avapiNIkALa hovAthI bhUtakALanI apekSAe vartamAna kAmAM kAyAnuM pramANu tathA madhyapramANa ochuM thavuM jAya to te barAbara che. kuzala daivajJane prativAsudevano prazna prativAsudeva ava traNa khaMDanA ravAmI hatAM eka avasare temanA cittamAM vicAra pragaTa thayo ke " bharatanA dakSiNArdhamAM je je dezonA je je rAjavIo che te dareka rAnI to mArI AtAne AdhIna che e marca rAjavIo paikI koIpaNa rAjavIno mane jo ke bhaya nathI. paraMtu e pratyeka rAjA vaikA koI rAjyano putra mArA karatAM vadhu baLavAna-vadhu pAmI hoya ane aviSyamAM mArA traNa baeNMDanuM sAmAnya, saMmAna vagere karIne potAne svAdhIna kare, evuM to koI nathI na eno bhAre nirNaya karavo joIe. " A pramANe vicAra thayA bAda daivayoge aSTAMga nimittanA jANakAra F Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1960 karela te devA paNa viziSTa kakSAno devajJa hato. tenA mukhamAMthI je bhaviSyavANI pragaTa thatI hatI te prAyaH barAbara sAcI ja paDatI hatI. AvA kAraNe e devAnA mukhamAMthI potAnA bhAvi mATe nIkaLelAM aniSTa vAyo zravaNa karavAno prasaMga AvatAM azvagrIvanuM nirbhaya haiyuM paNa bhayathI kampI uThe emAM zuM Azcarya hoya? koI devajJano samAgama thatAM prativAsudeva azvagrI e devAne potAnA dilamAM je vicAra pragaTa thayo hato te rajU karyo. uparAMta "mAruM mRtyu konA hAthe thaze?' te bAbata paNa daivatane pUchavAmAM AvyuM. devajJa jyotiSazAstramAM paripUrNa kuzala hato. prativAsudevanuM bhAvi aniSTa jyotiSanA baLe devajJanA jANavAmAM AvyuM. paraMtu e vAta prativAsudeva samakSa raju karavAmAM devajJanuM dila acakAyuM. prativAsudeva azvazrI daivajJanI mukhAkRti uparathI e vAta samajI jatAM, iSTa aniSTa je bhAvi hoya te satya rIte jaNAvavAno daivajJane ati Agraha karyo. prativAsudevano atizaya anurodha thatAM deva spaSTa rIte rAjAne jaNAvyuM ke "ApaNA caMga dUtano je rAjakumAra parAbhava karaze, tema ja zAlikSetranA rakSaNa mATe mokalelA je rAjakumAra tyAM rahelA kesarI siMhanuM vinAza vidAraNa karaze te rAjakumAranA haratathI tamAruM mRtyu thaze, " jenuM kathana prAyaH pratyeka prasaMge sAcuM paDatuM hatuM evA zAstrakuzala devajJanA mukhethI upara jaNAvela bAbata prativAsudeva azvagrIvanA jANavAmAM AvatAM aMtaraMga daSTie tenuM haiyuM bhayabhrAnta banavA chatAM bAhya daSTie mukhanI prasannatA pradarzita karavA sAthe devajJane yogya dAna-dakSiNa ApI vidAya karyo. prativAsudevane zarU thayela ArtadhyAna koIpaNa mahAnubhAva aneka prakAranA prayAso karavA sAthe vividha prakAranA pApasthAnakone sevI vizALa rAjyasaMpatti prApta karyA bAda potAnI sAme eno viyoga dekhe tyAre to prAyaH te vyaktine atyanta du:kha thAya. paraMtu bhaviSyakALamAM e vizALa rAjya-saMpattinA viyoganI vAta sAMbhaLavA uparAMta potAnA mRtyu saMbaMdhI asaro zravaNa kare eTale bhalabhalA nirbhaya haiyAomAM paNa tIvra ArtadhyAnanA kAraNe kamakamATI zarU thaI jAya. phakta je mahAnubhAvanA aMtaramAM samyajJAnano ochovadhu prakAza vartato hoya ane e prakAzanA kAraNe nityasaMyogIanityasaMyogI bhAvono avabodha prApta thayo hoya te mahAnubhAvone ArttadhyAna thavAno prasaMga prAyaH prApta na thAya. ane kadAca thAya to teno kALa alpa hoya. paraMtu je vyaktine upara jaNAvela samyagdarzanajanya nimaLabodha pragaTa nathI thayo tevI vyaktione to anitya saMyogI-bhAvomAM paNa nityasaMyogIpaNAno bhrama vartato hovAthI tema ja paudgalika sAdhanonI anukULatAmAM sukhanI kalapanA ane tenI pratikULatAmAM duHkhanI ka95nA vartatI hovAthI AvA prasaMge iSTaviyoga nAmanuM tIvra ArtadhyAna zarU thAya che. e ArtadhyAnanA pravAhanI pAchaLa raudradhyAna pragaTa thAya che. ane pariNAme te AtmA narakAdi durgatimAM cAlyo jAya che. aSTAMga nimittano avabodha e viziSTa kRtajJAna che pAMca prakAranA jJAnamAM avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna e traNa jJAna pratyakSajJAna che. ane matijJAna tathA zrutajJAna e banne parokSajJAna che. avadhijJAna, manaH paryAvajJAna ane kevaLajJAna e traNeya jJAna vaDe indriya ane mananI madada sivAya sIdhe sIdhuM AtmAne pota-potAnA viSayanI maryAdA pramANe dravya-kSetra-kALa-bhAvanuM pratyakSa jANapaNuM thAya che. temaja matijJAna ane zrutajJAna vaDe Indriya ane mananI madadathI maryAdita viSayono parokSa avabodha thAya che tema chatAM mati ane zratano je viziSTa kSayopazama hoya to te banne jJAno vaDe bhUtakALa ane bhAvikALanA bhAvonuM paNa vAstavika jJAna AtmAne prApta thAya che. zrutajJAnanA aneka prakAro pikI aSTaganimittano avabodha e paNa eka prakAranuM viziSTatajJAna che. koI mahAnubhAvane e aSTAMganimittaviSayaka zAstrono je suMdara abhyAsa temaja anubhava hoya to te mahAnubhAvanI bhaviSyavANI barAbara sAcI paDe che. prativAsudeva azvagrIve je devajJane prazna devAnA vacanonI pratIti karavA mATe prativAsudevano prayAsa prativAsudeva azvagrIvanA aMtaHkaraNamAM paNa devajJana vacano zravaNa karavAno prasaMga prApta thatAM ajJAna dazAnA kAraNe tIvra ArtadhyAnano prAraMbha thaI gayo. rAtridivasa "zuM mAro rAjavaibhava ane vipula saMpatti e rAjakumAra laI leze? are ! ATaluM ATaluM mAruM parAkrama chatAM e ugatA rAjakumAranA hAthe zuM mAruM mRtyu thaze!" a vicAronI ghaTamALa zarU thaI. ane nirNaya karyo ke dUtano Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1960 parAbhava ane kesarI siMhanA vidAraNanI daivaze jaNAvela vAta mATe khAtarI to karuM. turata potAnA caMga nAmanA dUtane tripRSTha vAsudevanA pitA rAjA prajApati tarapha ravAnA karyo rAjA prajApati pote yadyapi vizALa rAjayanA adhipati hatA chatAM traNa khaDanA ravANI prativAsudeva-azvagrIvanI AjJA emane ziromAnya hatI. prativAsudevano dUta caM vega je avasare rAjA prajApatinA nagaramAM pahoMcyo te avasare rAjA prajApati potAnI rAjasabhAmAM suvarNanA siMhAsana upara birAjamAna hatA. eka bAjunA Asana upara tripRSTha vAsudeva ane bIjI bAjunA siMhAsana upara baladeva acalakumAra birAjelA hatA. mahAmAtya, maMtrI, upamaMtrI-senApati nagarazeTha temaja bIjA nAnA moTA adhikArIo ane zrImaMta prajAjano vaDe rAjasabhA atyaMta zobhatI hatI. vArAMganA tema ja saMgItakAronA nAcamujarA ane saMgItanI relamachela e rAjasabhAmAM cAlatI hatI. sarva koIe nAce, gujarA ane saMgIta zravaNamAM layalIna banI gayA hatA. bAbara e avasare prativAsudeva azvagrIvanA dUte agAuthI khabara ApyA sivAya emane ema rAjasabhAmAM praveza karyo. rAjA prajApati A vegane jANatA hatA. akasmAta prativAsudevanA dUtano rAjasabhAmAM praveza thatAM rAjA sasaMbhrama ubhA thaI gayA, dUtanuM svAgata karyuM ane yogya Asane tene besADI prativAsudeva azvagrIva mahArAjAnA kuzaLa samAcAra pUchyA. paraMtu rAjasabhAmAM dUtano akasmAta praveza thatAM nAca-mujarA ane saMgItanA raMgamAM bhaMga paDavAthI tripRSTha vAsudevanA haiyAmAM dUta upara roSa Avyo. bAjumAM beThelAne, Ata koNa che? kyAMthI Avyo che? pitAjIe A dUtano ATalo badho Adara satkAra karyo tenuM zuM kAraNa che? vagere hakIkata pUchatAM A ta traNukhaMDanA svAmI azvagrIva prativAsudevano dUta che. bharatakSetranA traNa khaMDamAM vartatA nAnA moTA sarva rAjAo e prativAsudevanI AjJAmAM vartatA hovAthI ApaNA rAjA paNa temanA dUtano AdarasatkAra kare te svAbhAvika che. prativAsudevanA dUtano Adara e prativAsudevano ja Adara che ema Aje sarva rAjAo mAne che. ane e kAraNe ja ApaNuM rAjA prajApatie rAjasabhAmAM cAlatA nAca-mujarA temaja saMgItanA raMgane bAjumAM rAkhIne paNa A dUtanuM bahumAna karyuM che te barAbara karela che. vipRSakumAre karelo caMdraga dUtano parAbhava tripRSNakumAra e vAsudevano avatAra hato. prativAsudeva karatA temanuM puNyabaLa vadhu prabaLa hatuM. tene AtmAmAM jema ane rAtanano pravAha akhalita hato. je vyaktine tripRSThakumAre dUta saMbaMdhI hakIkata pUchelI te vyakti pAsethI upara jaNAvela bAbate jANavAmAM AvatAM tripR.kumAranuM lohI garama thaI gayuM. "mArA pitA bhale game te kAraNe prativAsudevanI AjJA ziromAnya rAkhatA hoya ane temanA dUtano Adara karatA hoya paraMtu huM te pramANe e azvagrIvanI AjJA mAnavA taiyAra nathI. eTaluM ja nahi paNa raMgamAM bhaMga pADanAra A dUtanI barAbara khabara levI joIe." A pramANe aneka prakAranI vicAradhArA tripRSThakumAranA aMtaHkaraNamAM zarU thaI. eTaluM ja nahi paNa agAuthI karelA saMketa mujaba potAnA mANasa mAraphata A caMDavega dUta rAjAe Apela kiMmatI bheNAM laIne potAnA svAmI azvagrIva rAjA pAse javA ravAnA thayAnI khabara maLatAM tripRSNakumAre tenA javAnA mArgamAM pahoMcI e caMgane luTI lIdho ane aneka prakAranA apazabdo vagerethI teno parAbhava karyo. cavega dUta potAnA svAmI pAse jaI rAjA prajApati taraphathI maLela Adara mAna ane temanA putra tripRSThakumAra taraphathI parAbhavanI hakIkta prativAsudevane jaNAve te pahelAM ja bIjA mANaso bhArata e badhI hakIkata azvagrIvanA jANavAmAM AvI gaI hatI. ane aSTAMga nimittanA jANu devajJanI be hakIkata paikI eka hakIkata sAcI paDatAM prativAsudeva azvagrIvanuM aMtaHkaraNa vadhu AkuLa vyAkuLa banyuM hatuM. vikumAre karela siMhavidAraNa deva jaNAvela bIjI sividAraNanI hakIkata mATe prativAsudevane pratIti karavAnI icchA thatAM potAnA tAbAnA je pradezamAM siMhano khUba trAsa hovAnA kAraNe kheDUta varga potAnA kSetranuM yathocita rakSaNa karavA mATe asamartha hovAthI potAnI AjJAmAM vartatA judA judA rAjAone e pradezanuM ane tyAMnI prajA temaja anAja vagerenuM rakSaNa karavA mATe kramazaH mokalAvavAmAM AvatA hatA. azvagrIva rAjAe prajApati rAjAne e pradezanA saMrakSaNa mATe javAno irAdApUrvaka saMdezo mokalyo. rAja prajApati azvagrIvanA saMdezA prama Ne e pradezamAM javA tayAra thatAM baladeva acalakumAra tathA vAsudeva Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga tripRkumAra ane baMdhuoe vinaMti sAthe pitAjIne te pradezamAM jatA aTakAvI siMhanA bhayathI e pradezane sadA mATe nirbhaya banAvavAnI icchAthI te sthAna tarapha prayANa karyuM. siMhane rahevAnuM jyAM sthAna hatuM tyAM banne baMdhuo racamAM besI pahoMcI gayA. ane potAnA sthAnamAM nirbhayapaNe sUtelA siMhane jAgRta karavA tripRSTa kumAre siMha karatAM vadhu joradAra garjanA zravaNa thatAM siM turtaja potAnA sthAnamAMthI nIkaLIne bahAra Avyo ane banne kumArane potAnI sAme ubhelA joI te siMhe paNa Aju juno pradeza dhrUjI jAya tevo siMhanAda karyo, temaja potAnuM pUMchyu tethI jamIna upara pachADI kumAra upara phALa mAravA taiyAra thaI gayo. trikumAra acalakumArane AgaLa vadhatA aTakAvI ekalA pote ratha uparathI siMhanI sAme AvI gayA. * siMha niHzastra che to mArAthI zastra kema rAkhI zakAya?' ema vicArI rAstro bAjumAM mUkI pazunA rAjA kesarI siMhanI sAme tripukumAra yuddha karavA taiyAra thaI gayA. siMhe kumAra upara jevI phALa mArI e sAthe ja tenI phALane cukAvI potAnA be hAtha vaDe majamuta rIte siMhanA e jaDabA kumAre pakaDI lIdhA ane pachI potAnA samagra baLano upayoga karI vastranA e TukaDA karavAmAM Ave te pramANe siMhanuM vidAraNa karI nAMkhyuM. dUra dUrathI A zyane jonArA seMkaDo manuSyoe kumArane jaya-jaya zabdothI vadhAvI lIdhA. zarIranA e TukaDA thavA chatAM "huM jaMgalano rAjA ane A eka bALaka jevA ane te paNa niHzastra kumAre mane cIrI nAMkhyo " jANe evI manovedanAmAM taraphaDiyAM mAratA siMhanI pAse tridhRkumArano ratha calAvanAra sArathi AvI pahoMcyo ane madhura vANIthI siMhane AzvAsana ApyuM ke " huM kesarI siMha ! tuM ema samaje che ke A bALaka sAmAnya kumAra che? ane tenA hAthe tArUM mRtyu thatAM tAro aMtarAtmA atyanta manovedanA anubhavI rahyo che. paNa A tArI samajaNa barAbara nathI. tuM jema jaMgalano rAjA che. ema A kumAra thoDA samayamAM vAsudeva tarIke traNa khaMDa-pRthvInA rAjAdhirAja thavAnA che. tAruM mRtyu sAmAnya kumAranA hAthe nathI thayuM. mATe tAre taraphaDiyAM mAravAnuM ane manamAM duHkha dharavAnuM kazuM prayojana nathI. sArathI taraphathI A pramANe AzvAsana maLatAM siMha zAMta banI gayo ane AyuSya pUrNa karI narakagatimAM cAlyo gayo. trikumAra paNa potAnA 10 jAnyuArI 1960 vaDIla baMdhu acalakumAra sAthe potAnI rAjadhAnImAM pahoMcyA. prativAsudeva agrIvane siMvidAraNanI vAta jANavAmAM AvatAM daivajJanA vacano sAcAM paDavAthI tenuM haiyuM vadhu gamagIna banI gayuM. tripRSNakumAra sAthe svayaMprabhAnuM pANugrahaNa aSTAMganimittanA jANakAra devane prativAsudevanAM mRtyu mATe rajU karela banne bAbato sAcI paDatAM e traNa khaMDanA adhipati azvatrIvanuM aMtaHkaNa atyanta vyAkuLa banI jAya te svAbhAvika hatuM. azrugrIvanA AtmAne kyAMya zAMti prApta thatI nathI. divaso ane rAtrio azAMtimAM ja pasAra thAya che. e daramyAna potAnI AjJAmAM vartatA vidyAdhara javalana jaTIe yogya vaye pahoMcelI potAnI putrI svayaMprabhAnuM tridhRkumAranI sAthe pANigrahaNa karAvyAnA prativAsudevane samAcAra maLatAM enA aMtaHkaraNamAM pracaMDa IrSyAgni pragaTa thavA uparAMta azAMtimAM ora vadhAro thayo. " mArI AjJAmAM vartato vidyAdhara potAnI putrInuM mArA sivAya khIjAnI sAthe kema pANigraNa karAvI zake! vidyAdhare bhale game te kAraNe te pramANe pANigrahaNa karAvyuM. paraMtu tridhRkumAre zA mATe e vidyAdharaputrInuM pANigrahaNa karyuM? A vidyAdharaputrI mAre yogya nathI. A strIratna to traNa khaMDanA svAmI agrIvanA aMtaHpura mATe yogya che. A bAbata kema e kumArane khyAlamAM na AvI! vidyAdhare tathA tripRkumAre game te karyuM paNa e strIratna svayaMprabhAte mArA aMtaHpuramAM besADuM to ja huM sAco prativAsudeva ! '' A pramANe nirNaya karI svayaMprabhAnI mAgaNI mATe tripRSNakumAra pAse potAnA dUtane ravAnA karyo. pUrvasaMcita prArdha pramANe nimittanI hAjarI vinArAnAche vivazatanuM H A vAkya jagaprasiddha che. azubhodaya dvArA jIvanamAM aniSTa thavAnuM hoya tyAre te vyaktine buddhimAM viparyAsa thAya che. prativAsudeva azvaprIvanI buddhimAM e ja pramANe viparyAsa thayo. jagatanA niyama pramANe kanyAnI haju mAgaNI hoya paraMtu pANigRhIta strInI mAgaNI na hoya. prativAsudevano dUta tripRkumAra pAse pahoMcyo ane potAnA svAmIno saMdezo e kSatriyakumArane saMbhaLAvyo. tripRkumAra vAsudevanA avatAra hatA. ane temanA prArabdha yoge vAsudevanI padavI prApta thavAno avasara najIka AvI pahoMcyA hato. eja pramANe prativAsudevanA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 160 prArabdhano aMta AvavAnI taiyArI hatI ane AyuSya pUrNa thavAno yoga najIkamAM AvI pahoMcyo hato. je haktinuM pUrva sacita prArabdha jevA prakAranuM hoya prAyaH te vyakitane potAnA prArabdha pramANe anukULa pratikULa nimitto maLI naya che. prativAsudevanA dUtano saMdezo tripRSThakumAra mATe vAsudevapaNuM prApta karavAmAM nimitta banyo. ane prativAsudevanA mRtyu mATe nimittarUpa thayo. vAsudeva-nivAsudevanuM yuddha ane vAsudevano vijaya dUtanA mukhethI prativAsudevano saMdezo zravaNa karavAnI sAthe ja prativAsudevanI nirlaja ane ati anucita mAgaNI aMge tripRSThakumAranuM lohI khUba garama thaI gayuM. temaja prativAsudevanA dUtano atyanta tiraskAra karI tene hAMkI kADhyo. te potAnA svAmI pAse jaI potAno tiraskAra thayAnI sarva hakIkta jaNAvI. azvagrIvanuM haiyuM paNa A hakIkata sAMbhaLatAM atizaya roSe bharAyuM ane tripRSThakumAra sAthe raNasaMgrAma karI tene harAvI svayaMprabhAne potAnA aMta:puramAM lAvavAno nirNaya karyo. vizALa sainyane taiyAra karI tripRSThakumAranI hadamAM azva- grIva AvI pahoMcyo. tripRSThakumArane to raNasaMgrAma atyanta priya hato. tenAM zAsana ane vIvallAsa adbhuta hatAM. pitAjInI AjJA laI potAnA sainya sAthe triy^PSkumAra 5NuM raNasaMgrAmanA mokhare AvI pahoMcyo. raNasaMgrAmamAM agaNita siniko maraNane zaraNa thayA. khUnakhAra raMga jAmyo. azvagrIva ane tripRSThakumAra banne vIra puruSo raNasaMgrAmamAM sAmasAmA AvI gayA. azvagrI gusAmAMne gurasAmAM potAnuM cakraratna tripRSNakumAra tarapha pheMkyuM. paraMtu viziSTa puNyabaLanA kAraNe kumArane kSaNavAra mU sivAya cakraratnanI khAsa bIjI kazI asara na thaI. tripRSThakumAre eja cakra hAthamAM laIne prativAsudeva upara pheMkyuM. prativAsudevano kALa najIka AvI pahoMcyo hato. eTale potAnA ja catathI potAno ziraccheda thatAM azvagrIva avani upara DhaLI paDyA ane AyuSya pUrNa karI sAtamI narakanA atithi thayA te ja avasare gaganamAM rahelA devoe triykumArane jaya jaya zabdothI vadhAvI lIdhA. vAsudevanAM sAtarano paikI zAMgadhanuSya, mukI gadA vagere je ratno bAkI hatAM te temane arpaNa karyo ane e devoe tripRSpakumAranI vAsudeva tarIke jAherAta karatAM atyAra sudhI prativAsudeva azvagrIvanI AjJAmAM vartatA bharatanA traNeya khaDanA nAnA moTA rAjAe e vAsudeva tripRSTha mahArAjAnI AjJAno svIkAra karyo. A pramANe bhagavAna mahAvIra devanA AtmAe aDhAramA bhAvamAM vAsudevapaNuM prApta karyuM. (kramazaH) 4. A$ Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja mohinI mI sa kApaDa vAparo mene cha ga e ja rasa cakravatI sansa enDa ku. : 2 jI A rDa oN nI sa: 22, kenIMga sTrITa, kalakattA sau koIne posAya tevA vadhatA ochA ane vyAjabI bhAve kA5DanA dareka vepArI pAsethI A mIlsanuM kApaDa maLe che. mIla naM. 1 kaTIA (pUrva pAkistAna) mIla naM. 2 beladharIA (kalakattA) Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zra ma Na ane brAhmaNa saMskRti nuM hArda paM. zrI. sukhalAlajI saMghavI brahma ane sama huM tattvajJAnanA badhA ja pravAhone AvarI lenAra aneka muddAo vize Aje nathI bolato; mAtra be muddAo laI te vize TUMkamAM carcA karavA dhAruM chuM. e muddA evA che ke je bhAratIya tatvaciMtananA lagabhaga badhA ja pravAhone sparze che, ane tatvajJAnanI vividha saraNIonI caDatIUtaratI kakSA paNa sUcave che. te be muddA sUtrarUpe A rahyAH (1) guDhavakSapAtataH | ane (2) vyavahAra-paramArtha-daSTi. Ano saMkSipta artha e che ke buddhizaktinA udbhavanuM kendra bhale juduM judu hAya, ane tenAM vaheNuM bhale aneka vaLAMko letAM pravartamAna thAya, paNa chevaTe buddhi kAI eka parama satya bhaNI ja vaLe che; kema ke buddhinAM mULagata svabhAva satyane sparzavAno che. te evA satyane na sparzI tyAM lagI e saMtoSAtI nathI. AthI ja mahimastotranA racayitAe kahyuM che ke : rubInA vaicayAd RjukuTilanAnApathajuSAM, nRgAmekogamyastvamasi payasAmarNava iva // vyavahAra eTale dazya temaja sAmAnya janathI samajI zakAya evI AcAravicAranI kakSAo. ane paramArtha eTale dhyAna, ciMtana tema ja pratAnI kalAne sparzatI sUkSma tattalakSI bhUmikAo. bhAtIya tatvavicArane saMbaMdha che tyAM lagI ema kahI zakAya ke e tatvavicAranAM uddagamasthAno be judAM judAM cheH eka che svAtmA ane bIjuM che vizvaprakRti. arthAta paheluM aMtara ane bIjuM bAhya. koI ajJAta kALamAM manuSya potAnI jAta vize vicAra karavA prerAyo. huM pote zuM chuM? kevo chuM? ane bIjA cha sAthe mAro zA saMbaMdha che? evA prazno ene udbhavyA. Ano uttara meLavavA te aMtarmukha thayo ane ene potAnA saMzodhanane pariNAme jaNAyuM ke huM eka sacetana tatva chuM ane bIjA prANIvargamAM paNa evI ja cetanA che. A vicAre tene potAnI jAta ane bIjA prANIvarga vacce samatAnuM darzana karAvyuM. e darzanamAMthI samabhAvanA vividha artho ane tenI bhUmikAo tattvavicAramAM rajU thaIbuddhinA A vaheNane kama tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. buddhinuM bIjuM prabhavasthAna bAhya prakRti che. jeo vizvaprakRtinI vividha bAjuo, ghaTanAo ane tenAM preraka baLo tarapha AkarSAyA hatA, temane emAMthI kavinI kaho ke kavitvamaya ciMtananI, bhUmikA lAdhI. dA. ta., vedanA je kavie uSAnA ullAsapreraka ane romAMcakArI darzananuM saMvedana jhIlyuM, teNe upAne eka raktavastrA taruNI rUpe uSAsUktamAM gAI samudranA UchaLatA taraMgo ane tophAno vacce nokAyAtrA karatAM vedanA je kavine samudranA adhiSThAyaka varuNanuM rakSaNahAra tarIke smaraNa thaI AvyuM. teNe varuNaktamAM e varuNadevane potAnA sarvazaktimAna rakSaNahAra lekhe stavyo. jene agninI javALAo ane prakAzaka zaktionuM romAMcaka saMvedana thayuM, teNe azcinAM sUkto racyAM. jene gADha aMdhakAravALI rAtrinuM romAMcaka saMvedana thayuM teNe rAtrita racyuM. e ja rIte vApha, DhaMbha, kALa Adi sUkto vize kahI zakAya. prakRtinAM e judAM judAM pAsAM hoya ke temAM koI divya sattvo hoya, agara e * amadAvAdamAM tA. 23, 24, 25 okaTobara, 1959 nA divaso daramyAna maLela gujarAtI sAhitya pariSadanA vIsamAM saMmelanamAM, tA. 24-10-1959 nA roja, taravajJAna vibhAganA pramukha tarIke paMDita zrI sukhalAlajIe Apela bhASaNa. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 4 jAnyuArI 1960 badhAM pAchaLa koI eka ja paramagUDha tatva hoya, paNa A judA judA kavioe karelI prArthanAo, dazyamAna prakRtinA koIne koI pratIkane AzrayIne ubhavI che AvI judAM judAM pratIkone sparzatI prArthanAone traNa rUpe oLakhAvAtI. brahmanA A prAthamika arthamAMthI krame krame aneka artho phalita thayA. je yajJomAM A sUktono viniyoga thato te paNa brahma kahevAyAM. tenA nirUpaka graMtho ane vidhividhAna karanAra purohito paNa brahma, brahmA ke brAhmaNa tarIke vyavahArAyA. ane prAcIna kALamAM ja prakRtinAM e vividha pAsAMo ke divya sattvo, e badhAMne eka ja tasvarUpe paNa oLakhAvavAmAM AvyAM. ane vedanA prathama * maMDaLamAM ja spaSTa darzAvavAmAM AvyuM che ke, Indra, mitra, varuNa, agni ityAdi judAM judAM nAmothI je stavAya ane gavAya che, te to chevaTe eka ja tatva che ane te tatva eTale sata. Ama prakRtinAM aneka pratIko chevaTe eka satarUpa parama tattvamAM vizrAma pAmyAM ane e vicAra aneka rIte AgaLa vikasato ane vistarato gayo. samabhAvanA upAsako samana ke samA kahevAyA. saMskRtamAM enuM rAmana ane zAna evuM rUpAMtara thayuM che, paNa sana zabda saMskRta ja hoI tenuM saMskRtamAM mana evuM rUpa bane che. hmananA upAsako ane ciMtako brAhmaNa kahevAyA. pahelo varga mukhyapaNe AtmalakSI gho; bIje varga vizvaprakRtimAMthI preraNA pAmelo ane tenAM ja pratIko dvArA sUkSmatama tatva sudhI pahoMcelI, tethI mukhyapaNe prakRtilakSI rahyo. A rIte banne varganI buddhinuM Adya preraka sthAna juduM juduM hatuM, paNa banne varganI buddhinAM vaheNa to koI aMtima satya bhaNI ja vadhe jatAM hatAM. vacalA aneka gALAomAM A bane vaheNonI diza phaMTAtI ke phaMTAyA jevI lAgatI. kayAreka emAM saMgharSa paNa janamato. paNa samano AtmalakSI pravAha chevaTe samagra vizvamAM cetanatatva che, ane evuM tatva badhA dehadhArImAM svabhAve samAna ja che, e sthApanAmAM viramyo. tethI ja teNe pRthvI, pANI ane vanaspati sudhAMmAM cetanatattva nihALyuM ane anubhavyuM. bIjI bAju prakRtilakSI bIjo vicArapravAha vizvanAM aneka bAhya pAsAMone sparzatAM spazatAM aMtara tarapha vaLyo ane eNe upaniSadakALamAM e spaSTapaNe sthApyuM ke je akhila vizvanA mULamAM eka sara ke hma tattva che, te ja dehadhArI vyaktimAM paNa che. Ama pahelA pravAhamAM vyaktigata ciMtana samagra vizvanA samabhAvamAM pariNamyuM ane tene AdhAre jIvanano AcAramArga paNa goThavAyo. bIjI bAju vizvanA mULamAM dekhAyeluM parama tatva te ja vyaktigata jIva che, java vyakti e parama tattvathI bhinna che ja nahIM, evuM advaita paNa sthapAyuM. ane e anane AdhAre ja aneka AcAronI yojanA paNa thaI. gaMgA ane brahmaputrAnAM prabhavasthAno judAM judAM, paNa chevaTe te banne pravAho eka ja mahAsamudramAM maLe che, te ja pramANe AbhalakSI ane prakRtilakSI banne vicAranI dhArAo aMte eka ja bhUmikA upara AvI maLI. bheda dekhAto hoya to te mAtra zAbdika, ane bahu to vacalA gALAmAM saMgharSane pariNAme utpanna thayelA saMskArone kAraNe. e kharuM che ke samAjamAM, zAstromAM ane zilAlekha AdimAM paNa vrata ane samanI AsapAsa pravatalA vicAra ane AcAranA bhedo ke virodhonI noMdha che; ApaNe bauddha piTako, jaina Agama ane azokanA zilAlekho, tema ja bIjA aneka graMthomAM brAhmaNa ane zramaNa, e be vargono ullekha joIe chIe; mahAbhASyakAra pataMjalie A banne vagane zAzvata virodhI rUpe paNa nirdezyA che. Ama chatAM, upara kahevAmAM AvyuM che tema, e bane pravAho potapotAnI rIte eka ja parama tattvane sparze che, evuM pratipAdana karavAmAM Ave to e kaI daSTie? A praznano khulAso karyA vinA tatvajijJAsA saMtoSAya nahIM. e daSTi te paramArthanI. paramArgadaSTi kuLa, jAti, vaMza, bhASA, kriyAkAMDa ane veza AdinA bhedAne atikramI vastunA mULagata svarUpane nihALe che, eTale te saheje abheda ke samatA bhaNI ja vaLe che. vyavahAramAM ubhA thayelA bhedo ane virodho saMpradAyo tema ja tenA anugAmIomAM pravartelA, ane kyAreka temAMthI saMdharSa paNa janamelo. e saMgharSanA sUcaka brAhmaNa-zramaNa vargonA bhedonI noMdha to sacavAI paNa A sAthe paramArtha dRSTine pAmela evA prAjJa puruSoe je aikya joyuM ke anubhavyuM tenI noMdha paNa aneka paraMparAnAM aneka zAstromAM sacavAI che. jene Agamo, ke jemAM brAhmaNa Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1960 ane zramaNa vargonA bhedano nirdeza che, temAM ja sAcA brAhmaNa ane sAcA zramaNanuM samIkaraNa jovA maLe che. bauddha piTakomAM paNa evuM ja samIkaraNa che. mahAbhAratamAM vyAse sthaLe sthaLe sAcA brAhmaNanI vyAkhyA sAcA zramaNa rUpe ja ApI che. vanaparvamAM ajagara rUpe avatarela nahuSe sAco brAhmaNa koNa, evo prazna yudhiSThirane pUchyo che. uttaramAM yudhiSThiranA mukhe maharSi vyAse kahyuM che ke dareka janma lenAra saMkara prajA che. manunA zabdo TAMkI vyAse samarthana karyuM che ke prajAmAtra saMkara janmA che, ane sattavALo zuddha e janmabrAhmaNathI paNa caDiyAto che. vyaktimAM saccaritra ane prajJA hoya tyAre ja te sAco brAhmaNa bane che. A thaI paramArthadaSTi. gItAmAM trahma padano ane dhA ulekha Ave che. sAthe ja tama pada paNa ucca arthamAM maLe che. paritA samarinaH ! e vAkya to bahu jANItuM che. suttanipAta nAmanA bauddha graMthamAM eka paramasutta che. temAM bhArapUrvaka kahyuM che ke bIjA UtaratA ke khATA, ane huM zreSTha, e paramArthadaSTi nathI. gaMgA ane brahmaputrAnAM prabhavasthAno judAM, paNa temanuM milanasthAna eka. Ama chatAM banne mahAnadIonA paTa jA, ghATa judA, kinArAnI vasatIo judI, bhASA ane AcAro paNa judAM. A julAImAM ja racyApacyA rahenArAo milanasthAnanI ekatAne joI nathI zakatA. tema chatAM e ekatA to sAcI ja che. e ja rIte bhinna bhinna prabhavasthAnathI udbhavela vicArapravAho bhinna bhinna rIte paMthAvAne lIdhe enA sthaLa AvaraNamAM rAcatA anugAmIo banne pravAhonuM samIkaraNa joI nathI zakatA, paNa e tathya abAdhita che. ene jonAra pratibhAvAna puruSo samaye samaye avataratA ja rahyA che, ane te badhI ja paraMparAomAM. samatva e mudrAlekha hovA chatAM jaina ane bauddha jevI zramaNa paraMparAomAM brahmacarya ane brahmavihAra zabdo eTalA badhA pracalita thayA che ke tene e para parAthI chUTA pADI zakAya tema che ja nahIM. e ja rIte brahma tatvano mudrAlekha dharAvanAra vargamAM paNa sama pada evI rIte ekarasa thayuM che ke tene brahmabhAvathI ke brAhmI sthitithI vikhUTuM pADI zakAya tema che ja nahIM. prAcIna kALathI ja cAlI AvatI A paramArthadaSTi uttara kALamAM paNa kALajIpUrvaka poSAtI rahI che. tathI ja jame brAhmaNa, paNa saMpradAye bauddha evA vasubaMdhue abhidharmakoSamAM spaSTa kahyuM ke kAyamano mA: zrIva tatA enA ja baMdhu asaMge paNa evI matalabanI sUcanA kyAMka karI che. paramAryadRSTinI A paraMparA sAMpradAyika gaNAya evA narasiMha mahetAmAM paNa vyakta thaI che. AkhA vizvamAM eka tasvarUpe emaNe harinuM kIrtana karyuM ane pachI e harinA bhakta vaiSNavajananA eka lakSaNarUpe samadaSTi ne tRSNAtyAgI " ema paNa kahyuM. e ja rIte sAMpradAyika manAtA upAdhyAya yazovijayajIe paNa kahyuM ke samatva prApta karavuM e ja brahmapadanI prApti che. che A paramArtha ane vyavahAra daSTino bheda tema ja paramArgadaSTinI yathArthatA . e. bI. dhruve paNa darzAvI che. eka brAhmaNInA hAthanuM bhojana temaNe na svIkAryuM tyAre temaNe kahyuM ke A to mArA eka kuTuMbagata nAgara saMskAra che, enuM vAstavika huM tAddha mAnato ja nathI, mAtra saMskArane anusaruM chuM eTaluM ja. kharI daSTi emaNe bIje sthaLe nirdezI che. jaina Agama sUtrakRtAMganI prastAvanA lakhatA temaNe kahyuM che : ""jaina" (zravaNa) thayA vinA "brAhmaNa thavAtuM nathI, ane brAhmaNa' thayA vinA "jaina" thavAtuM nathI. tAtparya ke jaina dharmanuM tattva Indriyone ane manovRttione jItavAmAM che. ane brAhmaNa dharmanuM tattva vizvanI vizALatA AtmAmAM utAravAmAM che." ATalA saMkSepa uparathI ApaNe eTaluM pAmI zakIe chIe ke buddhi chevaTe eka ja satyamAM virame che. ane sAthe e paNa samajI zakIe chIe ke vyavahAranA game teTalA bhedo ane virodho astitvamAM hoya chatAM paramArthadAja kadI lopAtI nathI. tatvajJAnanuM adhyayana-adhyApana ahIM prasaMgavaza eka bIjA muddAnI carcA paNa karI levI prastuta che. e muddA che tattvajJAnanA abhyAsa ane vAtAvaraNane lagato. pazcimanA saMparkane lIdhe kolejo ane yunivarsiTIomAM pazcimIya tattvajJAne abhyAsa kramamAM sthAna lIdhuM. zarUAtamAM mukhyapaNe adhyApako pAzcAtya ane teo aMgrejImAM ja zIkhave; pustako paNa Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI 1960 jaina yuga aMgrejI. bhAratIyo e viSayamAM AgaLa AvavA lAgyA tyAre temaNe paNa e ja mArga svIkAryo. A rIte aMgrejI bhASAmAM avatareluM pAzcAtya tattvajJAna aMgrejI bhASA dvArA ja agrejInA jANakAromAM kheDAtuM rahyuM. A sAthe bhAratIya tatvajJAna paNa abhyAsakramamAM dAkhala to thayuM. paNa e to rANI sAthe dAsI cAle e rIte! saMskRta, pAli, prAkRta Adi bhAratIya bhASAomAM ja janmeluM, kheDAyeluM ane vistareluM evuM aneka saMpradAyonA tatvajJAnanuM adhyayana bhAratIya adhyApako ane bhAratIya vidyArthIo vacce paNa aMgrejI dvArA ja cAlatuM rahyuM. pariNAma e AvyuM che ke je bhAratIyone saMskRta Adi bhAratIya bhASAo sAva sugama thaI paDe tevI che, ane e bhASAmAM lakhAyela mULa graMthonuM adhyayana bahu prayAsa vinA zakya che, te bhAratIya vidyArthIo ane adhyApako aMgrejI anuvAdo, sArAMza ane vivecano dvArA ja e jJAna meLave che. jema pAzcAtya tatvajJAna zIkhavanAra ke zIkhanAra enI mULa grIka, jarmana, phreMca Adi bhASAone jANyA sivAya ja tenA aMgrejI anuvAdo ke sAro dvArA te zIkhe che, tema bhAratIya tattvajJAna vize paNa banyuM che. Ane lIdhe mAtra ucca kakSAnA vidyArthI ja nahIM, paNa sArA sArA adhyApako paNa potAnI vAta mAtRbhASAmAM ke rASTrabhASAmAM lakhI zakatA nathI, eTaluM ja nahIM, mATe kahetAM paNa khacAya che, ane khullo ekarAra kare che ke A tatva kahevA mATe paribhASAo nathI ke bhASA adhurI che. je adhyApako paNa AvA kuMThitazakita hoya to e tattvajJAnanuM vaheNa sAmAnya adhikArI prajAmAM Ave kevI rIte? tethI Aje nIcenI bAbato tarapha dhyAna ApavuM anivArya lAge che: 1. abhyAsanAM ucca vartuLomAM bhAratIya tattvajJAnanuM adhyayana-adhyApana mAtra pAzcAtya tattvajJAnano pAlava pakaDIne ja cAlavuM na joIe; enuM paNa sthAna pradhAna hovuM joIe. 2. aMgrejI bhASAMtaro ke vivecano Adino chUTathI lAbha levAya; paNa bhAratIya tatvajJAna zIkhanAra ane ane zIkhavanAra banenI saMskRta bhASA ane temAM lakhAyela dArzanika graMtho samajavA-samajAvavAnI evI zakti keLavAvI ja joIe ke je vaDe teo mULa graMthano bhAva pUrepUro ane prAmANikapaNe rajU karI zake. jo ATaluM thAya to ja teo dvArA potapotAnI mAtRbhASA ane chevaTe rASTrabhASAmAM tattvajJAna avatarI zake. 3. A sAthe ja prAdezika bhASAo ke rASTrabhASAmAM tatvajJAnanA maulika sAhityanA anuvAdo ke sAravivecano lakhAvAno prazna Ave che. AvA graMtho na lakhAya tyAM lagI ema. e. ane te pachInA abhyAsamAM vidyArthIne sAcuM mArgadarzana na ja maLI zake. ane AvA maulika anuvAda ke sAragrAhI vivecano to ja lakhI zakAya, je te te bhASAmAM lakhAyela mULa tattvagraMthone te bhASAnA yogya adhikAra sAthe ja zIkhavAzIkhavavAmAM Ave. 4. gujarAtamAM vizvavidyAlayo ekathI vadhAre che. temAM ane gujarAta bahAranAM vidyAkendromAM tattvajJAna viSayaka carcApariSado cAlatI rahevI joIe, jemAM nibaMdho raju thAya, enA upara carcA thAya, ane tulanAtmaka tema ja aitihAsika dRSTie tatvanA praznone carcavAnI eka navI dizA ughaDe. A sAthe e paNa bhulAvuM na joIe ke pAzcAtya tattvajJAnanA pravAhone A udAtta carcAmAM yathAsaMbhava sthAna maLe. A carcAo muktapaNe cAle, ane te dvArA Itara jijJAsu paNa lAbha meLavI zake, te mATe enuM mAdhyama sarvasulabha hovuM joIe, nahIM ke paraMparAgata evuM ekamAtra aMgrejInuM ja mAdhyama. gujarAtI sAhitya pariSada ane tattvajJAna vibhAganA pramukha lekhe pasaMda karyo e adhikAranI mArAmAM yogyatA che ke nahIM, te huM jANuM chuM. paNa meM A sthaLe mane je sUjhayuM te namrapaNe rajU karyuM che. je pariSadanA vivekI saMcAlakone emAthI kAMI paNa karavA jevuM lAge to e dizAmAM prayatna kare evI mArI vinaMtI che. kema ke pari. vide potAnA kAryakSetramAM tattvajJAnane paNa sthAna ApyuM che, eTale e mATe ghaTatuM badhuM ja karI chUTavAnI enI pharaja che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRta ane jaina a ya ya na nI pragati *........................... jaina anyakAronI keTalIka prasiddha dArzanika racanA ono paricaya DaoN. jitendra jeTalIe karAvyo che. abhayaMtilakakRta ' nyAyAlaMkAra TippaNa' viSe temaNe lakhyuM che (' jarnala oNpha dhI oriyenTala insTiTayUTa ', pu 8 aMka 1, sapTembara 1958). nyAyanA cAra suprasiddha anya sAvananuM bhALa, dyotakaranuM pArtika ', vAcaspati mizranI " tAtparya TIkA ane darzanAranI ' tAparvaparizuddhi '- saMra 12000 zrlokapramANunuM A vistRta vahetuM TippaNa che. guNaratnagaNikRta 'tarkataraMgiNI' ane ' zazadhara TippaNuM' upara paNa DaoN. jeTalIe aMtima lekha zyApyo che ( jarnala zloka dhI oriyenTala InsTiTayUTa ', pu. 8, aMka 4, juna 1959). A paikI * tarIMgaNI " e govardhanAcAryakuna prakAzikA * ' uparanI TIkA che, je pAchI kAyanikRta ' kuMbhA * paranI TIkA che. zapara viSNu ke zApara * [ akhila bhArata prAcyavidyA puSida ( oNla inDiyA orienTala kaoNnpharansa)nA vIsamA adhivezananA prAkRta ane jaina dharma vibhAganA pramukhasthAnethI bhAizrI DaoN. sAMDesarAe * progresa oNpha prAkRta eNnDa jaina sTaDIjha' e viSaya upara aMgrejImAM mAhitIpUrNa kadmanAbharyuM vyAkhyAna ApyuM hatuM. prAkRta ane jaina adhyayananA kSetramAM bhArata ane pazcimanA aneka saMzodhakoe mahattvapUrNa upayogI phALo Apela che, jenuM samuccaya darzana DaoN. sAMDesarA A vyAkhyAna dvArA karAve che, A vyAkhyAna DaoN. sAMDesarAnI dvaMdvatAbharI pratibhAnuM anuma rAcitra che. A vyAkhyAnano gujarAtI anuvAda oNkaTobara, navebara ane hiMsembara, 1959 nA - jaina yuga'mAM pragaTa thayela che. vyAkhyAnano bAkIno badho bhAga ahIM rajU karela che, upayogI mAhitIbharyuM A vyAkhyAna gujarAtImAM mudrita karavAnI saMmati ApavA mATe 'jaina yuga'nA vAcako ane vyavasthApaka maMDaLa taraphathI Do. sAMDesarAno khAsa AbhAra mAnuM chuM. --saMpAdaka, " jaina yuga "] . 10 ********** DaoN. bhogIlAla ja. sAMsarA, gema, je., pIkheMca. DI. mizrakRta - nyAyanti pradIpa uparanuM saMkSipta TippaNuM che. jApAnanA jANItA vidvAna pro. mei nAkAmurAne jaina AgamomAM vedAnta darzana viSe maLatI mAhitI saMkalita karIne ApI che ('jarnala oNpha dhI oriyenTala Tisyu, pu. 4, aMka 2, sembara 1958), kaoN pRthvIrAja jaine mAlinA jIvana tathA mahAvIra sAthenA tenA matabheda viSe lakhyuM che; zrI. dalasukhabhAI mAlayiAe ema batAvavAno prayatna karyo che ke dharmakArtikRta ' nyAyabindu ' uparanI dharmottaranI TIkA upara TippaNu lakhanAra mallavAdI e ' nayagna 'kAra maLavAthI bhinna hatA; marAna hArdika pavityA e svataMtAdvArAmAM utArelI ke nakharcA nI bahu noMdhapAtra prati viSe mAMna zrIcavijayAe mAhitI ApI che; pAli tripTikamAthI jaina dharma viSenA ullekho DaoN. gulAbacaMda caudharIe ekatra karyA che; arhat'nA jaina dharmasaMmata AdarAnI carcA zrI. padmanAbha naM.e rI che; ane DaoN. nathamala phAriyAe yogamAM ribaDArvinA tulanAtmaka adhyayana biSe lakhyuM che (A sarva lekho 'AcArya zrIvijayavallabhasUri smArakagrantha'mAM chAyA che). DaoN. indubA spero jaina darzanamAM aladhu paryAya viSe vidvattApUrNa nibaMdha Apyo che ('vidyA ', gujarAta yunirsiTInuM sAdhana-sAmayika, pu. 2, eka 1, 1964), zra, dhyeya. AcArye jaina darzana viSe ('IsTa enDa vesTa ', roma, pu. 8, aMka 4, krI 1958) tathA anekAntavAda viSe (' InDo-eziyana kalcara ', pu. 6, aMka 3, jAnyuArI 1958) kho lakhyA che. DA~. eca. vI. ruezvare be samakAlIna dharmaprako-Da ane mahAvIra viSe lakhyuM che (' vaMzIji Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga jAnyuArI 1960 yasa DAIjesTa', sIlona, aMka 12, 1957); jaina ane bauddha darzananI tulanA Do. rAdhAkRSNa caudharIe karI che ( prabuddha bhArata', navembara 1957) ane DaoN. indra jainonI jJAnamImAMsA para eka abhyAsapUrNa lekha Apyo che 'inDiyana philosophI enDa kalcara', pR. 3, aMka 2-7, juna-sapTembara 1958). hindInA kSetramAM, zrI. ravIndrakumAra jaine kavi banArasIdAsa ane temanI kRtio viSe pIeca. DI. mATe mahAnibaMdha lakhyo che. banArasIdAsa sattaramA saikAmAM thaI gayA. jaina tattvajJAna nirUpatuM emanuM kAvya samayasAra, " bahu rasaprada Atmakatha tmika racanA "ardhakathAnaka Adi jANItAM che. zrI. agaracaMda nAhaTAe bhaTTAraka kanakakuzala tathA emanA ziSya kuMvarakuzala viSe mAhitI pUrNa nibaMdha lakhyo che ('AcArya zrIvijyavallabhari mAraka grantha). A banneya aDhAramA saikAmAM thaI gayA, ane teo e samayanA kacchanA rAjakartAnA Azrito hatA. koza, alaMkAra, chaMdazAstra ane bIjA keTalAka viSayo upara temaNe vrajabhASAmAM karelI racanAonI TUMkI samAlocanA zrI. nAhaTAe karI che. kuMvarakuzala tA phArasInA paNa vidvAna hatA, ane "pArasI nAmamAlA" nAme phArasI-saMskRta kozanuM temaNe vrajabhASAmAM bhASAMtara karyuM hatuM. kacchanuM pATanagara bhuja yationI vrajabhASAnI sAhityapravRttionuM kendra hatuM, ane lagabhaga IsavI sananI ogaNIsamI sadInA pUrvArdha sudhI temanA upAzraya kavipadeSuo mATenI tAlImazALA jevA hatA. saMgrahanuM saMpAdana khUba kALajIpUrvaka karavAmAM AvyuM che, ane kAvyomAM prayojAyelA tamAma zabdonI saMpUrNa sUci, vyutpattiviSayaka noMdho sAthe aMte apAI che. IsavI sananI soLamI sadInA AraMbhamAM thaI gayelA sAdhusudaragaNita "utaratnAkara'nuM saMpAdana zrI, jinavijayajIe karyuM che (rAjasthAna purAtana granthamAlA naM. 16, jayapura, 1957). A kRti eka " ktaka ' arthAt saMskRta vyAkaraNa viSe jUnI gujarAtImAM racAyeluM pAThayapurataka che; pratyeka oktimAM nAno ke moTo saMskRta-gujarAtI zabdakoza ApavAmAM Ave che. A prakAranA badhA ja namUnAo bhASAvaijJAnika abhyAsa mATe ghaNuM upayogI che. zrI. agaracaMda nAhaTA ane zrI. varalAla nAhaTAe "jJAnasAra granthAvali'no prathama bhAga prakaTa karyo che (kalakattA, 1959). jJAnasAracha eka vidvAna yati hatA, ane I. sa nI aDhAramI sadImAM bIkAneramAM thaI gayA. teo yogI hatA ane Ayurveda tema ja jayotiSamAM paNa nipuNa hatA. rAjasthAnImAM thayelI emanI bahusaMkhya kAvyaracanAono A saMgraha che. nAhaTA baMdhue "samayasuMdarakRtikusumAMjali paNa prasiddha karI che (kalakattA, 1957). IsavI sananA 16mA saikAmAM thaI gayelA vikhyAta kavi samayasuMdaranAM 563 TUMkAM kAvyono A saMgraha che. emAMnA moTA bhAganAM kAvyo gujarAtI-rAjasthAnamAM, ane thoDAMka saMrakRta-prAkRtamAM che. banne pustakonI prastAvanA bahu upayAgI ane mAhitIpUrNa che. pro. ramaNalAla zAha samayasuMdarakRta "naladavadaMtI rAsa" TipaNI sAthe saMpAdita kayo che (amadAvAda, 1957). gujarAtI-rAjasthAnI bhASAmAM (jenuM mAru-gurjara evuM subhaga nAmakaraNa pro. umAzaMkara jozIe karyuM che te bhASAmAM) prAcInatama upalabdha sAhitya jene sAhitya che e jANItuM che; e sAhitya vipula pramANamAM maLe che ane enuM zAstrIya prakAzana bhaginIbhASAonA aitihAsika adhyayanamAM paNa upayogI che. pro. ba. ka. ThAkora, zrI. mohanalAla desAI ane pro. madhusUdana modIe "gUrjara rAsAvali'nuM saMpAdana karyuM che (gAyakavAjha oriyenTala sirIjha, grantha 118, vaDodarA, 1956). rAsa, phAgu, vInatI, copAI Adi vividha sAhityaprakAronuM pratinidhitva dharAvatAM, 14mA ane 15mA sikAmAM racAyelAM cha jUnAM gujarAtI kAvyo emAM che. emAMnuM eka sudIrgha kAvya, za lisRSTinuM 'virATaparva," sAdyanta akSarameLavRttomAM racAyeluM che. jUnA gujarAtImAM racAyelAM, padyAnusArI gadyavarNakono saMgraha, "varNaka-samuccaya', bhAga 1 (mUla pATha) meM keTalAka samaya pahelAM saMpAdita karyo hato (vaDodarA yunivarsiTI, 1956). e varNakomAMnI anekavidha sAmagrInuM sAMskRtika adhyayana tathA saMpUrNa zabdasUcio Apato, DaoN. rAmalAla nAgarajI mahetAnA sahakAramAM, meM taiyAra karelo eno bIjo bhAga tAjetaramAM bahAra paDyo che (vaDodarA, 1959). . pro. balavaMtarAya ka. ThAkore saMpAdita karelo, udayabhAnukRta "vikramacaritra rAsa' (I. sa. 1509), DaoN. raNajita paTele taiyAra karela karatAvanA tathA zabdakoza sahita prakaTa thayo che (vaDodarA 1957). DaoN. raNajita paTele emanA pIeca DI.nA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mahAnibaMdha mATe malayacaMdrakRta ' siMhAsanabatrIsI 'nuM (I. sa. 1463) saMpAdana karyuM che tathA te sAthe saMskRta ane jUnI gujarAtImAM racAyelAM 'siMhAsanabatrIsI'nAM vArtAcakronuM tulanAtmaka adhyayana ApyuM che. vaDodarA yunivarsirInI prAcIna gurjara pramAlAmAM AA kRti masA tharo. meM ane zrI, sAma bhAI pArekhe saMpAti karmela, 38 kANu-kAvyonA saMdha-'prAcIna kAyama'nA (vaDodarA, 1955) anusaMdhAnamAM munizrI ki vijayajI phAgunA kAvyaprakAranA keTalAka aprakAzita nAonuM saMpAdana karI rahyA che. naiTa benkara, jemaNe RSivardhanakRta 'nArAya-dhvanI gatri nuM sAruM saMpAdana A pahelAM kareluM che (amerikana philosophikala sosAyaTI philA DelphiyA, 1951 ) teo 19mA saikAmAM racAyelA eka jaina gujara nI kAbU dhavilAsa nI vAyanA mAM taiyAra karI rahelA che. A vizvamAM keTalAka agayanA nibIno ullekha karuM. zrI. caMda nAdAe kavi bherunaMdana ane temanI nio viSe lekha Apo ( valabhavidyAnagara seruM dhana patrikA,' pu. 1, aMka 1-2, 1957-58), kavi aSasu-rakRta 'cInArAma copAI' viSe abhyAsalekha zrI, kulasiMhe lakhyo che ('bhagubhAratI' - ArI 1959 pR. kAdaMbarInA TIkAkAra tathA dhArasInA vidvAna sidrikuna 'nAmanAtha caturthAMzaka 'nu saMpana Do. maMjulAla majamuAre karyuM che (AcArya zrIvija vallabhasUri smAraka pratya), vividha jJAtino ane dhaMdhAdArIonI khAsiyato vavanA eka junA gujarAtI kAvya 'vargubatrIsI'nuM (vallabha vidyAnagara saMzodhana patrikA pu 1. beMka 2, 19pa8) tathA paMdaramA saikAmAM tha caitra AcArya parokharee vilAmata aMtamAM racelA stuti kAvya 'mahAvIra vinati'nuM saMpAdana meM karyuM che ( putra, bhepretra 1958), nayanore I. sa. 160 mAM kaDI A viSaka racanA coranAra zoSAI have parmiyAtmaka lekha pro. hIrAlAla kApaDiyAe Apyo che (' bhiSar bhAratI ', pu. 5, aMka 7, oNgasTa 1958). jaina granthakAroe racelA dhaNA prAcIna ziSTa grantho kannaDa bhASAmAM che ane chevaTanAM keTalAMka varSomAM, A viSayamAM saMzAdhana ane prakAzana sArA pramANamAM thayuM che. I. sa. 1068mAM racAyeluM, zAntinA 'sukumAra 19 jAnyuArI 1960 carita', vighna pratApanA ane zabdakoza sahita, pro. DI. ela. narasiMhAcAra ane zrI. TI. esa. zAmarAve pAna karyuM che. (sura 154). dazamI sadInA bhAraMgamAM racAyelA, praziSTa gavamanya, zioSAyakRta * vakArAdhane 'nuM saMpAdana sAthe hastapratone AdhAre pro. narasiMhAyAre karyuM che (bIjI AvRtti, haimura, 1955). kAzikAre I. sa. 126mAM raceluM prAcIna kala bhASAnuM vyAkaraNa zabdarSitu temaNe prakaTa karyuM che (nyujhu, 1959) tathA mahAyaMtra kavie I. sa. 1254mAM racelA neminAthapurA nuM prakAzana dAya dharyuM che. . " avarmAkRta ' jIvasaMbodhane'nuM (I.sa. 1200) saMpAdana paM. eca. zeSa AyaMgare karyuM che (madrAsa, 1957). pArzva paMktikRta ' pArzvanAtha purANa 'nuM (I. sa. 1205) saMpAdana bhombarasa paDete karyuM che (sanmati granthamAlA, tura, 1956), ane e ja pranya pro. ema. mariappA bhaTe paNa prakaTa karyo che (madrAsa yunivarsiTI, 1957), I. sa. 41mAM paMpa kavie racelA kA bhASAno vikhyAta anya ' jJAtipurANa * pro. ke. cha mundranagare saMAdita karyo che (belagAma, 1953) ane ba trinuM * ati purANa' thoDAka mAsa pahelAM ja pro. eca. varappAe prasiddha karyuM sanmati anyamAlA, maMjaisura, 1959). vAcaka umAsvAtinA vikhyAta 'tattvArthasUtra' upara Alacandradeve I. sa. 1170 AsapAsa racelI 'tattvaratna pradIpika' nAmanI kannaDa TIkAnuM saMpAdana paM. e. zAnti*Aja zAstrIe karyuM che (oriyenTala risarca InsTiTyUTa, madrAsa, 1955). I. sa. 1042mAM racAyela, zrIdharAcAryakRta ' takanizaMka nI (madrAsa yunivarsiTI, 1957) tathA I. sa. 1195 AsapAsa racAyela acannakRta ' vardhamAnapurANa nI (madrAsa yunivarsiTI, 1958) vAdhanAo pro. ppiA bharuM taiyAra karI che. I. sa. 1600-1125 AzapAsa racAyela, zivakRta * samayapITho 'nuM saMpAdana zrI. bI. esa. kulakarNIe karyuM ke kannaDa risarca insTiTyUTa, dhAravADa, 1958). e samaye karNAMkamAM pracalita anya paMthonI ziva kada TIkA kare che, paNa Aje enI kRtinuM Apo mATe kharuM mahattva e vastumAM raheluM che ke lokonI sAmAjika ane dhArmika sthiti upara te prakAza pADe che. pati Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga ' jJAnacandracarite 'nuM saMpAdana TI. Ara. zeTTIe karyuM che (muai, 1958). pAyavaNa meLagoLano vatanI hato, ane potAnA granthanI racanA sAMgatya chaMdamAM I. sa. 1659mAM teNe karelI che. prAcIna kannaDa sAhityanA vidvAna mArA mitro mane khabara Ape che ke upara noMdhelA mukhya grantho uparAMta saMkhyAbaMdha nAnI racanAo sanmati granthamAlAnA upakrame haisuranA paM. padmanAbha zAstrIe ane mubinnenA paM. bhujabali zAstrIe prasiddha karI che. judI judI bhASAonA sAhityanI A samAlocanA pachI jaina kalAno vimarza karatA keTalAka grantho ane nibaMdhono TUMko nirdeza huM karIza. jaina kalAnA pratiSThita saMzodhaka DaoN. umAkAnta zAhe vaDodarA pAsenA akoTA gAmamAMthI keTalAMka varSa pahelAM maLelI bahusaMkhya jaina dhAtupratimAo viSe pustaka lakhyuM che . (TeTa borDa oNpha hisTorikala rekaoNrDjha enDa monyumenTsa muMbaI, 1959). e pratibhAsamUhanI tamAma pratimA nuM varNana DaoN. zahe A pustakamAM ApyuM che tathA emAMnI viziSTa pratimAonI sahAyathI jIvanasvAmInI mUrtinuM svarUpa, zvetAMbara ane digaMbara mUrtio vaccenA prabhedano AraMbha, Adi agatyanA prazno upara prakAza pADyo che. vetAMbara prakAranI prAcInatama upalabdha mUrtio tathA jaina pUjAmAM zAsanadevatAnI jANavAmAM AvelI sauthI jUnI mUrtio ahIM jovA maLe che. vaLI A mUrtionA lekhomAM eka 'rathavasatikA 'no ullekha che, jeno saMbaMdha DaoN. zAha Aryaratha sAthe joDe che. A pustakamAM causA-pratibhAsamUha tarIke oLakhAtI mUrtio, je atyAre paTaNA myUjhiyamamAM che te viSe carcA paNa DaoN. zAhe karI che; ane teo e mUrtiono samaya IsavI satanI pahelIthI trIjI-cothI sadI sudhIno gaNe che. A pustaka bhAratIya kalAnA itihAsanA abhyAsIo mATe khAsa mahattvanuM eTalA mATe che ke tibeTana lAmA tArAnAthe jeno ullekha karyo che te 'prAcIna pazcimanA (arthAt pazcima bhAratanA) kalAsaMpradAya'nuM astitva DaoN. zAha emAM puravAra karI zakyA che. A pustaka temaja emAMnAM citro uttama rIte chapAyAM che. DaoN. kalAujha phizare jaina guphAo ane mandiro viSe kevjha enDa Tempalsa oNpha dhI jainsa' nAme pustaka lakhyuM che (varlDa jaina nizana, alIgaMja, 1956). jaina 20 jAnyuArI 1960 guDDAo ane mandiro samasta bhAratamAM patharAyelAM che, ane paurasya kalAnA UgamakALathI mAMDI Aja sudhI e sthApatyonuM nirmANa thayuM che. Adhunika bhAratamAM prAcIna paraMparAgata sthApatyanuM sAtatya mukhyatve jainonA dharmaprema ane udAratAne AbhArI che. bhAratanA sarva bhAgomAMnAM keTalAMka mukhya jaina sthApatyono zAstrIya paricaya A pustakamAM ApavAmAM Avyo che; prAdezika vibhAgo pADIne pachI kAlAnukrame A paricaya Apelo che. A prakAranAM prakAzanomAM hovuM ja joI e tema pustakamAM puSkaLa citro apAyAM che. parantu phoTogrAphonuM ke enA mudraNanuM dhoraNa apekSita koTinuM nathI. paNa pustaka sArI rIte lakhAyeluM che ane jJAnanI A zAkhAmAM noMdhapAtra umero kare che. zrI. sArAbhAI navAba jemaNe jaina citrakalA viSe saMkhyAbaMdha grantho ApyA che. temaNe tAjetaramAM * kAlaka kathAsaMgraha aura kalekazana oNpha kAlaka sTorIjha 'nA e bhAga prasiddha karyAM che (amadAvAda, 1959). sane 1949 mAM prakaTa thayelA A viSayanA emanA gujarAtI pustakanuM A aMgrejI rUpAMtara che. mUla kathAo ApatA pahelA bhAganuM saMpAdana paM. aMbAlAla premacaMda za he karyuM che; emAM cha kAlakakathAo jaina AgamomAMthI lavAyelA che tathA khIjI tera prAkRtamAM, tera saMskRtamAM ane cAra jUnI gujarAtImAM che. khIjA bhAgamAM zrI navAe kAlakakathAo viSe aitihAsika vimarza karyo che tathA granthastha citro upara noMdhA ApI che. emAM 69 ekaraMgI tathA 88 anekaraMgI citro che ane sarvanuM mudraNa uttama koTinuM che. DaoN. harSadarAya majamudAre Abu, kuMbhAriyA, tAraMgA, moDherA ane pATaNanAM mandironAM zilpomAM nirUpita jIvana ane bhautika sAMskAritAno abhyAsa potAnA pIeca. DI. nA mahAnibaMdhamAM karyo che. bhAratIya kalAne lagatuM A prakAranuM kAma judA judA pradezomAM vuM joI e. A viSayanA keTalAka lekhono have nirdeza karuM, jANItA citrakAra ane mAnavatAvAdI zrI ravizaMkara rAvaLe bhAratIya kalAmAM jaina saMpUrti viSe lakhyuM che. (* AcArya zrI viyavallabhasUri smAraka grantha '). bhAratIya kalAnA itihAsanA eka agragaNya vidvAna DaoN. motIcandra dilhInA zrI digaMbara nayA mandiramAMnI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1960 piyA u zAha ora 'mahApurANa"nI eka sacitra hastaprata viSe nibaMdha Apyo che (lalita kalA'. aMka 5, eprila 1959). hastapratamAM lekhanavarSa nathI, paNa citrazailI, lipi Adine AdhAre che. motIcandra ene 15 mI sadInA aMtatI athavA ethI thoDIka moDI gaNe che. sacitra digaMbara hastaprato pramANamAM thoDI che; jANavAmAM AvelI eka mAtra sacitra tADapatrIya harataprata te dhavalA' TIkA sahita "khAgama 'nI prata che. jene I. sa. 1112-1120 AsapAsanI gaNavAmAM Ave che. digaMbara paraMparAnI eka vadhu sacitra prata bahAra lAvIne Do. motIcandra jaina kalAnA avya sakSetranI sArI sevA karI che. jo umAkAnta zAhe akoTAmAMthI maLela eka pittaLanA dhupiyA viSe lekha Apyo che (jarnala opha inDiyana sosAyaTI opha oriye-Tala ArTa'; pu. 19, prakaTa thayuM 1958 mAM), ane teno samaya I. sa. nA navamAM saikAno gaNo che upalabdha za9po ane citrone AdhAre hariNegameSina viSe ('jarnala opha inDiyana sosAyaTI opha oriyenTala ArTa', pR. 19. prakaTa thayuM 1958 mAM) tathA zvetAmbara ane digaMbara sAhitya ane kalAmAM brahmazAMti ane kapardIyakSa viSe (* jarnala opha dhI mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTI opha baroDA', pR. 7, aMka 1, mArca 1958) rasaprada nibaMdho lakhyA che. bhAratanA judA judA pradezomAMthI zilpa-saMbaddha purAvA ApIne DaoN. umAkAnta zAhe tIrthakaronAM mAtA-pitAnI pUjAnI bhulAI gayelI prathA viSe abhyAsalekha Apyo che ('buleTina opha dhI prinsa oNpha velsa myujhiyama', muMbaI, aMka 5. prakaTa thayo 1958-59mAM), tathA Abu ane kuMbhAriyAnAM mandiromAMnAM jaina kathAo nirUpatAM zilpo viSe jena yuga', sapTembara-okaTobara 1959) ane Abu tathA bhinamAlanAM keTalAMka purAtana zilpo viSe (buleTina oNpha dhI myujhiyama enDa pikacara gelerI, vaDodarA pu. 12, 1955-56) temaNe lakhyuM che. zrI kRSNadatta bAjapeyIe mathurAnI jaina kalAno paricaya Apyo che (rAjendrasUri smAraka grantha') tathA DaoN. e. ena. upAbee zravaNu eLagoLa khAtenI gammaTezvaranI pracaMDakAya mUrtino paricaya karAvyo che (InDo-eziyana kalcara', pR. 6, aMka 3, jAnyuArI 1958). AcArya zrIvijayavalabhasUri smAraka granthamAM jaina kalAne lagatA saMkhyAbaMdha rasaprada lekho che-zrI. kanaiyAlAla bhAIzaMkara davee khAsa karIne jaina dharmane anulakSIne yakSaprajAno ItihAsa Apyo che: sonerI akSaromAM lakhAyelI, "kalpasUtra'nI eka sacitra pratano paricaya zrI sArAbhAI nAme karAvyo che; lakSmaNagaNita prAkRta 'sapAsanAcariya'nI, I. sa. 1426mAM lakhAyelI, pukALa citrovALI eka sacitra hastapratane munizrI puNyavijayajIe prakAzamAM mUkI che: munizrI yazovijayajIe saMkhyAbaMdha prAcIna mUrtio ane zi9po viSe lakhyuM che: DaoN kalAujha brune khajurAhonA pArzvanAtha mandiranI be nIcalI zilpapaktionuM zAstrIya varNana ApyuM che tathA emanI sUcakatA samajAvavAno prayAsa karyo che; DaoN. maMjulAla majamudAre pATaNamAMthI maLelA, 45 ratalanA dhAtunA dhaMTanuM varNana ApyuM che, jenA lekha uparathI jaNAya che ke I. sa. 1262mAM vAgaDa pradezamAM candraprabhanA cayane te bheTa apAyo hato; . umAkAnta zAhe jayAda devIo viSe tathA mallinAthanA eka virala zipa viSe lekho ApyA che; ane DaoN. hasamukha sAMkaLiyAe mahera ane nevAsAnI digaMbara tIrthaMkara-mUtionuM varNana ApyuM che. jo brune jena kalA ane mUrtividhAna viSe keTalAka TUMkA lekho lakhyA che, ane te gayA be varSamAM "jaina yuga mAM prasiddha thayA che. have jaina kalAnA kSetramAM eka mahatvanI zodhanI jAherAtu karIza. thoDAka mAsa pahelAM ja vaDodarA yunivarsiTInA prAgya vidyAmandire sonerI akSaromAM lakhAyelI eka tADapatrIya hastaprata meLavI che. emAM 10" 42" sAIjhanAM 65 patro che. jinadattasUrie vi. saM 1210 (I.sa 1154)mAM enI nakala karelI che tathA pazcima bhAratamAM pracalita jaina ghATInI devanAgarI lipimAM te lakhAyelI che. emAMnA granthanuM nAma che "svarNaropyAdi siddhi'. madhyakALanA keTalAye jaina granthonI jema, e paNa saMskRta, prAkRta ane apabhraMza ema traNe bhASAomAM thayelI mizra racanA che. "siddhAtopadeza' athavA siddhAntaleza' nAmanA grantha uparanI e TIkA che, ane Ayurvedane lagatI e racanA hoya ema jaNAya che. barmA ane bIjA dezonAM suvarNAkSaromAM lakhAyelAM tADapatrIya pustako maLe che, paNa mane ane ApaNuM dezanI dharatapratasamRddhimAM UMDo rasa dharAvatA mArA keTalAka gurujano ane mitrone khya la che tyAM sudhI, suvarNAkSaromAM lakhAyelI A pahelI ja tADapatrIya prata atyAra sudhImAM bhAratamAM Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga NavAmAM AvI che. viziSTa mahattvanA enA viSayanI to atyAre ApaNe ahIM vAta ja karatA nathI. AvI dhaNI hastaprato eka kALe lakhAI haze emAM zaMkA nathI, ane A prakAranA vadhu namUnAo bhAratanA judA judA bhAgomAM sacavAI rahyA hoya to e mATe zodha karavI joI e. jaina philasUphI. saMskRti ane itihAsane lagatA thoDAka graMtho ane nibaMdho pratye have dhyAna dorIza. prajJAcakSu paM. sukhalAlajI jeo ApaNA dezanA sauthI agragaNya dArzanikomAMnA eka che ane jemanI kRtio Adhunika saMzodhanapaddhati tathA etaddezIya sarvocca pAMDityanA Adarza samanvayarUpa che temaNe 'bhAratanI dArzanika ane yogaparaMparAmAM haribhadrasUrino phALo ' e viSaya uparanAM kkara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAno gayA phebruArI mAsamAM muMbaI yunivarsiTIne upakrame ApyAM che. paMDitajIe potAnuM vivecana haribhadrasUrinA nIcenA cha granthone AdhAre mukhyatve karyuM che-badarzanasamuccaya ', zAstravArtAsamuccaya,' 'yogaviMzikA', 'yogazataka' (A granthanuM punaH saMpAdana ane bhASAntara jesalamerathI tAjetaramAM maLelI eka tADapatrIya pratine AdhAre DaoN. IndukalA jhaverIe karyuM che: gujarAta vidyAsabhA, amAvAda, 1956), 'yogabiMdu' ane 'yogadaSTisamuccaya.' jaina dIkSA lIdhI tyAra pahelAM haribhadrasUri eka prakAMDa brAhmaNa paDita hatA, ane saMskRta tathA prAkRtamAM racAyelA temanA grantho sarva bhAratIya darzanomAM ja mAtra nahi, paNa te kALe vikaselI jJAnanI tamAma zAkhAomAM emanI pravINatA darzAve che. AjA keTalAye dArzanikothI UlaTuM ja, haribhadrasUrinI dRSTi svabhAvataH udAra hatI, ane temanI racanAo bhAratIya ciMtananA samanvayAtmaka vikAsamAM agatyanuM pradAna che. paMDitajInAM e viSenAM vyAkhyAno A rasaprada viSayamAM maulika phALo Ape che, ane enA prakAzananI ApaNe utsukatApUrvaka rAha joI e chIe. vaDodarA yunivarsiTInA AmaMtraNathI paMDitajIe ApelAM mahArAjA sayAjIrAva pAritoSaka vyAkhyAno-'bhAratIya tattvavidyA ' (vaDodarA, 1958)jemAM bhAratIya tattvajJAnanA keTalAka agatyanA prameyonI carcA karI che te paNa eTalo ja tejasvI grantha che ane emAM jaina philasUphI viSe paNa ghaNI vicArapreraka sAmagrI che. paMDita sukhalAlajInuM bIjuM eka pustaka cAra tIrthaMkara ' ( mubaI, 19pa9 ) RSabhadeva, naininAtha, 1 jAnyuArI 1960 pArzvanAtha ane mAvIra e cAra tIrthaMkaro viSenA dasa lekhono saMgraha che. pravAhI ane prAsAdika zailImAM lakhAyelA hoI e sarva lekho tIvra Alocaka mudde, tAttvika UMDANa ane aitihAsika saMzodhananA triveNI saMgama rUpa che. pro. e. cakravartIkRta 'rilIyina oNpha ahiMsA ' (beMgalora, 1957) eka sAyelA vidvAnane hAthe lakhAyeluM jaina dharma ane AcA zastra uparanuM sundara pustaka che. ahiMsAmArga ke jemAM jaina dharma agrAyI che e viSenI eka rasaprada puritakA 'rilejiyana eNnDa pIsa' (mathurA, 1959) zrI. sumeracaMda divAkare lakhI che. ahiMsAne lekhaka eka siddAnta tarIke nahi, paNa eka jIvanarIti tarIke varNave che tathA enA AcArazAstrIya tathA dArzanika artho samajAve che; sarva bhUto pratye anukaMpA e A dharmanuM hArda che. DaoN. mohanalAla mahetAkRta hindI 'jaina darzana' (sanmati jJAnapITha, AgrA, 199) A viSaya parano eka uttama grantha che; munizrI nyAyavijayajIkRta 'jaina darzana' (gujarAtI ane hindI) je sAmAnya vAcako mATenuM pustaka che ane DaoN. mahendrakumAra kRta jaina darzana' (hindI) jeno upayoga mukhyatve vidyAno ja karI zake ema che e benI vaccenuM rathAna DaoN. mohanalAla mahetAnA pustakanuM che. munizrI phulacaMdra kRta 'nayavAda' (sanmati jJAnapITha, AgrA, 1948) satyanAM aneka pAsAMne AvarI levA prayatna karatA jaina darzananA eka mULabhUta siddhAnta viSenuM sAruM hindI purataka che. pro. vI. pI. joDApurakare 'bhaTTAraka saMpradAya ' (solApura, 1958) viSe eka pustaka ApyuM che. haratapratonI puSpikAo ane zilAlekhomAMthI bhaTTAra konA itihAsa viSe upayogI sAmagrI temaNe ekatra karI che; ane bhaTTAraka saMsthA jeNe vetAMbara saMpradAyanA caityavAsI yationI jema sAhitya ane kalAnA vikAsamAM mahattvano phALo Apyo che, tenA itihAsa ane sAmA jika agatyanuM nirUpaNa karyuM che. agAu 'sekreDa bukasa oNpha dhI jainsa' e granthamALAnA judA judA granthonI prastAvanAo rUpe chapAyelA aMgrejI lekhono upayogI saMgraha zrI ke. khI. chaMdale pustakAkAre bahAra pADyo che (kalakattA 1958); paNa emAM te te lekhonA lekhakonAM nAmono nirdeza karyo nathI e jarA Azcaryajanaka che! AcArya vijayendrasUriSkRta 'vaizAlI' (bIjI AvRtti, Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 23 jAnyuArI 1990 muMbaI 1958) e etihAsika bhUgoLane lagatI eka noMdhapAtra hindI pustikA che. mahAvIranA janmasthAna kSatriyane lekhake vaizAlI pAsenA bAsu-bihAranA Adhunika basADha gAma-tarIke oLakhAvyuM che te ucita che; e sthaLe jaina ane prAkRta adhyayana mATenI saMsthA je sAmAnya rIte vaizAlI insTiTayUTa tarIke oLakhAya che enI sthApanA bihAra sarakAre karI che. Do. amarasiMha mittalano orisAnA prAcIna ItihAsane lagato pIeca. DI.no mahAnibaMdha je banArasanA jaina saMskRti saMzodhaka maMDaLa taraphathI hamaNAM chapAya che eno ThIka ThIka bhAga orisAmAM jaina dharmanA prAcIna itihAsano khyAla Ape che. Do. je. pI. jene prAcIna bhAratanA ItihAsa (I. sa. pUrve 200 thI I. sa. 900) mATenAM jaina sAdhanono abhyAsa pIeca. DI. mATe karyo che tathA DaoN. prakAzacanTe rAjasthAnamAM jaina dharma viSe kAma karyuM che. gujarAtanAM keTalAMka jaina tIrtho viSe aitihAsika upayogitAvALI be pustikAo munizrI vizAlavijayajIe ApI che. pahelI pustikA, "cAra jaina tIrtho" (bhAvanagara, 1956) mAtara, sojitrA, kheDA ane dhoLakA viSe mAhitI Ape che ane bIjI pustikA gaMdhAra ane jhagaDiyA" (bhAvanagara, 1957) e be tIrtho viSe che. "bhAratanAM prasiddha jaina tIrtha (pAlItANA, 1959) e sacitra gujarAtI pustaka muni zrI kanakavijayajIe lakhyuM che. AcArya zrI vijayavallabhasUri jaina sAhityamAlA taraphathI "baMgAla kA Adi dharma' nAme pustaka prasiddha thayuM che. baMgALamAM jaina dharmano ItihAsa AlekhatA traNa nibaMdhono e saMgraha che; emAMnA be nibaMdho hinadImAM ane eka aMgrejImAM che. DaoN. e. saMganuM pustaka "jaina kamyuniTI- e soziyala sTaDI" (muMbaI, 1959) e samAjazAstranA viSayamAM pIeca.DI.nI DigrI mATe svIkArAyelo mahAnibaMdha che. jainonI sAmAjika paristhitinI lagabhaga saMpUrNa kahI zakAya evI e samAlocanA che, ane bhAvI abhyAsakAryo mATe aneka rIte mAsUcaka che. Alba, tAmilanADa ane karNATakamAM jaina dharmanA etihAsika kAryane varNavatA, "jainijhama Ina sAutha InithA' (solApura. 1957) e puratakanA lekhaka zrI. pI. bI. desAIe keralamAM jaina dharma viSe keTala ka navI mAhitI Apato nibaMdha lakhyo che (jarnala opha Iniyana hisTarI', pR. 33, aMka 5, oNgasTa 1957, prasiddha thayuM 1958 mAM). kAlakAcArya e kAlaka jAtinA AgevAna hatA ema batAvavAno prayAsa che. dazaratha zarmAe karyo che ( InDiyana hisTorikala kavArTala', pu. 33, aMka 4, digembara 1957). pATaNanA sthApaka vanarAja cAvaDAe I. sa.nI AThamI sadImAM tyAM baMdhAvelA paMcAsarA pArzvanAthanA maMdira viSenA saMkhyAbaMdha aitihAsika ullekho eka nibaMdharUpe meM ekatra karyA che (" AcArya zrIvijayavalabhasUri mAraka grantha'). have huM sandarbhagro ane suciono nirdeza karIza, ke je saMzodhana ane aSaNanAM anivArya sAdhano che. paM. pannAlAla ane DaoN. jyoti prasAde saMkalita karela prakAzita jaina sAhitya' (dilhI, 1958) atyAra sudhI prakaTa thayelA jaina sAhityanI sandarbhasUci hovAno dAvo kare che. vigatavAra samAlocanA mATenuM A sthAna nathI. paNa mAre eTaluM to kahevuM joIe ke A ghaNI adhurI yAdI che. "triSaSTizalAkApucaritra', ' siddhahama vyAkaraNa", "prabandhacintAmaNi", "jJAnabindu prakaraNa', ane bIjA keTalAMye jANatAM prakAzanonAM nAma paNa AmAM kyAMya jovA maLatAM nathI. jaina gurjara kavio'. bhAga 1-2no ullekha che, paNa sane 1944mAM prasiddha thayelA enA trIjA bhAganI noMdha kyAMya nathI. zrI. dhUmaketukRta "hemacandrAcAryano nirdeza che. paNa enI sAthosAtha prakaTa thayela pro. madhusUdana modIta hamasamIkSA' no nathI. "lAIpha oNpha hemacaMdrAcArya' pustaka noMdhAyuM che, paN enA vikhyAta lekhaka Do. je bUlaranuM nAma te sAthe nathI. aMgrejI vibhAganAM ghaNAMkharAM pustakonI bAbatamAM prakAzananA sthaLa ane varSano ullekha nathI. koI cokakasa paddhati vinAnI A adhurI yAdI che, ane abhyAsInI daSTie enuM mUlya sAva maryAdita che. - jesalameranA bhaMDAronI muni zrIpuNyavijyajIe taiyAra karelI sUci muMbaInI zrI jaina zvetAMbara konpharansanA upakramathI chapAya che, ane te TUMka samayamAM bahAra paDaze. tamAma tADapatrIya pratonI ane kAgaLa upara lakhAyelI mahattvanI badhI pratonI e sUci che. pATaNanA zrI. hemacaMdrAcArya jJAnamaMdiramAM sacavAyelI Azare vIsa hajAra hastapratonI sUci paNa muni zrIpuNyavijayajIe taiyAra karelI che, ane hastapratonI pupikAo saha te chapAya Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1960 che. khaMbhAtanA vikhyAta zAMtinAtha bhaMDAranI sUci paNa temaNe taiyAra karI che, ane gAyakavAjha oriyenTala sirIjhamA te chapAya che. eziyATika sosAyaTI oNpha baMgAlanA saMgrahamAMnI jana hastapratonI varNanAtmaka sUci DaoN. ajitaraMjana bhaTTAcArye taiyAra karI che. eno pahelo bhAga prakaTa thayo che, ane bIjo bhAga najIkanA bhaviSyamAM prasiddha thaze. hoziyArapuranA vikavezvarAnaMdavedika risarca insTiTayuTe, A samAlocananA varSa daramiyAna, potAnA saMgrahanA 8 60 hastapratonI vargIkRta sUci be bhAgamAM bahAra pADI che. A sacimAM 267 jaina granthonI noMdha che. emAMthI 58 saMskRtamAM ane 209 hiMdImAM che. rAjasthAna purAtatva maMdire potAnA saMgrahanI hastalikhita pratonI sUcino pahelo bhAga prakaTa karyo che (jodhapura, 1959). emAM noMdhAyelI kula 4868 hastapratomAMthI 1236 pratA saMskRta, prAkRta ane gujarAtI-rAjasthAnImAM jaina lekhakoe racelA vividha viSayanA granthonI che. jarmanInAM jaina adhyayanano saMdarbhatmaka paricaya Apano aMgrejI nibaMdha DaoN. kalAujha bune lakhyo hato (vaoNIsa oNpha ahiMsA. pu. 6, aMka 10, oNkTobara 1956), jenuM gujarAtI bhAvAMtara Do. aruNodaya jAnIe kahyuM che (jainayuga', jAnyuArI 1959). gayAM be varSamAM prAkRta ane jaina adhyayananA viSayamAM thayelA kAryanI A noMdha che; emAM koI agatyanA kAmano ullekha zaratacUkane lIdhe rahI gayo hoya to huM ApanI kSamA cAhuM chuM. Ape joyuM haze ke ApaNuM kSetramAM kAma karanAra vidvAnonuM eka nAnuM 5NuM tAlImabaddha maMDaLa che, ane ApaNe AzA rAkhIe ke vadhune vadhu vidvAno bhAratIya saMskRtinI pramANamAM avagaNAyelI A zAkhAmAM uttarottara vadhu rasa letA thaze. "prAkRta ane jena adhyayana' tathA "jaina vidvAna' jevA zabdaprayogo keTalIka vAra gerasamaja ubhI kare che, ane tethI anAvazyaka bhinnatAno bhAva kavacita pedA thAya che. paraMtu ApaNe yAda rAkhavuM joIe ke jaina dharma paNa, bIjAM darzanonI jema, bhAratIya jIvana ane vicAra praNAlinI sarvasAmAnya bhUmikAmAMthI udbhavyo hato, ane Aja dina sudhI teNe sarvadA samakAlIna bhAratIya jIvana upara prabhAva pADyo che ane te vaDe prabhAvita paNa thayo che. AthI saMskRta, prAkRta ane prAdezika sAhityo jevAM vividha mAdhyamo dvArA AviSkata jaina dharma ane tasaMbaddha viSayonA jJAnamAM umero e aneka rUpe vyakta thayela bhAratIya saMskRtinA vyApaka adhyayananA kSetramAM ja mUlyavAna pradAna che. vidyAviSayaka kAryo mATe zAstravyutpatti ane tAlIma jarUrI che; parantu jJAna pratye saMpUrNa bhakti e koI paNa saMzodhaka ane jJAnapipAsu mATe sauthI vadhu Avazyaka che ema kahuM to Apa mArI sAthe saMmata thazo evI AzA che. adhyayana ane saMza dhana mATenI vyakti vinA ciraMjIva mahatvanuM koI kAma bhAgye thaI zake. jJAnane viSe jemanI bhakti hoya emanA upara "pratikramaNa sUtra' mRtadevatAnA AzIrvAdo utAre che; e pavitra dharmagranthamAMnI prastuta gAthA ahIM TAMkIne huM A vyAkhyAnanI samApti karIza- suadevayA bhagavaI nANAvaraNIbha-kamma-saMghAyaM / tesiM khaveu sayayaM jesi sua-sAyare bhattI // (zrata-sAgaramAM jemanI bhakti che temanAM jJAnAvaraNIya karmanA samUhano bhagavatI mRtadevatA sarvadA kSaya karo !) ka | Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prArthanA zrImatI bhaMvarabAI rAmapuriyA eka ja zakti che. upara kahI evI asahAya sthitimAM prANInA jIvanamAM huM jJAtA chuM, "huM sarvopari kartA chuM, "huM bhoktA chuM" vagere judA judA rUpe je ahaMnA darzana thAya che, te ahaM gaLI jaIne vahI jAya che, ane eka prakAranI asahAya dInatA chavAI jAya che. evA samayamAM enA hRdayamAM paDepaDane cIrato eka mArmika ane dayAjanaka pokAra UThe che, je pelI zaktizALI zaktinI sAme athaDAya che. e pokArane ja sAcA arthamAM prArthanA kahevAmAM Ave che. e ja jJAnapUrvakanI kriyA che, e ja nAmaramaraNa che. A pokAra, kyAreka to, aMtaranA UMDANamAM ja jAgIne zAMta thaI jAya che ane kyAreka zvAsocchavAsa sAthe bhaLI jaIne "he nAtha !', he bhagavAna !vagere saMbodhano dvArA pragaTa thaI jAya che. sarvathA asamartha thaI javAthI je pokAra jAge che, e ja prArthanA che. kevala karuNAmUrti cho, dInabaMdhu dInAnAtha!. pApI parama anAtha chuM, ho prabhujI! hAtha. -zrImad rAjacaMdra prANInI dareka sAdhanAnuM aMtima dhyeya ekamAtra sukhanI prApti ane duHkhanI nivRtti hoya che. A eyane pAra pADavA mATe ja prANI rAta-divasa athAka parizrama karavAmAM lAgyo rahe che. dareka dehadhArInA jIvanamAM AdhirUpa mAnasika pIDA enA jhaMjhAvAta, vyAdhirUpI (zArIrika) pIo, tema ja svajanaparivAranI upAdhio lAgelI ja rahe che. aMtaranA saMtAparUpa asaMtoSanI Aga haiyAmAM hamezAM saLagatI rahe che. koI paNa netro evAM nathI, jemAMthI unAnAM AMsuonI dhArAo na vahI nIkaLI hoya. ane evuM koI prANI nathI ke jeNe duHkhanuM nivAraNa karavAno pUrI tAkAtathI prayatna na karyo hoya. paraMtu, badhuM karI vA chatAM, jayAre prANIne potAnI mahenatanuM saMtoSajanaka pariNAma nathI maLatuM, enA tamAma prayatno upara pANI pheravIne jayAre duHkha koIne koI rUpamAM enI sAme AvIne khaDuM thAya che, tyAre enuM hRdaya bhayaMkara khedathI bharAI jAya che. e sarvathA hatAza tema ja udAsa banI jaIne niSkriya jevo banI jAya che. potAnA sAmarthyamAMthI eno vizvAsa DagI jAya che, potAnA baLa, potAnI zakti, potAnI buddhibaLa uparathI enI AsthA calita thaI jAya che, ane cArekorathI e potAnI jAtane niHsahAya jue che. AvI paLo moTe bhAge tamArA-amArA badhAnA jIvanamAM AvatI ja rahe che eve vakhate ApaNuM mana ApaNAthI vadhAre zaktizALI evI jJAta ke ajJAta zakti pAsethI mArgadarzana ke madadanI apekSA rAkhe che. A adazya zaktine bhagavAna, paramAtmA ke AtmA game te kahIe ane dRzya zaktine sadguru, saMta, yogI game te kahIe, paraMtu nAma ane rUpa judAM hovA chatAM, e prArthanA e bhaktahRdayamAMthI vahI nIkaLatuM sahejasvAbhAvika AdhyAtmika jharaNuM che, ke jenA vegavAna prahamAM aneka janmanA kaluSita vicAro ane pApanA puMja vahI jAya che. prArthanA e saMtonI, mahAtmAonI, bhaktonI sahaja samRddhi che, zAMti che, sukha che, Ananda che ane parama tRpta che. ananya prema ane atUTa zraddhApUrvaka hRdayanA UMDANamAMthI nIkaLelI prArthanAmAM abhuta zakita rahelI hoya che. e bhakta ane bhagavAnanI vacce ubhelI kAma, krodha vagerenI dIvAlone bhedIne potAnA ArAdhya bhagavAna sudhI pahoMcI jAya che. e prArthanAnA mArgane rUMdhI zake evI koI tAkAta duniyAmAM nathI. svayaMsaMcAlita (Automatic) maMtranI jema, eno sIdho saMbaMdha potAnA parama ArAdhya paramAtmA sAthe thaI jAya che. 25 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 26 jAnyuArI 1960 hatA, ke na labdhio ke siddhiono prayoga teoe karyo hato ke na koI devI sAdhanA emaNe karI hatI; teo paNa tamArI amArI jevA ja hADamAMsanA banelAM pUtaLAM hatAM. phakta bhagavAna pratyeno emano aga vizvAsa, ekaniSTha AtmavizvAsa ja emanuM kharuM baLa jyAre paNa sAdhakanuM mana Adhi-vyAdhi-upAdhijanya pIDAothI pIDita hoya che, tyAre e nAnA bALakanA jevI sAttvika lAgaNIthI bhagavAnane pokAre che. ane jevI rIte mA hajAra kAma paDatAM mUkIne potAnA kALajAnI kora jevA bALakano pokAra sAMbhaLIne doDI jAya che ane ene haiyA sarasuM cAMpIne zAMti anubhave che, e ja rIte bhagavAna paNa potAnA bhakatano dInatA bharyo pokAra sAMbhaLI doDIne ene haiye lagAve che. bhakatano sAco pokAra bhagavAnane vivaza banAvI mUke che. sAcI prArthanA ja sAdhakanI parama vibhUti che; e ja parAbhakita che. A parAbhakita dvArA ja parama padanI prApti thAya che. bhagavAnane AdhIna banelA bhakatane mana svarga vagere badhAM sukho tuccha che. asAdhyamAM asAdhya roga, viSamamAM viSama vyAdhio muzkelImAM muzkela paristhitio bhakatanI bhagavAna pratye acala zraddhAne baLa dUra thaI gayAnuM jovAmAM AvyuM che. kudaratanA kAnUtonuM ullaMghana paNa bhaktoe karyuM hoya, evuM jovAmAM AvyuM che. bhakta mIrAMnuM viSapAna amRtapAna kevI rIte thaI gayuM? narasiMha mahetAnI AbarU kevI rIte rahI ? satI caMdanA, sItA, subhadrA, sudarzana zeTha vagerenA jIvananI alaukika ghaTanAo emanA zraddhAbharyA hadayamAMthI nIkaLela prArthanAnI ja camatkAra hatA. nahIM to, na to e koI tAMtrika koI evo savAla karI zake ke A zakita bhakatamAM AvI kyAMthI ? Ano khulAso eja ke-jayAre a85 zakitavALA mAnavIno sIdho saMbaMdha sarvazakitamAna paramAtmA sAthe ke guru sAthe thaI jAya che, tyAre e paramazakitamAna paramAtmA ke sazuru pAsethI ene sIdhI zakita prApta thAya che, ane e jIvananA dareka kSetramAM saphaLatA hAMsala kare che. ene potAnA aMtaramAM sAkSAta anubhava thAya che ke aMdara koIne preraka zakita mojuda che, ke jenI preraNAne AdhAre A jIvanakrama cAlI rahyo che. bhagavAna upara avicala zraddhA rAkhanAra bhakatanA hRdayano eka ja sAttvika pokAra, bhagavAnanA paganI sAMkaLa banIne, bhagavAnane e tarapha kheMcI lAve che; ane A pokAra ja prArthanA che, ane evA to ja sAcA bhakata che. (mULa hidIno anuvAda) kaoNnpharansa ko Apa kisa prakAra se madada kara sakate haiM? sabhA sa da bana kara peTana 'a' varga - - ru. 1001 pradAna kara vedana "a" a - - ka. 17 '' sAvana sabhya "a" va . 22 " " " "a" a 6. 202 " kaoNnpharansa dvArA jaina sAhitya pracAra jesalamera jJAnabhaMDAra sUci aura dhI jaina rilIjIana anDa liTarecara ke lie jJAna vibhAgameM (khAtAmeM) ucita rakama bhijavA kara athavA svayaM pradAna kara jaina yuga mAhaka panakara vArSika upahAra ru. 1 (pratimAsa tA. 1 ko prakaTa kiyA jAtA hai ) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA ma prabhu nuM zrI. ratilAla dIpacaMda desAI saurASTranI sohAmaNI dharatI. gAmanuM nAma jIMtharI. zarA enAM mAnavI ane sAhasI enA vepArI. jaMtharIthI khetaravA che. eka TekarI. me mAnavalA to evA ke memAna AvyA ke jANe thoDAM varasa pelAM to e sAva khAlI. koI mAnavIno prabhu padhAryA. tyAM vAsa nahIM. to Avato vaTemArga enA upara najara emAM sonagaDha nAme gAma. gAma mokaLuM mokaLuM evuM nAkhe ane DhoraDhAMkhara caryA kare! govALiyAnI vAMsaLI ke kyAMya bhIDAbI ke bhIMsA bhIMsanuM nAma nahIM. cAre tyAM kyAreka kyAreka raNakI UThe! jagyA juo to nakaro korano vago ughADo. covIse kalAka havAnI mIThI mIThI vagaDo, ane nAma majAnuM amaragaDha! lerakhIo AvyA kare, ane majA karAvyA kare! ekalo ekalo mAnavIya vA sAthe vAto karIne vakhata ApaNo deza bahu garIba. paisAvALA to AMgaLIne vitAve ane lera karyA kare. veDhe gaNAya eTalA; ane khAdhepIdhe ane paherave-oDhave e havA paNa evI sUkI ane evI tAsmIbharI ke sukhI gaNAya evAM mAnavIya kaMI bahu jhAjhAM nahIM. mAnavI divase na vadhe eTalo rAte vadhe, ane rAte ne garIbanI to jhAjhI menata ane ochI kamANI vadhe eTalo divase vadhe; mAMdo hoya eya thoDA divasamAM evI dazA. dI"Akho kALI majUrI kare tyAre mAMDa peTa sAje ne tAjamA thaI jAya! pUratuM bheguM thAya. emAM vaLI kyAMka kyAMka to eka raLe ane jhAjhA enAM jaLa paNa evAM mIThAM, evAM navAM ne pAcaka ke jANe e pIdhAM ja karIe ane roTalA khAdhA ja khAya evI vAta! adhUrAmAM pUruM vAra-parabe ke TANe kaTANe ve'vAra, varI ane mAMdagI paNa potAno karIe. game te khAvane, ghaDIvAramAM badhuM hajama! bhAga mAge ! gAmane paDakhethI nAnI nAnI bhekhaDo vacce saMtAkUkaDI garIba bApaDo jhAjho garIba banato jAya ane ramatI, hasatI, eka pAtaLI nadI vahI jAya. ene kharacanA bhAre bhIMsAto jAya. emAM enAM chokarAMne vAMkAcUMkA Are besIne cAre kora najara nAkhIe to ghI-dUdha kyAMthI maLe? pAMpaNa vagara ane pUrA bhaNatara jANe kudarata vAto karatI lAge. enI kUra ane enA vagara e moTAM thAya; ane kamANInA jotare jotarAI pAMcIkUkAya jANe vagara bolAvyAM vAto kare! jAya! gAmanI dharatI paNa caDAva-utArathI zobhI UThe evI. emanAMya nasIbamAM kAma ja DhasaraDavAnuM! khAvAnuM kasa gAmanI pAse ane gAmathI Aghe nAnI nAnI TekarIo. vagaranuM ane kAma karavAnuM pAkuM ! emAM vaLI moMghArata hetALa mADInA hUMphALA khoLAmAM jANe rUpALuM bALaka kahe mAruM kAma! vaLatara enA e, ane kharaca vadhI ramatuM hoya evuM e sonagaDha gAma lAge! jaIe to jAya! mAnavI koI rIte kharacane pahoMcI zake nahIM! jhaTa nIkaLavAnuM mana na thAya evuM kAmaNagAruM ! rAta-divasa mahenata kare, ane covIse kalAka peTanI sonagaDha gAmathI aDadhoka gAune che. eka nAnuM ciMtAno bhAra veMDhAryA kare ! sarakhuM gAma. dharatInAM choruM enA rahevAsI. nAnAM nAnAM A kALI mahenata ane A UMDI ciMtA jANe enAM khoraDAM ane bhoLAMbhALAM enAM mAnavI DAkaNunI garaja sAre ! bhalabhalAnuM hIra cusAI jAya ! 27 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1960 ghaDiyAM murata jovarAvyAM ane eka saparame divase amaragaDhamAM kSayanI moTI IspitAlanA pAyA naMkhAyA. verAna amaragaDha salATanA TAMkaNAM, sutAranA raMdhA ane kaDiyA-majuronA kilakilATathI gAjI UyuM. pasA thoke thoke AvavA mAMDyA ane jANe e TekarInA peTALamAMthI IripatAlanI ImArata jhapATAbaMdha pragaTa thavA mAMDI! dhIme dhIme amaragaDhanuM nAma mazahUra thavA lAgyuM. ane pacIsa-trIsa varasanA javAna jodha nara bhAMgI paDe ane akALe gharaDA thavA lAge. emAM vaLI keTalAkane kSayarogano jana vaLage. pachI to pUchavuM ja zuM? ApaNe tyAM kSayarogano rAjaroga kahyo che ! evA roga to rAjadarabAre ja zobhe! paNa A to have kaLiyuga ! e garIbaneya na choDe! eka vAra koIne A roga vaLagyo ke joI lo enI dazA ! poteya khuvAra thaI jAya ane AkhuM ghara khuvAra khuvAra thaI jAya! eTale to ApaNe tyAM kaheNI thaI che ke "kSayano rogI pote marato jAya ane AkhA gharane mArato jAya!" enAM davAdArUmAM gharamAM daridratA rAsaDA levA mAMDe ! dezanuM durbhAgya! ApaNuM dezamAM A roga vadhavA. mAMDyo ane emAM dezanI zAna jevAM ane dezanI dolata jevAM kaMIka AzAbharyo juvAna bhAI-baheno jhaDapAvA lAgyAM. divase divase emanI saMkhyAmAM vadhAro thavA lAgyo. emane kema karI bacAvI levAM e ciMtAnI vAta banI banI gaI! he bhagavAna! duzmananeya AvAM darada kadI nA dejo! sonagaDha-amaragaDhathI thoDe gAue eka bAju bhAvanagara jevuM zahera ane bIjI bAju gaDhaDA jevo kasabo. eka divasa tyAMnA ane bIjA mAnavIonAM haiyAmAM prabhu vasyo emane thayuM ApaNe ATaATalAM bhAIbaheno AvA rogamAM pilAyAM kare ane ApaNe jayAM karIe to prabhu kevI rIte rAjI rahe? emaNe A roga sAme pALa bAMdhavAnA manoratha karyA; ane e manorathane sa cA pAvA tarata kAme vaLagyA. paisAnI jogavAI paNa thaI gaI. kAmane kadI paisAnI khoTa naDatI nathI. enI Tela to prabhu ja pUrI pADe che. have kAma rahyuM jagyA nakkI karavAnuM. zodhatAM zodhatAM emane sanagaDha pAsenI amaragaDhanI TekarI gamI gaI. kevuM navuM pANI ane kevI cokhkhI ne sukI havA! jyanA daradIne mATe to jANe amRta ja samajo! daradInA daradane dUra karavAmAM dAktaranI davA jeTaluM kAma kare enA karatAM jarAya ochuM kAma bhagavAnanA gharanI A havA na kare ! emAM eka lokasevAnA vratadhArI sAdhupuruSanA e dharatIne AziSa maLyA. tarata ja e dharatI upara kaLaza DhoLAvo. vAta vAta to makAno taiyAra thaI gayAM; jANe amaragaDhanA ? - jaDa TekarI upara jAduI lAkaDI pharI gaI! madhapUDo gaNagaNe ema e dharatI mAnavInA kalaravathI hasI UThI ! sAravAranAM sAdhano AvyAM ane navAM navAM ojAro ane yaMtro paNa AvyAM. hoMziyAra dAktarone bolAvyA ne sevA karavA bahenone rAkhI. ane pachI to daradIo AvavA lAgyuM, jotajotAmAM ispitAlanAM badhA khaMDa UbharAI gayA. cAlo tyAre jarA daradIonAM darzana karIe. dIna, dukhiyAM ne daradI to devanA pratinidhi kahevAya! Aje to IspitAla bahu moTI thaI gaI che; paNa e veLAe tyAM cAra moTA moTA khaMDa (vaoN). eka eka khaMDamAM paMdara-paMdara vIsa-vIsa daradIo rahe. ochA kharce rahevuM hoya emane mATe e khaMDa. badhA khaMDa upara baMdhAvI ApanAra dAtAranuM nAma. kharaca rUpiyA ekAvana hajAra! ane jarAka Aghe chuma cha makAno. paisA kharacI zake e emAM ghara karIne alAyadA rahe. khaMDamAM jaIe to moTe bhAge juvAna jodha daradIenAM darzana thAya. koI vIsa varasanAM. koI pacIsanAM ane koI trIza, pAMtrIza ke cAlIzanI uMmaranAM paNa. ApaNane joIne badhAM rAjI rAjI thaI jAya, ane koI saMta-sAdhune jue to to potAnAM aho. bhAgya mAne ! AvAM AzAbhaya bhAI-bhAMDune AvA jAlima daradamAM jhaDapAyAM jaIne ApaNuM mana kahyuM nA kare; haiyuM gaLagaLuM thaI jAya; he bhagavAna ! A badhAMno kaMI vAMka-guno? IspitAla samA maMdiranA deva samA e daradIone Ine bahAra AvIe tyAre manamAM tIratha karyA jevI bhAvanA jAgeH mana kUNuM kUNuM ane karuNAbhInuM banI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga jAnyuArI 1960 jAya. ApaNAthI kaMI thaI zake to karavAnI lAgaNI jAge ! AvAM tIrathanAM darzana to saue karavAM! A Avyo chello khaMDa (oN). emAM badhI bahenadaradIo ja rahe ! emane jotAM to AMkho AMsubhInI banI jAya. paNu jarA bahAra Avo, ane khaMDa uparanuM nAma vAMco. lakhyuM che; kharaca rUpiyA ekAvana hajAra! khaMDanuM nAma "paramAtmA " manamAM bhAre acaraja thayuM; A te vaLI kevuM nAma? pUchayuM to kaheH ipitAla caNAtI hatI tyAre eka bhAIne kaMIka karavAnA umaMga jAgyA. eka khaMDanA ekAvana hajAra emaNe mokalI ApyA. emane pUchyuM ke pahoMca konA nAmanI banAvIe? to kahe. nAmanuM zuM kAma? copaDe game te nAme jame thayA e pahoMca ja thaIne! khaMDa taiyAra thayo ane pUchayuM ke khaMDane nAma konuM ApIe ? to kahe bhAI evI nAmanAnI zI jarUra? daradIne ArAma maLe e kaMI ochI vAta che? vadhu Agraha karyo to kahe, A to badhI bhagavAnanI kRpA ! mAnavI zuM karI zake? nAma ApavuM ja hoya to Apo nAma prabhunuM! jevuM hoya enuM ja nAma zobhe ne? ApaNe to phakta enI ciThThInA cAkara ! ane e khaMDanuM nAma "paramAtmA chaeNrAkhyuM ! kItinA koTaDA UbhA karavA to kone na game? paNa A mADI jAyo e mohamAMthI UgarI gayo ! dhanya re anAmI dAtAra ! daradI to dAktarane mana deva ! ene juo ane bIjI badhuM bhUlI jAya. e jaladI sAjo kema thAya e ja enI ciMtA. AvA paragaju ane kAbela dAktarane daradIoya deva mAnavA lAge, emAM zI navAI? daradI sAjA thaIne jAya tyAre enA page paDe ane ene phUlanI bheTa ApIne potAnI lAgaNI darzAve. eka divasanI vAta che : kAma patAvIne dAktara potAnA baMgale gayA. jamIne ArAma karavA jAya che, tyAM paTAvALo Avyo. kahe. koI bhAI IripatAla jevA AvyA che ane Apane tarata bolAve che. emane kaMIka jarUrI vAta karavI che. pelA bhAI paramAtmA pAse UbhA hatA. dAkatara jaIne emane maLyA. AvanAra gRhAthe daradIonI pUchaparacha karI, badhI daradI bahenonA khATale khATale kya ane pachI dAkatarane pUchyuM : AmAM koI madadanI jarUravALI baheno kharI ? dAktare kahyuM evI beeka baheno to che. pelA bhAIe pUchyuM: emane mATe keTalA paisA joIe ? dAkatare saMkoca karatAM rahyuM H hajAreka hoya to basa. pilA bhAIe be hajAranI noTo dAkataranA hAthamAM mUkI dIdhI ! dAkatara to joI ja rahyA: e bhAIne pahelAM kayAreka nahIM maLelA, eTale oLakhe paNa zI rIte ? moTA dAkatarane AvyA jANI bIjA dAktaro ane oNphisanA mANaso tyAM AvI pahoMcyA. emaNe e bhAIne tarata oLakhI kADhyA. emaNe moTA dAkatarane kahyuM : sAheba, A to A va mATe ekAvana hajAranuM dAna karanAra zeTha pote ! pahoMca mATe nAma pUchyuM to kahe, nAma prabhunuM! prabhunI kIrti gAvI saune game prabhunI nAmanA karavI saune ruce ane prabhunA jaza gAvAmAM saune AnaMda " Ave! ' enA karatAM moTuM nAma konuM hoya ? enA karatAM moTo jaza kono gAvo !' ane amaragaDha eka amara ghaTanAnuM sAkSI banI gayuM. e anAmI dAtAra prabhunA nAmamAM amara banI gayA ! thoDAMka varasa vItyAM. amaragaDhanI e iripatAlamAM moTadAktaranavA AvyA. hoMziyAre evA ane kAmagarA paNa evA. ALasanuM to emanI pAse nAma nahIM. daradanuM nidAna to evuM kare ke jANe roga upara AMgaLI mUkIne batAve ! jazakaramI paNa evA. aDadhuM darada to jANe emanI sAthenI vAtamAM ja ochuM thaI jAya. ane davA evI kare ke daradI jhaTa sAjo thaI jAya! pote khaDe page kAma kare, ane mANaso pAsethI paNa evuM ja kAma le. badhA kahe, e che to ApaNuM dezanA, paNa TheTha jamanonA dezanI vidyA bhaNI AvyA che ! navarA to besI ja na zake! Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PHONE: 20898 T Modified DESIGN "Diamond" PURE GOLD BARS OF giamc WEL-309950 Eze Gold MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN 5, I, I/3 & 4 TOLA WE BUY OLD GOLD AND SILVER ORNAMENTS AND OTHER ARTICLES. MANILAL CHIMANLAL & CO. *188, S HROFF BAZAR, B Q.M BAY 2 laeNboreTarI ane AiinarI 87, nArade roDa, mubaI naM 7 phona naM. 42795 sonu-cAMdI-pleTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka ONAL REFIN GRAM: *VAKALI* NR BOMBAY naeNzanala riphAinarI chApanI cAMdI rijharva beMka oNpha inDiyA, muMbaI, oNmbe buliyana eNsosiezana li. muMbaI 2 te ma ja inDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaI e mAnya rAkhela che N. R. chApa silvara nAiTreTa banAvanAra ane vecanAra maracanTsa buliyana meTiMga eNnDa eseiMga DipArTamenTa dhanajI sTrITa, subaI 3. tAra : ARGOR Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaoNnpharansa kA paMjAba adhivezana paMjAba kA saubhAgya hai ki kaoNnpharansa ke AgAmI adhivezana kA mahAsabhA dvArA diyA gayA nimantraNa svIkRta ho gayA hai aura lagabhaga tIna mAsa bAda paMjAba kA udyoga keMdra ludhiyAnA tIna dina ke liye bharata jaina samAja kA kedra bana jaaeg| hameM isa gIta para garva hai ki kanpharansa ne jaina samAja ke lie aneka sevA kArya kie haiN| samAja ke aneka niSThAvAn niHsvArtha Ara samartha kArya kartAoM kA isase saMbaMdha rahA hai| kaoNnpharansa ke saMsthApaka zrI gulAbacanda daDA, ema. e., zrI. maMtIcanda kiDa kara zrI mohanalAla TalI deza I. zrI. motIlAla mUlajI, zrI. bahAdUra siMha siMdhI, tathA zrI. bhAIlAI Adi ke nAma nahIM kie yA sakate inhoMne napasthati meM kena samAja kI vikaTa samasyAoM ko hala kiyA, jaba hamAre tIrthasthAnoM athavA dhArmika adhikAroM para AkramaNa huA, konpharansa ne zakti aura sAdhanoM ke anusAra hamArA netRtva kiyA aura vijaya durdubhi bajAI / zvetAmbara kaoNnpharansa heralDa, jaina yuga, kaoNnpharansa patrikA aura konpharansa kI riporTa, kaoNnpharansa dvArA kie gaye kArya kI muMhabolatI tasvIreM haiN| 1 , kaoNnpharansa ke varNana ke samaya paMjAba kesarI jainAcArya zrImad vijayavallabhasUrIzvarajI ke prati mastaka zraddhA se svayametra nata ho jAtA hai| ve isa saMsthA ke zaktistaMbha aura prAga the| zikSA pracAra madhyama zreNI ke logoM kI sahAyatA tathA sAdhana hIna chAtroM kI ucca zikSA ke kArya bhI jI kI hI madhura pariNAma the| yaha ThIka hai ki kolphAsa kI adhikatara baMbaI rAjya taka sImita rahI haiM, deza ke anya prAMto meM kaoNnpharansa apanA saMdeza yatheSTha rUpa meM nahIM pahu~cA sakI / isa adhivezana meM hameM isa ora dhyAna denA hai aura jahAM kahIM jaina parivAra alpa saMkhyA meM bhI rahate hoM vahAM bhI hameM apanA saMghaTana sthApita karanA hai| vAstavika akhila bhAratIya rUpa tabhI prApta ho sakatA hai jabaki hama sabhI zrI. bAlUrAmajI jaina jainoM ke sAtha saMparka sthApita kara unakI kaThinAiyoM aura samaoM ko samajhate huye unheM gale lagA sakeM / paMjAba meM Aga. mI adhivezana nimaMtrita karate samaya hamAre sammukha kaI uddezya haiN| hama jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha kI ise yathArtha pratinidhi sabhA banAnA cAhate haiM aura isa prakAra ise nayA bala pradAna karane ke AkAMkSI hai| isa kArya ke liye da saMgaThana banAnA hogaa| yadi dekhI kaise vizveMdra meM isakA eka kAryAlaya sthApita ho jAe to bahuta acchA ho / hama yaha bhI cAhate haiM ki bhinna 2 jaina sampradAyoM ko eka pleTaphArma para lAne ke lie hamArI kaoNnpharansa pUrA prayatna kare / gurudeva baMbaI meM hamArA mArgadarzana kara gae the / ahiMsA dharma, jaina sAhitya aura kalA kA pracAra ekatA ke abhAva meM saMbhava nhiiN| hama satra pravRttiyoM se paricita raheM tathA navIna sAhitya itihAsa aura anApazyaroM meM jaina dharma darzana aura kalA ko ucita sthAna dilaaeN| bhArata sarakAra aura rAjya sarakAra una sAdhAraNa kI sahAyatA ke liye aneka yojanAeM nA cukI haiN| konpha ransa kA kartavya hai ki vaha unase paricaya prApta kara apane bhAIyoM ke lAbha ke lie yogya sahAyatA prApta kare / choTe udyoga dhandhe sahakArI samitiyAM saste gharoM ke nirmANa ke lie RNa, deza videzoM meM ucca zikSA kI prApti ke liye Adi ina yojanAoM ke sAgaMta hai, hama ina se apanI samAja aneka vidha sevA kara sakate hai / * 31 mujhe vizvAsa hai ki kaoNnpharansa ke karNadhAra isa ora dhyAna deMge / sAtha hI maiM paMjAba zrI saMgha kA dhyAna isa ora cAhatA hU~ ki hamane jo jimmedAriyAM uThAI haiM unheM tana, mana, dhana se nibhAnA hai| sAre bhArata ke pratizita baina hamAre atithi hoNge| apane sAdhanoM ke anusAra unakA svAgata karanA hai tathA kaoNnpharansa ko nayA racanAtmaka jIvana pradAna karane meM pUrNa sahayoga denA hai| merI prArthanA hai ki paMjAba jaina samAja kA baccA 2 isake liye abhI se taiyAra ho jaae| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na yA jIvana zrI. siddharAja DhahA mAnavatA ke Aja ke roga kI jar3a hameM Arthika zoSaNa kI bhUmi meM panapatI huI milegii| mUla meM to vaha aura bhI gaharI jAkara hamArI vaizya vRtti hamAre mana ke lobha aura vAsanA meM se nikalI hai para use khAdya aura puSTi, arthika zoSaNa kI bhUmi meM se hI milate haiN| Aja eka deza dUsare deza ko, eka jAti aura varga dUsare jAti aura vaga ko tathA eka vyakti dUsare vyakti ko cUmakara umakI mehanata para khuda vilAsa karanA cAhatA hai, aura kendrIbhUta utpAdana ke sAdhanoM ne lobha kI isa Aga ko bar3hAne meM ghI kA kAma kiyA hai| aura jyoM jyoM utpAdana ke kendrIbhUta sAdhanoM ke dvAga zakti (Power) kendrita hotI gaI tyo tyo isa zakti kA upayoga isa prakAra ke zoSaNa ko zoSakoM ke liye adhika AsAna, jyAdA svAbhAvika banAne meM aura use cirasthAyI karane meM huaa| Aja samAja kA sArA DhA~cA, sAmAjika jIvana kA pratyeka pahalU isI AdhAra para dAlA jA rahA hai| Aja kA vyApAra hI nahIM balki zikSA, dharma, sAmAjika rIti-rivAja, itihAma, sAhitya, kalA, manovinoda ke sAdhana, sabhI meM zoSaNa cala rahA hai aura sabhI isI AdhAra para khar3e kiye gaye haiM ki zaMSaka jAtiyoM kI, dezoM kI yA vyaktiyoM kI zakti bar3hatI rahe aura zoSita jAtiyAM deza aura vyakti kevala adhikAdhika hIna aura nirmAlya hI nahIM baneM vann ve apanI usa dazA ko svAbhAvika aura anivArya bhI samajhane lage aura usameM se nikala hI na skeN| Aja kI sArI samAja vyavasthA isa prakAra hiMsA ke AdhAra para khar3I kI gaI hai aura Aja jo pralaya hama yUropa meM dekha rahe haiM vaha isI hiMsA kA bAharI aura sthUla rUpa hai| isa hiMsA se mAnavasamAja ko vimukha karane ko kAma agara kaMI kara sakatA hai to vaha bhAratavarSa ! isa deza ke pAsa hI vicAroM aura AcAroM kI aisI sampatti hai jo Aja bhI ahiMsA kA padArthapATha saMsArako par3hA ske| ahiMsA kI nIMva para jIvana kI racanA kase ho yaha hamAre sAmane Aja sabase mahattvapUrNa prazna hai aura hameM isake hala karane meM sahayoga denA hai| yaha hamArA saubhAgya hai jo hama Aja ke yuga meM jI rahe haiM aura saMsAra kI bhAvI racanA meM mahatva kA bhAga le sakate haiN| ahiMsA kI parampaga ko mAnane vAle jaina samAja, aura isameM bhI khAsakara triyoM para yaha sukhaprada jimmedArI aura bhI adhika hai| hama kama se kama hamAre jIvana meM isa taraha ke parivartana kara leM jo ahiMsAtmaka jIvana se adhika mela khAte hoN| ahiMsAmeM yahI khUbI hai ki alpa se alpa zakti aura sAdhanoM vAlA AdamI bhI dUsare kA mArgadarzaka ina sakatA hai-apane jIvana meM ahiMsAko utArakara hama dekha cuke haiM ki kendrIbhUta utpAdana ke sAdhana Aja kI sAmAjika viSamatA aura hiMsA kA eka bahuta bar3A aura sIdhA kAraNa hai| isa liye ahiMsA kI ora bar3hane vAleko AsapAsa kI phikra kiye binA sabase pahile apane jIvana meM jahA~ taka ho sake isa prakAra kI Avazyakta eM kama kara lenI cAhiye jinakI pUrti kaI bar3e kendrIbhUta udyogo ke dvArA hI haitI ho yA dUsare zabdoM meM hameM isa prakAra kI cIjo kA jo bar3e bar3e kala-kArakhAnoM aura miloM meM banI hai-tyAga kara grAmodyogoM kI cIjoM ko apanAnA caahiye| yaha AnevAle naye jIvana kI saba se sIdhI aura saba se asarakAraka (Effective) taiyArI hai| Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetA bara e ja yukezana baoNDa manI yojanA dhoraNa yukta bhinna pradezonI anivarsiTInA dhIra che goDIjI bilDiMga, pAyadhunI, muMbaI naM. 2 sujJazrIH zrI jaina zvetAmbara ejyukezana boM jaina dharma ane samAjanA zreyArthe dhArmika zikSaNa pracAranI dizAmAM je sevA bajAvI rahela che tenI saMkSipta mAhitI svarUpa A nivedana rajU karatAM AnaMda thAya che. Apane vidita che ke zrI jaina zvetAmbara konpharansanA saMvata 1965 mAM punAmAM maLela sAtamA adhivezanamAM vyAvahArika ane dhArmika keLavaNInA pracAra mATe ejayukezana baoNrDanI sthApanA karavAmAM AvI hatI. ekAvana varSanA A samaya daramyAna A saMsthAnA pracArAdithI aneka sthaLoe dhArmika zikSaNa mATe pAThazALAo athavA kanyAzALAo astitvamAM AvI che, jemAM vipula saMkhyAmAM bALaka-bALikAo jIvananA tattvasvarUpa dhArmika zikSaNa levA prerAyA che. ane A rIte saMsthAnI mukhya pravRtti dhArmika zikSaNa pracAra para kendrita thayelI che. varSo agAu baoNDanA prayAsathI pAThazALAomAM paddhatisara dharmazikSaNa apAya te hetuthI eka abhyAsakramanI yojanA ghaDavAmAM AvI jemAM pUjya munivaryo ane vidvAnonI doravaNIe mukhya bhAga bhajavyo. A 24 dhoraNa yukta abhyAsakrama bALakathI mAMDI vRddha strIpurUSane dhArmika jJAna mATe upayogI che. atyAre bhAratanA bhinna bhinna pradezonI lagabhaga 125 nAnI moTI pAThazALAomAM A abhyAsakrama cAlu che. tadanusAra dara varSe baoNrDa taraphathI yunivarsiTInA dhoraNe lekhita parIkSAo levAya che, jeno lAbha Azare 2000 vidyAthIo le che ane temAM uttIrNa thanArane rU. 2255 sudhInA InAmo ApavAnI yojanA karavAmAM Avela che. A pravRtti vikasAvavAnI khUba jarUra che. Aje pAThazALAo ane kanyAzALAonI saMkhyA vadhatI rahI che ane temAM ekasarakhA abhyAsakramanI yojanA karavAnI jarUra upasthita thaI che. tenI sAthe dhArmika zikSaNa mATenA pustako nUtana zailIthI lakhAvI prasiddha karAvavAnAM kAryane paNa pUrato avakAza che. baoNrDa atyAre yunivarsiTInA dhoraNe lekhita parIkSAo laI pramANapatro ane InAmo Ape che temAM uttIrNa thanArane dhArmika zikSaNa kSetramAM zikSaka ke zikSikA tarIke mAnya rAkhavAmAM Ave che. e eka mahatvanI siddhi lekhI zakAya. paNa jayAM sudhI saMgIna bhaMDoLa na hoya tyAM sudhI A kAryane vikasAvavAmAM ane tenI sAthe saMlagna evA pustaka prakAzanAdinA kAryane hAtha dharavAnI javAbadArI svIkAratAM vicAra karyA vinA cAle tema nathI. Aje dezamAM jaina dharma ane samAjanI kasoTI thaI rahI che. vizvanI samasyAono ukela dhArmika zikSaNa upara che. mAnavajIvananI kharI kiMmata dharmanA aMgIkAra ane AcaraNa upara rahelI che je mATe boM eka uttama sAdhanarUpa saMsthA che. te mATe ochAmAM ochA rU. 10,000 dazahajAra suratamAM meLavavA amArI jhaMkhanA che. tene poSaNa ApavuM e samAjanuM prAthamika ane mahatvapUrNa kartavya che. ApazrI temAM ochAmAM ochA rUA. 101 saMsthAne bheTa ApI A pravRttine vega Apazo evI namra vinaMti che. Apa rUA. 101 mokalI AbhArI karazojI. li sevaka tA. 1 jAnyuArI 1960 caMdulAla vardhamAna zAha mAnada maMtrI pabiMka atyAre zikSaNa mAM eka Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. NO. B 7704 Q A- its design WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFUL! Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER Shrimley JAINYUG SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 HM-25 A patra zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, muMbaI mATe zrI mauja priMTiMga byUro, khaTAu makanajI bADI, giragAMva, muMbaImAM zrI mANekalAla DI. modIe chApyuM ane zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhunI, muMbaI thI prakaTa ka Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga taMtrI sohanalAla ma. koThArI bI.e., bI.kaoNma. (laMDana), e.mI.e. (iMglaMDa jayaMtIlAla ra. zAha jI.e., bI.kaoNma. (laMDana) phebrubhArI 1960 mulya : 25 naye paise zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jainadharma, tatvajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, hAtahAsa * jIvanacaritrane samAjapragatine lagatA viSayona uttama mAsika : vyavasthApaka maMDala: janayuga zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. . zrI kAMtilAla DA. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI bI.e., bI. kaoNma. (laMDana), e. sI. e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra dareka 1lI tArIkhe pragaTa thAya che. bhArata mAM vArSika lavAjama rUpI A 2) be manubha: zubhArI 1960 14 na. 1 saMsthA bhane samAja kAryAlaya noMdha 5 zrI jaina zvetAmbara konpharansa - 'madhu52' samayano saMdeza pU. AcArya zrIvijyadharmasUrIzvarajI mahArAja 11 zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhunI aDhAramo bhava vipRSTha-vAsudeva ku. "caMdrarekhA' 15 paramAtmA guNonuM ciMtana zrI. rajanIkAnta sureza gAMdhI 17 madhyamavarganA utthAnanA mArgo (inAma nibaMdha) zrI. kasturamala zAha 27 kaoNnpharansa sarvapriya kaise bane ? Extract from Report 29 SPIRITUAL VALUES A patramA pragaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. +++++++++ zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kAryAlaya goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAA HAATAN saDaka sirohI meM eka kalAmaya sarvaghAtakI cauvisI (10 vIM zatAbdI) DirekTara- pablika rilezansa rAjasthAna kA saujanyase ] Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI hIravijayasUridvArA pratiSThita caumukhajIkA jainamaMdira-sirohI -bAra ETIRITERS jainamaMdira aura dharmazAlA-acalagar3ha DirekTara-pablika rilezansa rAjasthAna kA saujanyase] Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra / yuga, nI ', varSa: januM 22, navuM 3 * vIrAta saM, 2486, vikamArka 2016 * tA, 1 phebruArI 1960 * aMka 4 na hu sAsaNa bhattimettaeNa siddhaMtajANao hoi / na vi jANo vi NiyamA paNNavaNAnicchio nAma // mAtra AgamanI bhaktithI koI siddhAntano jJAtA nathI thaI jato temaja teno jJAtA paNa kaMI niyamathI prarUpaNA karavA mATe yogya banI jato nathI. -siddhasena divAkara sanmati prakaraNa saMsthA a ne sa mA ja konpharansanA ekavIsamA adhivezananA divaso vadhu ane vadhu najIka AvI rahyA che. have ApaNA hAthamAM be mahinA karatAM vadhAre samaya nathI. eTale A adhivezanane bAhya ane atyaMtara, ema banne rIte saphaLa banAvavuM hoya to have jarA paNa kALakSepa karyo ApaNane na ja pAlave. have kAme lAgavAmAM jeTalo vilaMba karIzuM teTalA pramANamAM ApaNe karavA dhArela kArya upara mAThI asara thayA vagara rahevAnI nathI eTale ApaNe cokkasa samajI levAnI jarUra che. ane tethI konpharansanA tamAma AtmAnuM konpharansanA cAhako ane prazaMsakonuM tema ja samAjasevAnI dhagaza ane dRSTi dharAvatAM badhAM bhAIbahenonuM dhyAna e tarapha doravuM amane ucita ane jarUrI paNa lAge che. atyAre AkhA dezamAM ghoDApUranA vege parivartana AvI. rahyuM che, enI asara ApaNA samAjane thayA vagara rahevAnI che kharI? amArI samaja pramANe to A vAta dIvA jevI spaSTa che ane emAM leza paNuM matabhedane avakAza nathI ke AkhA dezamAM je navI paristhiti sarjatI jatI hoya, enI asarathI dezano koI paNa nAno ke moTo samAja askRSTa na ja rahI zake. ThaMDInI RtumAM ThaMDI ane garamInI mosamamAM garamI saune samAna rIte asara karyA vagara nathI rahetI. dezamAM je bhAre parivartana AvI rahyuM che, ane jenI asara jaina samAja upara paNa eTalI ja thavAnI che, enI sAme TakI rahevA mATe pANI pahelAM pALa bAMdhavAnI dUraMdezI dAkhavavAnI jema kaMI karavAnI jarUra kharI ke nahIM? AvI jarUrano inkAra kevI rIte thaI zake? eTale je AvI jarUrano sAcI rIte svIkAra karavAmAM Ave eTale pachI ApameLe ja e kAryane sArI rIte pahoMcI zake, pAra pADI zake evI saMsthAnI jarUra tarapha ane evI saMsthAne TakAvIne prANavAna banAvavA mATe samAje zuM karavuM joIe e vAta tarapha ApaNuM dhyAna gayA vagara nathI rahetuM. A rIte AvI samAjasevAne varelI jAhera saMsthAo ane e saMsthA je samAjanI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 1960 sevA karavA icchatI hoya che ane samAja, e bane vaccenA saMbaMdhano vicAra karavo jarUrI che. Azare chaeka dasakA pahelAM kaoNnpharansanI sthApanA karavAmAM AvI tyAre, dezamAM samaye samaye racAtI navI navI paristhitimAM samAjanA abhyadayane mATe je je karavAnI jarUra hoya, te te tarapha samAjane jAgRta rAkhavo ane e mATe samAjane preraNA ApatAM rahevuM, tema ja e mATe je kaMI karavAnI jarUra hoya te karavAmAM sakriya rIte ane zaktipUrvaka AgaLa rahevuM, evA udeza najara sAme rAkhavAmAM AvyA hatA; ane Aje paNa e ja uddezo ApaNI sAme UbhA che. alabatta, mULa uddezo eka ja prakAranA rahevA chatAM enAM kAryonA prakAramAM samaye samaye pheraphAra jarUra thAya, ane te thato rahevo ja joIe. ane samAjasevA ke samAjautkarSanA mULa uddezane kAyama rAkhavA chatAM samayanA pheraphAranI sAthe potAnI pravRttimAM jarUrI pheraphArane AvakAravAmAM Ave to ja e saMsthA sAcI sevA karI zake, potAnI upayogitA sAbita karI zake, ane pote prANavAna banIne samAjane prANavAna banAvI zake. parivartanane jhIlavAnI ke AtmasAta karavAnI prakriyAmAM jeTalI UNapa Ave, teTale aMze saMsthAnI zakti ochI thatI jAya, ane sAthosAtha enI upayogitAmAM paNa ghaTADo thavA lAge. eTale je samAjane zaktizALI rAkhavo hoya, ane saMsthAne pravRttiparAyaNa ane prANavAna banAvavI hoya to, palaTAtI paristhiti upara kAbU meLavI zakAya, arthAta palaTAtI paristhiti samAja upara mAThI asara na karI jAya, e rIte kaoNnpharansa ke enA jevI saMsthAoe khabaradAra rahI kAma karavuM joIe. paNa jarAka vadhAre UMDA UtarIne vicAra karIe to AvI jAhera sevAnI saMsthAo e to mAtra samAjanI potAnI jAtane taMdurasta ane sazakta rAkhavAnI bhAvanA ane samajaNanuM ja phaLa athavA to e samajaNane amalamAM mUkavAnuM sAdhana mAtra ja lekhI zakAya. sipAIo sarakAranA kAyadAnA amalanA rakhevALa lekhAya che, ane e mATe ene amuka adhikAro paNa maLelA hoya che, Ama chatAM e adhikAranuM mUlya tyAM sudhI ja aMkAya che, jyAM sudhI enI pAchaLa sazakta sarakAranuM pIThabaLa hoya; je kSaNe e sarakAra zithila bane te ja kSaNe e sipAI e sattAdhArI adhikArI maTIne sAmAnya mANasa jevo banI jAya che, ane enI sattAno koI artha raheto nathI, ane enA adhikArane pachI koI gAMThatuM paNa nathI. A ja vAta koIpaNa jAherasevAnI saMsthAne lAgu paDe che. samAja pote che tyAM sudhI ja AvI saMsthAo TakI, nabhI ane kAma karI zake che. paNa jayAre samAja pote ja udAsIna thAya tyAre enI asara eNe sthApelI saMsthAo upara thayA vagara na ja rahe. koI paNa saMsthAne sthApavI, nabhAvavI, ene zaktizALI banAvavI ke ene nAmazeSa thavA devI e samAjanA potAnA hAthanI ja vAta che. kaoNnpharansanA ATalAM badhAM varSonA ItihAsamAM je aneka Aroha. avaroha AvyA, kyAreka saMsthA khUba vegapUrvaka kAma karatI lAgI ane kyAreka samayanA parivartananI kUcamAM pAchaLa paDI jatI lAgI, e badhAnuM mukhya kAraNa samAja taraphathI ene maLela vadhu ke ocho sAtha ane sahakAra ja che. eTale jayAre AvI koI saMsthA dhAraNA : pramANe kAma karI zakatI na hoya tyAre dekhItI rIte to ApaNane ema ja lAge che, ane ema lAge e sAva svAbhAvika ja che, ke sarathA zithila ke zaktihIna banI gaI che. paNa ema thavAnuM kharuM kAraNa to ene samAja taraphathI samaye samaye maLavA joItA pIThabaLamAM ghaTADo thayo che e ja che. aMdaranI zakti ochI thatAM hAtha dhAryuM kAma na ApI zake to, emAM hAthano zo doSa lekhI zakAya? evI koI saMsthA ochuM kAma karI zake ke azakta banI jAya, to enI mAThI asara chevaTe to samAja upara ja thavAnI che, eTaluM bhUlavuM na joIe. samAjane aLago karI laIe to pachI AvI saMsthAone potAnI jAta pUratA lAbhAlAbhane koI avakAza ja na hoI zake; AvI saMsthAo to mAtra samAjane lAbha karI ApavAnuM sAdhana mAtra ja che; ane tethI e sAdhanano kevo upayoga karavo, ane enAthI keTalo lAbha hAMsala karavo e samAjanI potAnI icchA ane javAbadArInI vAta che. badhI saMsthAonI zaktinuM ugama sthAna ane enI jIvAdorI suddhAM, samAja pote ja che. samAja ja AvI saMsthAone sthApe che, eTale ene nabhAvavAnuM, TakAvI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaita yuga rAkhavAnuM tema ja prANavAna banAvAnuM kAma sabhAnuM potAnuM ja che, paNu kyAreka, eka yA bIjA kAraNe, samAja potAnI A javAbadArIne vIsarI jAya che athavA enI upekSA kare che; tyAre enuM pariNAma potAne hAthe ja potAnI jAtane nukasAna pahoMcADavA jevuM Ave che konpharansa ArthanA vyavahAramAM potAne hAthe AvuM to kAMI nathI thatuM ne? eno vicAra jaina samAje karavAnI khAsa jarUra che. hA, beTaluM sAcuM che ke saMsthAone natA kAryakaro ane khAsa karIne ene maLatI netAgIrI paNa saMsthAnA vikAsamAM ghaNo moTo bhAga bhajave che. paNa chevaTe to e kAryakaro ane e. bASAno paNa samAjamAMthI ja Ave che eTaluM dhyAnamAM rahe to koIpaNa saMsthAne zaktizALI ane pragatizIla banAvIne, enI bhArata eTale ke eno upayoga karIne, samAjane sattvazALI ane pragativAna banAvavo, e paNa samAjanuM potAnuM ja kAma che, e samajatAM vAra na lAge. A rIte tyAre dareka abhyu5vA samAja dvArA sevAnI saMsthAonI sthApanA karavAnI jarUranI svIkAra karavAmAM Ave che, tyAre savAla e thAya che ke e saMsthAe zuM zuM kAmo karavAM, ane samAjanuM ghaNuM karavAnI potAnI javAbadArIne aA kevI rIte karavI ? amArI samaja pramANe A kAma ekabe vyaktio amuka samaye bhegI maLIne nakkI karI zake evuM nathI. A mATe dIrdhadaSTi ane samayajJatA dharAvatA aneka kAryakaroe vAraMvAra maLIne vicAra karavo joI e, ane pakaDAyelI paristhitimAM kyAre mAM karavAnI jarUra che, eno pUro tAga meLavIne saMsthAnuM saMcayana ane samAjane mArgadarzana karavuM joIe. AAma karavAmAM atyAre ghaNIvAra bane che tema, vAghavAda kevaLa carcA. vicAraNA huM ja badho samaya ane badhI zakti kharacAI na jAya, enuM dhyAna rAkhavAnI khAsa jarUra che. jo AdhArayanya ane khoTI carcAnA badale vyavahArupaNAno khyAla rAkhIne AvI vicAraNA karavAmAM Ave to AvI carcAne aMte je kaMI nirNaya levAmAM Ave tene 3 phebruArI 1960 : amalI banAvavAmAM jhAjhI muzkelI na naDavI joI e. ane pATAyelI paristhitinA prakAzamAM, samAjanA dinanI kie karathAne mATe kAryakrama nakkI karavA mATe, vadhAre vyApaka rIte sabhAmAM carcA-vicAraNA thAya, ane saMsthAnA sabhyo ane AgevAno bhegA maLIne mukta mane vicAronI Apa-le kare e aneka rIte lAbhakAraka che. ane tethI ja AvI saMsthAnuM khulluM adhivezana varSe ke chevaTe eeka varSe paNa maLe, e jarUrI ane lAbhakAraka che. kaoNMgresa jevI saMsthA paNa potAnAM jaMgI adhivezano samaye samaye niyamitapaNe bhare che, te A die ja, - AvAM adhivezano je rIte lAbhakAraka bane che eka to e saMsthAnA judA judA pradezomAM vasatA kAryakaro eka sthAne hoMgA maLIne eka bIntano saMparka sAdhI zake che, ane potapotAne panA anubhavane AdhAre samAjanA kalyANa mATe have zuM karavAnI jarUra che, e saMbaMdhI tapa ane kAma vicAravinimaya karIne bhAvi kAryakrama nakkI karI zake che. ane banne brAbha Apa hai lokasaMparka ane saMsthAnA kAryakramano janasamudAyamAM pracAra karavAno. saMsthAne zaktizALI banAvavAnI dRSTie, saMsthA mAraphata samAjanI sevA karavAnI daSTie tema ja samAjanuM dhyAna saMsthA pratye AkahevAnI dRSTie AvAM adhivezano amuka nizcita samayane aMtare bharAtAM rahe e bahu ja jarUrI che. tethI samAje ane khAsa karIne te saMsthAe A vAtano pUrepUro khyAla rAkhavo joI e. A adhivezana saphaLa thayuM to sAre ja lekhAya ke jyAre e adhivezanamAM kaoNransane vadhu saMgIna ane zaktizALI banAvavAnA temaja sakhAte mUMjhavatA aneka avanavA ane aTapaTA praznonA nikAlanA vahAru mArgo ApaNe zodhI zakIe. ane A kAma tyAre ja bane ke jyAre saMsthAnA badhA nAnAmoTA kAryakaro kRtanizcaya banIne makkamatApUrvaka atyArathI kAme lAge. A rIte satvara kAme lAgIne A adhikezanane saMpUrNa saphaLa banAvavAnI laganI ApaNAmAM lAge e ja prArthanA. Bg Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja mo hinI mI sunuM kA 5 Da vAparo me ne je ga e ja - sa cakravartI sansa enDa ku. : ra jIsTarDa za sa : 22, kenIMga sTrITa, kalakattA aaaaaaka sau koIne posAya tevA vadhatA ochA ane vyAjabI bhAve kApaDanA dareka vepArI pAsethI A mIlsanuM kApaDa maLe che. amarUkha mIla naM. 1 kacchIA (pUrva pAkistAna) mIla naM. 2 beladharIA (kalakattA) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI na TvetAmbara rkanphara kAryAlaya pravRtinI TUMka noMdha (kAryAlaya dvArA) netA vijayI nIva zrI. vijya sahakArI sudhI AnA adhivezana kaoNnpharansanA sudhInA adhivezana mATe muMbaI temaja anyatra utsAha phelAyela che. kAryAlayamAM aneka prakAranI sucanAo e mATe maLatI rahe che ane je umaMgathI paMjAbavAsI bhAIoe kArya zarU karela che te jotAM AgAmI adhivezana samAjane AgaLa laI javAmAM vijayI nIvaDaze emAM zaMkA nathI. paMjAbanA saMdezA sAthe zrI. vijayakumAra jaina ane zrI. dIpacaMdajI atre AvatAM teone saMpUrNa sahakAranI khAtarI apAI che. sthAyI samitinA sabhyonI temaja kAryakaronI sabhAo konpharansa dvArA yojAtAM tyAM saue ekaja dhyeyane pAra pADavA hRdayanA u9lAsathI je vicAravinimaya karela che te samAjasvAthya mATe zubha cihna samAna che. A mATe konpharansa taraphathI nIce pramANenI eka praznAvalI akhila bhArata sthAyI samitinA sarve sabhyone mokalAvavAmAM AvI che te tarapha saunuM dhyAna AkarSita karI banatI tvarAe mArgasUcana karavA vinaMti che. jaina yuga" mArca 196nA aMkane "adhivezana aMka" tarIke prakaTa karavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. pracAra samiti mATe paNa yojanA hAtha dharAI che. kAryavAhako muMbaI, amadAvAda tema ja anya sthaLonA AgevAna gRhasthonA saMparkamAM che ane teo sAthe rUbarUmAM tema ja anya rIte vicAronI Apale karI adhivezanane saphaLa banAvavA mATe prayatnazIla che. A prasaMge sakaLa saMgha je prakAre banI zake te prakAre sahAyabhUta thaI samAjasevAnA yajJamAM potAno phALo ape ema icchIe chIe. mArgadarzana aMge praznAvalI 1. konpharansanI sthApanAne 58 varSa thayAM. A samaya daramyAnanA vIsa adhivezanomAM tenI upayogitA, pratiSThA ane mahattA samAjamAM temaja dezamAM kaI rIte thaI che ? AvI saMsthA dvArA samAjanI je kaMI sevA atyAra sudhI thaI zakI che tenA uparathI Apa A saMsthAnI upayogitA svIkAro cho ? samAjamAM konpharansa jevI bIjI saMsthA nathI ane sArAye samAjanuM pratinidhitva dharAvatI A saMsthA dvArA bhaviSyamAM samAja-utkarSanA aneka kAryo thaI zake ema Apane lAge che? 2. kaoNnpharansa samAjane savizeSa upayogI thaI zake, samAjane yogya mArgadarzana ApI zake ane samaya anusAra rASTrIya ane AMtararASTrIya pravAho sAthe rahI samAjanuM sthAna TakAvI rAkhe te mATe Apa kaMI sUcavI zakazo? 3. kaoNnpharansanI hAlanI pravRttio dhImI gatie cAle che ema keTalAkone lAge che temAM vega Ave ane samAjane sAcA mArge dorI zake te mATe Apa koI vAstavika kAryavAhI sUcavI zakazo? 4. konpharansanA atyAranA cAlu baMdhAraNamAM Apa koI pheraphAro sUcavo cho ? ane tema hoya to te pheraphAronI vigata darzAvazo. 5. kaoNnpharansa dvArA samagra jaina ve. mUrti, samAjane AvarI letA anekavidha praznono vyApaka dRSTie ane gaMbhIrapaNe vicAra karI jarUrI ane samayasara mArgadarzana Ape, sarakArI ane binasarakArI saMsthAo pAse samAjanA kUTa prazno asarakAraka rIte raju kare e rIte mArgadarzanarUpa kArya karavuM e barobara che ke konpharansa potAnA hastaka thoDAM udyogagRho, bhojanazALAo vagerenuM saMcAlana kare e barobara che? AvAM kAryonI javAbadArI mAthe letAM saMsthAnuM baLa ghaTayuM che ema keTalAko mAne che te saMbaMdhI Apano zo abhiprAya che? sau nA sarve sabhyonAlI akhila Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 6. samagra bhAratanA vidhavidha prAMtomAM kaoNnpharansanuM kArya thAya ane dareka temAM rasa letA ane te aMgeno naitika Teko meLavI kaoNnpharansa sAcA arthamAM akhila bhAratanI saMsthA ane te mATe Apa zuM sUcavo cho ? 7. vartamAna saMyogo ane samAjanI aneka vicArazreNIo temaja samAjanI sthiti jotAM kaoNnpharansane suvyavasthita, pratinidhitvazALI ane saMgIna banAvavA mATe Apa koI saMgIna kAryavAhI sUcavI zako to samAjanI uttama sevA karI gaNAze. muMbaImAM sabhyonI sabhA konpharansanA muMbaInA sthAyI samitinA sabhyonI avidhisaranI eka sabhA ravivAra, tA. 10-1-1960 nA roja kaoNnpharansa kAryAlayamAM maLI hatI. 37 gRhastho hAjara hatA. zrI. phulacaMda zAmajI pramukhasthAne hatA. prAraMbhamAM mukhyamaMtrI zrI. sohanalAla ema. koThArIe jaNAvyuM ke sudhIAnAmAM eprila 1960nI zarUAtamAM maLanAra konpharansanA ekavIsamA adhivezanane yazasvI banAvavAnI dRSTie vicAra-vinimaya karavA Aje sabhA yojavAmAM AvelI che. saunA mArgadarzanathI adhivezananuM kArya saraLa ane saphaLa banaze. khAda zrI. phulacaMda zAmajIe nivedana karyuM ke Aje eka mahattvanA kArya mATe ApaNe ekatra thayA chIe. kaoNnpharansamAM navajIvana saMcAra karavA ane tenI pravRtti mATe nIti nirmANa karavAnA agatyanA muddAo Apa vicArI yogya sUcana karazo. ane dareka saMsthAmAM caDatI-paDatI AvyA ja kare che Apa saunA baLathI tenAM kAryane protsAhana maLaze ja. kaoNnpharansa aMge keTalAka prazno AgevAnone puchAvyA che ane Apa paNa te vicArI sUcana karazo. paMjAbanI uttama bhAvanA ane zista ApaNane AkarSita karI rahI che ane muMbaI tema ja samagra bhAratanA jaino tene savizeSa jAgRta kare ema icchIzuM. atre zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhA--paMjAba (aMbAlA) taraphathI Avela patra mukhya maMtrIe vAMcI saMbhaLAvyo hato. zrI. puMjAlAla ena. zAhe praznAvalI badhA sabhyone mokalAvavAnI sUcanA karI. zrI. kezarIcaMda jesaMgalAla zAhe tene puSTi ApI jaNAvyuM ke zrImaMto ane kAryakaronA sahakArathI ApaNe AgaLa vadhIe to pariNAma sAruM Ave. baMdhAraNamAM keTalAka pheraphAro thavA phebruArI 1960 ghaTe. sAthe sAthe samAjamAM upasthita thayelA prazno aMge paNa kAryavAhI karavI joI e. atyAranA saMkrAMti kALamAM kaoNnpharanse saMgaThita baLathI AgaLa dhapavuM joI e. zrI. rUganAthabhAI jIvaNe AkSepa-pratikAra viSe pagalAM levA kahyuM. zrI. jeThAlAla lakSmIcaMda zAhe vartamAna ane bhaviSya pratye lakSya ApavA sUcanA karI. temaNe umeryuM ke A kartavyayugamAM koInAthI cUpacApa besI na rahevAya. ekatra thaI jhaMpalAvavAnI jarUra che. atre zrI. phulacaMda zAmajIe kahyuM ke saMsthAnI baMdhAraNIya paristhiti lakSamAM rAkhI ApaNe kArya karavAnuM che. dhyeya eka hovA chatAM mArgo judA hoI zake. zrI. narabherAma rUganAthe Inpharamezana byuro ' ane 'jaina beMka ' sthApavAnI sUcanA karI. khAda zrI. dhIrajalAla TokarazI zAhe jaNAvyuM ke koIpaNa kArya na thayuM hoya to badhAe sarakhI javAbadArI svIkAravI ghaTe ane saMsthAne bhaviSyamAM sabaLa banAvavAnA mArgo zodhavA joI e. racanAtmaka zailIe kArya karatI A saMsthA mATe pracAranI AvazyakatA che. zrI. ratilAla choTAlAla zAhe jaNAvyuM hatuM ke koI paNa saMsthA kriyAtmaka sivAyanI saMsthA na hoI zake. eka nAnI samiti banAvI te dvArA sUcano meLavavAnuM yogya thaI paDaze. bAda zrI. zAMtilAla ratanacaMda jhaverIe aneka prazno vicAravA mATe eka ' saMmelana ' yojavAnI sUcanA karI hatI. zrI. vADIlAla jIvarAja zAhe janasaMparka vadhAravA sUcavyuM. zrI. mohanalAla dIpacaMda cokasIe jaNAvyuM ke kaoNnpharansa jevI saMsthAe baMdhAraNapUrvaka kArya karavAnuM rahe che. paMjAbanA patra uparathI tyAM adhivezanamAM vadhumAM vadhu saMkhyAmAM sarve prAMtanA pratinidhio ekatra thAya te mATe pracAra kArya karavAnI sUcanA upara gaMbhIra vicAraNA karavI joIe. kaoNMgresa ane kaoNnpharansanA baMdhAraNamAM dhaNo phera che. chatAM pracAra dvArA sabhyonI saMkhyA vadhArI badhA sthaLonA kAryakarone jAgRta karI zakIzuM. nyAyAMbhonidhi zrI AtmArAmajI mahArAja pachI guruvarya yugadA AcArya zrI vijayavallabhasUrIzvarajI mahArAje paMjAbamAM dharma ane samAjotthAnanA kevAM khIja ropyAM che te Apa tyAM jaI jozo to khabara paDaze. samAja Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 160 mATe badhAe bhoga ApyA sivAya anya mArga nathI. paMjAbamAM konpharansanuM zaurya vadhaze ja. zrI. zAMtilAla maganalAla zAhe jaNAvyuM hatuM ke konpharansanA AgAmI adhivezanane saphaLa banAvavA mATe pracAra samitinI racanA karI badhAno sahakAra meLavavo joIe. muMbaI sivAyanAM anya sthaLonA AgevAno temaja kAryakarono saMparka sAdhI kArya karIzuM to adhivezana yazasvitAne varaze. zrI. varadhIlAla vamaLazIe adhivezana prasaMge spezyala TrenanI yojanA karavA sUcavyuM. zrI. prANajIvanadAsa ha. gAMdhIe koIpaNa kArya pAra pADavA mATe kAryakaronA sahakAra ane saMgaThana upara bhAra mUkyo. bAda zrI. motIlAla vIracaMda zAhe paMjAbano utsAha vadhAravA mATe kAme lAgI javA sUcavyuM. zrI. jIvarAjabhAI bI. zAhe paMjAbanA kAryakaro je racanAtmaka kArya mATe jANItA che temane saMpUrNa sahakAra ApavA vinaMti karI hatI. bAda atyaMta utsAhapreraka vAtAvaraNa vacce sabhA visarjana thaI hatI. kAryakaronI sabhA paMjAbathI zrI. vijayakumArajI jaina ane zrI.dIpacaMdajI jaina AgAmI sudhIAnA adhivezananA kAryo muMbaI AvyA hatA. teonI sAthe vicAra-vinimaya karavAnI dRSTie konpharansa kAryAlayamAM tA. 14-1-1960 guruvAre muMbaInA keTalAka kAryakaronI sabhA zrI. phulacaMda zAmajInA pramukhapade yojavAmAM AvI hatI. lagabhaga bAvIsa kAryakaro upasthita hatA. zarUAtamAM zrI. kulacaMda zAmajIe nivedana karyuM ke paMjAbanA je bhAIo padhArelA che teothI adhivezana aMgenI sarva paristhiti jANI ApaNe sarva prakAre sahakAra ApavAnuM rahe che. bAda zrI. vijayakumArajI jene jaNAvyuM ke paMjAbanI adhivezana mATenI prabaLa IcchAne Ape je prakAre siMcana Apela che te paMjAbanA gauravane vadhAranAra che. je puNyabhUmi sva. AcArya zrI vijayAnaMdasurijI ane zrI vijayavallabhasurIzvarajI mahArAjanA pAdakamaLathI pavitra banelI che temAM samagra bhAratanA zrIsaMghanI ulAsapUrvaka bhakti karavA paMjAba talasI rahela che. te mATe paMjAbamAM sabhAo maLI che, posTaro prakaTa thayAM che ane judI judI samitio kAme lAgI gaI che. zrI saMghe tyAM ekatra thaI saMgaThita banI AgekUcakadama karavAnI che. anya samAja je vakhate ekatrita thaI AgaLa vadhI rahyA hoya te vakhate zvetAmbara mUrti. samAja cUpa na ja besI zake. kartavya karavA mATe tana, mana ane dhananI kurabAnI ApavA sau kaTibaddha thAya ane ludhIAnA adhivezana konpharansanA ja nahi paNa jaina samAjanA itihAsamAM eka anupama pRSTha samAna bane te rIte Apa sau preraNA ane sahakAra Apazo. zrI. motIlAla vIracaMda zAhe nivedana karyuM ke adhivezana saphaLa banAvavA mATe pracAra kArya gatimAna karavAnI jarUra che. janera adhivezana pUrve samAjamAM suSupti hatI te pracArathI dUra thaI. samAja pAse zrImaMta, dhImaMta ane kAryakara e traNe vargo che. teonA sahakArathI je kArya karIzuM to AvatI kAla ApaNI ja che. paMjAba svAgata ane Atithya kare ane ApaNe saMgaThita baLa dvArA yojanApUrvaka saMsthAne savizeSa pravRttimaya banAvIe ane AmaMtraNa upara AmaMtraNa Ave tema karIe. zrI. dIpacaMda maganalAla zAhe jaNAvyuM ke paMjAbanA utsAha sAthe ApaNe AtmanirIkSaNa karI cAlIe to jarUra suMdara kArya thaI zakaze. je anupama bhAvanA, dhagaza ane zraddhAnA baLe paMjAbe zrI saMghanI sevA karavAnuM svIkAryuM che tene kartavya vaDe siMcana karI batAvavAnI A sonerI taka che. zrI. saubhAgyacaMdajI siMghIe kahyuM ke koI paNa saMsthA vyakti upara nabhavI na joIe. sasthAe potAnA kAryakramanI jANa janatAne karI sahakAra mAMgavo joIe. mArga nizcita haze to dhyeya upara jarUra pahoMcAze ja, zrI. puMjAlAla ena. zAhe paMjAbanA bhAIonA utsAhamAM vRddhi karanAra sUcana karyo. zrI. zAMtilAla maganalAla zAhe jaNAvyuM ke kAryavAhaka samiti meLavI vyavasthitapaNe kAme lAgI javAno A avasara che. badhAM sArAM vAnAM thaI raheze. kharcanI ciMtA karavI nahi joIe. kAma haze tyAM paisA to avazya AvI maLaze. bAda zrI. phulacaMda zAmajIe nivedana karyuM ke konpharansanI jarUra viSe be mata nathI. saunI bhAvanA tenI pravRttio vadhArI samAjopayogI thavAnI che. adhivezana ekatrita baLathI kArya karavAnI taka Ape che. pracAranA aMgane ApaNe apanAvatA AvyA chIe ane have turata te dizAmAM prayANa karIzuM. bAda zrI. vijayakumArajI jaina ane zrI motIlAla vIracaMdanAM vaktavyothI sabhAjanoe saMgaThita thavAnI preraNA meLavI hatI. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 1960 jaina yuga' vAta harIphAI jaina ItihAsa, dharma ane saMskRtine sparzatI vArtA harIphAI "jaina yuga" taraphathI yojavAmAM AvI che. parIkSaka samiti zreSThatAno krama nakkI karI rUA. 100), rUA. 75) ane rUA. 50]nA traNa inAmo ApavAnAM che. vArtAo svIkAravAnI chellI tA. 31-3-1960 che. vArtA harIphAInI zarato A aMkamAM rajU karela che. laoNnpharasano itihAsa konpharansanI sthApanAthI atyAra paryantanA itihAsa Alekhana mATe zrI. nAgakumAra nAthAbhAI makAtIne vinaMti thatAM teoe te kArya pUrNa karela che ane mudraNa mATe konpharansa taraphathI mokalavAmAM Avela che. ludhIAnA adhivezana pUrve te chapAI taiyAra thaI javAnI dhAraNA che. ejyukezana borDa zrI jaina zvetAMbara ejyukezana borDa taraphathI cAlu pravRttione puSTi ApI vikasAvavA rU. 10000) dasa hajAra ekatra karavA mATe vijJapti thaI che. dhArmika zikSaNa kSetre chellA ekAvana varSathI upayogI sevA arpatI A saMsthAthI samAja suparicita che. borDa nakakI karela abhyAsakrama bhAratanA judA judA vibhAganI lagabhaga 125 nAnI moTI pAThazALAomAM karAvavAmAM Ave che. dara varSe borDa taraphathI lekhita parIkSAo levAya che, jeno lAbha Azare 2000 vidyArthIo le che. ane uttejanArthe rUA. 2255 sudhInA InAmo vaheMcavA mATe prabaMdha thayela che. dhArmika zikSaNa pravRttimAM rasa letI dareka vyaktine rU. 10000) ekatra karavAnI pravRttimAM saMgIna sahAya ane sahakAra ApavA khAsa AgrahabharI vinaMti che. vinaMti akhila bhArata sthAyI samitinA sabhyone vArSika lavAjama tarata mokalI ApavA vinaMta che. jaina yuga 'nA grAhakabaMdhuone paNa caDelA lavAjamanI rakama tarata mokalI ApavA vinaMti che. "naina " kaoNnpharansanA ekavIsamA adhivezana prasaMge 'jaina yuga' no mArcano aMka vizeSAMka tarIke pragaTa thaze. A aMka pahelI mArcanA roja pragaTa thavAne badale mArcanA trIjA saptAhamA pragaTa thaze. lekhakabaMdhuone temanI kRtio tA. 1-3-1960 sudhImAM mokalI ApavA vinaMti che. kaoNnpharansa ko Apa kisa prakAra se madada kara sakate haiM? sabhA sa da bana kara vedana "a" varga - - 62002 prAna zara rana "a" va - - ka. 102 " mAnavana sabhya "ma" ru. 262 " " " "a" va ru. 20 " kaoNnpharansa dvArA jaina sAhitya pracAra jesalamera jJAnabhaMDAra sUci aura dhI jaina rilIjIana anDa liTarecara ke lie jJAna vibhAgameM (khAtAmeM) ucita rakama bhijavA kara athavA svayaM pradAna kara jaina yuga grAhaka banakara vArSika upahAra ru.2 (pratimAsa tA.' ko prakaTa kiyA jAtA hai | Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa ma ya no saMdeza madhukara" gAmegAma jAgRtinA pUra relAvI mahAparivartanano ghoSa jagAvI racanAtmaka kAryanI bherI bajAvI lAkhone samarpaNa karI jIvanane dhanya banAvI samAjane navacetanA Apo. kAyApalaTa karavA kamara kaso, mahAprasthAna karo ja karo. jAgo yuvAna hRdayo, jagADo sau sUtelAne, kyAM sudhI gADha nidrA? kyAM sudhI udAsIna mudrA ? kyAM sudhI niSkriyatA? kyAM sudhI nizcitatA? jAgo jAgo mahArathIo, jAgo jAgo ghaDavaiyA, jAgo jAgo zrImAno, jAgo jAgo dhImAno, samAja zIrNa vizIrNa duHkhanA dariyAmAM DUbato mRtyu samIpe dhasamasI rahyo sadA baLabaLato Ubho. samayanA saMdeza suNo, navanirmANanA Daga bharo, zikSaNasaMsthAo pallavita karo, yuvakamaMDaLone apanAvo, sevAmaMDaLonI sevA svIkAro, bahenone bahAdUra banAvo, sAhityanI prabhAvanA karo, udyoga kendro ne sevAsamAje, bAlamaMdiro-kanyAvidyAlayo, gurukuLo-mahilA maMDaLo sAcAM samAja bhUSaNa bane. maMdiro ne upAzrayo, bhaMDAro ne tIrthadhAmo, saMskRtinA rakSako jyotidharonI mahAmUlI bheTa Aje paNa dharmopa jagAve che. paNa jyAre lAkho bekAro nAgacUDamAM bhIMsAtA AtmaghAtane paMthe paDatA-vicaratA hoya tyAre zo dharma sauno? svAmIvAtsalyane nAte saMgaThananI sAdhanA karI yuvAna hRdayone DhaMDhoLI bahujanasukhAya, bahujanahitAya, utthAna-jAgRti sevA samarpaNa karI samAjane prANavAna zakti ApI baLavAna cetanAnA puMja samo Aje ja Aja ghaDIe sAco udyota saIe. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 1960 paMjAbanA gurubhakta premIjano, konpharansa mAtAne jagADavA zrImaMto-kAryakaro, sevako-yuvako badhAne cImakI ApIne samAja utthAnanA yajJa mATe DhaMDhoLI DhaMDhoLIne jagADavA-satkarma mATe hajAro bahena bhAIo jAgI UThayA che. zrImaMto-dAnavIro, samAjanA karNadhAro Aje Apadu dharmamAM potAnI sad kamAI Ape, samAjanI jAgRti-utthAna navaracanA kAyApalaTa mATe saMghane caraNe dAnajharaNAM vahAve. gurudevano saMdeza suNI suNI, e saMdezane gAmegAma zahere zahera-maMdire maMdire pahoMcADavA-jagavavA, vinamrabhAve vinavI rahyA che. AjathI-AjanI ghaDIthI samAjazAsana kalyANanI pratijJA karI karI, paMjAbamAM racanAkAryanA zrIgaNeza mAMDI, prAMte prAMte chelle chelle zahere zahere gAme gAma kArya-kArya ne kAryanI bherI bajAvo bajAvo. gAo premagAnanI gAthA, samAja utthAnanI yazagAthA, kaoNnpharansa miyA jagAve, jAgo, navanirmANa mATe jAgo, samAjanA saMgaThana mATe jAgo, madhyamavarganA utkarSa mATe jAgo, AcAryapravaro saune jagADe, gRhastho paNa sAtha Ape munirvAdo AMdolana jagAve sAdhvIjIo to gharadharane jagADe, yuvAno-sevako ghUmI vaLe. navalohiyA yuvAna hRdayo, svataMtratAnA yugamAM prajA-prajAnI mitrI jAme che tyAre jaina samAjanA traNeya phIrakA saMgaThananI bherI bajAvI samAjanI kalyANa yAtrAmAM joDAI khapI javA zAsanano jayajayakAra kare. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka 9] zra ma bha ga vA na ma hA vIra prabhu no a DhA 2 mo tri 54 vA su deva bha va ka pU. AcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhunA samyagdarzananI prAptithI mokSagamana sudhInA pUla sattAvIza bhavonA nirUpaNamAM aDhAramA vAsudevanA bhavanuM nirUpaNa lekhAMka 7-8 thI cAlu che. prativAsudeva azvagrIvano raNasaMgrAmamAM tripUchavAsudeve vadha karyo. devoe tripRSThakumAra upara puSpavRSTi karavA sAthe prathama vAsudeva tarIke temane jAhera karyA. prativAsudeva azvagrIvanI AjJAne AdhIna rahelA ane raNasaMgrAmamAM sAmela thayelA nAnA moTA sarva rAjAo tripRiTha vAsudevanA caraNamAM praNAma karI, thayelA aparAdhanI mAphI mAMgavA lAgyA. tripRSThavAsudeve sarva rAjAone sAMtvana ApI sukhethI potapotAnuM rAjya pAlana karavAnuM pharamAna karyuM ane vAsudevanI AjJA ziromAnya rAkhI sarva rAjAo paNa potAnA sthAne gayA. sukhanuM ananya sAdhana dharma ja che tripRSThavAsudeve tyArabAda potAnA nagaramAM AvI vAsudeva nAmakarmanA phaLa svarUpe potAnA baMdhu baladeva acalakumAra tema ja cakra vagere sAteya ratnonI sAmagrI sAthe bhAratanA traNa khaMDane sAdhavA mATe zubhamuhUrta prayANa karyuM. lavaNasamudranI najIkamAM AvI pUrva dizAmAM madhadevanI, dakSiNadizAmAM va2AmadevanI ane pazcima dizAmAM prabhAsadevanI sAdhanA karI. tyArabAda vaitADhathaparvata upara vartatI vidyAdharonA nagaronI bane zreNi one paNa potAnA bala vaDe sAdhI lIdhI, ane potAnA sasarA javalanajI vidyAdharane tyAMnI vyavasthA mATe niyukta karyA. vaitADhya parvatathI dakSiNamAM lavaNu samudraparyaMta trikhaMDa pRthvInuM ekachatrIya sAmrAjya prApta karI potAnI rAjadhAnI potanapura nagara tarapha tripRSThakumAre prayANa karyuM. cAlatAM cAlatAM tripRSThavAsudeva potAnA pari. vAra sAthe magadhadezamAM AvI pahoMcyA. tyAM doDo mANaso bhegA thAya to paNa na khaseDI zakAya evI eka moTI zilAne dekhatAM janatAne potAnuM baLa dekhADavA lIlA mAtramAM e zIlAne UMcakIne dUra pheMkI dIdhI. vAsudevanuM AvuM adbhuta baLa joI tyAM hAjara rahelA sarva loko atyaMta Azcarya pAmyA. cakravartIne punyabalanA yoge caudaratno hoya che ane vAsudevane sAta ratna hoya che. cakravartIne potAnA zarIramAM je bala ane sAmartha hoya che, vAsudevanA zarIramAM tenAthI ardha bala hoya che. cakravartI tathA baladeva bane manuSya chatAM hajAro devo temanI sevAmAM hAjara hoya che. e badhoya prabhAva je koIno hoya to pUrvajanmamAM karelI dharmanI ArAdhanAno che. atyaMtara sukha thAvata mokSanI prAptimAM dharma e ananya sAdhana che ja, paraMtu zArIrika bala, dhana dolatanI prApti ane rAjarAjezvaranA adhikAranI anukULatA vagere bAhya sukhanAM sAdhano paNa dharmanI ArAdhanA ane tajajanya punyodayathI ja prApta thAya che. zrutakevalI bhagavAna zaabhavasUri mahArAje dazavaikAlikasUtranA prathama adhyayananI prathama gAthAmAM eka vAta spaSTapaNe nirdezI che ke "revA namaMti, naska dha sathA maLo" je mahAnubhAvanA manomaMdiramAM dharmano prakAza ane te kAraNe saMcita thayela punyabala vidyamAna che te mahAnubhAvanA caraNomAM svarga lokamAM vartatA devo paNa namaskAra kare che. vyavahAra ane nizcaya ubhaya prakAre dharma ne avikRta arthAta zuddha hoya to e dharma AtmAne svargAdi sukhonI paraMparA sAthe pariNAme mokSe pahoMcADe che, ane e dharma je aMtaraMga daSTie azuddha hoya to amuka samaya pUratI bAhya sukhanI anukULatA prApta thayA bAda pariNAme te AtmA durgatino adhikArI bane che. tripRSThavAsudevanA AtmAne vartamAnabhavamAM traNa khaMDanuM je aizvarya maLyuM che te zuddha dharmanA kAraNe nahiM paNa azuddhadharmanA kAraNe maLyuM che. ane tethI ja vAsudevanA bhavanI pUrNAhuti pachI e vAsudevano AtmA naraka gatino atithi thavAno che. ApaNe AgaLanA lekhomAM e vAta jANI gayA chIe ke 11 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 1960 soLamA vizvabhUtinA bhavamAM saMyama ane tenI suMdara ArAdhanA chatAM vizAkhanaMdIe karelA upahAsanuM nimitta maLatAM e mahAmunie ugra azubhabhAve niyANuM karyuM hatuM ke "mArA saMyama ane tapanA phaLa svarUpe AgAmI manuSyajanmamAM huM atyanta baLa prApta karyuM ane e baLa vaDe mAro upahAsa karanAra vizAkhanaMdIno badalo laI zakuM." saMyama ane tapa e mokSasAdhaka zuddhadharma hato. ema chatAM pUrvokta niyANAnI AvazabharI aniSTa vRttie e saMyama tapane viziSTa balaprApti dvArA durgatinA sAdhana rU5 banAvI dIdhA. A vAta to prAsaMgika che. mULa vAta to eTalI ja che ke jIvanamAM koI paNa prakAranI vartamAna sukhanI anukULatAnuM mukhya kAraNa dharma sivAya koI ja nathI. "vAsudevano rAjyAbhiSeka tripRSTha vAsudeva anukrame potanapura nagaramAM AvI pahoMcyA. nagaranI prajAe potAnA mAlika rAjAdhirAjano dabadabAbharyo nagarapraveza karAvyo. rAjamahelamAM pahoMcatAM rAjasabhAnA madhyabhAge rahela maNiratnajaDita suvarNanA siMhAsana upara vAsudeva virAjamAna thayA. mahAmaMtrIzvara, nagarazeTha, senAdhipati vagere adhikArI varga emano vidhipUrvaka rAjayAbhiSeka karyo ane devoe paNa e zubhakAryamAM yathAvidhi sAtha Apyo. acalakumArane baladeva tarIke abhiSikta karavAmAM AvyA. A pramANe vAsudeva-baladeva e ubhaya baMdhubelaDInI nizrAmAM prajAjano AnaMdathI potAno samaya pasAra karavA lAgyA. potanapuranA parisaramAM bhagavAna zreyAMsanAtha tripRSThavAsudeva vartamAna avasarpiNImAM thanArA nava vAsudevo pikI prathama vAsudeva hatA. e avasare vartamAna avasarpiNInA covIsa tIrthaMkaro paikI agIyAramAM tIrthakara bhagavAna zreyAMsanAtha prabhunuM zAsana hatuM. je avasare tripRSThakumArane traNa khaMDanA AdhipatyarUpa vAsudevapaNuM prApta thayuM, lagabhaga e samaya daramyAna bhagavAna zreyAMsanAtha prabhune ghAtI karmano kSaya ane kevalajJAnakevaladarzananI prApti thaI. temaja e sarvajJaprabhu zreyAMsanAtha bhagavAna kevalI avasthAmAM grAmAnugrAma vihAra karatA potanapura nagaranA parisaramAM padhAryA. indrAdi devoe tyAM prabhunuM samavasaraNa racyuM. vanapAlake rAjAdhirAja tripRSTha vAsudevane prabhunI padharAmaNInI vadhAmaNI ApI. prabhunI padharAmaNInA samAcAra zravaNa karatAM vAsudeva atyaMta prasanna thayA ane vadhAmaNI ApanAra vanapAlakane kroDa sonaiyA dAnamAM ApyA. potAnA baMdhu baladeva acalakumAra vagere parivAra temaja rAjayanA tamAma vaibhava sAthe tripRSThavAsudeva bhagavaMtanI pAse pahoMcyA. paMcAbhigama sAcavI traNa pradakSiNa ApavA pUrvaka prabhune vaMdana karI tripRSTha vAsudeva yoga Asane beThA eTale prabhue paNa yojanagAminI amRtamaya dharma dezanAno prAraMbha karyo. prabhunI dharmadezanA ane saMvara nirjarAnuM svarUpa - bhagavAna zreyAsaMprabhunI dharmadezanAmAM saMvara ane nirjarA tatvanI pradhAnatA hatI. "karmaThaMdhono AtmapradezonI sAthe amuka pramANamAM paNa jyAM sudhI saMbaMdha hoya che ane navA navA karmaskaMdhonuM grahaNa cAlu che tyAM sudhI AtmAne mukta avasthA prApta thatI nathI tathA janmajarAmaraNAdi duHkhonI paraMparA cAlu rahe che. mukta avasthAnuM asAdhAraNa kAraNa saMvara ane nirjarA che tathA saMvara-nirjarAnuM kAraNa samyagadarzana, samyajJAna ane sammAritra che. samyagdarzana e AtmAno zuddhopayoga athavA zuddha cetanA che. ane samyakSyAritra e paNa AtmAnI zuddha cetanA che. jeTalo jeTalo AtmAno zuddhopayoga athavA zuddhacetanA teTalA teTalA aMze karmano saMvara ane sakAma nirjarA pragaTa thAya che. koIpaNa suvihita dharmAnuSThAnanuM zuddhayeya saMvara ane nirjarA che. anukrame caudamA ayogI guNasthAna ke sarvasaMvara ane saMpUrNa nirjarA prApta thAya che. tema ja AtmA sarva prakAre karmarahita thaI mukta avasthA prApta kare che. A badhI anukUlatA manuSyajIvana sivAya anya koIpaNa jIvanamAM prApta thatI nathI. manuSyajIvanamAM cakravartIpaNuM athavA vAsudevanI padavI puNyayoge kadAca prApta thaI jAya, ema chatAM e badhoya vaibhava anityasaMyogI che. samyagdarzana sabhya jJAna ane samyaccAritra e AtmAnuM vatattva che tema ja kSAyika bhAve e guNo je AtmamaMdiramAM pragaTa thayA to pachI anaMtakALapavaita te guNo AtmamaMdiramAM sadAya avasthita rahe che. karmanA audayika bhAve koIpaNa anukULa ke pratikULa sAmagrI jIvanamAM prApta thayA bAda saMvara ane nirjarA karAvanAra svabhAvadazAmAM AtmaramaNatA TakI jAya to jIvana dhanya dhanya banI jAya che." tripUchaThavAsudevane punaH samyakatvanI prApti bhagavAna zreyAMsanAtha prabhunI dharmadezanAno A to Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga 13 phebruArI 1960 ati saMkSipta sAra che. tripRSTha vAsudevanA aMtaHkaraNamAM amRtathI paNa adhika madhura prabhunI dharmadezanA zravaNa thatAM AnaMda AnaMda pragaTa thayo. koIpaNa mahAnubhAvanI vartamAna avasthA game te prakAranI hoya, paraMtu jenA AtmamaMdiramAM tIrthaMkara padanI yogyatA vartatI hoya ane ekavAra paNa samyagdarzananI divyajayoti pragaTa thaI gayelI hoya e mahAnubhAvane jayAre jyAre deva-guru dharmano suyoga maLe tema ja prabhunI maMgalamaya vANI zravaNa karavAnuM sadbhAgya prApta thAya tyAre tyAre te AtmAnuM hRdayakamaLa navapallavita bane che ane ekavAra to mohanuM AvaraNa dUra thatAM samyakatvano prakAza punaH pragaTa thaI jAya che. nimittavAsI AtmA bhagavAna mahAvIra bhagavaMtane nayasAranA bhavamAM sarvathI prathama samyagadarzana pragaTa thayuM hatuM. maricinA bhavamAM kapilano samAgama ane utsutraprarUpaNAnuM nimitta maLatAM e guNano tirobhAva thayo. soLamA vizvabhUtinA bhavamAM saMyamagrahaNano saMyoga ane tIvratapazcaryAnA prasaMge e samyagdarzanano punaH AvirbhAva thayo temaja e ja bhavamAM vizAkhanaMdIno upahAsa ane niyANAno prasaMga prApta thatAM punaH e prakAza asta thayo. ethI AgaLa cAlu aDhAramA tripRSTha vAsudevanA bhavamAM zreyAMsanAtha bhagavaMtanI dharmadezanA zravaNa karatAM punaH e sabhya tvaguNu bhagavaMtanA AtmAne pragaTa thayo. ekavAra samyagdarzana guNa pragaTa thayA bAda jyAM sudhI AtmAmAM e guNa kSAyika bhAve pragaTa na thAya tyAM sudhI prAyaH guNano udaya ane asta-udaya, asta ema paraMparA cAlyA kare che. Atmahita mATe anukULa nimitta maLatAM AtmAmAM anukULatA pragaTa thAya che ane pratikULa nimitta maLatAM AtmAmAM pratikULatA prApta thAya che. paraMtu A paristhiti prAyaH tyAre ja bane che ke eka vAra paNa AtmAne nijAnaMdano anubhava thaI cUkyo hoya. "nimittavArI AtmA' e vAkyanA caritArthapaNAno anubhava paNa AvA prasaMge pragaTa samajAya che. vipRSTha vAsudevanI viSayalolupatA bhagavAna zreyAMsanAtha prabhunI dharmadezanA zravaNa thatAM tripRSTha vAsudevanA AtmA upara vartatuM darzanamohanuM AvaraNa tatkAla pUratuM dUra thaI gayuM, ane samyagdarzanano prakAza prakaTa thayo. prabhune vaMdanA namaskAra karIne vAsudeva potAnA parivAra sAthe rAjamahelamAM padhAryA. vAsudevanuM jIvana bahulatAe viSayonI lolupatAthI bharapUra hoya che, ane e viSayonI vadhu paDatI lolupatAnA kAraNe samyagdarzana vagere guNono lAMbo samaya TakAva thato nathI. dIvo pragaTa thayA bAda e dIvAnI jyota na bujhAI jAya te mATe jema kAca vagerenA saMrakSaNanI jarUra che, teja pramANe AtmaguNanI pragaTa thayela jyotane sajAga rAkhavA jIvanamAM saMyama, tapa vagerenI ghaNI ghaNI jarUra che. anaMtakALanI viSayalolupatA tapa ane saMyama sivAya TaLatI nathI e nakkI vAta che. ta5 ane saMyamanuM pAramArthika rahasya je koIpaNa hoya to viSayonI lolupatAno abhAva athavA, maMdatA che. tripRSThavAsudevane IndrayonA viSayonI tIvra lolupatA hatI. temAM paNa zravaNendriyanI lolupatAnuM pramANa sarvathI vadhu pramANamAM hatuM. saMgIta ane nRtyakaLAmAM kuzaLa gaNAtA aneka saMgItakAro nRtyakAro judA judA dezomAMthI bolAvIne teNe potAnI rAjadhAnImAM rAkhyA hatA. rAjasabhAmAM to e saMgIta nRtyanA jalasAo niraMtara cAlu rahetA, uparAMta rAtre zayana prasaMge paNa e madhurA saMgItanA AlApa zravaNa thAya to ja tripRSTha vAsudeva nidrAdevIne AdhIna thAya. AvI vadhu paDatI viSayaparAdhInatAe vAsudevane gherI lIdhA hatA. sarva aniSTanuM mULa viSayonI lolupatA jJAnI bhagavaMtoe saMsArI jIvo mATe bAhya temaja aMtaraMga ApattionuM mULa kAraNa Idriyono asaMyama kiMvA indriyonI gulAmI varNavela che. mAtra citaH thAH divALAM asaMyama : tA: kavAM mAryA venejhuM tena AtAm II Indriyono asaMyama e Apattino mArga che ane Indriyo upara vijaya e saMpattino mArga che. ema jANIne he Atmana ! tane je mArga ISTa hoya te mArge cAlyo jA. ] Azrava tatvanA nirUpaNa prasaMge paNa navatatvamAM badhAya AzrayonA mULa tarIke iMdriya sAtha aya e gAthAmAM IndriyonuM ja sthAna prathama jaNAveluM che. IndriyonA asaMyamathI eTale ke viSayonI lolupatAthI kaSAya bhAva prakaTa thAya che, kaSAya bhAvathI hiMsaka pariNAma prakaTa thAya che ane hiMsaka pariNAmamAMthI mana-vANI-kAyAnA viparIta vyApAro cAle che tema ja prati kSaNe navuM navuM karma baMdhana cAlu rahe che. sarva prakAranA aniSTanuM mULa je koI paNa hoya to viSayonI lolupatA ja che eka avasare tripuchavAsudeve potAnA zavyApAlakane rAtrie zayana karavA agAu AjJA karI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga phebruArI 1960 ke "hamaNAM je saMgItakAro madhura saMgIta karI rahyA che, vIsarI gayo. amuka samaya bAda tripuchavAsudeva, jAgRta te saMgItanA madhurA nAdamAM mane nidrA AvI gayA bAda thaI jatAM, saMgIta cAlu dekhyuM ane potAnI AjJAnuM saMgIta cAlu na rAkhatAM baMdha karavAnuM A saMgItakArone pAlana na karavA badala zavyApAlaka upara tIvra roSa prakTa jaNAvI deje. jethI saMgItanA zabdathI mArI nidrAmAM thayo. prabhAte rAjasabhAmAM zayyApAlakane khaDo karI khalanA na thAya." zayyApAlake potAnA mAlikanI garama kareluM kathira tenA kAnamAM reDavAno potAnA senAAjJA sAMbhaLI lIdhI, paNa saMgItanA mohamAM AjJAno - patine hukama karyo ane potAnI AjJAnuM khaMDana karanArane amala na thayo. saMgItamAM evI zakti che ke teno je kevI AkarI zikSA bhogavavI paDe che teno dAkhalo acho jANakAra hoya to tenA saMgItathI UMgha na AvatI besAryo. kAnamAM kathira reDavAno prasaMga prApta thatAM hoya tene mIThI UMdha AvI jAya, varasAda na varasato hoya zayyApAlaka maraNane zaraNa thayo. ane tripRSThavAsudeva to saMgItathI varasAda paNa Ave, amuka prakAranAM dardo paNa tIvra viSayalolupatA, tIvrakaSAyabhAva vagere je game tevI uMcI davAothI dUra na thatAM hoya te AtmadoSanA kAraNe samyakatvane vamI aneka popa saMgItanA prabhAve dUra thaI jAya. saMgItakAronA madhura. pravRttiomAM bAkInuM jIvana pUrNa karI sAtamI narakanA saMgItathI vAsudeva kSaNavAramAM nidrAne AdhIna to thaI adhikArI thayA. e pramANe bhagavaMta mahAvIranA gayA. paNa zamyApAlaka saMgItanA nAdamAM evo mugdha aDhAramA bhavanI hakIkata ahIM pUrNa thaI banI gayo ke potAnA mAlikanI AjJAno amala karavAnuM (bhazaH) zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa . adhivezana sthaLa pramukha adhivezana saMvata 1. phalodhI zrI bakhtAvaramala mahetA 1958 2. bambaI rAya badridAsa bahAdura 3. vaDodarA rAyabahAdura buddhisiMhajI dudheDIyA 1961 4. pATaNa zrI vIracaMda dIpacaMda 1962 5. amadAvAda rAyabahAdura sitApacaMdajI nahAra 1963 6. bhAvanagara zrI manasukhabhAI bhagubhAI 1964 7. punA , nathamala golecchA 8. mulatAna ,, pannAlAla joharI 1969 9. sujAnagaDha , motIlAla mulajI 10. bambaI DaoN. bAlAbhAI maganalAla nANAvaTI 1972 11. kalakattA zrI khetasI khIasI 1974 12. sAdaDI lAlA dolatarAma nahAra 1976 kanvenzana sammelana-bambaI zrI kasturabhAI lAlabhAI 1981 khAsa adhivezana bambaI / (zatrujayakA prazna) bAbu bahAdurasiMhajI siMdhI 1982 13. junnera rAvasAheba ravajI sojapAla 1986 14. bambaI bAbu nirmalakumArasiMhajI navalakhA 15. niMgALA zrI choTAlAla trikamalAla pArekha 1997 16. bambaI zrI meghajIbhAI sojapALa 2001 17. phAlanA zrI kAMtIlAla IzvaralAla 2006 18. junAgaDha zrI kAMtIlAla IzvaralAla 2007 19. bambaI (suvarNa jayaMti) zrI amRtalAla kAlIdAsa dozI 2008 [bAda meM : zrI popaTalAla rAmacaMdra zAha] 20. bambaI zrI mohanalAla lallacaMda zAha 2013 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 5 2 mA tmA nA guNonu ciMtana ka ke, " caMdrazekhara?. ahIM paramopakAraka, Agama sAhityanA dhAraka ane upAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAja pratye bhakti dharAvanAra evA muni devacaMdrajIe racela bhagavAna supArzvanAtha svAmInI stuti dvArA prabhunA guNonuM ciMtana karIe chIe. jagatanA jIvo pugalAnaMdI che arthAta teo navAM pugala laIne AnaMda pAme che, paNa te pudgalasaMyogathI utpanna evAM sukha ane duHkha te Atmahita nathI, e to AtmAno vibhAva eTale tenI vikRta thayelI hAlata che. AtmAnuM sahaja sukha, te Atmadharma che e rIte AgamamAM upadeza che. zrI supAsa AnaMdameM, guNa anaMtano kaMda ho, jinajI jJAnAnaMde pUraNa, pavitra cAritrAnaMda ho jinajI zrI supAsa AnaMdame.(1) bhagavAna supArzvanAtha sahajAnaMda sukhanA svAmI che, te sahajAnaMda sukha jIvane indriyonA viSayonA AnaMdanA sukhomAMthI paramasukhanI buddhi na khase, saMyamIpaNuM manamAM na vase, bhagavAnanA guNa sAthe premasagAI na baMdhAya ane ekAMtamAM AtmanirIkSaNa karavA jyAM sudhI jIva na prerAya tyAMsudhI durgamya che. vaLI bhagavAna anaMta kalyANaguNonA svAmI che. bhagavAnamAM cetanA guNa mukhya che ane tene anusarIne jJAna, darzana, cAritra, kSAyika samatva, dAna, lAbha, vIrya, bhoga ane upabhoga Adi anaMtaguNa bhagavAnanI jJAna samAdhimAM pragaTa anubhavAya che. cAritrano artha ahIM nirmaLa jJAnanA anubhavanI saMpUrNa sthiratA che. saMrakSaNa viNa nAtha cho, dravya vinA dhanavaMta ho jinajI; katapada kiriyA vinA saMta ajeya anaMta ho, jina zrI. (2) prabhu koI anya jIvanuM rakhopuM karatA nathI, ane tema chatAM teo mokSanAM hetu hovAthI zaraNarUpa che, mAlika che. bhagavAna dharabAra, dhanadhAnya, suvarNaratna, nokaracAkara, rAjapATa jevI koI paNa lakSmIne na to rAkhe che, na to Icche che, chatAM jJAnalakSmI vaDe paramAtmA dhanavAnamAMye uttama dhanavAna che. bhagavAnane koIpaNa jAtano prayAsa nathI chatAM dravyanA sahaja pariNAmathI AnaMdadana che tethI sAhajika kartApaNuM che, prabhu uttamapuSa che, chatI na zakAya evI aparAjeya padavInA dhAraka tema ja aMta rahita evA samAdhirUpa sAmrAjyanA cakravartI che. agama agocara amara tuM, anvaya RddhisamUha ho, - jinajI, , varNa gaMdha rasa parasa viNu, nija bhoktA guNavyuha ho, jinajI, zrI....(3) tamAruM svarUpa tucchajJAnI jANI zake nahi, tethI agamya. che. Idriya ane noIdriya (mana) tenA dvArA tame jANI zakAtA nathI, paNa AtmAnI samAdhisahita Idriya-noIdriyanA Apa viSaya cho tethI indriyAtIta cho eTale agocara cho. varNa, gaMdha, rasa ane sparza je pudgala dharma tenAthI ane maraNathI tame mukta cho, anvaya eTale jJAnaguNanI bApanA, te anaMtaguNamAM che tethI anaMta anvayIguNothI prabhu samRddha cho, kaSAyAdikanA astathI thayelA guNone, samatva ane cAritrane vyaktireka guNa kahIe tenA prabhu, tame AdhAra cho. Ama nija eTale potAnA svarUpaguNanA vyuha kahetAM ekatvarUpa samUha prabhu Apa cho; huM pAmara hAla to ApanA ciMtanathI ja manoratho pUrNa thayelA mAnuM chuM, paraMtu tamane pAmavAnI AzAne mukhya banAvI jIvana vitAvI rahyo chuM eTale mAruM sadabhAgya che. akSaya dAna aciMtanA, lAbha ane bhoga ho, jinajI, vIryazakti aprayAsatA, zuddha svaguNa upabhoga ho, jinajI, zrI(4) Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 phebruArI 1960 jaina yuga bhagavAna, Apano sAmarthano guNa jene zAstrIyabhASAmAM vIryaguNa athavA bala kahevAya che tene jJAna- guNunI sahAya che. jJAnamAM ja ramaNa rahe ane paramANu na saMbhave e samAdhi jJAnaguNamAM cAritraguNanI sahAyatA vaDe Ave che, ema eka guNane anaMta guNanI sahAyatA che, te ja AtmasvarUpa saMbaMdhe dAna che. dAna ApanAranuM dAna to kyAreka paNa kSaya pAme paNa prabhunuM vIrya akSaya hovAthI teo svaguNu pAtrane anaMtuM dAna akSayapaNe ApyA kare che. yatna vinA zaktinI prApti te lAbha che, Apane vize cittanA vikalparUpa lAbhArthIpaNuM nathI chatAM anaMta lAbha sadaiva Apane upasthita che. Apa ApanA paryAyane aprayAsapaNe bhogavo cho, anubhavo cho e Apano bhoga che. vaLI A guNono Apane satata anubhava che e Apano upabhoga che. Ama Apa nimohI hovAthI pragaTa samAdhisukhamAM tamaya cho. ekAMtika AtyaMtiko, sahaja akata svAdhIna ho - jinajI, nirupacarita nirdUdha sukha, anya ahetuka pIna ho jinajI, zrI. (5) vaLI svAmI, ApanuM sukha aikAMtika eTale nirbheLa che, AtyaMtika kahetAM chellI sImAnuM che, te sukha sahaja, aprayAsI ane svataMtra che; vaLI upacAra vagaranuM sukha Apa anubhavo cho. avidyamAna vastuno Aropa tene upacAra kahIe, tamArA sukhamAM koI jAtano AbhAsa nathI tethI te nirupacarita sukha che, temAM rAgadveSanA kaMTha nathI, te sukhane anyadravyanI apekSA nathI, te sadAya jAte ja puSTa che. eka pradeza tAhare, avyAbAdha samAya ho, jinajI, tasu paryAya avibhAgatA, sarvakAza na mAya ho, jinajI zrI. (6) AtmAne dareka pradeze anaMta guNa ane temanA anaMta paryAya che, prabho, tamAre eka pradeze je avyAbAdha (niviMdanatA)no guNa vase che te anaMto che, kevalajJAnanI prajJAe jenA be vibhAga na thAya evA guNAMzane avibhAga kahIe. have ApanA eka pradeza rahelA avibhAgone pratyeka AkAzanA pradezane vize rAkhIe to paNa te sarvAkAzamAM samAveza pAme nahIM, matalaba ke ApanuM samAdhisukha anaMta che, Apa AnaMdaghana cho, ane bhavyonA AdhAra cho. ema anaMta guNano dhaNI, guNaguNano AnaMda ho - jinajI, bhoga ramaNa AsvAdayuta, prabhu tuM paramAnaMda ho jinajI, zrI. (7) bhagavAna, Ama A5 anaMtaguNanA svAmI cho, pratyeka guNano Apane bhinnabhinna AnaMda che, saMsArI jIvane jema dhananuM sukha bhinna, rUpanuM sukha bhinna, ArogyanuM sukha bhinna, kuTuMbanuM sukha bhinna, ema aneka sukho che, tema siddhone anaMtaguNonuM sukha che, te anaMto pAramArthika bhoga che, te guNomAM temanuM asaMtuM ramaNa che ane AsvAda paNa che, eTale prabhu AnaMdamAM vilase che, Ama prabhu paramAnaMda svarUpa che ane bhavyonI sAdhanAnA dhruvatAraka che. avyAbAdha ruci thaI sAdhe avyAbAdha ho jinajI, devacaMdra pada te lahe, paramAnaMda samAdha ho, jinajI, zrI. (8) jene, he prabhu, tamArA nirvidhra svarUpa para prIti thaI che te potAnuM svarUpa sAdhe che ane paramAnaMdanI samAdhivALu devonA paNa caMdra evA jidranuM svarUpa sAdhe che. AvuM sukha mAre vize paNa che evI jene zraddhA thaI teNe mokSamArganI zarUAta karI dIdhI. je manuSyane je padArtha para sAcI prIti che te tene maLyA vinA raheto nathI. Avo jIva A pachI AtmasAdhaka zramaNonI upAsanA kare, syAdvAda Agama zravaNa kare, pAMca AvothI virame, zuddha saMyamI thaIne dehanI paNa rahA na rAkhe ane mokSane sAdhe. AvA muni viSayanA avAMchika, tavaMgavelI, sUkSma tatvanA jijJAsu, potAnuM tatva karmaprasaMge dabAyuM che tene pragaTa karavA mATe sakala pudgalabhAvathI virakta thaI guNazreNI para ArohaNa kare che ane zAzvata zAMti prApta kare che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhya ma varga nA utthAna nA mA ge* zrI. rajanIkAnta sureza gAMdhI sayamavarganI hAlanI samasyA e sAmAjika samasyA che. A sAmAjika samasyAnI chaNAvaTa athavA pRthakakaraNa zAstrIya Dhabe athavA sAmAjika vijJAnanI bhASAmAM kahIe to vaijJAnika paddhatie thavAnI jarUra che. madhyamavarganA utthAnanA bhAga amalamAM mUkavA e to sAmAjika kAryakaronuM kAma che ane vaLI AvA utkarSanA prazno upara vadhu paDato vedhaka prakAza pheMkavo e paNa sAmAjika kAryakaronuM ja kSetra che; paraMtu AjanA samAjazAstrI je vaijJAnika paddhati para bhAra mUke che tenA lIdhe sAmAjika kAryakaro * paNa samAjazAstrIonA pRthakkaraNa upara ja AdhAra rAkhe che. sAmAjika kAryakaronI saphaLatAno AdhAra paNa samAjazAstrIonA pRthakkaraNa para ja che. sAmAjika kAryakaro e pRthakkaraNane samasyAonA nirAkaraNa mATe vApare che. A rIte. emane sAcuM dizA-sUrsa paNa thAya che; nahIM to pachI jo e loko madhyamavarganI samasyAonA ukela mATe pagalAM levA jAya to UMdhI dizAe doravAvAno, gUMcavaNo pedA thavAno ane samaya ane zaktinA vyaya pachI paNa kazA ja pariNAma para na AvavAno savizeSa saMbhava rahe che. keTalIka vAra to samAjazAstrIonA nirNayo para avalaMbita nahIM rahenArA evA sAmAjika kAryakaro praznonA ukela lAvavA to eka bAjue rahyA paraMtu "duHkhe peTa ane kUTe mAthuM enA jevI vicitra paristhiti pedA kare che. A badhI gUMcavaNono saMbhava na rahe eTalA mATe madhyamavarganA praznonI chaNAvaTano zAstrIya paddhatie vicAra karavo e ja eka rasto rahe che. ahIM je nirNaya upara avAya te madhyama varganA mAnavIone samajAvavA mATe ane sAmAjika kAryakarone paristhitinI sudhAraNA mATe kAma lAge. A zAstrIya paddhati apanAvatAM pahelAM keTalIka bAbata spaSTa karavAnI jarUra rahe che. prathama to e ke A AkhA ya praznano vicAra samAjazAstrIya paddhatie ja karela che. A paddhati apanAvavAthI kSetra maryAdita banI jAya che kAraNa ke lakSyabiMdu to samAjazAstrIya ja rahevAnuM. kharI rIte to samAjazAstra evuM zAstra che ke je bIjAM sAmAjika zAstro jevAM ke sAmAjika mAnasazAstra, arthazAstra, rAjyazAstra, itihAsa vagere sAthe khUba nikaTano saMbaMdha dharAve che; eTale mukhya dRSTi samAjazAstrIya rAkhatAM ya madhyamavarganI samasyAono ahIM Arthika, mAnasazAstrIya, rAjakIya, aitihAsika vagere daSTie vicAra karavo paDaze. bIjuM, Ama karavAnuM mukhya kAraNa to e che ke A badhI daSTie A prazna vicAratAM paNa khAsa to e samAjazAstrano ja prazna che eTale samAjazAstranuM dRSTibindu kendramAM rAkhIne emAM bIjAM dRSTibinduono sumeLa sAdhIne ApaNe ene vadhu sArI rIte ane vadhu sAcI rIte samajI zakIzuM ane A ja paddhatie enA sAcA uthAnanA mArgo zodhI zakIzuM. prathama to A praznanI chaNAvaTa zAstrIya paddhatithI karavAnI hovAthI samAja ane samAjamAM madhyamavarganuM sthAna, e varganuM utpatti-sthAna, bhAratamAM madhyamavarganI khAsiyato ane enA prazno-samasyAo rajU karyA pachI ja enA uthAnanA bhAganI sAcI samajaNa paDe. Ama Akho lekha be bhAgamAM vaheMcAyelo raheze, prathama, madhyamavarga ane tenA praznonuM spaSTIkaraNa ane bIjuM, enA utthAnanA mArgo. [1] A praznano vaijJAnika Dhabe vicAra thavo ghaTe che. vaijJAnika paddhati athavA zAstrIya paddhati vize bahu UMDANamAM na jatAM ahIM eTaluM ja kahevuM basa thaze * jenayuga' yojita nibaMdha harIphAImAM prathama inAma meLavanAra nibaMdha. 17 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 18 phebruArI 1960 ke sAmAnya vyaktinI ane vaijJAnikanI vicArasaraNImAM ghaNo taphAvata che. vaijJAnika niHspRha bhAve, paralakSI5Ne koI paNa sAmAjika kriyAnuM nirIkSaNa kare che. dA. ta. huM je madhyamavargano mANasa houM ane enI samasyAo upara vicAra karavA besuM to mArA vicAro AtmalakSI banI javAno saMbhava rahe che athavA to mArI vicArasaraNImAM mArI aMgata lAgaNIono prabhAva paDyA vinA raheto nathI. vaijJAnika vicArasaraNI rajU karanAra A AtmalakSIpaNAthI dUra rahevuM paDe che. vadhumAM, vaijJAnika paddhati eTale ApaNe samAjazAstranA pitA ane pratyakSavAdanA puraskartA oNgasTa kostanA kathanAnusAra bhaviSyakathana mATe nirIkSaNa ane niyaMtraNa mATe bhAvikathana-e pramANe ja cAlavuM rahyuM. ahIM paNa ApaNe e vaijJAnika paddhati pramANe, madhyamavarganI samasyAonuM nirIkSaNa, enuM bhAvi ane bhAvine amuka ja dizAe vALavA mATe-utthAnanA mArgo mATe enuM amuka sAdhano dvArA temaja vecchAe niyaMtraNa, e rIte cAlIzuM. madhyamavargano viSaya samAjazAstramAM agatyanuM sthAna dharAve che. samAjazAstramAM enI carcA sAmAjika vibhAgIkaraNamAM thAya che. samAjazAstrIo mAne che ke varga-vibhAga e to koI paNa samAjanI sAmAnya kriyA che. vikhyAta samAjazAstrIo jevA ke piTrima sorokIna ane hiMsalI DevIsa vagere mAne che ke koI paNa samAja vargavihIna hovo e to taddana azakya vAta che; eTale custa mAsavAdIo jeo vargavihIna samAjanAM svapno seve che te sAva kapolakalpita (Utopian) che. soviyeta raziyAmAM paNa ucca-nIca hoddAo ane sattAnI sAThamArI cAlI rahI che te e vAtanI pokaLatAnuM AbehUba dRSTAnta che. AjanA samAjazAstrIoe nihALyuM che ke sAva Adima jAtio ke jyAM samAnatAnuM dhoraNa sarvavyApaka hoya che tyAM paNa koIne koI prakAre vargIkaraNa to hoya ja che hA, koI samAjamAM enAM baMdhana vadhu DhIlAM to koI samAjamAM vadhu majabUta hoI zake. samAjazAstrIono A nirNaya mAnya karatAM kabUla karavuM paDe che ke dareka samAjamAM AvA vargonA thara hoya che. AvA vargonA tharonI samAjamAM caDatA utaratA kramamAM-koTikrama pramANe (hierarchical) goThavaNa hoya che. eka nisaraNInI mAphaka goThavAyelA A vargomAM eka sauthI uparano hoya; eka sauthI nIceno. samAjanA A bhAgalA vyaktiomAM najare paDatA amuka prakAranA bhedabhAvo upara nirdhArita hoya che. ApaNe bhale kahIe ke "sahujana eka samAna." paNa e to ApaNA sAmAnya anubhavanI vAta che ke be mANaso kadI sarakhA hotA nathI. keTalAka bhedabhAvo AnuvaMzika hoya che to keTalAka saMjogavazAta pedA thayA hoya che. vaLI keTalAka bhedabhAvo dhana, dharma, dhaMdho, janma, jAti ke sattA upara racAyelA hoya che. paraMtu AvA bhedabhAvonI eka khAsiyata e hoya che ke amuka kAraNasara amuka hoddAo dharAvatA bhANasonA manamAM potAnA hoddA viSe svAbhimAna athavA pUrvagraha baMdhAI jAya che. A mAnasazAstrIya kriyA che. Ama ucca-nIca hoddA dharAvatI vyaktionAM jUtha racAya che kemake samAjamAM sarakhuM sthAna pAmelA mANasone ekatrita thavAnI Teva hoya che ane A rIte samAjamAM vargo (classes) racAya che. Adhunika bhAratamAM AvA vargo dhanadolata athavA milakata upara racAyelA che- ke A dhanadolatane vepAradhaMdhA sAthe ane vepAradhaMdhAne jJAtio sAthe saMbaMdha to che ja. moTe bhAge ucca jJAtinAM loko ja moTA vepAradhaMdhA kheDe che ane ucca vargamAM sthAna meLave che. AmAM apavAda paNa maLI Ave. paraMtu sarva sAmAnya kriyA to e ja hoI zake. have dhanadolata ke vepAradhaMdhAmAM caDatI paDatI to hoya che ja eTale je samAjamAM AvI sAmAjika caDaUtarane savizeSa sthAna hoya te samAjamAM khullI-varga-paddhati che ema kahI zakAya. je samAjamAM vyakti eka vAra enA para ThokI besADelo hoddo badalI zakatI nathI enuM sAmAjika-sthAna janmathI maraNa sudhI eka ja rahe che, e samAjanA sAmAjika vibhAgIkaraNane jJAti-prathA kahe che. A jJAti-prathA e baMdha-vargapaddhatino eka Adarza namUno che. emAM sAmAjika caDaUtara sAva baMdha hoya che. have ApaNane bhAratanI jJAti-prathA ane varga-prathA e banne vaccenA taphAvatano spaSTa khyAla Avaze. je loko janmathI brAhmaNa, vaNika ke zudra che te loko emAM kadI pheraphAra karI zakatA nathI; jyAre Arthika caDatI paDatI sAthe varganI adalAbadalI thaI zake che. bhAratanAM gAmaDAomAM jJAti-prathAnI pakaDa hajI eTalI ja majabUta che. varga Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 10 phebruArI 1960 prathAnuM janmasthAna ApaNAM zahero ke nagaro che. zaheromAM jJAti-prathAnI pakaDa DhIlI paDI che. pazcimI sattAno prabhAva, vividha nAtajAtano saMparka ane Adhunika zaherI jIvanane kAraNe jJAtio tUTatAM vargo astitvamAM AvyA ane iglAMDa temaja amerikAmAM je varga-prathAnI samasyAo che te samasyAonI bhAratamAM AyAta thaI. have bhAratamAM sAmAjika vargonI ane temAMya khAsa karIne madhyamavarganI samasyAonI khAsiyato jANavA mATe enuM astitva ane astitva pachIno TuMka ItihAsa ApaNe jANavo raheze. vikhyAta arthazAstrI pro.DI. Ara. gADagIla mAne che ke bhAratamAM madhyamavarganI samasyAo briTiza sattAnA AvyA pachI je audyogika utkrAMti zarU thaI tenA lIdhe UbhI thaI. lagabhaga I. sa. 1870-80 pachI khetIvADInI paDatI zarU thaI. vepAradhiMdhAne udyogIkaraNa thavA mAMDayuM duSkALa paDyA. ane gRhaudyogo temaja hastaudyogo paDI bhAMgatAM gAmaDAM khAlI thaI zahero bharAvA lAgyAM. vaLI briTizonA AvyA pachI ApaNA dezamAM vAhanavyavahAra, relave, tAra-TapAlachApakhAnAM ane yAMtrika utpAdano zarU thayAM. A badhAMnuM pariNAma e AvyuM ke zaherI jIvanano cAhaka eka varga Ubho thayo ane moTAmoTA vepArIo temaja dhaMdhAdArIo zaheramAM ThalavAvA mAMDyA. A varge pazcimI sattA sAthe hAtha milAvI vepAradhaMdhA zarU karyA ane e loko emano badho ya samaya dravya-utpAdana pAchaLa ja kharcavA lAgyA. A kahevAto ucca varga mAtra pazcimanA AMdhaLA anukaraNamAM ja mAnato thayo. jene ApaNe sAcA arthamAM pazcimIkaraNa kahIe te emaNe apanAvyuM nahotuM; emaNe to emanI keTalIka bAhya ane uparachallI rItabhAtomAM mAtra AdhunikakaraNa ApyuM hatuM. A sattAdhArI varga ke je paiseTake paNa ucca sthAna dharAvato hato ane rAjyasattA sAthe paNa sAro saMbaMdha dharAvato hato temaNe gAmaDAMomAMthI cAlyA AvatA majUro, kArIgaro ane kAmadAronuM zoSaNa zarU karyuM ane Ama dalita varga astitvamAM Avyo. A be vargonI vacce sattAdhArI varganI sevA karanAro eka trIjo varga astitvamAM Avyo. ene ApaNe madhyamavarga tarIke oLakhIe chIe. A vargamAM khAsa karIne nAnA dukAnadAro, nAnA vepArIo, svataMtra kArIgaro, zikSako, kArakuno ane amaladAro samAveza thayo. paraMtu khUbInI vAta e che ke je vakhate eka varga sattA ane dhanamAM mahAlato hato, bIjo varga kacaDAyelo hato tyAre A ja madhyamavarge ApaNAmAM rASTrIya caLavaLa zarU karI hatI. zrI akSaya desAI "Social background of Indian Nationalism 'mAM noMdhe che tema I. sa. 1918 pachI inDIyana nezanala koMgresanI AgevAnI buddhizALI zikSita madhyamavarge lIdhI. temAM gokhale, navarojI, rAnaDe, tilaka, lAlA lajapatarAya vagereno samAveza thato hato. A varga tyAre svayaMprakAzita varga kahevAto. ahIMthI ja keTalIka madhyamavarganI samasyAono AraMbha thayo. bhAratamAM Adhunika zikSaNa lenAro eka navo varga pedA thayo, paNa sAthe sAthe ApaNA dezanA eTalo ja jhaDapI Arthika vikAsa na thayo. ApaNA dezamAM sukha-samRddhi lAvanAra audyogika vikAsa, je Arthika unnatinI khAtarI ApI nokarIdhaMdhAnI zakyatAo ane AvakanAM sAdhano vadhAre che, te sAva maMda paDI gayo. briTiza sattAe apanAvelI Arthika nIti paNa A rUMdhAyelA vikAsanuM moTuM kAraNa hatuM. pariNAme zikSita madhyamavargamAM bekArIe gaMbhIra svarUpa dhAraNa karyuM. AmAMthI je Arthika saMkaDAmaNa janmI, teNe ja rAjakIya asaMtoSa pragaTAvyo. A zikSita madhyamavarganI saMkhyA ane samasyAo vadhatI jatI hovAthI e varga potAnAM sthApita hito mATe vadhune vadhu sabhAna thavA lAgyo. potAno asaMtoSa pragaTa karavA temaja mAgaNIo rajU karavA A varga jUtho racavA lAgyo. je samasyAonAM mULa bhAratamAM briTiza rAjya vakhate naMkhAyelAM, e ja samasyAo haju AjhAda bhAratamAM cAlu rahI che. bhArata AjhAda thayA pachI, hindustAna-pAkistAnanA bhAgalA thayA ane seMkaDo zrImaMta kuTuMbo paNa madhyama vargamAM dhakelAyAM. pAkistAnamAMthI hijarata karIne bhAratamAM AvI vaselAM kuTuMbonI eka judI samasyA UbhI thaI. vadhumAM bhArate be paMcavarSIya yojanAo amalamAM mUkI; temAM madhyamavarganA utthAna mATe koI pUrvavicAraNA karIne khAsa yojanA amalamAM mUkI hoya evuM dhyAnamAM nathI. hA, bhArate samAjavAdI dhoraNanI samAjaracanAnI jAherAta karI che ane majUro, kArI samasyA UbhI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 30 phebruArI 1960 emAM ADakatarI rIte madhyamavarganA utthAnanI dRSTi [3] have ApaNe Arthika samasyAo upara AvIe. saMkaLAyelI che paraMtu enI saphaLatAno AdhAra bhaviSyanI madhyamavarganA keTalAka mULabhUta prazno Arthika asamAnatA rAjyanIti ane samAjanI jAgRti para che. uparathI ja UbhA thayA che. vaLI keTalIka sAmAjika TUMkamAM, madhyamavargano ItihAsa tapAsatAM, samAja asamAnatAno mULa pAyo Arthika asamAnatAmAM ja che. zAstrIya bhUmikA upara rahIne zAstrIya Dhabe enuM pRthakakaraNa bhArata mukhyatve gAmaDAMono deza che. madhyayuga karatAM, enI aneka samasyAo upara vedhaka prakAza pahelAM A badhAM gAmaDAM AbAda hatAM. gAmaDAMomAM pheMkAya che. jJAti-prathA pracalita hatI. dareka gAmaDuM ane dareka [1] prathama ApaNe sAmAjika samasyAo laIe. gAmaDAnA grAmavAsIonA svataMtra dhaMdhA hatA. svataMtra ApaNe joyuM ke madhyamavargano mULa pAyo Arthika utpAdana, svataMtra dhaMdhA, svataMtra kamANI ane svataMtra saMjogo che. bhAratamAM Arthika asamAnatAne kAraNe A raheNIkaraNI, ema badhAM gAmaDAM svayaM-pUrNa hatAM. bhAratamAM madhyamavarganI sthiti pelA RSi trizaMku jevI che, je jamInadArI paddhatinA astitva sAthe, eka jamInadAra zApane lIdhe pRthvI ane AkAza vacce laTakI rahyA varga ane bIje majUra athavA gulAmavarga evA be varga hatA. ApaNe e paNa joyuM ke vargaprathA e koI paNa hayAtImAM AvyA. A vakhate madhyamavarga astitvamAM samAjanI sarva sAmAnya kriyA che. emAM caDatI paDatI nahoto. jamInadArono varga vadhu ne vadhu dhana ekaThuM karI saMbhave che paraMtu bhAratamAM vArasAgata milakata cAlatI sarvoparI sattA bhogavato hato ane gulAmavarga upalA AvavAnI prathA ghaNI majabUta hovAthI lUga avicaLa avicaLa varga para nirbhara rahI, mAtra majUrI para jIvato hato. rahe che. vaLI ApaNA loko dhAmika hovAthI ApaNe agAu joyuM tema bhAratamAM audyogika ane karmavAdamAM mAnatA hovAthI hatAza thaIne besI utkrAMti pachI mUDIvAdI samAjanI racanA thaI. AvI rahe che. lokonI zraddhA pratye mAna dharAvIe to paNa jAtanI samAjaracanAne lIdhe ja madhyamavarganI AvI aMdha mAnyatA eka sAmAnya sAmAjika kriyA samasyAo UbhI thaI. eka bAjuthI A varganI pratyenuM ajJAna ja darzAve che. A vargaprathAmAM caDaUtara pAse mUDIvAdIonI peThe paisA nahotA; temanAmAM sAhaasaMbhavita thavAthI judA judA vargo vacceno sAmAjika sano abhAva ane dhaMdhAdArI jJAna nahotuM to bIjI sahucAra nAza pAme che, harIphAI athavA spardhAnI , bAjuthI majUra-varganI mAphaka temanAmAM majUrInI zakti lAgaNI janme che. roTI-beTInA vyavahAro baMdha nahotI; eTale A nirAdhAra varga paropajIvI prANI thAya che. vicAronI Apale baMdha thavAthI IrSA, dveSa, jevo thaI gayo. mAtra enI pAse thoDuM ghaNuM khoTI mAnyatAo ane ekabIjAnA vargo pratye sUra'nI zikSaNa hatuM eTale A varga mAnasika zrama mATe ja bhAvanA janme che. taiyAra hato. AthI teoe kArakUno, zikSako, patrakAro [2] mAnasazAstrIya daSTie jotAM madhyamavarganI vagerenI nokarI svIkArI. madhyamavarganI AvI potAnA ja varga pratyenI lAgaNIno abhAva; ucca varga kaphoDI sthiti thaI. jUnA vakhatamAM je loko jamInadAro pratyeno pUrvagraha, nIcalA varga pratyenI sUga ; khoTI hatA ane potAnI milakatanA jere mahAlatA hatA e dekhAdekhI, AMdhaLuM anukaraNa jemAM upalA varganI phezano, lokonI milakata khalAsa thatAM, to keTalAka vaLI kharcALa chavana vagereno paNa samAveza thaI jAya che. A hindustAna-pAkistAnanA bhAgalA paDatAM potapotAnI uparAMta adekhAI ISya, khoTI spardhA ane mAnahAnino sthAvara-jaMgama milakata choDIne hiMdamAM nAsI AvatAM khoTo bhaya vagere mAnasazAstrIya samasyAo UbhI ane vaLI vepAra-kheDANanI vRttino emanAmAM abhAva kare che. tAjetaranA eka saMzodhanamAM jaNAyuM che ke hovAthI temaja majUrI karavAnI bhArobhAra zarama lAgatI madhyamavarga potAnA vargane anusarIne cAlato ja nathI. hovAthI madhyama-varganuM kada moTuM thatuM ja gayuM. eno anusucita varga ucca varga ja hoya che, AnA phurasade samaya phAjala pADI zakatI madhyamavarganI lIdhe eka tIvra dekhAdekhInI lAgaNI janme che je strIonI paNa moTI samasyA che. majura varganI strIone keTalIkavAra mANasane AtmahatyA sudhI laI jAya che. majUrI karavAmAM nAnapa nathI lAgatI ane uccavarganI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga ro phebruArI 1960 strIone kAmakAjano savAla ja nathI jyAre madhyamavarganI strIone vadhu AvakanI jarUra hovA chatAM lokAcArane | lIdhe bahAra nokarI karavA jatI nathI temaja nathI koI gRhaudyoga karatI. uparathI vaLI gharamAM kAmavALInI jarUra paDe ane puruSa Akho divasa nokarImAM raheto hovAthI gharanAM bALakone Tayuzana mATe mAstaranI jarUra paDe! A rIte madhyamavarga badhI rIte Arthika bhIMsamAM dabAI rahyo che. eka bAju ochI Avaka, bIjI bAju amuka jarUriyAto vagara cAle nahIM, strIo kAma vinAnI besI rahe ane eka pachI eka saMtatinI utpatti vadhatI jAya. pariNAme kamAnAra mANasa eka, bIjAM aDadho Dajhana chokarAMemanAM kapaDAM-latAM, nizALanA kharcA pUrA karavA, sAjA mAMdA thAya tyAre DaoNkaTaranAM bila bharavAM ane strInI jarUriyAto pUrI karavI-AvI sthiti madhyamavarganA dareka kuTuMbanI thaI che. vizeSamAM jhaDapathI palaTAI rahelA ApaNuM Arthika dhoraNa pratye paNa dhyAna kheMcavuM jarUrI che. paMcavarSIya yojanAone lIdhe, vikAsa-kAya aMge thatA kharcane lIdhe to kAMIka haju paNa cAlu rahelI mUDIvAdIonI saMgharAkhorI, zoSaNanIti, kALAbajAra vagerenA lIdhe dinapratidina moMdhavArIno AMka vadhato jAya che e vAta to sAmAnyamAM sAmAnya mANasa paNa niHzaMka kabUla karaze. dara varSe rajU thatA khAdhavALA bajeTanA lIdhe to koIvAra vaLI dezanI Arthika unnati mATe rojabarojanI vaparAzanI cIja-vastuo upara vero vadhato ja jAya che. AthI sauthI vadhu zodhavuM paDatuM hoya ane sahana karavuM paDatuM hoya to madhyama-vargane kAraNa ke ucca varga sIdhI athavA ADakatarI rIte vepAradhaMdhA sAthe saMkaLAyelo hovAthI tenI Avaka vadhatI jAya che eTale e moMghavArIne pahoMcI vaLe che ane nIcalA varganA kuTuMbanA ghaNAkharA sabhyo kamAtA hoya che ane emane ucca varga jevAM kapaDAMlatAM hotAM nathI ane chokarAone bhaNAvavAno savAla hoto nathI-eTale A banne varga moMghavArI sAthe bAtha bhIDI zake che paraMtu madhyamavarga enI nIce dabAI jAya che. meMdhavArI vadhavAnI sAthe madhyamavarganI Avaka vadhI nathI-e to eTalI ne eTalI ja rahI che ane uparathI agAunI sarakhAmaNImAM e enA jIvanamAM mojazokha ane jarUriyAtanI vastuone vadhArato rahyo che. Ama madhyamavarganI kamAvAnI zakti majUravarga karatAM paNa ochI che jyAre enI vAparavAnI zakti ucca varganI hade pahoMcI gaI che. zikSita bekAronI samasyA e paNa madhyamavarganI moTI samasyA che. keTalAka ardhazikSito potAnA bApadAdAno dhaMdho saMbhALatA nathI ane emaNe pUratuM zikSaNa na lIdhuM hovAnA kAraNe koI nokarImAM paNa rAkhatuM nathI. keTalAka DigrIdhArIoe koI upayogI zikSaNa lIdhuM hotuM nathI eTale eka bAjuthI emane sAmAnya kArakUnI sivAya koI bIjI nokarI maLatI nathI hotI ane bIjI bAjuthI upAdhi vahorI hovAthI vepAra-dhaMdho karatAM emane zarama AvatI hoya che. TUMkamAM ema kahIe to cAle ke madhyamavarganI Arthika samasyAoe ghaNuM vikaTa svarUpa dhAraNa karyuM che. [4] have rahI rAjakIya ane kAyadA viSayaka samasyAo. bhArata pAse madhyamavarganA utthAna mATeno tarata amalamAM mUkI zakAya evo sarvAgI vikAsa sAdhato koI racanAtmaka kAryakrama che nahIM. ApaNA rAjabaMdhAraNe korTa ane kAyadA samakSa sarva vargonI samAnatAno dAvo karyo che, paraMtu haju madhyamavargane vizALa rAjakIya tako nahIM maLI hovAthI tema ja pArlamenTamAM madhyamavarganuM pratinidhitva ghaNuM nabaLuM hovAthI madhyamavarganA hakko ane mAgaNIo sabaLa rIte rajU thayAM nathI ane enA utthAna mATe jhaDapI pagalAM levA mATe avAja rajU thayo nathI eTale sarakAra madhyamavarga pratye potAnuM lakSa kendrita karavA kaTibaddha thaI nathI. dRSTAntarUpe patrakAronA pagAranuM dhoraNa sudhAravAnuM bila haju pAlamenTamAM ja aTavAyA kare che; prAthamika tema ja mAdhyamika zALAonA zikSakonA pagAravadhArA pratye koI lakSya ApatuM nathI; vidyApIThonA adhyApako ane prAdhyApakonuM dhoraNa paNa sudhAravAnI jarUra che. [2] A nibaMdhanA pahelA bhAgamAM madhyamavarga ane tenI samasyAo vicArI eTale have e sAmAjika, mAnasika, Arthika ane rAjakIya samasyAono ukela kaI rIte Ajuvo ane utthAnanA kyA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 22 phebruArI 1960 yA mArga nakkI karavA te vaijJAnika paddhatie samajI zakIzuM. aMtamAM, madhyamavarganA bhAvi pratye aMgulinirdeza karI enA niyaMtraNano ullekha ucita thaI paDaze. [1] madhyamavarganA sAmAjika punarutthAna mATe ApaNe A nibaMdhanA pahelA bhAgamAM pRthakkaraNa karyuM tadanusAra ApaNe vargonI tIvra spardhA ane spRhAnI bhAvanA toDI nAkhavI joIe. vadhu ne vadhu ucca varga bhaNI mukha UMcuM rAkhavAne badale ApaNA ja varga pratye sabhAva ane anya vargo pratye samabhAva keLavavo joIe. ApaNe ApaNA ja varganA sAmAjika ane sAMskRtika mUlyo samajavAM joIe ane ApaNe na bhUlavuM joIe ke dhanadolata e ja A vizvamAM sarva kaMI nathI. itihAsamAM eka A ja varge dezanA utkarSa mATe phALo Apyo che ane A ja varge svayaM prakAzita banI aneka prazno ukelyA che. madhyamavarga dezanuM sAMskRtika dhoraNa UMcuM lAvavAmAM agatyano phALo ApI zake tema che. atyAre paNa ucca tema ja majura varga zikSaNanI bahu darakAra rAkhato nathI. madhyamavarganA puruSo temaja strIoe ucca zikSaNa laIne samAjamAM navAM mUlyonuM sthApana karavuM joIe. vAtacIta, kapaDAM, vicAro tema ja sAmAjika meLAvaDAo dvArA emaNe emanA varganuM saMrakRtIkaraNa karavuM joIe. ucca varganI nakala na karatAM pazcimIkaraNano tyAga karIne emaNe milakata sivAya bIjI badhI bAbatomAM ucca varganI AgaLa thaI javuM joIe ane sauthI mokhare nIkaLI jaI ucca varga paNa emanuM daSTAMta le e rIte lokone AkarSavA joIe. sAmAjika caDasAcaDasImAM ApaNe ApaNuM mUlyo bhUlI jaI ucca varga bhaNI dRSTi rAkhIne ja cAlIe chIe. lagnavyavahAramAM paNa madhyamavarganI kanyAone ucca vargamAM paraNAvavAnI bhAvanA hoya che. keTalAMka mAtA-pitAne Ama karavAthI sArA paisA maLavAnI ane chokarIne sukhI karavAnI AzA baMdhAya che. kharI rIte paristhiti enAthI UlaTI ja hoya che. chokarIne kAyama dabAyelI rahevuM paDe che ane vaLI kariyAvara paNa sAro karavo paDe che. AmAM keTalAka madhyamavarganAM kuTuo devAM paNa kare che ane pachI kadI UMcAM AvatAM ja nathI. kharI rIte madhyama varga chokarA-chokarIonI Apale potAnA ja vargamAM karavAnI jarUra che. kariyAvaranI prathA vize ApaNI sarakAra hamaNu je niyAmaka kharaDo lAvI rahI che tene anusaravuM jarUrI che. vaLI, madhyama vargamAM sAmAjika jAgRti lAvavAnI jarUra che. suvikhyAta samAjazAstrI DarakhIme enA "kArya- vibhAjana' nAmanA pustakamAM jaNAvyuM che ke Adhunika samAjamAM dareka vyakti enA khAsa kAmane lIdhe agatyanuM sthAna dharAve che. ucca varga paNa ghaNAMkharAM kAmo mATe madhyamavarga para AdhAra rAkhe che. A sAmAjika satya samajyA pachI madhyamavarge nirAzAnI bhAvanA dUra karavI ghaTe ane pote paNa samAjanI saMgInatA ane hita mATe agatyano phALo ApI rahela che ema mAnavuM joIe. samAjazAstranA saMzodhana uparathI e sAbita thaI cUkyuM che ke haju sudhI vargavihIna samAjanI sthApanA thaI zakI nathI. madhyamavarga varga-vigrahathI kaMTALI jaI mAsavAdIonA ToLAmAM bhaLI javuM e mUrkhAIbharyuM ja gaNAze. mA to kahyuM hatuM ke A madhyamavarga mAtra asthAyI ja che. thoDA ja vakhatamAM e majUravargamAM bhaLI jaze ane pachI mUDIvAdIo sAmenA vigrahamAM sAmela thaze! UlaTuM madhyamavarga to haju evo ne evo ja rahyo che eTale mArkasavAdIonI vigrahakhora salAha sAMbhaLI UMdhA ravADe caDI jaI mUDIvAdIo ane majUronA sanAtana jhagaDAmAM madhyamavarge sAmela thavAnI jarUra nathI. Ama sAmAjika utthAna mATe madhyamavarge sArI rIte samajI levAnI jarUra che ke enI "madhyama" sthiti pAchaLa koI IzvarI saMketa nathI; e to eka sarva sAmAnya sAmAjika kriyA che ane enA nirAkaraNa mATe harahaMmeza svaprayatnonI jarUra che. 2] have madhyamavarganA mAnasika utthAna viSe vicAra karIe. suvikhyAta sAmAjika mAnasazAstrI oTo phrIDamane (Otto Friedman) kahyuM che ke madhyamavarganI vikaTa paristhiti dUra karavA mATe varga-bhAvanAne rASTrIya bhAvanA athavA komabhAvanAmAM palaTI nAkhavAnI jarUra che. AnA mATe potAnI ja komanA badhA vargo vacce samUhabhojana tema ja anya sAmAjika meLAvaDAo yojavA joIe. AnA lIdhe badhA vargo vacce sAmAjika sahacAra vadhaze ane ekabIjAnI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 1960 pArasparika samajaNathI vyartha spardhA, tiraskAra, IrSA, AMdhaLuM anukaraNa ane khoTA khyAlo dUra thaze. madhyamavargane e paNa sArI rIte samajAvavAnI jarUra che ke vadhAre AvakavALA mANaso kaMI badhIya rIte ucca hotA nathI. emane paNa emanA AgavA prazno hoya che ane sAva ochI AvakavALA mANaso emanAthI anekagaNI rIte caDiyAtA hoya che. A kAraNasara emanAM kapaDAM, phezana, Dhabachaba ke Adhunika raheNIkaraNInuM anukaraNa mAtra dekhAdekhI, daMbha ane mAnasika taMgadilI ja UbhAM kare che. AvI mAnasika taMgadilI keTalIkavAra madhyamavarganA mANasane kuTumbamAM laDAIjhagaDA, tamAco mArIne moM lAla rAkhavAnI vRtti, devuM karavAnI vRtti ane chevaTe Atma-hatyA sudhI paNa dorI jAya che. eTale A vastuno satvare tyAga karavAnI jarUra che. AvI mAnasika taMgadilIo ane mAnasazAstrIya samasyAonA ukela mATe ApaNuM sAmAjika utkarSa maMDaLa, tAlIma pAmelA sAmAjika kAryakaro temaja philma, reDiyo ane mAsikapatro pracAra dvArA sAro phALo ApI zake tema che. [3] madhyamavarganA Arthika utthAna mATe laMbANamAM UtaravuM paDaze. madhyamavarga moTe bhAge nokariyAta varga hovAthI enI Avaka haMmezAM ochI hoya che. Avaka vadhAravA mATe madhyamavarganA lokoe temaja sarakAre prayatno karavA jarUrI che. madhyamavarganA nokariyAta puruSa lagabhaga bAvIsa ke covIsa varSanI ummara sudhI amuka zikSaNa le che ane pachI mAtra thoDA vadhArA sAthe emane jiMdagIbhara ekadhAro pagAra maLyA kare che. moTI ummara sudhI besI rahevA karatAM abhyAsanI sAthe sAthe temaja vekezanomAM madhyamavarganA vidyArthIo kaMIka nAnuM moTuM kAma kare ane e rIte Avaka vadhAre, avanavuM zIkhI ane kuTumbamAM upayogI thAya e icchavA yogya che. A mATe bahAra kyAMya nokarI ke kAma na maLe to koIka gRhaudyogo zIkhI levAnI jarUra che. A gRhaudyoga dvArA banAvelI cIjo jevI ke sAbu, tela, vagere vepArIone vecI paisA meLavI zakAya che. vaLI vidyArthIo anusnAtako thaI vidyApIThonI bahAra nIkaLe che tyAre temanI mAtra bI. e., ema. e. ke bI. esasI. jevI DigrIo hovAthI emane tarata kyAMya nokarI maLatI nathI. A kAraNasara madhyamavarge vadhu paDatuM dhyAna potAnA dezane temaja kuTumbane upayogI thaI paDe evuM zikSaNa levA pratye ApavuM joIe. ApaNI sarakAra paNa atyAre TekanIkala viSayo paratve khUba dhyAna Ape che. amuka kAraNosara ejIniyarIMga vagere kolejomAM vidyArthIone dAkhala thavAnI muzkelI paDatI hoya to DiplomAmAM ke bIjI koIpaNa kasabavaijJAnika zALAmAM dAkhala thaI javuM. mAnasika zrama karanAro A varga evo che ke enI pAse koI upayogI jJAna nahIM hoya to ya eka bAjuthI jIvanajarUriyAtanI vastuo uparAMta paNa mojazokhanAM sAdhano ochAM nahIM kare, mAmUlI kArakUnImAM sabA karaze ane sadAya nirAdhAra paristhitimAM AkhA ya kuTumbane duHkhI karyA karaze. kharI rIte AvA mANasoe zArIrika zramanI suga kADhI nAkhavI joIe; sAhasa ane vepAra-kheDANanI vRtti keLavavI joIe, pAse thoDI mUDI hoya to ya nAnI mUDIthI thatA vepAra, udyoga, dhaMdhA tarapha emaNe lakSma kheMcavuM joIe. madhyamavarganI kAma vagara besI rahetI strIoe gharamAM nokara na rAkhatAM gharanAM badhAM ja kAma jAte ja saMbhALI levAM joIe. taduparAMta phAlatu samayamAM nakAmA besI rahevuM ke pADozamAM jaI gapATA mAravA tene posAya tema nathI. teNe to zIvaNa vagere ghara-upayogI kAma zIkhI levAM joIe. jarUra pathe bahAra nokarI karIne patine paDakhe UbhA rahevAmAM zarama na rAkhavI joIe. samAnatAno hakka mAgatAM pahelAM A strIoe zIkhI levuM joIe ke kuTumbanA Arthika ke sAmAjika vikAsamAM paNa temaNe sarakho hisso noMdhAvavAno che. | madhyamavarganA vepArIoe potAnA dhaMdhA vadhu nItithI temaja svataMtratAthI kheDavAnI jarUra che. vaLI AvA nAnA vepArIoe maMDaLo racI enA dhArAdhoraNo ghaDavAM jarUrI che jethI aMdaroaMdara harIphAImAM ke khoTI caDasAcaDasImAM ekabIjAne nukasAna na jAya. A ja rIte khAnagI saMsthAnA nokaro, kArakuno, zALA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 1960 temaja kolejonA zikSako, patrakAro vageree potAnAM A rIte dukAno calAvatAM je napho thAya te pharI pAcho maMDaLo sthApI ekamate vadhu moMghavArI, vadhu pagAro ane madhyamavargamAM sarakhe bhAge vaheMcI Apavo joIe. provIDanTa phanDa vagere hakko mATe mAgaNIo rajU karavI AvA prakAranI yojanAone sarakAra paNa madada karI ane sarakAranuM dhyAna A bhIMsAI rahelA varga pratye zake che. A rIte karakasara, bacata ane paisA moTA dorAya e mATe avAja rajU karavo. vepArIo tarapha ghasaDAI jatAM aTake-vagere phAyadA thAya che. e to dekhItI vAta che ke eka bAju moMdhavArI vadhatI jatI hoya, jhaDapI udyogIkaraNa na hoya, tyAre vadhumAM strIo, vidyArthIo temaja yuvAno navarAzanA vastIvadhAro e vyakti dITha AvakanuM dhoraNa temaja dezanuM samayamAM ghera beThAM kAma karIne Avaka karI zake e rItanI Arthika dhoraNa khUba ja nIce utArI de che. emAMya sarakAre yojanAo karavI jarUrI che. aMbaracarakhAnI madhyamavargane to vastI-niyamana athavA kuTuMba-niyojananI mAphaka ghare ja keTaloka mAla-sAmAna banAvI zakAya khAsa jarUra che. ucca vargane vadhu bALako poSAI zake evAM mazIno amuka sarakArI saMsthAo dvArA madhyamache; kAraNa ke emanI khAdhAkhorAkI ane zikSaNa mATe e varganA gharone bhADethI maLavAM joIe. A bhADAthI joIe teTalo kharca karI zake che; nIcalo varga to bALako evAM ja bIjAM navAM mazIno kharIdI zakAya che. dhAre pAse nAnapaNathI majUrI karAvI zakaze paraMtu madhyamavargane to sarakAra Avaka paNa karI zake che ane madhyamavargano svecchAe saMyama ke brahmacarya dvArA prajotpAdana aTakAvavA utkarSa paNa sAdhI zake che. sivAya chUTako ja nathI. ApaNI sarakAra paNa kuTumbaniyojana yojanA dvArA A vAtane Teko ApI rahI che. dezanuM jhaDapI udyogIkaraNa e madhyamavarganA Arthika koIpaNa madhyamavarganA kuTumbamAM bethI vadhu bALako na utkarSanuM jhaDapI sAdhana che. navA udyogadhaMdhA zarU thavAthI joIe. kuTumba-niyojana dvArA dareka kuTuMba Arogya, ' navI milo, navAM kArakhAnA, navI phekaTarIo ane navI tandurastI, bALakonI dekharekha, zikSaNa ane bhAvi oNphiso khUlavAthI madhyamavarga mATe nokarIo vadhe che. sukhAkArI mATe nizcita rahI zake che. jo ke ApaNe tyAM paMcavarSIya yojanAo dvArA AvA vikAsa to sadhAya ja che paNa e ghaNA dhImA che. have sarakArapakSe madhyamavarganA sahakAra vaDe enA utthAnanA kayA kyA mArgo vicAravA yogya che te joIe. milakata ane AvakanI asamAnatA dUra karavA mATe sAmyavAdIoe je paddhati raziyAmAM apanAvI che te prathama to ApaNI sarakAre A dezamAM hasta-udyoga ApaNe bhAratamAM apanAvI zakIe tema nathI. tema ja gRhaudyoganuM punaHsthApana karavAnI jarUra che ane sArA svadezI mAlanI pedAza vadhArI lokomAM svadezI sAmyavAdI vargavihIna samAjanI sthApanA to vastuo pratye vizvAsa pedA karavAnI jarUra che. A karI zakyA nathI paraMtu e loko vagabhedanI tIvratA toDI zakyA che kharA. emanuM rAjya eTaluM dizAmAM ApaNI sarakAre ThIkaThIka prayatno karyA che paraMtu madhyamavarga, je haMmezAM mAnasika zrama mATe ja taiyAra che, sabaLa che ke sarakAra dareka vyaktinI janme tyAMthI mAMDIne mare tyAM sudhI sArasaMbhALa rAkhe che. pariNAme te A viSe jarAya jAgRta thayo nathI. sarakAre e tarapha te varganuM dhyAna kheMcavAnI jarUra che. vyaktigata milakata ane AnuvaMzika milakatane bahu sthAna nathI. AvI moTI milakata ekaThI thaI hoya to tene bhAratamAM je sahakArI caLavaLa zarU thaI che tene paNa paNa sarakAra laI le che. A vAta sAmyavAdI samAjamadhyamavarga taraphathI protsAhana maLavuM joIe. ApaNuM racanAnI thaI ApaNuM sarakAre to samAjavAdI dareka madhyamavarganA mahollAmAM AvI sahakArI samAja samAjaracanAnuM dhoraNa apanAvyuM che. A prakAranuM dhoraNa sthApavo joIe; emAM nAtajAtanAM baMdhano bhUMsI nAkhavAM mUDIvAdIo pAsethI bahu moTo tyAga mAgI le che. joIe ane jIvana jarUriyAtanI tema ja gharavaparAzanI anya vargo pAsethI e sAmAjika jAgRti mAgI le vastuonI dukAno kholavI joIe. AvI dukAno phAjala che. AmAM ApaNe keTale aMze saphaLa thaIe chIe e samayamAM vidyArthIo athavA strIo paNa calAvI zake che. to mAtra bhAvi ja kahI zake, Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 25 phebruArI 1960 kIya utthAna mA baMdhAraNa mAre dhyAna hovAne lIdhe hajI eNe zrImaMta varga upara ja AdhAra rAkhavo paDaze ane chatAMya madhyamavarganuM bhAvi AzAspada che. kAraNa ke bhAvi nAgariko taiyAra karatA zikSako, Adarza netAo, TekanIkala viSayanA jANakAro, patrakAro, zikSaNavido, sAhityakAro ane kalAkAro e sa madhyamavarganA ja sabhyo che ane e badhAM vidvAno, vaijJAniko ane jJAnIo sivAya nUtana samAjanuM sukAna koNa saMbhALI zake tema che ? madhyamavarga mATe AvuM UjaLuM bhAvi hovA chatAMya bhAvinA garbhamAM aneka prazno chupAyelA paDyA che. nAnA udyogo, hastodyogo, grAmoghogo, gRhodyogo vadhu vikasaze ke maMtrIkaraNane lIdhe nAza pAmatA jaze? paMcavarSIya yojanAo pUrI thayA pachI dezano saMpUrNa Arthika vikAsa sadhAze ke nahIM ane madhyamavarga mATe UMcA pagAronI tema ja vadhu nokarIonI AzA rAkhI zakAya ke nahIM? TekanIkala, vaijJAnika ane zaikSaNika rIte buddhizALI thato jato A varga enI buddhine zAMtinAM kAryo mATe vAparaze ke vigrahanAM ? AvA praznonA uttara to samayano pravAha ane aitihAsika paribaLo ja ApI zake. emavI zakAya to jato [4] madhyamavarganA rAjakIya utthAna mATe e varge tema ja sarakAre dhyAna rAkhavuM joIe ke lokazAhI baMdhAraNanA siddhAMto mAtra baMdhAraNamAM rahevAne ja sarjAyelA nathI. vAstavamAM paNa e jovuM jarUrI che ke madhyamavargane enI buddhi ane zakti pramANe samAnA dhikAra prApta thAya che ke nahIM. taduparAMta madhyamavarge vadhumAM vadhu zikSaNa levuM joIe, vadhu zikSita hovAthI vadhu jAgRta rahevuM joIe ane bhAratanA rAjakAraNamAM sakriya bhAga laI potAnA pratinidhio dvArA potAnA prazno dhArAsabhA sudhI pahoMcADavA joIe. madhyamavarge e jovuM joIe ke ApaNI rASTrIya caLavaLanI zarUAtamAM A ja varga svayaM-prakAzita kahevAto, to pachI Aje e ATalo badho pachAta kema rahI jAya? ApaNuM baMdhAraNe paNa korTa ane kAyadA samakSa vargabheda nahIM svIkAravAnI ane samAnatAnI jAherAta karI che. Aje banyuM che evuM ke kAyado zrImaMta varganA hAthamAM pyAduM banI gayo che. A mATe eka namra sUcana thaI zake. madhyama varganA ja vakIlono eka saMya racAvo joIe ane jyAre jyAre madhyama vargane anyAya thAya tyAre tyAre A saMghe ene madada karavI joIe. A uparAMta agAu jaNAvyuM che tema, sIdhI yA ADakatarI rIte rAjya ane kAyado madhyama varganA utkarSamAM potAno phALo noMdhAvI zake che. aMtamAM, madhyamavarganA uthAna mATe bAhya tema ja AMtarika bane sAdhanonI jarUra che. bAhya dRSTie utthAnanA praznomAM ApaNI sarakArano rasa ane enA mATenI pUratI vyavasthA e khAsa jarUrI che. AMtarika dRSTie jotAM khuda madhyamavarge pote ja svayaM prakAzita thavAnI jarUra che. potAnI zaktiono khyAla, cetanA, jAgRti ane potAnA prazno potAnI meLe ukelavAnI dhagaza vinA madhyamavarganuM utthAna zakaya nathI. A purANA madhyamavarganA hAthamAM haju paNa zrImaMta , varga jeTalI dolata AvavAnI nathI. A varganI Arthika zakti hajI paNa ghaNAM varSo sudhI nabaLI rahevAnI che kAraNa ke A garIba dezane samRddha thatAM hajI ghaNI vAra lAgaze ane dezanuM bhAvi Arthika sthiti para nirbhara chelle, G. D. H. Cole nA zabdomAM kahIe to : "A study of the recent evolution in both capitalist and Soviet Countries goes to show, mainly two things : first, that the road to economic equality, even if open, is much longer and more difficult than many socialists used to suppose, and that the mere suppression of capitalism by a sort of Socialism by no means wipes out differences of social status or income, though it does, as Marx long ago said, it would largely substitute income differences based on personal service and capacity for differences based on Ownership of property or of inherited economic claims. Secondly, that as economic differences come to be more closely related to personal capacities and educational advantages and as education and training come to be more and more state-provided services open to wider sections of the population, social and Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 1960 a merely descriptive adjective designating those in the middle, rather than a term defining a distinctive section of the population." economic superiority come, in capitalist as well as socialist countries to be more and more individual and much less family matters....where the family loses its class character under the influence either of abundant economic opportunity or of an open educational system resting on public provision at the higher as well as at the lower levels, 'middle class' tends to become bhAvine A dizAmAM vALavA mATe, enA niyaMtraNa mATe, madhyamavarganA utthAna mATe ahIM sUcita bAhya temaja AMtarika sAdhano dvArA e dizAmAM gati karavI ja rahI; sabaLa prayAso karavA ja rahyA. "auna yuga" vArtA karAI jaina itihAsa, dharma ane saMskRtine sparzatI vArtAomAM bhAga levA sarva vArtAkArane amAruM hArdika nimaMtraNa che. A prakAranI vArtA (1) gujarAtImAM ja lakhelI maulika hovA uparAMta Aja sudhImAM te kyAMya prasiddha ke mudrita thayela hovI na joIe (2) vArtAkAre potAnuM nAma-saranAmuM vArtA sAthe na ApatAM judA kavaramAM kAryAlayanI jANa mATe vArtAnA zIrSaka sAthe potAnuM pUruM nAma ane saranAmuM mokalavuM, jethI parIkSako samakSa kevaLa vArtAo ja nirNaya mATe mUkI zakAya. (3) vArtA vadhumAM vadhu 3500 zabdothI vadhAre lAMbI na hovI joIe (4) vArtA phalaskepa sAIjhanA kAgaLanI eka bAjue hAMsiyo pADIne zAhIthI suvAcya ane svaccha rIte lakhAyela hovI joIe (5) vArtAo svIkAravAnI chellI tA. 31-3-1960 che, tyArapachI maLela vArtAo vArtAharIphAI mATe savIkAraze nahi (6) parIkSaka samiti zreSThatAno krama nakkI karI rUA. 100, 75 ane rUA. pa0nAM traNa inAmo Apaze (7) InAmane pAtra TharelI vArtAone prathama prasiddha karavAno, bhASAMtara karavAno athavA kAyamI rIte graMthabaddha karavAno adhikAra jaina che. konpharansanA mukhapatra "jaina yuga"nI kAryavAhaka samitine raheze. inAmI vArtAonA lekhaka potAnA vArtAsaMgrahamAM te inAmI vArtAno upayoga "jaina yugamAM prakaTa thayA pachI karI zakaze. harIphAImAM praveza pAmela chatAM inAma na pAmela vArtAonI paNa prathama prasiddhino adhikAra "jaina yuga"nI kAryavAhaka samitine raheze ane te badala puraskAra ApavAmAM Avaze. A kakSAnI pasaMda thayelI vArtAo pAchI ApavAmAM Avaze nahi temaja lekhaka te vArtA bIje chapAvI zakaze nahi. (8) vArtA harIphAInuM pariNAma "jaina yuga'nA jUna 196nnA aMkamAM prakaTa karavAmAM Avaze. (9) hariphAI aMge "jaina yuga'nI kAryavAhaka samitie nImela parIkSaka samitino nirNaya chevaTano ane baMdhanakartA gaNAze tathA te aMge kazA patravyavahAramAM UtaravAmAM nahi Ave. vArtA mokalavAnuM saranAmuM taMtrIo "jaina yuga" zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa goDIjI bilDIMga, 20, pAyadhUnI, kAlabAdevI, muMbaI 2 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaoNnpharansa sarva pri ya kaise bane ? zrI. kastUramala zAha akhila bhAratIya jaina zvetAMbara kaoNnpharansa kA adhivezana kucha dinoM bAda hI ludhIyAnA (paMjAba) meM ho jA rahA hai| isa avasara para yadi hama meM thor3I bhI samAjotkarSa kI bhAvanA hai to kucha vicAraNIya praznoM para gaharAI se manana karanA hogaa| kisI bhI saMsthA ko jIvita banAye rakhane ke liye sabase pahale use adhika se adhika lokapriya aura janagrAhI banAne ke liye prayatnazIla rahanA hogaa| ___ hamArI yaha saMsthA vaise to jaldI hI apane jIvana kI tIna bIsiyAM pUrNa kregii| kisI saMsthA kI yaha Ayu kama nahIM-vAstava meM to zaizava va yuvAkAla ke bAda yaha umna to anubhava kI paripakavatA aura gambhIratA kI pUrNa paricAyaka ho jAtI hai / yadyapi hamArI isa saMsthA meM bhI isa kAla meM aneka mahattvapUrNa kArya kiye hai, para jo kucha samAja se saMsthA ko milanA cAhiye thA na to vaha diyA hI jA sakA hai aura na samAja ko saMsthA se jitanA lAbha milanA cAhiye thA vaha hI mila sakA hai| para aba taka jaisA bhI banA samAjasevIyoM ko to bhUtakAla ke anubhavo se zikSA lekara vartamAna meM suAyojita DhaMga se kAmakara bhaviSya ko sundara banAnA hI apanA mUla dhyeya banAnA cAhiye / aura yahI mAnakara hama bhUtakAla ke liye to saMkSepa meM yahI kaha sakate haiM ki kaoNnpharansane apane jIvana ke itane lambe kAla meM aneka vighna bAdhAoM aura saMkaToM ke bIca se gujara kara bhI samAja kI anupama sevA kI hai aura isakA sabase jItA jAgatA pramANa yahI hai ki Aja bhI samAja meM usakI prati- spardhA vAlI koI dusarI pratinidhi saMsthA nahIM hai aura usakA samAja para eka chatra zAsana hai| ___ aba prazna vartamAna kA hai| isa adhivezana meM hameM isI ora vizeSa dhyAna denA hai| kisI bhI saMsthA ke unnata banAne meM eka hI cIja kAragara hogI ki adhika logoM kA sahayoga prApta karanA aura adhika se adhika logoM ke lAbha ke liye kalyANakArI kAyA kA Ayojana karanA jisase jana kA vizvAsa saMsthA meM kAyama ho jAve / ataH sarva prathama hameM ise lokapriya banAne ke liye prayatna karanA hogaa| bhArata meM koI zahara va gAMva jahAM hamArI AbAdI ho aisA na rahe ki jahAM kaoNnpharansa kA saMdezA na pahuMcA ho| hara jagaha usakI zAkhAyeM hoN| ve zAkhAyeM apanA pramukhatama dhyeya yahI rakhe ki usa gAMva yA zahara meM apane samAja ke kisI bhI taraha kI AvazyakatA cAhane vAle bhAI bahana ke kArya meM hama kucha bhI yoga dAna kare sakeM tAki vaha yaha mahasUsa karatA rahe ki meM akelA nahIM hUMsamAja kA eka aMga hUM mere dukha meM aneka dukhI hai mere prati oroM kI sahAnubhUti hai / yadi kamajora bhAI maiM yaha bhAvanA rahI to vaha bhI samAja ke liye, usakI saMsthAoMke liye jAna degA-aura saca samajhiye to Apake samAja aura saMsthA kI vAstavika tAkata ye hI varga hai / samAja meM dhArmika vicAradhArA kI aura jo upekSA bhAvanA dRSTigocara ho rahI hai usa aura bhI kaoNnpharansa ke kAryakartAoM ko dhyAna denA hogaa| Aja jo dikhAva va vyartha ke kharcAla Ayojana hote hai, tathA aise kAraNa banate haiM jinase dharma kA vAstavika rUpa dabatA jAtA hai unake prati jAgarUka rahanA pddegaa| naI pIDhI meM dhArmika saMskAra yadi hama panapA sake taba hI ve apane ko jaina mAnane kA gaurava samajha skeNge| aura dhArmika vicAra dhArA ke panapane se hI samAja sevA kI vRtti bhI A skegii| saMsthA ke kAryakartAoM ko sAmAjika rivAjoM ke prati bhI jAgarUka rahanA paDegA-samAja ko gahare andhakAra meM Dhakelane vAle aneka kRtiyoM va kurivAjoM ke prati vidroha bhI karanA paDegA aura naI piDhI ko mArgadarzana bhI denA paDegA / jaisA ki Aja dikha rahA hai ki 10-20 varSa bAda Aja kI paristhiti mujaba zAyada sAmAjika kAryakartA upalabdha bhI na ho sakegeM aisI sthiti se bacAva karane ke liye abhI se tatpara hone se samAja TIkA raha skegaa| 27 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 1960 kaoNnpharansa pUrNa rUpase na dhArmika saMsthA hai na sAmAjika prathama Aja ke yuga rUpa saMsthA kA nAma sarvavyApI apitu donoM hI kAryoM kA pratinidhitva karatI rahI hai aisI yAnI akhila bhAratIya jaina zve. zrI saMgha honA caahiye| sthiti meM saMsthA ke kSetra ko aura bhI vistRta karanA hogaa| yaha hamArI saMskRti aura zAstrIya paribhASA ke anurUpa hai| ho sakatA hai saMsthA hI ke kucha sadasyo ko isa ora baDhanA isase saMsthA kA kSetra vistRta va dRSTikoNa vyApaka bnegaa| rucikara na dikhAI de para samaya ke pravAha ko koI roka dusare saMsthA kI kAryavAhI kevala sabhA yA adhivezano taka nahIM skegaa| aura jo loga samaya ke sAtha nahI cala hI sthira na rahe balkI racanAtmaka kArya kI aura zakti sakegeM-samaya unakA intajAra nahIM karegA aura unako pIche / lagAI jAve-preraNA dekara-jagaha jagaha-udyogazAlAyeM-pAThachoDakara Age baDha jAvegA aura phira samaya ke sAtha na zAlAyeM Ayambila-zAlAyeM va isI taraha kI dusarI saMsthAyeM cala sakanevAlA vyakti aura samAja apane ko samaya se 50 . khUlavAI jAve va maMdira, upAzraya, dharmazAlAoM kI sundara varSa pahale ke yuga meM pAyegA aura esI paristhiti meM na se sundara vyavasthA banAne kA prayatna kiyA jAve / vidhAna vaha samaya ke sAtha cala sakegA na samaya usake sAtha cala meM adhyakSIya cunAva kI praNAlI janagrAhI nahIM hai vAstava sakegA aura nigazA kA jIvana bitA kara na vaha svayaM meM Aja kI sasadIya praNAliyoM ke anurUpa-saMsthA ke kA kalyANa kara sakegA na samAja ke hI kAma A shkegaa| adhyakSa kA nirvAcana upara ke bajAya nIce se kiyA jAve Aja ke yuga pravAha va samaya ke takAje rUpa yAni sthAI.samiti kA pratyeka sadasya yaha mahasUsa kare ki daheja Adi aneka praznoM para saMsthA ko apanA eka nizcita sabhApati ke nirvAcana meM merA sIdhA adhikAra hai| isa dRSTikoNa banAnA pddegaa| isake alAvA samAja ke pramukha lokataMtrIya praNAlI se prAMtIya zAkhAoM meM bhI jAna AvegI aMga sAdhu saMsthA kI aura bhI kucha dhyAna denA hogA yaha aura prativarSa adhyakSa ke cunAva ke kAraNa hareka jagaha ke samAja kA saubhAgya hai ki isa kaoNnpharansa ke yuga meM hamAre sadasyoM kA kaoNnpharansa kAryAlaya se sIdhA samparka bhI kAyama samAja meM ucca koTI ke vidvAna sAdhu va AcArya hue ho jaavegaa| aba taka ke baMdhAraNa meM jo sthAyI samiti ke aura hai para isa ke bAvajUda samAja utthAna-ekatA Adi sadasyoM kA baTavArA kiyA gayA haiM usameM bhI AjakI kAryoM va samAja kI sthiti ke anurUpa apane ko DhAlane meM rAjanaitika paristhitiyoM va sImAbaMdiyo ke anurUpa ve kAmayAba nahI ho sake / hAla kA asaphala zramaNa sammelana parivartana Avazyaka hai| yaha pratinidhitva sAre isakI jItI jAgatI misAla hai / yaha saba kyoM ? yaha eka bhArata meM hamArI janasaMkhyA ke anupAta se honA cAhiye prazna hai jo dimAga meM hara vakta ghUmatA hai| vaise to aura isa dRSTi se rAjasthAna ko kama se kama hissA caturvidhasaMgha meM zramaNa saMgha kA sthAna pramukha hai para jaba pratinidhitva milanA cAhiye yaha bhI prayatna karanA cAhiye vAtAvaraNa ThIka na bana pA rahA ho-lAbha ke badale hAni ho| ki kisI bhI prAntakA koI zahara jisameM apanI AbAdI . rahI ho taba zrAvaka saMgha bhI yadi zAsana kI ekatA ke liye ho pratinidhitva se vaMcita na raha jAve isake liye prAMtIya kaTibaddha rahe to utanA bigADa nahI ho sakatA-isaliye zAkhAyeM kAyama kI jaave| unako majabUta banAyA jAve / Aja samaya hai jaba kaoNnpharansa zrAvaka saMgha kA netRtva kara ye zAkhAyeM sAre bhArata meM kama se kama 7 avazya honI samAja meM moTe rUpa meM phaile hue vivAdoM meM eka rUpatA cAhiye / jitanI prAntIya zAkhAye majabUta hogI utanI hI lAne ke lie prayatna kare aura AvazyakatA hone para saMgha keMdrIya saMsthA ko bala milegaa| ke lAbha hetu bar3A kadama bhI uThAnA paDe to uThAye-para yaha taba hI sambhava ho sakatA hai jaba kaoNnpharansa ko hama majabUta sthAyI samiti ke sadasyoM kA jo nirvAcana adhivezana banAye-yaha kaise sambhava ho ? isapara bhI kucha hama vicAra kara ke vakta rakhA gayA hai vaha mI hamArI dRSTi se ucita leM to ThIka hogaa| kaoNnpharansa kA baMdhAraNa (vidhAna) samaya nahIM hai / yadi ye nirvAcana prAMtIya zAkhAoM dvArA adhivezana ke anukUla banAnA hogaa| pugane bane huye baMdhAraNa meM se eka mAha pUrva karAye jAve to saba loga isa aura yogya parivartana bhI karane hoNge| kucha sUjhAva isa sambandha AkarSita hoMge yaha samAja meM preraNAdAyI eka cIja bana meM hama yahAM sUcita kara denA bhI ThIka mAnate haiM tAki jaavegii| kaoNnpharansa kA gAMva-gAMva aura zahara-zahara meM pracAra adhivezana ke samaya taka inake bAre meM adhika se adhika hogA aura logoM ko kaoNnpharansa kI gati vidhi se jAnakArI janamata jAnA jA ske| . hogii| Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 29 phebruArI 1960 isa taraha moTe rUpa meM ye parivartana apekSita haiM / inake alAvA saMsthA ke mukhapatra 'jaina yuga' ko adhika se adhika prasArita karane kA prayatna bhI karanA ati Avazyaka hai| patra ke dvArA Apasa kA samparka-sahayoga aura sahakAra bar3ha sakatA hai| isake dvArA Thosa sUjhAva-saMsthA kI gatividhi saMbaMdhI jAnakArI va samAja kI dainika halacaloM ke saMbaMdha meM kAphI suMdara DhaMga se likhA jAkara jana-jana taka pahuMcAyA jA sake to samAja kI ThoMsa sevA hogii| __ bhUta aura vartamAna para vicAra kara lene ke bAda bhaviSya ke liye bhI eka mudde kI aura dhyAna kheMcanA caaheNge| karIba 13-14 varSa bAda bhagavAna mahAvIra ke nirvANa ke DhAI hajAra varSa pUrNa hogeM-yaha jaina zAsana kA cirasmaraNIya samaya hogaa| hAlahI meM bhagavAna buddha kI isI taraha kI 2500 vI tithi para deza videza meM sarakArI aura gaira sarakArI stara para Ayojita kAryakramoM se hameM preraNA lenI cAhiye / hamArI kaoNnpharansa isa saMbaMdha meM abhI se kArya prArambha kara sakatI haiM-jaina samAja ke eka viziSTa varga kI pratinidhi saMsthA ke nAte samAja ke vibhinna vargoM kI dusarI pratinidhi saMsthAoM se samparka sthApita kara koI aisA kAryakrama nizcita karane meM pahala kare tAki vaha avasara AkarSaNIya kAryakramoM kA keMdra bana jAve / jisase hamArI jaina saMskRti kA paricaya jainAjaina saba hI prApta kara ske| bhArata kA koI konA aisA na rahe jisa meM bhagavAna vIra kI vANI na guMje, koI zahara aisA na rahe jisameM isa avasara para koI yAdagAra rUpa kArya sampanna na huA hove| ye haiM kucha vicAra jo kaoNnpharansa ke ludhIyAnA adhivezana se pUrva Apa ke pAsa kucha manana hetu peza kIye jA rahe haiN|aashaa hai ludhIyAnA kI kaoNnpharansa vIra bhUmi paMjAba meM hokara paMjAba ke samAna majabUta bana kara nikalegI aura samAja kI mahAna saMsthA bnegii| SPIRITUAL VALUES Kashmir, and Mr. Kirpal, Joint Secretary in the Union Ministry of Education who was member-secretary of the Committee. The Committee on Religious and Moral Instruction appointed by the Government of India in August last to make a study of the question of religious and moral instruction in educational insti. tutions in the country has emphasised in its report that it is most desirable that provision should be made for the teaching of moral and spiritual values in educational institutions in the country. The Committee, which wants all difficulties in the way of providing moral and spiritual education to be surmounted, is of the view that many ills in the education world and in society as a whole today, which resulted in widespread disturbances were mainly owing to the gradual disappearance of the hold of religion on the people. The report of the Committee, which was headed by Mr. Sri Prakasa, Gover- nor of Bombay was submitted to the Union Education Ministry recently. The other members of the committee were Mr. G. C. Chatterjee, former Vice-Chancellor of the University of Jammu and NEW IDEOLOGIES "The old bonds that kept men together," says the Committee, "are fast Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 30 phebruArI 1960 teachings of prophets and saints; audiovisual exhibitions on art and architecture connected with main religions ; propagation of the attitude of service; and schemes of physical education. Two periods a week should be set aside for moral instruction, it is suggested. SECONDARY STAGE loosening and the various new ideologies that are coming to us, and which we are outwardly accepting without inwardly digesting their meaning, are increasingly worsening the situation. The only cure, it seems to us, is the deliberate inculcation of moral and spiritual values from the earliest years of our lives. "If we lose these, we shall be a nation without a soul; and our attempts to imitate the outer forms of other lands, without understanding their inner meaning, or psychologically attuning ourselves to them, would only result in chaos and confusion, the first signs of which are distinctly visible on the horizon. "Our nation of tomorrow is going to be what the young people at the school, college and university today will make At the secondary stage, the suggestions include morning assembly, essential teachings of great world religions, organised social service during holidays and outside class hour, forming part of extra-curricular activities. It has also been recommended that qualities of character and behaviour of students should form an essential part of the over-all assessment of the students' performances at school. it." The Committee points out in its report that diversity of religion is one of the most important features of India's national life and it would be of the greatest advantage if every educated Indian were to know and understand the guiding principles and spiritual values of religions other than his own. An objective, comparative and sympathetic study of all important religions of India is, therefore, advocated. In their report, the committee members have made suggestions giving the broad framework of instruction in moral and spiritual values at different stages of education. UNIVERSITY STAGE At the university stage, the committee has recommended that a general study of different religions should be an essential part of the general education course in degree classes. Referring to the University Education Commission's (Radhakrishnan Commission's) recommendations, the committee suggests the introduction of teaching in first and second year of degree classes of religion and scriptures. The institution of a postgraduate course in comparative religion is also emphasised. Referring the constitutional provision of (articles 28 and 30) relating to religious education, the committee says it is not their desire to recommend any departure from the principles embodied in them. The committee members state that they find a great deal of discontent and disturbance at colleges and universities. ELEMENTARY STAGE At the elementary stage, the members suggest, among other things, group singing at school assembly, simple and interesting stories about the lives and Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga phebruArI 160 Discipline, as generally understood, ap- pears to have vanished. Even persons in authority are found quarrelling among themselves in many places, thus vitiating the atmosphere in which education is being imparted to our youth. The situation appears to be deteriorating rapidly, states the report, and there is evidently an urgent need for developing a better sense of values and qualities of character among the youth. Among the broad conclusions of the Committee are the following: (A) The teaching of moral and spiritual values in educational institutions is desirable, and specific provision for doing so is feasible within certain limitations. (ii) It would be very desirable, as suggested by the University Education Commission (Radhakrishnan Commission) to start work every day in all educational institutions with a few minutes of silent meditation either in the classroom or in a common hall. (iii) Suitable books should be prepared for all stages-from primary to the university--which should describe briefly in a comparative and sympathetic manner the basic ideas of all religions as well as the essence of the lives and teachings of the great religious leaders. GOOD MANNERS (iv) Special stress should be laid on teaching good manners and promoting the virtues of reverence and courtesy which are badly needed in our society. (v) Some form of physical training should be compulsory at every stage. (B) The context of such education in moral and spiritual values should include a comparative and sympathetic study of the lives and teachings of great religious leaders and at later stages their ethical systems and philosophies. The inclusion of good manners, social service and true patriotism should be continuously stressed at all stages. (i) We regard it most important that in any educational scheme, the home should not be left out; and we suggest that through mass media, the faults and drawbacks of our homes both in the matter of their physical orderliness and their psychological atmosphere, should be pointed out, and instructions should be given on how these can be removed. The report emphasises that very much depends upon the atmosphere that only good teachers can create and therefore great care has to be taken in the recruitment and training of teachers which is too low to attract talented persons to the profession. It is necessary, says the report, to improve the general status of the teacher in society and to restore to him something of that honour and respect which he commanded in olden times. [TI.IE] Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BM Modified DESIGN can jAhaiatiLhaze O SOR &co ba kati ONCACAN dAdA, nat limona PURE GOLD BARS OF MANILAL CHIMANLAL & CO AVAILABLE IN S. 1, 1/2 & 1/4 TOLA W BUY OLD GOLD AND SILVER ORNAMENTS AND OTHER ARTICLES. MANILAL CHIMANLAL ECO 188, SHROFF BAZAR BOMBAY 2 PHONE: loss GRAM: "KAXALJI" * sonuM-cAMdI-laeNTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka BOMBAY nezanala riphAInarI chApanI cAMdI rijharva beMka opha inDiyA, muMbaI, baoNmbe buliyana esosiezana li. muMbaI 2 te ma ja InDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaIe mAnya rAkhela che N. R. chApa silvara nAiTa banAvanAra ane vecanAra leboreTarI ane riphAInarI maracanTasa buliyana meriMga 87, tAradeva roDa, muMbaI - 7 enDa eseiga DipArTamenTa phona naM. 02795 dhanajI sTrITa, muMbaI - 3. tAra: ARGOR - Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa goDIjI bilDiMga, pAyadhunI, muMbaI naM. 2 sujJazrI: ___zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa jaina dharma ane samAjanA zreyAthai dhArmika zikSaNa pracAranI dizAmAM je sevA babhavI rahela che tenI saMkSipta mAhitIsvarupa A nivedana rajU karatAM AnaMda thAya che. Apane vidita che ke zrI jaina zvetAmbara konpharansanA saMvat 1965 mAM punAmAM maLela sAtamA adhivezanamAM vyAvahArika ane dhArmika keLavaNInA pracAra mATe ejyukezana baoNDanI sthApanA karavAmAM AvI hatI. ekAvana varSanA A samaya daramyAna A saMsthAnA pracArAdithI aneka sthaLoe dhArmika zikSaNa mATe pAThazALAo athavA kanyAzALAo astitvamA AvI che, .jemAM vipula saMkhyAmA bALaka-bAlikAo jIvananA tattvasvarupa dhArmika zikSaNa levA prerAyAM che. ane A rIte saMsthAnI mukhya pravRtti dhArmika zikSaNa pracAra para kendrita thayelI che. varSoM agAu baoNrDanA prayAsathI pAThazALAomAM paddhatisara dharmazikSaNa apAya te hetuthI eka abhyAsakramanI yojanA ghaDavAmAM AvI, jemAM pUjya munivaryo bhane vidvAnonI doravaNIe mukhya bhAga bhajavyo. A 24 dhoraNa yukta abhyAsakrama bALakathI mAMDI vRddha strIpuruSane dhArmika jJAna mATe upayogI che. atyAre bhAratanA bhinna bhinna pradezonI lagabhaga 125 nAnI moTI pAThazALAomAM A abhyAsakrama cAlu che. tadanusAra dara varSe borDa taraphathI yunivarsiTInA dhoraNe lekhita parIkSAo levAya cha, jeno lAbha Azare 2000 vidyArthIo le che ane temAM uttIrNa thanArane ru. 2255) sudhInA InAmo ApavAnI yojanA karavAmAM Avela che. A pravRtti vikasAvavAnI khUba jarura che. Aje pAThazALAo ane kanyAzALAonI saMkhyA vadhatI rahI che ane temA ekasarakhA abhyAsakramanI yojanA karavAnI jarura upasthita thaI che. tenI sAthe dhArmika zikSaNa mATenA pustako nUtana zailIthI lakhAvI prasiddha karAvavAnA kAryane paNa pUrato avakAza che. baoNrDa atyAre yunivarsiTInA dhoraNe lekhita parIkSAo laI pramANapatro ane InAmo Ape che. temAM uttIrNa thanArane dhArmika zikSaNa kSetramA zikSaka ke zikSikA tarIke mAnya rAkhavAmAM Ave che. e eka mahattvanI siddhi lekhI zakAya. paNa jyAM sudhI saMgIna bhaMDoLa na hoya tyAM sudhI A kAryane vikasAvavAmAM ane tenI sAthe saMlagna evA pustaka prakAzanAdinA kAryane hAtha dharavAnI javAbadArI svIkAratAM vicAra karyA vinA cAle tema nathI. Aje dezamAM jaina dharma ane samAjanI kasoTI thaI rahI che. vizvanI samasyAono ukela dhArmika zikSaNa upara che. mAnavajIvananI kharI kiMmata dharmanA aMgIkAra ane AcaraNa upara rahelI che, je mATe borDa eka uttama sAdhanarupa saMsthA che. te mATe ochAmA ochA ru. 10,000) dazahajAra turatamA meLavavA amArI jhaMkhanA che. tene poSaNa Apaq e samAjanuM prAthamika ane mahattvapUrNa kartavya che. ApazrI temAM ochAmA ochA ru. 1011 saMsthAne bheTa ApI A pravRttine vega Apazo evI namra vinaMti che. Apa ru. 101J mokalI AbhArI karazojI. tA. 1 jAnyuArI 1960 li. sevaka caMdulAla vardhamAna zAha mAnada maMtrI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAINYUG REGD. NO. B 7704 WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFUL its design VERTISM MEANIWAN ISISHA Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 Shumer A patra zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, muMbaI mATe zrI mauja priMTiMga nyUro, khaTAu makanajI vADI, giragAMva, muMbaImA zrI mANekalAla DI. modIe chApyuM bhane zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa oNphisa, godhIjI siliMDaga, 20, pApadhunI, muMbaIthI prakaTa karyu. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmbara kAnpharansa kA mukhapatra jaina yuga taMtrI sohanalAla ma. koThArI bI.e., bI.kaoNma. (laMDana), e. sI.e. (iMglaMDa) jayaMtIlAla ra. zAha bI.e.,bI.kaoNm. (laMDana) mArca-eprila 1960 mUlya : 75 naye paise 0 .. . ..... Sarafall - zrI mahAvIra janma kalyANa ka aura adhivezana vizeSAMka Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jainadharma, takhajJAna, sAhitya, kaLA, sthApatya, itihAsa * jIvanacaritrane samAjapragatine lagatA viSayonu uttama mAsika : vyavasthApaka maMDala: jana yuga zrI caMdulAla varddhamAna zAha, je. pI. zrI saubhAgyacaMdra siMgI, ema. e. zrI kAMtilAla DA. korA, ema. e. zrI sohanalAla ma. koThArI bI.e., bI. kaoNma. (laMDana), e. sI. e. (iMglaMDa) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) WWWWWWW zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra dareka 1lI tArIkhe pragaTa thAya che. bhArata mAM vArSika lavAjama rUpI A 2) be manu ma : bhArtha-mekhi 1860 54 naM. mahAvIra jIvanano mahimA 1 zrI jaina zvetAMbara konpharansa 5 kAryAlaya pravRttinI TUMka noMdha : mArgadarzana praznAvalinA pratyuttara 9 zrI. hirAlAla hAlacaMda dalAla 11 zrI. bAlacaMda hIrAcaMda 13. zrI. pratApamala seThIA RSabhadevanuM vairAgyanimitta 19 DaoN. harivallabha bhAyANI, ema.e., pIeca.DI. bhathurAnA vA-yUpI tA2 pratimA 21 . bhAta bhAnaMda zAha, abha.., pAmeya.DI. bhagavAna tIrthavita-arthAta jaina tIrthakara bhagavAnano mahAbhAratamAM ulekha 23 zrI. upendrarAya jayacaMdabhAI sAMDesarA ahaMta bhagavataH sadaiva mahApratiSThA 25 Do. bhagavAnadAsa manaHsukhabhAI mahetA, ema.bI.bI.esa. bhaktinI bhUmikAo 31 ku. "caMdrarekhA" paMcAMga-gaNita saMzodhana 35 zeTha zrI. kasturabhAI lAlabhAI mahendra jaina paMcAMganI pUrva pAkiA 37 5. zrI. vikAsavijayajI prasannatAnuM gIta 39 vaidya mohanalAla cunIlAla gAMdhI cAMDAlI 45 zrI. sureza gAMdhI puSpa ane parAga 49 zrI. ratilAla dIpacaMda desAI zrAvikA iMdrANI likhApita ekAdaza aMga 57 zrI. agaracaMda nAhaTA : zrI. bhaMvaralAla nAhaTA adhivezana pramukha : zrI. nareMdrasiMhajI siMghI 61 TraeNka paricaya LORD MAHA VIRA'S ANUDHARMIKA CONDUCT 65 Shri Dalsukh Malvania A patramA pragaTa thatA lekho mATe te lekhanA lekhako ja sarva rIte jokhamadAra raheze. marrierrrrrrrrrr.... zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kAryAlaya goDIjI bilDiMga, 20, pAyadhUnI kAlabAdevI, muMbaI naM. 2 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ zrI. nareMdrasiMhajI siMghI, ama. asasI., bI. bhela. agviTa bhAratavarSIya jaina zvetAmbara kaoNnpharanma ke ludhI-AnA meM honevAlA 21veM adhivezana ke pramugya Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mathurAmAMthI maLelu munisuvratasvAmInI pratimAna Asana, jenA uparanA lekhamAM devanirmitastUpano ullekha che. lakhanau myujhiyamanA saujanyA ] [ juo pA. 21 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana: yuga zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa kA mukhapatra varSa : jUnuM 22, navuM 3 vIrAt saM. ra486, vikramArka 2016 * mArca-eprila 1960 * aMka 5-6 * te dhanyA abhivaMdanIya miha tatpAdAraviMdadvayaM te pAtra sakalazriyAM jagati tatkIrtinaMrInati ca / tanmAhAtmyamasaMnibhaM suranarAH sarve'pi tatkiMkarAH, ye kopadvipa siMhazAvasadRzaM svAMte zamaM bibhrati // kasturIprakaraNam je manuSyo krodharUpI hastine haNavAmAM siMhanA baccA samAna samatAne manamAM dhAraNa kare che teone dhanya che. tathA A jagatamAM teonAM baMne caraNakamaLo vaMdana karavA yogya che. teo samagra lakSmIone pAtra che ane temanI kIrti A jagatamAM nRtya kare che. temanuM mAhAtmya paNa atula che eTaluM ja nahIM paraMtu samagra devo ane manuSyo paNa temanA cAkaro thaI ne rahe che. mahAvIra jIva na no mahimA khaLakhaLa vahetI saritAnAM nirmaLa nIra saune mATe kevAM jIvanaprada banI rahe che ! gaganAMgaNamAMthI sarvatra verAto sUryano sonerI prakAza samagra prANIsRSTi mATe kevo AhlAdaka banI jAya che ! maMda maMda laharIothI cAre tarapha laherAto vAyu kAyAmAM kevo umaMga ane AzAno saMcAra kare che ! sau koInA AdhArarUpa vizALa dharatIno paTa potAnA aMtarane ughADI udhADIne samagra vizvane zakti ane saMpattinAM kevAM mahAmUlAM dAna kare che ! --jANe pANI, prakAza, pavana ane pRthvI samagra cetanASTinI mahelAtanA cAra AdhArastaMbha ja che, ane emanA upakArano koI pAra nathI. 1 eTale to kudaratanAM A tattvo ati prAcIna kALathI pUjAtAM rahyAM che. paNa dharmaprarUpako, AtmasAdhako ane saMto to, kudaratanAM e upakArI tattvo karatAMya, samagra vizvane mATe, paramopakArI gaNAya che, ane mAnavajIvanamAM sarvocca sthAne birAjelA jovAya che. ane tethI ja jyAre rAjA-mahArAjAo, zrImAno ane bIjA zaktizALI ke prabhAvazALI puruSonAM kathAnako kAM to vismRtinA aMdhArapaTamAM adRzya thaI jAya che, athavA to emAMnAM keTalAMka itihAsamAM saMdharAI rahe che, tyAre AvA dharmapuruSo cirakALaparyaMta lokajIvananA viziSTa aMgarUpa ja banI rahe che, eTaluM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga ja nahIM, emAMnA keTalAka to lokajIvananA ucca adhinAyakapade paNa pratiSThita banI jAya che. emanA uparanI lokasamUhanI AsthA himAlaya jevI aDaga hoya che; ane e rIte evA puNyapuruSo mAnavasamUhanA jIvanaghaDataramAM ane ene maMgalamaya mArge dorI javAmAM ghaNo ja mahattvano bhAga bhajave che. ema kahI zakAya ke zraddhAtattvanuM sAcuM bhAjana AvA puruSo ja banI jAya che. ane janasamUha emanA upara zrA rAkhIne kRtakRtyatA anubhave che. sAmAnya rIte to samasta vizvanA sAmAnya janasamUhanuM mAnasa A rIte dharmapriya, dharmAMtmAonuM pUjaka ane dharmazraddhAnuM upAsaka rahyuM che; paNa emAMya dharmabhUmi bhAratavarSanI bhoLI ane zradghAparAyaNa prajAne mATe to e vAta vadhAre sAcI che. dharmane mATe e kaMI keTalAM dAna-puNya kare che, kaMI keTalAM tapa ane saMyamanI upAsanA kare che, ane kaMI keTalAM kaSTo, sAme moMe cAlIne, icchApUrvaka ane samabhAvapUrvaka sahana kare che! A che dharmano, dharmabhAvanAno ane dharmAtmA puruSo pratyenI asIma zraddhA ane bhaktino prabhAva. bhagavAna mahAvIranA jIvanano mahimA A dRSTie ja samajavA ane vicAravA jevo che. ane ema thAya to ja enuM sAcuM darzana ane sAcuM rahasya pAmI zakAya ema che. vaLI tIrthaMkara ke avatArI puruSo jevA dharmasaMsthApako ke dharmaprarUpakonA jIvanane lakhavuM ke vAMcavuM, athavA to kahevuM ke sAMbhaLavuM, e mAnavajIvanano eka amUlya lahAvo che; paNa enI kharI mahattA to e jIvanamAMthI preraNA laI ne, e rIte potAnA jIvanane sphaTika samuM vizuddha banAvavA mATenuM AcaraNa karavuM e ja che. kevaLa kathA-vArtA vAMcI-sAMbhaLIne rasa lUMTavo, eTalA mAtrathI saMtoSa pAmavA jevI A bAbata nathI. dharma jANyAno kharo sAra enuM AcaraNa karavAmAM ja rahelo che. bAkI manane AnaMda Ape evI rasabharI vANIno ke " paropadeze pAMDityuM" jevAM upadeza-vacanono to pAra ja kyAM che? kare te ja pAme, ane kare tevuM ja pAme, e sanAtana satya che; ane zramaNa bhagavAna mahAvIranuM jIvana ane kathana e satyano ja sAkSAtkAra karAve che. OM $ F 3 mArca-eprila 1960 A dRSTie bhagavAna mahAvIranA jIvanano vicAra karIe to emanA pUrvabhavo, emanuM gRhasthajIvana, emanuM sAdhakajIvana, emanuM tIrthaMkarajIvana ane atyAra sudhI sacavAI rahela emano dharmabodha ane emanI dharmavyavasthA temaja saMdhavyavasthA mAnavajIvananI eka amUlya saMpattirUpa banI rahe che; ane emAMthI mAnavIne jIvanazuddhi ane jIvanavikAsanI preraNAnuM amRtapAna maLyA ja kare che. ApaNe jANIe chIe ke prabhu mahAvIre prarUpeluM vizvatattvajJAna ane dharmatattvajJAna e pUrvanA tIrthaMkaroe udbodhela tattvonuM navasarjana che; e mULa tattvomAM potAnA samayanA dravya, kSetra, kALa ane bhAvane anurupa parivartanane AvakArIne bhagavAne ene vizeSa asarakAraka ane kAryakSama banAvyAM hatAM. paNa ema karatAM pahelAM emaNe ati kaThora tapa ane saMyamane mArge pUrNa Atmazuddhine prApta karIne vizvatattvano ane Atmatattvano pUrNa sAkSAtkAra karI lIdho hato; ane te pachI ja emaNe duniyAne dharmamArganuM udbodhana karyuM hatuM. bhagavAna mahAvIranI ke emanA jevA anya AtmasAdhakonA jIvananI A ja eka apUrva vizeSatA hoya che ke teo bIjAne kaMI paNa kahetAM ke bodha ApatAM potAnI jAtane AkarI tAvaNImAM mUke che. AtmasAdhanA e ja emanuM mukhya jIvanadhyeya hoya che; dharmabodha to enI pAchaLa pAchaLa ApameLe cAlyo Ave che. athavA, vadhAre sAcI rIte kahevuM hoya to, emanuM evuM zuddha-vizuddha jIvana ja mUkapaNe bodha karanAruM ane preraNA ApanAruM banI jAya che-jema puSpamAMthI ApoApa saurabha pragaTe ane prasare che ema. svaccha jaLathI hiloLA letA bharyAM bharyAM sarovaramAMthI sau potapotAnI pAsenA pAtra pramANe pANI laI zake che, e ja rIte mahAvIrasvAmInA jIvana ane upadezamAMthI AtmasAdhaka yogIo ane zraddhALu sAmAnya janasamUhane samAna rIte preraNA maLI rahe ema che. jevI jevI jenI yogyatA ke pAtratA evAM preraNAnAM amRta e laI zake che. ane e preraNAnAM amRtanuM pAna karIne bhaktajana potAnI pAtratAne vadhAre UjaLI ane vadhAre samartha karato karato chevaTe svayaM paramAtmAmaya banI jaI ne prabhunI sAthe ekarUpatA-advaita sAdhI zake che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 bhagavAna mahAvIranI dharmaprarUpaNAnI A vizeSatA ajoDa che. bhaktane bhagavAna banAve e ja sAco bhagavAna! bhagavAna mahAvIra AvA ja bhagavAna che. atyAre jene ItihAsakALa tarIke oLakhavAmAM Ave che, e kALamAM bhagavAna pArzvanAtha ane bhagavAna mahAvIrasvAmI thaIgayA; karuNAsAgara bhagavAna neminAtha to, jaina paraMparAnI kALagaNanA pramANe, emanAthI hajAro varSa pUrve thaI gayA; eTale emane Adhunika itihAsayuganA sImADA sparzatA nathI. paNa tevIsamA tIrthaMkara avairanA avatAra prabhu pArzvanAtha ane covIsamAM chellA tIrthakara ahiMsAnA avatAra zramaNabhagavAna mahAvIra svAmI to itihAsayuganA ja dharmaprasapako che; eTale atyAre jaina saMskRtino je vAraso ApaNI pAse che, te emano ja che. vaLI bhagavAna pArzvanAtha ane bhagavAna mahAvIra vacce mAtra aDhIso varSa jeTaluM ja aMtara hatuM, eTale bhagavAna mahAvIre je dharmanI prarupaNuM karI ane saMghanI sthApanA karI enAM bIja bhagavAna pArzvanAtha ane emanI paraMparAmAM ja sacavAI rahyAM che; alabatta, emAM keTalIka bAbatomAM to bhagavAna mahAvIre dharamULanA pheraphAro karyA hatA. bhagavAna mahAvIranA pUrvabhavanA prasaMgono bodha vicArIe to koI paNa bAbatano abhimAna ke garva nahIM dharavAnuM game tevA kuLa ke sthaLamAM janma thavA chatAM AtmavikAsane mATe jarAya hatAza ke nirAza nahIM thavAnuM. sArI karaNInAM sArAM ane mAThI karaNInAM mAThAM phaLa, rAjA mahArAjAthI raMka sudhInA ane sAdhusaMtathI mAMDIne te sAmAnyamAM sAmAnya prANIne paNa bhogavyA vagara cAlavAnuM nathI vagere spaSTa rIte jANI zakAya. bhagavAnanA gRhasthajIvanano vicAra karIe to mAtA pitAnI bhakti, goThiyAo sAthenI sAcI mitratA, UgatI uMmaramAMthI ja nirbhayatA, vaDIlonI AjJAnuM pAlana, kartavyaparAyaNa gRhasthajIvana, baMdhu prema; pRthvIne ravarga banAvI zake; ane gRhasthAzramane dhanya banAvI zake evA A badhA sadguNo maLe che. je gRhastha sAdhakane je joIe te maLI zake ! ane e badhA saTTaNInI sAthe tyAga, vairAgya ane saMyamanI AtmalakSI vRttine sadA jAgRta rAkhI zake evI jaLakamaLa samI anAsakata ane nirlepa vRtti. trIsa varSano e kALa janmathI laIe te dIkSA sudhImAM kaMI kaMI vAto kahI jAya che. pachI Ave che bAra-sADAbAra varSano sAdhanA-kALa. ahiMsA, saMyama, tapanI amara sAdhanA mATe atiugra titikSAno sIdhA caDhANa jevo bhISaNa mArga apanAvatA bhagavAnane na gRhalakSmI rokI zakI, na rAjalakSmI aTakAvI zakI; na vaibhavavilAsanI vAsanA rokI zakI, na kuTuMbakabilAnAM baMdhana avarodhI zakyAM. bhagavAna to jene potAnuM kahI zakAya evI rajeraja vastunuM hasate mukhe dAna karIne evA to cAlI nIkaLyA ke jANe evAM koI vaLagaNa emane hatAM ja nahIM. varSIdAna ApIne bhagavAne vizvanA sAdhakone jANe udbodhana karyuMH mahAnubhAvo, je sAcI AtmalakSmIne prApta karavI hoya to sthULa lakSmIno samajaNapUrvaka sarvathA tyAga karo, ke jethI manane parigraha ke parigrahanA mUchanA kIcaDamAM paDavAno kadI avasara ja na maLe. AtmasAdhanAnuM Alekhana sarvasvanA tyAganI bhUmikA vagara azakya ja samajavuM. ane tyAgI banIne mahAvIra e navA ja mahAvIra banI gayA. saMkaTone sAme cAlIne e bheTavA lAgyA. dehane dAmuM ApavAnuM sAva anivArya banI jAya tyAre ja thoDuMghaNuM lUkhuM-sUkuM khAna-pAna levA lAgyA. IdriyonI rasalolupatA to jANe emane satAvavAnuM ja vIsarI gaI. abUjha pazu satAmaNI kare ke samaju mAnavI kaSTa Ape : samabhAvanA upAsakane mane to e badhuM kazI visAtamAM na hatuM. emaNe to nizcaya karI lIdho hato ke jema vadhu kaSTo AvI paDaze, tema AtmAnuM kuMdana vadhu jaladI nirmaLa thaze. agniparIkSA vinA sonuM so TacanuM na bane. A badhI to AtmasAdhanA mATe upakAraka agniparIkSA che. bhale Ave ko! bhagavAnanI ATalI lAMbI ane ATalI kaThora AtmasAdhanAne rakhe koI mAtra kAmaleza ke dehadamana mAnI le. A bAhya tapa ane tirtikSAnI pAchaLa AvyaMtara tapa, cittazuddhi ane kaSAyamuktinI bhAvanA satata jhaLahaLatI hatI. ane e mATe emane sadA potAnI zakti upara ja AsthA rAkhIne jhajhavAnuM hatuM. bhalabhalA indra jevAnI sahAya paNa emaNe nakArI hatI. ane eka divasa bhagavAnanI sAdhanA saMpUrNa saphaLa thaI. bhagavAnanAM bhavobhavanAM baMdhana chedAI gayAM; bhagavAnano Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 jJAnasUrya sahastra kiraNIe prakAzI rahyo. bhagavAna taraNatAraNa, patitapAvana ane lokapradIpa banI gayA. pachI to bhagavAnanA mahimAnuM pUchavuM ja zuM? e mahimA e ahiMsAno mahimA hato, kSamA ane karuNAno mahimA hato, AtmasAdhanAno mahimA hato. gRhasthajIvanano tyAga karatAM bhagavAne potAnuM sarvarava lUMTAvI dIdhuM hatuM. sAdhujIvananI sADAbAra varSanI AkarI sAdhanAne aMte je amRta lAdhyuM, enI jANe jagatanA jIvone mATe paraba mAMDavA bhagavAne dharmatIrthanI sthApanA karI. vizALa gaganAMgaNamAM rahelA sUrya ane caMdrane jarA nihALo. dharatI uparanA badhA jIva ema ja mAne ke e amArA ja che, amArI sAme ja nIrakhI rahyA che. karuNAsAgara bhagavAnane mane vizvanA samasta jIvo mitra banI gayA : sau jIvane ema ja lAge ke bhagavAna to amArA ja che; amAro ja uddhAra karanArA che. bhagavAnanI dharmaprapaNe paNa samAnatAnI pratiSThA karanArI hatI, emanA dharmamaMdiramAM na koI UMcuM hatuM, na koInIcuM hatuM, kare te pAme ane pALe teno dharma evo nyAyabharyo dharmamArga bhagavAne saune mATe mokaLo banAvI dIdho. nArI samAja, dalito, patitomAM jANe bhagavAne navajIvanano saMcAra karyo. bhagavAnano dharma rAjAmahArAja ane dhanapatione paNa sparyA vagara na rahyo. bhagavAne lokabhASAnI pratiSThA karI ane mAruM te ja sAruM "nA vAdAvAdamAM khumAra thatA paMDitone "sAruM te mAruM "nI saMjIvanI ApavA anekAntavAdanuM dAna karyuM. bhagavAnanA upadeze kaMI keTalA jIvono uddhAra karyo ane kaMI keTalAM vera-jherane nAmazeSa karyo. ane potAnA jIvana ane upadeza dvArA amara banIne bhagavAna siddhipadane varI gayA. bhagavAna to Aje nathI, paNa emanuM bhavya jIvana ane divyabodha ApaNI pAse che ja. e mahAmUlA vArasAne ApaNe na pichANIe ane ajJAna, aMdhazraddhA ke ahaMkAramAM phasAIne verajhera ke kaleza kaMkAsa karyA karIe, to e doSa ApaNo potAno ja samajavo. bhagavAnanA janmadina nimitte bhagavAnanuM smaraNa karIne emanA jIvanano sAco mahimA samajIe ane ApaNA aMtarane kaSAyothI mukta ane samabhAvathI mukta banAvavA puruSArtha karIe, e ja bhagavAnanI sAcI pUjA che. evI pUjA karavAnI zakti ane vRtti ApaNAmAM janma, e ja abhyarthanA. vaoNransanuM adhivezana : konpharasanuM ekavIsamuM adhivezana ludhIAnAmAM bharAvAnuM nakkI thayA pachI jenI jAherAtanI AturatApUrvaka rAha jovAtI hatI te navA pramukhanI varaNI paNa thaI gaI che. vartamAnapatro dvArA have saune e vAtanI jANa thaI cUkI che ke ekavIsamA adhivezananA pramukha tarIke kalakattAnivAsI zrImAna bAbu sAheba narendrasiMhajI siMghInI pasaMdagI thaI cUkI che. sAthe sAthe, adhivezana mATe pahelAM nakkI thayelI 2-3-4 eprilanI tArIkhomAM paNa pheraphAra karavAmAM Avyo che, ane have adhivezana 30 mI eprila ane pahelI-bIjI menA divasomAM bharavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. AgAmI adhivezana pAse kaoNnpharansane vizeSa prANavAna banAvavAnI sAthe sAthe samAjamAM AzAbharyuM vAtAvaraNa UbhuM karavAnuM ane samAjane mUMjhavatA aneka praznono sAco ukela darzAvavAnuM mahAna kArya UbhuM che. e kAryane saphaLa rIte pAra pADavAmAM Ave to ja adhivezana sAcI rIte saphaLa thayuM lekhAya, e kahevAnI jarUra na hoya. eTale A mATe kaoNnpharansanA badhA AgevAno, prazaMsako ane sabhyoe keDa bAMdhIne kAma karavuM paDaze. A badhI taiyArInI daSTie mahinA jeTalo samaya e kaMI vadhu samaya na lekhAya e rIte vicAratAM eka mahinAno vilaMba thayo ane ame AvakAradAyaka lekhIe chIe. eTalA pramANamAM ApaNane vadhAre taiyArI karavAno avakAza maLaze. A samaya daramyAna ApaNe navA pramukha pAsethI preraNA meLavavI che, ane sAthe sAthe emane samAjanA kAryomAM otaprota thavAnuM mana thAya evuM vAtAvaraNa paNa UbhuM karavuM che. A mATe have nakAmo kALakSepa na karatAM paLepaLano upayoga karI levo ane badhI chUTI zrI zaktione saMgaThita banAvIne kAme lagAvavI e ja sAco upAya che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmbararkanpharajUra kAryAlaya pravRtinI TUMka noMdha (kaoNnpharansa kAryAlaya dvArA) * ** konpharansanuM ludhInA adhivezana zrI jaina zvetAmbara konpharansanuM ekasavImuM adhivezana sudhIAnAmAM tA. 30 eprila, 1-2 me 1960 zani, ravi, somavAranA divasoe (vIra saMvata 2486, vi. saMvata 2016nA vaizAkha suda 4-2-6) kalakattAnivAsI zrI narendrasiMhajI siMdhInA pramukhasthAne maLaze. (pramukhazrIno paricaya aMkamAM anyatra Apela che) adhivezana aMgenI AmaMtraNa patrikA TUMka samayamAM ja sarve sthaLoe mokalAze. tadanusAra zrI saMdha, saMsthA ke maMDaLe baMdhAraNanA niyamAdhIna pratinidhionI cUMTaNI karI "zrI jaina che. kaoNnpharansa svAgata samiti kAryAlaya, zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhA-paMjAba, veTagaMja,ludhInA (paMjAba)"ne nAmo mokalI ApavA vinaMtI che. konpharansa kAryAlaya taraphathI TharAva ghaDanArI samiti ane adhivezana pracAra ane pravAsa samiti nImavAmAM AvI che. tema ja "jaina yuga" eprila aMka vizeSAMka tarIke tA. 21, eprila, 196nnA roja pragaTa thaze. adhivezana ane pratinidhinI cUMTaNI AgAmI sudhInA adhivezanamAM pratinidhio cUMTI mokalavA mATe baMdhAraNanI upayogI kalamo nIce spaSTa karavAmAM Ave che :9. pratinidhio saMsthAnA adhivezanamAM nIce jaNAvyA pramANenA pratinidhio hAjara rahI mata ApI zakaze ? (1) kalama 7 mAM jaNAvyA pramANenA saMsthAnA prathamanA be prakAranA (saMrakSaka ane AjIvana) sabhAsado-sAmAnya sabhAsadoe cUMTelA pratinidhio (adhivezananA cha mAsa agAu noMdhAyela sAmAnya sabhAsado dara vIsa sabhAsade ekanA dhoraNe). (2) koIpaNa zahera ke gAmano saMgha, sabhA, maMDaLa athavA saMsthA aDhAra varSanI uparanI ummaranA vetAmbara mUrtipUjaka jainane cUMTI mokale te. (3) svAgata samitinA badhA sabhAsado. (4) saMsthAnA thaI gayela adhivezananA pramukho tathA cAlu mukhya maMtrIo. (5) saMsthAnI kAryavAhI samitinA cAlu sabhyo. noMdha: (1) kAryavAhI samitie nakakI karela peTA-niyamanusAra mAnya thayela koIpaNa jAhera, dhArmika athavA sakhAvatI saMsthA, sabhA ke maMDaLa je vIsa agara vadhu sabhAsado dharAvatI haze ane jaina ve. mUrtipUjaka samAjane lAbha ApatI haze te dara vIsa sabhAsadoe ekanA pramANamAM, paraMtu pAMcathI vadhu nahi, pratinidhio cUMTI zakaze. (2) pratinidhi mokalavA mATe AvI jAhera saMsthAe mukhya kAryAlayamAM je varSamAM adhivezana bharAya te varSe rUA. 5) ApI adhivezana agAu noMdhaNI karAvavI paDaze. 10. saMghanuM pratinidhi pramANu dareka saMdha nIce jaNAvyA pramANe pratinidhionI cUMTaNI karaze - koIpaNa zahera ke gAmano saMdha jyAM jainonAM 100 gharathI ochAM ghara hoya te pAMca pratinidhi cUMTI zakaze ane jyAM ethI vadhu ghara haze tyAMno saMgha dara vIsa ghara dITha eka pratinidhi cUMTI zakaze. 11. pratinidhinuM lavAjama svAgata samiti sivAyanA pratinidhinuM lavAjama rUA. 5) ane bhojana sahita rUA. 11) rAkhavAmAM Avaze, jemAMthI dareka pratinidhi dITha rU. 1 saMsthAnA nibhAva phaMDamAM laI javAmAM Avaze. 12. prekSako * vAgata samitine yogya lAgaze te zarato anusAra saMsthAnA adhivezanamAM koIpaNa vyaktine prekSaka tarIke dAkhala karI zakAze paraMtu prekSakone mata ApavAno jemAM bhojana sahitanA pratinidhinuM lava Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArca-eprila 1960 jaina yuga adhikAra raheze nahi. prekSakoe nakkI karyA pramANenuM lavAjama ApavuM paDaze. - paMjAbamAM taiyArIo zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhA-paMjAbanA maMtrI zrI baladevarAjajI taraphathI patradvArA jaNAvavAmAM Ave che ke zrI phagmazAnA adhyakSapade 27 sabhyonI peTA samiti adhivezanane yazasvI banAvavA mATe judAM judAM kAryo karI rahI che. zaheranI dharmazALAo, zALAo ane saMsthAo utArA mATe rAkhavAmAM AvyAM che. paMjAbanI zikSaNa saMsthA "sAMskRtika kAryakrama" rajU karavAnI taiyArIo karI rahI che. saraghasa temaja judA judA vibhAganA pratinidhionA bhojanAdi mATenI yojanAne AkharI svarUpa maLela che. paMjAbanA yuvako tathA vidvAno konpharansane sudaDha banAvavA bhAratIya vidvAnonA saMparkamAM rahI vicAravinimaya karI rahyA che. bhArata ane jaina saMskRtine anurUpa maMDapane kalAtmaka rIte zaNagAravAnI taiyArI zarU thaI che. mahilA temaja yuvaka saMmelana bharavAnI vicAraNA thaI rahela che. ludhIAnAnI janasaMparka samiti dvArA jainetara pratiSThita vyaktione nimaMtraNa ApavAnuM nakakI thayela che. paMjAba, dilhI, AgrA, ane uttarapradezamAMthI ghaNI vyaktio svAgata samitimAM joDAI che. "vijayAnaMda " mAsika mukhapatranA vizeSAMka mATe paNa praoN. pRthvIrAjajI taiyArIo karI rahyA che. svAgata samitinA ane mahAsabhAnA pramukha zrI. medharAjajI ane bIjA kAryakaro muMbaI gayA hatA tyAM kAryakaro ane AgevAnonA saMparkamAM rahI sarva paristhitithI vAkepha thayA che. paMjAbamAM comera eka ja avAja saMbhaLAya che ke A adhivezana aitihAsika ane konpharansanI unnati karanAra nIvaDe. ludhIAnAmAM nIce pramANenI racAyelI samitio potAnuM kArya karI rahI che - (1) utArA samiti (2) bhojana samiti (3) saraghasayAtrA samiti (4) maMDapa samiti (5) saMparka samiti (6) pracAra samiti (7) pUchaparacha samiti. paMjAbanA navayuvaka maMDaLo, ena. sI. sI. nA svayaMsevako vipula saMkhyAmAM sevA arpavA utsuka che. taduparAMta bIjI keTalIka upayogI yojanAo paNa vicArAI rahI che. pUjya munivaryo ane sAdhvIjI mahArAje A khAsa prasaMge padhAraze. A uparathI paMjAbamAM je jAgRtinAM kiraNo adhivezana dvArA pragaTela che teno saheje paricaya thaze. muMbaImAM svAgatAdhyakSa konpharansanuM adhivezana paMjAbamAM 47 varSa pachI maLe te hajanaka ane gaurava levA jevI bInA che. A suavasarane vadhAvI laI paMjAbanA abAlavRddha sau adhivezanamAM bhAga leze ane sakaLa saMghane paNa ludhIAnA padhAravA AmaMtraNa che" e ugAro vAgatAdhyakSa zrI meMdharAja jene kaoNnpharansanA haoNlamAM yojAela meLAvaDA samakSa vyakta karI saMgaThita thavA vijJapti karI hatI. pramukhasthAnethI konpharansanA upapramukha zrI phulacaMda zAmajIe aitihAsika, dhArmika ane rAjakIya daSTie paMjAbanI agatya darzAvI kaoNnpharansanA adhivezanarUpI aMdhayAtrAmAM dareke dareka jaine ane saMsthAnA pratinidhione bhAga levA vinaMtI karI hatI. madrAsanivAsI zrI lAlacaMdajI drAe hRdayasparzI vivecana dvArA caturvidha saMghanA saMgaThThana upara khAsa bhAra mUkI konpharansane sabaLa banAvavAnI ghoSaNu karI hatI. zrI mohanalAla dIpacaMda cokasI ane zrI ratilAla cImanalAla koTharIe paNa rAjakIya daSTie jenonuM sthAna AgaLa vadhAravAnI sUcanA karI hatI. zrI sohanalAla koThArI (maMtrI) e samAjasevA mATe tatpara thaI sarvazakti arpavAnI bhAvanA jAgRta karavA jaNAvyuM hatuM. zrI jayaMtIlAla ratanacaMda zAhe (maMtrI) AbhAra vyakta karatAM atyAranA jAgRta yugamAM jaina samAja AgaLa dhape te rIte saMgati thavA ane kaoNnpharansanA vyAsapITha upara sevAbhAvanA vikasAvavA nivedana karyuM hatuM. sudhIAnAmAM konpharansanA adhivezana aMge sarva prakAranI taiyArIo thaI cukI che. ludhIAnAthI muMbaI traNa vakhata DepyuTezanamAM zrI maMdharAjajI jaina, zrI vidyAsAgarajI (upapramukha- AtmAnaMda sabhA), zrI vijayakumArajI jena, zrI dIpacaMdajI jaina ane prinsipAla zrI jJAnacaMdajI jene ahIM AvI janasaMparka sAdhI muMbaInA temaja anya sthaLonA gRhasthone adhivezanamAM padhAravA nimaMtraNa Apela che. e jotAM sudhIAnAmAM vizALa jainasamudAya ekatra thaze evI dhAraNuM che. thoDA ja samayamAM pUjaya AcArya zrI vijayasamudrasUrIzvarajI mahArAja ane anya munivaryo Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 temaja viduSI sAdhvIjI zrI mRgAvatIjI Adi ra7 sAdhvIjI ludhIAnA padhAraze. zrI saMgha ane jena saMsthAone baMdhAraNAnusAra pratinidhionI cUMTaNI karI konpharansane lakhI jaNAvavA vinaMtI che. saMrakSako ane AjIvana sabhyo svataH baMdhAraNAnusAra bhAga laI chellI beThakanI noMdha svIkAryA bAda konpharansanA ekavIsamA ludhInA adhivezana mATe svAgata samiti taraphathI pramukha tarIke zrI narendrasiMhajI siMghI (kalakattA) nI varaNI karavAmAM AvI tenI hakIkata rajU thatAM te saharSa vadhAvI levAmAM AvI. uparAMta svAgata pramukha zrI meMgharAjajIe be vakhata adhivezana kAryArce atre paMjAbathI AvI atrenA kAryakarono saMparka sAdhatAM thaela kAryavAhInI vigata rajU karavAmAM AvI. bAda nIcenI samitio nImavAmAM AvI hatI. paMjAbamAM aMbAlA, sudhInA, mAlerakoTalA, kAMgaDA zrI AtmArAmajI mahArAjanI janmabhUmi laherAgAmamAM jaina samudAye dharma, samAja, zikSaNa ane gRhaudyoga Adi viSe je pragati sAdhI che te nihALavAno A suavasara rakhe koI cUke. navayuganA pravAho dRSTimAM rAkhI adhivezanane saphaLa banAvavA mATe samagra bhAratanA . mU. jaino kaTibaddha thAya evI konpharansanA mukhya maMtrIonI vijJapti che. karAva ghaDanArI samiti (baMdhAraNAnusAra konpharansa taraphanA sabhyo) (1) zrI amRtalAla kALIdAsa dozI, bI. e. (2) zrI caMdulAla vardhamAna zAha, je. pI. (3) zrI hIrAlAla hAlacaMda dalAla, bAra-eNTa-laoN (4) zrI motIlAla vIracaMda zAha (5) zrI mohanalAlandIpacaMda cokasI ane (6) zrI dhIrajalAla TokarazI zAha, saMsthAnA cAlu pramukha, upapramukha ane mukhyamaMtrIo baMdhAraNAnusAra ekasa-oNphizIo sabhya. vizeSamAM svAgata samiti taraphanA pAMca nAmo maMgAvavA sUcanA thaI hatI. kAryavAhI samitinI sabhA konpharansanI kAryavAhI samitinI sabhA muMbaImAM gurUvAra, tA. 28-1-1960 nA roja zrI amRtalAla kALIdAsa dozInI oNphisamAM zrI phulacaMda zAmajI (upa-pramukha) nA pramukhasthAne maLI hatI. upasthita sabhyo ATha. A sabhAmAM chellI kAryavAhI samitinI sabhAnI noMdha bahAla rAkhavAmAM AvyA bAda AgAmI sudhI AnA adhivezana mATe zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhAnI kAryavAhaka samitie zrI meMdharAjajI jaina (koTapUrA)nI svAgatAdhyakSa tarIkenI varaNI karI hovAnI hakIkata rajU thatAM tenI saharSa noMdha levAmAM AvI. taduparAMta "jaina yuga" vizeSAMka prakaTa karavAnI temaja adhivezanane sarva rIte saphaLa ane yazaravI banAvavAnA kAryane sarva sahakAra ApavA TharAvavAmAM AvyuM. taduparAMta tA. 10-1-1960 nA roja muMbaImAM sabhyonI avidhisaranI sabhA bolAvavAmAM AvelI tenI temaja kaoNnpharansanI paristhitiviSayaka je praznAvali akhila bhArata jaina . konpharansanI sthAyI samitinA sabhyone mokalavAmAM AvelI tenI vigata rajU karavAmAM AvI hatI. kAryavAhI samitinI sabhA zukravAra, tA. 11-3-1960 nA divase muMbaImAM zrI amRtalAla kALIdAsa dozInI oNphisamAM zrI phulacaMda zAmajInA pramukhasthAne maLI hatI. upasthita sabhyo sAta. adhivezana pracAra ane pravAsa samiti (1) zrI popaTalAla rAmacaMdra zAha (2) zrI motIlAla vIracaMda zAha (3) zrI zAMtilAla maganalAla zAha (4) zrI ramaNalAla nagInadAsa parIkha (5) zrI jIvarAjabhAI bhANajIbhAI zAha (6) zrI jesaMgalAla lalubhAI zAha (7) zrI dhIrajalAla TokarazI zAha (8) zrI prANajIvanadAsa ha. gAMdhI (9) zrI puMjAlAla ena. zAha (10) zrI kezarIcaMda jesaMgalAla zAha (11) zrI pannAlAla bI. vorA (12) zrI himatalAla kezavalAla zAha ane (13) zrI mohanalAla dIpacaMda cokasI kavInara. saMsthAnA upa-pramukha ane mukhyamaMtrIo ekasa-oNphizIo sabhAsada gaNAze. konpharansa adhivezana phaMDa khAtAmAMthI adhivezananA vidhavidha kharcA aMge rU. 2500 sudhI kharcavAnI sattA maMjUrI saha mukhya maMtrIone ApavAmAM AvI hatI. saMvata 2015nA varSano oNDiTa hisAba rajU thatAM zrI cInubhAI ela. zeThanI darakhAsta ane zrI hajArImala caMdrabhANanA TekAthI te sarvAnumate maMjUra karI adhivezana vakhate prasiddha karavA TharAvyuM hatuM. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 baMdhAraNAnusAra AgAmI adhivezanamAM DelIgeTo mokalavA mATe saMsthAo rajIsTara karavAnI sattA mukhya maMtrIone ApavAmAM AvI hatI. saMvata 2016nA varSa mATe zrI zrAvaka-zrAvikA kSetra utkarSa ane keLavaNI pracAra phaMDamAMthI samitio vagerene madada ApavA aMgenI vicAraNA thatAM AgAmI adhivezana suratamAM maLanAra hoI A bAbata mulatavI rAkhavA sarvAnumate TharAvavAmAM AvyuM hatuM. zrI bhagavAna mahAvIra janma kalyANakanI ujavaNI AgAmI citrazuda trayodazI (9-4-1960) nA divase saMyukta rIte dara varSa pramANe rathayAtrA, sabhA AdinA kAryakrama dvArA karavAnI ane tenA kharca mATenI svIkRti mukhya maMtrIne ApavAmAM AvI hatI. A sabhAmAM zrI kaoNnpharansa nibhAvaphaMDa ekatra karavAM aMge vicAraNA karavAmAM AvI hatI ane upasthita sabhyoe tenI zarUAta karI hatI. sudhIAnA adhivezananA kAryakramAdi vize keTalIka vicAraNA thaI hatI. adhivezana pracAra ane pravAsa samitinI eka sabhA tA. 22-3-60 nA roja zrI mohanalAla la. zAhanA pramukhasthAne kaoNnpharansa kAryAlayamAM maLI hatI, je vakhate jAherasabhA, patrikA, pravAsAdi dvArA muMbaImahArASTra, gujarAta, saurASTra Adi prAMtomAM pracAra aMgenuM kArya zarU karavA cokkasa vyavasthA karavAmAM AvI hatI. zrI dhIrajalAla TI. zAha ane zrI mohanalAla dI. cokasIne anukrame muMbaI ane gujarAta-saurASTra vibhAganuM kArya soMpavAmAM AvyuM hatuM. adhivezananA AmaMtraNa pArakA sudhIAnA adhivezananI AmaMtraNa patrikA prakaTa karavAmAM AvI che ane sarve zrI saMdha, sabhA-saMsthA ke maMDaLane baMdhAraNAnusAra pratinidhionI cUMTaNI karI sudhIAnA lakhI jaNAvavA vinaMtI karavAmAM Ave che. konpharansanI kAryavAhI samitinI eka sabhA tA. 19-3-1960 zanivAranA roja zrI mohanalAla la. zAhanA nivAsasthAne (netAjI subhASa roDa, muMbaI) maLI hatI. zrI mohanalAla lallacaMda zAha pramukhasthAne birAjyA hatA. upasthita sabhyo sAta. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgadarzana praznAvalinA pratyuttara akhila bhArata sthAyI samitinA sarve sabhyone mArgadarzana praznAvali jAnyuArI mAsamAM mokalavAmAM AvI hatI. A praznAvali "jaina yuga"nA phebruArI mAsanA aMkamAM pragaTa karavAmAM Avela che. prApta thaela pratyutaromAMthI traNa akSarazaH atre raju karela che. zrI hirAlAla hAlacaMda dalAla, muMbaI pra. 1-konpharansa jaina samAjanI saMgIna sevA karI che ane enI upayogitA to che ja, emAM be mata nathI. haju paNa samAjamAM enI pratiSThA ane mAna che; jo ke pahelAM karatAM ochAM thayAM che. huM mAnuM chuM ke konpharansa barAbara vyasthita thaI kAma kare to bhaviSyamAM samAja utkarSanAM ghaNAM kAmo karI zake. sAmuhika kAma karavA mATe AvI saMsthAnI to jarUra che ja. to koI navI saMsthA UbhI karIe enA karatAM lokomAM ane rAjayamAM pratikA dharAvatI konpharansa vadhAre saraLatAthI ane sAruM kAma karyuM che. kaoNnpharansa AkhA bhAratanA jaina samAjanuM pratinidhitva dharAvatI eka ja mAtra saMsthA che. ene vyavasthita karI TakAvI rAkhI sabaLa ane kAryakSama banAvI e ApaNA darekanI pavitra pharaja che. atyAra sudhImAM konpharansa ekaMdare sAruM kAma karyuM che. paNa chellAM keTalAMka varSothI keTalAMya kAraNosara emAM zithilatA AvI gaI che. zarUAtanAM 20-25 varSomAM enA kAryakaronA parasparanA sahakAra ane saMpathI ghaNuM sAruM kAma thayuM hatuM. paNa e sahakAra ane ekadilI have ochAM thayAM che; ane tethI utsAha, juraso, khaMta vagere hamaNAM maMda paDyAM che. keLavaNI, dharma, tIrtha, Arthika sthiti, rAjanIti vagere viSayo para je je prazno upasthita thayA hatA te upara dhyAna kendrita karI, samAjamAM jAgRti lAvI konpharansa vakhatovakhata mArgadarzana ApyuM che je kharekhara upayogI nIvaDayuM che. keTalAka praznono ukela lAvavAnI javAbadArI laI konpharanse jAte kAma karyuM che ane sArAM pariNAma AvyAM che. paNa keTalIka dhArmika bAbatomAM ane khAsa karIne bALadIkSA saMbaMdhamAM tIvra matabheda ubho thayo ane konpharansanAM judAM judAM tattvomAM vamanasya UbhuM thayuM te eTalI hade pahoMcyuM ke je viSayo upara matabheda nahoto te mATe paNa sAthe rahI sahakArathI kAma karavA e tattva taiyAra nahotAM ane tethI karIne saMgIna pragati thaI zakI nahi. keTalAMya varSa sudhI konpharansamAM eya lAvavAnA prayAso karavAmAM badhI zakti veDaphAI gaI have aikya thayuM che; paNa uparacoTiyuM. hRdayano rAga jAmyo hoya ema lAgatuM nathI. badhAM tattvo vaccenA parasparanA prema ane sahakArathI samAja utkarSanA eka mAtra dhyeyathI kAma karavAnI tamannA hoya to konpharansa dvArA ApaNe jarUra ghaNuM sarasa ane saMgIna kAma karI zakIe. kAma to ghaNuM che. vizvamAM ane dezamAM je mahAna parivartano thaI rahyAM che te badhAMya ApaNA samAjane sparze che; ane ghaNI samasyAo UbhI thaI che te upara vicAra karI ApaNuM samAje zuM karavuM te mATe mArgadarzana ane madadanI jarUra che. kAma to bhagIratha che; paNa eka bIjA tarapha premabhAvathI ane parasparanA mAna sahakAra ane sabhAvathI eka bIjA taraphanA pUrvagraho tyAgI ahaMne gaNa gaNI kevaLa sevAnA eka ja tAle kAma karIe to jarUra samAjanI ghaNI sevA karI zakIe. pra. -konpharansa je sAruM saMgIna kArya karavuM hoya ane sAcA dilathI samAjanI sevA karavI hoya to sArA, sevAbhAvI, ekaniSThAvALA, khaMtIlA, nikhAlasa kAryakaronuM eka jutha UbhuM karavuM joIe, jemAM dhanika, bhaNelA, anubhavI, utsAhI kAryakaro hoya. Akho samaya sevA Ape evA thoDA paNa kAryakaro maLe to bahu ja uttama. paNa je Akho samaya Ape evI vyaktio na maLe to thoDo samaya ane jarUra paDe to vadhAre samaya ApavA taiyAra hoya evA kAryakaro maLe evuM vAtAvaraNa sarjavuM joIe. evA kAryakaro tarapha mAna ane prema keLavavAM joIe ane Arthika ane bIjI sagavaDa karI ApavI joIe. vicArabheda hoya, Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga mArca-eprila 1960 Arthika sthitino bheda hoya paNa kAma pAra pADavAnA eka ja zreyathI e badhuM gaNu karI paraspara vicAranI Apale karI vadhumatIe je nakkI thAya e upara dhyAna kendrita karavuM joIe, lokazAsananA jamAnAmAM kAM to potAnA vicAra tarapha bahumatI vALavI joIe athavA bahumatIne svIkAravI joIe ane AgaLa cAlavuM joIe. jo tema karavA khAsa siddhAnta ke aMtaHkaraNano virodha hoya to tenAthI dUra thavuM joIe paNa bahumatInA kAmamAM khoTI ADakhIlI nahi nAMkhavI joIe. jo ke bahumatIne pheravavA dareka vyakti jarUra prayAsa karI zake. "pra. 3-konpharansanI hAlanI pravRttiyo dhImI gatie cAle che ema to lAge che; jema ghaNune lAge che. konpharansa judA judA viSayo upara TharAvo to ghaNA karyA che emAMthI tAtkAlika kAma karavAnA thoDA TharAvo laI enA upara dhyAna kendrita karavuM joIe. enA upara je je vyaktione rasa hoya, khAsa ciMtana ke abhyAsa hoya evAonI judI judI samitio nImI e TharAvone amalamAM mUkavA mATe jhINavaTathI vicAra karI mArga ane yojanA nakkI karavAM joIe. ane ene amalamAM mUkavA Arthika sagavaDa paNa karavI joIe. lekho, bhASaNo, pravAsa dvArA pracAra karI lokamata keLavavo joIe. ApaNI prAnta ane jIllA samitio to che ja paNa ghaNIkharI to niSkriya athavA niprANa thaI gayA jevI che, to e samitiomAM sArA sevAbhAvI kAryakaro AkarSa e samitione kAryakSama banAvavI joIe. hAlamAM je mahAna Arthika parivartana cAlI rahyuM che emAM junA dhaMdhArojagAra UkhaDI gayA che ane lokone jIvananirvAha calAvavAnuM muzkela thaI gayuM che. to jeo dhaMdhAmAMthI ukhaDI gayA che emane bIjA kyA dhaMdhAmAM lagADI zakAya athavA bIjA kyA kAme lagADI zakAya e mATe puSkaLa vicAra karI mArgadarzana ApavuM jarUranuM che. evA bIjA dhaMdhAnI tAlIma jarUrI hoya teTalI ApavA mATe baMdobasta karavo joIe. pra. 4-baMdhAraNa to sAmudAyika kArya karavAnuM yaMtra che. ethI to judI judI zaktione eka mArge vALI zakAya ane gharSaNa dUra athavA ochuM karI zakAya; paNa baMdhAraNa sArUM ghaDavAthI kArya thaI zakatuM nathI. jema yaMtrane kAma karavA mATe "pAvara " joIe tema baMdhAraNuM paNa "pAvara ' vinA nakAmuM che. enI pAchaLa niSThA, utsAha, khaMta, sahayoga ane tamannA joIe. jo e na hoya to game tevuM suMdara baMdhAraNa paNa kArya karI zakatuM nathI, ane ISTa vastu pAmI zakAtI nathI. evI zaktinA sarjana mATe sevAbhAva to jarUrI che paNa ahama ane pUrvagrahono tyAga ane parasparano prema ane mAna vadhAre jarUrI che. eka ja dhyeya, eka ja nikA. kArya pAra pADavA mamatva ane bedilI gaNa thavAM joIe. AvuM vAtAvaraNa UbhuM karIe to game te baMdhAraNathI kAma karI zakIe ane jarUra paDe pheraphAra paNa karI zakIe. mULa to AvI zakti ane vAtAvaraNa sarjavuM joIe. pra. 5-konpharansanuM mukhya kArya to koI paNa prazna upara samAjanuM dhyAna dorI, jAgRti lAvI mArgadarzana ApavAnuM ane eno ukela lAvavA upAyo yojavAnuM che. ene amalI banAvavAnuM kArya banatAM sudhI bIjI saMsthAo dvArA thAya to sAruM. kAraNa banne kAma eka ja saMsthA saraLatAthI karI zakatI nathI. udyogagRha calAvavAno to ApaNane anubhava che. enA matabhedane kAraNe keTalAMka gharSaNa thayAM che ane konpharansanI pravRttine dhakko pahoMcyo che, e jANItI vAta che. chatAM koI paNuM kArya hAtha dharavAnI jarUra lAge ane mukhya kAryane vAMdho na Ave to evI pravRtti upADavAmAM kaMI saiddhAtika vAMdho nathI. udyogagRho ke bhojanazALAo ke evI bIjI saMsthAo calAvavAmAM kaoNnpharansanI zaktino upayoga karavo e ucita kAraNa amaryAdita nathI. evAM kAryo bIjI saMsthA ke vyakti mAraphata karAvavAM e sAruM che. pra. 6-vividha prAnto ke jayAM jainonI vastI sArA pramANamAM hoya tyAM pravAsa karIpracAra dvArA jAgRti lAvavI. mane khyAla che ke ApaNe tyAM prAnta ane chahalA samitio to che paNa te ghaNIkharI niSkriya che. te samitionA saMparkamAM AvI temAM cetana reDavuM joIe ane tene sudaDha banAvI kAryakSama karavI joIe. tyAMnA kAryakaronA vicAro keLavavA ane kArya kema karavuM te mATe yojanA ghaDavI ane mArgadarzana ApavuM. vakhatovakhata saMparkamAM rahI barAbara dekharekha rAkhavI e jarUranuM che. dareka prAntamAM sevAbhAvI, khaMtIlA, anubhavI, kAryadakSa mANasone rasa letA karavA joIe. dareka prAntanA sthAnika prazno ke muzkelIo hoya te dUra karavA prayAsa karavAmAM Ave to dhaMdhAmAM lothI UkharI suzkela thaI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 tyAMnA loko kaoNnpharansa tarapha mAna, mamatA dharAvatA thAya; paNa A badhuM karavA mATe heka-oNphisa ane prAntomAM kAryakaronAM jUtha joIe ane sAruM phaMDa joIe. pra. 7-hAlanA saMjogomAM mahAna Arthika ulkApAta thaI rahyo che. mUlyaparivartano thaI rahyAM che. madhyama varga mATe kaTokaTI UbhI thaI che. junA dhaMdhA ane vyavasAyo tUTI paDyA che ane kyo navo dhaMdho ke vyavasAya karavo e mATe loko mUMjhavaNamAM che. A viSama paristhiti mATe bahu jhINavaTathI vicAra karI je loko dhaMdhA vinAnA thaI gayA che ke jemane jIvana nirvAha sukhethI calAvavAnI muzkelI UbhI thaI che emane bahu vicArapUrvakanuM mArgadarzana ApavuM jarUranuM che. e tAtkAlika jarUriyAta che. navA dhaMdhA ke vyavasAya mATe navI tAlIma ke keLavaNInI jarUra hoya to te pUrI pADavA yojanA karavI joIe. ane emane dhaMdhe lagADavA madada karavAnI paNa yojanAo ghaDavI joIe. bIjuM ApaNe rAjakAraNamAM bahu pachAta hovAthI bahu sahana karavuM paDyuM che ane sahana karavuM paDaze. kAyadAkAnuno ane eDaminisTrezana badhuM ekalA nyAyanItinA dhoraNe cAle che evuM nathI. emAM darekamAM Expediency, saMjogomAM zuM karavuM ISTa che e dhoraNe kAma thAya che tyAM nabaLA ane lAgavaga vinAnA vargane sahana karavuM paDe che. kAraNa ke rAjakartA vargane e varganI bIka nathI. Right is might nahi paNa might is right nuM tattva dareka kAmamAM potAno bhAga keTaleka aMze bhajave che ja. mATe rAjakAraNamAM ApaNA samAjanA loko vadhArene vadhAre rasa le ane bhAga le ane rAjakAraNamAM ApaNuM sthAna gaNanApAtra thAya evuM baLa utpanna kare e jarUranuM che. A sUcana komavAdathI prerAI nathI karyuM; paNa rAjakAraNamAM ApaNane yogya sthAna maLe to je atyAre anyAyo thaI rahyA che te na thAya ane ApaNAM yogya hita jaLavAI rahe ane sAthe dezanI sevA paNa karI zakAya e mATe karyuM che. dezanI sevA karavI e darekanI pharaja che. tema ApaNane anyAya thato aTakAvavo e paNa ApaNI pharaja che. mATe samAjanA bhAIbahenone rAjakAraNamAM bhAga letA karavA mATe yogya prabaMdha karavo joIe. trIjuM sarakArI nokarIomAM paNa ApaNane yogya sthAna nathI. rAjataMtramAM paNa ApaNI saMkhyA sArI hoya to ApaNI avagaNanA na thAya ane anyAya thatA aTake A mATe ucca sarakArI nokarIomAM ApaNuM vidyArthIo vadhArene vadhAre pramANamAM jAya e icchavA yogya che ane te mATenA abhyAsamAM madada karavA yogya phaMDa UbhuM karI ThekANe ThekANe "kocIMga' klAsIsa ke evI sagavaDa karavI ISTa che. zrI. bAlacaMda hIrAcaMda, mAlegAma pra. 1-jaina zvetAmbara konpharansa e sarathA jaina zvetAMbara samAjanI pratinidhibhUta eka ja saMsthA astitva dharAve che. ane e saMsthAe samAjanI atyaMta agatyanI upayogI sevA akhaMDa rIte bajAvelI che. ane samAjane dareka kSetramAM vicAra karavAnI bhUmikA saI che emAM zaMkA nathI. tethI ja A saMsthAnA astitvanI atyaMta anivArya jarUra che. amArI khAtrI che ke, bhaviSyamAM A saMsthA virATa svarUpa dhAraNa karI jaina janatAne uparAuparI yogya mArgadarzaka thaI raheze. eTaluM ja nahIM paNa jana samAjanuM utthAna karI jaina dharma ane jaina samAjane eka Adarza samAjano darajajo prApta karI Apaze. mATe A saMsthAne game te bhoge TakAvI rAkhavAnI jarUra che. pra. 2-jaina vetAmbara konpharansa samAjane upayogI thayA evA mArgadarzana karanArI saMsthA banI zake te mATe muMbaI jevA zaheramAM tenI mukhya oNphisa rahe. ane temAM judA judA kSetramAM kAma karanAra ekeka maMtrI nImavAmAM Ave ane te te khAtAmAM te potAnI pragati cAlu rAkhe. evA badhA maMtrIonuM eka maMtrI maMDaLa hoya. eka mukhya maMtrI badhAone mArgadarzana kare. ane sarakArI 'sekreTarIeTInI mAphaka badhAM khAtAM kArya karatA rahe. dezanA badhA bhAgomAM enI zAkhAo prasarelI hoya. ane mukhya kacerI sAthe temano saMparka cAlu rahe. Ama karavAthI kaoNnpharansa e jIvaMta saMsthA tarIke haMmeza kArya karatI rahe. pra. 3-bIjA praznanA javAbamAM A praznano javAba samAI jAya che. pra. 4-kaoNnpharansanA padAdhikArIo mATe evI zarata 2khAya ke, teo konpharansanA kArya mATe satata potAno vakhata ApI zake. ane enI khAsa phurasada dharAvanArAo ja padAdhikArI banI zake. jarUra jaNAya to dareka padAdhikArI potAnA kArya mATe upayogI thAya te sAruM ekAda "DepyuTI' padAdhikArIne nIme. eTale padAdhikArInI koI vakhata gerahAjarI rahe nahIM. Ama karavAthI e saMsthA satata kArya karatI banI zake. ya e mATe karyuM anyAya thatAM bhAIbahenone Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 11 mArca-eprila 1960 ka. 5-kaoNnpharansa sarakArI ke binasarakArI, sAmA- sUcanA 1-konpharansanA hastaka je judA judA viSayajika ke cAlu dhArmika kAryamAM koI aDacaNa utpanna thAya para kAryo cAlatAM hoya temAM pagAradAra kAryakSama temAM paNa dhairyapUrvaka khaMtathI kArya karatA rahevuM ja joIe. mANaso nImAvA joIe. temaja temanA kAryo upara ane te mATe bahAranA lokonI madadanI jarUra paDe to purepurI dekharekha rAkhI tene uttejana ane baDhatI ke temano sahakAra meLavavo joIe. dareka kSetramAM judA nIcenuM kArya karAvavA ke pherabadalI karI jAgRta rAkhavuM judA maMtrIo hovAthI vikendrIkaraNa thaI zakaze. joIe. matalaba ke teo hameza kAryarata rahe evI eka ja ThekANe badhA kAmono bojo nAMkhavAthI takedArI rAkhavI joIe. dareka kAma pUrNa rUpamAM siddha thatuM nathI. jema sUcanA 2-dareka prAMtika samitine kAryanI dizA adhivezana prasaMge judA kSetromAM judA judA loko potAne batAvI kharaca mATe jogavAI karI ApavI joIe. rUpe ane potAne anukULa evA kAryomAM goThavAI sUcanA 3-koI prAMtamAM samiti barAbara kArya karatI javAthI sAmUhika kArya sudharI zake che tema ja judA judA na hoya to mukhya kacerI taraphathI te te viSayanA kSetra (Department) mATe kArya karanArAo judA judA adhikArIe saMparka sAdhI ghaTato sudhAro karavo joIe. nImAya che tethI kAryakSetra maryAdita thAya che ane utsAha vadhe sucanA 4-saMsthAnuM kArya barAbara rIte cAlu rahe te che. Ama karavAthI dareka kSetre kArya cAlu rahI zakaze. mATe saMsthA pAse eka rIjharva phaMDa" tarIke rUpIA dasa prazna 6-kAryavAhaka samitie anukuLa samaya meLavI lAkha jeTaluM phaMDa UbhuM karavuM joIe. dezanA dareka bhAgamAM mukhya mukhya gAmomAM pravAsa goThavI sUcanA pa-A phaMDa AkhA bhAratamAMthI bheguM karavuM avidhisaranI sabhA meLavI loko sAthe saMparka sAdhavo joIe. ane jaina zvetAmbara tarIke gaNAtI dareka joIe. ane tyAMnA lokonA vicAro sAMbhaLI tyAM te vyaktino temAM phALo hovo joIe. konpharansanuM kArya karI zake evA lokonI zodha karI sUcanA -phaMDamAM nANAM bhegAM karavA mATe prAMtavAra temanI samiti sthApana karavI joIe. ane evI samitinI nimaNuka karI temano phALo nakkI karI te samitie potAnA bhAgamAM pravAsa goThavI konpharansanA ugharAvavA yojanA karavI joIe. ane te bheguM karavA kAryanI lokone mAhitI ApavI joIe. ane tyAMnI mATe mudata TharAvI ApavI joIe. jarUrIAtane anusarI keLavaNI, sAmAjika sudhArA ke sUcanA 7--dareka kAma "onararI" bhANaso ja pUruM bIjA jaina utkarSanA kAryo cAlu rAkhavAM joIe. ane karI na zake te mATe jarUra paDe tyAM pagAradAra mANaso mukhya kacerI sAthe kAyama saMparka rAkhavo joIe. dareka paNa nImavA joIe. bhAgamAM kAma karI zake evA loko maLI Avaze emAM sUcanA 8-pahelAM prAMtika sekreTarIonI nimaNuka karazaMkA nathI. Ama karavAthI konpharansa vadhu lokapriya thaI. vAmAM AvatI hatI. ane kaoNnpharansanuM adhivezana thavAnuM jIvaMta saMsthA banI zakaze. hoya tyAre temanI pAsethI ripoTa mAMgavAmAM AvatA prazna 7--konpharansane satata kAryAnvita rAkhavI hoya hatA. paNa temane koI jAtanuM kharca ApavAmAM AvatuM to AkhA kAryanuM vikendrIkaraNa karavuM joIe. dareka na hatuM. tethI ghaNAM prAMto taraphathI ripoTa maLatAja na viSaya mATe judI samiti hovI joIe. e samitinA na hatA. tethI ja e yojanA niSphaLa nIvaDI hatI. "ceramena' "sekreTarI" vagere judA judA hovA joIe. sUcanA 9-nANAM bhegA karI tenI vaheMcaNI mATe ane tenuM kAryakSetre te te viSaya puratuM maryAdita hovuM joIe. aneka anubhavI ane vadhu kAryakSama lokonI sUcanA ane dareka prAMtamAM potAnA viSayane lagatuM kArya kevI rIte maMgAvavI yogya gaNAze. cAle che te upara dhyAna ApavuM joIe. evI rIte e sUcanA 10-zrImAna mANaso potAno vadhu vakhata samiti tapAsa rAkhatI rahe to konpharansanuM kArya lokonI ApI zakatA nathI. e anubhava dhyAnamAM rAkhI madhyamavarganajara sAme AvatuM rahe ane konpharansa lokapriya thatI rahe. mAMthI kAryakaro meLavavA prayAsa karavo ane temanuM bahumAna pUrvokta praznAvalinA javAbo ApyA uparAMta sAcavI temanI eDa 1 ane temanuM bahumAna sAcavI temanI sevAno anubhava meLavavo yogya thaze. kaoNnpharansanA 11mA AvyA uparAMta konpharansanA kAryane vega maLe te mATe amane keTalIka hAlamAM keLavaNI vadhI che. tethI yogya mArgathI prayAsa karasucanAo karIe chIe. vAmAM Ave to evA kAryakartAo jarUra maLI rahe tema che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 zrI pratApamala seThIA-muMbaI prabhaH-1 saMghaThita zakti ke bInA vartamAnayuga me koi samAja, jAti, dharma Adi unnati nahIM kara sakate. jisake pAsa zakti atUTa hai para vo chInabhinna hai, bikharI hui hai ekatrita nahI hai to vo atUTa zakti kA bhI koI mUlya nahI hai| konpharansa hI eka aisI saMsthA hai jo samAja kI zakti hai ataHeva isakI upayogItAke viSaya meM to do mata ho hI nahIM skte| Ajase 59 varSa pahale bhI isakI AvazyakatA mahasusa kara yaha sthApana kI gaI to vartamAna yugameM to vo AvazyakatA bahuta jyAdA ho gaI hai ataH isakI upayogItA meM to koi inakAra kara hI nahIM sktaa| prazna:-2 Aja jo yaha praznAvali puchI jAtI hai yaha batAtI hai ki konpharansa me zithilatA hai, janatAkA prema va sahayoga barAbara nahI hai, pakSapakSI hai kheMcAtAnI hai| nahI to yaha praznAvali puchanekA mokA nahIM aataa| isalie yaha vicAra karanA hai ki kyoM esA ho rahA hai aura usakA upAya . kyA hai isa saMbandha me merI dRSTi meM jo AtA hai nivedana karatA huuN| kameTI va kAryakAriNI kameTI koi vAda vivAda kA sthala nahIM hai| vo to paraspara milakara kAma karane ke lie niyukta kI jAtI hai parantu dekhA yaha jAtA hai ke, yadi merI rAya nahIM mAnI gaI to maiM zIghra virodhI banakara AlocanA karane laga jAtA huM yaha cIja avAMchaniya hai aura saMsthA ke lie ghAtIka hai| isase koI bhI kAma karane ke lie utsAhita hI nahI hotA hai aura jaba koI kAma nahIM hotA hai to saMsthA ke prati janatAkA prema va AkarSaNa nahI honA svabhAvika ho jAtA hai aura vohI saMsthA ke kamajorIkA kAraNa ho jAtA hai| ataeva yaha sadasya va mantrI satra bahata prema ke sAtha milajusa kara kAma karanevAle udAra vicAra vAle, saMpradAya, saMghADA-gaccha, jAti, koma Adi ke pakSapAtarahita ho, virodhI vicAravAle na ho to bahuta unnati ho sakatI hai| (ga) zvetAMbara mUrtipUjaka saMpradAya meM bhI gacchAdi ke nAmase pRthaka pRthaka kriyAkAMDa hote hai jo saba jAnate hai aura sabakI prAyaH pRthaka pRthaka saMsthAeM bhI hai to una satra saMsthAoM se saMparka unake pratinidhiyo ko TevA yati kArya kIyA jAya to konpharansa kA adhikAMza bhAra kama ho jaay| una saMsthAoM ke pratinidhi apanI apanI kriyA karate huve bhI udAra vicAravAle ho / eka dusaroM kI kriyAkAMDopara AkSepa va TikA TippaNa na karate sabake sAtha prema se mUlabhuta siddhAMto para vA mahatva ke praznoM para sabake sahayogake sAtha kAma kre| (gha) saMsthAko janatAkA prema prApta karane kA bharasaka prayatna karanA caahiye| zIrpha kahanese va bhASaNo se yaha cIja nahI mila sakatI unake saMparka me jitanA ho sake adhikase adhika AnA caahiye| usake vicAro ko jAnanA unakI bhAvanAko samajanA unako jitanA sahayoga desake denA isase janatA kA prema va unakA AkarSaNa saMsthA ke prati hogA aura yaha honA hI saMsthA kI majabUtI hai| ataH yaha prayatnakI tarapha lakSa honA cAhiye jisakA vartamAna meM abhAva najara AtA hai| (ka) saMsthA kI unnati-avanati kA sArA AdhAra prAyaH mantrIpara nirbhara hotA hai| yadi mantrI samaya kA bhoga denevAlA niHsvArtha sevAbhAva se apane Apa ko saMsthA ke arpaNa kara detA hai to saMsthA ki unnati meM koI zaMkA hI nahI ho sktii| vartamAna ke mantrI mahodaya kI yogyatA meM koI kasara nahI hai para samaya kA bhoga jitanA cAhiye vo nahI de sakate hai| yahAM to hamezA bahutasA samaya denevAle kI AvazyakatA hotI hai ataeva sarva prathama to isa bAtapara purA dhyAna denA Avazyaka hai| (kha) sTenDIga kameTI ke va kAryakAriNI ke sadasya bhI ese ho jo paraspara milajulakara kAma kre| vartamAna meM maiM dekhatA hUM ki isakA puga abhAva hai| jaba mITIMga hotI hai to prAyaH ekadusare kI AlocanA hI adhikatara hotI hai| sadasyoM ke hRdaya meM to yaha bhAva hone cAhIye ke hamAre meMse kisI ne bhI kucha kIyA yA mantrI ne kIyA to saMsthA ke hita ke lie hI kiyA hai| unapara itanA vizvAsa honA cAhiye / galatI honA to svabhAvika hai para unakI galatI vo hamArI hai, hamArI hai vo unakI hai, isa prakAra kI bhAvanAke sAtha kAma karanA caahiye| sTenDIMga (Da) yaha saMsthA akhila bhAratIya hote huve bhI kevala gujarAtI samAja kI ho aura gujarAta takahI simita ho aisA adhikatara lagatA hai aura isa kAraNa se mAravADa, mevADa, mAlabA Adi kI janatA kA prema va AkarSaNa isakI tarapha bahuta kama hai| ataeva unakA bhI prema va Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 14 AkarSaNa ho isako dhyAna meM rakhakara kArya karanA caahiiye| ina saba kA sArAMza yaha hai ke mantrI, padAdhikArI, kAryakAriNI ke sadasya, evaM sTenDIMga kameTI ke sadasya, va anya jo bhI samiti ho unake sadasya saba samaya kA bhoga dekara paraspara ekadIla hokara kAma karanevAle ho| bahuta udAra vicAravAle ho, apanI apanI kriyA karate have bhI pakSapAta rahita sabake sAtha prema ke sAtha kAma karanevAle ho. to sArI kamajorIyAM dura hokara sarakArI, bInasarakArI, udyogagRha, bhojanazAlA, sAhitya, zikSaNa Adi ke tamAma kAma ho sakate hai| amuka nahI karanA aisA prazna hI nahI rahatA hai Arthika samasyA bhI hala ho sakatI hai| mukhya sArA AdhAra kAryakartA para nirbhara hai| merI samaja meM jo AyA vo likhA hai yadi anucita likhA gayA ho to kSamA kre| NEW Sanghavi TIFFIN CARRIER THE PATENT TIFFIN CARRIER SANGHAVICO 92,KANSARA CHAWL 110, SHIVAJI NAGAR BOMBAY 2 SURAJMAL K. SANGHAVI POONA 5 384,WETAL PETH POONA 2. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 5 nI ja. mohinI mI sa kA 5Da vA paro me ne huM ga e ja rasa cakravatI sansa enDa ku. : 2 jI sTarDa oN za sa : 22, kenIMga sTrITa, kalakattA saka akasa sau koIne posAya tevA vadhatA ochA ane vyAjabI bhAve kApaDanA dareka vepArI pAsethI A mIsanuM kA5Da maLe che. ka mIla naM. 1 kuTIA (pUrva pAkistAna) mIla naM. 2 beladharIA (kalakattA) sajaja rajA . Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KHANDELWAL FERRO ALLOYS LIMITED Manufacture of Ferro Manganese KHANDELWAL UDYOG PRIVATE LIMITED st KHANDELWAL BROS PRIVATE LTD. Khandelwal Bhavan $ 166, Dr. Dadabhai Naoroji Road, BOMBAY KHANDELWAL LABORATORIES PRIVATE LIMITED Also at: Structural Engineering and Machinery Manufacture CALCUTTA DELHIMADRAS Overseas: KHANDELWALS LTD. London K. A. EXPORT CORPORATION New York Manufacture of Pharmaceuticals KHANDELWAL MINING & ORES PRIVATE LIMITED Mining and Marketing of Ores RA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * Modified cara DESIGN dayA ( g , ( Ika - daicrA vanIka Diamond passsssss PURE GOLD BARS OF MANILAL CHIMANLAL & CO. AVAILABLE IN S, I, 1/2 & 114 TOLA WE BUY OLD GOLD AND SILVEL ORNAMENTS AND OTHER ARTICLES. - MANILAL CHIMANLALE CO. 188, SHROFF BAZAR, BOMBAY 2 PHONE: 18 * GRAM: "KAKALI" sonuM-cAMdI-pleTinama tathA jarI gALavAnuM zuddha ' kArakhAnuM tathA Taca kADhavAnuM bharosApAtra mathaka BOMBAY 11 naeNzanala riphAinarI chApanI cAMdI rijharva beMka opha inDiyA, muMbaI, baoNmbe buliyana esosiezana li. muMbaI 2 tema ja inDiyA gavarnamenTa minTa, muMbaIe mAnya rAkhela che N. R. chApa sivara nAITreTa banAvanAra ane vecanAra leboreTarI ane riphAInarI maracanTsa buliyana mekiMga 87, tAradeva roDa, muMbaI naM. 7 enDa eseiMga DipArTamenTa phona naM. 42795 dhana sTrITa, muMbaI - 3. tAra : ARGoy Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Compliments from KAMANIS Manufacturers of TRANSMISSION LINE TOWERS TRACK STRUCTURES SUBSTATION STRUCTURES AERIAL MASTS Kamani Engineering Corpn. Ltd. Agra Road, Kurla BOMBAY, 70. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhadevanuM vairAgyanimitta Do. harivallabha bhAyANI. ema. e., pIeca. DI. vimalasUrinA "paumariya 'nA trIjA samadezamAM svayaMbhUkRta apabhraMza mahAkAvya "paumacariya' (A. RSabhadevanuM caritra ApeluM che. rAjyasukha bhogavyA - I. navamI sadI) raviNanI kRtine AdhAre thayelI pachI temane vairAgya utpanna thayAnI vAta karatAM temAM A racanA che. temAM bIjA saMdhimAM A prasaMga nIce pramANe kahyuM che e pramANe uttama rAjayazrI bhogavatAM pramANe che : keTaloka kALa vyatIta thayo. (pachI eka vAra) "nIla vastra joIne teo sagaparAyaNa thayA. RSabhadeve dIrdhakALa rAjya karyA pachI, temane bhogAsakta joIne Ike vairAgya utpanna karAvavA eka mULa zabdo nIruM vAre DhahuM ema che. zabdArtha spaSTa yukti racI. jenuM AyuSya pUrNa thavA AvyuM hatuM tevI che, paNa bhAvArtha nathI. nIla vastra jevAne ane nirveda nIlAMjanA nAmaka asarAne prabhu pAse nRtya karavA AvavAne zo saMbaMdha? pahelAM gADha raMgavALuM vastra joyuM, mokalI. nRtya karatAM te niprANu thaIne paDI. A pachI kALAMtare te ja vastrano raMga UpaTI gayelo joyo ne banAvathI RSabhadevane vairAgya Avyo. jagatanI kSaNabhaMguratA jANI vairAgya Avyo evuM kAMIka - nirUpaNa hoya to samajI zakAya, paNa ahIM to mAtra A vRttAMtamAM raviNanA saMkSipta ullekhanI nIla vastra joyuM ne citta saMvedaparAyaNa thayuM' evI spaSTatA thaI jAya che. paumacariyanI eka pratimAM vAta che. nIDhALane badale nIruMnA evuM pAThAMtara paNa maLe che. digaMbarAcArya raviNanuM padmacarita (7mI zatAbdI) puSpadaMtanA apabhraMza "mahApurANa" (i.958-65)mAM vimalasUrinI kRtinA ja saMskRtamAM karelA pallavita svayaMbhUnI jema ja prasaMga Apyo che. nRtya karatAM mRtyu anuvAda jevuM che. temAM A vAta jarA judI rIte pAmelI apsarAne joI RSabhadevane thAya che ke jema ApI che. temAM nIlAMjanA nAmanI apsarAne joIne navarasa darzAvIne "nIlaMjasa" gaI tema bIjA sau paNa vairAgyabhAvano udbhava thayAno achaDato ullekha che. jaze (saMdhi 6 ne 7). ahIM asarAnuM nAma (parva trIjuM, zloka 263). paNa te saMbaMdhe kazI vadhu vigata nathI. eTale e paNa aspaSTa che. asarAvALI ja vAta, paNa jarsI judA rUpamAM hemacaMdrAcAryanA "triSaSTizalAkApuruSacarita'-A. jinasenanA "mahApurANa' (i. 850-75)mAM maLe che. te I. sa. 1170)mAM taddana juduM ja nirUpaNa che. te pramANe pramANe nRtya dekhADavA AvelA IMdrane ciMtA thAya che ke vasaMtaRtumAM prabhu eka vAra udyAnamAM gayA. tyAM vasaMta- bhagavAna rAjabhogothI kaI rIte virakta thAya? eTale te krIDA jotAM temane thayuM ke AvI ja krIDA meM kyAMka pahelAM kSINa AyuSyavALI nIlAMjanA asarAnuM nRtya goThave che. joI che. avadhijJAnathI jANyuM ke anuttara vargamAM meM tenuM AyuSya pUruM thatAM te nAcatAM nAcatAM ja adazya AvuM sukha bhogaveluM. ane A uparathI AvAgamanarUpI thAya che. paNa rasabhaMga na thavA devA mATe Idra nIlAMjanAne saMsAra para temane vairAgya Avyo (parva 1, sarca 2, sthAne tenA jevI ja bIjI mUrti goThavI de che. paNa zloka 1017 ane pachInA). ahIM nIla vastranI ke bhagavAna e pAmI jAya che ane yauvana, zarIra, aizvarya nIlAMjanA apsarAnI kazI vAta ja nathI. koI judI ja -are, AkhuM jagata paNa bhaMgura hovAnA vicAro paraMparAno vRttAMta jaNAya che. AvatAM saMvegabhAva anubhave che. 19 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga Ro mArca-eprila 1960 thI zAka ke eka " triSaSTi'vALA vRttAMtane bAda karatAM, sarvatra apsarAnuM mRtyu vairAgyakAraNa banyuM hovAnI vAta che. apsarAnuM nAma kyAMka "nIlAMjanA" to kyAMka "nIlaMjasA" che. nirUpaNa hovAno pUrato saMbhava che. ane to lAge che ke nIruM vA ne badale nIraMgA jevo pATha hovo joIe. "paumacariya"no jaLavAyelo pATha aneka sthaLe bhraSTa hovAnuM jaNAya che e bhUlavuM na joIe. paNa nIraMgA evo to mULapATha na hoI zake, kema ke tethI chaMda tUTe che. nIraMjasyA jevuM kAMIka hoya to chaMdu paNa jaLavAI rahe, ane bhAvArthanI paNa spaSTatA thaI rahe. vimalasUrinA "paumacariya"mAM mULamAM asarAne joIne RSabhadevane saMvegaparAyaNatA utpanna thaI evuM S dir . Trick ka7 : : * TITLE kaw SE Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mathurAnA "vo-dhUpanI tIrthaMkara pratimA DaoN. umAkAnta premAnaMda zAha, ema. e., pIeca. DI. lakhanau myujhiyamamAM na. je. 20 vALuM eka mathurAnuM prAcIna jaina zilpa che. A zilpa kuSANakAlIna koI tIrthaMkara pratimAnuM Asana che. uparano bhAga ane Asanano jamaNI bAjuno aDadho bhAga tUTI khovAI gayA che. upalabdha bhAganuM citra A sAthe ApyuM che. madhyamAM triratna cihna upara dharmacakra goThaveluM che. AnI DAbI bAjue cAra bhAvika strIo che, je sAdhvI hovAno saMbhava che. jamaNI bAjue sAdhuo haze, jemAMnI eka mUrti khaMDitarUpe jaLavAI rahI che. AthI DAbI bAjunI AkRtio zrAvikAone badale sAdhvIonI mAnavA mana lalacAya che. je A anumAna barAbara hoya to tatkAlIna eTale I. sa. bIjA-trIjA saikA AsapAsamAM jaina sAdhu ane sAthIonA veza paratve ApaNane bahu cokakasa mAhitI A zi95mAMthI maLI rahe che. Asana upara, uparanA bhAgamAM be lITI ane nIcenA bhAge eka lITIno, khaMDita lekha che. myuhara, phayurara ane smitha e traNe vidvAnoe ene nIce mujaba vAMcelo - lITI - 70 6 rva (athavA Tra) 4 hi 20 tasyAM pUrvArtha (yAM) jo iLe varUvAyAM phAvAyAM... lITI 2- vo maya (mArca) tradhariya marato na i[] vartata pratimaM (mAM) nivarsati | lITI 3mA zrAvize [hinA TArga pratimA voTTe dhRpe vanirmite pri (athavA 4) upara pramANe vAMcatA mahaMta narimAvarta te koNa e zaMkA uThatAM, jenuM lAMchana navirta (nabhyAvarta) che te aranAtha evo artha ghaTAvavAmAM Avato. vAstavika rIte bhadevane bAda karatAM koIpaNa tIrthaMkaranuM nAma temanA lAMchana sAthe koI saMbaMdha dharAvatuM nathI. ane bApabhadevanuM nAma paNa temanA lAMchana uparathI ja paDyuM ke nAma ane lAMchananuM sAmya Akasmika hatuM e koI jANatuM nathI, jeke uru upara vRSabhanA lAMchanavALA te RSabhanAtha evI nirukti karavAmAM AvI che. eTale A lekhamAM mata navAvarta e nAma gUMcavaNa pedA karatuM hatuM. che. ke. DI. bAjapAIe A lekha tapAsI bIjI lITI barobara pharI nIce pramANe sudhArI vAMcI che te vyAjabI jaNAya che - lITI 2 (sudhAreluM vAMcana)- maya tradhathi munisuvrata (ta) sa pratimA nirvartayati / Ama A pratimA mULa munisuvratanAthanI hatI e have nirvivAda che. saM. 79 e zaka saMvata gaNatAM, I. sa. 157mAM A pratimA pratiSThita thaI hatI ema jaNAya che. uparanA lekhamAM volTe zUre eTale voTU stava ane vodra e nAma athavA votivenA arthamAM stUpanuM vizeSaNa levAmAM AvatuM. - vAstavika rIte A lekhanI trIjI lITImAM pratimA vodve thUpe sebha nahIM pAyatAM pratimAvo (ve) dve thUpe vinirmite ema vAMcavuM ucita che. ema vAMcavAthI artha vadhu spaSTa thAya che. A rIte "devanimita vohna tUpamAM" ema nahIM paNa "devanirmita tUpamAM be pratimAo" ema artha ghaTAvavAno che. beu pratimAo munisuvrata svAmInI ja hoya ema anumAna karI zakAya. AvI rIte eka ja tIrthakaranI be pratimAo pratiSThita thaI hoya to temAM kAMI ajugatuM nathI. sadarahu lekhamAM uparano sudhAro DaoN. lyuDarse pAchaLathI karelo paNa te Aja sudhI prasiddha thayo nathI. DaoN. AsUDo mArA upara aMgata patramAM A lakhI jaNAvyuM che ane trIjI lITIno A rIte che. yujharsa ghaTAvelo artha mane paNa yogya lAge che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Statekcient mIrapuranA jaina maMdiranA kalAmaya staMbho, dareka staMbha paranI kotaraNI temaja racanA anokhI ane arthasUcaka che. phoTo : zrI jagana mahetA] Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna tIrthavita arthAt jaina tIrthakara bhagavAnano mahAbhAratamAM ullekha zrI upendrarAya jayacaMdabhAI sAMDesarA bhAratIya sAhitya ane vaidika dharmanA sarvasaMgrahAtmaka apUrya grantha mahAbhAratamAM veda, upaniSada, sAMkhya, yoga vagerenuM rahasya bahu saraLa ane rasamaya rIte nirUpAyeluM che te vAta sarvavidita che. tevI ja rIte emAM jaina dharmanA keTalAka ghaNuM mahattvanA siddhAMto paNa saraLa rIte nirUpAyelA che. ane ema karIne tyAM je kaMI sAruM hoya te AtmasAta karavAnI ucca praNAlInuM tejasvI udAharaNa rajU karavAmAM AvyuM che. mahAbhArata, zAMtiparva (bhAMDArakara o. I. nI vAcanA) e. 316, zloka 53 thI 59 mAM nArada RSi zukadevane sanakumAre upadezela tattvavidyA upara vivecana karI samajAve che tevo prasaMga che. temAM "bhagavAna tIrthavita arthAta tIrthaMkara bhagavAne kahelA upadeza" tarIke karmanA niyama, karmabaMdha ane temAMthI mukti prApta karavA viSe hRdayaMgama nirUpaNa kareluM che, te jANavuM bahu rasaprada thaI paDaze.. anAdinidhanaM jantumAtmani sthitamavyayam / akartAramamUrta ca bhagavAnAha tIrthavit // 12-316-53 yo jantuH svakRtaistaistaiH krmbhinityduHkhitH| sa duHkhapratighAtArtha hanti jantUnanekadhA // 54 // tataH karma samAdatte punaranyannavaM bahu / tapyate'tha punastena bhuktA pathyamivAturaH // 55 // ajasrameva mohaato duHkheSu sukhsNjnyitH| badhyate mathyate caiva karmabhirmanthavatsadA // 56 // tato nivRtto bandhAtvAkarmaNAmudayAdiha / paribhramati saMsAraM cakravadbahuvedanaH // 57 // satvaM nivRttabandhastu nivRttazcApi krmtH| sarvavitsarvajitsiddho bhava bhAvavivarjitaH // 58 // saMyamena navaM bandhaM nivartya tapaso balAt / jhAlA vavaH siddhiALavAyAM kuvoyam III prANIonA zarIramAM rahelo AtmA Adi aMtathI rahita, avyaya, akartA ane amUrta che, ema bhagavAna tArthavite kahyuM che. pote karelAM karmathI kAyama duHkhI rahetuM prANI enA pratighAta mATe aneka prANIone haNe che. tenAthI bIjAM aneka (hiMsaka) kama ekaThAM kare che, ane jema rogI apathyAhArathI vadhu rogiSTa thAya che ema pharIthI (hiMsaka karmavipAkathI) duHkhI thAya che. kAyama mohamAM phasAIne, jema valoNAthI dahIM mathavAnI kriyA thAya che (valoNAne bAMdhavAmAM, mathavAmAM ane pAchuM choDavAmAM Ave che) ema e karma udaya vaDe "sukha' evI saMjJAvALAM duHkhomAM baMdhAya che, mathAya che ane To thAya che. ema saMsAramAM cakranI jema pharIne bahu vedanA pAme che. (he zukadeva !) tuM e (karma) badhamAMthI nivRtta thA, (navA) karmathI nivRtta thA, sarvavata tathA sarvajita thA, ane (saMsAranA) bhAvone tyajIne siddha thA. saMyamathI navAM ane tapanA baLathI bIjA (karma) baMdhone dUra karI aneka puruSo nibaMdha ane sukhodayI siddhine pAmyA che. A upadezamAM karmaba-dhathI nivRtta thavAnI, navAM karmathI nivRtta thavAnI ane sarvavita tathA sarvajita athata sarvatta ane jina thaIne siddha thavAnI zikSA ApavAmAM AvI che, te jaina dharmanA siddhAMta sAthe AbehUba maLatI Ave che, e spaSTa che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Quality is the keynote .. or The superiority of the texture and quality of paper is determined by the superiority of the machines used to manufacture it. The West Coast Paper Mills incorporate machinery which are modern and automatic, unique in India's Industrial development, The West Coast Paper Mills produce writing. printing and kraft varieties of paper. THE WEST COAST PAPER MILLS LTD Dandeli, North Kanara Dist. Regd Office : Shreeniwas House, Waudby Road, Bombay Phone 268241 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arhat bhagavataH sadaiva mahApratiSThA Do. bhagavAnadAsa manasukhabhAI mahetA, ema. bI., bI. esa ['yogadaSTi samuccaya'nA vidvAna vivecanakartA DaoN. bhagavAna- vAsa vidyamAna che te sugaMdhI phUla "puSTa' nimitta chedAsa manaHsukhabhAI mahetAnI tatvadarzanI lekhinIthI maharSi baLavAna nimitta che; tema A AtmA che, tene zuddha zrIharibhadrAcArya praNIta "lalitavistarA' (caityavandana AtmasvabhAvarUpa sAthe dharmanI siddhithI siddha banAvavo sUtravRtti) para " cihemavizodhinI" TIkA nAmaka viratRta che, te mATe jemAM te sAdhyadharma pragaTa vidyamAna che te vivecana lakhavAmAM AvyuM che; A " lalitaviratarA' graMthanA vivecanakartA (TIkAkartA) DaoN. bhagavAnadAsanA upoddhAtamAMthI bhagavAna siddha deva "puSTa' nimitta che, baLavAna sAbhAra udbhUta. mahAvIrazAsananI mahApratiSThA karanAro A upakArI sAdhana che ane A siddha deva puSTa AlaMbana savivecana saMpUrNa graMtha mahAvIra janmakalyANakanA pavitra dine nimitta che; A siddha devanI sevA te upAdAna zrImatI kaMcanabena bhagavAnadAsa mahetA ane jena esosiezana AtmAne upAdAnakAraNapaNe pragaTa kare che. kAryaoNpha inDiyA taraphathI pragaTa thaze. guNanA kAraNa5Ne je kArya che te anupama kAraNa -saMpAdaka "jaina yuga"]. che; arthAta koI paNa kArya karavuM hoya, temAM jeNe te "eha ahAra dUSaNa varajita tana, munijana vaMde gayA; kArya siddha karyuM hoya-pragaTa anubhavasiddha karI jIvatuM aviratirUpaka doSanirUpaNa, nivaNuM mana bhAyA." jAgatuM javalaMta udAharaNa pragaTa karyuM hoya, te kArya ja -zrI AnaMdaghanajI anupama kAraNa che; tema bhagavAnanI sakala siddhatArUpa je kArya che, te satasAdhaka bhaktajanane uttama anupama jehanA dharma anaMtA pragaTyA, je nija pariNati variyo; sAdhanarUpa thaI paDe che. ane tevA prakAre parama paramAtama jinadeva amohi, jJAnAdi guNa dariyo... bhAvitAtmA mahAgItArtha devacaMdrajI mahAmunie apUrva re svAmI." bhAvathI saMgIta karyuM che- -zrI devacaMdrajI sAdhya sAdhya dharma je mAMhI huve re, te nimitta ati puSTa; puSTa AlaMbana': puSTa nimitta siddha deva puSpa puSpa mAMhI tilavAsaka vAsanA re, navi pradhvaMsaka have A ukta samasta sAdhanamAM paNa utkRSTa evo duSTa... lagaDI. bhaktiyoga je A bhagavAna sadevanA avalaMbane sAdhya kArya guNakAraNapaNe re, kAraNa kArya anUpa; sAdhavA yogya che, te sadvarUpa viziSTa utkRSTa avalaMbana sakala siddhatA tAharI re, mAhare sAdhanarUpa... saMbhava." sAdhanano vizeSa vicAra karavAnuM atra A bhagavadbhaktimaya -zrI devacaMdrajI graMthanA prasaMgathI prApta thAya che. satasAdhakane sAdhya-sAdhavA yogya sAdhyadharma jeNe siddha karyo che, te ja iSTa sAdhya dIvAmAMthI dIvo H Adarza tevI siddhi dharmanI sAdhanAmAM satasAdhakane parama upakArI-parama je dIvo pragaTyo che temAMthI asaMkhya dIvA pragaTI upayogI 'puSTa AlaMbana -rUpa sAdhana che. bhaktaziromaNi zake che, tema jemAM paramAtmajayoti pragaTI che, temAMthI devacaMdrajI mahAmuni jene "puSTa nimitta' tarike biradAve asaMkhya AtmAo potAnI paramAtmajyoti pragaTAvI che, te ja A che. jema puSpa-kulamAM tilavAsaka vAsanA zake che. parama bhAvitAtmA zrI pUjyapAda svAmIjInuM rahI che te puSTa nimitta che, tema sAdhya dharma jemAM rahyo subhASita che ke-vATa jema dIvAne upAsI tevI che te "siddha" puSTa nimitta che. arthAta tela che tene | (dIvo) thAya che, tema bhinna AtmAne upAsI AtmA phUlanI vAsanAthI sugaMdhita banAvavuM che, te mATe jemAM te tevo para (paramAtmA) thAya che, Ama paramAtmasvarUpa 25 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArca-eprila 1960 jaina yuga sahadevanuM avalaMbana jIvane parama upakArI sAdhana thAya che, A devatatva AtmasiddhinA ane AtmazuddhinA uttama nimittakAraNarUpa-prabala puSTa AlaMbanabhUta mukhya dhArasthaMbha che. mATe A sadevanuM svarUpa mumukSu AtmAe samyapaNe jANavuM joIe. kAraNa ke deva eTale ArAdhya Adarza. jevo Adarza tevI siddhi thAya. "cAdara mAvanA tAdazI siddhiH" Adarza zuddha hoya-sata hoya to siddhi paNa zuddha hoya-sata hoya; Adarza azuddha hoya-asata hoya, to siddhi paNa tevI ja hoya. zuddhane bhaje te zuddha thAya, azuddhane bhaje te azuddha thAya; sarAgIne seve te sarAgI thAya, vItarAgIne seve te vItarAgI thAya. mATe Adarzazuddhi-ArAdhya sadevatatvanI zuddhi avazya karavI joIe. tyAre sadeva koNa? anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta sukha, anaMtavIrya e bhUta divya AtmaguNarUpa AtmAnuM parama aizvarya parama AtmapuruSArthathI Avirbhata karI, je paramezvara parama divyagatine- muktine pAmyA te sadadeva ane mamakSane iSTa-IcchavA . yogya paramottama guNagaNanuM eka dhAma hovAthI te ja ISTa. Ama jJAnAdi anaMta aizvaryasaMpanna paramezvara paramAtmA evA zuddha siddha AtmA e ja sarva sAcA AtmArthI mumukSuonA parama ArAdhya, parama ahaMtaparama pUjAuM, parama pUjya, parama upAsya iSTa deva che. ane tevA parama "ahaMta'-parama pUjA, paramapUjaya, parama ArAdhya, parama upAya, parama sevya evA je koI paNa A jagatane viSe hoya to te zrI "janadeva" ja che. jinadeva" mahAna tatvavAcaka zabda jinadeva" e parama arthagarbha zabda ja parama sUcaka che. "jina"-vitarAga e kAMI sAMkaDo saMpradAyavAcaka zabda nathI, paNa vizAla AzayavALo mahAna tatvavAcaka zabda che. paramatattvadaSTA zrImad rAjacaMdrajIe subhASita kahyuM che tema "jina sohI hai AtamA, anya hoI so karma, karma kare so jinavacana, tattvagyAnIko marma." rAgAdi sarva AMtara zatruone chatI je zuddha sahajAtma svarUpane prApta thayelA che, evA zuddha AtmA te "jina". AtmA ane karmanA sanAtana yuddhamAM karmakaTakano saMhAra karI je vijayazrI varyA che, evA kharekhara zrImad AtmavIra te ja jina, ane evA jina bhagavAna anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta sukha ane anaMta vIrya e divya AtmaguNonA svAmI thayA hovAthI e ja kharekharA "deva' che. rAgAdika sahu zatra jItyA, varI kevalathI rIjhI prItyA; zrImad sAcA jina tame cho, divya guNothI deva tame cho ...jaya jina devA ! jaya jinadevA! jaya jinadevA! deva kare che sahu tama sevA; sura nara indro stavana kare che, yogivarendro dhyAna dhare che ..jaya jinadevA ! -prajJAvabodha mokSamALA (svaracita) jinadeva rAga-dveSa-moha e mahA tridoSa sRSTino saMhAra karanAra mahAdeva vizvanI viziSTa ane zreSTha vibhUtirUpa AvA A jinadeva parama "ahaMta " arthAta vizvanI pUjAnA parama pAtra che. sarva devendro jene vaMde che ane sarva yogIndro jene dhyAve che, evA A jinadeva sarvadAne mATe sarva doSathI sarvathA rahita thayA hovAthI kharekharA "mahAdeva" che. kAraNa ke jemAM sarva doSo samAya che evA rAga dveSa ne moha e traNa mahAdoSa A mahAdeve sarvathA naSTa karyA che; ane zrI haribhakasUrijIe kahyuM che tema-jene saMkaleza upajAvanAro rAga sadAyane mATe che ja nahi, ane zamarUpI Idhana pratye dAvAnala jevo prANI pratyeno dveSa paNa che ja nahiM, ane saltAnane AcchAdana karanAro tathA azuddha cAritra karanArI moha paNa che ja nahiM, te trilokaprasiddha mahimAvALo "mahAdeva' kahevAya che." " yasya saMklezajanano rAgo nAstyeva sarvadA / na ca dveSo'pi sattveSu zamendhanadavAnalaH / / na ca moho'pi sajjJAnacchAdano'zuddhavRttakRt / trilokakhyAtamahimA mahAdevaH sa ucyate // " -zrI haribhadrAcAryajIkRta aSTaka aSTAdaza doSa rahita vItarAga jinadeva tridoSalayathI AvuM kharekharuM mahAdevapaNuM jemAM ghaTe che evA A parama niyamUrti A mahAdeva jinadeve prakAratarathI ajJAnAdi aDhAra doSane naSTa karyA che, tethI paNa teonuM devAdhidevapaNuM ghaTe che. te A prakAre :-(1) anAdi evuMAtmAnuM jJAnasvarUpa ke jenA para anaMtakALanA ajJAnaAvaraNanA anaMta thara bAjhI gayA hatA, tene A bhagavAna vItarAga deve hAra kheMcI kADhI prakaTa karyuM, ne ajJAna doSane nivRtta karyo. (2) nidrA, kha, jAmata Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga Yo. mArca-eprila 1960 ane ujAgrata e cAra dazAmAMthI ujAgara avasthA bhagavAne prApta karI; arthAta sahaja AtmasvarUpamAM akhaMDa jAgrata Atmopayogamaya parama jJAnadazA pAmelA bhagavAne nidrA doSanI AtyaMtika nivRtti karI. (3) miththAmati nAmanI je kulaTA strI A jIva sAthe anAdithI joDAyelI saMlagna hatI, tene aparAdhinI ne duHzIla vyabhicAriNI jANIne A mahAtmAe AtmagRhamAMthI bahAra kADhI mUkI; ane saparivAra samakita sAthe sagAI karI mahA mithyAtva doSane-darzanamohane kSINa karyo. (4-5-6) ane rAga, dveSa ne avirati pariNAma ke je cAritramohanA jabarajasta yoddhA hatA, te to jevI A bhagavAnanI vItarAga pariNamIti ke takSaNa bAdhA banI UDIne nAThA! (7-8-910-11-12-13) bhagavAna jyAre kSapakazreNIrUpa gajarAja para caDhyA tyAre, hAsya, ati, ti, zoka, dugaMchA, bhaya, vedodaya (kAma)-e tuccha kRSipaMkti jevA, DhIlA. mATInA DhephAM jevA doSa to bicArA kyAMya cagadAI gayA! Ama caritramohano, sarvanAza karI, niSkAraNa karuNArasanA sAgara A paramakRpALu deve jJAnAdi anaMta catuSTaya pragaTa karyuM. ane (14-15-16 -17-18) AvA A parama vItarAga prabhu trilokabaMdhu dAnasaMbaMdhI viktane-dAnAMtarAyane nivArI, parama ahiMsAdharmanA upadezadAnathI sarvajanane abhayadAna padanA dAtA thayA. lAbha saMbaMdhI vidanane-lAbhAMtarAyane nivArI, parama lAbhasarathI masta evA A prabhu, jagatane AtmalAbhamAM vidana karanArA lAbhavidananA nivAraka thayA. paMDita vIrya vaDe karIne vIrya vidanane vIryaMtarAyane nivArI A prabhu pUrNa padavIna yogI banyA. ane bhogAMtarAya-upabhogatarAya e bane vidanane nivArI A prabhu pUrNa AtmasvarUpamatArUpa bhoganA subhogI thayA. Ama ajJAnAdi aDhAra dUSaNathI rahita evA A jinadeva-vItarAga paramAtmA che, jenA ananya guNonuM saMkIrtana munijanavRMda gAya che. "aNuvidha parakhI mana vizarAmI, jinavara guja je gAve re; dInabaMdhunI mahera najarathI, AnaMdadhanapada pAve re... | ho malijina ! -zrI AnaMdaghanajI AvA parama nirdoSa guNamUrti zrImadda vitarAga devanI A prakAre svarUpa parIkSA karI, A manavizrAmI jina varanA guNa gAya che, te paNa A "dInabaMdhunI mahera najarathI '--kRpAdRSTithI AnaMdaghana padane pAme che, arthAta te paNa jinezvaratulya paramAnaMdamaya sahaja AtmasvarUpa padane pAme che. kAraNa ke "jinapada nijapada ekatA, bhedabhAva nahiM kAMI." eTale siMhane dekhIne jema akulagata siMhazizune nija svarUpanuM bhAna thAya che, tema jinasvarUpanA darzane mumukSu bhakta AtmAne "darpaNa jima avikAra" prabhunA rUpadarpaNamAM nija svarUpanuM darzana thAya che. ane eTalA mATe ja AvA parama upakArI sahajAnmavarUpI zuddha ciMtanyanA svAmI zuddha caitanyamUrtirUpa "bhAvacaitya " evA jina bhagavAnane-parama ahaMta bhagavatane AtmahitArthI mumukSuo parama bhaktibhAvathI bhaje che, ane pUje che. zuddha caitanyanA svAmI, sahajAtmasvarUpa je; mumukSu jana evA te, bhagavAna jinane bhaje. -prajJAvabodha mokSamALA (svaracita) kharekhara ahata te ja bhagavatH cha prakAranuM 'bhaga' kAraNa ke je kharekharo ahaMndu hoya te ja kharekharo bhagavata hoya ne je kharekharo bhagavata hoya te ja kharekharo ahaMta hoya, arthAta jagatane pUjAha evo jagatapUjaya hoya. A ahaMta bhagavata hovAne lIdhe ja "ahata -pUjAryuM che, arthAta bhAvaahaMtapaNuM bhagavatapaNAne AdhIna che. eTale jemAM kharekharuM paramArthasata bhagavatapaNuM che te ja ahaMta che ne te ja pUjAha bhagavata che. "bhaga saMpanna" je hoya te "bhagavata , samagra aizvayadi lakSaNavALuM 'bhaga' jene varte che te "bhagavata '. A graMthamAM kahyuM che tema "bhaga" zabdano prayoga A pat prakAramAM thAya che-"samagra * evA aizvaryanI, rUpanI, yazanI, zrInI, dharmanI ane prayatnanIema chanI 'bhaga' evI saMjJA che." eTale AtmAnuM anaMta jJAnAdi aizvarya je karmaAvaraNathI tirobhAvane pAmeluM hatuM, te je parama pujyottame apUrva AtmaparAkramathI karmaAvaraNanuM vidAraNa karI AvirbhAva pamADyuM, ane Ama sarva vibhAvanA parityAgathI AtmAnI zuddha svabhAvabhUta sakala zakti pragaTa karI je sahajatmasvarUpasvAmIe anaMta svarUpa saMpattinuM svAmIpaNuM-IzvarapaNuM * "Izvaryastha samasya, paNa vAsaH briAH | dharmasyAtha prayatnasya, SaSNAM bhaga itIGganA // " Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga mArca-eprila 196o prApta karyuM te ja Izvarane zuddha AtmArUpe-paramAtmArUpe bhajavuM e ja zreyaskara che. kAraNa ke AtmasvarUpane pAmelA zuddha AtmAmAM ja-paramAtmAmAM ja kharekharuM IzvarapaNuM-bhagavatapaNuM ghaTe che; ane ukta cha prakAranuM bhaga" A jagatamAM koIne viSe paramotkRSTapaNe prakAzamAna hoya to te tevA zuddha AtmArUpa-paramAtmArUpa ahaMta bhagavata arthAta jinezvara bhagavAnane viSe ja che. te A prakAre - aizvaryarUpa bhagaH rUpasvarUpa bhagaH yazarU5 bhamaH (1) A bhagavaMtanuM samagra-saMpUrNa aizvarya te IdrothI bhaktinamrapaNe karavAmAM Avela mahAprAtihArya vibhUtirUpa che, A aSTa mahAprAtihArya parathI A bhagavaMtonuM samagra aizvaryarUpa "bhaga" spaSTa jaNAya che. athavA prakAramaMtarathI sarva doSa-AvaraNanI hAnithI je anaMtajJAnAdi AtyaMtara aizvarya pragaTayuM te ja A bhagavaMtano AdhyAtmika mahimAtizaya pokAratuM samagra aizvaryarUpa bhaga che. (2) anuttara vimAnanA deva karatAM paNa A bhagavaMtanuM rUpa anaMtagaNuM abhirAma-parama suMdara hoya che, Ama anupama rUpasvarUpa "bhagathI' paNa A "bhagavaMta" samagra-saMpUrNa hoya che; athavA AdhyAtmika draSTithI joIe to jeNe potAnI samasta cittavRttiorUpa gopIone potAnA anupama AtmasvarUpasauMdaryathI AkaSTa karI aMtarmukha karI hatI evA A bhagavaMtanuM AtmasvarUpasauMdarya anupama che. (3) ane A bhagavaMtano yaza to--"vAstu rAvaparIvAsavarAmasamuhyuM aioyAnA prati -rAga-dveSa-parISahaupasargamAM parAkramathI samutha, kailokyaAnaMdakArI ane AkAlapratika evo samagra-saMpUrNa che. zrIrUpa bhagaH caraNa kamala kamalA vase re' (4) A bhagavaMte ghAtakarmano ucheda karavAnuM vikramaparAkrama dAkhavyuM, tethI temane kevalAloka-kevalajJAnaprakAza prApta thayo, eTale temane niratizaya parama sukhasaMpatasamanvitatA thaI, e ja A kharekharA "zrImada' bhagavAnanuM zrIrUpa "bhaga" che. A graMthamAM bhagavAnane mATe "puvarapurI" evuM eka uttama pada prayojyuM che, te parathI paNa A bhagavAnanA ananya anupama zrImadupaNAno ja bhAva vyaMjita thAya che. A upamAno biMba-pratibiMba bhAva mahAkavi haribhadrajIe atre sAMgo- pAMga dhaTAvyo che. puNDarIko jema sarva kamalajAtimAM varasarvotkRSTa che, tema A bhagavaMto puruSomAM vara purIka samAna sarvazreSTha hoI puwvarapurIko che. puNDarIko evA prakRtisuMdara-svabhAvathI suMdara che ke saudaryamUrti bhuvanalakSmI paNa tyAM AvIne nivAsa kare che ne te mana-nayana Adine AnaMdanuM Ayatana-dhAma thaI paDe che; tema atizayayoge karI A bhagavaMto evA parama suMdara che ke kevalathI Adi guNasaM56 AvIne temanAmAM nivAsa kare che, ne temanA darzanAdi AnaMdanA hetuo thaI paDe che. "surakSAtirAyathona, nivAsI TagDhaH'. A aMge kavivara zrI AnaMdaghanajIe parama suMdara ujhekSA karI che ke-he bhagavaMta! Apa zrImanA caraNakamalamAM kamalA-zrI nivAsa kare che, te samala ane asthira padarUpa paMkajane pAmara tuccha lekhI ne tamArA caraNa-kamalane nirmala sthira padarUpa dekhIne jANe tema karatI hoyanI ! Ama kamalA jenA caraNakamalamAM vase che evA he zrImad bhagavaMta! mahAro A manamadhukara tamArA zrImad caraNakamaLamAM evo mugdha banyo che, ke te suvarNamaya mesane ane iMdra-caMdra-nAgaeNdrane paNa raMka gaNI, tamArA guNa-makaraMdanA pAnamAM lIna thaI gayo che. caraNakamala kamalA vase re, nirmala thira pada lekha; samala athira pada pariharI re, paMkaja pAmara dekha... vimala jina dIThA loyaNa Aja. muja mana tuja pada paMkaje re, lIno guNa makaraMda; raMka gaNe maMdara dharA re, iMdra caMdra nArgadra...vimala." -zrI AnaMdaghanajI dharmarUpa bhagaH prayatnarUpa bhaga: anaMtavIrya bhagavaMta temaja-(5) A dharmamUrti bhagavaMtanuM dharmarUpa 'bhaga' paNa samagra che; sAzrava-anAzrava mahAyogarUpa kividha, samyagdarzanAdirUpa trividha ane dAnAdirUpa caturvidha evo A bhagavaMtono dharma paramottama hovAthI sarva prakAre A bhagavaMtonuM dharmarUpa bhaga samagra-saMpUrNa che. ane (6) A bhagavaMtonuM prayatnarU5 'bhaga' paNa samagra che. A prayatna "GramavIryasamuthaH'- parama vIryathI samutha-utpanna thayela, ekarAtrinI Adi mahApratimA bhAvano hetu ane samuddhAta-zelezI avasthAthI vyaMgyavyakta thato evo che. jeTaluM ane jevuM AtmAnuM vIrya-sAmarthya teTalo ane tevo prayatna thaI zake. A Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 bhagavaMtonuM AtmavIrya-AtmasAmarthya parama utkRSTa che, eTale A bhagavaMtono prayatna-prakRSTa yatna AtmapuruSArtha paNa parama utkRSTa che. A bhagavaMtonuM AtmavIrya parama utkRSTa che, eTaluM ja nahiM paNa parabhAva-vibhAvano sparzaleza nahiM hovAthI parama zuci-zuddha-pavitra che, tema ja kSAvikabhAve hovAthI teno koI kALe aMta na Ave evuM anaMta che. kAraNa ke A bhagavaMtanuM AtmavIrya nija AtmabhAvamAM pariNamyuM che ane nija guNavRttimAM vartanavaMta varte che. AvA anaMtavIrya bhagavaMtanuM prayatnarUpa "bhaga' paNa anaMtaguNaviziSTa parama abhuta hoya emAM pUchavuM ja zuM? anaMtavIraja jinarAjano, zuci vIraja parama anaMta re; nija AtmabhAve pariNamyo, guNavRtti vartanavaMtare... mana mohyuM." -zrI devacaMdrajI evaMbhana bhamato ja prekSAvaMtone pUjAhe Ama uparamAM vivarI batAvyuM tema samagra evA aizvarya, rUpa, yaza, zrI, dharma ane prayatna e chae prakAranuM A samagra-saMpUrNa "bhaga" evaMbhUta-evA prakAranI tathArUpa dazAvALuM jeone vidyamAna che te "bhagavaMto.' che,-"mavaMmato mane vidyAre evAM te maLavattA, tebhyo mAvo notu"--te bhagavaMtone namaskAra ho ! gvaMmUtA gva prekSAvatAM totarAH"--"evaMbhUto ja'evA prakAranI ahaMta bhagavarUpa jenI tathArUpa parama AtmadazA pragaTa che, evA ahaMta bhagavaMto ja stavAtuM hoI joI vicArI vartanArA prekSAvaMtone "ratotavya - stuti karavA yogya che. "crvamUtA purva prekSAvatAM naE#ArAH '--evaMbhUto ja '--evA prakAranI siddha dazAne je bhagavaMto prApta thayelA che, teo ja kharekhara ahaMta-pUjAuM hovAthI, prekSAvaMtone-joI vicArI vanArA vicAravaMta vivekI janone namaskArAhanamaskAra yogya che. Adikara, tIrthakara, svayaMsaMbuddha, puruSottama, puruSasiM, puruSavarapurIka, puvaragaMdhaharatI Adi sakala guNavizeSaNa jyAM avikalapaNe sAMgopAMga ghaTe che evA je A advaita bhagavaMto ziva-acalAdirUpa siddhigatisthAnane saMprApta thayA che, ane Ama evaMbhUta naye jene tathArUpa zuddha AtmArUpa zuddha cetanyamUrtimaya siddhadazA - sahajAnmasvarUpa sthiti pragaTI che-evaMbhUto ja evaMbhUta name kharekharA paramAIsat "ahaMta - vizvanI pUjAnA parama pAtra, parama pUjaya "bhagavat ' che. ata evuM te zuddha caitanyamUrti ahaMta bhagavat vivekI mumukSu AtmArthIone namaskAra karavA yogya che. kAraNa ke sarva sAcA AtmArthIono sAdhya, dhyeya, lakSa, Adarza te zuddha saha jAtmasvarUpe sthitirUpa evaMbhUta siddha dazA che. eTale evabhUta pragaTa zuddha Atmasthiti prApta thaI cUkavAthI 'jeno parama pUjya AtmasvabhAva pragaTyo che, evA A ahaMta siddha bhagavaMto ja sarva sAdhakanA parama ArAdhya, parama upAya, parama pUjaya che. ane jo ke A ahaMta bhagavaMto parata-bIjAe karelI pUjAne IcchatA nathI ane temane stuti-niMdAnuM kaMI prayojana nathI, topaNa temanI pUjAthI sAdhakanuM potAnuM AtmasiddhirUpa kArya siddha thAya che, eTale emanuM pUjana e sAdhakanA potAnA ja AtmakalyANanI vAta che, mATe te "upAsanA jina caraNanI atizaya bhakti sahita" tene atyaMta atyaMta "pUjanA to kIje re bAramA jinataNI re, jasu pragaTyo pUjaya svabhAva; parakRta pUjA re je icche nahiM re, sAdhaka kAraja dAva...pUjana. jinavara pUjA re te nija pUjanA re, pragaTe avya zakti; paramAnaMda vilAsI anubhave re, devacaMdra pada vyakti...pUjanA." -zrI devacaMdrajI "upAsanA jina caraNanI, atizaya bhakti sahita." - zrImad rAjacaMdrajI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ is STA . You look lovely & luxurious Ashok !!!!!!!!!!!!! RAYON Fabrics & VELVET : SELLING AGENTS : M/S. V. CHATRABHUJ & CO.PRIVATE LTD. M.J.MARKET BOMBAY 2. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinI bhUmikAo ku. caMdrarekhA AThamA caMdraprabha bhagavAnanA stavana dvArA sAta nayano sAdhanasiddhimAM zo saMbaMdha che te darzAvIzuM. zrI caMdraprabha jinapada sevA, hevAe je haLiyA che, AtamaguNa anubhavathI maLiyA, te bhavabhayathI TaLiyA cha-zrI. (1) have caMdraprabha bhagavAnanI sevanAno paricaya ApatAM tenuM uttama phaLa jaNAvIne duHkhono aMta karanAra caMdraprabha tIrthaMkaranI stavanA kahe che. hevA eTale cAla, rIta ke Teva. temAM je haLyA eTale ekarUpa thayA, tanmaya thayA, bhogaya anya jIvana vyApArane vIsarI AtmaguNa vizrAMti lenAra banyA che, tevA jIva bhavanA bhayathI mukta banyA che. bhava eTale deva, mAnava, naraka ane tiryaMca evI cAra gatimAM dehadhAraNa ane tRSNAne vaze zAtA-azAtAnuM vedana. yathArtha zraddhAthI svachaMda rokIne je aMtarmukha thayelA guru paramAtmAne Azare hRdayamAM rahela bhagavAna AtmAne vidhipUrvaka dhyAnano viSaya banAve te avazya asaMsArI thAya. haLavA yogya thayA eTale TaLyA ja samaje e harSanuM vacana che. je kAraNa maLe to kArya nIpaje evo vizvaniyama che. tethI arihaMtanA avalaMbane jheramAMthI amRta thAya che, zatruo mitra bane che, agni zItaLa bane che ane samudra mAtra gAyanA pagalAM jevaDo sugama banI jAya che, Ama mokSasiddhinI ahIM acUka apekSA che. dravyaseva vaMdana namanAdika arcana vaLI guNagrAmojI bhAva abheda thavAnI IhA * parabhAve niHkAmo cha-zrI(2) A sevanA cAra prakAranI che: (1) nAmasevanA (2) sthApanA sevanA (3) vyasevanA ane (4) bhAva sevanA. temAM pahelA be prakAra sugama che. have je vItarAga paramethI athavA temanA pratIka saMbaMdhe je vaMdana, namaskAra vagere pravRtti te vyavahAra naye dravyasevA thaIje aMtaraMga manovikalpa bahumAna te anusUtra naye dravyasevA thaI. have je arihaMta sAthe bhAvathI ekarUpa thavAno prayatna te dravyasevA gaNAya che. paraMtu bhAvaruci vinA dravya pravRtti te bAla lIlA samAna che. tethI paramAtmA sAthe ekAkAra thavAne lakSe pravRtti te pravRttine ja dravya pravRtti arthAta kAraNarUpa pravRtti jANavI. bhAvaseva apavAde naigama prabhuguNane saMkalpa che saMgraha sattA tulyArope bhedabheda vikalpa cha-zrI. (3) bhaktino daDhamUla thayelo saMskAra tene bhAvasevanA kahIe. sattAe to sarva chavadravya samAna che. emAM sevyasevaka bhAva nathI, vaLI koI koInA dharma letA detA nathI. paNa je saMsArI jIva anAdino aDhAra pApasthAnakanA chaMdamAM paDyo che, vibhAvabhAvathI karmavaza thaI pugalano bhikhArI banyo che, tava cUkIne mohane baMdIkhAne duHkha bhogavato baMdI banelo che, te ja kSaNe svarUpa pAmaze te kSaNe siddha paramAtmA banI jaze. A kriyA to arihaMtanA avalaMbana vinA nIpaje nahi; AvuM avalaMbane aMtaraMga pariNatithI sevyuM te kalyANanI samIpa thato jAya che. have apavAda arthAta kAraNa, arihaMta devanuM avalaMbana te AtmasAdhanAnuM kAraNa che mATe te apavAdasevanA che. tenA naya bhede sAta bheda che tethI prathama ahIM nayanI sikSepa vyAkhyA jaNAvIzuM. jyAM saMkalpa karI, Arope karIne athavA aMza siddhie paNa vastune manAya tyAM gama naya jANavo. je * haLavA amita jevo nI jAya che. mAtra gAyanA agni caka Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 32 mArca-eprila 1960 sarva vastunuM eka jAtine kAraNe sAmAnyapaNe grahaNa kare te saMgrahanaya kahIe. saMgrahanabhe vicArela vastune piTAbhede vicAre te vyavahAranaya. vartamAna avasthAne grahe paNu bhUtabhaviSyanuM lakSa kare nahi te RjusUtra naya kahevAya. je zabdanA aneka paryAyothI eka ja artha rahe te zabdanaya; paraMtu dareka paryAyano vyutpatti nimitte judo artha kahe to te samabhirUDha naya thAya. je vastuno zabdavA dharma che te saMpUrNapaNe pragaTa thAya tyAre ja je zabdavyavahAra vAM che te evabhUta naya kahevAya. jinabhadragaNi prathama cArane dravyagrAhI no kahe che jyAre aMtima traNa zabda nayone paryAyagrAhI eTale avasthAgrAhI nayo kahe che. Ama arihaMtanA guNane anusarato saMkalpa te naigamana bhAvasevanA. vaLI "huM paNa arihaMtarU5 chuM paNa sAmarthya hAla tevuM jaNAtuM nathI te viSamatA huM alpakALamAM dUra karIza." AvI buddhie jinabhakti te saMgrahanaye bhAvasaMvanA thaI. vyavahAre bahumAna jJAna nija, caraNe jinaguNa ramaNA ja prabhuguNa AlaMbI pariNAme Rjupada dhyAna maraNajI.-zrI (4) potAnA jJAna ane darzanane jinabhaktimAM phorave, anya devanI vAMchA vinA jina bhagavAnanA guNomAM manane magna rAkhe ane saraLa bhAve potAnA aMtaHkaraNane jAgRta karIne prabhunuM smaraNa akhaMDa rAkhe te vyavahAra naye apavAda bhAvasevanA thaI zabda zukala dhyAna ArohaNa samabhirUDha guNa dazame che bIya zukla avikalpa eka evaMbhUta te amane cha-zrI(5) je jIva bhAvamuninI tasvaracivALo thayo thako potAnA darzanazAnacAritrathI pRthaka vitarka sapravicAra evo prathama zukaladhyAnano pAyo sparze te zabdana apavAda bhAvasevanAno dhAraka thayo. RjusUtranI bhUmikA karatAM ahIM vizeSa tanmayatA hovAthI pratipAta eTale pAchI paDavAnI zakyatA ghaTI che. je vAre jIva dazame sUkSma saM5rAya guNasthAne Avyo ane zukladhyAnano prathama pAyo ahIM paripAkane pAmyo eTale samabhirUDha nayanI bhAvasevanA thaI. tyAre zakala dhyAnane bIje pAye eTale ekavita apravicAra dhyAnarUpa nirvikalpa samAdhine jIva varyo, tyAre sAdhanAnuM pUrNapaNuM thayuM eTale evaMbhUta nayanI sevanA thaI. A bArame guNasthAne apavAda (kAraNarU5) sevanA kahI che. have utsarga (kAryaphaLarUpa) bhAvasevanAmAM devacaMdrajI mahArAja sAta nayanuM kathana kare che. utsarga samakita guNa pragaTyo, naigama prabhutA aMze jI, saMgraha Atama sattAlaMbI | munipada bhAva prazaMse cha-zrI. (6) ahIM jeTaluM AtmadharmarUpa kArya nIpaje che tene utsargasevA kahevAya che. je kSaNe AtmAne zaMkAdi pAMca aticAra rahita sAyika AtmatatvanirNayarUpa samakita guNa pragaTa thAya tyAre eka aMze prabhupaNuM utpanna thayeluM hovAthI e nagama utsarga sevA kahevAya. jyAre te bhAvamunie jeke potAnI AtmasattA karyAvaraNagherelI che chatAM tene nirNayathI bhAsanane viSaya karI che arthAta teNe upAdAnanI saMbhALa levA mAMDI che te tenI saMgrahAye utsasevanA kahIe, ane munipadanuM sAtamuM guNasthAna prApta thayuM tyAre vyavahAranaye utsarga sevanA thaI RjusUtre je zreNI padastha, Atamazakita prakAze che, yathAkhyAta pada zabdaravarUpe zuddha dharma ullAse cha-zrI. (7) jayA ekAdaza-dvAdaza guNasthAne pahoMce che, tyAre te pahelAM tenI je dhyAnadhArAnI zreNI mAMDI hoya te RjusUtra naye phalasiddhi che ane yathAkhyAta cAritra pAmavuM te zabda naye kAryasiddhi che. bhAva sayogI ayogI zeleze. aMtimadugananya jANe jI; sAdhanatAe nija guNavyakti, teha sevanA vakhANa -zrI (8) teramuM sayogI avasthArUpa arihaMtapaNuM e phaladaSTimAM samabhirUDha jyanI siddhi che ane ayogI-paNuM e evaMbhUta nayanI siddhi che. ane je sAdhanAthI svarUpe pragaTa Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 thAya ane kapAyo nirbaLa thaI deva-saMta-zAstranA jore nirmULa thAya te sAdhana ja prazaMsanIya che. kAraNabhAva teha apavAde kAryarUpa utsarge che, AtmabhAva te bhAva, dravya pada bAhya pravRtti niHsaMge -zrI. (9) ahIM jeTalo kAraNabhAva tene apavAda zabdathI oLakhAvyo che, kAryabhAvane utsarga zabda vaDe oLakhAvyo che jeTalo aMtaraMga' mohaya te bhAva nikSepa ane jeTalI anAsaktivALI bAhya pravRtti te sarva dravyanikSeparUpa jANavI. devacaMdragaNi kahe che ke A vistArazailI pUrvAcAryo vize jANavI hoya to bRhata ka95bhALyuM ane tenA paranI TIkA avagAhI lezo. kAraNabhAva paraMparasevana, pragaTe kAraja bhAvo che, kAraja siddha kArajatAvyaya, zuci pariNAmika bhAvo cha-zrI. (10) have aMtaraMga zAMtinI zodha karanAra, bhavyanI je devabhakti, gurubhakti ane zAstrabhakita tenuM krame krame sevana karavAthI mohakSaya thatAM niyamathI kAryabhAva pragaTa thAya che. kAryasiddhi thatAM nirmala AtmajJAna prakAzI UThe che ane kAraNa dharma rahI zakato nathI. have sahajatmasvarUpa athavA pariNAmika bhAva vilase che. paramaguNI sevana tanmayatA, nizrayasthAne dhyAve che, zuddhAtama anubhava AsvAdI devacaMdra pada pAve cha-zrI. (11) - parama guNonA dhAraka arihaMta paramAtmA temanI sevanA ati durlabha che, te pAmI, temAM tanmaya thaI je potAne arihaMtarUpa oLakhI niSkalaMka AtmasvarUpa ciMtave che, te nirmaLa viSayAtIta atIdiya AnaMda pAmIne devonA caMdra tulya jinaMdranI padavI prApta kare che. CO. LTES . - ke .. :r A , * tA: 1 / ka * mo: NCT. 6 nA A karI . 6, ka ja - Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .................. .......................................... 0.000 TPith the Best Compliments of : DADHA & CO., CHEMISTS AND DRUGGISTS MADRAS 3. Tele Phone : 2610 Gram : INCREASE DADHA and CO., (Andhra): PHARMACEUTICAL DISTRIBUTORS RAMGOPAL ROAD, VIJAYAWADA 1. Tele Phone : 626 Gram : INCREASE. DADHA and Co., (Mysore): PHARMACEUTICAL DISTRIBUTORS SILVER JUBILEE PARK ROAD, BANGALORE 2. Phone : 6387 TeleGram : INCREASE Tele DADHA and CO., (Kerala): PHARMACEUTICAL DISTRIBUTORS MATTANCHERRI, COCHIN 2. Tele Phone : 965 Gram : INCREASE ........................................................ Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAMga-gaNita saMzodhana zrI mahendra jaina paMcAMganA rajata jayaMtI samAraMbhanA pramukhasthAne mArI pasaMdagI karavA sAru AbhArI chuM. bhAratamAM ApaNuM paMcAMgonA saMzodhananI carcA lagabhaga chellAM so varSathI cAle che. jaina ane vaidika dharmakRtyo bhinna hovA chatAM e baMnenI kAlagaNanA, tithi, nakSatra, vAra, mAsa, varSa vagerenI gaNita paddhati moTe bhAge samAna ja che. paMcAMgonA gaNitanuM saMzodhana karavAnI pravRtti cAle che, te jaina temaja anya paddhationA dharmakRtyone samAna rIte lAgu paDe che. jaina paMcAMganA gaNitanuM saMzodhana ghaNA samayathI jarUrI hatuM. ane zrI mahendra jaina paMcAMge" A khoTa purI pADIne jaina samAjanI moTI sevA bajAvI che. ApaNu paMcAMgomAM apAtAM vrato, utsavo, vagereno kAlanirNaya sUrya, caMdra, vagere grahonI gatine anusarIne karavAmAM Ave che. tethI A kAlanirNaya zuddha prakAre karavAne mATe gaNita paNa zuddha hovuM joIe e spaSTa che. eTale paMcAMgamAM ApavAmAM AvatA grahonAM sthAno AkAzamAM pratyakSa dekhAtAM teonAM sthAnonI sAthe barAbara maLI rahevAM joIe. A parIkSA karavA mATe bhAratamAM prAcIna kALathI khagoLanAM yaMtro banAvavAnI pravRtti cAlI AvI che. AvAM yaMtronI kRti ane teono upayoga samajAvavAnA uddezathI racAyelo, supra. siddha vidvAna AcArya zrI mahendrasUrijIno "yaMtrarAja', nAmano grantha jANIto che. jayapura, ujajaina vagere sthaLoe AvelI khagoLanI vedhazALAomAM paNa A prakAranAM yaMtro Aje ApaNe joI zakIe chIe. Aje pazcimanA khagoLanA vidvAnoe ghaNuM sUkSma yaMtro banAvyAM che teonI madadathI AkAzamAMnA grahona vedha bahu sUkSma rIte laI zakAya che. arvAcIna kALamAM banelAM A yaMtro, tema ja ApaNA prAcIna yaMtronI madadathI vedha letAM hAlanA bhAratIya vidvAnone mAlUma paDyuM ke ApaNuM vedhaparaMparA aneka * pratyakSa jyotiSa gaNitane AdhAre pragaTa thatA zrI mahendra jana paMcAMganA rajata mahotsava prasaMganuM zeTha zrI karaturabhAI lAlabhAInuM adhyakSapadethI pravacana (tA. 26-2-1960) varSothI chUTI gaI hovAthI ApaNA gaNita ane pratyakSa AkAzanI vacce ghaNuM aMtara paDI gayuM che. A aMtara pUrato sudhAro ApaNA gaNitamAM karI levo joIe. eTaluM ja nahIM, paNa bhaviSyamAM paNa grahonI gati AjanA sukSma vedhothI nakakI thayelI levI joIe, jethI AvI sthULatA bhaviSyamAM ekaThI thavA pAme nahIM. A tattvane anusarIne arvAcIna bhAratIya vidvAnoe navIna gaNitanA grantho paNa racyA che. ane teone AdhAre banAvelAM paMcAMgo paNa pracAramAM AvyAM che. jagatanI badhI mahAna vidyAonI peThe khagoLavidyA paNa sArvabhauma vidyA che, tethI koIpaNa dezakALamAMthI prApta thayela satya jJAnano svIkAra karavAmAM ApaNuM vidvAnoe kadI saMkoca karyo nathI. A jamAnAmAM anya dezonA vidvAno pAsethI ApaNane upayogI evuM kaMI paNa jJAna maLatuM hoya to teno upayoga karavAmAM ApaNuM AjanA sujJa vidvAno saMkoca karatA nathI e yogya ja che. A pramANe kAzI, baMgALa, madrAsa, mahArASTra vagere pradezonA arvAcIna vidvAnoe lagabhaga so varSathI pratyakSa paMcAMgo banAvavAnI pravRtti cAlu karI dIdhI che. A viSayamAM gujarAta anya pradezo karatAM kaMIka moDuM jAgyuM ema kahI zakAya, paNa chellA 35 varSathI gujarAtamAM paNa A pravRttinI zarUAta thaI che ane have to gujarAtamAM ekAda be apavAdo sivAya badhAMja paMcAMgo banI gayAM che. gujarAtamAM sauthI prathama pratyakSa paMcAMga vikrama saMvata 1982mAM zrI hariharabhAIe bahAra pADayuM hatuM ane te daza varSa cAlyuM hatuM. pachI temanI rAjakIya pravRttionA rokANonA lIdhe te AgaLa cAlI zakyuM nahIM, paNa e arasAmAM pUjaya muni zrI vikAsavijayajIe zrI hariharabhAInI pratyakSa gaNita paddhati emanI pAsethI jANI laIne e mujaba "zrI mahendra jaina paMcAMga"no prAraMbha karyo, jenA pacIsamA varSamAM praveza thayAno utsava Aje ApaNe UjavIe chIe. graha gaNitanuM kAma bahu kaDAkuTavALuM che. e atyaMta zramavALuM ane thakavanAruM paNa che. AvuM kAma satata 35 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga mArca-eprila 1960 36 ekadhAruM pUjya munizrI chellAM 25 varSathI karatA AvyA che ane te paNa ekale hAthe bIjA koInI paNa madada vagara emaNe karyuM che e mATe teozrI ApaNA aneka dhanyavAdane pAtra che. emaNe to niSkAma kartavyabuddhithI A kAma karyuM che. paNa je jaina samAjanI sevA arthe emaNe A pravRtti karI che tenA aMga tarIke jainonuM kartavya che ke emanA A parizramane sArthaka karavo. A paMcAMgono haju paNa vizeSa upayoga karIne ane jainasamAjamAM teno bahoLo pracAra karIne paMcAMga pAchaLa levAtA zramane vadhu sArthaka banAvI zakAya. mArA jANavA pramANe AkhA bhAratamAM jaina paMcAMga A ekaja che. Aje gujarAta ane mahArASTramAM lagabhaga badhA paMcAMgo pratyakSa gaNitavALAM thaI gayAM che. paMcAMgano upayoga dharmakatyo mATe che ema sAmAnya rIte manAya che. chatAM paMcAMgano upayoga mAtra dharma pUrato maryAdita nathI. aitihAsika kAlagaNanA paMcAMgane anusarIne ja karavAmAM Ave che. jUnAM tAmrapaTo, zilAlekho, prAcIna graMtho vageremAM Apela mitio, saMvatsaro vagereno ukela paNuM paMcAMganI madadathI ja karavo paDe che. koIpaNa sudharelA samAjane paMcAMga vinA cAlatuM nathI. bhale pachI te paMcAMga AjanA khristI, eTale aMgrejI paMcAMga jevuM saraLa hoya. arvAcIna vyavahArane mATe paNa, ochAmAM ochuM, koIpaNa prakAranAM tArIkha, mahino, ane varSa rAkhyA vinA to chUTako ja nathI. ApaNuM paMcAMga dharmakRtyo ane kAlagaNanA uparAMta bIjA keTalAka viyo Ape che. AmAM grahonI sthiti ane grahaNa jevI naisargika camatkRtio Ave che. Ama ApaNuM bhAratIya paMcAMga dhArmika ane vyAvahArika mArgadarzaka hovA uparAMta khagoLanA abhyAsanuM eka upayogI sAdhana banI rahe che. pazcimamAM hAlamAM naoNTikala AmanAka" eTale naukAzAstra mATenuM paMcAMga jevuM kArya bajAve che, evuM ja kArya khagoLanA abhyAsa mATe hAlanA bhAratIya pratyakSa paMcAMgo bajAve che. AjanA vijJAnayugamAM ApaNAM paMcAMgo khagoLa zAstranA abhyAsa mATe jeTalAM upayogI bane teTaluM e paMcAMgonuM mahattva vizeSa gaNAya. arvAcIna yuganA bhAratIya mahApuruSo bhAratIya saMskRtinA saMrakSaNane eka mahattvanuM kArya mAne che. ApaNuM paMcAMga ApaNI saMskRti anusAra ApaNo vyavahAra calAvavAnuM sAdhana che, jeno upayoga ApaNA dezanA karoDo manuSyo dararoja kare che. je loko dharmakRtyo pratye udAsIna che teone paNa sAmAjika tahevAro ane bIjAM vyAvahArika kAryo mATe paMcAMganI jarUra paDe che. jema jema samAjamAM parivartana thatuM rahe che tema tema e pheraphArone anusarIne paMcAMgomAM paNa pheraphAro thAya che. ApaNAM hAlanA paMcAMgomAM AvatI khriratI tArIkho AnuM eka udAharaNa che. khristI tArIkho bhAratIya paMcAMganuM aMga nathI, chatAM Aje khriratI tArIkha vinAnuM bhAratIya paMcAMga cAlI zake nahIM. ApaNuM paMcAMganuM mULa svarUpa AjanA karatAM ghaNuM juduM hatuM. jamAnA-jamAnAnI jarUriyAto pramANe temAM aneka pheraphAro thayA che, ane te pramANe bhaviSyamAM paNa thaze. AjanA pratyakSa paMcAMgo ApaNI prAcIna paraMparAne kAyama rAkhIne AjanI jarUriyAtono samAveza temAM kare che. temaja junA gaNitanI je sthULatAo pratyakSa avalokanathI sAbita thaI che, te sudhArIne gaNitane sUkSma banAve che. kALe kALe ApaNA prAcIna vidvAnoe paNa Ama ja karyuM che, ane ema karavuM e ApaNI paraMparA che. - vidvAno to kartavyabuddhithI potAnuM kAma karyuM ja jAya che, paNa je samAja teonI kRtionI kadara karato rahe to vidvAnone parizrama karavAmAM uttejana maLe che, teono utsAha vadhe che ane samAjane teonI vizeSa sevAno lAbha maLe che. A daSTie AjanA samAraMbhane huM AvakAruM chuM. huM IcchuM chuM ke ApaNA samAjanI koIpaNa prakAranI unnatine arthe je je loko prayatna karatA hoya teone A pramANe ja uttejana maLatuM raheze ane tene pariNAme samAjanI sarva prakAranI unnati siddha thaze. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahendra jaina paMcAMganI pUrva pIThikA sArAjA, khAsa karIne mAro ja che kAra A prasaMga ApaNane ghaNI ghaNI bAbato kahI jAya che. abhinaMdana mArA pUjaya guru mahArAja zrIvijayavallabhasUrijI mahArAjane phALe jAya che kAraNake emanI pavitra preraNA pAmIne mAro A abhyAsa cAlu thayo ane tenuM khAsa kAraNa saM. 1983mAM pUjyapAda guru mahArAjazrIjInI sAthe jayapuranI vedhazALA (maMtrAlaya) joI, je vedhazALAmAM ghaNI jAtanAM yaMtro hatAM. temAM eka moTuM lagabhaga doDha vAMbha jeTaluM yaMtra hatuM, je AcAryazrI mahendrasUrijI mahArAjagRta yaMtrarAja graMtha uparathI banAvela hatuM. te yaMtrarAja graMtha upara jayapura zahera vasAvanAra rAjA jayasiMhajIe yaMtrarAja-kArikA lakhela che, ane yaMtra kevI rIte banAvavo tenuM paNa vivecana karela che. te vedhazALA jatI vakhate uparanuM TippaNa karela hatuM, ane jyAre saMvata 1989 sane 1933 mAM pAlaNapuramAM abhyAsa zarU thayo tyAre jaina jyotiSane lagatAM jaina Agama tathA prAcIna graMtho joyA. temAM varasanI zarUAta, sUrya-candranI sthiti Adino ullekha hato. abhyAsanA niSkarSamAM jaina paMcAMga kevI rIte prasiddha karavuM? te zIrSakathI cAra lekho lakhAyA, ane vastusthiti samajAvavAmAM AvI tathA e lekho dvArA jainAcAryoe detrapratyaya (pratyakSa) gaNitano ravIkAra karyo che te samajAvavAmAM AvyuM. tyArabAda e viSayamAM AgaLa maMthana karatAM e spaSTa samajAyuM ke prAcIna itihAsane sthira karavAmAM samajavAmAM jyotiSa gaNitanI avazya jarUrIAta rahe che. ane tethI saM. 1998-I. sa. 1934 nuM comAsuM jayapura karavAno nirNaya karyo, jethI tyAM prAcIna ane arvAcIna abhyAsanAM sAdhana maLyAM. comAsA bAda atre (amadAvAda) AvavAnuM thayuM ane je jarUrIAta (paMcAMga)nI dhUna magajamAM ramatI hatI, tene pro. hariharabhAInI doravaNIthI sAkAra rUpa apAyuM. saM. 1991mAM paMcAMga taiyAra thayuM ane tenA nAmakaraNa vakhate aMtarapreraka AcAryazrI mahendrasurijInuM nAma paMcAMga sAthe joDavAmAM AvyuM. temano A yaMtrarAja graMtha jayapura tathA banArasanI jyotiSAcAryanI parIkSAmAM pAThyapustaka tarIke cAle che ane tethI prathama AvRtti A viSayanA mahAna vidvAna paM. zrI sudhAkara dvivedIjIe tenA upara TippaNu cI te graMtha banArasathI chapAvela che. mArA dareka abhyAsa AdimAM pUjya muni zrI puNyavijayajI mahArAja sAhebanI preraNAe ATalI A paMcAMga saMbaMdhInI pUrva pIThikA kahI. A paMcAMga zaru thayAne lagabhaga dasa varasa vItyA bAda Ano pracAra ghaNo ja ocho hovAthI saMdeza, janmabhUmi tathA gujarAta vidyAsabhA taraphathI bhAratIya paMcAMga nIkaLela, jene paNa gaNitanI mArAthI banatI yogya sahAya apAya che. A paMcAMgamAM je sTAnDarDa TAIma zarUAtathI ApavAmAM Avela che te junA paMcAMgonI ghaDIpaLanI muzkelI TALavA mATe atyaMta upayogI thaI paDela che tema janatAnA abhiprAyathI jaNAya che. chellA pAMca varasathI A paMcAMganuM kada vadhela che, jemAM badhA hindu vrata tathA tahevAro ApavAmAM Ave che jethI te sarva janabhogya banela che. A samAraMbhanuM mArI daSTie je mahatva che te be rIte che. eka to ApaNe tyAM paMcAMga saMbaMdhI je avyavasthita sthiti pravarte che temAM A eka adanA prayatnanuM mUlya thavAthI mAruM mana saMtoSanI lAgaNI anubhave che tema mAre kabUla karavuM joIe. A prasaMganuM bIjuM ane vizeSa mahattva to e che ke AthI jaina saMgha temaja AmajanatAnuM ApaNA dezanA lokajIvanamAM vaNAI gayela A bAbata tarapha saunuM dhyAna doravAnI eka taka sAMpaDI che. * zrI mahendra jana paMcAMganA purakAraka vidvAna paM. zrI vikAsavijayajI mahArAjanA rajata jayaMtI mahotsava prasaMganA vyAkhyAnamAMthI. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNDa ke zreSTha UnI kapar3e 3ESI A resa paDale na milsa li mi Tebamba AVAILABLE AT ALL LEADING STORES Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasannatAnuM gIta vaida mohanalAla cunIlAla dhAmI gAMdharva dezanA mahArAjA priyadarzanane cha suMdara rANIo hatI. strIne bhoganI sAmagrI mAnanArAonI AMkho atRptinA unmAdathI gherAyelI ja rahetI hoya che. eka vakhata rAjA priyadarzana citrapuranA rAjAnI rUpavatI kanyA hemAMginIne joI gayo. atRptinA unmAdathI pIDAtI AMkho mAtra camakI nahi, mAtra vyAkuLa banI nahi paNa haiyAne ya pajavavA mAMDI. rAjAnA manamAM thayuMH mArA aMtaHpuramAM je AvuM rU5 na ramatuM hoya to zmazAnamAM ne mArA aMtaHpuramAM koI taphAvata nathI. rAjAe hemAMginInA pitA samakSa kanyAnI mAgaNI A mAgaNI sAMbhaLIne citrapurano rAjA ati AnaMdita banyo. potAnI ekanI eka kanyAne Avo pratiSThita mahArAjA puNya hoya to ja maLe. teNe to tarata uttara Apyo. "mahArAja, A to mArAM ane mArI kanyAnAM ahobhAgya gaNAya. paraMtu mArA kulAcAra pramANe mAre kanyAnI ane tenI mAtAnI saMmati prApta karavI paDaze." "avastha, Apa ApanA kulAcAranuM pAlana karo." citrapuranA rAjAe prathama potAnI patnIne vAta karI. patnI prasanna thaI. tyAra pachI teNe kanyA samakSa vAta karI. kanyA ghaDIbhara vicAramAM paDI gaI...tyArapachI bolI : "pitAjI, mahArAjA priyadarzana jaina che, paNa eno mane koI bAdha nathI...ene cha navayauvanA rANI che..eTale jo mahArAjA priyadarzana mAruM gaurava jALavavAnuM ane mArI pratyeka IcchA pUrI karavAnuM vacana Ape to huM saMmata chuM." hemAMginInA pitAe rAjA priyadarzanane A vAta karI. rAjA priyadarzana dhaNI ja prasanna thayo ane bolyoH "rAjana, ApanI priya kanyA gaMdharvadezanI paTTarANI banaze, mAtra huM nahi paNa samagra aMtaHpura enI IrachAne mAna Apaze ane enI AjJAne vadhAvI leze...enuM gaurava jALavavuM ane enI pratyeka IcchA pUrI karavI e mAruM vrata banaze." mahArAjA priyadarzananuM A rIte vacana maLatAM tarata ja lagnanI taiyArI zarU karavAmAM AvI. samagra citrapuramAM lagnotsavano prAraMbha thayo. AnaMda ane ullAsanuM vAtAvaraNa khaDuM thaI gayuM. ane mahArAjA priyadarzana hemAMginIne paTTarANI banAvIne potAnA rAjayamAM AvI gayo. rUpamugdha banavuM e mAnavInI moTAmAM moTI nabaLAI che. hemAMginInA rUpamAM priyadarzana eTalo khovAI gayo hato ke te potAnuM nityakartavya paNa karI zakato nahIM...divasa rAta te rUpavatI hemAMginI pAse ja besI raheto. saMgIta, nRtya, vinoda, parihAsa, mastI ane patnIne je je vastu priya hoya te dareka vastumAM ja rAjA potAnI jAtane goThavI rahyo hato. A rIte rAjAne aMtaHpuramAM purAyelo joIne amAtyo bhAre ciMtita banyA...prajAjano paNa AzcaryamAM paDI gayA. rAjabhavanamAM AvelA jinaprAsAdamAM paNa te jato Avato nahIM. rAjaparivAranA anya sabhyo bhAre nirAzA anubhavavA mAMDyA. rAjAnI anya cha rANIo paNa ciMtAtura banI. rAjadarabAranuM kArya vilaMbamAM paDavA mAMDyuM. prajAnI phariyAdo vadhavA mAMDI. jyAre Agavo AMdhaLo bane che tyAre tenuM kaTaka kUvAmAM ja khAbake che. chevaTe amAtyoe aMtaHpuramAM saMdezA mokalavA zaru karyA... paraMtu hemAMginI amAtyonA dareka saMdezAone adhavacce ja uDAvI detI. te samajatI hatI ke strIno 39 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 puraNa parano kAbU jato rahe to strInI tamAma AzAo dhamADAnA goTA jevI ja banI jAya. strInuM sAcuM baLa puruSane bAMdhI rAkhavAmAM ja raheluM che. A rIte cha mahinAno kALa vItI gayo. rAjAnI niSkriya dazAe janagaNamAM ghero asaMtoSa ubho karyo. ane hemAMginI paNa rojanA saMdezAothI bhAre kaMTALI gaI hatI. A rojanI upAdhimAMthI mukta thavA khAtara teNe eka divase svAmIne ghaNuM ja premathI kahyuM : "priyatama, ghaNA samayathI mArA manane eka icchA mUMjhavI rahI che. je Apa pUrI karI zako to..." priye, ghaNA samayathI mUMjhavI rahelI IchA te manamAM zA mATe dabAvI rAkhI? kahe, tArI pratyeka IcchA pUrI karavAmAM huM mAruM gaurava anubhavuM chuM. bola..." "mahArAja, A rAjabhavanamAM eTalo badho kalarava che ke je bhAvathI bhAre ApanA premanI pUjA karavI joIe te bhAvathI huM pUjA karI zakatI nathI. eTale je nagarIthI dUradUra koI suMdara-manohara vana pradeza vacce ekAdo mahela taiyAra karAvo to ApaNe baMne tyAM rahIe...jIvananI kavitAmAM sadAye masta banI rahIe." "o, A to te mArA ja mananI vAta karI. ApaNe AvatI kAle ja bahAra nIkaLIzuM ane tene je sthaLa pasaMda paDaze te sthaLe tArI kalpanA mujabano prAsAda khaDo karIzuM." priyadarzane ema kahIne patnIne haiyA sarasI lIdhI. hemAMginI svAmInA haiyA para jANe lapAI gaI hatAM. kaMpaDAomAM vanavAsIo vasatAM hatAM. badhA vanavAsIo svastha, suMdara ane prazAMta jaNAtAM hatAM. A jhuMpaDAMo, nadI, maMdira, pharatI parvatamALAo vagere jeIne hemAMginInuM citta ati prasanna banI gayuM. te bolI : "priyatama, A sthaLa suMdara che, cittane pramoda ApanAruM che. ahIMthI vanavAsIone dUra karI A jhuMpaDAonA sthaLe bhavya mahela nirmANa karo. juo...sAme kevI suMdara saritA che, enA kinAre koI maMdira che. keTaluM zobhe che? havA paNa caMdananA sparzathI snigdha-saurabhavaMtI banIne vahI rahI che. A sthaLa mane ati priya lAge che." priye, tane je priya lAge te mane kadI apriya na lAge." kahI rAjAe potAno ratha vanavAsIonAM kaMpaDAMo pAse Ubho rAkhyo. jhuMpaDAMmAM rahetA vanavAsIo bahAra AvyA ane potAnA rAjAne Avelo joIne harSabharyA jayanAda karatA karatA rathanI AsapAsa UbhA rahI gayA ane rAjArANI para puSpo varasAvavA mAMDyA. vanavAsIonA AvA premapUrNa svAgatathI rAjA khUbaja harSita banyo ane bolyo : "mArA priya prajAjano, Apano premabhAva joIne mane ghaNoja AnaMda thAya che. Apane huM eka AnaMdadAyaka samAcAra ApavA Avyo chuM. A sthaLe mAre eka mahela banAvavo che eTale A5 anyatra javA mATe taiyAra thAo. huM Apane dhana ApIza ane AnAthIye uttama jamIna ApIza." rAjAe kahelA A AnaMdadAyaka samAcAra sAMbhaLIne badhA vanavAsIonA vadana parano ullAsa AthamI gayo. eka AgevAna jaNAto vRddha vanavAsI bolyo : "mahArAja, Apa to paramakRpALu cho ane prajAvatsala cho. A sthaLe ame sAta sAta peDhIothI rahIe chIe. A jhUMpaDAMomAM amArAM sukhaduHkhanAM anaMta smaraNa jIvatI kavitA samAM jaLavAyelAM paDyAM che. sAme dekhAtuM bhagavAna zAMtinAtha prabhunuM maMdira amArA prANa samAna che...A sthaLanAM pratyeka paththaro, pratyeka rajakaNo, pratyeka vRkSo, paMkhIo, pazuo ane lo amArAM jugajunA sAthIo che... Apa anyatra mahela banAvo. A to amArA janmanI ane mRtyunA visAmAnI pavitra dharatI che." bIje divase eka rathamAM besIne priyadarzana patnIne laIne nagara bahAra nIkaLI gayo. nagarathI cha koza dUra kAmavana nAmanA ati raLiyAmaNuM vana-pradezamAM teo dAkhala thayAM. e vana-pradezamAM suMdara paMkhIo kallolatAM hatAM, vividha prakAranAM pazuo hatAM, vRkSo hatAM, velIo hatI, jharaNAM hatAM. cAre dizAo prakRtinI kRpAthI sabhara ane manorama banI gaI hatI. A kAmavananI vacce eka raLiyAmaNuM medAna hatuM... medAna vacce eka prasanna yuvatI samI saritA vahetI hatI.e saritAnA kinAre eka nAnuM chatAM kalAmaya jinamaMdira hatuM ane tyAMthI thoDe dUra paMdara vIsa jhUMpaDAMo Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga mArca-eprila 1960 ratha vidAya thayo. vanavAsIo tarata saritAnA kAMThe AvelA jinaprAsAda tarapha gayA. rAjAe zAMta svare kahyuM : "mArA priya prajAjano, huM ApanI vyathA samajuM chuM. paraMtu mahArANInI IcchA A sthaLe ja mahela banAvavAnI che." vRddha vanavAsIe tarata uttara Apyo : "kSamA karaje kRpAvatAra, janatA karatAM mahAdevI nAnAM che." vanavAsInA A zabdo sAMbhaLIne gauravarNathI dIpI rahelI hemAMginInA vadana para roSanI lAlI nAcI uThI. te mRdu-gaMbhIra svare bolI: "svAmI, A sthaLe ja ApaNuM praNayajIvananI sajIva kavitA samo prAsAda banavo joIe." ema ja thaze, priye" kahIne rAjAe vanavAsIo sAme joIne kahyuM : "juo, mahAdevInI IcchA pUrNa thavI ja joIe. AjathI sAtame divase mArA mANaso ahIM Avaze ane A sthaLe virATa bhavananuM nirmANa karaze...Apa sahu te daramyAna A sthaLano tyAga karaje." "kRpAvatAra, ame A sthaLano tyAga nahi karI zakIe. amArA ArAdhya bhagavaMtane ame choDIne koI sthaLe jaI zakIe tema nathI. sAta sAta peDhIthI ame zrI jinezvara bhagavaMtanI ArAdhanA-pUjA karatA rahyA chIe. ame ene choDIne kyAMya jaI zakIzuM nahi." hemAMginIthI A zabdo sahI zakAya nahi. te tejabharyA svare bolI, "tamArA ArAdhyane paNa tame sAthe letA jaje. mahArAjanA sainiko ApanA para baLa- prayoga kare e mane priya nathI." eka vRddhA bolI : "mAtA, baLaprayoga to zatru para zobhe...saMtAna samI janatA para na zobhe! A sthaLa amAruM che. A maMdira amAruM che...A pradezanI mATI paNa amArA ja niHzvAsothI bharelI che... ane e haMmeza mATe amArAM ja raheze." "Apa A rIte ugra na bano zAMtithI vicAra karo....tamArA rAjAnA AnaMda khAtara zuM tame ATalo e bhoga nahi ApI zako?" rAjAnA jIvana khAtara amArA prANa taiyAra che... rAjAnA AnaMda khAtara ke taraMga khAtara ke enI rUpavatI rANunI ghelachA khAtara ame amArA jhUMpaDAMono nAza jevA jarAye taiyAra nathI." eka AdheDa pupa bolo. pariNAma sAruM nahi Ave." kahI rAjAe tarata ratha pAcho vALavAnI sArathine AjJA karI. sAtame divase rAjA-rANI sainyadaLa sAthe AvI pahoMcyAM. zAMta vanamAM koIne paNa upadravarUpa na thaI paDAya evA jAgaraNa sAthe zrI jinezvara bhagavaMtanI bhaktimAM ja jIvananuM maMgaLa samajanArA vanavAsI parivAro Aja vahelI savArathI cauvihAra upavAsanuM vrata laIne potapotAnI kuTiromAM sthira bhAve besI gayA hatA... mAtra bALako ja AsapAsa ramatAM dhUmatAM hatAM. dareka vanavAsInA hAthamAM navakAravALI hatI ane hRdayamAM zrI zAMtinAtha bhagavaMtanA nAmano jApa hato. rAjArANIno ratha ubho rahyo ane rAjAjJAne AdhIna thayelA eka senAnAyake bUma mArI : "dareka mANasa kuTiromAMthI potAnA sarasAmAna sAthe bahAra nIkaLI jAya." koNa uttara Ape ? badhA dhyAnamAM ja beThA hatA... hA, eka vRddha vanavAsI bALakonI saMbhALa rAkhavA khAtara jhUMpaDIo vacce AvelA nAnakaDA oTA para beTho hato. enI AsapAsa keTalAMka bALako beThAM hatAM ane kalolatAM hatAM. kazo uttara na maLatAM rAjA pote rathamAMthI nIce Utaryo ane nAnakaDA oTA pAse jaIne bolyo : mArA sainikone huM AjJA ApuM eTalIja vAra che!" vRddhe namaskAra karI kahyuM: "mahArAja, A kuTironA nAza sAthe ame amAro paNa nAza IcchIe chIe." vanavAsI, A rAjAjJA che. huM tamane mAtra eka ja praharano samaya ApuM chuM." vRddha vinamra bhAve kahyuM: "kRpAvaMta, Ape to amane sAta divasano samaya Apyo hato ane te sUryodaya pahelAM ja pUro thaI gayo che." rAjA bhAre vicAramAM paDI gayo. rANI hemAMginI paNuM rathamAMthI nIce UtarIne rAjA pAse AvI gaI hatI. te jhUMpaDAMonA mukta dvAra tarapha jatI hatI... temAM rahenArAM strIpuruSo zAMta bhAve netro baMdha karIne mALA pheravI rahyAM hatAM.. jANe koIne kazo Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 bhaya nathI...ciMtA nathI ke paravA nathI ! te bolI : "mahArAja, vanamAM vasatA mANaso pazu samAna ja jaDa hoya che. Apa sainikone AjJA karo." eka amAtya paNa sAthe Avyo hato te bolyo : "mahArAja, badhA vanavAsIo potAnA iSTadevanI ArAdhanA karI rahyA hoya ema lAge che, vaLI koI sAmuM thatuM nathI...koIe zastro paNa upADyAM nathI... kevaLa aMtaranI zraddhAnA baLe badhAM beThAM hoya ema lAge che... A5 atyAre Apano saMkalpa sthagita karI ane sainikone AjJA karazo to pariNAma viparIta Avaze ...koIpaNa sainika niHzastra mANasa para hAtha nahi UMco. karI zake." rAjAe patnI sAme najara karI. hemAMginIe kahyuM : "priyatama, A saMsArI vanavAsIo pAse zraddhAnuM koI baLa na hoya...e loko kevaLa trAguM karIne beThA che...Apa senAnAyakane AjJA karo. ? bAjumAM ubhelA senAnAyaka sAme joIne rAjAe kahyuM : balabhadra, sainikone taiyAra thavAnI AjJA Apa." kapAvatAra, sainiko potAnA dharmamAM dakSa che. teo niHzastra loko para zastra kevI rIte ugAmI zakaze ? Apa evo prabaMdha karo ke vanavAsIo zastra dhAraNa buddhinA nidhAna samA amAtye kahyuM : "mahArAja, A to Apane garva dhAraNa karavA jevo prasaMga banyo che." eTale priyadarzane prazna karyo. amAtye kahyuM: "kRpAvatAra, je rAjAnI prajA anyAya sAme avAja karI zake che, je rAjAnI prajA dharmanA baLa para vizvAsa rAkhIne mRtyu ne paNa phUla mAphaka vadhAvavA taiyAra thatI hoya che, te rAjA haMmezAM ajeya che. rANInI IrachA karatAM prajAnI IcchA keTalI mahAna ane pavitra che ? Apa ApanuM kalyANa irachatA ho to ApanI satvazIla prajA sAme mastaka namAvo.. ane dharmanuM A teja tamArA rAjamugaTamAM maNi tarIke zobhAvo." tarata hemAMginI bolI UThI: "mahArAja, Ape mane vacana ApyuM che. " hA devI, huM vacananuM pAlana avazya karIza." kahI teNe potAnI talavAra myAnamukta karI. ane sAme oTA para beThelA vRddha vanavAsInuM mastaka chedavA talavAra UMcI karI. tyArapachI pracaMDa svare kahyuM : "vanavAsI, mAtra eka ja paLa che." vanavAsI vRdhe netro baMdha karyA hatAM. tenA caherA para sumadhura ane bhavya prasannatA jhaLahaLI rahI hatI. rAjAnA prANumAM vanavAsInA vadana para ramatI prasannatAe prakAzanI eka cinagArI ApI dIdhI hatI. tenA manamAM thayuM A hAsya, A prasannatA ane A nirbhayatA e ja mAruM sAcuM dhana che. je mArA sainiko niHzastra para hAtha UMco karavA taiyAra na hoya to mArAthI zastra kema UMcakI zakAya ? janatAnuM A teja mArAthI kema haNI zakAya? ane teNe vanavAsIno ziraccheda karavA taLelI talavAra e ja paLe vRddha vanavAsInA caraNa kamaLamAM eka phUlanI mALA mAphaka mUkI dIdhI, ane pote paNa prajAnA caraNamAM DhaLI paDyo. A aNadhAryuM dRzya joIne hemAMginIe bUma mArI : "mahArAja...priyatama !" devI, huM kSatriya chuM...vacananuM mUlya samajuM chuM...meM ApeluM vacana avazya pUruM thaze. A mArA vanavAsI prajAjano che... AvA satyazIla lokonI vacce ja ApaNuM paNa eka jhuMpaDuM baMdhAze, ane ApaNA jIvanane rAjAe vRddha vanavAsI sAme joIne kahyuM: "tamArA badhA sAthIone bolAvo." "badhA potapotAnA gharamAM ja che..mahArAja !" "to sahune kaho ke zastra dhAraNa karIne baLathI dharatInuM rakSaNa kare." "mahAbAhu, baLathI koIe dharatInuM rakSaNa karyuM nathI, karI zakAya nahIM. chatAM ame zastro rAkhatA ja nathI... amAruM zastra kevaLa dharma che; amAruM baLa saritAnA kinAre virAjamAna thayelA zrI zAMtinAtha bhagavaMta che!" vRddhe kahyuM. hemAMginI bolI UThI: "Ama kAyara banIne vAta na karo. mALAo dUra pheMkI do ane tamArAM jhUMpaDAMonuM rakSaNa karavA maradAnagIthI sAme Avo." vRddha khaDakhaDATa hasI paDyo... jhUMpaDAMomAM koI prakAranI caMcaLatA jaNAtI na hatI. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 abhinaMdato e mahela gaNAze. janatAnA rakta vaDe... athavA to janatAnA nizvAsanI upekSA karIne tane prasanna karavI emAM mAruM koI gaurava nathI...tAruM paNa garava nathI." rAjAnA A zabdothI badhAe jayanAda gajavyo. jhuMpaDAomAM mALA pheravIne beThelA naranAra bahAra nIkaLavA mAMDyAM. A dazya joIne hemAMginInA prANamAM poDhelI nArI jAgRta thaI, tenA garvanuM to mardana ja thaI gayuM hatuM. amAtye mahAdevI sAme joIne kahyuM : "mA, Apa paNa A gauravanAM adhikArI bano." e ja vakhata rANI potAnA svAmInA caraNamAM DhaLI paDI ane bolI : "svAmI, Aja huM je pAmI zakI chuM te anaMta che, apUrva che, anupama che. mArA prANamAM rUpano garva hato, sattAno nazo hato. Aja mArAM nayano khulyAM che. svAmI, rAjAnI zobhA prajAnI IcchAne anusaravAmAM che. patnInI zobhA patino kalyANamAge prazasta karavAmAM che." amAtya jayanAda bolAvyo. prasannatAnuM gIta jANe sAkAra banI cUkayuM hatuM. With Best Compliments With Best Compliments from from Panalal Mohanlal Kothari | Shah Padamshi Jethabhai Dealers in Iron Importers, Exporters, Emerald Merchants & Jewellers 118, Kalbadevi Road, Bombay-2 Iron Market Bombay-9 Tel. No. 61037 Cable : PUREGREEN Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BALDOTA BROTHERS Importers, Exporters, Metals. Minerals, Spices, Seeds & Oil Merchants 43, 2nd Bhoiwada, BOMBAY, 2 (India) Imports: Non-Ferrous Metals such as Copper, Zinc, Lead, Tin, Chemicals and Lubricating Oils. Exports : Minerals Manganese Ore, Iron Ore, Chrome Ore Etc. Iron & Steel Scrap, Spices, Oils & Oil Seeds, Crude Drugs & Brass Art-Ware OOOOOOOO INQUIRIES SOLICITED Cables : COZILEAD Res : 62479 Phone : Office : 22787 ............................................................ Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAM DA lI zrI sureza gAMdhI skaMdile prakRti sAme dRSTi nAkhI ane jANe e e jIvananA anerA raMgathI raMgAI gayo. vasaMtanAM AbharaNathI AzradhaTAo chavAI gaI hatI. phAgaNanI kalagI para kesuDAnAM phUla jhUlI rahyAM hatAM ane jANe vasaMtane mugdhabhAve AmaMtrI rahyAM hatAM. kokilAne Aje jANe thAka ja lAgato nahoto. koI virahiNIno saMdezo sAMbhaLIne e jANe vihavaLa banIne chaLI UThI hatI ane savArathI ja enuM gIta cheDI rahI hatI. jaIne mAMDavA parathI samIranI laharIo madhura surabhi DhoLI rahI hatI tethI unmatta banIne bhramaro Amatema DolI rahyA hatA. yuvAna kaMdila zreNI vasaMtano A vaibhava mugdha nayane joI rahyo hato tyAM vaivanabhArathI lacI paDatI enI patnI gaMdharvadattA pAchaLathI AvIne enI bAjumAM UbhI rahI. ene vasaMtanI zobhA karatAM rakaMdilanuM rUpa pIvAmAM AnaMda Avato hato. thoDIvAra sudhI e kaMIpaNa bolI nahi. evAmAM skaMdilanI najara enA para paDI. Azcarya pAmI eNe kahyuM. "kyAranI AvI che?" "thoDI vAra thaI." mohaka smita veratAM gaMdharvadattA bolI. "tane eka vAta karavAnI hatI" skaMdile kahyuM. "bolo!" hassAthI e bolI. vasaMtapaMcamInA AgamanathI rAjAe sUravanamAM yAtrA jAhera karI che. puSkaraNI tIre rAjA-rANInA vinoda mATe ane paraspara milana ane AnaMda mATe nagaranA keTalAka kuTuMbone nimaMtravAmAM AvyA che. tuM AvIzane?" skaMdila enI sAme arthasUcaka bhAve joI rahyo. mane AvavAmAM zuM vAMdho hoI zake? jyAM tame tyAM mAro paDachAyo hoya ja." gaMdharvadattAe kahyuM, "paNuM vasaMtapaMcamInuM mAruM InAma kyAM ?" hasIne skaMdile jUInI vela parathI thoDAM phUla laI enA aMboDAmAM khosI dIdhAM. hasatI hasatI e cAlI gaI. kaMdila ane gaMdharvadattAe Rtune anukULa evA vastrAlaMkAra dhAraNa karyA. be ratha taiyAra karavAnI sUcanA agAuthI ApavAmAM AvI hatI eTale jevI gaMdharvadattA potAnI dAsIo sAthe taiyAra thaIne AvI ke tarata ja eka rathamAM kaMdila ane gaMdharvadattA, ane bIjA rathamAM dAsIo goThavAI gaI. baMne rathI bhavanamAMthI bahAra nIkaLyA ane rAjamArga parathI AgaLa vadhavA lAgyA. rAjamArga para vAhano ane mANasonI bhAre bhIDa hatI ethI nagaranI bahAra nIkaLavAmAM bhAre muzkelI thaI. skaMdilanA rathanI pAchaLa AvatA dAsIonA rathamAM gAnatAna thaI rahyuM hatuM. koI gIta cheDI rahI hatI ane bIjI Dholaka ane ghugharAthI tAla purAvI rahI hatI. - vanano mArga vividha phUlanI latAo ane AmrakuMjothI chavAyelo hato. vasaMta jANe abhisAre nIkaLI hoya ema lAgatuM hatuM. ane purajano paNa abhisAre kyAM nIkaLyA nahotA? emanA yuvAna dilamAM praNayanI caTakI hatI. saundarya jovA TevAyelI AMkho mArgamAM cAlI jatI yuvatIone jovA ane temAMthI rUpavatI koNa che e khoLI kADhavA utsuka jaNAtI hatI. badhA ratho sarovaranI sAmenA vanamAM choDavAmAM AvyA hatA. azvone lIluM ghAsa nIravAmAM AvyuM hatuM ane nirAMte vAgoLI rahyA hatA. azvapAlo ToLaTappAmAM mazagUla banyA hatA. kaMdilanA ratho tyAM ja AvIne UbhA rahyA. badhA bahAra nIkaLyA. upavanonI paraMparAnuM darzana karatAM loko dharAtA ja nahotA. sAme sarovaramAM suMdara hoDIo pharI rahI hatI. temAM eka suvarNa jevA raMganA paTathI ArachAdita hoDImAM rAjA ane rANI emanA nAnA kumArane Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena yuga mArca-eprila 1960 che laI beThAM hatAM ane vinoda karI rahyAM hatAM. vINA ane mRdaMganA sUratAla sAthe kinnarakaMDIo emanuM mohaka gAna cheDIne vAtAvaraNamAM cetana ane ullAsa reDI rahI hatI. | sarovaranI bAjumAM bhagavAna vAsupUjayanuM maMdira hatuM. loko tyAM jaIne bhagavAnanAM stutigAna gAI rahyAM hatAM. skaMdila gaMdharvadattAnI sAthe agAuthI taiyAra karavAmAM AvelA eka moTA vRkSa nIce pAtharelA Asana para beTho. thoDA vizrAma bAda emane annapAna pIrasavAmAM AvyuM. parijano sahita teo A vanabhojanano AnaMda levA lAgyA. bhojana bAda vasaMtaRtue suzobhita banAvelAM AMbA, tilaka, kurabaka ane caMpAnAM vRkSo jovAmAM skaMdila ane gaMdharvadattA mazagUla thayAM. gaMdharvadattAne e latAo ane vRkSono jarUrI paricaya paNa ApI rahyo hato, paNa gaMdharvadattAne enI dAsIo bolAvI gaI. evAmAM eka azoka vRkSa nIce skaMdile eka cAMDAla kuTuMbane joyuM. puSpamALAothI alaMkRta, caMdananA vilepanavALA, cUrNanI Ane lIdhe bhUkharA bAhu ane kapALavALA, nIlakamaLa ane mogarAnA phUlanI graMthionA AbharaNothI alaMkRta evA cAMDAlone joI skaMdilane Azcarya thayuM. temanI vacamAM eka vRddhA beThI hatI. e rinagdha kAMtivALI ane gaMbhIra lAgatI hatI. teNe AchAM vastro paheryA hatAM. A vRddhAnI najIka kALI varSanA AraMbha kALe lAgatA megharAzi jevI, AbhUSaNothI zaNagArelI dehalatAe zobhatI, saumya rUpavALI cAMDAla kanyAothI vIMTAIne eka suMdara cAMDAla kanyA beThI hatI. e cAMDAlI skaMdilane tAkI tAkIne joI rahI hatI. skaMdile ene joI ane tene thayuM ke meghavarNA vAdaLamAMthI koI apsarAnI veNInuM phUla nIce paDI gayuM che. evI ja kula jevI suMdara ane sukumAra e lAgatI hatI. cAMDAlakanyAe tene kahyuM "svAmin ! nRtyathI vasaMtapaMcamInuM abhivAdana karo !" e cAMDAlI hasavA lAgI. enI zveta daMtapaMktio hIrAnI kaNIo jema zobhI UThI. enI AMkho skaMdilane joI nAcI UThI. eNe nRtya karavA mAMDayuM. enI mohaka aMgabhaMgI ane lAsya nRtyanI mudrAomAM praNayanuM AmaMtraNa hatuM. enI sakhIo koI madhura gIta gAtI hatI ane cAMDAlI e gItanA bhAva nRtyamAM vyakta karatI hatI. enI veta kamala jevI Akho dizAomAM AnaMda bharatI hatI. hastakamalanA saMcAlanathI padmapuSpane dhAraNa karatI koI sArasapakSInI jema e nAcI rahI hatI. - A cAMDAlIne joI kaMdilane thayuM ke A cAMDAla kanyA nRtyazAstramAM pAraMgata hoya ema lAge che. te rUpALI ane vicakSaNa hovA chatAM kevaLa enI jAti dUSita che. karmanI gati kevI che ke A ratnane kevA hIna ane agocara sthAnamAM nAMkhyuM che? cAMDAlInI nRtyalIlAmAM jANe e khovAI gayo hato. AjubAjunuM kaMIja bhAna ene nahotuM. enI patnI gaMdharvadattA ene khoLatI tyAM AvI pahoMcI. cAMDAlInA rU5 ane nRtyamAM mugdha banI AjubAjunA vAtAvaraNane bhUlI beThelA patine joI tene Thapako ApavAnuM mana to thayuM, paNa ema na karI zake eTale tene roSa caDyo. gussAmAM AvI teNe kahyuM, "mugdha thaIne cAMDAlIne jotAM jANe bhAna ja bhUlI gayA cho? mArI sAme jotA paNa nathI?" skaMdila zaramiMdo banI gayo. potAnI bhUla samajAI e tene uttara ApavA jato hato tyAM gaMdharvadattA chaNako karIne cAlI gaI. cAMDAlI parathI parANe daSTi pAchI vALI skaMdila tyAMthI paDAva para gayo. saMdhyA namI gaI hatI. utsavamAM AvelAM naranArIorathamAM besIne nagara bhaNI prasthAna karavA lAgyAM hatAM. vidAyaveLAnI dhamAdhama macI rahI hatI. skaMdile ratho joDAvI gaMdharvadattAne sAthe lIdhI. badhA nagaramAM gayA. paNa e AkhA vanamArge ene pelI cAMDAlI yAda AvI. jANe vanazrImAM enuM zyAmala rU5 hasatuM hatuM. vRkSona pAnanA marmara vanimAM enuM hAsya verAI jatuM hatuM. e rAtre zayanakhaMDamAM jayAre gaMdharvadattA AvI tyAre eno roSa zamyo nahoto. chaNako karIne e bolI, tame cAMDAlI joI? hasa paNa kamaLo choDIne kAdavamAM jAya che e Aje ja jANyuM." skaMdile ene manAvavA ghaNo prayatna karyo paNa tenuM rUsaNuM cAluM rahyuM. raDatI AMkhe e zayanakhaMDanI bahAra cAlI gaI ane eka ekAMta khaMDamAM avAvaru zayyA para sUI gaI bIjA divasanI savAre skaMdila nityakarmathI paravArI peDhIe javAnI taiyArI karato hato evAmAM dvArapALa Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 47 mArca-eprila 1960 AvIne tene kahyuM, "eka strI Apane maLavA AvI che." skaMdile tene potAnA khaMDamAM laI AvavA kahyuM. kaMdile Asana para beThAM beThAM joyuM to e ja gaI sAMje joyelI cAMDAlavRddhA tenI samIpa AvI rahI hatI. najIka AvI skaMdilane praNAma karI te bolI, " putra ! tuM sukhI che. hajAro varSo sudhI jIva !" dAsIoe pAtharelA Asana para te beThI. koI paNa prakAranA saMkoca vinA e oraDAmAM cArekora dRSTi doDAvI rahI hatI. skaMdilane thayuM ke A vRddhA zuM rAjAnI kRpApAtra haze ke vinA saMkoce mArA gharamAM pravezavAnI hAma bhIDI che? e vicAramAM paDyo hato tyAM ja pelI cAMDAla vRddhAe kahyuM "bhadramukha! je kanyAne te sarovaranA utsavamAM nRtya karatI joI hatI te kanyA tane ApavAnI icchAthI huM ahIM AvI chuM. jo e tAre yogya hoya to svIkAra kara.'' kaMdilane Azcarya ane kSobha thayo. thoDIvAra vicAra karI te bolyo, "paMDito samAna varNa vaccenA saMbaMdhanI prazaMsA kare che. asamAna gotranI prazaMsA karatA nathI." cAMDAlavRddhAe kahyuM "tamAro ane amAro vaMza eka ja che." " e kevI rIte ?" skaMdile AzcaryabhAvathI pUchyuM. vRddhAe kahyuM " sura ane asura vaDe jemanAM pAdapA pUjAyelAM che evA, vaMzonA Adipravartaka bhagavAna RSabhadeva ye pAme che. temanA ja caraNanA anugrahathI jenI vimala kIrtino udaya vadhI rahyo che evo amAro vaMza paNa jya pAme che." rakaMdila vicAramAM paDI gayo. AdijIvanA pUrva puSponI paraMparAe to badhI jAtione prabodhI che. eka ja vaMzavelo parApUrvathI cAlyo Ave che. jAtie alaga evA samAnadharmIo sAthe lagnasaMbaMdha hoI zake kharo? e vicAra karato hato tyAM ja cAMDAla vRddhA bolI, "tame paraNavAnI nA pADazo to mArI putrI nIlayazA ApaghAta karaze." gaMdharvadattA jayAre e khaMDamAM pravezI tyAre cAMDAla vRddhAnA zabdo teNe sAMbhaLyA. krodha karIne eNe kahyuM, "cAlI jA ahIMthI. cAMDAlo sAthe je divase zreNIo saMbaMdha bAMdhaze tyAre dharmano lopa thayo haze ane satye vidAya lIdhI haze." cAMDAlavRddhA UbhI thaIne cAlI gaI. skaMdila ene rokI na zakyo paNa roSabharyA netroe e gaMdharvadattAne joI rahyo. A strIne roSanA agnithI bALI nAkhavA jeTalo krodha tene vyApyo hato. enuM rUdrarUpa joIne gaMdharvadattA moTe moTethI bUmo pADatI, citkAra karatI tyAMthI potAnA zayanakhaMDa bhaNI doDI gaI. e ja sAMje pharIthI pelI cAMDAlavRddhA skaMdila pAse AvI. enuM moTuM paDI gayuM hatuM. AMkhomAM AMsu hatAM. skaMdilanA pagamAM paDIne e bolI "mAro aparAdha kSamA karo. cAMDAla thaIne meM mArI putrI mATe ucca varNanA zreSThIno hAtha mAgyo e mArI bhUla thaI." skaMdila DaghAI gayo. A vRddhAe tenA marmasthAna para ghA karyo hato. eNe tenI amIrI ane meDIkulanA gaurava para DAma dIdho hato. kaMIka kSobha pAmIne eNe kahyuM : paNa tamArI putrI nIlayazA kyAM? e sukharUpa che ne?" eka ghaDI pahelAM ja eNe jhera pI jIvanano aMta ANyo." AMkhamAMthI TapakatAM AMsu lUchatI cAMDAla vRddhA bolI ane AvI hatI e ja mArge gauravathI cAlI gaI kaMdilanA hRdayamAM tophAna jAgyuM hatuM. Aje ene A bharIbharelI havelI, samRddhi, gaMdharvadattA badhuM ja tuccha lAgatuM hatuM. moDI rAta jAmI hatI chatAM ene UMdha nahotI AvatI. gharamAMthI bahAra nIkaLI rAjamArga vaTAvIne e vanapradezamAM ghUmavA lAgyo. gherA aMdhakAramAM jANe ene koI mATe moTethI bolAvI rahyuM hatuM. koI ene sAda pADI rahyuM hatuM "kaMdila ! kaMdila !" eNe pAchuM vALIne joyuM paNa tyAM koI ja nahotuM. bebAkaLA banIne skaMdile kahyuM, "cAMDAlI ! cAMDAlI ! tuM ja satya che, te ja satya che. mAnava-mAnava vacce koI bheda nathI. AdijanonuM e ja vacana che." Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TDilh Besl Compliments from Shah Construction Company Private Limited 198, Churchgate Reclamation Jamshedji Tata Road Bombay 1 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpa ane parAga bhagavAna mahAvIranA jIvananA keTalAka prasaMgo zrI ratilAla dIpacaMda desAI AkAzanI jaLabharI vAdaLI; jarA enI vAta to sAMbhaLo ! mahAsAgaranAM agAdha jaLa : kaMI keTalAM khArAM! kaMI keTalAM DahoLAM! na koInI pyAsa bujhAve! na koInAM kAma sAre! AkAzanAM sUraja tape : dharatI dhakhadhakhe; havA lAya jevI banI jAya; sAgaranAM pANI khadakhadI UThe. eve vakhate sAgarano deva koI jogI-jogaMdaranI peThe AkarAM tapa-japa Adare-potAnA aMtaranI khArAzane dUra karavA potAnI kAyAnA melane prajALI nAkhavA. kALa pAke ane sAgaradevanAM tapa phaLe. khArAza ane melanA bhArabojavALAM pANI agnimAM tapI tapIne haLavAphUla thAya, ane varALa banIne UMce UMce jAya - ko siddha jogIno jIva kAyAno bhAra tajIne UMce jAya ema. AkAzano deva rUnA pola jevI e varALone jhIlI le; jhIlI jhIlIne eno saMgharo kare; e ja AkAzanI jaLabharI vAdaLI. dharatInuM-sAgaranA khArA ne melA jaLanA badalAmAM mIThuM ane nirmala nIra pAchuM ApavAnAM enAM vrata. e poteya sukhI thAya ane AkhI duniyAne sukhI kare. enA dAne phaLa Uge, phUla khIle ane dharatI dhAnathI bharI bharI banI jAya. maherAmaNanAM motI paNa A dAnamAMthI ja nIpaje. jevI A vAdaLI evA ja AtmAnA sAdhako, avatArI AtmAo ane tIrthaMkaro : pote tare ane duniyAne tAre ! pote UMce caDe ane duniyAne UMce caDAve ! pote anaMta sukhane pAme ane AkhI duniyAne anaMta sukhane mArge dore ! evA ja hatA zramaNa bhagavAna mahAvIra H pote keTalAM AkarAM tapa tayAM, keTalAM duHkho sahana karyo ane aMtarane nirmaLa karavA kAyAne keTakeTalAM kaSTonI bhaThThImAM tapAvI! ane chevaTe, meghanA nirmaLa ane mIThAM jaLanI jema, e mahAprabhunI ahiMsA, mahAkaruNa ane mahAprajJAnAM amRta saMsArane keTalI zAtA ApI gayAM! e karuNAsAgara prabhunAM thoDAMka darzana karIe. [2] sa AvA camatkArathI! saMsAra to lobhiyA-dhutArAno khela! aNahakanuM maLe tyAM sudhI keDa vAMkI vALavAnuM mana ja koNa kare? eTale pachI dhutArAo camatkArane nAme, maMtra-taMtrane nAme phAvI jAya emAM zI navAI? camatkAre namaskArano kharo khela jAme! magadha dezamAM morAka nAmanuM gAma. gAmamAM eka pAkhaMDI raheH achaMda, enuM nAma. maMtra, taMtra ane siddhionI e kaMI kaMI vAto kare. loka to ajJAna ane aMdhazraddhALu; camatkAranI jarAka vAta sAMbhaLe ke badhuM kAmakAja mUkIne ToLe vaLI jAya; ane camatkAranI nAnI sarakhI vAtane sogaNI vadhArIne kahe tyAre ja ene AnaMda thAya! Ama vAta vAge badhe phelAI jAya. duniyAmAM duHkhiyA, rogiyA-dogiyA ane daridrano kyAM pAra che? koI tanano duHkhI, koI manano to vaLI koI dhanano! vahema, vaLagADa ane kAmaNa-maNa to jyAM juo tyAM bhaya paDyAM che! ane lobha-lAlaca ane moha-mamatAnI paNa kyAM maNa che AvuM hoya tyAM pAkhaMDInI bolabAlA. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga 50 mArca-eprila 1960 bhagavAne manamAM gAMTha vALI H saryuM! AvA camatkArathI. ane lokone sAvadhAna karIne bhagavAna tyAMthI bIje viharI gayA.' kaMcana ke- kIrtinI koI kAmanA e yogIne rokI na zakI. 15, acchedaka to kaMI kaMI raMga karato jAya: bhoLA loka to samaje ke kevo tyAgI ane kevo yogI! na thAya e karI batAvavuM e to jANe enuM ja kAma! achaMdakano dhaMdho to dhIkato cAlavA lAgyo. kALane karavuM te bhagavAna mahAvIra morAka gAme AvyA ane gAma bahAra rahyA. emanA jANavAmAM acchedakanA camatkAranI vAta AvI. emaNe joyuM ke divase sAdhu-saMta yogI thaIne raheto acchedaka rAte na karavAnAM kAmo kare che, na khAvAnuM khAya che ane zetAnane zaramAve evAM pApa Acare che. bhagavAna to karuNAnA avatAra : emane thayuM AmAM to loko DUbaze, ane achaMdaka paNa DUbaze. emanA jANavAmAM achaMdake DUbaze; kaMIka upAya karavo ghaTe. paNa emaNe joyuM ke camatkAra vagara loka nahIM mAne. bhagavAna to bhAre jJAnI : bahAranA ne bhItaranA badhAya bheda paLamAM bhAkhI de! emaNe to koInA mananI vAta kahI to koInI chAnI vAta kahI batAvI. loka to pANInA pravAha jevuM: DhALa jue tyAM doDavA lAge e to achaMdakane bhUlIne bhagavAnanI tarapha vaLavA lAgyuM. achaMda, bahu akaLAyo. ene to AkaDethI madha verAI jatuM lAgyuM. eNe bhagavAnane bhoMThA ane khoTA pADavAno prayatna karyo, bhaya batAvyo, lAlaca ApavAmAMya maNa na rAkhI. paNa bhagavAna to ekethI pAchI na paDyA. bhagavAnanA camatkAranI kaMI kaMI vAto phelAvA lAgI. paNu bhagavAna to AtmasAdhanA karavA nIkaLelA yogI; AtmAmAM paramAtmAne pragaTAvavA emaNe rAjapATa, dhanadolata ane kuTuMbakabIlo tajelAM emane to aMtaranI zuddhi sivAya bIjuM kazuM na khape. e to tarata cetI gayA: camatkArano mArga to sAcane bhUlavAno ane AtmAne khovAno mArgaH emAM to ApaNeya ThagAIe ane duniyAya ThagAya: capaTI bora sAru hIrAnI vIMTI ApI devA jevo e to khoTano dhaMdho! pahelAM AtmAne tAravo; pachI ja duniyAnA uddhArano vicAra karavo; kalyANano e ja sAco mArga. [2] du:kha to sukhanI khANa! agnimAM tapavAnuM kaSTa sahe to ja kuMdana so Taca zuddha thavAnuM sukha meLave. prasUtinI kAramI pIDAmAMthI ja mAtRtvanuM divya sukha pragaTe che. marajIvAne ja maherAmaNa motInAM dAna kare ! mahenata vagara phaLa nathI. tapa vagara AnaMda nathI. duHkha vagara sukha nathI. bhagavAna to AtmAnA kuMdanane dhamavA nIkaLyA hatA. je mArge AtmA vadhAre kasoTIe caDe e ja emano mArgaH bhale pachI e mArge jatAM game tevAM saMkaTa AvI paDe. eka vAra bhagavAne vicAryuM potAne oLakhatA hoya evA pradezomAM karavAmAM zI vaDAI? AtmAne tAvavo hoya to ajANyA pradezamAM javuM ane je du:kha AvI paDe te samabhAve sahana karavuM; to ja AtmA rAga ane SanA sANasAmAMthI chUTo thAya, ane vItarAgapaNAne pAme. bhagavAna to cAlyA lADha dezamAM. e deza paNa kevo? ane tyAMnA mAnavI paNa kevAM? bhAre durgama e deza ane bhAre ghAtakI tyAMnAM mAnavI ! mANasAI dayA ke bhaktine to koI jANe ja nahIM. vagara vAMke mAra mAre ane vagara kAraNe herAna kare ! koIke kUtarA karaDAvyA, to koIe mAra mArIne hAMkI kADhyA. khAvAnuM paNa kyAreka lupuMsU huM maLe to bahu samajavuM. bhagavAnanA zarIramAMthI mAMsa kApI letAM paNa emane AMcako na lAgato. emanA upara dhaLa uDADavI, emane nIce pADI devA e to emane mana ramatavAta ! - paNa bhagavAna to badhuM samajIne tyAM gayA hatA. e Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana yuga mArca-eprila 190 jANe mane kahetA sAme moMe cAlIne A kaSTo mAMgI lIdhAM che, pachI pAchA haThavAnuM kevuM? emane mana AvAM badhAM kacho to aMtaranI ahiMsAnI kasoTI hatI. sukhamAM to sau ahiMsaka rahe; paNa vedanAmAM, vedanA ApanAra upara pUrNa ahiMsaka bhAva rahe to ja ahiMsAno ane AtmAno sAkSAtkAra thAya. eTale kaSTonA valoNAthI kAyAnuM jema vadhAre maMthana thatuM tema Atmazuddhino amRtapo UMce Avato lAgato. bhagavAnane mana to duHkha e sukhanI khANa ja hatI. jonArAM samasamI gayAM ? hamaNAM ghaNuM jogInA mAthAmAM jhIMkAyo ane hamaNAM ja enAM soye varasa pUrAM thayAM samajo ! emane to ema paNa thayuMH sAjA thaIne pAchA ryAnA pahele divase ja sAdhu hatyAnuM A pAtaka ! kevAM khoTAM apazukana ! paNa pelAno gusso eTalo dhamadhamI uThyo hato ke koI ene vArI na zakyuM. kharekharo jIva saTosaTano mAmalo racAI gayo. paNa bhagavAna to merunI jema sAva niprakaMpa hatA. e to na kaMI bolyA, na halyA; samabhAvapUrvaka besI ja rahyA. luhAre ghaNa upADyo : A paDyo ke paDaze! yogI puruSa zAMtithI nIrakhI rahyA. luhAranI kAyA krodhathI kaMpI rahI. ane luhArano hAtha chaTakyo : je ghaNano ghA yogInA mastaka upara jhIMkAvA toLAyo hato, e luhAranA potAnA mAthA upara ja jhIMkAyo ! mAMdagInA paMjAmAMthI mAMDa bacelo bicAro luhAra krodhano koLiyo banI gayo! krodhanAM kaDavAM phaLa saue najaronajara nihALyAM. krodhanAM kaDavAM phaLa eka vAra bhagavAna vaizAlImAM samosaryA. rAjamahelamAM vasanArane have rAjamahela ke havelInI koI khevanA na hatI. vaibhava-vilAsa to emane mana beDIo jevA banI gayA hatA. ane sukhasagavaDano to emane koI vicAra ja Avato na hato. koIne agavaDa na thAya, koIne aprIti na thAya mohamAyAnuM baMdhana ADe na Ave evI thoDIka jagA maLI eTale basa. vaizAlI to kevI vaibhavazALI nagarI! temAMya bhagavAnanuM to e vatana. paNa bhekha dharIne cAlI nIkaLelAne to badhI dharatI sarakhI. bhagavAne eka luhAranA DahelAmAM utAro karyo. e pahelAno mAlika luhAra cha mahinAthI mAMdo hato. rogathI herAna thaIne e bIje cAlyo gayo hato. e sAjo thaIne potAnAM sagAM-vahAlAM sAthe Aje ja potAnI koDhamAM pAcho Avyo. ane AvatAMveMta eNe joyuM to eka maMDiyo potAnA makAnamAM Utarelo! e to ciDAI gayo mAMDa motanA moMmAMthI bacIne, sAjo thaIne, Aje ghera pAcho Avyo, tyAM pahelAM darzana A maMDiyAnAM thayAM ! kevAM moTAM apazukana ! eno gusso kAbUmAM na rahyo. e to vajanadAra ghaNuM upADIne bhagavAna tarapha doDyo. [4] A to AtmAnI zItaLatA! kaDakaDato ziyALo cAle. mAgha mahinAno daMDInI juvAnIno vakhata. TADha kahe mAruM kAma! ' hADa khakhaDI jAya, cAma phATI jAya ane lohI TharI jAya, evI kAramI TADha paDe. jANe himALo cAlIne tyAM AvI pahoMcyo. bhalabhalA baLiyAya rAMka banI jAya evI e ThaMDI! AvA ziyALAmAM eka divasa bhagavAna zAlizIrSa gAme padhAryA. sau jyAre gharavAsIne sagaDInI pAse bese tyAre bhagavAna ughADAmAM ekAMta dhyAnamAM besI gayA. jogInuM to jANe badhuM ja duniyAthI juduMH sa UMdhe tyAre e jAge; sI jame-rame ane AnaMda kare tyAre jogI upavAsa Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 AdarI vairAgyano jApa kare ! jogInA marma to jogI ja sthira bhAve, AtApanA le. enuM tapa ane dhyAna joI jANI zake evA ! bhalabhalAnA aMtaramAM bhakti jAge. bhagavAna mahAvIra to sthira Asane dhyAnamagna banI tapa ane dhyAnanA prabhAve eno karmamaLa dUra thavA gayA. jANe bahAranI badhI duniyA vIsarAI gaI; aMtaranI lAgyo; ajJAnanAM paDaLa paNa UtaravA lAgyAM. zuddhinA kaMI kaMI bheda e ukelavA lAgyA. pudagaLa parivrAjakane divyajJAna utpanna thayuM. ene to juo to jANe dhyAna dazAmAM beThelI acala brahmaloka sudhInAM vizvanAM darzana thavA lAgyAM. . pratimA ! ene to daridrane dhanabhaMDAra lAvyA jevuM thayuM. divyajJAna tyAM eka strI AvI. lAyAnI thoDIka harSaghelachA ane thoDoka garvaH pugale eNe bhagavAnane joyA. to mAnI lIdhuM ke mArA jJAnamAM badhI duniyA samAI gaI! mAre have jANavAnuM kaMI bAkI nathI rahyuM. lokone paNa are, A zuM? je darzanathI aMtaramAM bhaktinAM nIra UbharAvo joIe, tyAM A Sano dAvAnala mana paNa e mahAjJAnI banI gayA. kema pragaTyo ? ekavAra bhagavAna mahAvIra tyAM samosaryA. , , guru gautama nagaramAM bhikSA levA gayA to lokone koI juga juga jUno verano vipAka jAgyo hoya, ema e strIne bhagavAnane upasarga karavAnuM mana moDhethI emaNe pudgala parivrAjakanA divya jJAnanI vAta thaI AvyuM. sAMbhaLI. pAchA AvIne emaNe bhagavAnane sAcI vAta pUchI. ane eNe to himanI zItaLatAneya visarAve evuM TADhuM pANI laI laIne bhagavAna upara chAMTavA mAMDayuM. bhagavAne kahyuM : parivrAjakanuM jJAna adharuM che. e mAne che eTalI ja duniyA nathI. e to joI ja rahI: kevI majA! hamaNAM e jogIno joga A pANInI dhArathI dhovAI jaze, ane pudgala parivrAjaka paNa saraLa pariNAmI AtmA e cIsa pADIne nAsI jaze! DhoMgI nahIM to! hato. bhagavAnanI vAta enA kAne pahoMcI. eka jijJAsunI jema namra banIne e bhagavAnanI pAse paNa bhagavAna to kayAranA kAyAnI mAyA tajI pahoMcyo. cUkyA hatA. bhagavAne ene kahyuM : mahAnubhAva, jANyAno AnaMda kAyAnA kaSTa AgaLa rAMka bane e AtmAnAM darzana jarUra mANavo; paNa thoDuM jANIne badhuM jANyAnA na pAme. mithyAgarvamAM ajJAnane na bhUlI jAo! emaNe to A jaLa chaMTakAvane AtmAnI zItaLatAnI parivrAjakanuM aMtara UghaDI gayuM. jema vadhAvI lIdho ! e bhagavAnanA caraNomAM ja rokAI gayo. e chaMTakAvane jhIlIne bhagavAnanI jJAnajyota vadhAre tejathI jhaLahaLI rahI. dhanya re jogI ! bhalo tAro joga ! dharma kare te moTo [5]. kAkaMdI nagarInAM bhadrA zeThANI. emano sAta khoTano ekano eka dIkaro; dhanya ajJAnanA uchedanAra enuM nAma. AlabhikA nagarImAM eka parivrAjaka rahe. pugala bhAre lADakoDamAM Ucharelo. enuM nAma. bhAre tapasvI ane bhAre sAdhaka. apAra saMpattino e ekano eka svAmI, eTale hamezAM be upavAsane pAraNe be upavAsa kare; ane enA lAlana-pAlanamAM pUchavuM ja zuM? pANI mAge to dhomadhakhatA bapore be hAtha UMcA rAkhIne, vRkSanI jema ghI maLe! Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU5-guNavatI patnIo ane apAra vaibhava-vilAsamAM e sukhapUrvaka rahe che, ane putrane rAjI rAkhavA mAtA aDadhI aDadhI thaI jAya che. paNa ekavAra loDhAne pArasa sparzI gayo. bhagavAna mahAvIranI vANI dhanyanA aMtarane sparzI gaI ane vilAsamAM sadAkALa magna rahetA bhogInA manamAM vairAgyane mArge jogI thavAnI tAlAvelI jAgI UThI. pachI to vairAgyanA pUrane na mAtAnI mamatA khALI zakI, na madabharI mAnunIonI vinavaNIo rokI zakI. mitro ane sanehIo paNa mUka banIne besI rahyA. ane eka divasa dhanya, aNagAra banIne, prabhunA aMtevAsI banI gayA. vilAsI vilAsanA navA navA prakAra zodhe ema A vairAgInuM mana paNa sadA vairAgamAM AgaLa vadhavA jhaMkhatuM hatuM. dhanya aNagAra to AkarA tapane mArge AtmAne ujALavA lAgyA. saMyama lIdhe to haju nava mahinA ja thayA hatA, paNa tapanI sAdhanA eTalI ugra karI hatI ke kAyA mAtra hADacAmanA mALA jevI banIne, kAMTA jevI banI gaI hatI. eka vAra rAjA zreNike e tapasvInAM darzana karIne bhagavAnane pUchyuM: prabhu, ApanA cauda hajAra zramaNomAM dhanya aNagAra ja mahAduSkara sAdhanA karanAra lAge che. prabhunA zramaNasaMghamAM to gurugautama jevA aneka jJAnIo ane tapasvIo hatA. paNa prabhue tarata ja kahyuM : rAjanuM, tamArI vAta sAcI che. dhanya aNugAra ja sarva sAdhuomAM mahAduSkara che. sau bhagavAnanI guNagrAhaka dRSTine vaMdI rahyA ane dharma kare te moTo e paramasatyane aMtaramAM utArI rahyA. TPalhe Best Compliments from With best Compliments Shah Chunilal Fojmal from Merchants & Commission Agents CLOTH SHOP: Krishnaraj Gally M. J. Market BOMBAY-2 PEDHI : 15, Usman Manzil Khara Kuva BOMBAY-3 WELL WISHER Gram : "Roopsagar" Phone : 30263 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dhrangadhra Chemical Works Limited DHRANGADHRA, BOMBAY STATE Manufacturers of the famous 'HORSE SHOE' Brand chemicals : SODA ASH, SODA BICARB, CALCIUM CHLORIDE, and SALT now produce High Rayon-Grade Variety CAUSTIC SODA (98-99 per cent NaOH purity) Managing Agents Sahu Bros (Saurashtra) Private Limited 15-A, HORNIMAN CIRCLE, FORT, BOMBAY 1. Telegram : "SAHUJAIN" Telephone : 251218-19 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ........................................... .................... (Established 1924) National Transport Co. Proprietors: KANAYALAL & COMPANY .....000000 (Bank's Mukadams ) Branch: DBZ-S-42, Gandhidham Telephone No. 153 KUTCH, KANDLA Licensed Clearing, Forwarding and Shipping Agents to: Leading Banks, Mills and Commercial Concerns Storage & Transport Facilities Available Telephones : 26-3729 Office: Customs : 26-1804 Godown : 26-3866 Residence: 2 7481 ( 26-4118 Telegrams: "KEYBOARD" P. O. Box No. 624, Bombay 1. 63, Bombay Mutual Buliding Sir Phirozshah Mehta Road Bombay 1. ................................................................. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TPith Best Complimenls from Shree Krishna Dyes Corporation Importers of Dyestuffs & Chemicals NAVSARI CHAMBERS OUTRAM RD, FORT BOMBAY 1. (INDIA) Cable : DYEKING Phones Office : 26-3671 Branch: 28498 Resi : 84310 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvikA iMdrANI likhApita ekAdaza aMga prazasti zrI agaracaMda nAhaTA, zrI bhaMvaralAla nAhATA jaina itihAsa ke sAdhana jitane pracura rUpameM upalabdha haiM, anya kisI bhI dharma va samAja ke nahIM milte| hajAro pratimAoM para utkIrNita lekha mandira nirmAtAoM kI prazastiyAM samakAlIna likhita pramANa hone ke kAraNa mahattvapUrNa aitihAsika sAdhana mAne jAte haiM usI taraha graMthalikhita prazastiyAM bhI mahattvapUrNa sAdhana haiN| ina donoM meM aMtara kevala yahI hai ki zilAlekha prastara evaM dhAtupara khude jAte haiM evaM grantha prazastiyAM-puSpikAeM tADapatra va kAgaja patra likhI huI haiN| madhyakAlameM jaina vidvAnoM evaM zrAvakoM ne apane itihAsakI surakSA kA bahuta acchA dhyAna rakhA / jaina vidvAnoM ne prabandhoM, paTTAvaliyoM, aitihAsika kAvya, rAga, gIta Adi ke rUpa meM jaina itihAsa ke sAtha bhAratIya itihAsa ke anamola sAdhana prastuta kiye| zrAvaka samAjaneM bhI apane jAti-gotra-vaMza kA itihAsa * surakSita rakhane ke liye kulaguruoM aura bhAToM ko lAkhoM rupaye dekara vaMzavAliyAM Adi likhvaayii| sthAnoM, grAma, nagaroM ke itihAsa ke jaina sAdhana bhI pracurarUpa meM prApta haiN| tIrthamAlA, caityaparipATI, Adezapatra aura vaMzAvaliyoM dvArA bhAratake aneka choTe baDe grAma nagaroM aura tIrthoM ke itihAsa kI kaDiyAM joDate haiN| sAdhanoM kI pracuratA hote hue bhI unake saMgraha prakAzana evaM unake AdhArase suvya. sthita itihAsalekhana kA prayatna bahuta kama huA hai| ina sAdhanoM ke mahattvakI anabhijJatA ke kAraNa hajAroM phuTakara patra kUr3e karakaTa meM naSTa ho gaye / aura jo bhI baca pAye haiM unake mahattva kI aura bhI inegine vyaktiyoM kA hI dhyAna rahatA hai / AcAryoM yatiyoM evaM zrAvakoM ke pArasparika samAcAra preSaNake patroM ko yadi surakSita rakhA jAtA to na mAlUma bhAratIya itivRtta ke kitanIhI andhakArapUrNa dizAeM Alokita ho utthtiiN| granthoM kI racanA prazastiyAM to mahattvapUrNa hai hI, para unako likhAnevAloMkI prazastiyAM bhI bahuta bAra unase bhI adhika mahattva kI siddha hotI haiN| jaina granthoM kI racanA zvetAmbara samAja meM to adhikAMza vidvAna zramaNa varga kI hI hai| digambara samAja meM muniyoM kI kamI hone para zrAvakoM ne dharmapracAra evaM svAdhyAya kI bhAvanA se bahuta bar3e sAhitya kA nirmANa kiyA unameM apabhraMza aura hindI granthoM kI prazastiyAM vizeSa mahattva kI haiM / zvetAmbara granthaprazastiyoM meM gacchoM va AcAryoM kI paramparA kA vizeSa vivaraNa rahatA hai jaba ki lekhana prazastiyoM meM una pratiyoM ko likhavAne meM apanA dravyabhoga dene vAle zrAvakoM kI jAtivaMza paramparA va unake kiye hue dharmakAryoM kA mahattvapUrNa varNana pAyA jAtA hai / isa taraha graMtha racanA evaM lekhana kI prazastiyAM eka dUsare kI pUraka haiM / eka eka graMtha kI aneka pratilipiyAM huii| unameM racanA prazasti to eka hI milegI para likhane vAle muniyoM va likhAne vAle zrAvakoM kI prazastiyAM aneka milegii| isalie racanA prazastiyoM kI apekSA lekhana prazastiyoM kI saMkhyA bahuta adhika hai| pAzcAtya vidvAnoM ne jaba jaina granthoM ke vivaraNa saMgrahIta karane kA prayatna kiyA to unhone ina donoM prakAra kI prazastiyoM ke mahattva ko bhalI bhAMti phcaanaa| isake bAda jaina vidvAnoM ne bhI ina prazastiyoM ke saMgraha evaM prakAzana kA prayatna kiyA / graMtha lekhana prazastiyAM gadya aura padya, choTI aura baDI hajAroM kI saMkhyA meM prApta haiN| unameM se kaI padyabaddha prazastiyAM to zatAdhika zlokoM kI arthAt eka laghukAvya jaisI haiM / gadya prazastiyoM meM bhI kaI kaI bahuta vistRta aura mUlyavAna haiM / vizeSataH digambara graMtha bhaMDAroM meM maine hajAroM hastalikhita prazastiyAM dekhI haiM una meM graMthalekhana kI gadya prazastiyAM kAphI vistRta aura pracura parimANa meM milatI haiN| padyabaddha graMtha lekhana prazastiyAM zvetAmbara pratiyoM meM adhika milatI haiN| muni jinavijayajI ne tAr3apatrIya graMtha lekhana prazastiyoM kA eka mahattvapUrNa saMgraha prakAzita kiyA hai aura kAgaja para likhI huI padyabaddha prazastiyoM kA saMgraha bhI zIghra hI prakAzita hone vAlA hai| isa se Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 pUrva dezaviratI dharmAgadhaka samAja, ahamadAbAda kI ora se prazasti saMgraha nikalA thaa| jaisalamera aura pATaNa bhaMDAra kI sUciyAM tathA pITarsana Adi kI riporToM va jaina satya prakAza Adi patroM meM saiMkar3oM prazastiyAM prakAzita ho cukI haiM para abhI taka aprakAzita kI saMkhyA unase bahuta adhika digambara bhaMDAroM kI prazastiyAM ailaka patrAvali sarasvatI bhavana, bambaI kI riporTo, jaina siddhAnta bhavana ArAkA prazasti saMgraha, mahAvIra tIrtha anusaMdhAna samiti jayapurase prakAzita prazasti saMgraha aura vIra sevA maMdira dillI se prazasti saMgraha nAmaka graMtha prakAzita ho cukA haiM / zvetAmbara graMtha lekhana prazastiyoM meM saba se adhika aura mahattvapUrNa prazastiyAM tAr3apatrIya graMthoM kI aura usake bAda kalpasUtra kI prazastiyAM haiN| svarNAkSarI kalpasUtra prazastiyAM hamane kaI prakAzita kI haiM / svargIya nAhara jI ke saMgraha kI svarNAkSarI kalpasUtra prazasti kharatara gacchIya mAMDavagaDha ke zrAvaka jAvar3a sAha saMbandhI prazasti to 96 zlokoM kI hai / usakA aitihAsika sAra ujjaina se prakAzita vikrama patra meM prakAzita kiyA jA cukA hai| kucha zrAvakoM ne samasta AgamoM kI pratiyAM likhavA kara jJAnabhaMDAra sthApita kiye the / mahAgajA kumArapAla, vastupAla-tejapAla Adike sthApita jJAna bhaMDAroM kA to aba patA nahIM hai para bhaNazAlI gotrIya saMghapati thAharUzAha kA bhaMDAra Aja bhI jaisalamera meM vidyamAna hai| mAMDavagaDha ke Adi ke aneka zrAvakoM ne jo jJAna bhaMDAra sthApita kiye the unakI pratiyAM aneka sthAnoM meM bikhara gayIM haiN| kucha zrAvaka-zrAvikAone samasta AgamoM kI to nahIM para ekAdaza aMga sUtroM Adi pradhAna graMthoM kI pratilipiyAM karavA ke AcAryoM, muniyoM ko baharAI yA jJAnabhaMDAra sthApita kiye ve pratiyAM bhI eka sthAna meM na raha kara aneka sthAnoM va hAthoM meM calI gii| kucha prazastiyoM meM unake ekAdazAMgAdi likhAne kA ullekha milatA hai aisI hI eka prazasti isa lekha meM prakAzita kI jA rahI hai| rikta unake upadeza se zrAvaka-zrAvikAoM dvArA likhAI huI hajAroM pratiyAM jaina jJAna bhaMDAroM meM prApta hai| madhyakAlameM pratilipiyAM karake AjIvikA karanevAloM kA eka varga 'lahiyA' nAma se prasiddha huA, hajAroM lahiyoM ko jaina zrAvakone zrutabhakti ke kAraNa AjIvikA dii| jaina samAja ke sivA kisI bhI anya samAja dvArA isa prakAra lAkhoM rupaye kharca kara lekhanakalA kA utkarSa karane va lekhakoM ko AjIvikA dene kA puNya kArya nahIM kiyA gyaa| Aja bhI jaina bhaMDAra bhArata ke prAyaH sabhI prAnto meM saMsthApita haiM vaha jaina muniyoM va zrAvakoM kI zrutabhakti kA ujjvala dRSTAnta hai| puruSoM kI apekSA striyoM meM dhArmika bhAvanA prAyaH adhika hotI hai| jaina zrAvikAoM meM dhArmika kAryo meM saba se vizeSa utsAha pragaTa kiyA va yoga diyA hai| prastuta ekAdazAMga ko likhAne vAlI zrAvikA indrANI kI zruta bhakti bhI ullekhanIya hai| jJAtAsUtrakI prazasti isa prakAra hai| // prazasti // ekopi zrIkAraH suprApo neha bhAgyahInAnAM, tad dvaya yuktA jJAtiH kathaM prazaMsAspadaM na syAt 1 puM ratna ratna khAto, tasyAM jJAtau prazastaguNajAla: zrI AcavATikAbhidha gotre maMtrIza mUMjAlaH 2 tatsantAna vitAne, dharmA maja maMtrirAja zivarAja : tajAyA jani varaNU, nAmnI tatputra ratna yugaM 3 abhyudita bhAgadheyaM, dhaNapati harSAbhidhaM sudhIramya tatra maMtrIzaharSAdayitA kIkI tadudbhUtaH 4 zrIjJAti saMgha mukhya : sapta kSetrI sva vApane dakSaH maMtrI zrI mahipAla : samajani saMbaMdhi surasAla 5 zIlAlaMkRta gAtrA, poSita pAtrA ca vihitavara yAtrA zrI devaguruSu bhaktA, indrANI tatpriyA yuktA 6 tatputra cAMpasiMho dAnI mAnI dhanI ca dharmAtmA, tad dhannAkara ThAkura putrau putrI ca dharmAi 7 iti putra pautra santati sadharma parivAra parivRtA satataM naikAzca dharmakAryA nAryA sA vidadhatI jayati 8 zrImat kharatara gacche zrImajinadattasUri saitAne zrI jinabhadra mahendrA : zrI jinacaMdrAzca tatpaTTe / 9 zrutajJAna kI bhakti kA jaina graMthoM meM bar3A bhArI mahattva batalAyA hai| bhagavAna mahAvIra ke 980 varSa taka to jainAgama pradhAnatayA maukhika rUpa se paDhe va likhAye jAte the para jaba vIra saM. 980 meM devarddhigaNi kSamAzramaNa ne AgamoMko lipibaddha karavAyA usake bAda jainAcAryoM ne granthoM ko likhAne va unake saMrakSaNa kA mahattva khUba pracArita kiyA phalataH jaina muniyoM kI likhI huI lAkhoM pratiyoM ke ati Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 zrI jinasamudrasUri pravarAste tadanu jajJire guravaH tatpaTTodaya bhUdhara sahasrakiraNAH sa bhAgyabhagaH 10 saMprati te vijayante zrImajinahaMsasUri sUrIzAH tad vAcanAya vasu muni zara zazimita vatsare irSAt 11 ekAdazAMgyAH sUtrANi, pavitrANyAIte mate indrANi zrAvikA satyA sA lekhitavatItarAm 12 naMdatu zAsanametatprabhAvikAH zAsanasya nandantu pustaka lekhaka vAcaka rakSayitAropi nandantu 13 ||shubhN bhavatu // isa prazasti se vidita hotA hai ki zrI zrImAla vaMza ke AcavADiyA gotrIya maMtrI muMjAla saitAnIya dharmaputra maMtrI zivarAja hue jinakI strI varaNUkI kukSI se dhaNapati aura harSA nAmaka putra dvaya hue| maMtrIharSA kI patnI kIkI putra ke mahIpAla jaina saMgha va jJAtimeM pradhAna va sAta kSetroM meM dravya vyaya karane vAle hue unakI patnI devagurubhakta, indrANI zrAvikA thI jisake putra cApasiMha the jinake dhannAkara aura ThAkura putra tathA dharmAi nAmaka putrI thii| isa prakAra putrapautra parivAra parivRtta iMdrANI zrAvikA ne kharatara gacchanAyava zrIjinadattasUrI saMtAnIyazrIjinabhadrasUri ke praziSya aura zrIjina candrasUri ke paTTaprabhAkara zrIjinasamudrasUri ziSya zrI jina haMsasUri ke vAcanArtha se 1578 meM gyAraha aMga sUtro kI pratiyoM likhvaaii| ina meM se jJAtAsUtrakI prati jo ki abhI jaina bhavana granthAlaya kalakattA meM surakSita hai, usI kI prazasti kI nakala Upara dI gaI hai| isa prazasti meM ullikhita maMtrI muMjAla kahAM ke va kisa zAsaka ke maMtrI the, yaha prati kahAM likhAI gaI isakA ullekha nahIM kiyA hai| pATaNa ke maMtrIzvara muMjAla se ye bhinna haiM yA abhinna anveSaNIya haiN| 'jainayuga 'nI mAlikI ane tene aMgenI anya mAhitI rajIsTrezana oNpha nyujhapepara (senTrala) rulsa 1956 anvaye 1 prakAzana sthaLa : zrI jaina zvatAmbara kaoNnpharansa, goDIjI bIlDiMga, 20, pAyadhunI, kAlabAdevI roDa, muMbaI 2. 2 prakAzana samaya : mAsika 3 mudrakanuM nAma : zrI mANekalAla DI. modI rASTriyatA : bhAratIya saranAmu : zrI jaina zvetAmbara konpharansa, 20, pAyadhunI, muMbaI 2 4 prakAzakanuM nAma : zrI mANekalAla DI. modI rASTriyatA : bhAratIya saranAmu : zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, 20, pAyadhunI, muMbaI 2. 5 taMtrI- nAma : (1) zrI sohanalAla madanasiMha koThArI, bI.e., bI.koma. sI.e. (iMglaMDa) (2) zrI jayaMtilAla ratanacaMda zAha, bI. e., bI. kaoNma. (laMDana) rASTrIyatA : bhAratIya saranAmuM : zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, 20, pAyadhunI, muMbaI 2 6 mAlikanuM nAma : zrI jaina zvetAmbara konpharansa saranAmuM : goDIjI bilDiga; 20, pAyadhunI, kAlabAdevI roDa, muMbaI 2. huM mANekalAla DI. modI AthI jAhera karUM chu ke upara ApelI vigato mArI jANa ane mAnyatA mujaba taddana sAcI che. tA. 29-2-1960 mANekalAla DI. modI prakAzaka Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ W ORLD'S BEST OOOO TALC POWDER . . Imported by Maxfactors, Johnson & Johnson, Colgate Palmolive Warner Hundnuts, Etc. All over the world Locally consumed by all the Textile, Paper & Rubber Mills and sundry consumers Manufactured by 0000000000 The Jaipur Mineral Development Syndicate Private Ltd. The Udaipur Mineral Development Syndicate Private Ltd. The Associated Soapstone Distributing Co. Private Ltd. ...... JAIPUR (Rajasthan) (Distributors all over the world) Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgAmI adhivezana ke pramukha zrI narendra siMha jI siMghI (paricaya). kalakattA nivAsI zrI narendrasiMhajI kA janma baMgAla prAnta ke murzidAbAda jille ke ajImagaMja meM sana 1910 meM huA thaa| ve svargastha svanAmadhanya bAbU bahAdurasiMhajI siMdhI ke suputra haiN| zrI narendrasiMhajI ke pitAmaha zrI DAlacandajI siMdhI kalakattA ke eka pramukha vyavasAyI the| satyapriyatA, sUkSma prajJA va asIma dhairya-tInoMkA unameM apUrva samAveza thaa| saccaritratA va satyapriyatA ke kAraNa baMgAla ke eka suprasiddha prAmANika vyApArI ke rUpa meM unhoMne viziSTa khyAti prApta kI thii| sana 1901 meM jaba kalakatte meM jUTa velarsa esosiezana kI sthApanA huI, taba Apa hI usake sarvaprathama sabhApati banAye gye| zrI narendrasiMhajI ke pitA svanAmadhanya zrI. bahAdurasiMhajI siMghI kA janma sana 1885 meM huA thaa| ApakA vivAha murzidAbAda ke suprasiddha rAya lakSmIpatasiMha bahAdura kI pautrI zrImatI tilaka sundarI se huA thaa| Apane ucca zreNI kI zikSA prApta kI thii| ApakA svabhAva bar3A sarala aura milanasAra thaa| ___ Apane apanI kAryakuzalatA se apane pitAjI ke vyavasAya ko aura bhI samRddha bnaayaa| pitAjI kI vyavasAya sambandhI parikalpanAoM ko kAryasvalpa pariNita kiyaa| Apane di jUTa belarsa esosiezana kA sabhApatitva bhI svIkAra kiyaa| Apako purAnI kArIgarI kA behada zauka thaa| purAnI kArIgarI kI kaI aitihAsika vastueM, jaise sikke, citra, mUrti, hastalikhita grantha Adi kA apane yahAM bahumUlya saMgraha kiyaa| isa saMgraha ne Aja hindustAna meM mahattvapUrNa sthAna prApta kiyA hai| Apane apane pitAjI kI jaina sAhitya viSayaka apUrNa abhilASA kI pUrti bhI kii| unhone jaina paNDita zrI sukhalAlajI va muni zrIjinavijayajI jaise asAdhAraNa vidvAnoM ko apane sahaja vidyA-prema se AkRSTa kiyaa| kavi samrATa ravIndranAtha ke zAMti-niketana volapUra meM Apane siMghI jaina vidyApITha kI sthApanA kI, jisameM jaina dharma ke suprasiddha vidvAna aura purAtatvajJa zrI jinavijayajI AcArya ne kAma zurU kiyA aura isI ke phalasvarUpa bhAratIya vidyA bhavana bambaI se prakAzita siMghI jaina granthamAlA upalabdha hai| isa graMthamAlA meM jaina Agamika, dArzanika, sAhityika aitihAsika, vaijJAnika, kathAtmaka ityAdi vividha viSaya sambandhI zAstroM aura purAne hastalikhita granthoM kA nUtana saMzodhanAtmaka sAhitya kA prakAzana huA aura aba bhI unake suputroM ke protsAhana se cAlU hai| isa graMthamAlA meM prAyaH 4 lAkha rupayA kharca huA hai| ___ saMvata 1996 meM bambaI meM honevAlI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa ke vizeSa zatrujaya adhivezana aura paMjAba ke gujarAnavAlA gurukula ke chaThaveM adhivezana ke bhI Apa sabhApati rahe / Apa zrI jaina bhavana kalakattA ke saMsthApaka bhI the| Apane zrI jaina dharma pracAraka saMsthA kI sana 1936 meM sthApanA kI aura svargavAsa hone taka usakA sabhApatitva karate rhe| isa saMsthA dvArA tana-mana-dhana se jaina dharma ko phira se pUrvI bhArata kI sarAka zrAvaka jAti meM punarjIvita karane kI bharasaka ceSTA karate rhe| jaina vidvAnoM aura risarca vidyArthiyoM ko bhI pUrNa sahAyatA va protsAhana diyaa| bAbU bahAdurasiMhajI siMghI meM vividha viSaya grAhiNI pratibhA thii| ve jisa viSaya ko pakaDate the, cAhe vaha darzana ho, sAhitya ho, itihAsa ho, sthApatya, mUrtikalA, yA citrakalA ho, usake hRdaya taka pahuMce vinA nahIM rahate the| zrI narendrasiMhajI siMghI kA vidyArthI-jIvana bahuta hI saphala rhaa| sana 1931 meM Apane bI. esasI. parIkSA meM Apako jiyolojI Anarsa meM prathama sthAna prApta huaa| isa saphalatA ke kAraNa kalakattA vizvavidyAlaya kI suprasiddha 'jubilI skAlarazipa' jo ki Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 bI. e. va bI. esasI. Anarsa parIkSAoM ke bhinna-bhinna viSayo meM prathama sthAna pAne vAle chAtroM meM se sirpha prathama bAraha chAtroM ko milatI hai, Apane prApta kii| sana 1933 meM ema. esasI. (jiyolojI) kI parIkSA meM mI Apane prathama zreNI meM prathama sthAna prApta kiyaa| Apako 'kalakattA vizvavidyAlaya svarNapadaka' prApta huaa| sana 1934 meM Apane bI. ela. kI parIkSA pAsa kii| ApakA vivAha sana 1926 meM AgarA nivAsI zrIyuta bAbU pannAlAlajI pATanI kI suputrI zrImatI aMgUrI devI se huaa| bAda zrI narendra siMhajI apane pitA ke vyApAra vyavasAya meM bhAga lene lge| apanI vaijJAnika buddhi ke kAraNa thor3e hI dinoM meM isa kAma meM bhI Apane kuzalatA prApta kI evaM 'jhagarAkhaNDa koliyarIja li.', 'DAlacanda bahAdurasiMha' va 'siMghI sansa li.' ke menejiMga DAyarekTara bane evaM unheM uttarottara samRddha banA rahe haiN| Apane udyoga va vyApAra vyavasAya ke vibhinna kSetroM meM unnati kI hai evaM nyU iNDiyA TUlsa kampanI nAmaka audyogika kArakhAnA bhI sthApita kiyaa| ___ apanI vyavasAya viSayaka yogyatA ke kAraNa Apa 'iNDiyana cembara Apha kAmarsa', 'iNDiyana mAiniMga pheDarezana Apha iNDasTriyala eplAyarsa' kI kAryakAriNI samitiyoM ke sadasya banAye gye| Apa sana 1957-59 varSa ke 'iNDiyana mAiniMga pheDarezana' ke sabhApati cune gaye / bhArata sarakAra ne ApakI kAryadakSatA aura nipuNatA ke kAraNa 'kola kAuMsila Apha iNDiyA' ke sadasya bhI niyukta kiyA hai| isa kameTI para deza ke pUrNa koyalA udyoga kA bhAra hai / madhya pradeza sarakAra ne bhI Apako 'madhyapradeza ilekTrisiTI borDa' kA sadasya niyukta kiyA hai| Apa 'bhAratIya jiyolAjikala mAiniMga meTalarjikala sosAiTI' ke upa-sabhApati haiM evaM agasta sana 1960 meM DenmArka meM hone vAlI antarrASTrIya jiyolAjikala konpharansa meM usa sosAiTI ke pratinidhi hokara bhAga leNge| saphala vidyArthI jIvana va vyavasAya-kuzalatA ke sAthasAtha sArvajanika hita kI dRSTi bhI ApameM pUrNarUpeNa vidyamAna hai| prArambha meM Apane apane janma-sthAna ko hI sArvajanika pravRtti kA kSetra banAyA va apanI amUlya sevAoM ke kAraNa sana 1936 se 1945 taka Apa 'jiyAgaMja hAI skUla' ke maMtrI va sana 1936 se 1944 taka lAlabAga 'murzidAbAda' ke AnararI majisTreTa rhe| sana 1943 ke baMgAla ke bhayaMkara durbhikSa kAla meM murzidAbAda jile meM ApakI dAnazIlatA, udAratA evaM sevAeM itihAsa ke sunahare pRSToM meM likhI jAtI hai| siMdhI parivAra ne aDhAI lAkha rupaye kI hAni sahana karate hue dAnazIlatA kA paricaya diyaa| ina lokahitakara pravRttiyoM ke alAvA rAjanaitika, sAmAjika, dhArmika va zikSaNasaMbaMdhI pravRttiyoM meM bhI Apa bhAga lete haiN| apanI udAra dRSTi ke kAraNa sana 1945 meM Apa baMgAla lejisleTiva aseMblI ke sadasya (ema. ela. e.) cune gye| Apa a. bhA. osavAla mahAsaMmelana ke maMtrI, suprasiddha siMdhI pArka melA ke koSAdhyakSa va jiyAgaMja sivila ivAkyuezana rilIpha kameTI ke maMtrI rahe haiN| 'zrIpatasiMha kaoNleja, jiyAgaMja ke Apa saMsthApaka maMtrI the va use apanI dakSatA se unnata banAkara ke supurda kiyaa| Apa sana 1946 meM kAzI hiMdu vizvavidyAlaya ke korTa ke sadasya bhI cune gye| bambaI ke bhAratIya vidyA bhavana ke Apa saMcAlaka samiti ke sadasya hai| jaina samAja ke to zrI siMghIjI pramukha AmevAna netA haiN| Apane 'zrI jaina bhavana' kalakattA ko pitAjI ke 15001 rupayoM ke atirikta 10 hajAra rupaye diye haiN| Apa isake sthAyI TrasTI haiN| aneka varSoM taka maMtrI va koSAdhyakSa rahe aura abhI bhI isake sabhApati hai| zrI sammeta zikhara tIrthadhAma ke maMdiroM kA jIrNoddhAra ho rahA hai, usake saMpUrNa kArya kI prazaMsanIya rUpa se sucAru vyavasthA kara rahe haiM, jisake liye saMpUrNa jainajagata AbhArI rhegaa| isa samiti ko Apane 11001 ru. kA candA diyA hai| Apa murzidAbAda jaina saMgha ke bhI sabhApati hai| Apa jaina mahAmaNDala ke upAdhyakSa bhI hai| sva. bAbU bahAdurasiMhajI siMghI ne jisa siMghI jaina granthamAlA kI sthApanA 'bhAratIya vidyA bhavana' bambaI meM kI thI usakA kharca zrI. narendrasiMha siMghI apane jyeSTha bhrAtA ke sAtha saMyukta rUpa se calA rahe hai| isa granthamAlA ke nimitta bAbU bahAdurasiMhajI kI mRtyu ke bAda prakAzana kA kAma Age jaisA hI cAlU hai isa granthamAlA ke tattvAvadhAna meM 45 grantha nikala cuke haiM, jisameM kaI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 Agamika, dArzanika, sAhityika, aitihAsika, vaijJAnika, kathAtmaka, ityAdi vividha viSaya saMbaMdhI zAstro aura prAcIna hastalikhita granthoM kA nUtana saMzodhanAtmaka sAhityika prakAzana huA hai| isake alAvA aura bhI aneka dhArmika va zikSaNa sambadhI saMsthAoM meM Apane udAratApUrvaka dAna kiyA hai| Apane apane nivAsa sthAna siMghI pArka meM 'zrI bahAdura siMhajI siMghI bhAratIya sthApatya zilpa niketana' kI sthApanA kI haiN| pUrvI baMgAla se Ae hue udvAstuoM ke lie anna, vasa va jala kI vyavasthA ke lie mI Apane kharca kiyaa| apane svargIya pitA ke nikaTa mitra prasiddha jaina vidvAnoM ko apane vidyAprema se zrI narendrasiMhajI ne AkRSTa kiyA hai| pitAzrI ke bahumUlya sikke, citra, mUrti, hastalikhita grantha Adi kA sArA saMgraha Apa hI ke pAsa hai| isa saMgraha ko prakAza meM lAne va ina viSayoM ke viziSTa vidvAnoM ko use adhyayana karane kA avasara dene kA prabandha bhI kiyA jA rahA hai / isa saMgraha ke kaI sikke, mUrtiyAM va citra to aise haiM, jo anyatra aprApya haiM / saMgraha ke prAcIna sikkoM kI saMkhyA kaI hajAra hai, jinameM grIka, kuzANa, gupta, paThAna, mugala Adi sAmrAjya do sirpha svarNa mudrAoM kI saMkhyA 2000 se bhI adhika hai| chatrapati zivAjI jina pannoM kI rAma sItA 'vajana aMdAz2a 200 rattI', lakSmaNa 'vajana aMdAja 200 rttii'| bharata va zatrughna kI mUrtiyoM kI pUjA kiyA karate the, ve saba Apake saMgraha meM hI haiM / ina mUrtiyoM ke alAvA chatrapati dvArA pUjita eka hIre kA zivaliMga bhI Apake pAsa haiN| saMgraha meM mANikya kI gaNezajI kI mUrti, samrATa jahAMgIra ke nAma se aMkita lAlar3I ke maNi va zAhajahAM bAdazAha ke nAma se aMkita pannA kI takatI bhI hai / sone para sundara bhIne ke kAma vAlI aneka prAcIna cIjeM-anamola hAthI dAMta kI purAnI mUrtiyAM bhI isa saMgraha meM haiN| anyatra aprApya parsiyana, mugala, rAjaputa kAMgaDA, pahADI, Adi zailI ke prAcIna citroM kA samAveza bhI isa saMgraha meM hai| prAcIna citrita granthoM meM kaI parsiyana grantha aise hai jisameM zahAjahAM auraMgajheba AdI bAdazAhoM ke hastAkSara va muhara hai| bAdazAha auraMgajeba jisa kurAna ko par3hate the, vaha bhI isa saMgraha meM hai| jaina citrita granthoM meM eka zrI zAligrAma caritra hai jisameM samrATa akabara va jahAMgira kI sabhA ke prasiddha citrakAra zAlivAna dvArA aMkita 32 citra hai| isa grantha kA lekhana va citraNa vikramI saM. 1681 dvitIya caitra zudi zukravAra tadanusAra eprila 1 jUna 1625 I. ko samrATa jahAMgira ke rAjya meM samApta kiyA thaa| saMgraha meM kaI prAcIna tAmrapatra bhI hai| yaha saMgraha vizva ke nAmI saMgrahoM meM se eka hai| dUra dezAntara se vidvAn va suprasiddha loga isa saMgraha ko avalokana karane ke lie Ate haiM evaM isakI hArdika prazaMsA karate haiN| zrI siMghI jI kI tarapha se bhI vidvAnoM evaM videziyoM ko isa saMgraha kI vastuoM kA adhyayana karane ke lie pUrNa sahayoga aura suvidhAeM dI jAtI haiN| kalA tathA sthApatva zilpa sambandhI sAmaMjaSya jJAna meM Apa apane svargIya pitAzrI se anuprerita hue haiN| zrI pAvApurI jala mandira kI cahAradIvArI evaM zrI sammeta zikharajI ke ToMka va mandirI kA jIrNoddhAra aura punarnirmANa kA kArya Apake isa tIvra kalAtmaka jJAna kA paricAyaka hai| kATana sTrITa, kalakattA sthita zrI jaina mandira ko makarAne evaM kArIgarI ke kAma se sundara rUpa dene kA uttaradAyitva Apako sauMpA gayA hai| zrI narendrasiMhajI siMghI kA pArivArika jIvana sukhI evaM samRddha hai| ApakI dharmapatnI zrImatI aMgUrIdevI eka susaMskRta buddhimatI eva sudakSA gRhiNI haiN| ApakI sadbuddhi, caturatA evaM ucita parAmarza se zrI siMdhI jI ko apane kArya aura jIvana meM apUrva sahAyatA milatI hai| Apa ke do putra va cAra putriyAM haiN| Apake parivAra ke sabhI vyakti susaMskRta, sarala svabhAva ke evaM kartavya nipuNa haiN| Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Nu For competitive prices-reliable services, impressive ranges- quick deliveries contact Radheshyam Shambhunath Import-Export Chandra Chowk 6th Lane, M. J. Market BOMBAY 2. India Pioneers In Export Of Indian Textiles Specialise in export of Grey, Dyed, Sheetings 28" to 92", Bleached longcloth, Mulls, Prints, Poplins, Satins, Bed tickings, Coating, Furnishing cloth, Drills Flannelettes, Canvas, Blankets, Towels, Dusters, Yarns, Handloom etc., etc. Importers of Dyes, Chemicals, Yarns and textile piece goods. Codes used : Bentley's First Edition, A.B.C. 6th Edition, ACME Commodity and Phrase. Cable Address : EMGEECLOTH BOMBAY 2 Telephone:20962 & 38323 Nu . . 4 weweee Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LORD MAHAVIRA'S ANUDHARMIKA CONDUCT Shri Dalsukh Malvapia It is an established fact that Mahavira's parents were the followers of Lord Parsva, the 23rd Tirthankara of the Jainas. It is also a fact that there were some of the followers of Parsva who did not accept Mahavira as their tirthankara in the beginning but later on accepted his authority. As regards Mahavira himself, we know from the tradition that he was the last tirthankara of this age. It means that he must have followed the tradition of Parsva. In this note, I propose to discuss some of the references to the effect that he followed the old tradition. Acharanga, the oldest amongst the Jaina literature clearly refers to Mahavira's anudhammiya conduct in these words: jo cevimeNa vattheNa pihissAmi tasi hemaMte / se pArae AvakahAe eyaM khu aNudhammiyaM tassa 1. 9. 1. gAthA 2 The word anudhammiya is explained in churni as gatanugata, meaning thereby the traditional law. This meaning of the word aNudhammiya i.e. traditional law' is supported by other textual references also:1 'kAsavassa aNudhammacAriNo' sUtrakR0 1.2.2.25 2 'eso'Nudhammo iha saMjayANaM / ' sUtrakR. 2.6.41 3 'eso'Nudhammo iha saMjayANaM / ' sUtrakR. 2.6.35 In all these references the word aNudhamma-anudharma - means the traditional Law.' The meaning of the word aNudhammiya will be quite clear from the following discussion of Nisitha Churni :__'aNAiNNA' NAma aNAsevitaM ti buttaM bhavati / te ya samvehiM titthayarehiM goyamAdihiM ya gaNadharehiM AdisaddAto jaMbUNAmamAdiehi AyariehiM jAva saMpadamavi aNAiNNA teNa kAraNeNaM te vajjaNijjA / __"Aha-to kiM jaM jiNehiM aNAiNNA to eyAe ceva ANAe vajjaNijjA / omityucyate / louttare je dhammA te annudhmmaa| kimuktaM bhavati ! jaM tehiM gurUhiM ciNaM cariya AceSThiyaM taM pacchimehiM vi aNucariyanvaM / jamhA ya evaM tamhA tehiM palaMbA Na seviyA pacchimehiM vi Na seviyavvA / ato te vjjnnijjaa| evaM aNudhammiyA bhvti|" gatha 4855. See also Brihatkalpa-gatha 995. The word anudharmita is not found in Sanskrit Dictionary but Pali Dictionary mentions anudhammatA (Anguttara Vol. 2, p.46) and gives its meaning:-lawfulness, conformity to Dhamma. The word anadhamma is also found in Pali having its meaning :-conformity or accordance with the law, consistency etc. The word dha-mAnudhammatA is also used in Pali. The meaning of it is the major and minor Dhamma. If we consider the meaning of all these words then we can say that the word anudhammiya of Acharanga means that Lord Mahavira acted according to law and so the Commentators are 65 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca-eprila 1960 right in explaining it as the traditional conduct. While explaining the word anudhammiya Silanka the commentator of Achararga says :anupazcAddhArmikam anudhArmikam aparairapi tIrthakRdbhiH samAcIrNamityarthaH / tathA cAgamaH-se bemi-je ya aIyA je ya pahupannA je ya AgamessA arahaMtA bhagavaMtA je ya pabvayanti je ya pavvaissanti savve te sovahidhammo desianvotti kaTu titthadhammayAe esA aNudhammiyatti egaM devadUsamAyAe pabaiMsu vA pavvayaMti vA pavvaissanti va garIyastvAt sacelasya dhrmsyaanyaistthaagtaiH| ziSyasya pratyayAccaiva vastraM dadhe na lajjayA // Here it is clear that the word 877 a means the traditional conduct. It is clearly said in the text that Mahavira had a cloth, but it was not used for the covering of his body. So the question is: then why did he keep the cloth with him ? The answer is given by the word '37TTI i.e. in keeping a cloth he only followed a tradition. And what was that tradition? The commentator has quoted an Agama which means that it is a tradition that every tirthankara keeps a devadusa-devadusya at the time of his pravrajya. It is clear that though it was of no use to him still he kept it only to follow a tradition. We know from the Buddhist text Mahavagga (1. 1. 12) that it was customary for a novice to keep uttariya on his skandha at the time of pravrajya. It seems that this was the custom which was followed by Mahavira by keeping Devadusya on his skandha. We know from the Buddhist texts that nigganthas were having only one sataka. This should be that one Sataka which was customarily kept by them at the time of pravrajya. They did not accept other than this, that is why they are called by the Buddhistata fon This tradition was explained later by Acharyas in such a way that it became almost unbelievable on the one hand when they said that devadusya was given by Indra at the time of pravrajya. And on the other hand the Svetambara Acharyas found in it the proof of their sacala dharma, though it is quite clear that it was not used by Lord Mahavira and that after 13 months he was without any cloth. So we can say that keeping a cloth at the time of pravrajya has nothing to do with sacela or acela dharma but only it was a custom which was followed by Mahavira. Though at heart he was not in favour of keeping any cloth whatsoever, he simply kept it in order to follow the tradition. So we see that when it was removed from his person, he did not care to ask for other. The secondary meaning of the word anudhamma is anukAladhamma according to Charni, which means that this was done so that the others coming later may follow him. This meaning of the word is also possible because whenever a tradition is followed by a great man it is to be taken as to be followed by others also in the time to come. We know from other sources that Parsva and his followers were using clothes and were not naked. So it is possible that though Mahavira of his own accord wanted to be a naked monk, he had to keep a cloth at the time of his pravrajya to follow the tradition of the Parsva's sangha. This seems to be the reason why the word 39 is used 1 This was possible because of the word Deva in Devadusya. Really speaking it means only uttarAya, pAlA in Hindi. Because of its high price it was called devadusya. It was called az also, see Argavijja p. 160. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yuga mArca 1990 for his conduct of keeping a cloth at the time of his pravrajya. Later when he became a powerful monk it was quite possible for him to leave that traditional cloth and innovate entire nakedness in his sangha. Mahavira's anudharmita is not restricted to the traditional conduct only but is extended to the traditional preaching also. This is testified by the following reference: "avihiMsAmeva pavae aNudhammo muNiNA paveio" ETO . 3. . Pr "This is the traditonal Law preached by the Muni that one should follow Non-violence." Here the commentator explains the word anudhama as: mokSaM pranyanukulo dharmo'nudharmaH . But it should mean traditional law when we certainly know that the nonviolence is the traditional law for the Jains. There are certain things and places which are prohibited for the Jaina monks because of their possessing life. And life is so subtle a thing that each and everybody is not competent to know its existence or non-existence. In view of this fact one has to obey the ule of prohibition even though there may be no life in those things and places where there is possibility of life. In view of this fact Lord Mahavira, knowing 'ully well due to his omniscience that the tilas which were offered to him had no life, the water of a certain pond had no life and a certain place was fit for removing the refuse of the body, did not make use of those things. This was because he had to follow a tradition knowing fully well that if he would accept those things his followers would follow him and thereby he would be a cause to the break of that tradition. There was a danger of life of his followers in not accepting those things, still he was not ready to break the tradition. This incidence is narrated in Nishitha Bhasya Gathas 4855-4859 and also in Btihatkalpa Bhasya Gathas 995-1000. So all these references show clearly that Lord Mahavira had sufficient regard for the old traditional laws which he nherited from Parsva's Sangha and also establish the existence of the Jaina tradition prior to Mahavira himself. S HEHE DEBUT SEARCH HOY AHWA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE PODAR MILLS LIMITED BOMBAY-1. Manufacturers of : GREY DRILLS, SHIRTINGS, DHOTIES, LONGCLOTHS, LEOPARDS ETC. Famous for QUALITY AND DURABILITY Managing Agents PODAR SONS PRIVATE LIMITED Podar Chambers 109, Parsee Bazar Street, Fort, BOMBAY-1 Telegrams : "PODARGIRNI" Telphones : Office : 259261 (7 Lines) Mills : 40149 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Telephone : 39138 Telegram : " CHANDMUKH' TPith Best Compliments from CHANDANMAL LALCHAND Cloth Merchant and Commission agent 15, Osman Manzil, Parsigalli, BOMBAY, 3. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .................................................................. With Best Pompliments from BRIGHT BROTHERS PRIVATE LIMITED 156, A, TARDEO ROAD BOMBAY 7 .......... Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .................... . . . . . With Best Compliments From 000000000000000 Golcha Properties Private Ltd. ...................... Controlling GOLCHA CINEMA, DELHI MARATHA MANDIR, BOMBAY ... ............................................................... Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAmbara ejyukezana baoNrDa goDIjI bilDiMga, pAyadhunI, muMbaI naM. 2 sujJazrI: zrI jaina zvetAmbara ejyukezana borDa jaina dharma ane samAjanA zreyArthe dhArmika zikSaNa pracAranI dizAmAM je sevA bajAvI rahela che tenI saMkSipta mAhitIsvarupa A nivedana rajU karatAM AnaMda thAya che. Apane vidita che ke zrI jaina zvetAmbara konpharansanA saMvat 1965 mAM punAmAM maLela sAtamA adhivezanamA vyAvahArika ane dhArmika keLavaNInA pracAra mATe ejyukezana baoNrDanI sthApanA karavAmAM AvI itI. ekAvana varSanA A samaya daramyAna A saMsthAnA pracArAdithI aneka sthaLoe dhArmika zikSaNa mATe pAThazALAo athavA kanyAzALAo astitvamA AvI che, jemAM vipula saMkhyAmAM bALaka-bAlikAo jIvananA tattvasvarupa dhArmika zikSaNa levA prerAyAM che. ane A rIte saMsthAnI mukhya pravRtti dhArmika zikSaNa pracAra para kendrita thayelI che. varSoM agAu baoNrDanA prayAsathI pAThazALAomAM paddhatisara dharmazikSaNa apAya te hetuthI eka abhyAsakramanI yojanA ghaDavAmAM AvI, jemAM pUjya muniyoM ane vidvAnonI doravaNIe mukhya bhAga bhajavyo. A 24 dhoraNa yukta abhyAsakrama bALakathI mAMDI vRddha strIpuruSane dhArmika jJAna mATe upayogI che. atyAre bhAratanA bhinna bhinna pradezonI lagabhaga 125 nAnI moTI pAThazALAomAM A abhyAsakrama cAlu che. tadanusAra dara varSe baoNrDa taraphathI yunivarsiTInA dhoraNe lekhita parIkSAo levAya cha, jeno lAbha Azare 2000 vidyArthIo le che ane temAM uttIrNa thanArane ru. 2255] sudhInAM InAmo ApavAnI yojanA karavAmAM Avela che. A pravRtti vikasAvavAnI khUba jarura che. Aje pAThazALAo ane kanyAzALAonI saMkhyA vatI rahI che ane temAM ekasarakhA abhyAsakramanI yojanA karavAnI jarura upasthita thaI che. tenI sAthe dhArmika zikSaNa mATenA pustako nUtana zailIthI lakhAvI prasiddha karAvavAnA kAryane paNa pUrato avakAza che. borDa atyAre yunivarsiTInA dhoraNe lekhita parIkSAo laI pramANapatro ane InAmo Ape che. temAM uttIrNa thanArane dhArmika zikSaNa kSetramA zikSaka ke zikSikA tarIke mAnya rAkhavAmAM Ave che. e eka mahattvanI siddhi lekhI zakAya. paNa jyAM sudhI saMgIna bhaMDoLa na hoya tyAM sudhI A kAryane vikasAvavAmAM ane tenI sAthe saMlagna evA pustaka prakAzanAdinA kAryane hAtha dharavAnI javAbadArI svIkAratAM vicAra karyA vinA cAle tema nathI. Aje dezamAM jaina dharma ane samAjanI kasoTI thaI rahI che. vizvanI samasyAono ukela dhArmika zikSaNa upara che. mAnavajIvananI kharI kiMmata dharmanA aMgIkAra ane AcaraNa upara rahelI che, je mATe borDa eka uttama sAdhanarupa saMsthA che. te mATe ochAmA ochA ru. 10,000 dazahajAra turatamA meLavavA amArI jhaMkhanA che. tene poSaNa Apaq e samAjanuM prAthamika ane mahattvapUrNa kartavya che. ApazrI. temAM ochAmAM ochA ru. 101] saMsthAne bheTa ApI A pravRttine vega Apazo evI namra vinaMti che. Apa ru. 10] mokalI AbhArI karazojI. li. sevaka tA. 31 mArca 1960 caMdulAla vardhamAna zAha mAnada maMtrI mwww Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments Mwa AMAR DYE-CHEM LTD maraew Post Box No 6471 Ma him BOMBAY 16 wwwwwwwwwwwwwwwwwww Manufactures of Amarthols Fast Developing Bases Optigal Brightners w ere Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAINYUG REGD. NO. B 7704 WHAT MAKES A VOILE BEAUTIFULI ts design DAREKAR LATE VERY ka % 3A Shree Ram Voiles HAVE THE BEAUTIFUL DESIGNS YOU PREFER WHATRA HIRUISERNITY IRECE SHREE RAM MILLS Limited Bombay 13 SURE RUUROIN LUIT A patra zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa, muMbaI mATe zrI mauja priMTiMga byUro, khaTAu makanajI vADI, giragAMva, muMbaImA zrI mANekalAla DI. modIe chApyuM ane zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansa oNphisa, goDIjI bilDiMga,20, pAyadhunI, muMbaI thI prakaTa kayu.