Book Title: Jain Dharm
Author(s): Bhadrabahuvijay
Publisher: Mahavir Jain Aradhana Kendra Koba
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009227/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma (gujarAtI) lekhaka bhadrabAhuvijaya prakAzaka AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA tIrtha 2004 zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTa, mahesANA dvArA pUrva prakAzita Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya nirdeza 1. maMgalAcaraNa 2. dharma eTale zuM? 3. jaina dharma eTale zuM? 4. "jina"nI oLakha 5. jaina dharmano vikAsakrama . kALanA vibhAga 7. "ArA' nI vyavasthA 8. tIrtha ane tIrthaMkara 9. bhagavAna mahAvIra 10. sAdhanAno rAjamArga 11. sarvavirati dharma siAdhu dharma, 12. pAMca mahAvrata 13. viziSTa niyamo 14, gocarI [bhikSAcaryA] 15. jIvanayAtrA 16. sthApanAcAryajI 17. pada pradAna 18. paMnyAsa ane gaNIpada 19. upAdhyAya pada 20. AcArya pada 21. sAdhvIgaNa mATe pada 22. dezavirati dharma [gRhastha dharma] 23. zrAvaka jIvananAM bAra vrata 24. 5 aNuvrata ane tenA aticAra 25. 3 guNavrata ane tenA aticAra 23. 4 zikSAvrata ane tenA aticAra 27. caMda niyamo 28. huM Avazyaka 29. anya kartavyo 30. prArthanA sivAra-sAMjanI]. 31. jApa ane dhyAna 32. aDhAra pApasthAnaka 33. zrAvakanA 21 guNa 34. 35 mArgAnusArI guNo naiitika jIvana] 35. tapa ane AhArasaMhitA 36. bAhya tapa [6 prakAra] 37. AtyaMtara tapa [6 prakAra] 38. nAnI moTI tapazcaryAo 39. upavAsa zA mATe? 40. viziSTa tapazcaryAo 41, 11 pratimA 42. ukALeluM pANI zA mATe? 43. pANI gaLIne vAparavuM. 44. AhAra saMhitA. 45. rAtribhojana tyAga. 46. dvidaLa tathA viruddha AhAra tyAga 47. vAsI bhojana tyAga 48, parvatithie lIlotarI zA mATe nahIM? 49. kaMdamULa gaNAtA padArtho. 50. mAMsAhAra tyAjya kema? 51. zAraba tyAjya kema? para. jaina saMdhanI vyavasthA 53. sAdhu-sAdhvI 54, zrAvaka-zrAvikA 55. jaina derAsara paka. jaina upAzraya 57. jaina jJAnamaMdira 58. jaina pAThazALA pa9. AyaMbila zALA 60. jaina pAMjarApoLa 61. jaina dharmazALA ane bhojanazALA 62. jaina tIrtho 63. sAta kSetronI vyavasthA 64. jaina parvo 65. paryuSaNa parva 69. navapada oLI 67. mahAvIra janmadivasa 68. dIpotsavI parva-nUtana varSa 69. bhAIbIja 7). jJAnapaMcamI 71. ASADhI catudarzI 72. kArtika pUrNimA 73. mauna ekAdazI 74, poSa dazamI 75. jaina utsavo 76. snAtra mahotsava 77. aThThAI mahotsava 78. zAtisnAtra 79. siddhacakra mahApUjana 80. aDhAra abhiSeka 81. aMjanazalAkA, 82. pratiSThA mahotsava 83. dhvajAropaNa 84. rathayAtrA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13). mukhya jaina saMpradAyo 131. mAhiti-graMthanirdeza . 9 85. saMdhayAtrA 86. mALAropaNa 87. udyApana [ujamaNuM. 88. sAdharmika vAtsalya 89. jaina tatvajJAna 90. tripadI 91. vizvavyavasthA 92. navatatva 93. jIva-jIvanA prakAra 94. trasa jIvo 95. janmanA prakAra 96. jIvanA 563 bheda 97. paryApti 10 prANa 98. ajIva 99. astikAya 10). kALa[samaya gaNanA] 101. puNyatatva 102, pApa tatva 103. Azravatatva 104. saMvara tatva 105. baMdha tatva 106. nirjarAtatva 107. mokSatatva 108. karma 109. ATha karmonuM vivaraNa 110. karmabaMdha ane muktinI prakiyA 111. lezyA riMgavijJAna] 112. punarjanma 113. saMjJAo 114. kaSAya 115. pAMca samavAya 11. pramANa 117. naya 118. syAdvAda 119. saMlekhanA 120. samyakta 121, jJAna 122. dhyAna 123. navapada ane ratnatrayI 124. samiti-gupti 125, 16 bhAvanAo 126. adhyAtmarohaNa [14 guNasthAnako] 127, jaina sAhitya 128, zrI tatvArthasUtra [pratinidhi jaina graMtha] 129. jaina jyotirdharo mihApuruSo] Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalAcaraNa namo arihaMtANaM. namo siddhANa. namo AyariyANaM. namo uvakjhAyANaM. namo loe savvasAhUNaM. eso paMca namukkAro. savva pAvappaNAsaNo. maMgalANaM ca savvarsi, paDhamaM havaI maMgala. arihaMta bhagavaMtone namaskAra thAo. siddha bhagavaMtone namaskAra thAo. AcArya bhagavaMtone namaskAra thAo. upAdhyAya bhagavaMtone namaskAra thAo. lokamAM rahelA sarva sAdhu bhagavaMtone namaskAra thAo. A pAMca bhagavaMtone karelo namaskAra tamAma pApono nAza karanAra che ane saghaLA ya maMgalomAM sarvottama maMgala che. jainonI A nitya prArthanA che. A lokanA, paralokanA ane mokSanA sukhane ApanAra A mahAmaMtra che. jaina mAtra A navakAra maMtranuM raTaNa kare che. dharma eTale zuM? dharmane sAcI rIte, sArI rIte samajI levAnI jarUra che. kAraNa ke dharmanI bAbatamAM vadhAremAM vadhAre khoTI dhAraNAo ke mAnyatAonA jALAM varasothI racAI gayA che. dharma na to saMpradAyanuM rUpa che... na koI paMtha-pothI ke payagaMbaranI potAnI milkata che... na koI nAtajAta ke vizeSa varga mATe ArakSita vyavasthA che. dharma kyAreya koI vyaktivizeSa ke samAja-samUhathI athavA to sthAnavizeSathI pUrNarUpeNa Abaddha nathI. dharma to che vyakti ke vastunuM mULabhUta rUpa! dharmanA anekavidha artha che. tenI anekAneka vyAkhyA che. zramaNa bhagavAna mahAvIre dharmanI vyAkhyA A zabdomAM ApI che: "vatyu sahAvo dhammo-vastuno svabhAva e dharma che. dA.ta. agnino svabhAva dajhADavAno che. pANIno svabhAva ThaMDaka ApavAno che. eja pramANe AtmAno mULa svabhAva che jJAna, darzana ane cAritra. dharmanI saraLamAM saraLa vyAkhyA A che: jIvanane unnata ane ujamALa banAve, AtmAne zuddha ane buddha banAve, tevI AcArasaMhitA ane vicAradhArAnuM eka nAma eTale dharma. jaina dharma eTale zuM? be zabda che: jaina ane dharma. viSNunA bhakto vaiSNava kahevAya che. ziva-zaMkaranA bhakto zaiva kahevAya che. buddhanA bhakto bauddha, IsunA bhakto IsAI/khristI kahevAya che, te pramANe jeo zrI jinezvaranA bhakto che temane jaina kahevAya che. jaino je dharmanI ArAdhanA kare che, tene "jaina dharma' kahevAya che. zrI jinezvara bhagavaMtoe jIvanane ajavALavA, AtmAne zuddha ane buddha banAvavA je AcAra-vicAranuM nirUpaNa karyuM tene "jaina dharma' kahevAya che. A sivAya te anya nAmothI paNa oLakhAya che. A pramANe: Ahat dharma : arihaMtono dharma. cheanekAnta darzana : ekathI vadhu daSTikoNathI jovA-vicAravAnI ciMtanadhArA. >> vItarAga dharma: rAga ane dveSa vinAnA paramAtmAno dharma. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinanI oLakha jaina dharmanA Adya prarUpaka che, jiba, jina eTale vijetA. mAnava jIvananuM parama ane parama lakSya dhyeya che mokSa. mokSanI sAdhanAmAM rAga ane dveSa pracaMDa bAdhaka ane avarodhaka che. AtmAne anaMtIvAra janama-maraNanI ghammara ghUmaraDImAM ghUmAvatA A be-rAga ane dveSa bhayaMkara AMtarika zatruo che. rAga ane dveSa vyakti vizeSa nathI. te baMne mobhAva che. vicAra ane vRtti che. aMtara sAthe teno saMbaMdha hovAthI tene AMtarika kahyA che. rAganA vicAra ane dveSanA vicAra AtmAne dUSita ane doSita banAve che. zatrunuM te kAma karatA hovAthI tene zatru gaNavAmAM AvyA che. kAma, krodha, mAna, mAyA, lobha vagere paNa AMtarika zatruo che. paraMtu e badhA ja zatruo rAga ane dveSano vaMza-vistAra che. A badhA ja AMtarika zatruo para jemaNe saMpUrNa ane sarvathA vijaya meLavyo che, temane 'jina' kahevAya che. te anya nAmothI paNa oLakhAya che. A pramANeH * arihata OM : AMtarika zatruone haNanAra. : pUjyAtipUjya. - rAga ane SathI rahita. arhat * vItarAga * sarvajJa * parameSThi * sarvadarzI : tamAma padArtha ane paryAyane, vicAra ane vRttine jonAra kevaLadarzI. jinezvaroe svayaM jIvIne AtmasAdhanAno je mArga batAvyo, te mArga AtmasAdho mATe ArAdhya dharma banI gayo. jino/jiyoe e dharmanI prarUpaNA karI, tethI tenuM nAma paDyuM jina dharma. jinArAnA bhakto ane anuyAyIo temanA dharmanuM pAlana kare che, ethI te Aja jaina dharma'nA nAme pracalita ane pratiSThita che. A dharmanuM ArAdhana ane pAlana hara koI karI zake che. jJAti, jAti, dharma, paMtha, deza, veSanuM temAM koI baMdhana nathI. tenI sAdhanAno dvAra sau mATe sadAya khullAM rahe che. jaina dharmano vikAsakrama : tamAma padArtha ane paryAyane, vicAra ane vRttine jANanAra kevaLajJAnI. - paramapada mokSane upalabdha. jainadharma vizvanA tamAma dharmomAM ekadama svataMtra ane alaga tarI Ave che... jainadharma pAse potAnI maulika vicAradhArA che... maulika tattvajJAna che... uchInuM, udhArAnuM nahIM! varaso junI paraMparAmAM kasAryalI, sacavAyelI AcAra, vyavasthA che. A dharmanI nirALI vicAra-vyavasthA che, samajaNa che. anekAntavAdanI eka evI anokhI dRSTi che ke jenA mAdhyamathI vizvanA pratyeka padArthane taddana navA ja chatAMye bilakula sAcA AyAmamAM joI-jANI zakAya che! jaina dharmanA prAraMbhanI koI cokkasa tithi ke tArIkha nathI. tenA Adya pravartaka tarIke koI eka vizeSa vibhUti paNa nathI. kALanuM mULa kahI zakAya to jaina dharmanuM mULa batAvI zakAya. jaina dharma anAdi kALathI cAlyo Ave che. kALanI apekSAe je sAmuhika parivartana thAya che, tene krama-vinAzavAda ke krama-vikAsavAda kahe che. kALanA parivartana sAthe kyAreka caDatI thAya che, kyAreka paDatI thAya che. kALano vibhAga caDatI ane paDatI, vikAsa ane vinAzanI apekSAe kALanA be mukhya bhAga cheH 1. avasarpiNI ane 2. utsarpiNI. avasarpiNI kALa eTale paDatIno kALa. A kALamAM AyuSya, zarIra, baLa, sukha varganI kramazaH paDatI thAya che. utsarpiNI kALa eTale caDatIno kALa. A kALamAM AyuSya, zarIra, baLa, sukha varganI kramazaH caDatI thAya che. A caDatI-paDatI samUhanI apekSAe thAya che, vyaktinI apekSAe nahi, avasarpiNI kALa carama kakSAe pahoMce che tyAre utsarpiNI kALano prAraMbha thAya che. ane utsarpiNI kALano aMta e avasarpiNI kALano prAraMbha che. A kALacakra (Wheel of Time) kramaza: ghUmatuM rahe che. 'ArA'nI vyavasthA uparyukta kALacakranA darekanA cha cha bhAga khaMDa hoya che. tene 'ArA' kahe che: 5 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. ekadama sukhada (suSama suSamAM kALa) 2. sukhada (suSamAM kALa) 3. sukhada-du:khada (suSama-duSamA kALa) 4. du:khada-sukhada (duSama-suSamAM kALa) 5. du:khada (duSama kALa) 6. du:khada ja du:khada (duSama-duSamA kALa) Aje ApaNe sau avasarpiNI-paDatI-kALanA du:khada nAmanA pAMcamA kALakhaMDa/ArAmAM jIvI rahyA chIe. tIrtha ane tIrthakara. jainonA pUjya, zraddheya, ArAdhya ane devAdhideva tIrthakara che. tIrthakara eTale tIrthanI sthApanA karanAra. tIrthano viziSTa artha che saMgha. sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA A saMyukta cArane saMgha kahe che. A cAreyanI sAdhanA-mArganI vyavasthAnuM nirmANa karanAra tIrthakara kahevAya che. tIrthakara jyAre dehabhAvathI mukta banI jAya che, videha bane che, mokSamAM cAlyA jAya che-tyAra bAda pharI emano AtmA saMsAramAM AvIne deha dhAraNa nathI karato ke avatarato nathI. jaina dharma avatAravAdano namratApUrvaka InkAra kare che. paNa A ja saMsAranA anya viziSTa AtmAo sAdhanA-AtmasAdhanA karIne tIrthaMkara pada sudhI pahoMce che. tIrthakara bane che. ekavAra AtmA karmonA baMdhanathI saMpUrNapaNe mukta thaI gayA pachI pharI kyAreya karmothI baMdhAI nA zake. mATe na to e saMsArI bane ke na saMsAramAM pharI Ave. dareka utsarpiNI ane avasarpiNI kALamAM 24-24 tIrthakara thAya che. A kALacakramAM 24 tIrthaMkaro thayA che. zrI RSabhadeve sarvaprathama caturvidha saMghanI sthApanA karI. A avasarpiNI kALanA te prathama tIrthaMkara che. vartamAna kALacakranA carama-covIsamAM tIrthaMkaranuM nAma che: zramaNa bhagavAna mahAvIra. covIseya tIrthakaroe pota-potAnA samayamAM tIrthanI sthApanA karI ane dharma-sAdhanA mATe surekha ane spaSTa mArgadarzana ApyuM. sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA-A cAre mATenI AcAra-saMhitAnuM temaja anekAntamayI vicAradhArAnuM nirUpaNa ane pratipAdana karyuM. jaina dharmanuM maulika rUpa-svarUpa bhagavAna zrI RSabhadevathI mAMDIne bhagavAna zrI mahAvIra sudhI ekasarakhuM rahyuM che. dharmanuM aMtima sAdhya mukti/mokSa/nirvANa che. mukti prApta karavAnA sAdhana che. ahiMsA, satya ityAdinuM AcaraNa. A AcaraNamAM mAtrAbheda jarUra thayo che, paraMtu svarUpa bheda koIpaNa tIrthakaranA kALamAM thayo nathI. bhagavAna zrI RSabhadeve zAzvata satyano je upadeza Apyo te ja upadeza zramaNa bhagavAna mahAvIre Apyo. tIrthakarono A sanAtana satyano upadeza vividha samaye nircanthapravacana, jina-vANI, Ahat dharma, vItarAga dharma ane jaina dharma vagere nAmAbhidhAna pAmyo. tIrthaMkara upadiSTa dharma Aje 'jaina dharma' nAme loka vikhyAta che. bhagavAna mahAvIra A avasarpiNI kALanA aMtima tIrthakara zramaNa bhagavAna mahAvIranA gautama buddha, sokreTIsa, lAotsa, karyuzyasa Adi dArzaniko samakAlIna hatA. bhagavAna mahAvIrano janma bhAratIya tithi mujaba caitra suda terasanA roja somavAre, dinAMka 27mI mArca 199 I.sa. pUrve, AjanA bihAra rAjyanA kSatriya kuLamAM thayo hato. temanA pitAnuM nAma siddhArtha ane mAtAnuM nAma trizalA hatuM. temanuM saMsArI nAma vardhamAna hatuM. 30 varasanI uMmare temaNe gharasaMsAra ane rAjapATano tyAga karIne kArataka vada 10nA somavAre, dinAMka 29 Disembara 569 I.sa. pUrve dIkSA lIdhI. sADA bAra varasanI ugra AbhAsAdhanAnA phaLa svarUpe temane vaizAkha suda 10nA ravivAre, dinAMka 23mI eprila papa7 I.sa. pUrve kevaLajJAna-paripUrNa jJAna upalabdha thayuM. te kevaLajJAnI ane vItarAga banyA. kevaLajJAna prAptinA bIje divase vaizAkha suda 11nA roja somavAre 24mI eprila papa7 I.sa. pUrve dharmatIrthanI/caturvidha saMghanI sthApanA karI. Ama karIne temaNe samasta vizvane Atma-sAdhanAno bahuAyAmI ane prazasta rAha batAvyo. e saMghavyavasthA Aje paNa cAlu che. Aso vada amAsanA roja maMgaLavAre dinAMka 15mI okaTobara 227 I.sa. pUrve bhagavAna mahAvIra mahAnirvANa pAmyA. siddha, buddha ane sakaLa karmabaMdhanothI sarvathA mukta thayA. sAdhanAno rAjamArga zrI jinezvara bhagavaMtoe batAvela sAdhanAmArga vyaktinI zakti ane kSamatAnI apekSAe be bhAgamAM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhakta che. eka che sAdhu banIne saMpUrNapaNe AtmasAdhanA karavAno mArga, bIjo che, gRhastha jIvanamAM rahIne graMthAzakya AtmAsAdhanA karavAno mArga, prathama mArgane sarvavirati (sAdhu dharma) kahe che. bIjA mArgane dezavirati (gRhastha dharma) kahe che. sarvavirati eTale tamAma prakAranA pApono mana, vacana ane kAyAthI sadAya, sarvatra ane sarvathA tyAga, pApa pote to karavAnuM nahi ja bIjA pAse karAvavAnuM nahi ane bIjo koI pApa karato hoya to tenuM samarthana paNa karavAnuM nahi. dezavirati eTale pApano maryAdita, zakti pramANa tyAga, ahIM dharma eTale cokkasa AcArasaMhitA. sAdhu ane sAdhvI mATe sAdhanAnI AcAra-saMhitA eTale sarvavirati dharma, zrAvaka ane zrAvikA mATe sAdhanAnI AyArasaMhitA eTale dezavirati dharma. gRhastha ane sAdhu mATe dharma sAdhanAnI bhUmikA dvArA A be bheda karavAmAM AvyA che. sarvavirati dharma (sAdhu dharma) strI ke puruSa gharasaMsArano tyAga karIne jaina dharmanI dIkSA le che tyAre e puruSa sAdhu, zramaNa ke muni kahevAya che ane strI dIkSA le che tyAre tene sAdhvI, zramaNI ke Aryo kahevAya che. jaina sAdhu ke jaina sAdhvI banavA mATe pAMca mahAvrata (viziSTa pAMca pratijJAo) aMgIkAra karavAM anivArya hoya che. pAMca mahAvrata 1. prANAtipAta viramaNa (ahiMsA) 2. mRSAvAda viramaNa (satya) 3. adattAdAna viramaNa (aaurya-corIno tyAga) 4. maithuna viramaNa (brahAcarya) 5. parigraha viramaNa (aparigraha) mumukSu dIkSA letA samaye A mahAvratone aMgIkAra karatAM kahe che: 'he bhagavaMta! huM sarvaprakAranI hiMsAno tyAga karavAno niyama lauM chuM. huM sarva prakAranA asatyano tyAga karavAno niyama lauM chuM. huM tamAma prakAranI corI nahi karavAno niyama lauM chuM. huM tamAma prakAranA bhogono tyAga karavAno niyama lauM chuM. huM badhA ja prakAranA parigrahano tyAga karavAno niyama lauM chuM.' he bhagavaMta! huM manathI, vacanathI ke kAyAthI hiMsA, asatya, corI, bhAgavilAsa temaja parigrahanuM sevana jAte karIrA nahi, bIjA pAse karAvIza nahi, tevuM je koI karatuM hI tenuM samarthana paNa karIza nahi. he bhagavaMta! A pAMceya mahAvratanuM AjIvana pAlana karavAnI huM pratijJA lauM chuM. A pAMca mahAvatanuM svIkAra karanAra puruSane puruSane sAdhu-zramaNa-muni kahe che ane strIne sAdhvI-zramaNI-mAryA kahe che. jaina sAdhu-sAdhvIe A pAMca mahAvratanuM kaDaka pAlana karavAnuM hoya che. * jaina sAdhu-sAdhvI kyAre paNa koI jIvanI hiMsA nathI karatA, nathI karAvatA ane hiMsAnA kRtyonI anumodanA paNa karatA nathI. koI paNa jIvane duHkha na pahoMce tevI Dhabe teo potAnuM jIvana jIve che. huM game tevI paristhitimAM paNa teo juThuM nathI bolato. hasI-majAkamAM, DarathI, lAlacathI, gussAthI ke chaLakapaTathI paNa asatya bolatA nathI. * mAlikanI maMjurI vinA taNakhaluM ke saLI suddhAM paNa nathI letAM. brahmacarya vratanA pAlana mATe temane nAnA-moTAM eka thI vadhu niyamonuM coksAI ane custatAthI pAlana karavAnuM hoya che. sAdhuo mATe strIno sparza ane sAdhvI mATe puruSano sparza tyAjya che. nAno bAbo hoya ke nAnI bebI hoya, paNa temanA mATe vijAtIya sparzano niSedha che. mananI vRtti ane vikArone dekhItI rIte oLakhI zakAtA nathI. vijAtIya sparza pAchaLa lolupa vRtti hoya paNa kharI ane na paNa hoya. vijAtIya sparzamAM e vRttine saMkoravAnI pUrI saMbhAvanA rahelI che. AthI manovijJAnane lakSyamAM rAkhIne nAnI vayanA bAbA-bebInA sparzanI paNa manAI mUkavAmAM AvI che. ajANatA evo sparza thaI jAya to enA mATe emaNe prAyazcitta karavuM paDe che. A sakhtAIbharyA niyamo pAchaLa caMcaLa manane jarIye chUTa nahI ApavAnuM lakSya raheluM che. manane jo jarIka chUTa ApI to pachI e vadhune vadhu chUTachATa leze. Ama maryAdAne oLaMgI jaze. * jaina sAdhu-sAdhvIo AtmAsAdhanA mATe anivArya jarUra jeTalAM ja vastra ane pAtra rAkhe che. pAse paisA rAkhatA nathI. sthAvara ke jaMgama koIpaNa prakAranI milkata teo rAkhatA nathI. 7 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca mahAvrata uparAMta anya keTalIka viziSTa jIvanacaryA ane niyamothI jaina sAdhu-sAdhvIo anya dharma-saMpradAyanA sAdhu-sAdhvIothI alaga ane AgavAM tarI Ave che. keTalIka mukhya viziSTatAo A pramANe : viziSTa niyamo jaina sAdhu-sAdhvI sUryAsta thayA pachI na to pANI pIe che, na to bhojana le che, savAre UThIne tarata paNa bhojana-pANI letAM nathI. sUryodaya thayA pachI aDatAlIsa miniTa vItI gayA bAda ja pANI ke bhojana le che. jIvanabhara teo rAtriono tyAga kare che. rAte pANI paNa pItA nathI. gocarI (bhikSAcaryA) jaina sAdhu-sAdhvI khAvA-pIvA mATe pote rAMdhatA nathI, bIjA pAse gaMdhAvatA paNa nathI. bhojana-pANI mATe teo ghare ghare jaIne bhikSA le che. gAya jema TUMka ThekANe pharIne cAro care che tema teo ekathI vadhu gharethI bhikSA le che. AthI temanI bhikSAne gocarI kahe che. jaina sAdhu-sAdhvIo dareka gharethI thoDAka pramANamAM ja bhikSA le che. A bhikSA paNa teo Tha rasaDAmAM ke rasoI mUkavAnA sthaLa pAse jaIne grahaNa kare che. Ama karavAno hetu A che ke eka ja gharethI joItI badhI bhojana-sAmagrI grahaNa kare to sAmI vyaktine navesarathI rasoI banAvavAno vAro Ave. Ama potAnA nimitte sAmI vyaktine cUlo saLagAvavA vagerenI jIvahiMsA karavI paDe. pote koInA pApanA nimitta na bane tethI teo dareka gharethI thoDAka pramANamAM bhikSA grahaNa kare che. eo gharanI bahAra ubhA rahIne bhikSA nathI letA paNa jyAM rasoI banatI hoya ke paDI hoya tyAM sudhI jaIne svayaM nirIkSaNa karIne bhikSA grahaNa kare che, jethI paristhitino khyAla AvI zake. vaLI eo ApanAranI icchA uparAMta paNa nathI letAM. dareka gharamAMthI zuM khAna-pAna levAM? keTalAM levAM? kyAre levAM? vagerenI temanA mATe eka cokkasa prakAranI AcAra saMhitA che. gocarI levA jatA samaye 42 ane gocarI karatA samaye 5-ema kula 4.7 bAbAnI temane sAvadhAnI-kALajI rAkhavAnI hoya che A gocarI teo lAkaDAMnA banelAM pAtramAM le che ane temAM ja teo bhojana-pANI kare che. kA-pAtrane pAtarAM kahevAya che. teo haMmezA jIvanabhara ukALelA pANIno upayoga kare che. kAcuM pANI kadI vAparatAM nathI ke eno sparza paNa karatAM nathI. keTalAka sAdhu-sAdhvIo to vividha prakAranI tapazcaryA karatA hoya che. keTalAka to divasTanA divaso sudhI, mahinA mahinAnA paNa upavAsa ke AyaMbila Adi tapa karatA hoya che. masAlA-miSTAnna vinAnuM lUkhuM-sukuM eka TaMkanuM bhojana karatA hoya che. evA eka TUMkI bhojanane 'AyaMbila' kahe che. teo divasamAM ekavAra eka ja sthAne besIne bhojana kare che. Aje paNa AvA lAgalagATa mahinAo sudhI AyaMbila karanArA sAdhu sAdhvIjI moTI saMkhyAmAM che. jIvanayAtrA * jaina sAdhu-sAdhvI mAthe chatra ke chatrI nathI rAkhatA. temanuM mAthuM ane paga uMghADA hoya che. bUTa-caMpala kyAreya paheratAM nathI. koIpaNa prakAranA vAhanano upayoga karatA nathI. eka sthaLethI bIjA sthaLe teo ughADA page ja cAlIne jAya che. unALo hoya ke ziyALo, rasto saraLa hoya ke kAMTALo paNa jIvanabhara teo padayAtrA karatA ja pravAsa kare che. temanA pravAsarna vihAra' kahe che. comAsAnA cAra mahinA bhAratIya paMcAMga pramANe aSADha suda 14thI kArataka suda 14 sudhI eka sthAne sthiravAsa kare che. comAsAmAM kyAMya vihAra karatA nathI. bAkInA ATha mahinA teo dharmopadeza ApatA gAmAnugAma vihAra kare che. * jaina sAdhu-sAdhvI dIkSA lIdhA pachI emanA zAstrIya niyama pramANe jAte ke hajAma pAse vALa kapAvatA nathI ke dADhI karAvatA nathI. varasamAM be vakhata athavA eka vakhata acUka, paryuSaNa parvanI pUrva saMdhyAe potAnA mAthAnA ane dADhInA vALa potAnA hAthathI kheMcI kADhe che athavA bIjAo pAse kheMcI kaDhAve che. A kriyAne 'kezalUMcana' ke 'loca' kahevAya che. jaina sAdhvIo paNa varasamAM ekavAra ke be vAra potAnA mAthAnA vALano 'loca' kare che athavA karAve che. 8 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAdhu-sAdhvI silAI vinAnA zveta vastro pahere che. (keTalAka pILAM vastro paNa pahere che.) colapaka, pAMgaraNI, kapaDA, kAmaLI vagere temanA paheravAnAM vastro che. khAsana, saMthAro, uttarapaTTI vargare temanA pAtharavAnAM vastro tarIke oLakhAya che. * jaina sAdhu-sAdhvI sthAnamAM hoya ke sthAnanI bahAra hoya, vihAramAM hoya ke sthiravAsamAM hoya, teo kararmaza potAnI pAse ogho (rajoharaNa) ane muhapatti (cokkasa mApano kapaDAno TukaDo) rAkhe che. sthAna bahAra jvAnuM hoya tyAre ogho ane mupatti uparAMta eka dAMDo paNa rAkhe che. A traNaya jaina sAdhu-sAdhvIne oLakhavAnAM cihno che. * jaina sAdhu-sAdhvI jyAM rahe che e sthAnane upAzraya ke pauSadhazALA kahe che. potAnI AcArasaMhitAnuM surpare pAlana thaI zakatuM hoya tevA, upAzraya sivAyanA anya sthaLe paNa teo rahI zake che, rahe che. sUryAsta thayA pachI apavAda prasaMga sivAya upAzrayanI bahAra teo jatA nathI. potAnI pAse AvanAra sahu koIne nAta, jAta, paMtha, raMga, veSa, liMgabheda vinA 'dharmalAbha' zabda bolIne AzIrvAda Ape che. dharmalAbha' eTale tamane dharmanI prApti thAo. tame dharmanuM ArAdhana karI, zraddhALa bhaktajanonA mastake vAsakSepa (caMdananuM abhimaMtrita sugaMdhI cUrNa nAMkhIne nitthAraga pAragAhoha' no AzIrvAda Ape che. eTale ke 'tarma saMsAranI Adhi-vyAdhi-upAdhithI mukta bano.' * teo vArtAlApa, pravacana, jJAnagoSThi, saMskArazibira Adi mAdhyamothI sahu koIne samyak jIvana jIvavAnuM, dharmamaya jIvana jIvavAnuM mArgadarzana Ape che. * jaina sAdhu-sAdhvIjInuM samagra jIvana AtmAbhimukha hoya che. potAnA AtmAne unnata ane ujamALa karavA, AtmAne zuddha ane buddha karavA teo sajAgapaNe prayatnazIla rahe che. A mATe rojanI temanI nizcita kriyAo che. pratikramaNa (thaI gayelA pApInuM prAyazcitta) paDilehaNa (vaparAzamAM AvatA vastra-pAtranuM jhINavaTabharyuM avalokana) A be nitya kriyAo uparAMta paramAtma-darzana, vaMdana, potAnA gurUnonI sevA, svAdhyAya, dhyAna, adhyayana-adhyApana vagere paNa karatA hoya che. * jaina sAdhu-sAdhvI bimArInA prasaMge na chUTake sAravAra karAve che. sahana thAya tyAM sudhI to bimArInI vedanAne prasanna citte sahana karI le che. paraMtu vedanA asahya banatAM mana ekadama asvastha banI jAya, AtmasAdhanA vicalita bane tevA prasaMge ahiMsaka davAono upayoga kare che. koI bimArImAM oparezana karAvavAnI anivArya jarUra UbhI thAya tyAre oparezana karAve che. paraMtu svastha thayA bAda tenuM prAyazcita karI le che. * jaina sAdhu-sAdhvI svAzrayI hoya che. potAnAM vastro pote ja dhue che. vidvAramAM potAno sAmAna moTe bhAge pote ja UMcakI le che. vastro dhovAmAM ukALelA pANIno ja upayoga kare che. alabatta, sAbu vargarano upayoga kare che paNa e mATeya emanA keTalAka vizeSa niyamAM hoya che. eo kyAreya sthAna vagere paNa karatA nathI. kAraNa ke emane naiSThika brahmacaryanuM pAlana karavAnuM hoya che. zarIrane sajAvavuM-zrRMgAravuM ke dehabhAvamAM Asakta banavuM emanI sAdhanA mATe avarodhaka nIvaDe che. * jaina sAdhu-sAdhvI arasaparasa maLe che tyAre "manthaaiNa vaMdAmi kahI ekabIjAnuM abhivAdana kare che. 'martyaeNa vaMdAmi' eTale 'huM Apane praNAma karuM chuM.' sthApanAcAryajI jaina sAdhu-sAdhvI potAnI tamAma dharmaprakriyAo sthApanAcAryajInI samakSa karatA hoya che. zaMkhanA nIcenA bhAgane vizeSa AkRti ApIne emAM vidhivat maMtroccArapUrvaka paMcaparamaSThi bhagavaMtonI sthApanA karavAmAM Ave che ene pratiSThita karAya che. tyArabAda rUmAla lapeTIne caMdananI 4 dAMDIonA banelA eka vizeSa sTenDa (vI) para ene rAkhavAmAM Ave che. Ane bhagavAna athavA sthApanAyAryajInA nAme oLakhAya che. pravacana vageremAM A sthApanAyAryajIne sAme rAkhavAmAM Ave che. dareka sAdhu-sAdhvInA samUhamAM AvyuM hovuM anivArya manAyuM che... jyAre keTalAka upAzcaryAmAM paNa A rAkhavAmAM Ave che. pada-pradAna ? Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAdhu-sAdhvI niraMtara saMyama-sAdhanAmAM rata rahe che. tapa-tyAganI sAthe jJAna-dhyAnamAM pravRta rahe che. A badhI sAdhanAmAM teo sAdhanAnI vividha UMcAIo sara kare che. tyAre temanA gurubhagavaMto zrI caturvidha saMgha samakSa temane yogyatA anusAra vividha padavIo pradAna kare che. AjakAla je padavI pradAna karAya che te kramaza: A pramANe che. paMnyAsa ane gaNipada viziSTa adhyayana sAdhanA ane upAsanAthI vyaktitva vadhu vimaLa ane gaMbhIra bane che tyAre sAdhune A pada ApavAmAM Ave che. A pada prApti mATe jaina AgamonuM talasparzI jJAna hovuM anivArya che. gaNipada mATe 'bhagavatI sUtra'nuM yogovahana (vidhipUrvaka tapayukta jJAnasAdhanA) ane paMnyAsa pada mATe tamAma 45 AgamonuM adhyayana jarUrI che. upAdhyAya pada sAdhu ane sAdhvIgaNane abhyAsa karAvavAmAM je sakSama hoya che, e mATe jemaNe Agamo ane zAstronuM talasparzI adhyayana karyuM hoya che tevA munine A pada arpaNa karAya che. dIkSita jIvananA amuka varaso bAda yogya ane adhikArI munine ja A pada apAya che. AcArya pada zramaNa jIvananuM A sauthI sarvocca ane khUba ja javAbadArI bharyuM pada che. samasta saMgha, samudAya ane zAsananA yogakSemanI javAbadArI AcArye saMbhALavAnI hoya che. A pada meLavatA agAu saghaLAM jaina AgamonuM UMDuM ane talasparzI jJAna meLavavuM jarUrI hoya che. Sadarzanano abhyAsa paNa hovo jarUrI hoya che. dhairya, gaMbhIratA, pravacanazailI, maMtravidyAsiddhi Adi guNo paNa hovA jarUrI che. khUba ja yogya munine A padavI arpaNa karAya che. A badhI padavI prApta karavA pUrve mahinAnA mahinAo sudhI viziSTa ane niyata yaugika kriyAo, AyaMbila Adi tapa sAthe karavAnI hoya che. AvI sAdhanAne yogodvahana kahe che. sAdhvIgaNa mATe pada tapa, tyAga, saMyama, jJAna-sAdhanA AdimAM je viziSTa ane vilakSaNa hoya che temaja zAsana pratye khUba ja niSThAvAna ane javAbadAra hoya tevA sAdhvIjIne 'mahattarA' 'pravartinI' jevAM pada arpaNa karAya che. paraMtu AjakAla AvAM pada-pradAnanuM pracalana nahivat che. A viziSTa pado uparAMta sevA ane viziSTa kAryalakSI padavIo paNa ApavAmAM Ave che. noMdhapAtra sevAo ane siddhionA upalakSyamAM ApatI padavIo mATe koI yaugika kriyA karavAnI nathI hotI. e badhI padavIo saMbaMdhita sAdhu-sAdhvInI zaktionA abhinaMdana ane abhivAdana mATe hoya che. jaina sAdhu-sAdhvInI AcArasaMhitAnuM pAlana karavuM e talavAranI dhAra para cAlavA barAbara che. e jIvana jIvavAnuM dareka mATe zakya nathI hotuM. e jIvana jIvavAnI zakti ane kSamatA na Ave tyAM sudhI zramaNa bhagavAna mahAvIre 'dezavirati dharma' (gRhastha dharmanuM yathAzakya pAlana karavAnuM pharamAna karyuM che. dezavirati dharma (gRhastha dharma) | jinezvara bhagavaMtonA jIvana ane kavana pratye jemane prema ane Adara che, jinezvaroe upadezela muktimArge cAlavA mATe jemanA haiye rasa ane rUci che, temaja e mArge jIvavAno jeo yathAzakya niSThApUrvaka prayatna kare che, temane "zrAvaka' ane 'zrAvikA' kahe che. - sAdhu ane sAdhvInI jema zrAvaka ane zrAvikA jIvanabhara mATe hiMsA, asatya, corI, bhogavilAsa ane parigrahano saMpUrNa tyAga karavA mATe samartha nathI hotA. gharasaMsAra calAvavA mATe ane dhaMdho-rojagAra karavA mATe A pAMceya mahAvratonuM sarvathA pAlana zakya ja nathI. AthI jinezvara bhagavaMtoe temanA mATe dezavirati dharmanuM pAlana karavAnuM sUcavyuM che. dezavirati eTale pApapravRttiono maryAdita tyAga. zrAvakajIvananAM bAra vrata 10 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkara paramAtmAe zrAvakanA bAra vratonuM nirUpaNa karIne rASTrIya cAritryano, sAmAjika svAthyano temaja AtmotthAnano eka surekha nakazo dorI Apyo che. vyaktinuM cAritrya jeTaluM zreSTha haze teTaluM ja sAmAjika ane rASTrIya cAritrya zreSTha rahevAnuM. cAritryanI zreSThatA mATe zrI jinezvara bhagavaMtoe bAra vrata ane te dareka vratanI aticAramaMDita vilakSaNa AcArasaMhitA ghaDI ApI che. A AcArasaMhitA pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvratanI banelI che. hiMsA, asatya, corI, bhogavilAsa ane parigraha A pAMca pApa, pApanI draSTie nitAnta pApa che. kAraNanI draSTie te be prakAranA che. 1. kAraNavazAt karAtA pApa ane 2. akAraNa karAtA pApa. jaina sAdhu-sAdhvI A pAMceya pApa koI paNa kAraNe karatA nathI, karAvatA nathI, kare tene samarthana ApatA nathI. AthI A pApanA tyAgane temanA 'mahAvrata' kahevAya che. jyAre gRhasthone kAraNavazAt jANyuM ke ajANye, mane ke kamane e pApa karavA paDe che. tevA saMjogomAM muktimArge gati-pragati karavAmAM akAraNa karAtAM pApono tyAga karavAnAM vrata le che. AthI temanA vratane sthUla vrata kahyAM che. tene 'aNuvrata' paNa kahe che. zrAvaka ane zrAvikA mATenA bAra vrato traNa bhAgamAM vibhakta che: ka aNuvrata: (mULabhUta nAnA vrato-niyamo) guNavrata: (mULabhUta vratone baLa ApanAra guNarUpa vrato) zikSAvrataH (saMsAramAM sAdhujIvananI jhAMkhI karAvatA abhyAsamUlaka vrato) aNuvrata pAMca, guNavrata traNa ane zikSAvrata cAra che. A vrato dvArA gRhasthoe zuM na karavuM joIe tenI vizad chaNAvaTa karavAmAM AvI che. A dareka vratanA pAMca-pAMca aticAra che. aticAra eTale bhUla-zaratacUka. gRhasthoe bAra vratanA pAlananI sAthosAtha dareka vratanA aticArano paNa tyAga karavAno che. pAMca aNuvrata ane tenA aticAra. 1. sthUla prANAtipAta viramaNa vrata koI paNa nAnAM-moTAM jIvanI IrAdApUrvaka temaja binajarUrI hiMsA na karavAno niyama. aticAra 1. koIpaNa jIvAtmAne koIpaNa prakAre bAMdhavo. 2. tene mAravo-pITavo. 3. tenAM aMgopAMgane cholavAM-kApavAM. 4. jIvAtmAnI zaktithI vizeSa bhAra temanI pAse upADAvavo. 5. temane bhUkhyA-tarasyAM rAkhavAM. prathama aNuvratanA A pAMca aticArano tyAga karavo. 2. sthUla mRSAvAdaviramaNa vrata koIpaNa prasaMge temaja koIpaNa nimitte irAdApUrvaka temaja binajarUrI jaThuM-asatya nahi bolavAno niyama. aticAra 1. koIpaNa AdhAra ke sAbitI vinA koInA para ALa mUkavuM, AkSepa karavo. 2. be jaNAMne khAnagI vAta karatAM joI jANIne temanA para doSAropaNa karavuM. 3. potAnA aMgata mANasonI khAnagI vAta jAhera karI devI. 4. khoTI salAha-zikhAmaNa ApavI. 5. khoTA dastAveja karavA, be naMbaranA copaDA lakhavA. bIjA aNuvratanA A pAMca aticArano tyAga karavo. 3. sthUla adattAdAnaviramaNa vrata IrAdApUrvaka temaja binajarUrI rIte koInI, koI vastu nahi coravAno niyama. aticAra 1. corIno mAla kharIdavo. 11 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. corI karavI-karAvavI. 3. rAjyanA AyAta-nikAsa temaja jakAta Adi niyamono bhaMga karavo, dANacorI karavI. 4. khoTAM tola-mApa rAkhavAM. 5. bheLaseLa karavI. trIjA aNuvratanA A pAMca aticArano tyAga karavo. 4. sthUla maithunaviramaNa vrata parastrI temaja parapuruSa sAthe jAtIya saMbaMdha nahi rAkhavAno niyama. kAmottejaka vArtAlApa, vAMcana, citradarzana Adi nimittono tyAga karavAno niyama. aticAra 1. kuMvArI, apariNItA temaja vidhavA strI sAthe (strIe kuMvArA, pariNIta temaja vidhura puruSa sAthe) viSayabhoga bhogavavA. 2. rakhAta rAkhavI, vezyAgamana karavuM. (strIe puruSa rAkhavo, puruSa-vezyAgamana karavuM.) 3. bIjAo sAthe ke sAme kAmottejaka ceSTAo ke hAvabhAva karavA. 4. potAnA saMtAno sivAya anyanA saMtAnonA vivAha, lagna Adi karAvavA. 5. maryAdAhIna sAja-zaNagAra karavA, kAmottejaka davAo levI. cothA aNuvratanA A pAMca aticArano tyAga karavo. 5. sthUla parigraha parimANa vrata cIja-vastuonA saMgraha ane vaparAzanI maryAdA ane pramANa bAMdhavAno niyama. aticAra 1. dhana ane dhAnya niyama karatAM vadhu rAkhavA. 2. khetara, makAna jamIna vagere niyamathI vadhu rAkhavA. 3. jara-jhaverAta niyamathI vadhu rAkhavA. 4. gharavakharIno sAmAna niyamathI vadhu rAkhavo. 5. nokara-cAkara, pazu-paMkhIo niyamathI vadhu rAkhavAM. pAMcamAM aNuvratanA A pAMca aticArano tyAga karavo. traNa guNavrata ane tenA aticAra 1. dikaparimANa vrata javA-AvavAnA arthAta haravA-pharavA, pravAsa-paryaTana vagere mATenA vistAra ane dUratvanI maryAdA bAMdhavAno niyama. aticAra 1. vimAnI pravAsanI maryAdAnuM ullaMghana. 2. dariyAI sapharanI maryAdAnuM ullaMghana, bhoMyarAmAM ke kuvAmAM javAnI maryAdAnuM ullaMghana. 3. AgaLa-pAchaLa, Aju-bAjunI dizAmAM javAnI maryAdAnuM ullaMghana. 4. upara-nIce temaja cAreya dizAmAM javAnI maryAdAnuM ullaMghana karI vadhu AgaLa javuM. 5. herapheranI pramANa-maryAdA bhUlIne AgaLa cAlyA javuM. prathama guNavratanA A pAMca aticArano tyAga karavo. 2. bhogopabhoga-viramaNa vrata A guNavratamAM be zabda che. bhoga ane upabhoga. bhoga eTale je cIja-vastuno upayoga eka ja vakhata karI zakAya te bhoga. dA.ta. anAja, pANI vagere. upabhoga eTale je cIja-vastu ekathI vadhu vakhata vAraMvAra upayoga karI zakAya te dA.ta. alaMkAra, kapaDAM vagere. bhoga ane upabhoga baMnenuM pramANa nakkI karavAno niyama. aticAra 1. sajIva vanaspatino AhAra karavo. (dArU ane mAMsAhAra) 2. sajIva vastune sAthe lAgela ajIva padArthono AhAra karavo. (abhakSya bhakSaNa) 12 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. caNIbora, jAMbu jevAM tuccha phaLo khAvAM. 4. rAMdhyA vinAnAM kAcAM zAkabhAjI khAvAM. 5. kAco-pAko AhAra karavo. bIjA guNavratanA A pAMca aticArano tyAga karavo. 3. anarthadaMDa viramaNa vrata je kAryo ane vyavahAra na karavAthI jIvanamAM cAle tema hoya tevAM binajarUrI phAlatu kAryo ane vyavahAra tyAga karavAno niyama. aticAra 1. vRtti ane vikArone utteje ane uzkere tevuM vAMcavuM-jovuM. 2. zarIranI vividha ne vicitra ceSTAo dvArA hasavuM-hasAvavuM, majAka karavI, cALA pADavA. 3. binajarUrI baDabaDa karavuM, ToLaTappAM karavAM, labADI hAMkavI. 4. hiMsA karavA mATe sAdhano ane zastro susajja rAkhavAM. 5. bhogopabhoganI vastuono jarUriyAtathI vadhu saMgraha karavo. trIjA guNavratanA A pAMca aticArano tyAga karavo. A vratanA antargata paMdara prakAranA karmAdAnano paNa zrAvaka-zrAvikAe tyAga karavAno che. karmAdAna eTale je kAryo karavAthI karmo baMdhAya tevA dhaMdhA-rojagAra. 1. aMgAra karma: jemAM agnino vadhu upayoga thato hoya tevA dhaMdhA-rojagAra, dA.ta. IMTo banAvavAno dhaMdho, sAbu banAvavAnuM kArakhAnuM, dIvAsaLI, phaTAkaDA banAvavAnAM kArakhAnAM, rasAyaNo, kSAra bhasma vagere banAvavAnA dhaMdhA. 2. vanakarmaH jemAM vanaspatinuM chedana-bhedana mukhya hoya tevA dhaMdhA-rojagAra. dA. ta. jaMgalo kapAvavA, phaLanI chAlo-guMdara vecavAno dhaMdho, ghAsanA bIDa rAkhavAno dhaMdho vagere. 3. zakaTa karmaH gADAM, TAMgA, moTaro, skuTaro, meTADora, basa, sAyakala vagere vAhano banAvavAno, vecavAno ke bhADe ApavAno dhaMdho. 4. bhATaka karma: vAhano temaja jAnavaro bhADe ApavAno dhaMdho. 5. sphoTaka karma: taLAva, kuvA, boriMga, bogadAM vagere khodI ApavAM, paththaro phoDAvavA vagere khodakAmanA dhaMdhA. 6. daMta vANijya: hAthI dAMtano vepAra. kasturIno vepAra, pazu-paMkhIonAM cAmaDAM ane pIchAMno vepAra. 7. lAkSA-vANijya: ghaNA trasa jIvonI hiMsA thAya tevAM lAkha ane vividha kSArono vepAra, dA. ta. lAkha, sAbu, sAjIkhAra vagere banAvavAno dhaMdho. 8. rasa-vANijya: madha, mAkhaNa, dArU, ghI, tela vagereno dhaMdho. 9. keza-vANijya: mANasa temaja pazu-paMkhIonA vALa ane ruMvATIno vepAra athavA strI-puruSane vecavAno (lohIno vepAra) temaja DhoraDhAMkhara vecavAno vepAra. 10. viSa-vANijya: vividha prakAranAM jhera ane jherI padArtho temaja hiMsaka zastro banAvavAno ane vecavAno vepAra. 11. yaMtra-pIlaNa karma: vividha prakAranA maMtro calAvavAno, vecavAno ke bhADe ApavAno vepAra. 12. nilaMchana karma: pazu-paMkhIo temaja mANasonA avayavo vIMdhavAno temaja temane napuMsaka banAvavAno dhaMdho. 13. dava-dAnava karma: duzmanAvaTathI ke dhaMdhA nimitte jaMgalo ke gharone athavA anya mAla-milkatane Aga lagADavAno dhaMdho. 14. jala-zoSaNa karma: taLAva, nadI, kuvA, nahera vagere jaLAzayone khAlI karAvI ApavAno dhaMdho. 15. asatIpoSaNa karma: AjIvikA mATe kuTaNakhAnA (vezyAlaya) calAvavA, pazu-paMkhIo rAkhIne temanI pAse khela-tamAzA karAvavA, mAMsa-IMDA Adino vepAra. gharasaMsAra calAvatA AtmasAdhaka zrAvake uparyukta paMdara prakAranA vyavasAyano tyAga karavAno hoya che. 13 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra zikSAvrata ane tenA aticAra 1. sAmAyika vrata aDatAlIsa miniTa sudhI mana, vacana ane kAyAthI thatAM pApono tyAga karIne, nirdoSa ne nirmaLa eka Asane besIne svAdhyAya, dhyAna, japa Adi karavAnuM vrata anuSThAna. aticAra 1. manathI saMkalpa-vikalpa karavA, kharAba vicAra karavA. 2. vANIthI asatya, apriya, ke ayogya bolavuM. 3. zarIrathI anucita ne niMdA pravRtti karavI. 4. sAmAyikanI samaya-maryAdA bhUlI javI. 5. avidhithI sAmAyika levuM-pALavuM. prathama zikSAvratanA A pAMca atiyArano tyAga karavo. 2. dezAvagAsika vrata prathamanAM ATha vrata AjIvana paryantanA che. paraMtu e vratamAM rAkhelI chUTachATIne eka divasathI mAMDI vadhu divasa mATe niyaMtrita ke maryAdita karavAnuM vrata. athavA, aDatAlIsa miniTathI vadhu samaya mATe pApanI vRtti ane pravRttino tyAga karIne eka nirdoSa Asane besIne svAdhyAya, dhyAna, japa Adi karavAnuM vrata. aticAra 1. saMdezA ke IzArAthI maryAdita kSetranI bahArathI koI cIja-vastu maMgAvavI. 2. maryAdita kSetranI bahAra koI mANasa dvArA kaMI bahAra mokalavuM, 3. khokhArA Adi vaiSNa-hAvabhAvathI potAnA mIbhAva jaNAvavA. 4. DokiyAM karIne ke izArA karIne maryAdita kSetranI bahAra potAnA mananI vAta jaNAvavI. 5. cIja-vastu pheMkIne izArA karavA, saMketa karavI. bIjA zikSAvratanA A pAMca aticArano tyAga karavo. 3. pauSadhIpavAsa vrata je kriyA karavAthI AtmasAdhanAne puSTi ane protsAhana maLe tene "pauSadha kahe che. upavAsa eTale AtmaciMtana sAthe Akho divasa nirAhAra rahevuM. sAMsArika kAryo ane vyavahArothI nivRtta thaIne 12 ke 24 klAka mATe ke tethI vadhu divaso mATe pratijJApUrvaka keTalIka viziSTa kriyAo karavAnuM vrata. aticAra 1. sAdhanAnA sthaLa, paheravAnA-vAparavAnA vastrInuM AMkho vaDe barAbara nirIkSaNa na karavuM athavA baMdarakArI pUrvaka nirIkSaNa karavuM. 2. rahevAnA sthaLa ane kAmaLI Adi vastuonuM caravaLA vagerethI pramArjana na karavuM athavA bedarakArIthI pramArjana karavuM. 3. AvavA javAno rasto ane e jagyAnuM pramArjana-nirIkSaNa na karavuM athavA bedarakArIpUrvaka pramAjana karavuM. 4. maLa-mUtra visarjananI jagyAnuM nirIkSaNa na karavuM athavA bedarakArIpUrvaka nirIkSaNa karavuM. 5. vidhipUrvaka pauSadha na karavo athavA avidhithI pauSadha karavA. trIjA zikSAvratanA A pAMca aticArano tyAga karavo. 4. atithisaMvibhAga vrata sAdhu-sAdhvIone temaja sAdharmikone yathAzakya AhAra-pANI temaja jIvana-jarUriyAtanI cIjavastuo prema ane AdarapUrvaka nirapekSa ane ni:svArthabhArva ApavAnuM vrata. aticAra 1. sAdhu-sAdhvI ane supAtrane ApavA yogya AhArAdi para sajIva vanaspati Adi mUkavAM. (jethI teo teno svIkAra na kare.) 14 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. AhArAdine sacitta vastuthI DhAMkI devA. 3. "A vastu bIjAnI che' ema kahevuM, 4. bhikSAno samaya vItI gayA bAda bhikSA mATe nimaMtraNa ApavuM. pa. chaNako karIne, kamane athavA irSyAthI ApavuM. cothA zikSAvratanA A pAMca aticArano tyAga karavo. nAta, jAta, paMtha, raMga, deza AdinA bhedabhAva vinA koIpaNa strI ke puruSa A bAra vrartA yAvajjIva ke amuka samaya maryAdA mATe laI zake che. cauda niyo gRhastha jIvanane sAduM, saraLa ane saMdhI banAvavA mATe jainadharmamAM je AcAramaryAdA batAvI che temAM cauda niyamonA pAlananuM paNa mahatvapUrNa sthAna che. e niyamo A pramANe cheH 1. sacitta 2. dravya 3. vi 4. vANaha 5. taMbola 6. vastra 9. you 8. vAhana 9. zayana 1. vilepana 11. brahmacarya 12. dizA : jIvavALA dravyo-padArthonA vaparAza ane upayogI maryAdA bAMdhavI, : khAgha vastuonI saMkhyA nakkI karavI. : dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa ane taLelA padArtha - A cha dravyonuM niyamana karavuM. : bUTa-caMpala vagere pagarakhAM paheravAnI saMkhyA niyata karavI. ; pAna-sopArI vagere mukhavAsanI saMkhyA nakkI karavI. : paheravA-oDhavAnAM vastronI maryAdA bAMdhavI. phUla-phUlamALAnI saMkhyA bAMdhavI. : vAhananA vaparAzanI saMkhyA nakkI karavI. : suvAnA sAdhanoMnI saMkhyA nizcita karavI. : zrRMgAranA sAdhanonI maryAdA bAMdhavI, : jAtIya vyavahAranuM niyamana karavuM. : AvAgamananA aMtara ane dizAnuM niyamana karavuM. 13. snAna - nahAvA-dharmAvAnuM niyamana karavuM, 14. bhojana-pANI ; jamavAnA TUMka tathA pANInA vaparAAnI maryAdA bAMdhavI. cha Avazyaka Avazyaka eTale acUka karavA yogya kartavya ke ArAdhanA. Atmazuddhi mATe acUka karavA yogyakriyAne Avazyaka kahe che. zrAvaka-zrAvikAe divasa daramiyAna cha Avazyaka paNa karavAnA hoya che. te A pramANeH 1. sAmAyika pApanI vRtti, vicAra ane kriyAno tyAga karIne niSThApUrvaka dharmadhyAna karavAnI, AtmaciMtana karavAnI kriyAne sAmAyika kahe che je kriyAthI samabhAva ane samatAno vikAsa thAya tene sAmAyika kahe che, zarIrathI zuddha thaIne zuddha ane zveta vastra paherIne kaTAsaNuM (garama vastranuM Asana) pAtharI, pArsa caravALo (UnanA resAvALuM eka prakAranuM sAdhana) ane hAthamAM muhapatti (batrIsa AMgaLano samacorasa sapheda kApaDano TukartA) rAkhIne, aDatAlIsa miniTa sudhI svasthapaNe besIne svAdhyAya, dhyAna, japa vagere karavAM. A prakAre vidhipUrvaka sAmayika karavAthI AtmAne zAMti ane prasannatA prApta thAya che. divasamAM ekavAra sAmAyika avazya karavuM joIe. 2. caturviMzati stava covIsa tIrthaMkaronI nAma-japa, temanuM guNa-kIrtana temaja temanA svarUpanAM dhyAnane caturviMzati stava kahe che, arthAt jinamaMdire jaIne tIrthaMkara paramAtmAnI pUjA-bhakti karavI. 1. roja savAre derAsaramAM jaIne zrI vItarAga bhagavaMtanA darzana karavAM. bhaktibharyA haiye ane kaMThe temanI stuti karavI. 2. roja prabhu-pratimAjInI vidhipUrvaka pUjA karavI. jaLa, caMdana, puSpa, dhUpa, dIpa, akSata, naivedha, phaLa 11 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagerethI aSTaprakArI pUjA karavI. 3. dararoja sAMje derAsaramAM jaIne paramAtmA samakSa AratI ane maMgaLadIvo karavAM. AratI karavAthI aMtarano avasAda-viSAda dUra thaI jAya che. 3. vaMdanaka pUjya sAdhu-sAdhvI Adi gurUjanono vidhipUrvaka vinaya karavo. temanuM bahumAna karavuM. ullasita haiye temane vaMdana karavuM. AtmasAdhanAmAM sahAyaka jarUrI cIja-vastuo ApavI. vastra-pAtra ane AhAra-pANI Adi ApIne temanI bhakti karavI. temanI sevA-suzruSA karavI. temanA pAsethI dharmopadeza sAMbhaLavo ane AtmasAdhanA mATe mArgadarzana meLavavuM. 4. pratikramaNa divasa ke rAta daramiyAna jANatAM ke ajANatAM je kaMI bhUlo thaI hoya, pApanuM sevana thayuM hoya tenI niMdA AlocanA karavI ane bAhya vRtti ane pravRttimAM parovAyelA AtmAne bhItara paramAtmA tarapha vALavo ne sthira karavo. Ama pApathI pAchA haTavAnI kriyAne pratikramaNa kahe che. 1. savAramAM karAtA pratikramaNane rAtrika pratikramaNa, 2. sAMje karAtA pratikramaNane daivasika pratikramaNa, 3. paMdara divase karAtA pratikramaNane pAkSika pratikramaNa, 4. cAra mahine karAtA pratikramaNane comAsI pratikramaNa, 5. ane dara varase saMvatsarInA divase karAtA pratikramaNane saMvatsarI pratikramaNa kahe che. 5. kAyotsarga zarIrane susthira karIne ekAgra citte, maunapaNe AtmAnuM dhyAna dharavuM tene kAyotsarga kahe che. dehanI Asakti ane mamatva choDavA mATe, dehabhAvanA DhaMDhomAMthI mukta thaIne AtmabhAvamAM sthira thavA mATe kAyotsarga dhyAna upayogI ane avazyakaraNIya che. dararoja niyata sthAne ane niyata samaye, amuka samaya mATe kAyotsarga karavo joIe. A uparAMta jAtajAtanI AMtara-bAhya Aphato ane muzkelIo vacce manobaLane majabUta banAvavA, TakAvI rAkhavA mATe paNa keTalAka viziSTa kAyotsarga batAvavAmAM AvyA che. 6. pratyAkhyAna kaMIka tyAga karavAno niyama levo tene pratyAkhyAna kahe che. pratyAkhyAna mATe "paccakkhANa' zabda vaparAya che. pratijJA dvArA jIvanane saMyamita banAvavuM. vyaktinI zakti ane kSamatA, rasa ane rUci temaja paristhiti anusAra pratyAkhyAna-pratijJA karI zakAya che. Ane paccakkhANa karavuM paNa kahevAya che. dayA-anukaMpA du:khI jIvo pratye dayA dAkhavIne temanAM du:khone dUra karavAno prayatna karavo. jIvana-jarUriyAtavALA mANasone yathAzakya sahayoga ApIne temanA duHkho haLavAM ke dUra karavAM. pazuone cAro nIravo, paMkhIone caNa nAMkhavI, pANI pIvaDAvavuM. jIvadayA e to dharmano pAyo che. dayAvihoNo dharma e dharma nathI! dayAvihIna haiyAnI kaThora dharatI para dharmanAM komaLa phUlo khIlavA saMbhava nathI. svAdhyAya dararoja samayanI anukuLatA mujaba dharmagranthonuM vAMcana karavuM. dharmanA tatvo para ciMtana-manana karavuM. potAnA AtmAnI oLakha thAya, AtmA vimaLa ane vizuddha bane, jIvana urdhvagAmI thAya tevAM pustako, granthonuM vAMcana karavuM. alabatta pustaka ke granthonA svAdhyAyanA mAdhyamathI kharekhara to ApaNe sva-adhyAya.. AtmAne samajavAnI yAtrA karavAnI che. prArthanA savAranI prArthanA dararoja savAre UThatAMnI sAthe ja ochAmAM ochA 12 ane vadhumAM vadhu 108 navakAra gaNavA joIe. 16 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane vizvakalyANanI kAmanA mATe nIcenI prArthanA karIne divasanI rojiMdI pravRttiono prAraMbha karavo joIe: zivamastu sarvajagata; parahitaniratA bhavantu bhUta gaNA: doSA: prayAnta nAzaM; sarvatra sukhIbhavatu loka: samasta vizvanuM kalyANa thAo! badhA jIvo kalyANamAM pravRtta bano! badhAnA doSo dUra thaI jAo! sarve jIvo sukhI bano! sAMjanI prArthanA dararoja rAte sUtAM agAu navakAra maMtranuM smaraNa karavuM joIe. arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma-A cAra maMgaLanuM zaraNa svIkAravuM joIe. ane tamAma jIvonI kSamA mAgavI joIe ane maitrIbhAvanI bAMhedharI ApavI joIe. Ama smaraNa, zaraNa ane kSamA sAthe UMghavuM joIe. A bhAvanAone vaNI letI sAyaMkAlIna prArthanAo A mujaba che: cattAri maMgala. arihaMtA maMgala. siddhA maMgala. sAhu maMgala. kevalipannato dhammo maMgala. cAra maMgalarUpa che. arihaMta maMgalarUpa che. siddha maMgalarUpa che. sAdhu puruSa maMgalarUpa che. kevaliprarUpita dharma maMgalarUpa che. carAri loguttamA. arihaMtA loguttamA. siddhA loguttamAM. sAhU lAguttamAM. kevalipannatto dhamo lAguttamo. lokamAM cAra uttama che. lokamAM arihaMta uttama che. lokamAM siddha uttama che. lokamAM sAdhupuruSa uttama che. lokamAM kevaliprarUpita dharma uttama che. cattAri saraNe pavanjAmi. arihaMte saraNe pavanjAmi. siddha saraNe pavanjAmi. sAhu saraNe pavanjAmi. kevalipannatta dharmo saraNe pavanjAmi. huM cAra zaraNano svIkAra karuM chuM. huM arihaMtanuM zaraNa svIkAra karuM chuM. huM siddhonuM zaraNa svIkAra karuM chuM. huM sAdhu puruSonuM zaraNa svIkAra karuM chuM. huM kevaliprarUpita dharmanuM zaraNa svIkAra karUM chuM. arihaMto maha devo, jAvajIve susAhUNo guruNo; 17 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiNapatranaM tane, ima sammatta mae gaDhiya jIvananA chellA zvAsa sudhI arihaMta mArA deva che. susAdhu puruSa mArA guru che. jinezvarakathita tattpardhAmAM mArI zraddhA che. A samyaktvano meM svIkAra karyo che. kSamAyAcanA khArmami sadhvajIve, sathe jIvA kharaMtu me; mittI ke savvabhUaisu, vera makhkhuM na kuNaI. tamAma jIvone huM mApha karuM chuM. tamAma jIvo mane mApha kare; tamAma jIva sAthe mAre maitrI che, koInI paNa sAthe maLe vaira nathI. jApa ane dhyAna dararoja navakAra maMtrano temaja AtmAne vizuddha ane vibu banAvatA viziSTa maMtrono jApa karavo joIe. temaja niyamita AtmasvarUpanuM dhyAna dharavuM joIe. cittanI zAMti ane prasannatA temaja sthiratA mATe maMtra-jApa ane AtmadhyAna khUba ja sahAyaka bane che. jIvanamAM bAra vrato, cha Avazyaka, nitya jApa ane dhyAnane samucita sthAna ApavAthI ja jainatva sArthaka thAya che. aDhAra pApasthAnaka sthAnaka eTale ghara. pApanA mukhya aDhAra ghara che. mAnavahaiye emAMthI ekAda paNa pApa potAnuM ghara mAMDe che, to mANasano Aloka-paraloka baMne bagaDe che. AtmasAdhake A aDhAra pApono tyAga karavAno che. aDhAra pApa A pramANe che: 1. prANAtipAta 2. mRSAvAda 3. adattAdAna 4. maithuna 5. parigraha 6. koMdha 7. mAna 8. mAyA . lAbha 10. rAga 11. dveSa : hiMsA karavI. : asatya-jUTha bolavuM. : corI karavI. : jatI.vana. : vastu vyakti ane vicAra pratye Asakti mamatA rAkhavA. H gusso karavo. : abhimAna/ghamaMDa karavo. : phUDa-kapaTa karavAM, daMbha rAkhavo. : lAlacu banavuM. : mamatAthI mUDha baLavuM. : irSA karavI, kinnAkhorI rAkhavI. : jhagaDDa-kacavATa karavAM. 12. kalaha 13. abhyAkhyAna : AkSepa karavo, ALa mUkavuM. : cADI-cugalI karavI. 14. pazunya 15. rati-ati 16. pa2parivAda 17. mAMthI mRSAvAdaH kapaTa karIne aphavA phelAvavI. 18. mithyAtvazalya: sAcuM jANavA-samajavA chatAMya tene sAcuM mAnavuM nahi. AtmasAdhake A badhAM pApothI bacavAnuM che. jeo AmAMthI eka ke ekathI vadhu pApanuM AcaraNa kare che : nAnI nAnI vAtamAM rAjI thavuM. nArAja thavuM. : niMdA karavI. te khUda potAnA hAthe ja durgatinI vasiyata lakhe che. te zrAvakanA ekavIsa guNa 18 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanI ArAdhanA-sAdhanA karavA mATe keTalIka jarUrI yogyatA/pAtratA jainadharme batAvI che. yogyatA vinA dharmanI sAdhanAnuM joIe tevuM phaLa prApta thatuM nathI. jaina dharmamAM dharmanI ArAdhanA karavA mATe teo ja yogya ane pAtra che ke jeonA jIvanamAM 21 guNo che. te A pramANe che: 1. gaMbhIra : udAra ane vizALa haiyuM. 2. rUpavAna : svastha, rtiluM ane nirogI svastha zarIra, 3. oMkhya : zAMta ane prasanna svabhAva. 4. lokapriya : samAjamAM AdaraNIya ane zraddheya sthAna. 5. akrUra : dayALu. 6. bhIru : pApathI DaranAra, 7. azaTha : sAlasa ane nikhAlasa. 8. sudAkSiNya : paragaju. 9. lajjALu : maryAdAzIla. 10. dayALu : dayA ane anukaMpA rAkhanAra. 11. madhyastha : taTastha. 12. guNAnurAgI : bIjAnA saguNono prazaMsaka. 13. satkathaka : satya, priya, hita ane parimita bolanAra. 14. sudIrghadraSTi : bhaviSyano vicAra karIne pagaluM bharanAra. 15. supakSayukta : haMmezA satyanA pakSe rahenAra. 16. vizeSajJa : vastu ane prasaMgane aneka dRSTikoNathI samajanAra ane mUlavanAra. 17. vRddhAnuga : saMta-sAdhuo ane jJAnIjanoe cIMdhelA mArge cAlanAra, 18. vinIta : vinayI ane vinamra. 19. kRtajJa : upakArInA upakArane yAda rAkhanAra. 20. parahitarata : sevAparAyaNa, bIjAonuM hita karanAra. 21. labdhalakSya : nakkI karelA dhyeyane siddha karavA niSThAvAna ane prayatnazIla. mArgAnusArI guNo mANasanuM mUlya ane mAna tenA cAritrathI che. cAritryahIna mANasanuM samAjamAM koI sthAna nathI. cAritryavAna vyakti mokSano paMtha jhaDapathI pAra karI zake che. AthI jaina maharSioe cAritryanA nirmANa mATe suspaSTa mArgadarzana ApyuM che. A mATe teoe 3pa guNo sUcavyA che. te guNonA dhAraNa ane vikAsathI mANasa cAritryavAna bane che. mANasane sajjana ane sadAcArI banAvatA 3pa guNo A pramANe che: 1. nyAyopArjita dhana : nyAya, nIti ane prAmANikatAthI AjIvikA raLavI. 2. ucita vivAha : potAnA kuLa-jAti, saMskAra, svabhAva, temaja dharma vagerene sAnukULa pAtra sAthe lagna karavAM. 3. ziSTaprazaMsA : sajjana, saMskArI, sadAcArI janonA guNonuM abhivAdana karavuM, prazaMsA karavI. 4. zatrutyAga : koInI paNa sAthe vairabhAva ke duzmanAvaTa ke kinnAkhorI na rAkhavAM. 5. indriyavijaya : indriyonI vRtti ane pravRttio para saMyama rAkhavo. 6. aniSTa sthAnatyAga : jAna-mAla jyAM bhayamAM mUkAya, dharmasAdhanA jyAM DahoLAya tevA sthAnano tyAga karavo. 7. ucita gRha : dharma sAdhanAmAM sahAyaka thAya tevA pADoza ane vAtAvaraNavALA vistAramAM ghara rAkhavuM banAvavuM. 8. pApabhaya : nAnuM-moTuM koIpaNa prakAranuM pApa karatAM DaravuM, pApathI bacavuM. 9. dezAcArapAlana : samAja ane rASTranA ucita vyavahAro, prathAo vagerenuM pAlana karavuM. 10. lokapriyatA : satkAryo ane sevAbhAvathI sahu koInA dila jItI levA. 11. ucita vyaya : Avaka anusAra kharca karavo, devuM karavuM nahi. 12. ucita vyavahAra : samaya ane saMjogo mujaba vartana-vyavahAra rAkhavAM. 19 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. mAtA-pitA pUjana 14. satsaMga 15. kRtajJatA 23. dayA karavA prayatnazIla banavuM. 24. buddhi 25. guNapakSapAta 16. ajIrNamAM bhojana tyAga; 17. cita bhojana 18. jJAnIpUjana 19. biMditakArya-tyAga 20. bharaNa-poSaNa 21. dIrghadaSTi 22. dharmazravaNa 26. durAgraha tyAga 27. jJAnArjana 28. sevAbhakti 29. trivarga-khAdhA 3. dezakALanuM jJAna 31. balAbata-vicAraNA 32. lokayAtrA 33. paropakAra parAyaNatA : mA-bApanI sevA karavI. : saMto, sAdhuo, sadAcArI vyaktio ane sajjanonI sobata karavI. : upakArInA upakArane yAda rAkhavA ane samaye teno samucita badalo vALI ApavA tatpara rahyuM. 34. lajjA rUpa. sItA peTa bagaDeluM hoya tyAre khAvuM nahi, tevA samartha upavAsa karo. : tana, mana ane AtmAnuM Arogya jaLavAI rahe tevuM sAduM ane sAttvika bhojana karavuM. ; jJAnIjano, vidvAno, kalAkAranuM sanmAna karavuM, yathAyogya temane sahakAra Apo. : rkAo niMdA kare, samAjamAM Abaru jAya tevAM aogya kAryo na karavAM. : potAnA Azcarya rahelAM svajanonI yathArthogya sArasaMbhALa levI. : bhaviSyanAM pariNAmono vicAra karIne koIpaNa kArya karavuM, : jIvanane unnata ane mA banAve tevI vArtA sAMbhaLavI, tevuM vAMcana karavuM. : jIva mAtra para karuNA ciMtavavI ane temanAM du:khone dUra ke haLavA : dareka bAbatano samagratayA vicAra karIne nirNaya ane amala karavo. : guNAnurAgI banavuM. : haTha, jIda, kadAgraha karavA nahi. : dararoja kaMIka ne kaIMka navuM jJAna meLavavA prayatno karavA. : upakArIonI temaja dIna-duHkhI janonI sevA karavI. : dharma, artha ane kAma-A traNa puruSArthonuM samucita ne saMtulita sevana karavuM. : samaya ane saMjogone supere oLakhavA, bhaviSyano vicAra karavo. : potAnI zakti ane kSamatA temaja maryAdAno vicAra karo. : samAja, dharma ane rASTranI unnatimAM sahabhAgI thavuM. : dIna-du:khI janonI sevA karavI. : vaDIlA, gurujano AdinI Aba rAkhavI, maryAdAonuM pAlana karavuM. : hara hAlatamAM khuzAla rahevuM, dhIraja ane zAMti rAkhavA. tapa ane AhArasaMhitA jIvana jIvavA mATe AhAra Avazyaka ane anivArya che. tana, mana ane AtmA para AhArano nirNayAtmaka prabhAva paDe che. AthI ja to OM che: "anna tevuM mana'. 'AhAra tevuM oDakAra.' AtmasAdhanAmAM AhAra sAdhaka ane bAdhaka baMne che. AthI zrI jinezvara bhagavaMtoe AhAranI mAtrA, AhAra levAno samaya, temaja AhAranI yogyatA aMge vizad ane vistRta vizleSaNa karyuM che. karmo kSaya karavA mATe dharmanI ArAdhanA karavAnI che. karmano kSaya karavA 'tapanuM Ayojana karyuM che temaja niSiddha AhAranuM paNa vidhAna karyuM che. jaina dharmamAM tapa mukhyatve bAra prakAranA batAvyo che. temAM cha prakAranA bAhya tapa ane cha prakArano atyaMtara tapa che. bAhya tapa eTale spaSTa joI zakAya tevA tapa. AnvaMtara tapa eTale adITha tapa. bAhya tapa 1. anazana: eka divasa mATe ke vadhu divaso mATe ke aMtima zvAsa sudhI AhAra-pANIno tyAga karavo tene anazana ke aNasaNa kahe che. teno saraLa artha che, upavAsa. nirAhAra rahevuM te. samAdhibhAve mRtyune svecchAe vadhAvavA mATe, jIvananA aMtima divastumAM anazana karavAmAM Ave che. zUravIro anazana karIne mRtyune bheTe che. 20 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. uNodarI: be zabda cheH uNa ane udara. uNa eTale sheja khAlI. udara eTale peTa. jeTalI bhUkha hoya tenAthI thoDuMka ochuM khAvuM, bharapeTa ne jamatAM peTa thoDuMka khAlI rAkhavuM. tene urNAdarI kahe che. sAmAnya rIte svastha zarIranA mATe divasabharamAM 2500 kelarIjhanuM bhojana paryApta manAya che. jainadharma A bAbatamAM 32 koLiyAnA bhojanano nirdeza kare che. TuMkamAM AMsIThAMsIne kyAreya khAvuM nA joIe. akarAMtiyAnI jema tUTI nA paDavuM joIe. 3. vRttisaMkSepa; jIvananI jarUriyAta alpAtialpa rAkhavI. bhogavavAnI vRtti para kApa mUko. eka cIjathI cAlatuM hoya to bIjI cIjano upayoga na karavo. vaparAzanA sAdhano hoya ke bhojananI vAnagIo hoya, te darekano upayoga na karatAM temAMthI ghaTADo karavo. vRttiono kSaya karavAmAM A tapa vadhu sahAyaka bane che. 4. rasatyAga: vRttio ane vikArIne utteja, vikRta banAve, Aveza ane Avegane bhaDakAve tevAM khAnapAnano tyAga karavo. cittane hoza ane badhira banAve tevAM khAna-pAno tyAga karavo. ALasa ane UMgha lArva, becena ane badila banAve tevAM khAna-pAnano tyAga karavo. taLelAM, masAledAra, gaLyAM temaja sTArcavALA bhojanapadArtho khAvAthI cittanI zAMti, samatA ane prasannatA DahoLAya che. AthI tevAM AhAra-pANIno tyAga karo. tana, mana ane AtmAne saraLa, sphUrta ane sAttvika rAkhavA mATe rasALa padArthono tyAga jarUrI che. jIvanabhara mATe ghI, dUdha, tela, gALa miThAI vagereno tyAga karI zakAya to uttama. tema na thaI zake to roja amuka padArthono tyAga karavo. kyAreka dudhano tyAga karavo, kyAreka telano tyAga karavA, kyAreka dUdhanya vAnagIono tyAga karavo. Ama rasatyAganA uttarottara vadhAro karI zakAya. vigaIno tyAga be rIte karavAmAM Ave che. eka to mULathI eTale ke dUdhano jo tyAga karo to pachI dUdhanI banelI ke jemAM dUdha AvatuM hoya evI koI ja vastu nA levI. ane mAtra vigaIno ja tyAga hoya to dUdha nA hovAye... enAthI banelI vastu laI zakAya. AvuM ja anya vigaIo mATe samajI levuM. Ama to gariSTha ane vadhAre zarkarAyukta padArtho khAvAno moha choDavA jevo ja che... kAraNa, A padArthonI asara zarIra para tIvratAthI paDe che... dhIre dhIre mananA vicAro ane AcaraNa para paNa A asara phelAya che. jaina dharma paNa vigaInA bhojana mATe nA ja pADe che. amerikAmAM amuka zaheromAM guMDAtatvonA bhojananuM jyAre vargIkaraNa karIne vizleSaNa karavAmAM AvyuM tyAre keTalAka coMkAvanArA tathyo sAme AvyAM. eo badhA ja hAIpara glAisimIyA (lohImAM zarkarA)nA rogothI grasita hatA... jenA kAraNe emanA svabhAvamAM cIDiyApaNuM, gusso, roSa... zALu mAnasa, cauna aparAdha, corI-lUMTaphATa, mArapITa, daMgA-phasAda ane kAnUnane paDakAravAnI manovRtti vadhAre pramANamAM hatI. A lokonA khAvA pIvAmAMthI jyAre gaLyA padArtho, taLelI cIjo... svayaMvALA padArtho ghaTADavAmAM AvyA tyAre AzAtIta parivartananA eMdhANa dekhAyA. khAvApIvAnA padArthonI asara mana para cokkasa pramANamAM paDe che... A spaSTa dIvA jevI vAta che. ApaNe kadAya A padArthone saMpUrNatayA na choDI zakIe to enA para aMkuza to rAkhavo ja joIe! mATe to AyaMbila nIvI jevA tapo karavAnuM kahyuM che. 5. kAyaklezaH zarIrane svecchAe kaSTa ApavuM. potAnI icchAthI zarIrane trAsa ane vedanA ApavAthI dRSTa-sahiSNutAno vikAsa thAya che. dehanI mamatA pAtaLI paDe che. A mATe vividha yogAsanathI dhyAna dharavuM. ughADA paga cAlavuM. ThaMDImAM ughADA zarIre rahevuM. Ama samajapUrvaka kaSTa ApavAthI mana aDaga ane sabaLa bane che ane tethI dharmadhyAna prasannatAthI thaI zake che. 6. selInatA: mananI vRttio ane kAyAnI pravRttione azubha bhAvamAM jattI vALIne tene zubha ane zuddha bhAvamAM sthira karavI. ekAMta ane pavitra sthAnamAM sthirapaNe besIne ke ubhA rahIne AtmadhyAnamAM layalIna banavuM, atyaMtara tapa mananA bhAvo sAthe tapano mukhya saMbaMdha hovAthI tene ApyaMtara ke bhItarano tapa kahe che. tenA cha prakAra che te A pramANe che; 21 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. prAyazcitaH jANatAM ke ajANatAM thaI gayelA pApo ke doSonI jANa sagurune karIne, temanI pAse te pAponI sajAnI premapUrvaka mAgaNI karavI ane bhaviSyamAM enA e doSonuM sevana na thAya te mATe svecchAe pratijJA karavI. jarA-amathI paNa bhUla thaI jAya to enA mATe hArdika ' micchAmi dukkaDaM' kahI devuM. 2. vinaya: potAnAthI jeo vayamAM, jJAnamAM, guNamAM moTAM hoya tevAM moTerAMono-vaDIlono Adara-satkAra karavo, temanuM bahumAna karavuM. temanI sAthe vinamratAthI vyavahAra karavo. 3. vaiyAvacca: AcArya, upAdhyAya, tapasvI, jJAnI, guNI, saMto-sAdhuo, sAdharmiko, bimAra ane azaktonI sevA-cAkarI karavI. bhakti karavI. dIna-du:khI-pIDitonI sevA karavI. A guNa tapanA rUpe khUba ja mahAna che. svayaM tIrthaMkara paNa A guNane mahatva Ape che. zAstromAM tIrthakarane ema kahetA TAMkyA che ke "jo gilANaM paDivanjaI so mAM paDivanjaI" eTale ke "je glAna-bImAranI sevA kare che... te kharekhara mArI sevA kare che." keTalI mahatvapUrNa vAta che A? 4. svAdhyAyaH AtmAnI zuddhimAM sahAyaka ane preraka bane tevA graMtho-pustakonuM vAMcana-manana-ciMtana karavuM. 5. vyutsargaH zArIrika pravRttiono tyAga karIne, zarIranuM halanacalana baMdha karIne, sthira zarIre ane sthira citte yathAzakya samaya sudhI paramAtmAnA svarUpanuM dhyAna dharavuM, temanAM nAmano jApa karavo. A tapane 'kAyotsarga dhyAna' paNa kahe che. 6. dhyAna: ekacitte ane ekAgrabhAve paramAtmAnA svarUpamAM tallIna banavuM. A bAra prakAranA tapa uparAMta rojabarojanI paNa nAnI moTI tapazcaryAonuM nirUpaNa karAyuM che te A pramANe che: dararojanI nAnI-moTI tapazcaryAo jaina dharma to tyAgapradhAna dharma che. zarIrathI paNa vadhu mananA vikAsa mATe, AtmAnA vikAsa mATe e vajana mUke che. alabatta tapa karavAthI zarIra thoDuM dubaLuM paDe che... sUkAI jAya che... nabaLAI Ave che... paNa mananI tAjagI vadhe che... AtmAnuM sauMdarya vadhune vadhu nikharavA mAMDe che mATe to tana-manane tapAvIne tana-mananI badhI azuddhione bALI nAkhe tene tapa kahe che. zarIra ane manane nirogI rAkhavA mATe tapa akasIra IlAja che. jaina dharmamAM nAnI-moTI aneka tapazcaryAnuM suniyojana che. dareka vyaktie tana-mana ane AtmAnA Arogya mATe, potAnA rasa ane rUci pramANe temaja potAnI zakti ane kSamatA anusAra tapa karavo joIe. navakArazI: sUryodaya thayA pachI 48 miniTa bAda dAtaNa-pANI karavA, kaMIpaNa khAvuM ke pIvuM. porasI: sUryodaya thayA pachI traNa kalAka thayA pachI bhojana-pANI levAM. e sADhaporasI: sUryodaya thayA pachI sADA cAra kalAka vItyA bAda bhojana-pANI levAM. ka parimuDha: sUryodaya bAda cha kalAka vIte bhojana-pANI levAM. avaThTha: sUryodaya bAda nava kalAka vIte bhojana-pANI levAM. - besaNuM: be TaMka ja jamavAnuM. eka ja jagyAe eka Asana para besIne jamavAnuM. sUryodaya thayA pachI 48 miniTa vIte temaja sUryAsta pahelAM koIpaNa anukuLa samaye be TaMka jamavAnuM. e be TaMka sivAya koIpaNa samaye kaMI khAvAnuM nahi. cA, dUdha vagere paNa pIvAnA nahi. pANI ukALeluM pIvAnuM. sUryAsta pachI pANI paNa baMdha. ja ekAsaNuM: eka jagyAe, eka Asane besIne mAtra eka ja TaMka jamavAnuM. ukALeluM pANI pIvAnuM. sUryAsta pachI pANI nahi pIvAnuM. AyaMbila: ghI-tela vagaranI lukhkhI-sUkI, masAlA vagaranI bAphelI ke rAMdhelI rasoI eka ja jagAe eka Asane besIne jamavAnI. rasoImAM lIlAM zAkabhAjI nahi khAvAnAM. dUdha, ghI, goLa paNa nahi khAvAnAM. noMdha: besaNuM, ekAsaNuM karatA samaye koIpaNa sacitta vastuno ke abhakSya khAna-pAnano upayoga karAto nathI. rAte pANI paNa pIvAnuM nahi. A upavAsa: AkhA divasa daramiyAna kazuM ja khAvAnuM nahi. nirAhAra rahevAnuM. divasa daramiyAna moTA bhAge savAranA 10 thI 6 nA samaya sudhI ukALeluM pANI eka jagAe besIne pIvAnuM pANI pIdhA vinA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa nirAhAra rahevAmAM Ave che. mAtra pANI pIne karAtA upavAsane tivihAra upavAsa kahe che. ane nirjaLA upavAsane cauvihAra upavAsa kahe che. upavAsa mAtra dhArmika anuSThAna nathI. ArogyanuM e aksIra auSadha paNa che. AjanA cikitsako paNa tAva, lohInuM dabANa, dama vagere bimArImAM upavAsa karavAnI bhalAmaNa kare che. upavAsa zA mATe jarUrI che? alabatta, upavAsa karavAthI, bhUkhyA rahevAthI zarIramAM kamajorI ke nabaLAI jarUra vartAya che... paNa e bhojananA abhAvanI nathI hotI... zarIramAM bhego thayelo je kacaro baLI jAya che... tenI che. zarIranI zuddhi thayA pachI zarIramAM pAchI tAjagI vartAvA lAge che... zaktino anubhava thAya che... A kaMI camatkAra nathI paNa zarIramAM rahelA vijAtIya dravyono nAza thatAM sahajapaNe udbhavatuM svAcya che. sAmAnya rIte zarIramAM svAbhAvikapaNe jvalana kriyA thatI rahe che. AnAthI zarIra amuka tApamAna sudhI uSNa rahe che... jaina dharmanI paribhASAmAM Ane taijasa zarIra athavA taijasa nAmakarmanI saMjJA ApI zakAya. A jvalana kriyAne cAlu rAkhavA mATe iMdhaNanI AvazyakatA to varatAya che ja... A AvazyakatA pUrI kare che bhojanamAMthI maLatuM kArbohAIDreTsa ane carabI. paNa upavAsa daramyAna bhojananI urjA maLavAnI baMdha thavAthI zarIramAM saMgrahita bhojana AvI AvIne A agnimAM baLe che. mATe upavAsamAM carabI bahu jaldI ghaTI jAya che. carabI 97%, jigara 62%, baroLa pa7%, mAMsapezio 31% ghaTavA mAMDe che. paNa upavAsamAM dimAga-magajane jarI paNa kSati pahoMcatI nathI ke nabaLAI parezAna nathI karatI... mATe upavAsa daramyAna paNa uMgha pUratI ane sArI Ave che... vicAro svaccha ane svastha rahe che. zarU zarUnA divasomAM bhItara bhego thayelo kacaro jIbha upara mela jAmavuM thuMka AvavuM.. moLa AvavI... vagere rUpe bahAra nIkaLe che... paNa dhIme dhIme badhuM goThavAtuM jAya che. tAva, zItaLA, dama, blaDaprezara, bavAsIra, ekijhamA jevA rogomAM upavAsa lAbhadAyI che e vAta have DaoNkTaro paNa svIkAre che. amerikAnA DaoN. eDavarDa e potAnA pustaka "The Nonbreakfast Plan and Fasting Cure' mAM lakhyuM che ke bImArI daramyAna parANe khA-khA karavuM ke davAnA Dojha lIdhe rAkhavA karatAM upavAsa karavA bahetara che jethI svAe jaldI sAMpaDI zake! pANahAra: A paccakakhANa upavAsa, AyaMbila, ekAsaNA, besaNA daramyAna sAMje ApavAmAM Ave che. cauvihAraH sUryAsta thayA pachI bhojana-pANIno tyAga karavAnI pratijJA. tivihAra: sUryAsta thayA pachI mAtra pANI sivAya kazuM ja nahi khAvA-pIvAnI pratijJA. pANI paNa amuka niyata samaya sudhI ja levAnuM. palAMThI vALI besIne navakAra gaNIne pANI pIvuM. pANI pIdhA pachI pharI navakAra gaNavA. UbhAUbhA pANI pIvuM nahI. viziSTa tapazcaryAoH aThThama: saLaMga traNa divasa sudhI lagAtAra upavAsa karIne paramAtmAno jApa karavo. paramAtmAnuM dhyAna dharavuM. khAsa maMtra-sAdhanA mATe aThThama tapanuM pracalana che. vizeSa karIne bhagavAna zrI pArzvanAthanA jApa mATe A ArAdhanA karavAmAM Ave che. caMdanabALAno aThThama paNa pracalita che. paryuSaNa parvanA chellA divasomAM moTI saMkhyAmAM ArAdhako aThThama tapa kare che. A tapa sAthe nAgaketu, zrIkRSNa vagerenA kathAnako joDAyelA che. che. aThThAI: saLaMga ATha divasanA ekadhArA upavAsa karavA. A tapamAM jinabhakti, japa-dhyAna, satsaMga, vyAkhyAnazravaNa Adi karavAmAM Ave che. mukhyatve paryuSaNa parvanA ATha divasa daramiyAna hajAro bhAviko aThThAInI ArAdhanA kare che. cha mAsakSamaNa: pUrA eka mahinAnA, saLaMga trIsa divasanA lagAtAra upavAsa karavA. mAtra ukALelA pANI upara ja Akho mahino rahevuM. ghaNAM bhAviko A kaThina tapa Aje paNa kare che. keTalAMka to mahinAthI ya vadhu divasonA upavAsa kare che. vardhamAna tapaH kramaza: tapane vadhAratA javuM. prAraMbhamAM eka divasa AyaMbila, pachI eka divasa upavAsa, be divasa AyaMbila, eka divasa upavAsa, Ama kramasara pAMca divasa AyaMbila ane eka divasa upavAsa- A pramANe satata 20 divasanI tapasyAthI tapano pAyo nAMkhavAmAM Ave che. tyArabAda potAnI anukuLatA anusAra 6 AyaMbila ane 1 upavAsa ema vadhatAM vadhatAM vadhatAM 100 AyaMbila ane 1 upavAsa karIne A sudIrgha tapanI pUrNAhuti thAya che. tapa-sAdhanAmAM dararoja AgaLa ne AgaLa vadhavAnuM Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAthI tene 'vardhamAna tapa' kahe che. A tapa sAthe sAthvI kRSNA ane caMdrarSi kevalI vagerenA draSTAMto joDAyelA ka navapadanI oLI: dara varase caitra mAsa ane Aso mAsanA 9-9 divasa saLaMga AyaMbila karavA. saLaMga nava divasanI A tapasyAmAM arihaMta, siddha Adi navapadanI viziSTa ArAdhanA karavAmAM Ave che. lagAtAra dara varase nava-nava divase (kula 81 divasa) AyaMbila karIne tapa pUro karavAmAM Ave che. A oLI daramyAna ghaNA loko eka ja dravya (maga, aDada, cokhA, ghauM ke caNAmAMthI game te eka)nI vAnagI laIne paNa nave nava AyaMbila karatA hoya che. ghaNA loko je divase je pada hoya e padanA dhyAna mATenA nizcita raMganA dravyathI AyaMbila kare che. keTalAka mAtra bhAta pANI laIne paNa AyaMbila kare che. A tapa sAthe zrIpAla-mayaNAsuMdarInI kathA joDAyelI che. varasI tapa: phAgaNa vada 8 thI zarU karIne bIjA varasanA vaizAkha suda trIja sudhI ekAMtare upavAsa karavAnA hoya che. ekAMtare upavAsa eTale eka divasa upavAsa karavAno ane bIje divase besaNuM karavAnuM. varasa daramiyAna vacamAM saLaMga be upavAsa paNa kyAreya karavAnA hoya che. saLaMga eka varasa sudhI A tapa cAlu raheto hovAthI tene varasI tapa kahe che. A tapanuM pAraNuM zeraDInA rasathI karavAmAM Ave che. A tapa sAthe bhagavAna RSabhadeva ane emanA prapautra rAjakumAra zreyAMsanuM kathAnaka joDAyeluM che. suprasiddha jainatIrtha pAlItANAmAM A divase moTo meLo bharAya che. hajAronI saMkhyAmAM bhAviko ahI Ave che... samuha pAraNAno kAryakrama yojAya che. che vIsasthAnaka tapa: alaga alaga 20-20 upavAsa karIne vIsa sthAno (viziSTa ArAdhanA karavA mATenA niyata pada) nI ArAdhanA karavAnI hoya che. vacamAM eka padanI ArAdhanA mATe 20 chaThTha (saLaMga be upavAsa) paNa karavAnA hoya che. dareka tIrthaMkarano jIva A viziSTa tapanI utkRSTa ArAdhanA judI judI rIte kare che. A upadhAna tapa: zrAvaka jIvananI sarvottama upAsanA ane sAdhanA eTale upadhAna. A tapa 47 divasa, 35 divasa ane 28 divasa ema traNa tabakke pUro karavAmAM Ave che. A tamAma divaso daramiyAna eka divasa upavAsa bIjA divase nIvi (viziSTa niyamovALuM ekAsaNuM) athavA AyaMbila karavAmAM Ave che. pauSadha vrata laIne uparyukta tapa sAthe roja 20 mALA gaNavAnI, 100 khamAsamaNa (viziSTa prakAranA vaMdana-praNAma), 100 vakhata logassa sUtrano kAyotsarga (dhyAna) karavAnA hoya che. A sAthosAtha keTalAMka mahatvanA jaina sUtronuM adhyayana paNa karavAnuM hoya che. ja pratimA: zrAvaka jIvanane vadhu vizuddha ne vizuddhatara banAvavA mATe pratimA vahana (viziSTa jIvanacaryA) karavAmAM Ave che. AvI 11 pratimAo che. pratimA eTale mUrti ke pUtaLuM nahi. jaina paribhASAnA A zabdano artha che pratijJA. athavA abhigraha. zAstra nirdiSTa 11 pratijJAomAM darzana (zraddhA) ane cAritra baMnenI savizeSa zuddhi-vizuddhi mATe prayatna karavAmAM Ave che. pratimAonI saMkSipta samaja A pramANe che. 1. samyaktvadarzana-pratimA eka mahinA sudhI sudharmamAM rasa, rUci rAkhavA, samyaktvanI (AtmabhAva) vizuddhi karavI ane samyaktvanA doSono tyAga karavo. 2. vrata-pratimA be mahinA sudhI zrAvakanA bAra vratanuM pAlana karavuM. 3. sAmAyika-pratimA: traNa mAsa sudhI sAmAyika ane dezAvakAsika vratanuM pAlana karavuM. 4. pauSadha-pratimAH cAra mahinA sudhI dareka AThama, caudasa, pUnama ane amAse AkhA divasanuM pauSadhavrata levuM. 5. kAyotsarga-pratimA: pAMca mahinA sudhI 1. snAna karavuM nahi, 2. rAtribhojana karavuM nahi, 3. dhotiyAno kachoTo bAMdhavo nahi. 4. divasamAM pUrNa brahmacarya pALavuM, ane 5 rAte maithunanI maryAdA bAMdhavI. 6. brahmacarya-pratimA: cha mahinA sudhI mana, vacana ane kAyAthI maithunano tyAga karI zIla pALavuM. 7. sacittAhAra varjana-pratimA sAta mahinA sudhI sajIva AhArano tyAga karavo. 8. svayaM AraMbhavana-pratimA: ATha mahinA sudhI pote jAte AraMbha-samAraMbha (je karavAthI jIvonI hiMsA thAya tevI pravRtti) karavA nahi. 9. preggAraMbha vajana-pratimA: nava mAsa sudhI bIjAo dvArA AraMbha-samAraMbha karAvavo nahi. 24 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. uddiSTabhakta varjana-pratimA: dasa mahinA sudhI potAnA nimitte banAvelA bhojanano tyAga karavo, mAthe muMDana karAvavuM, gharasaMsAra ane dhaMdhArojagAranA prazna prasaMge hA ke nA mAM parimita javAba Apavo. 11. zramaNabhUta-pratimA: agiyAra mahinA sudhI sAdhu-muninuM jIvana jIvavuM. sAdhunA jevo veSa paheravo ane temanI jema bhikSA lAvIne khAvuM-pIvuM. jaina sAdhu-sAdhvInuM jIvana jIvavuM kaThina ane kaThora che. uparyukta 11 pratimA-pratijJAono abhyAsa karavAthI zramaNajIvananI suMdara tAlIma maLe che. A pratijJAothI pasAra thayela zrAvaka zramaNajIvananuM yathArUpeNa pAlana karI zake che. A badhA tapa sivAya bIjA paNa nAnAM-moTAM tapono ullekha jaina graMthomAM jovA maLe che. evAM lagabhaga so prakAranA tapa che. keTalAMka tapa vilupta thaI gayA che. ane keTalAMka tapa Aje paNa pracalita che. dareka tapanI sAthe japa, dhyAna, kAyotsarga, devavaMdana vagere vividha kriyAo paNa karavAnI hoya che. koI paNa vyakti potAnI zakti anusAra ane manapasaMda tapa karI zake che. e mATe guru bhagavaMtonuM mArgadarzana levuM jarUrI rahe che. ukALeluM pANI zA mATe? pUratA pramANamAM garama karIne pachIthI ThaMDuM karAyelA pANIne ukALeluM pANI kahevAya che. jainonI nAnI-moTI dareka tapazcaryAmAM ukALeluM pANI ja pIvAno niyama che. alabatta, sUryAsta pachI ukALeluM pANI paNa nathI pIvAtuM. binajarUrI ane vadhu pramANanI hiMsAthI bacavA mATe ukALeluM pANI pIvAnuM hoya che. jaina maharSioe to yugo agAu kahyuM che ke pANImAM asaMkhya sUkSma jIvo hoya che. pratikSaNe temAM asaMkhya jIvo janme che ane mare che. pANIne ukALavAthI ekavAra A jIvo marI jAya che. tethI jIvahiMsA jarUra thAya che. paraMtu pANIne garama karIne ThAryA pachI temAM amuka niyata samaya sudhI navA jIvo utpanna thatA nathI ke maratA nathI. e kriyAthI pANI ahiMsaka bane che. pANI vagara mANasa jIvI zakato nathI. kAcuM pANI pIvAthI asaMkhyAtA jIvonI hiMsA thAya che. ukALeluM-ThAreluM pANI pIvAthI-vAparavAthI navA utpanna thanAra jIvonI hiMsAthI bacI javAya che. thoDuMka nukasAna ane vadhu lAbhanuM AmAM gaNita che. ArogyanI draSTie paNa ukALeluM pANI pIvuM hitAvaha che. kamaLo, phalu vagerenA rogacALAmAM ukALeluM pANI pIvAno satata pracAra karavAmAM Ave che. Ama ArAdhanA ane Arogya baMne draSTie ukALeluM pANI pIvuM jarUrI bane che. pANI gALIne vAparavuM. naLamAMthI, nadImAMthI ke taLAvamAMthI sIdhuM pANI na pItAM tene cokhkhAM kapaDAMthI gALIne pANI pIvuM joIe. pANImAM to asaMkhya jIvo che ja. ughADA pANImAM ethI vadhu jIvo paDavAnA ane rahevAnI pUrI zakyatA che. ughADA pANImAM sUkSma jIvo to satata paDe ja che. vAMdAM, mAkhI, garoLI jevAM jIvo paNa paDe che. pANIne gALIne pIvAthI jIvahiMsAthI bacI javAya che. ArogyanA nukasAnane paNa khALI zakAya che. naLamAMthI AvatA pANIne paNa gALIne ja vAparavuM joIe. AhArasaMhitA jaina dharma jIvananA carama ane parama lakSya tarIke AtmAne karmonA tamAma baMdhanothI mukta karavAnI prakriyAne apanAve che. karmonA kuTila ane jaTila baMdhanone toDavA mATe eka mANasajAta ja pUrI rIte sakSama ane samartha banI jAya che. bIjA koI jIvanamAM A prakriyA pUrI nathI thaI zakatI. jo ke mukta thavAnI prakriyAmAM zarIrano sahayoga mahatvano bhAga bhajave che. e mATe zarIranI sArasaMbhALa paNa jarUrI bane che. chatAMye e nA bhUlavuM joIe ke A zarIra jema bhUkha-tarasathI rIbAvIne 25 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkavavA mATe nathI tema managamatA padArtho khavaDAvIne hRSTapuSTa karavA mATe paNa nathI ja. indriyo ane mana svaccha, svastha ane zAMta rahe e rItanI AhAra-vyavasthA svIkAravI joIe. vAsanA ane vikAro para niyaMtraNa rAkhI zakAya e rIte khAvuM-pIvuM joIe. zAMta ane pavitra manobhAvavALuM vAtAvaraNa AtmAne prasannatA, pavitratA ane premanI duniyAmAM laI jAya che. jyAM ApaNe ochA-vattA aMze AtmabhAvamAM DUbakI mArI zakIe ke DUbI zakIe! AhAra ane Arogyane; AhAra ane AtmAne ghaniSTa saMbaMdha che AhAra Arogyane bagADe paNa che ane sudhAre paNa che. AhAra AtmAne dUSita paNa kare che ane vizuddha paNa kare che. jIvana jIvavA mATe AhAra anivArya che. AhArathI zarIra Take che. zarIra nirogI hoya to AtmAnI sAdhanA supere thaI zake che. AhAranuM eka AgavuM vijJAna ane zAstra che. AhAranI tana-mana ane AtmA para nirNayAtmaka asara paDe che. A badhI bAbatono talasparzI vicAra karIne keTaloka AhAra niSiddha karyo che. matalaba ke te padArtho ane vAnagIo to na ja khavAya. akhAdya-na khAvA yogya AhAra A mujaba che: rAtribhojana tyAgaH sUryAsta thayA pachI kazuM ja khAvuM-pIvuM na joIe. A mAtra dhArmika niyama ke vidhi nathI. AjanA vikasita vijJAne paNa rAtribhojananA tyAgano ekIsUre svIkAra karyo che. Adhunika vijJAne prayogothI siddha karyuM che ke sUryanA prakAzathI keTalAMya kRmi jIvo naSTa thAya che. naSTa nathI thatAM te kRmi jIvo prakAzahIna jagAmAM chupAI jAya che ane rAtanA aMdhArAmAM te bahAra Ave che ane vAtAvaraNamAM phelAI jAya che. narI AMkhe na dekhAtAM A sUkSma jIvo khorAka sAthe peTamAM javAthI ajIrNa, apaco, kabajIyAta, dAMtano saDo vagere anekavidha rogo thAya che. bIje, sUryano prakAza na maLavAthI rAte pAcanataMtra taddana niSkriya banI jAya che. AthI rAte khAdheluM bhojana barAbara pacatuM nathI. tethI hojarI bagaDe che. temAM saDo thAya che. Ama Arogya ane ahiMsA baMne draSTie rAtribhojanano tyAga karavo hitAvaha che. dvidaLa tathA virUddha AhAra tyAga: kAcA dUdha athavA dahIM sAthe kaThoLa-anAja bheLavIne khAvuM tene dvidaLa kahe che. Ayurveda ane zarIrazAstra spaSTapaNe mAne che ke alaga alaga padArthane meLavavAthI temAM rAsAyaNika saMyojanAtmaka dravya pedA thAya che. te vijAtIya dravya jhera banIne zarIramAM prasarI jAya che. parasevA ke anya rUpe e dravya bahAra nathI nIkaLatuM tethI lohImAM bhaLI jaIne e lohIne bagADe che ane dhIme dhIme te cAmaDInA rogarUpe bahAra phUTI nIkaLe che. AthI kAcA dUdha ane dahIMnI sAthe maga, aDada, caNA, cokhA vagere kaThoLa sAthe khAvA na joIe. AvA mizra bhojanane jainadharma 'dvidaLa' kahe che. AvA dvidaLanuM sevana nahi karavuM joIe. A uparAMta svAthya mATe phruTasalADa, AiskrIma, phUTa-zrIkhaMDa, dahI-phUTa vagere temaja "enTIbAyoTIka' davAo paNa vijAtIya saMyojanothI bane che. AthI teno paNa tyAga karavo joIe. alabatta e badhAmAM-phUTayukta vAnagIomAM jIvotpattinI zakyatA nathI paraMtu Arogya mATe te vAnagIo hAnikAraka hovAthI viruddha AhAra hovAthI teno tyAga karavo joIe. vAsI bhojana tyAga: Aje rAMdheluM bhojana bIjA divase khAvuM te vAsI bhojana che. rAMdhavAnI ALase ke samayanA abhAve ghaNAM gharomAM bhojanane rAkhI mUkavAmAM Ave che ane evuM vAsI bhojana bIje ke trIje divase paNa khAvAnA upayogamAM le che. vAsI bhojananA jIvotpatti thAya che. temaja bIjA divase te bhojana potAnI sAtvikatA ane guNavattA gumAvI bese che. AthI vAsI bhojanano tyAga karavo joIe. uparyukta AhAra manane vikRta kare che. vRttione caMcaLa banAve che. Aveza ane Avega vadhAre che. zArIrika bimArIo paNa sarje che. AthI zrI jinezvara bhagavaMtoe vAsI AhArano tyAga karavAno Adeza Apyo che. parvatithie lIlA zAkabhAjIno tyAga zA mATe? caMdra ane pRthvI vacce AkarSaNano sAro evo saMbaMdha che. pRthvI paranA pANI para caMdranI vizeSa asara paDe che. caMdranI vadha-ghaTa sAthe bharatI ane oTano samaya paNa badalAto rahe che. caMdranA paribhramaNano vicAra karIe to suda ane vadanA pAMcama, AThama, agiyArasa, caudasa, pUnama ane amAsanA divasoe caMdra, pRthvI ane zarIra traNeya sIdhI haroLa-hAramAM AvI jAya che. e samaye dariyAnA pANImAM ane zarIramAM rahelAM pANImAM pheraphAra thAya che. zarIramAM pANInuM tattva vadhe che. agni-tattva maMda thAya che. vAyu tattva vadhe che. ane te magajamAM caDe che. tenA lIdhe zaradI, saLekhama, sAyanasa, elarjI vagere thavAnI 26 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrI saMbhAvanA rahe che. kyAreka kyAreka to mANasanI vRttio unmAdanI hada sudhI viphare ane vakare che. zikAgo (amerikA)nA vijJAnIoe prayogothI sAbita karyuM che ke mana-magajanI bimArIo para caMdranI sIdhI asara hoya che. A vaijJAnika kAraNonA lIdhe parva tithinA divasoe ekAsaNuM Adi tapa karavAnuM ochuM khAvAnuM kahyuM che. parvatithinA divasomAM je lIlA zAkabhAjImAM 90 TakA pANI-tattva hoya tevA zAkabhAjI nahi khAvA joIe. ethI zarIramAM rahelA jala tattvane kAbUmAM rAkhI zakAya che. AvuM comAsAnA divasomAM paNa bane che. varasAdanI sAthe agni-tattva maMda thavAthI zarIramAM pANIno saMcaya vadhe che. AthI e divasomAM paNa lIlA zAkabhAjI nahi khAvA joIe, ema jainadharma spaSTa kahe che. jainadharma khAnapAnanI bAbatamAM khUba ja coksAI ane kALajI upara bhAra mUke che. kAraNa ke khAnapAnanI cokkasa asaro vicAro para paDe che... vicAra pachI vartanamAM-vyavahAramAM vagara kahyuM utaratA jAya che... mANasanuM mUlyAMkana enA zarIrathI nahIM paNa manathI-dimAgathI karavuM joIe. kaMdamULamAM gaNAtA padArtho baTATA, kAMdA, lasaNa, gAjara, zakkarakaMda, ratALu, sUraNa, mULA, Adu vagere kaMdamULa tathA rIMgaNA vagere padArtho paNa khAvAnI jainadharmamAM sakhtAIthI nA pADavAmAM AvI che. A badhA padArtho, dhArmika draSTikoNathI vicArIe jAtajAtanA sUkSma jIvANuMonI hiMsAnA kAraNe tyAjya ane khAvA mATe anupayukta che ja, paNa zarIrazAstra ane ArogyazAstranI draSTie paNa A padArtho vyaktinI tAmasavRttine uttejanArA gaNAya che. vikAra, vAsanA ane indriyajanya Avegone uchALe che. dabAyelI vRttionI Agane iMdhaNa puruM pADe che. mana vadhu caMcaLa, vadhu uttejita banyuM rahe che. komaLatA, mRdutA, karUNA, svasthatA, saMtulana jevA bhAvo sUkAI jAya che. khAdya padArthonA upayoga pAchaLa zarIranI hRSTapuSTatA karatAMye vadhu mahatvanI vastu che mAnasika svasthatA ane mAnasika pavitratA! mAMsAhAra tyAjya kema? duniyAnA tamAma dharmo khAsa karIne bhAratIya tamAma dharmoe mULabhUta siddhAMtanA rUpe mAMsAhAra karavAnI spaSTa ane sakhta manAI karI che. dhArmika dRSTikoNane kadAca bAjue rAkhIe to paNa na to zarIrazAstra mujaba mAMsAhAra hitakArI che ke na ArogyazAstranA niyamo mujaba mAMsAhAra upayogI nIvaDe che. Arthika kAraNosara to zAkAhAranI apekSAe saravALe mAMsAhAra vadhu kharcALa nIvaDe che. mAnavazAstrIo-enthropolojInA kahevA pramANe prANIo be vibhAgamAM vaheMcAyelA che. kAranI vora Carnivora - mAMsAhArI prANIo harabIvora Herbivorous - zAkAhArI prANIo A baMnenI zarIraracanA judI che... Adato nokhI che... AdamInI zarIraracanA harabIvora varganI sAthe maLatI Ave che... eTale ke mANasa janmajAta zAkAhArI che...mAMsAhAra enA mATe eka yA bIjI rIte nukasAnakAraka banI zake. alabatta paraMparA... vaMzAnugata rItirivAja ke AbohavAnI ADamAM mAMsAhAra jeo svIkArI le che, eone paNa aMte vicAravuM ja paDe che. zAkAhAramAM taMtumaya-rezAvALA padArtho vizeSa mAtrAmAM hoya che. jenA vaDe bhojananuM pAcana sArI rIte thaIne peTa sApha Ave che... mAMsAhAramAM rezAvALA padArtho alpamAtrAmAM hovAnA kAraNe bhojanapAcanamAM paNa takalIpha thAya che... peTanA... AMtaraDAnA rogonA zikAra vadhu mAtrAmAM thavuM paDe che... moTA AMtaraDAnA kensara thavAnI zakyatAne paNa avagaNI nA zakAya. je pazuone mArIne AhAra banAvavAmAM Ave che... emane vakhatovakhata enTIboDIjha... ane jAtajAtanI viSANunAzaka davAo apAya che e padArtho parivartita thaIne jherarUpe mAMsAhAra karavAvALA lokonA zarIramAM praveze che. gAya vagerene vadhu haSTapuSTa banAvavA mATe B.E.S. nAmanI davAo apAya che... A padArtha jo mAMsAhAramAM maLI jAya to kensara thavAnI pUrI saMbhAvanA rahe che. eka aMdAja pramANe AjathI paccIsa varasa pahelA je strIone B.E.S. nI davAo ApavAmAM AvelI, Aje paNa e strIomAM ane emanI chokarIomAM kensaranI mAtrA vadhatI najare caDhe che. 27 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama paNa badhA ja prANIonA zarIramAM ochAvattA aMzamAM jherI padArtho rahelA hoya che. je maLa-mUtra ane parasevArUpe zarIrathI bahAra nIkaLyA kare che. paNa marelA jAnavaronA zarIramAM A padArtho rahevAnI pUrI saMbhAvanA rahe che. hRdayanI kriyA baMdha thavAnI sAthe ja badhA avayavo niSkriya banI jAya che. A mAMsano je upayoga kare che, eo eka yA bIjA rUpe A jheranA zikAra thavAnA ja. prANIonI carabImAM ane lohImAM kolesTarolanI mAtrA vadhu pramANamAM hoya che. enAthI AMtaraDAnI bImArIo, strIomAM stana ane garbhAzayanA rogo tathA hRdaya vikAra thavAnI zakyatA rahe che. prANIonA zarIramAM proTIna ane phosphorasa vadhu pramANamAM hovAnA kAraNe jyAre e padArtho manuSyanA zarIramAM praveze che tyAre zarIramAM rahelA kelziyamanI sAthe enuM saMtulana bagaDe che. mAMsAhArI lokonA pezAba moTA bhAge tejAbayukta hoya che. jenA kAraNe zarIramAM rahelA kSAra ke mIThuM lohImAM jAya che. AnAthI hADakAM nabaLAM paDe che. AnAthI viparIta, zAkAhArIno pezAba kSArayukta hoya che. hADakAmAM rahela kSAra lohImAM jato nathI. mATe emanA hADakAM paNa majabuta hoya che. hArvarDa meDikala skulanA 1958 nI rIporTa (peja naM. 458) mujaba mAMsAhArI potAnA pAcanasaMsthAnane bagADI mUke che. kAraNa ke moDhAmAM rahela lAra (Saliva) nI pratikriyAne kSAra amlatAmAM badalI nAMkhe che. AnAthI lAra potAnuM niyata kArya nathI karI zakatI. Arthika draSTie jo vicArIe to paNa mAMsAhAra karatAM zAkAhAra vadhAre sasto paDe che. eka bakaro sAta pAunDa anAja khAya che tyAre enA zarIramAM eka pAunDa mAMsa taiyAra thAya che. dUdha ane anna para jIvanArA lagabhaga 100 mANaso (20 kuTuMbo mATe jeTalI phaLadrupa jamIna ane pANI vagere jarUrI hoya che. eTalA upara je mAMsa ApanArA prANIone pALavAmAM Ave to mAtra 15 vyaktio (3 parivAra) mATe ja mAMsa meLavI zakAya. TonDa milka 100 mi.li. (1 nAnI vATakI) pravAhI dALa 30 grAma (1 vADakI) magaphaLI 15 grAma (30 moTA dANA) AnI kiMmata thaze 50 paisA. AmAMthI 15 grAma proTIna, 300 kelarIjha maLI zakaze, jyAre bIjI bAju sAmiSa AhAra mATe (15 grAma proTIna yukta) mAMsa mAchalI, 40 grAma, 1 iMDuM-pa0 grAma.. enI kiMmata thaze 80 paisA ane vaLI kelarIjha to mAtra 150 ja maLaze. badhI rIte mAMsAhAra tyAjya che. iMDA pachI bhale te zAkAhArI ke nirjIva IMDAnuM rUpALuM nAma dharAvatA hoya, koI paNa draSTie khAdya padArtha nathI. ahiMsAne AvakAranArane koI paNa vyakti Ano svIkAra karI zake nahI! iMDA paNa khataranAka che! AjakAla iMDAno savAla khUba ja guMcavADAbharyo banI gayo che. pakSa ane pratipakSamAM dhodhamAra dalIlo ane dAkhalAonI bharamAra UbhI karI devAya che. paNa jo UMDANamAM UtarIne pUrvagraho khaMkherIne svasthatAthI vicArIe to jarUra lAgaze ke koI paNa dRSTikoNathI iMDA pachI te niSecita hoya ke aniSecita hoya, khAdyapadArthanA rUpamAM svIkArya nathI ja. moTAbhAge IMDAnA pakSe tarka dharavAmAM Ave che ke emAM badhI jAtanA proTInaaMzo "amIno esisa" upalabdha hoya che. paNa e to dUdhamAM paNa maLI rahe che. ane uparathI iMDAnI jaradI (yellow of an egg) mAM kolesTrolanI mAtrA vadhu paDatI hovAnA kAraNe raktavAhInIonI kaThoratA Arteriosclerosis, hArTaeTeka, mastiSkano lakavo, behozI jevA rogo thavAnI pUrI bhIti rahe che. Aje to vaijJAniko eTale sudhI kahI rahyA che ke jenAmAM kolasTrola vadhu pramANamAM hoya evA padArthone upayoga TALavo joIe. karavo ja paDe to bane teTalo ocho upayoga karavo joIe. A uparAMta iMDAmAM viTAmIna 'sI' to hotuM ja nathI. enI pUrti mATe to bIjA padArtho levA ja paDe. vaijJAniko to IMDAnA bhUNa (embryo) nA dilanA dhabakArAnuM abhilekhana Recording paNa karI zakyA che. (Reader's digest Aug. 1963 p.p. 42) eTale iMDAmAM rahelA bhUNanuM jIvatva paNa vikAsazIla hoya che e vAstavikatA che. kahevAtA zAkAhArI iMDA! jo kahevAtA zAkAhArI iMDAnI vAta karIe to... 28 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelI vAta to e che ke 'zAkAhArI' zabda prayoga iMDA mATe karavo e narI chalanA che. iMDA kevaLa mAdA jAnavarathI ja meLavI zakAya che. e kaMI jhADa ke vanaspati dvArA meLavAtA nathI. pachI ene 'vejITerIyana ega" kahevAya ja kevI rIte? A bhramaNAbharyA zabdaprayoga mATe nathI to jatuzAstrIo (Biologists) sahamata ke nathI vanaspati zAstrIo (Botanists) sahamata. chatAMye iMDAnA pracArako A zabdano prayoga khUlleAma karI rahyA che. AnI pAchaLa pracArataMtranI jhAkajhamALa javAbadAra che. jarA vicAro to kharA ke IMDA Ave che kyAMthI? e utpanna kyAM thAya che? iMDA mAdAnI ovarI (DiMbagraMthi) mAMja utpanna thAya che. iMDAnuM eka bIjuM samAMtara rUpa che zukrANa (Sperms). zukrANu mela" nA TesTIkalamAM utpanna thAya che. zukrANuone jyAre mAIkroskopanI nIce mUkIne jovAmAM Ave che tyAre jovA maLe che ke eo eka kozikiya Unicellular hoya che. enAmAM eka nyUkliAsa hoya che. A zukrANa haratApharatA najaramAM Ave che. A puravAra kare che ke zukrANamAM jIvatva hoya che. AnI jema IMDA paNa eka kozikiya hoya che. enAmAM paNa eka 'nyUkliasa' hoya che. A iMDA ovarImAM utpanna thAya che. ovarImAMthI sarakIne garbhAzaya Uterus sudhI pahoMce che. je enAmAM jIvana-aMza nA hoya to cAlavAnI zakti kema saMbhavI zake! zukrANanI racanA ane IMDAnI racanA bahu samAna hoya che. kahevAtA 'ana-pharTIlAIjhaDa ega' paNa jIvana-aMzathI yukta hoya che. maraghInA na sevavA mAtrathI iMDAne nirjIva na kahI zakAya. kAraNa ke AjakAla to ArTIphizIyala mazIno dvArA pharTIlAIjhaDa egsamAMthI baccAo meLavI levAya che. parakhanaLI Test tubes nA dvArA anapharTIlAIjhaDa egsane 'ArTiphIsIyala methaDathI pharTIlAIjhaDa karIne pUrNa jaMturUpe vikasita karI zakAya che. anapharTAila egsa meLavavAno je strota che, pharTAila egsanA strotathI alaga to nathI ja. baMne maraghI dvArA ja meLavavAmAM Ave che. baMnenI rAsAyaNika prakriyA paNa alaga nathI. jo garbhAdhAnanI prakriyAne samajavAmAM Ave to jaNAI Avaze ke garbhAdhAna ghaNI vakhate mAtra IMDAnA zarIravikAsamAMja sahAyaka bane che. parthenogenests nI prakriyA dvArA paNa kyAMka garbha vadhe che. enA mATe zukranI jarUriyAta paNa nathI rahetI. amuka vaijJAnika parIkSaNa daramyAna A tatva paNa sAme AvyuM che ke aniSecita iMDAnI bhAvanAnuM abhilekhana Recording emane judI judI rIte uttejita karIne karavAmAM AvyuM to enAmAM paNa sAdhAraNa niSecita iMDA ke jIvatA prANIo jevI ja lAgaNIo jovA jANavA maLI hatI. (The Frontier of Science & Medicine by Carlson in 1975) zarAba tyAjya che: dhArmika draSTikoNathI zarAba-dArU mAnasika vRttione utteje che... ane pravRttio para enA viparIta pariNAmo paDe che.. A to (anusaMdhAna peja naM. 60) ??? varga dUdha... 65 4.5 5.0 7.0 proTInayukta khAdyonuM TakAvArI poSaNa mUlyAMkana nAma. kelarIjha proTIna snigdha padArthasTArca (zakti ) (grAma) (grAma) ke sAkArI padArtha mAnava dUdha 3.5 7.5 gAyanuM dUdha 344.0 bheMsanuM dUdha 100 TonDa milka papa 3.0 3.0 dUdhano pAvaDara 485 26.0 38.0 (malAI sahita) dUdhano pAvaDara upapa nahivat 51.0 (malAI rahita) panIra... 34pa rapa.0 6.0 aDadanI dALa 1.5 60 kaThoLa.. 3pa0 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5.0 " caNA (AkhA) coLA tuveranI dALa maganI dALa 360 330 33pa 3pa0 8 - - 0 maTha 330 0 - - 0 - 0 315 3pa0 43pa 44pa = 0 6 = 0 je vaTANA (sUkA) vAla soyAbIna telIbiyAM... koparuM talA magaphaLI mAMsa masya vagere IMDA (naMga 2) pa60 = 0 40.0 0 nahivat papa0 110 140 17pa 30 60 mAMsa 13.5 pratyeka khAdyapadArthanA mahattvanA guNadoSono sArAMza ati pauSTika pravAhI khorAka. snigdha padArtha: madhyama pramANamAM hoI ghaNe supAcya. te vipula pramANamAM hoI umara thatAM pratikuLa. ghaNI rIte gAyanA dUdha jevuM. cA-kophI mATe upayogI. tAjA dUdhanI "kvaoNliTI' anicita hoya tevA saMjogomAM A bhUkI bALauchera mATe ati upayogI. ghauM ke juvAranA loTamAM bheLavI tene vadhu pauSTika banAvavA mATe A bhUkI ati lAbhadAyI. dUbaLA-pAtaLA kizoro mATe ghaNuM ja anukULa. pacavAmAM jaDa, paraMtu ati pauSTika ane guNakArI. snigdha padArtha: traNa ghaNuM; chatAM kolesTrola ochuM karanAra, proTInaH sArA pramANamAM, pUDalA karavAmAM uttama. sarvasAmAnya, kAraNa ke sastAmAM sastu kaThoLa. pacavAmAM ghaNuM saheluM, phaNagAvelamAM maga vadhu pauSTika. ghaNI rIte maganA jevuM, phaNago lAvavAthI jaDatA ochI thAya che. ati madhura evA A zAkanI sukavaNI thaye pacavAmAM jarA jaDa. selyulojha vipula pramANamAM, tethI vAyukAraka; pacavAmAM ati jaDa. proTInanI 'kvaoNliTI' tathA pramANa baMne uccatara. proTInanuM pramANa ghaNuM ochuM, vaLI saghana pheTI esiDa vadhAre paDatA pramANamAM. suvAsita ane ati rucikara, snigdha padArtha vipula pramANamAM. mAnava khAdya tarIke tathA phekTarImAM banatA khoLa mATe ati upayogI. proTInanI dRSTie ati pauSTika, paraMtu khAdya tarIke ghaNI rIte apUrNa. vipula pramANamAM amlatattva utpanna karanArAmAM mokhare, A varganA koIpaNa khAdyanI AvazyakatA/nIrogitA ke mAMdagInI avasthAmAM puravAra thavI bAkI che, lAMbe gALe lohImAM vikAra/bagADa thavAnI zakyatA kharI. jIvazAstranI draSTie A mAnava khAdyo che ja nahi. che ja... paNa zArIrika stare paNa zarAba atyaMta khataranAka cIja che, e Aje to svAcyavijJAne paNa svIkAryuM che. - peTamAM jatAnI sAthe ja zarAbamAM rahela Alkohola tarata ja jigara dvArA nAnA AMtaraDA dvArA ane naso dvArA lohImAM pahoMcI jAya che. ane pachI dhIme dhIme AkhA zarIramAM phelAya che. moTA AMtaraDAmAM zarAba bhAgye ja pahoMce che. khAlI peTamAM AMtaraDAM dvArA "Alkohola" ne ati tIvratAthI kheMcI levAmAM Ave che. mAtra 10 thI 30 miniTamAM 'Alkohola' lohImAM upara sudhI pahoMcI jAya che. jeTalA vadhAre pramANamAM zarAba 30 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levAya... eTaluM vadhAre nukasAna thAya che. peTamAM sojo, hRdaya ane kiDanIne nukasAna thAya che. AlkoholanuM jhera lohIne vadhu gADhuM banAvI de che. lohI jAmI jAya che. vadhAre zarAba pIvAthI hRdayanI naso akSama thaI javAnI dahezata paNa rahe che. AMkho baLavA mAMDe che. ulTI ubakAM thAya che... bhUkha marI jAya che... thAka varatAya che... parasevo thAya che. zarIramAM dhrujArI anubhavAya che. zarAbanA kAraNe gusso, Avega, ciMtA, bhaya, zoka, udAsI, sustI, A badhAnA zikAra banavuM paDe che. mAnasika tanAva vadhyA kare che. tanAva vadhavAnA kAraNe lohI garama rahe che. pAcana-kriyA maMda paDI jAya che. mAMsapeziyo ane nADI-saMsthAna jyAM bhegAM maLe che. tyAM "esiTala kolona' nAmaka padArtha pedA thAya che. jo ke bIjA bIjA padArtho sAthe maLIne "kArbana ane kogala'nI utpatti paNa thAya che... A badhAnA kAraNe 'leTika esiDa vadhI jAya che. AnA lIdhe zarIranI cAmaDInI mulAyamatA-mRdutA asta thavA mAMDe che. lohInA paribhramaNamAM ane pezIonA saMcAlanamAM avarodha UbhA thAya che. ohiyo vizvavidyAlaya amerikAnA prophesara DaoN. vAtreyara sI. rephlesa potAnA pustaka "dha krAima problema" nAmanA pustakamAM lakhe che ke aparAdhanI pravRtio karavAvALA vyaktimAM zarAba pIvAnI, nazo karavAnI, mAdaka padArthono upayoga karavAnI, asvAbhAvika vikRta yaunabhAvanI tIvra lAgaNIo bahu ja mahatvano bhAga bhajave jaina saMghanI vyavasthA dareka tIrthaMkara potAnA samayamAM caturvidha saMghanI sthApanA kare che. 1. sAdhu, 2. sAdhvI, 3. zrAvaka ane 4. zrAvikA - A cAra saMgha kahevAya che. kAmadAro, vepArIo, vidyArthIo AdinA saMghathI A saMgha taddana nokho ane anokho che. jaina saMghanI mAMDaNI tenI viziSTa AcAra saMhitA para thayelI che. temAM sattAne koI sthAna nathI. vagara baMdhAraNe, vagara cUMTaNIe, vyaktigata sUjha-samaja ane vivekathI saMgha potAnA phALe svIkArelI javAbadArIonuM prasanna citte vahana karato Avyo che. vyaktigata AtmasAdhanA e tenI mukhya ane mahatvanI pravRtti che. tenA nAyaka zrI tIrthaMkara paramAtmA che. temaNe AtmasAdhanAno rAha cIMdhyo che te rAhe sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikA cAle che. sAdhu-sAdhvI jaina saMghamAM sAdhu-sAdhvInuM vaNalakhyuM mAnavaMtu ane AdaraNIya ucca sthAna che. zrAvaka ane zrAvikAnA te Adarza ane ArAdhya che. je koI strI ke puruSa gharasaMsArano, kaMcana ane kAminIno tyAga karIne pAMca mahAvrata aMgIkAra kare che ane potAnA mATenI niyata AcArasaMhitAnuM pAlana kare che teo jaina sAdhu ane jaina sAdhvI gaNAya che. temanA jIvananuM carama ane parama dhyeya mokSa-prAptinuM hoya che. A dhyeyane prApta karavA teo pratipaLa sAgapaNe pravRtta rahe che. vyaktigata AtmasAdhanAnI sAthosAtha teo dharmopadeza ApIne vizALa janasamAjane sadAcAra tarapha vALe che. mAnavaye rahelA zubha bhAvone teo jAgrata kare che. mAnava mananI nabaLAIone khaMkherI nAMkhavA mATe preraNA kare che. temanA badhA ja bhAva ane prayatna mANasane dharmamaya ane saMskAramaya banAvavAnA hoya che. saMkSepamAM kahIe to jaina sAdhu-sAdhvI naitika, dhArmika ane AdhyAtmika mUlyono pracAra ane prasAra kare che. temanuM potAnuM jIvana sAduM, saMskArI ane saMyamI hovAthI, svayaM ni:spRha ane nirapekSa hovAthI temanA upadezanI asara janasamAja upara sacoTa hoya che. pravacana, vArtAlApa, zikSaNa-zibira, dhyAna-zibira, jApa, anuSThAna, mahotsava Adi mAdhyamothI dharma, samAja ane rASTranA cAritranirmANanuM prazasta kAma kare che. zrAvaka-zrAvikA zrI tIrthaMkara paramAtmAoe prarUpela bAra vratanuM pAlana karanAra strI-puruSane zrAvaka-zrAvikA kahe che. temanI bhAvanA paNa sakala karmano kSaya karIne mukti pAmavAnI hoya che. paraMtu A mATe gharasaMsArano tyAga karI saMpUrNapaNe AtmabhAva ane AtmadhyAnamAM rahevAnI zakti ane kSamatA na hovAthI bAra vratonuM yathAzakya pAlana kare che. teo sAdhu-sAdhvInI premapUrvaka ane AdarathI bhakti kare che. sAdhu-sAdhvInI jJAnasAdhanA temaja 31 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma-sAdhanA mATe jarUrI sAmagrIo umaLakAthI pUrI pADe che. A uparAMta zrAvaka-zrAvikAo dharmanI ArAdhanA mATenI saMsthAo jevI ke derAsara, upAzraya, jJAnamaMdira, gurumaMdira, pAzALA, AyaMbilazALA, pAMjarApoLa vagerenI vyavasthAo paNa saMbhALe che. zrAvaka-zrAvikAo eka bIjAne sAdharmika mAne che. je sAdharmikonI Arthika sthiti nabaLI hoya tevAone jarUrI cIja-sAmagrI svamAnapUrvaka ApIne temanI bhakti kare che. sAdharmika bhakti karIne teo du:khI sAdharmikone azubha dhyAnamAMthI bacAvI le che. potAnA jaina dharmanA pracAra mATe teo zakya tamAma samyak pravRttio jevI ke pustaka prakAzana, zobhAyAtrA, pravaco vagere kare che. kudaratI ArtAnA prasaMge karUNAthI mana mUkIne dAna Ape che. kasAIvADe jatAM pazuone choDAvIne jIvadayA paNa kare che. jaina derAsara dareka dharma-saMpradAyanA bhagavAnanuM potAnuM sthAnaka hoya che. e darekane potAnuM viziSTa nAma hoya che. hinduonuM maMdira, musalamAnonI masjIda, zIkhonuM gurudvArA, khristIonuM girajAghara, vaiSNavonI havelI hoya che. te ja pramANe jainonA bhagavAna tIrthaMkara, jinezvara ke vItarAga mATenA maMdirane derAsara ke jinAlaya kahe che. A derAsara zikharavALuM, ghummaTavALuM ke dhAbAvALuM paNa hoya che. zilpazAstranI draSTie viziSTa bAMdhaNI ane mAMDaNIthI jaina derAsara anya maMdirothI tarata AgavuM tarI Ave che. derAsara moTA bhAge patthara ke ArasanuM baneluM hoya che. derAsaramAM ekathI vadhu jinapratimAo hoya che. mukhya pratimAnA nAma derAsara oLakhAya che. e mukhya pratimAne mULanAyaka kahe che. derAsaramAMnI moTA bhAganI jinapratimAo padmAsanamAM dhyAnastha mudrAmAM hoya che. dareka derAsara ochI-vattI nakazIkAmathI kalAtmaka hoya che. vizvabharamAM jaina derAsaro tenI anokhI ane adbhUta temaja bArIka kalAkArIgarIthI mazahUra che. Abu, delavADAnA derAsarInI kIrti digadigaMta sudhI prasarelI che, derAsaramAM mukhyatve gabhAro ane raMgamaMDapa hoya che. gabhArAmAM jina-pratimAo hoya che. bhAviko tyAM jaIne bhInA caMdanathI bhagavAnanI pUjA kare che. ane raMgamaMDapamAM besIne prabhunI stuti-stavanA, mahotsava Adi kare che. prabhu sAme joIne temanuM dhyAna dhare che. temanA nAmano jApa kare che. viziSTa vaMdanA kare che. sUryAsta pachI dareka derAsaramAM vItarAga paramAtmAnI AratI utAravAmAM Ave che ane maMgaLadIvo karavAmAM Ave che. derAsara baMdhAI gayA pachI temAM paramAtmAnI pratimAnI pratiSThA karavAnI hoya che. A mATe viziSTa mahatsava karAya che. tene aMjanazalAkA-pratiSThA mahotsava' kahe che. A vidhi AcAryabhagavaMto-sAdhubhagavaMta kare che. jina-pratimAjIne sonA-rUpA-hIrAnA alaMkArothI sajAvavAmAM Ave che. tene AMgI kahe che. A AMgI phUlothI paNa karavAmAM Ave che. keTalAka sukhI samRddha bhAviko potAnI rahevAnI jagAmAM derAsara banAve che. tene ghara-derAsara' kahe che. bhAratabharamAM jainonA nAnA moTAM derAsara che, ane temAM manahara ane manabhara, AtmabhAvapreraka ane poSaka hajAro jina pratimAjIo che. A pratimAo Arasa uparAMta dhAtunI paNa hoya che. keTalIka jagyAe sphaTika-pannA-mANeka jevA kImatI paththaronI mUrtio paNa darzana mATe rAkhavAmAM Ave che. jaina upAzraya ArAdhAne dharmanI ArAdhanA karavA mATenA temaja jaina sAdhu-sAdhvIone kAmacalAu ke cAturmAsamAM sthiravAsa karavA mATenA makAnane upAzraya kahe che. sAdhu ane sAdhvI mATenA upAzraya alaga hoya che. eka upAzrayamAM sAdhu-sAdhvI ne sAthe ke upara-nIce rahevA para zAstramAM pratibaMdha che. sAdhuo mATenA upAzrayamAM sAdhvIo ke baheno ane sAdhvIo mATenA upAzrayamAM puruSonI AvanajAvana para paNa samayanI maryAdA mUkavAmAM AvI che. sUryAsta pachI sAdhuonA upAzrayamAM sAdhvIjIne temaja bahenone ane sAdhvIonA upAzrayamAM sAdhue temaja purUSone javAnI manAI che. upAzrayamAM utaravA mATe ochAmAM ochA be sAdhu ke be sAdhvIjI hovA anivArya che. upAzrayamAM sAdhu-sAdhvIjI vyAkhyAna (pravacana) Ape che. temAM sAmudAyika ke vyaktigata sAmAyika, pratimaNa Adi vividha dharma-ArAdhanA karavAmAM Ave che. 32 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAzrayanuM vAtAvaraNa jJAnamaya ane tapamaya hoya che. sAdhu-sAdhvIo jJAnAbhyAsamAM rata rahe che. zrAvaka-zrAvikAo paNa sAdhu-sAdhvIo pAse dharmAbhyAsa kare che. jJAnagoSThIo yojAya che. tattvajJAnanA vargo cAle che. cAturmAsanA samayamAM upAzraya ArAdhakonI satata ArAdhanAthI gUMjato ane gAjato rahe che. sukhI ane saMpanna bhAvikonA dAnathI upAzraya bAMdhavAmAM Ave che. sthAnika saMgha teno vahIvaTa kare che. jaina jJAnamaMdira pustakAlaya, graMthAlaya mATe jaino 'jJAnamaMdira' zabdano upayoga kare che. "jJAnamaMdiramAM zabdanI yathArthatAno anubhava thAya che. temAM samaya pasAra karavA mATenA ke manoraMjana mATenA pustako nahi, paraMtu tattvajJAna, itihAsa, saMskRti, jIvanacaritra vagere jJAnanI vividha zAkhAonA prAcIna graMthono saMgraha hoya che. pahelAM pustako tADapatro para lakhAtA hatA. viziSTa kAgaLa para viziSTa zAhIthI pustako lakhAtA. A jJAnamaMdiromAM evA tADapatro ane hastapratono kALajIpUrvakano saMgraha hoya che. khaMbhAta, lIMbaDI, DabhoI, amadAvAda, pATaNa, jesalamera, bikAnera Adi zaheromAM ekathI vadhu jJAnamaMdiro ke jJAnabhaMDAro che. te darekamAM prAcInatama graMtho, tADapatro, hastaprato upalabdha che. temAM IsunA hajAreka varasa pUrvenI paNa prato prApta che. jaina saMskRtinA graMtho ane prato to temAM che ja, uparAMta veda saMskRti ane bauddha-saMskRtinA paNa alabhya graMtho ane pratono saMgraha che. sAdhu-sAdhvIjInI preraNAthI, AvA jJAnamaMdiro UbhA thayA che ane thAya che. sthAnika saMgha tenI saMbhALa rAkhe che. keTalAMka vyaktigata mAlikInAM paNa jJAnamaMdira ke jJAnabhaMDAra che. jaina saMskRtine samagratayA jANavA samajavA mATe A jJAnabhaMDAro mahattvanI ane mabalakha sAmagrI pUrI pADe che. amadAvAda khAtenuM lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya prAcya vidyAmaMdira eka viziSTa jJAnamaMdira che. temAM saMzodhana ane prakAzananuM kArya paNa thAya che. deza ane videzanA vidvAno A jJAnabhaMDAronI mulAkAta le che. jaina pAThazALA jyAM bALako, kizoro ane yuvAnone dharmanA jaina zikSaNa ane saMskAra ApavAmAM Ave che, e sthaLane jaina pAThazALA ke jaina jJAnazALA kahe che. dhArmika zikSaka-zikSikA abhyAsa karAve che. jaina sUtro zIkhave che. dharmanI kriyAonI prAyogika tAlIma Ape che. jaina itihAsa paNa bhaNAve che. jaina tattvajJAna vizALa che. jaino mATe be pratikramaNa ke pAMca pratikramaNanuM jJAna hovuM jarUrI che. pratikramaNa e jainonI rojiMdI dhArmika kriyA che. jinapUjA paNa nityanI kriyA che. pAThazALAmAM mukhyatve e kriyA-sUtrono abhyAsa karAvAya che. bALako jaina dharmano abhyAsa karavA protsAhita bane te mATe udAradila jJAna premIo temane vividha InAmo paNa Ape che. varasamAM kyAreka dhArmika parIkSAo paNa levAya che. khaMbhAta, amadAvAda, mahesANA, muMbaI jevA moTA zaheronI pAThazALAmAM vidvAna paMDito pAse sAdhu-sAdhvIo paNa ucca abhyAsa kare che. AyaMbila zALA vividha jaina tapomAM AyaMbila tapanuM AgavuM sthAna che. A tapa mAMgalika ane prabhAvika sAbita thayeluM che. caitra ane Aso mahinAnA nava divasa ghaNAM bhAviko nava divasanA AyaMbila tapa sAthe navapadanI oLInI ArAdhanA kare che. ghaNAM bhAviko vardhamAna tapa paNa kare che. A tapamAM paNa AyaMbilanI mukhyatA che. ghaNAM loko parva tithie paNa AyaMbila kare che. AyaMbila-tapanuM pracalana vizeSa che. AyaMbilanuM tapa ghare karavA mATe sugama ane saraLa nathI banatuM, kAraNa A tapamAM lukhkha-sujju mIThAM maracAM vinAnuM temaja tela-ghI vagaranuM bhojana eka TaMka karavAnuM hoya che. ghare AvI rasoI karavAnI darekane anukULatA nathI hotI. AthI saMghe A tapane ArAdhako mATe AyaMbilazALAnI vyavasthA karI che. temAM AyaMbila tapamAM khAI zakAya evI vividha vAnagIo banAvavAmAM Ave che. ArAdhako ahIM AvIne AyaMbila kare che. A tapa kaThina che. paraMtu samuhamAM ahIM ArAdhako AyaMbila karatA hovAthI ArAdhakone preraNA ane baLa maLI rahe che. AyaMbila khAtAmAM pIvA mATenA garama pANI (ukALeluM pANI) nI paNa alaga vyavasthA rAkhavAmAM Ave che. 33 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyaMbila ni:zulka karAvavAmAM Ave che. tenA saMcAlana mATe dAna svIkArAya che. ghaNAM udAradila tApremIo eka divasanI tithi lakhAvIne tapanI ane tapasvIonI anumodanA kare che. AvI AyaMbila zALAo moTA zaheromAM ke jyAM paNa vadhu jaino vasatAM hoya tyAM hoya che. jaina pAMjarApoLa nirAdhAra ane ni:sahAya, azakta ane apaMga pazupaMkhIonI jyAM premabharI mAvajata karavAmAM Ave che te saMsthAne pAMjarApoLa kahe che. ahIM pazuone ghAsacAro nIravAmAM Ave che. paMkhIone caNa nAkhavAmAM Ave che. bimAra pazu paMkhIonI tabIbI sAravAra karavAmAM Ave che. kasAIvADe laI javAtA pazuone choDAvIne temane pAMjarApoLamAM rAkhavAmAM ane sAcavavAmAM Ave che. sthAnika saMgho temaja jIvadayA maMDaLI jevI saMsthAo AvI pAMjarApoLonuM saMcAlana kare che. dukALa ane pUra jevA kudaratI AphatonA prasaMge A badhI pAMjarApoLo pazu-paMkhIo mATe AzIrvAda bane che. evAM karuNa prasaMge pAMjarApoLa khAsa ane viziSTa vyavasthA kare che. jaina dharmazALA ane bhojanazALA jainonA nAnA-moTAM tIrthasthaLomAM temaja moTAM zaheromAM yAtrikone rahevA-utaravA ane jamavA mATe sthAnika saMgha ke saMsthA dvArA saMcAlita khAsa vyavasthA hoya che. rahevAnA sthaLane dharmazALA kahevAmAM Ave che. yAtrikone dharmanI ArAdhanAmAM sAnukuLatA rahe te mATe dharmazALAnuM nirmANa karAya che. moTA bhAge temAM ni:zulka utAro apAya che. athavA nAmano-najIvo dara levAya che. dharmazALAmAM rahevA uparAMta suvAnAM sAdhano paNa apAya che. ghaNI dharmazALAmAM rasoI banAvavAnI sagavaDatA paNa apAya che. dharmazALAmAM utaranAre jaina niyamonuM pAlana karavAnuM hoya che. temAM kaMdamULa khAI zakAya nahi. dArU pI zakAya nahi. jugAra ramI zakAya nahi. vagere vagere. jaina bhojanazALAmAM yAtrikone najIvA darethI be TaMkanuM sAduM, sAtvika ane zAkAhArI bhojana apAya che. sUryAsta pachI bhojanazALAmAM jamavAnuM nathI apAtuM. dareka jaina bhojanazALA rAtribhojana tyAga, abhakSya ane kaMdamULa tyAga temaja dvidaLa-tyAganuM coksAI ane custatAthI pAlana kare che. adhikAMza jaina tIrthomAM dharmazALA ane bhojanazALAnI sagavaDatA upalabdha hoya che ke jethI tyAM AvatA jatA yAtrika bhAI bahenone AvAsa ane bhojananI asuvidhAnA zikAra nA thavuM paDe! hamaNAM hamaNAM to nAnA moTA zaheromAM paNa dharmazALA ane bhojanazALAo nirmita thavA lAgI che. keTalIka dharmazALAo to Adhunika suvidhAothI saMpanna hoya che. A baMnenuM Arthika saMcAlana svaicchika dAnathI cAle che. yAtriko nAnI-moTI rakamanuM dAna kare che. tenI khoTa paNa udAradila jaina zrImaMto moTA dAnathI pUrI kare che. jaina tIrtho zrI tIrthaMkara paramAtmAonA cyavana, janma, dIkSA, kevaLajJAna ane nirvANa dina parama ArAdhya manAya che. tene "kalyANaka' kahe che. cyavana (chellAM devalokanA bhavamAMthI mAnavalokamAM Agamana) sahita pAMca kalyANaka je bhUmimAM je sthaLe banyA hoya tene jaino "tIrtha" tarIke mAne che. A uparAMta jyAM viziSTa prasaMga ke camatkAra banyA hoya tevA tevA sthaLane paNa 'tIrtha" gaNavAmAM Ave che. tIrthabhUmi tIrthakaro temaja saMyamazreSTha jaina maharSionA pAdasparzathI pavitra banelI hoya che. bhAviko tenI yAtrAe jaIne dhanyatA anubhave che. jainonA tIrtho mukhyatve unnata parvato upara AvelA che. keTalAka tIrtho gADha jaMgalamAM AvelA che. prakRtinuM ramya, nirmaLa ane prasanna vAtAvaraNa dareka tIrthamAM hoya che. tyAM jaIne yAtrika cittanI adbhuta zAMti ane prasannatA meLave che. AvA ekAMtanA sthaLoe tIrthonA nirmANanI pAchaLa eka lakSya e paNa mukhyatve raheluM che ke mANasa thoDAka samaya mATe paNa duniyAdArInI paLojaNamAMthI aLago thaIne tyAM jAya ane AtmAnubhavanA UMDANamAM utarI zake. eka bAju parvatIya ke jaMgalanuM ramya suramya lIluMchama vAtAvaraNa, bIjI bAju vAdaLathI vAto karatA unnata derAsaronA zikharo... prasannatA ane pavitratAthI chalakatI pratimAo... A badhAnI vacce mANasa svasthatA-svacchatA sahaja rIte meLavI zake che! rU4 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrtho tenI pavitratA temaja kalAkArIgarI mATe vizvabharamAM mazahUra che. zatruMjaya, giranAra, AbudelavADA, tAraMgA, kuMbhAriyAjI, sametazikhara, pAvApurI, rAjagRhI, zaMkhezvara, mahuDI, mahesANA, upariyALA, bhadrezvara, nAkoDAjI, vagere seMkaDo jaina tIrtho ramaNIya ane praNamya che. A badhA tIrthadhAmo bhAvikanI dharmabhAvanAne sabaLa ane vardhamAna kare che. A tIrtho Aje paNa lAkho mANasone sukha-zAMti ane prasannatAno rAha cIMdhe che. alabatta tIrthonI yAtrA karatI vakhate ucita niyamo ane samucita anuzAsananuM pAlana Avazyaka hoya che. tIrthonI pavitratA jokhamAya evA AcAra ke vyavahArathI dUra rahevuM jarUrI che. tIrtha to sAmuhika sAdhanA mATenA surakSita kSetra jevA che. sAta kSetro jaina saMskRti vizALa ane virATa che. paraMtu saraLatAthI samajavA mATe ema kahI zakAya ke jaina saMskRti mukhyatve sAta kSetra/vibhAganI banelI che. tenAM e sAta kSetra jaina saMskRtinA lagabhaga badhA ja aMgone samAvI le che. tenI Arthika vyavasthAnuM cokkasa mALakhuM che ane tenuM cokkasa nAma che. e kSetra ane enA nAmo A pramANe che. 1. jina caitya ane 2. jinamUrti - caitya eTale derAsara, derAsara ane mUrti abhinna che. dareka derAsaramAM eka bhaMDAra hoya che. bhAviko derAsaramAM jaIne, paramAtmAnA darzana, stuti, pUjA karIne bhaMDAramAM yathAzakti paisA nAMkhe che. prabhujIne prathama pUjA karavA mATe, prabhujInI AratI utAravA mATe ghaNI vakhate bolI bolavAmAM Ave che. sarvocca bolI bolanAra tenI niyata rakama cUkave che. prabhujIne bheTamAM rUpe dharAtI rakama, bolInI cUkavAtI rakama temaja prabhujInI bhaktinA anya nimitte apAtI rakama devadravya kahevAya che. devadravya eTale devane arpaNa kareluM dravya. A devadravyano upayoga derAsaranA nava-nirmANa mATe temaja derAsaranA jirNoddhAra mATe ja karI zakAya che. derAsara ane mUrti saMbaMdhI kAryo mATe ja teno upayoga thaI zake che. A vyavasthAthI ghaNAM derAsarono jirNoddhAra thayo che ane thAya che. je derAsaramAM devadravya pUratA pramANamAM ane vadhu hoya che te derAsaranA TrasTIo jirNoddhAranA kAma mATe devadravya potAnI maryAdAmAM rahIne Ape che. derAsaranA navanirmANamAM paNa apAya che. 3. jinAgama jJAna pUjanIya che. jJAnanA upakaraNo-pustaka, graMtha vagere paNa pUjanIya che. bhAviko upAzraye jAya che tyAM sAdhu-sAdhvIne vaMdana kare che. e prasaMge vAsakSepathI jJAnanI pUjA kare che. tene jJAnapUjana kahe che. A pUjana nimitte bhAviko paisA arpaNa kare che. jJAnapUjanamAM mUkAyela rakamane 'jJAna-dravya' kahevAya che. A dravyano | upayoga prAcIna-arvAcIna dhArmika graMthonA prakAzanamAM karavAmAM Ave che, e graMthonA saMrakSa paNa levAya che. jJAnabhaMDAra ke pustakAlaya mATe A vibhAganA dravyano upayoga thaI zake che. teno upayoga sAdhu-sAdhvIjIne bhaNAvatA paMDitono pagAra cUkavAmAM paNa karavAmAM Ave che. 4-5. sAdhu ane sAdhvI A vibhAga mATe niyata dravyane sAdhu-sAdhvInI sAravAra mATe upayogamAM levAya che. A dravyathI sAdhu-sAdhvInI samyak jIvana jarUriyAto paNa pUrI pADavAmAM Ave che. Ane 'vaiyAvacca khAtuM paNa kahevAya che. 6-7. zrAvaka ane zrAvikA dIna ane du:khI, Arthika rIte nabaLAM zrAvaka-zrAvikAonA duHkhamAM sahabhAgI banI temane azubha ane hiMsaka manobhAvomAMthI (Arta ane raudra dhyAnamAMthI) ugArI laIne, dharma dhyAnamAM sthira karavA sAdhAraNa khAtAnI vyavasthA karavAmAM AvI che. A khAtAnA dravyane 'sAdhAraNa dravya' kahevAya che. A uparAMta 'jIvadayA'no paNa eka vibhAga rAkhavAmAM Ave che. te mATe maLelA dravyano upayoga pazu-paMkhIonI sAravAra mATe temaja jIvone (DhoraDhAMkharane) kasAIkhAnethI choDAvavA mATe karavAmAM Ave che. A sAte kSetronA nirvAha mATe judA judA dravyonI vyavasthA karavAmAM Avela che. je dravya (dhanarAzi) je 39 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetra mATe niyata hoya te dravya (dhanarAzi) te ja kSetromAM vaparAya che. anya kSetramAM nahIM! jo ke jarUra paDe to nIcenA kSetronA dravyono upayoga upara-uparanA kSetromAM karI zakAya paNa uparanA kSetranA dravyano upayoga nIcenA kSetro mATe nathI karAto. AvI eka pAraMparika vyavasthA karavAmAM Avela che. 'sAdhAraNa dravya' no upayoga badhAja kAryo mATe thaI zake che. jaina parvo tahevAra zabda ati pracalita che. dhArmika tahevArane jaina maharSioe 'parva'nuM viziSTa nAma ApyuM che. tahevAramAM moja ane mA, dhAMdhala-dhamAla ane ghoMghATa mukhya hoya che. parvamAM hoya che tapa, tyAga, saMyama ane ArAdhanA. parvamAM tApUrvaka viziSTa jApa ane kriyAo karavAnI hoya che. jaina parva eka divasanuM paNa che ane bethI vadhu divasonuM parva paNa che. viziSTa jaina parva A pramANe che. paryuSaNa parva jainonuM A mahAnamAM mahAna parva che. te ATha divasanuM che. dara varase cAturmAsamAM zrAvaNa vada 12 ke 13thI teno prAraMbha thAya che ane bhAdaravA suda 4nA athavA panA tenI pUrNAhuti thAya che. parvanA aMtima divasane "saMvatsarI' kahe che. sAta divasa sAdhanAnA ane AThamo chello divasa siddhino. AThamA divasanuM nAma saMvatsarI' che. nAnA bALakothI mAMDIne moTA vRddho sudhInA lokonI bharacakka bhIDa A ATha divasomAM dareka upAzraya jAme che. A ATha divasa ghara ane dhaMdhAnI pravRttithI nivRtta thaIne tapa-tyAga karavAnA hoya che. A divasomAM jaino yathAzakya upavAsa kare che. parvamAM upavAsanuM khAsa mahattva ane pravacana che. nAnA bALako ane vRddho hoMzathI lagAtAra ATha divasanA saLaMga upavAsa-aThThAI vidhivat kare che. sAdhu bhagavaMta ATheya divasa 'kalpasUtra' nAmanA graMthanuM kramaza: sacoTa ane savistara vAMcana kare che. ghaNAM zrAvaka zrAvikAo ATheya divasa pauSadha kare che. pauSadha eTale lagabhaga sAdhunA jevuM jIvana. sAmAyika ane pratikramaNa A ATha divasanI nitya kriyAo che. A divasomAM eka divasa sahu vAjategAjate sthAnika derAsaronI yAtrA kare che. tene "caityaparipATI' kahe che. saMvatsarInA divase sAdhu mahArAja kalpasUtranA mULa 12pa0 sUtronuM vAMcana kare che. Akho saMgha bhAvavibhora banIne sAMbhaLe che. paryuSaNa parva "kSamApanA parva' tarIke jagatabharamAM khyAta che. saMvatsarInuM pratikramaNa karatA ArAdhako eka bIjAnI kSamApanA mAMge che. thaI gayelAM manadu:kho ane apamAna vagere bhUlI jaIne maitrIno hAtha puna: laMbAve che. kSamAnuM AdAna-pradAna A saMvatsarInuM mukhya aMga che. anya dharmonI jema jaina dharmanA paNa keTalAMka saMpradAyo che. temAMthI keTalAMka saMpradAyo bhAdaravA suda pAMcame saMvatsarI parvanI ArAdhanA kare che. navapada oLI jaina dharmamAM arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, darzana, jJAna, cAritra ane tapa-A navanuM viziSTa mahimAvaMtu sthAna che. tene 'navapada' kahevAya che. tene "siddhacakra paNa kahe che. A navapadanI AgaLa ArAdhanAnA divasone "navapada oLI' kahe che. varasamAM be vakhata tevI ArAdhanA karavAmAM Ave che. dara varase caitra sudI 7 ke 8 thI caitrI pUnama sudhI ane Aso sudI 7 ke 8 thI Aso sudI pUnama sudhI ema nava-nava divasa sudhI tenI ArAdhanA karAya che. tenI ArAdhanAmAM nave divasa sudhI saLaMga "AyaMbila' karavAnA hoya che. ane dareka divase te te padanI pUjA, jApa, vaMdana vagere kriyAo karavAnI hoya che. mahAvIra-janmakalyANaka (janmadivasa) zramaNa bhagavAna mahAvIrano janma AjanA bihAra rAjyanA kSatriyakuMDa gAmamAM, bhAratIya paMcAMga pramANe caitra suda terasanA thayo hato. bhagavAnanA A janma divasanI ujavaNI snAtra mahotsava, rathayAtrA, pUjA-bhakti, bhAvanA, sAMskRtika kAryakrama, jAhera pravacano AdinA AyojanathI karavAmAM Ave che. dIpotsavI parva bhAratIya paMcAMga pramANe Aso vadI amAsanI madharAte zramaNa bhagavAna mahAvIra AjanA bihAra 36 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyanA pAvApurI gAmamAM nirvANa pAmyA. bhagavAna A divase sala karmathI mukta ane siddha, buddha thayA. nirvANanA AgalA divarsa kALI caudase bhagavAne Akho divasa dharmopadeza Apyo. temanI A aMtima upadeza 'uttarAdhyayana' nAmanA sUtramAM Aje upalabdha che. kALIcaudasa ane amAvasyA A be divaso daramyAna A 'sUtra'nuM vAMcana-zravaNa karavAmAM Ave che. amAvAsyAnI rAtrie zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIno jApa ane temanuM dhyAna karavAmAM Ave che. madhyarAtrie devavaMdana (vizeSa prArthanA) karavAmAM Ave che. evI ja rIte vahelI savAre (kArataka suda 1 nA divase) gautamasvAmInA jApa-ArAdhanA tathA devavaMdana karavAmAM Ave che. nirvANanI bIjI savAre kArataka suda ekamanA bhagavAnanA prathama ziSya gaNadhara gautamasvAmIne pUrNa jJAna upalabdha thayuM. Ama varasanA aMtima traNa divastue mahattvanI ghaTanAo banI hovAthI tenI smRtimAM bhAviko traNa divasanI upavAsa saha ArAdhanA kare che. navA varasanA prathama divase kArataka suda ekamanI savAre jaino zrIguru bhagavaMtonA zrImukhethI mAMgalika stotro (navasmaraNa) ane gautamasvAmInA rAsanuM zravaNa kare che. bhAIbIja zramaNa bhagavAna mahAvIranA nirvANathI temanA mayabhAI rAjA naMdivardhana zokAkuLa banI gayA. temanI bahena sudarzanAe moTAbhAIne potAnA ghare laI AvIne temane hUMpha ane hAma ApyA. e divasa kArataka suda bIjano hato. A bIja A prasaMgathI bhAIbIja tarIke manAya che. 'rakSAbaMdhana'nA tahevAramAM bahena bhAIne tyAM jAya che, tema A bhAIbIjanA divase bhAI bahenane tyAM jAya che. jJAnapaMcamI dara varase kArataka suda pAMcamano divasa jJAnaparva tarIke ArAdhavAmAM Ave che. jJAnanI upAsanA ane ArAdhanA mATe A parvanuM khAsa Ayojana karAyuM che. A divase bhAviko upavAsa saha pauSadha kare che. jApa, dhyAna nUtana adhyayana vagere kare che. A divase ghaNe sthaLa prAcIna-arvAcIna graMthonuM jAhera pradarzana karAya che. bhAviko jJAnapUjana kare che. jJAnabhaMDAromAM rahelA graMthonuM pramArjana, saMrakSaNa, jALavaNI vargare paNa karavAmAM Ave che. ASADhI caturdazI ASADha suda caudazanA divase cAturmAsano prAraMbha thAya che. jaina sAdhu-sAdhvIo A divasathI cAra mahinAno sthiravAsa kare che. A divasathI mAMDIne kArataka suda 14 sudhI teo gAma bahAra kyAMya na jatAM. eka ja sthAnamAM rahe che. A divasathI sthAnika saMghomAM sAdhu-sAdhvInI punita nizrAmAM nitya dharmanI ArAdhanA thAya che. bhAviko A cAra mahinAmAM vizeSa tapa-tyAga kare che. ane anya khAsa yAturmAsika AyArasaMhitAnuM pAlana kArataka pUrNimA A divase cAturmAsanI pUrNAhuti thAya che. comAsAnA cAra mAsa lagAtAra sthiravAsa rahelA jaina sAdhu-sAdhvIo A divasathI potAnI vihArayAtrAno zubhAraMbha kare che. A divase suprasiddha jaina tIrtha zatruMjaya (pAlItANA)nI yAtrAnuM khUbaja mahattva manAya che. AthI hajAro bhAviko tyAM A divase yAtrAe jAya che. A yAtrAnA pratIkarUpe dareka gAmamAM zatruMjayanA paTanuM jAhera darzana yojAya che. sthAnika bhAviko kArataka pUname A paTanA darzana karavA jAya che. tyAM caityavaMdana, devavaMdana, stavanA, 21 khamAsamaNA vagere ArAdhanA kare che. A divase gujarAtanA pararmopakArI, paramajJAnI ane prabhAvaka jainAcArya hemacaMdrasUrIzvarajIno janma divasa che. AthI temAM paNa guNAnuvAda karavAmAM Ave che. mauna ekAdazI mAgasara suda 11bI, jaino 'mauna ekAdazInA parva tarIke ArAdhanA kare che. A divase doDhasarsTa jinezvaranA janma, dIkSA, pUrNajJAna, nirvANa Adi viziSTa prasaMgo badhdhA che AthI teno mahimA ane mahattva che. A divase bhAviko tapa sAthe vrata kare che. AkhA divasanuM pUrNa mauna rAkhe che ane jApa, dhyAna Adi sAdhanAmAM 37 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rata rahe che. suvrata zreSThinI suMdara kathA A parva sAthe joDAyelI che. akSaya tRtIyA vaizAkha suda trIjane "akSaya tRtIyA' kahevAmAM Ave che. sudIrgha varasItapanA pAraNAno A divasa che. varasItapanA tapasvIo A divase mukhyatve pAlitANA jaIne girirAja zrI zatruMjayanI pavitra chAyAmAM besIne zeraDInA rasathI vidhivat pAraNuM kare che. A kALacakranA prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeve vaizAkha suda trIjanA roja lagAtAra eka varasanA upavAsanuM pAraNuM karyuM hatuM. A tapa temanuM samyak anusaraNa che. poSa dazamI A kALacakranA trevIsamAM tIrthakara zrI pArzvanAthano janma mAgasara vada 10nA vArANasI gAmamAM thayo hato. A divasa 'poSa dazamI' tarIke jainomAM khyAta ane ArAdhya banyo che. hajAro ArAdhako, khAsa karIne zaMkhezvara tIrthamAM jaIne aThThama tapa sAthe zrI pArzvaprabhunI ArAdhanA kare che. temanA nAmano jApa kare che. dhyAna dhare che. jena utsavo snAtra mahotsava aMtaranA ullAsa ane umaMgathI paramAtmAnI pratimAne paMcAmRtathI abhiSeka karavo, kesara-caMdanathI pUjA karavI, temane naivedya arpaNa karavuM, temanI sanmukha gIta-saMgIta-nRtyathI bhakti karavI, A badhAnuM eka nAma 'snAtra pUjA' ke 'snAtra mahotsava' che. moTAbhAganA jaina derAsaromAM nitya snAtra-pUjA thAya che. aThThAI mahotsava, zAMtisnAtra Adi vividha jinabhaktinA mahotsavano prAraMbha A snAtra-pUjAthI thAya che. A pUjAnuM Ayojana vyaktigata paNa thaI zake che. ane samuhamAM paNa thaI zake che. aThThAI mahotsava ATha divasanI lagAtAra sAmUhika jinabhaktino aThThAI mahotsava kahevAya che. pAMca divasanI paNa saLaMga ane sAmUhika jinabhaktinuM Ayojana thAya che, tene paMcAhnikA mahotsava kahe che. A mahotsavamAM derAsarane dhajA-toraNa ane rozanIthI zaNagAravAmAM Ave che ane savArathI te rAta sudhI derAsaramAM vividha prakAranI pUjAo bhaNAvAya che. A divasomAM gIta-saMgIta nRtya AdithI vAtAvaraNa guMjatuM ane gAjatuM rahe che. paramAtmAnI pratimAne paNa manahara ane manabhara 'AMgI' karavAmAM Ave che. zAMtisnAtra jinabhaktino mahotsava pAMca divasano hoya ke ATha divasano ke ethI vadhu divasono, mahotsavanI pUrNAhutinA divase A viziSTa prakAranuM 'snAtra' bhaNAvAya che. saMghamAM zAMtinI sthApanA thAya e teno mukhya uddezya hovAthI tene 'zAMtisnAtra' kahe che. A snAtramAM uchaLatA haiye paramAtmAnI pratimAne vividha pavitra dravyo yukta 27 ke 108 vAra abhiSeka karavAmAM Ave che. enI sAthosAtha maMgaLa kuMbhasthApana, akhaMDa dIpanuM sthApana, navagrahanuM pUjana vagere mAMgalika kriyAo paNa karavAmAM Ave che. 'zAMti snAtra' dvArA samasta vizvamAM zAMti sthapAya, samasta jIvonuM kalyANa thAya tevI prArthanA karAya che. je mATe maMtragarbhita zlokonuM paThana karavAmAM Ave che. siddhacakrapUjana arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, darzana, jJAna, cAritra ane tapa-A navane 'siddhacakra' kahevAmAM Ave che. A 'siddhacakra' cakranI jema goLAkAra hoya che ane uttama dhAtuonuM te banAvAya che. ghauM, maga, aDada, caNAnI dALa, cokhA vagere dravyothI zrI siddhacakra yaMtranuM, svaccha ane pavitra jagA para Alekhana karavAmAM Ave che. vividha raMgo temAM pUravAmAM Ave che ane pachI tenuM vividha vidhiothI pUjana 30 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAya che. navapadomAM jApa-dhyAna-pUjananI sAthosAtha anya deva-devIo, pado, labdhio, zaktio AdinuM paNa pUjana karavAmAM Ave che. aDhAra abhiSeka koIpaNa navIna mUrti, citrapaTTa ke Arasa paTTanI vizuddhi mATe teno abhiSeka karavAmAM Ave che. viziSTa dravyovALA jaLano niyata maMtro dvArA aDhAra vakhata abhiSeka karavAmAM Ave che, AthI tene 'aDhAra abhiSeka'nuM nAma apAyuM che. aMjanazalAkA taddana navanirmita jina pratimAnI AMkhomAM viziSTa dravyonuM suvarNanI zalAkA (saLI) vaDe aMjana karavuM.... tene kahe che aMjanazalAkA no utsava. A utsava daramyAna tIrthaMkaranA pAMca kalyANaka (viziSTa divaso) nI ujavaNI karAya che. cyavana (mAnA udaramAM garbharUpe avatarita thavuM.) janma (janma levuM.) dIkSA (sAMsArika jIvana tyajIne sAdhanAmaya saMyamajIvana svIkAravuM.) kaivalyajJAna (tapa-sAdhanA karIne vizuddha ane zreSTha AtmajJAna meLavavuM.) nirvANa (deha ane karmonA baMdhanathI mukta banI javuM.) A pAMce kalyANakonI ujavaNI khUba ja ThAThamAThathI ane ullAsapUrvaka karavAmAM Ave che. kevalajJAna no utsava eja aMjanazalAkAno prANa che. zubhamuhUrta ane pavitra veLAmAM (bahudhA to madhyarAtrinA samaye) A aMjananI kriyA karavAmAM Ave che. suvarNanI zalAkA vaDe pratimAne aMjana karIne emAM prANapratiSThA karavAno adhikAra ekamAtra jinazAsananA prabhAvazALI AcArya bhagavaMta athavA to anuyogAcAryane ja maLe che. pratiSThA nUtana jinamaMdira ke jirNoddhAra karAyela jinamaMdira derAsaramAM prabhujInI pratimAne pratiSThApana karavAnI vidhine 'pratiSThA' kahevAya che. A prasaMge maMtra, taMtra ane maMtranA aneka vidhividhAno thAya che. A nimitte moTA bhAge ATha divasano jinabhakti-mahotsava thAya che. sAdhu bhagavaMto preraka ane pavitra maMtroccAra kare che. eka puNyazALI vyakti potAnA hAthe prabhujInI pratimAne pratiSThita kare che. A prasaMge maMtra-taMtra ane yaMtranI ArAdhanAnA aneka anuSThAno karavAmAM Ave che. dhvajAropaNa pratiSThAnA divase dara varase derAsarajInA zikhara para navI dhajA caDhAvavAmAM Ave che. A divase viziSTa dravyothI abhimaMtrita karelI dhajA taiyAra karAya che. sattarabhedI pUjA bhaNAvavAmAM Ave che emAM AvatI dhvajapUjA daramyAna dhAmadhUmapUrvaka zikhara para dhvaja caDhAvAya che. rathayAtrA prabhujInI pratimAne rathamAM birAjamAna karIne nagaranA mukhya mArgo parathI temane vAjate gAjate laI jaIne lokadarzana karAvavAnA A Ayojanane 'rathayAtrA' kahe che. cAlu rojiMdI bhASAmAM tene 'varaghoDo' kahe che. tenuM yathArtha nAma "rathayAtrA' ke 'caityayAtrA' che. temAM sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA ane anyo paNa umaLakAthI bhAga le che. caitra suda terasanA zramaNa bhagavAna mahAvIranA janmadivase, paryuSaNa parvanI pUrNAhuti bAdanA divase temaja pratiSThA-aMjanazalAkA mahotsava prasaMge AvI 'rathayAtrAnuM Ayojana savizeSa thAya che. saMghayAtrA nagara-zaheranA derAsaro temaja vividha tIrthonA darzane caturvidha saMgha samUhamAM page cAlIne jAya tene 'saMghayAtrA kahe che. A yAtrAmAM bhAga lenAre cha niyamonuM pAlana karavuM anivArya hoya che. 1. eka TaMkanuM bhojana (ekAsaNuM ke AyaMbila) 3 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. padayAtrA. 3. bhUmi para zayana. 4. brahmacaryanuM pAlana. 5. sacitta vastuno tyAga. 6. sAcI zraddhA. A cha niyamanA avikala pAribhASika zabdo che: jemake bhoMyapathArI, pAdavihArI vagere. e dareka zabdano chello akSara "rI hoya che. AthI tene charI kahe che. tenI mukhyatAnA kAraNe tene cha'rI pALato saMgha paNa kahe che. A yAtrAsaMghamAM vyaktigata dharmanI ArAdhanA sAthe jainadharmano pracAra ane prasAra paNa thAya che. bhAvika yAtriko sthAnika saMghonI samyak pravRtti mATe yathAzakya dAna paNa kare che. tethI yAtrA saMgha je nagaromAMthI pasAra thAya che ke jyAM rokAya che tyAMnA saMghane paNa lAbha thAya che. mALAropaNa sudIrgha 'upadhAna tapa' karanAra tapasvInuM temaja "saMghayAtrA'nA saMyojaka ane AyojakanuM mALa' paherAvIne temanI dharmabhAvanAnuM bahumAna karavAnA prasaMgane mALAropaNa kahe che. A "mALa' niyata vidhi ane kriyApUrvaka paherAvavAmAM Ave che. mALa' eTale eka prakAranI mALA, rezama-jarI Adi viziSTa padArthanI te banelI hoya che. jema sAmAnyata: phulahAra paherAvI bahumAna karAya che te pramANe tapasvInuM ane dAtAnuM mALAropaNathI bahumAna karAya che. udyApana udyApana eTale utsava. Ane "ujamaNuM' paNa kahe che. temAM potAnA nirmaLa AnaMdanI vaheMcaNI karavAmAM Ave che. vizeSa tapazcaryA ke sAdhanA nirvighna ane sAnaMda paripUrNa thaI tenI khuzAlI, teno AnaMda abhivyakta karavA udyApana ke ujamaNuM karavAmAM Ave che. emAM jinabhaktimAM upayogamAM AvatAM caMdana, kaLaza, vATakI, dIpa vagere upakaraNo,jJAnasAdhanAnA pustako, sApaDo vagere upakaraNo temaja sAdhunI jIvanacaryA mATenA rajoharaNa, saMthAro, pAtarAM vagere upakaraNo, Ama muktimArgarupa jJAnadarzana ane cAritranA upakaraNonuM pradarzana yojavAmAM Ave che. yathAzakya e upakaraNonI prabhAvanA (ni:zulka vaheMcaNI) karAya che. A udyApanamAM "choDa' bharAvavAnuM vizeSa mahattva hoya che. "choDa" eTale caMdaravo, paMThiyo ane rUmAla. A caMdaravo makhamala ane rezamI vastrono banelo hoya che. temAM sonA-rUpA-cAMdInI jarIthI vividha prasaMgonI gUMthaNI karelI hoya che. derAsaromAM bhagavAnanI mUrtinI pAchaLa tathA sAdhu-sAdhvI jyAM vyAkhyAna vAMcavA bese che, te sthAnanI pAchaLa A 'choDa" bAMdhavAnI paddhati sAdharmika vAtsalya zramaNa bhagavAna mahAvIranA jIvana ane kavanamAM zraddhA rAkhanAra temaja navakAra mahAmaMtranuM raTaNa karanAra bhAI-bahenonA sAmUhika jamaNane 'sAdharmika vAtsalya" kahe che. koI mahA puNyazALI svataMtrapaNe athavA to be traNa vyakti bhAgamAM AvAM 'sAdharmika vAtsalya'nuM Ayojana kare che. zrImaMta-garIba sau sAdharmiko ekaja paMgatamAM samAnabhAve besIne jame che. jamatAM agAu sAdharmikonA paga dhovAmAM Ave che. hAtha dhovaDAvAmAM Ave che. pachI temane kapALe tilaka karIne akSata coDavAmAM Ave che. ATalo satkAra ane sanmAna karyA pachI temane yathAzakya upahAra ApavAmAM Ave che ane chelle sarvane premathI ane AgrahathI jamADavAmAM Ave che. je udAra bhAgyazALI taraphathI 'sAdharmika vAtsalya" hoya che te vyakti temaja tenA parivAranA sabhyo dareka sAdharmikanuM uparyukta pramANe sanmAna ane bahumAna kare che. 'sAdharmika vAtsalya" ne "svAmIvAtsalya" temaja "navakArazI' nA nAme paNa oLakhavAmAM Ave che. A badhAM parvo ane utsavo uparAMta anya parvo, utsavo ane anuSThAno paNa che. e darekanI niyata vidhi hoya che. te darekano cokkasa tapa hoya che. nAnuM moTuM game te parva, pUjana ke utsava hoya te darekamAM tapa, tyAga, saMyama, vrata, japa, dhyAna AdinI pradhAnatA hoya che. te darekanuM mukhya lakSya AtmAnI zuddhinuM hoya che. A sarva nimitte garIbone dAna, pazuone ghAsacAro, paMkhIone caNa, jarUratamaMdone yathAzakya ucitadAna 40. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa ApavAmAM Ave che. ema jarUra kahI zakAya ke jainonA parvo, pUjano ane utsavomAM dAna, zIla, tapa ane bhAvanAnI caturaMgI acUka ane avazya hoya che. jaina tattvajJAna (jaina vicAradhArA) tripadI zramaNa bhagavAna mahAvIre vaizAkha suda 11 nA roja, AjanA bihAra rAjyanA madhyamAM pAvApurI nagarInA upavanamAM dharmatIrthanI sthApanA karI. A samaye bhagavAne potAnA mukhya 11 ziSyone gaNatarInA traNa vAkyomAM upadeza Apyo. A traNa vAkyo jaina vAMgmayamAM 'tripadI' nAme jANItA che. A tripadImAM samagra ane saMpUrNa jaina tattvajJAna samAhita che. bhagavAne kahyuM: upannaI vA - vastu utpanna thAya che. (utpatti) vigameI vA - vastu nAza pAme che. (laya) dhui vA - vastu sthira rahe che. (sthiti) je sat che te dravya che. judI judI avasthAo/paryAyo badalAvA chatAMya jenuM maulika rUpa ane zakti yathAvatu-dhruva rahe che, te dravya che. A dravya, guNa ane paryAya (alaga alaga avasthA) thI yukta hoya che. dravyamAM/dravyanA dareka aMzamAM pratipaLe parivartana thatuM rahe che. utpatti ane laya/nAzanI prakriyA satata cAlyA kare che, paraMtu tenAthI dravyanA mULabhUta svarUpane koI ja nukazAna nathI pahoMcatuM. dravyarUpe to te sthira ja rahe che. mAtra tenA paryAyo pedA thAya che ane nAza pAme che. AthI jainadharma koIpaNa padArtha/vastune sarvathA nitya (sthira) ke anitya (asthira) mAnato nathI. vAstavamAM padArthano nAza thato nathI. dekhIto nAza thAya che. te to dravyanuM rUpAMtara che. dA.ta. kolaso baLIne rAkha thaI jAya che. hakIkatamAM kolaso khatma nathI thato. khAkha nathI thato. paraMtu havAmAnamAM rahelA oksijana'nA aMza sAthe bhaLI jaIne te kArbonikaesiDa' gesanA rUpamAM parivartita thaI jAya che! jaina dharma mAne che ke saMsAramAM jeTalAM dravyo che teTalA ja pUrve hatAM ane bhaviSyamAM paNa teTalA ja raheze. temAM kazI ja vadhaghaTa thatI nathI. tamAma paryAyo potapotAnI sattAnI maryAdAmAM utpanna thAya che ane nAza pAme che. chatAMye dravya to mULarUpe akhaMDa ane akabaMdha rahe che. vizvavyavasthA sRSTinA sarjana aMge cokkasa ane vaijJAnika jaina vicAradhArA che. jaina darzana A vizvane-anAdi anaMta mAne che. vizvanI kyAreya paNa ekaDeekathI zarUAta thaI nathI ane kyAreya teno aMta AvavAno nathI. 'Izvare A sRSTi banAvI. tenuM sarjana/nirmANa karyuM. A mAnyatAno paNa jaina darzana spaSTa asvIkAra kare che. A mAnyatAno svIkAra karavAthI anekavidha prazno UbhA thAya che. jemake Izvare sRSTinI racanA karI to e Izvarane koNe banAvyo? teno javAba apAya to prazna TheTha sudhI kAyama ja rahe che ke "ene koNe banAvyo?" Ama praznonI anaMta hAramALA cAlu ja rahe che. pahelAM maraghI ke pahelAM iMDuM? pahelAM divasa ke pahelAM rAta? A praznonI jema sRSTisarjananA praznano aMta Avato nathI. ane sAco javAba maLato nathI. tyAre sRSTi-vizva anAdi-anaMta che ema mAnavuM eja uttama che. ke Izvara eTale koNa? che Izvare zA mATe A sRSTi banAvI? Izvara ene ja kahI zakAya ke je sarvajJa hoya, sarvazaktimAna hoya; paripUrNa hoya. IcchA, vAsanA Adi tamAma doSothI sarvathA ane saMpUrNa mukta hoya. sAMgopAMga vimaLa ane vibudha hoya. Izvara Avo guNasaMpanna hoya to pachI e Adhi, vyAdhi ane upAdhi, janma, jarA ane maraNanA du:khothI bharelI sRSTinI racanA zA mATe kare? keTalAkane sukhI, samRddha, nirogI ane rUpavAna banAve ane keTalAkane du:khI zA mATe banAve? jo e sarvazaktimAna hoya to pachI zA mATe eNe duniyAnI AbAdInA mAtra 12.5 TakA lokone sukhI banAvyA ane 87.5 TakA lokone du:kha-garIbI saMtrAsa ane abhAvamAM sabaDatA rAkhyA? 41 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Izvare potAnI manamoja mATe duniyA banAvI" ema mAnIe to pAyAno savAla pedA thAya che ke je manamojIlo hoya, IcchAne AdhIna hoya tene Izvara kema kahI zakAya? potAnI manamoja mATe lAkho-karoDone du:khI banAvanArane kaNAnidhAna kema kahI zakAya? icchA e doSa che. doSita avasthAmAM bhagavattA-Izvaratva kevI rIte prakaTI za? ImAre darekane potapotAnA pApa, puSpa mujaba sukha-du:kha ApyAM che" ema mAnIe to Izvare zA mATe amuka mANasone puSpa karavAnI buddhi ApI ane amukane pApa karavAnI durbuddhi zA mATe ApI? pahelAM guno-aparAdha karavAnI preraNA ApavI athavA to gurrA karatAM rokA nahi ane pachI aMte e gunA mATe saja karavI-AmAM kaI jAtanA IMkArI nyAya che? "Izvare sRSTinuM sarjana karyuM" ema mAnavAthI AvAM aneka praznonA gUMcavADAmAM gUMcavAI javAya che. AthI sarvottama A ja che ke sRSTine anAdi mAnI laIe. Akhara koIne koI tattvane anAdi to mAnavuM paDe che... to pachI zA mATe vizvane ja anAdi nahIM mAnavuM? jethI savArtAnI paraMparA no ubhI nA thAya? A sArthosAtha ema paNa nA mAnI zakAya ke "A duniyAnA prANIo IzvaranA ja pratibiMba che. tenAMja badhAM aMzo che." A mAnyatA svIkArIe to ekaja IzvaranA mukta thavAnI sAthe ja tamAma prANIo paNa mukta banI jAya. to to koIne paNa vyaktigata mukti mATe kazI sAdhanA karavAnI jarUra ja na rahe. A sRSTimAM jIvatAM nAnAM-moTAM, sUkSma-sthULa tamAma prANIo potAtAnuM svataMtra astitva dharArva che. dareka prANI jIvano AtmA svataMtra che. darekanuM potAnuM AgavuM astitva che. mukta banavA mATe dareka potapotAno vyaktigata puruSArtha karavo paDe che. dharma vyaktigata che. "dho appasakhio" - Religion is always individual. mukti ane baMdhana darekanA potapotAnA hoya che. sukha-du:khanI anubhUti ane anubhava paNa darekanA alaga alaga ane aMgata hoya che. AthI ja jaina dharma spaSTa kahe che A vizvane Izvara banAvatA nathI paraMtu tene mAtra batAvatA hoya che. Izvara vizvanuM svarUpa-darzana samajAve che. emanA divyajJAnanA AlokamAM avalokana karIne vizvanuM yathAsvarUpa ApaNane samajAve che. zrI tIrthaMkara paramAtmAo kahe che: saMsAra anAdi che. teno AraMbha nathI. teno aMta nathI. alabatta, samayanA pravAhamAM temAM parivartana thayA kare che. sarjana ane visarjananI prakriyA satata cAlyA ja kare che. A svayaMsaMcAlita saMcAlana che. koI eka vyakti A saMsAranuM saMcAlana nathI karatI. saMsAranAM saMcAlanamAM karmasattA ja mahatvano ane mukhya bhAga bhajave che. navatattva samagra saMsAra mukhyatve be tatvano ja banelo che. be tatvano ja badho vistAra che. A be tatva cheH jIva ane ava. athavA caitana ane Da. A banI ja badhI athaDAmaNa ane akaLAmaNa che. jIvane AtmA ke cetana paNa kahe che. jenAmAM cetanA nathI, jIva tatva nathI tene ajIva kahe che. jaDa kahe che. saMsAramAM drazya ane adrazya jeTalAM paNa padArtho che, vastuo che, e tamAmanI A be tattvamAM-jIva ane ajIvamAM samAveza thaI jAya che. saMsAranA tamAma padArthone samagratayA samajavA mATe jinezvara bhagavaMtoe tenuM 'bava tattvamAM vibhAjana karyuM che. A pramANeH 1. jIva 2. ajIva 3. puSpa 4. pApa 5. Azrava 6. saMvara 7. baMdha da. nirjarA ane 9. mokSa. A darekanI carcAyogya jarUrI samaja A pramANe cheH 1. jIva 42 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je vadhe che, ghaTe che, ke khAya che, pIe che, je UMghe che, jAge che, je kAma kare che, ArAma kare che, je bhaya pArma che, AtmarakSA mATe je prayatna kare che, jenAmAM prajanana zakti che, te jIva che. zarIra sAthe jIva saMbaddha hoya che, tyAre A badhAM lakSaNo jIvamAM jovA maLe che. A badhAM jIvanAM bAhya lakSaNo che. jIvanuM aMtaragata lakSaNa che, cetanA. jaina darzana mAne che ke AtmA (jIva) caitandhasvarUpa che. potAnAM mULa ane maulika caitanya svarUpane akhaMDa ane akabaMdha rAkhIne bhinna bhinna avasthAomAM tenuM parivartana thAya che. dA.ta. sonuM ane tenA alaMkAro. sonuM mULasvarUpe sonuM ja rahe che. paraMtu temAMthI vIMTI bane che. baMgaDI bane che. ceina vagere paNa bane che. ghATa badalAya che. sonuM nathI badalAtuM e enuM e ja rahe che. eja pramANe AtmA mULa svarUpamAM eno eja rahe che. avasthAo tenIM badalAya che. paryAnuM parivartana thAya che. zubha ane azubha karmo anusAra AtmA caurAzI lAkha dehomAMthI koIpaNa ekAda dehane amuka niyata samaya mATe dhAraNa kare che. AtmA svayaM zubha ke azubha karma kare che. ane tenAM sArA ke kharAba pariNAma paNa AtmA pote ja bhogave che. dehanA pramANamAM AtmA samAI jAya che. nA parimANa mujaba AtmAnuM paNa saMkoca ane vistAra thAya che. samayA koI AraMbha ke aMta nathI tema AtmA-jIva paNa anAdi ane anaMta che. temaja AtmA avinAzI che tenA mULa svarUpano kyAreya nAza thato nathI. karmAnusAra mAtra deha badalAya che. AtmA eno eja rahe che. zarIramAM rahelAM AtmAnI pratIti tenA bolavA cAlavA, haravA-pharavA, khAvA-pIvA Adi kriyAonA vyavahArathI thAya che. A ceSTAo karanAruM preraka baLa to AtmA ja che. jaina darzana AtmAne spaSTapaNe cetanAmaya arUpI sattA mAne che. cetanAnuM lakSaNa che upayoga. sukha ane du:kha dvArA, jJAna ane darzana dvArA A upayoga abhivyakta thAya che. AtmA nirjaLa ane nirAkAra che. AtmA arUpa ane amUrta che. te strI paNa nathI ane puruSa paNa nathI. AtmA to jJAnamaya asaMkhya pradezono piMDa-samuha che. jIvanA vividha prakAra sAmAnyata: jIvanA mukhyatve be bheda pADI zakAya. 1. mukta AtmA ane 2 saMsArI AtmA. karmonA baMdhanothI jeo sarvathA ane saMpUrNa mukta banI gayA hoya tevA zarIrarahita AtmAne mukta AtmA kahe che. karmothI jeo baMdhAyelA che te zarIradhArI ii saMsArI AtmA che. saMsArI AtmAnA be bheda che: sthAvara; jeo potAnI icchA mujaba klana calana na karI zake tevAM pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspatinA jIvo. A dareka sthAvara jIva kahevAya che. trasa: jUo potAnI iMyA mujaba halana-calana karI zake tevAM beIndriya, teIndriya, parindriya ane paMcendriya jIvo. A badhAM trasa jIvo kahevAya che. sthAvara - ekendriya jIvo sthAvara jIvo pAMca prakAranA che. e pAMceya jIvone mAtra eka sparza-indriya hovAthI, tene ekendriya jIvo paNa kahe che. 1. pRthvIkAya: paththara, dhAtu, suramA, paravALA vagere mATInAM jIvo. 2. apakAya; dhummasa, jhAkaLa vagere dareka jAtanA pANInA jIvo. 3. teukAya: taNakhA, aMgArA, jvALA, vIjaLI, dAvAnaLa vagere agninA jIvo. 4. vAyukAya: pavana, vAvAjhoDuM, vaMToLiyo vagere dareka jAtanA vAyunA jIvo. 5. vanaspatikAya; lIAtarI, phaLa-phUla, vRkSa vagere dareka jAtanI vanaspatinA jIvo. vanaspatikAyanA javo be prakAranA che: sAdhAraNa vanaspatikAya: jemAM zarIra eka hoya paraMtu temAM asaMkhya ane anaMta jIvI rahetA hoya. dA.ta. kAMdA-baTATAM vagere kaMdamULa, lIla-phUga, gaLo vagere. A dareka ne anaMtakAya paNa kahevAmAM Ave che. pratyeka vanaspatikAya: ekaja zarIramAM eka ja jIva hoya, vRkSamAM, mULamAM, thaDamAM, chAlamAM, phUlamAM, phaLamAM, pAMdaDAmAM, bIjamAM Ama darekamAM judo judo jIva hoya. trasa jIvo 43 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beIndriya jIvoH sparza (tvacA) ane rasanA (jIbha) ema be indriyavALA jIvo. jema ke zaMkha, koDA, karamiyA, vAsI anAjano va, porAM, lAkaDAMnAM kIDA, aLasiyA vargara, tendriya jIva: sparza, rasanA ane ghANa (nAka) A traNa indriyavALA jIvo, jemake mAMkaDa, ju, lIkha, udhaI, kIDI, maMkoDA, IyaLa, kAnakhajurA vagere. carindriya jIvo; sparza, rasanA, prANa ane cakSu - A cAra indriyavALA cho, jemake vIMchI, bhamarA-bhamarI, tIDa, mAkhI, DAMsa, macchara, kaMsArI, karoLiyA vagere. paMcendriya jIvo: sparza, rasanA, ghrANa, cakSu ane zravaNa (kAna) A pAMca indriyavALA jIvo. jemake 1. nArakI (sAta narakanA jIrvA 2. tiryaMca (jalacara, sthaLacara, khecara vagere prANIo) 3. deva (vividha devalokanA devo) 4. manuSya (mANasa tarIke jIvatA jIvo) A paMcendriya jIvo manavALA ane mana vagaranA ema be prakAranA hoya che. mana eTale bhUta, bhaviSya be ane vartamAnakALa saMbaMdhI vicAraNA karavAnI kSamatA Ave che, jenA dvArA zabda, rUpa Adi viSayone grahaNa karavAmAM Ave che, tene mana kahe che. jemane AvuM mana hoya che, tene 'samanaska' athavA 'saMjJI' jIvo kahe che. ane jemane mana nathI temane 'amanaska' athavA 'asaMjJI' kahe che. nArakI, devatA, garbhAtpanna tiryaMca ane garbhAtpanna manuSya-A badhAM samataska-saMjJI paMcendriya jIvo che. A sivAyanA saMmUmi tiryaMca ane saMmUrtima manuSya amana-asaMjJI paMcandriya jIvo che. janmanA prakAra janma kahIM, utpatti kaho, bhava karyo, A traNeya ekArthI zabda che. temAM garbha, upapAta ane saMmUkima ema traNa prakAra che. 1. garbhaja jIvoH jarAyuja, aMDaja ane potaja A traNa garbhathI utpanna thAya che. jarAyuja: janma samaye je eka prakAranI oLa-nALathI vIMTaLAyelA hoya che tene jarAyuja kahe che. jemake mANasa, gAya, bakarI vagere. aMDajaH iMDAmAMthI utpanna thatAM jIvo, jemake maraghI, kabUtara vagere pakSIo. * potajaH khullA aMgathI utpanna thatAM jIvA athavA kothaLIthI utpanna thatAM jIvo jemake hAthI, uMdara, sasaluM, kAMgArU vagere. 2. upapAtajaH devatAo ane nArakI jIvono janma rAyyAmAM ke kuMbhImAM thAya che, tene 'upapAta' kahe che. 3. saMmUmi; je jIvo na upapAtathI janme che, na to garbhAzayamAMthI janme che, tene saMmUmi jIvo ka che. AvA jIvo jhADo, pezAba, baLakhA, lIMTa, ulTI vageremAM utpanna thAya che. jIvanA mukhya bheda-mukhya prakAra uparyukta mujaba che. jIvanA 563 bheda vistArathI vaLA pa63 prakAra che. A pramANa: 303 prakAra 198 prakAra 48 prakAra 14 prakAra 563 prakAra mANasanA devanA tiryaMcanA narakanA kula paryApta janmanA prAraMbhamAM AhAra varga pudgala dravyone grahaNa karIne, tene judA judA rUpe pariNamana karavAnI vizeSa prakAranI zaktine paryApti kahe che. te cha prakAranI che: 1. AhAra, 2. zarIra, 3. Indriya, 4. zvArsozvAsa, 5. bhASA ane 6. matra, - A cha be yogya puddagalonuM grahaNa, pariNamana ane utsarjana karanArI paudgalika zaktinA nirmANane kramazaH AhAra paryApti, zarIra paryApti, indriya paryApti, zvAsozvAsa paryApti, bhASA paryApti ane mana: paryApti kahe che. A cha, enuM nirmANa janmanA samartha eka sAthe zarU thAya che. 44 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANa paryApti jIvanazaktine prANa kahe che. prANa dasa che: 1. sparzendriya prANa : sparza karavAnI zakti. 2. rasanendriya prANa : svAda levAnI zakti. 3. dhrANendriya prANa : suMghavAnI zakti. 4. cakSurindriya prANa : jovAnI zakti. 5. zravaNendriya prANa : sAMbhaLavAnI zakti. 6. manobaLa : vicAravAnI kSamatA. 7. vacanabaLA : vANInI kSamatA. 8. kAcabaLa, : zArIrika kSamatA. 9. zvAsozvAsa : zvAsa levA-mUkavAnI kSamatA. 10. AyuSya : jIvana maryAdA. jIvonI paryApti ane prANa jIva ekendriya beindriya teindriya caurindriya asaMjJI paMcendriya saMjJI paMcendriya 2. ajIva jIvanuM pratipakSI tattva te ajIva tattva che. matalaba ke jenAmAM cetanA nathI. jeno na janma che, na mRtyu che, je nathI kartA, nathI bhoktA. jenAmAM jJAna-darzana, upayoga kazuM ja nathI te ajIva che, jaDa che, acetana che. jaina darzana sRSTinA tamAma ajIva padArthone pAMca prakAramAM vibhakta kare che: 1. dharmAstikAya 2. adharmAstikAya 3. AkAzAstikAya 4. 5galAstikAya ane 5. kALa. ajIva tattvane supere samajavA mATe prathama mukhya cAra zabdo samajavA jarUrI che: 1. skaMdha : vastuno akhaMDa bhAga. 2. deza : skaMdha sAthe saMlagna keTaloka bhAga. 3. pradeza : skaMdha sAthe saMlagna keTaloka paraMtu toDavAthI chUTo na paDe te bhAga. 4. paramANa : skaMdhamAMthI chUTo paDelo paNa jene joI na zakAya tevo sUkSma pudgala. A avibhAjya ane sUkSmAti-sUkSma hoya che. ajIva tatvanA pAMca prakAranA cAra astikAya che. be zabda che: asti ane kAya. ati eTale pradeza ane kAya eTale samUha. pradezono samUha eTale astikAya. skaMdha, deza ane pradeza A traNe hissAo pAMceyamAM samAna che. paraMtu 5galAstikAyamAM eka paramANu vizeSa hoya che. bIjA astikAyamAM paramANu alaga nathI karI zakAto. dharma, adharma, AkAza ane AtmAnA pradezo avibhAjya che. A badhAM dravyo akhaMDa dravyAtmaka manAyA che. kALane pradezono samUha nathI hoto. kALa bhUta, bhaviSya ane vartamAnamAM vibhakta che. bhUtakALanuM koI astitva nathI. bhaviSyakALa hajI have AvanAra che. vartamAna kALa eka kSaNa ke kSaNArdha samayarUpa che. Ama tene koI pradezano samUha nathI, tethI astikAmAM tenI gaNanA nathI thatI. jIva paNa astikAya che. te asaMkhyAtA pradezonA samuharUpa che. Ama jIvAstikAya sahita uparanA pAMca 45 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astikAya ane "kALa' - A cha ne dravya kahe che. jaina darzanamAM A cha padravya tarIke khyAta che. ane A che dravyanuM vizva baneluM che. cha dravyamAMthI jIvAstikAya aMge jIva tattvamAM vicAraNA karI. have bAkInA pAMca dravyanI vicAraNA karIe. tamAma darzanomAM mAtra jainadarzane dharma ane adharmanI gaNanA dravyamAM karI che. Ama to dharma eTale zubha pravRtti ane adharma eTale azubha pravRtti-Avo artha sArvatrika svIkArAyo che. jaina darzana paNa A arthane svIkAre che. sAthosAtha jaina darzana vaijJAnika arthathI dharma ane adharmane alaga asmitA paNa Ape che. prasiddha vijJAnI nyUTane sarva prathama gati-tattva medium of motion no svIkAra karyo. tyAra bAda vijJAnI AlbarTa AinsTAine gati-tattvane sAbita ne sthApita karyuM. vijJAnano dareka vidyArthI "ithara' zabdathI suparicita che. A "ithara' gatitattva kahI zakAya. vijJAnanA AviSkAra agAu, vinA prayogazALAe jinezvara paramAtmAoe potAnA viziSTa jJAnathI hajAro varasa pahelAM gati-tattvanI ghoSaNA karI. zramaNa bhagavAna mahAvIre kahyuM: 'jeTalA paNa cala bhAva che, sUkSmAtisUkSma spaMdana mAtra che te badhAM dharmanI sahAyatAthI pravRtta thAya che.' Ama kahIne bhagavAne batAvyuM-samajAvyuM ke dharma gati-sahAyaka che ane adharma sthiti-sahAyaka che. gati ane sthiti baMne sApekSa che. ekanA astitvathI bIjAnuM astitva atyaMta apekSita che. 1. dharmAstikAya gatikriyAmAM pravRtta thatA jIva ane pudgalonI gatimAM sahAyaka thatA dravyane "dharmAstikAya' kahe che. vijJAnasaMmata "ithara' jaina darzana mAnya "dharmAstikAya che. gatinuM tattva samagra lokamAM vyApta che. dharmAstikAyanI madadathI ja jaDa ane cetana padArthomAM gati thAya che. sUkSmAtisUkSma spaMdana paNa A dharmAstikAyathI thAya che. je kaMI cala che, te badhAnuM sahAyaka "dharmAstikAya' che. gautamasvAmIe pUchyuM, "he bhagavaMtu! dharmAstikAya (gati sahAyaka tattva) thI jIvone zuM lAbha thAya che? bhagavAna mahAvIre kahyuM: "he gautama! gatinI sahAya na hoya to koNa Ave ane koNa jAya? zabdanA taraMgo kevI rIte phelAya? AMkha kevI rIte khule? koNa manana kare? koNa bole? koNa hAla-cAle? to to A vizva acala ja hota. je cala che te darekanuM AlaMbana dharmAstikAya ja che.' 2. adharmAstikAya sthAnamAM (gati-nivRttimAM) jIva ane pudgalonI sthitimAM sahAyaka banatA dravyane adharmAstikAya kahe che. sthira thavAmAM madadagAra banatA dravyane adharmAstikAya kahe che. gautamasvAmIe pUchyuM: "he bhagavaMtuM! adharmAstikAya (sthiti sahAyaka tattva) thI jIvone zuM lAbha thAya che.?' bhagavAna mahAvIre kahyuM: 'he gautama! sthitine sahAro na hota to koNa ubhuM rahI zakata? koNa besata? koNa sUvata? koNa manane ekAgra karI zakata? mauna koNa karata? koNa ni:spada banata? to to A vizva cala ja hota. je sthira che te darekanuM AlaMbana adharmAstikAya (sthitisahAyaka tattva) ja che. 3. AkAzAstikAya rahevA mATenI jagyA-avakAza ApanAra dravyane AkAzAstikAya kahe che. AkAzanA be bheda che: lokAkAza ane alokAkAza. jyAM dharmAstikAya ane adharmAstikAya che, jyAM gati ane sthiti che. tene lokAkAza' kahe che. jyAM A bannenuM astitva nathI, tene "alokAkAza' kahe che. tyAM koI pudgala ke paramANu nathI. tyAM che. mAtra avakAza ja avakAza. 4. 5galAstikAya je dravya sparza, rasa, gaMdha ane varNathI yukta che, te pudgala che. te akhaMDa dravya nathI. tenuM sauthI nAnuM rUpa paramANu che ane sauthI moTuM rUpa vizvavyApI acita mahAskalpa. banavuM (pUraNa) ane bagaDavuM (galana) e teno svabhAva che. 46 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanuM vijJAna jene matter-meTara kahe che, anya darzano tene bhautika tattva kahe che, tene jaina darzane 'pudgala' nAma ApyuM che. pugalanA sUkSmAtisUkSma bhAgane paramAN' kahe che. jaina paribhASA anusAra achedya, abhedya, agrAhya ane nirvibhAgI pugalane 'paramANu' kahevAmAM Ave che. vividha darzano ane AjanA bhautika vijJAnanAM samagratayA abhyAsa karatAM jarUra kahI zakAya ke jaina darzane sarva prathama paramANuvAdanA siddhAntane janma Apyo che. pudgala ane paramANu aMge jaina darzane talasparzI ciMtana karyuM che, jaina darzane sarva prathama zabdane pudgala hyo. eTaluM ja nahi tenI gati, vyApa, utpatti Adi vividha bAbatonI paNa samaja ApI. reDIryA, TelIvIjhna, TelIphona, vAyaralesa vagere zabdano janma paNa nahoto thayo te agAu yugo pahelAM jaina darzane kahyuM ke sudhISA ghaMTAnI zabda-avAja asaMkhya mAila dUra rahela ghaMTImAM pratidhvanita thAya che. zabda kSaNArdhamAM lokamAM vyApI jAya che, A vAta paNa hajAro varasa pahelAM jaina darzane kahI karI hatI, jaina darzananA matAnusAra A samagra drazya saMsAra paudgalika che. tAtparya-draSTie vicArIe to A jagata jIva ane paramANuonA vibhinna saMyogonuM ja pariNAma che. 5. kALa samaya (Time) Adine kALa kahe che. kALanA cAra prakAra cheH 1. pramANa-kALa, 2. yathAyu-nivRtti kALa, 3. maraNa-kALa ane 4. addhA kALa. 1. kALa dvArA padArtha mApI zakAya che AthI tene 'pramANa kALa' kahe che. 2. jIvana ane mRtyu kALa sApekSa che. AthI jIvananI avasthAne yathAyu-nivRttikALa kahe che. 3. jIvananA aMtane maraNakALa kahe che. 4. sUrya-caMdra AdinI gati sAthe saMbaMdha rAkhanArane addhAkALa kahe che. dA.ta. savAra, bapora, sAMja, kalAka miniTa vagere. A addhA-kALa vyavahArika che ane teno upayoga manuSya lokamAM ja thAya che. jaina darzananI kALagaNanA anokhI ane AgavI che. samakALa 1,67,37,216, AvalikA 30 muhUrta 15 divasa 2 pakSa 2 mahinA 3Rtu 2 ayana asaMkhya varSa 10 kroDAkoDa palyopama 10 kroDAkoDa sAgaropama 1 avasarpiNI * eka AvalikA eka muhUrta eka divasa-rAta (Akho divasa) - eka pakhavADiyuM - eka pakSa eka mahinA - eka ta eka ayana eka vasa eka palyopama eka sAgaropama - eka avasarpiNI ke eka utsarpiNI kALacakra 1 utsarpiNI ananta kALacakra (kroDAkroDI: karoDano karoDathI guNAkAra karavo.) kALanA A badhA vibhAgone TUMkamAM bhUtakALa, cAlu vartamAnakALa ane bhaviSyakALa kahevAmAM Ave che. - eka pudgala parAvartana 3. puNyatattva savRtti, sadvicAra ane sadAcArane puNya kahe che. 'zubhakarma' ne paNa puNya kahe che. je nimittathI puNya upArjana thAya tene paNa puNya kahe che. AvuM nimitta puNya nava prakAranuM che. supAtrane-suyogyane annadAna devAthI puNya prApta thAya che. tene anna puNya kahe che, e pramANe pANI, sthAna (ghara), zayana (sUrvA-pAtharavAnAM sAdhano), vastra, mana, vacana, kAyA ane namaskAra-A nava puNya che. vistArathI tenAM 42 prakAra che. 47 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUNya-karmanI asara AtmA para paDe che. tenAM phaLa svarUpe jIvAtmAne sukha, saMpatti, yaza, pratiSThA, rUpa, Arogya, sattA vagere maLe che. puNyanI prApti mAtra dharma karmathI-zubha karmathI-sa-vRttithI ja thAya che. arthAt dharmanI ArAdhanA vinA puNya nathI thatuM. 4. pApatattva asavRtti, asavicAra ane anAcArane pApa kahe che. azubha karmane pApa kahe che. jenA kAraNe pApa karma baMdhAya te pApanA kAraNo paNa pApa kahevAya che. pApanA kAraNa, pApanA sthAna-ghara 18 che. hiMsA, juTha, corI, maithuna, saMgraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kakaLATa, juTho Aropa, cADIyugalI, rati-arati (pApa karmamAM rUci ane puNya karmamAM arUci) niMdA karavI, daMbhapUrvaka juTha ane mithyAtvazalya (AtmA, mokSa, dharmamAM zaMkA) vistArathI pApanA 82 prakAra che. pApanI paNa AtmA para cokkasa asara paDe che. pApanA sevanathI tenA phaLa svarUpe du:kha, garIbI, bimArI, badanAmI, kurUpatA, gulAmI vagere maLe che. 5. Azrava tattva Azrava eTale kheMcAI AvavuM, vahI AvavuM. jyAMthI ane jenA vaDe pApa karmo DhasaDAI AvIne AtmAne dUSita ane doSita kare-banAve, tene Azrava kahe che. mana, vacana ane kAyAnI asavRtti ane pravRttione mukhyatve Azrava kahevAya che. malina ane hiMsaka vicArane paNa Azrava kahevAya che. tenA 42 prakAra che. 6. saMvara tattva AzravanA nirodhane "saMvara' kahe che. Azrava eTale karmonA AgamanuM dvAra, A dvArane baMdha rAkhavAnI kriyAne saMvara kahe che. saMvara eTale aTakAvavuM, rokavuM. tapa, japa, dhyAna, vrata Adi dharmaArAdhanAthI azubha karmono pravAha Avato aTake che ane AtmA dUSita banato bacI jAya che. pa7 prakAranA saMvarathI karmonA pravAhane khALI zakAya che. 7. baMdha tattva AtmA ane karmano AzleSa tene "baMdha' kahe che. jIvAtmA karmonA pudgalone grahaNa kare che. pachI te baMne AtmA ane karma, dUdha ane pANI jema ekAkAra thaI jAya tene 'baMdha' kahevAmAM Ave che. A prakriyAne 'karma-baMdha' kahe che. karma karatI vakhate jyAM ane jeTalAM manobhAva hoya che te pramANe tevo karma-baMdha thAya che. tenuM phaLa paNa te ja pramANe maLe che. karmabaMdha cAra prakArathI thAya che. (1) prakRtibaMdha (2) sthitibaMdha (3) rasabaMdha (4) pradezabaMdha. 8. nirjarA tattva nirjarA eTale kharavuM. agAu AtmAe bAMdhelA karmono aMze aMze kSaya thAya che tene nirjarA kahe che. cIkaNA ane kSaNika karmone ukheDavAnI vRtti ane pravRttine nirjarA kahe che. upavAsa, svAdhyAya, dhyAna Adi 12 prakAranA tapathI karmonI zIghra nirjarA thAya che. 9. mokSa tattva AtmA para lAgelAM tamAma karmono sarvathA ane saMpUrNa kSaya thaI jAya ane AtmA pharI karmathI kadI baMdhAya nahi tene "mokSa' kahe che. karmano sarvathA kSaya thatAM AtmA potAnA jJAna-darzanamaya svarUpamAM rahe che, tenuM nAma "mokSa' che. AtmA A avasthA prApta kare che, tyAre te paramAtmA banI jAya che. paramAtmA, siddha, buddha, mukta A badhAM ekAryavAcI zabdo che. saMkhyAnI draSTie muktAtmA anaMta che. muktAtmAno punarjanma nathI hoto AthI te apunarAvRtti hoya che. mokSa e AtmAnI sahaja avasthA che. mokSa thatAM deha chUTI jAya che. rahe che mAtra AtmA ane teno sat, cit, AnaMdamaya sahaja svabhAva. mokSanuM sukha zabdAtIta che. e mAtra anubhUti che. 'gaMge kerI sarakarA' 48 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevuM che. karma AtmA pote ja potAnA sukha-du:khano kartA ane bhoktA che. A sukha-du:kha tene tenAM karma anusAra maLe che. A karmane jainadarzana svataMtra tattva mAne che. tenI gaNanA te pudgalamAM kare che. dArU pIvAthI mANasa gAMDo bane che. klorophorma sUMghADavAthI te bebhAna bane che. beDIthI te baMdhAya che. dArU, klorophorma, beDI vagere paugalika vastuo che e ja pramANe karmanA saMyogathI jIvAtmA anekavidha sukha-du:khanA saMvedanA anubhave che. Ama karma pautralika che. karmanA paramANuono AtmA upara uDo ane AMtarika prabhAva paDe che. zarIra pautralika che. tenuM kAraNa karma che. manabhAvatA bhojanathI sukhAnubhUti thAya che. lAkaDI Adi zastronI mArapITathI du:khAnubhUti thAya che. bhojana ane zastro paugalika che. e pramANe sukha-du:khanuM kAraNa karma paNa paudgalika che. AtmA ane karmono saMbaMdha anAdithI che, paNa anaMta nathI. karmano kSaya karI zakAya che. saMpUrNa ane sarvathA karmakSaya thavAthI AtmA paramAtmA bane che. dA.ta. sonuM, khANamAM raheluM sonuM mATIthI AvRtta hoya che. tene vividha prakriyAothI zuddha ane svaccha karI zakAya che. ema karmAvRtta AtmAne paNa vividha dharmArAdhanAthI vimaLa ane vibudha banAvI zakAya che. jaina darzane karmanI philasUphI aMge talasparzI ane samagratayA vicAraNA karI che. kArya-bheda/phaLa-bheda anusAra karmanA mukhyatve ATha prakAra batAvAyA che. A pramANe:1. jJAnAvaraNIya karma A karma AMkha para bAMdhelA pATA jevuM che. te AtmAnA mULa 'anaMta guNa' ne DhAMke che-AvRtta kare che. jJAnAvaraNIya karma udayamAM AvavAthI jIvAtmA jANavA yogya viSayane jANato nathI, jijJAsA hovA chatAMya nathI jANato. jANavA chatAMya nathI jANato. vadhu saraLapaNe kahIe to A karmanA lIdhe mANasa mUrkha, buddha, maMdabuddhi bane che-rahe che. mana-magaja nabaLA rahe che. yAdazakti alpa hoya che. bhaNavAmAM rasa-rUci nathI rahetAM. A karmanA 5 prakAra che. 2. darzanAvaraNIya karma A karma gurakhA-cokIdAra jevuM hoya che. te AtmAnA mULa 'anaMta darzana' guNane DhAMke che-AvRtta kare che. darzanAvaraNa karma udayamAM AvavAthI jIvAtmA jovA yogya viSayane joto nathI. jovAnI IcchA chatAM paNa nathI joI zakato. tenI daSTi ADe paDado paDI jAya che. vadhu saraLapaNe kahIe to A karmanA lIdhe mANasane aMdhApo Ave che. najara nabaLI paDe che. AMkhanA roga thAya che, UMghaNazI bane che, UMghamAM cAle che. UMghamAM na karavAnuM karI bese che. A karmanA 9 prakAra che. 3. mohanIya karma A karma dArU jevuM hoya che. te AtmAnA mULa "ananta cAritra" guNane AvRtta kare che. mohanIya karma udayamAM AvavAthI jIvAtmA cAritrahIna bane che. rAgAMdha bane che. IrSALu bane che. vastu ane vyaktimAM Asakta rahe che. tenAM jIvanamAM ekathI vadhu durguNa hoya che. A karmanA 28 prakAra che. 4. aMtarAya karma A karma bhaMDArI (koSAdhyakSa) jevuM che. je AtmAnA mULa "ananta vIrya" guNane AvRtta kare che. aMtarAya karma udayamAM AvavAthI potAnI pAse je hoya che te cAlyuM jAya che. ane meLavavAnI je IcchA hoya che tenI prAptimAM avarodha ubho thAya che. vadhu saraLapaNe kahIe to A karmanA lIdhe jIvAtmA dAna daI zakato nathI. lAbha meLavI zakato nathI. eka vakhata bhogavI zakAya tevI bhoga sAmagrI bhogavI zakato nathI. vAraMvAra bhogavI zakAya tevI sAmagrIno upabhoga karI zakato nathI. dharma sAdhanA-tapa-tyAga-saMyama-japa kazuM 49 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI zakato nathI. te mATe tene utsAha nathI jAgato. A karmanA 5 prakAra che. 5. vedanIya karma A karma talavAranI dhAra jevuM hoya che. te AtmAnA mULa "akSaya sukha' guNane AvRtta kare che. vedanIya karmanA mukhyatve be bheda che. 1. zAtA vedanIya ane 2. azAtA vedanIya. zAtA vedanIya karma udayamAM AvavAthI jIvAtmAne manapasaMda sukha ane AnaMdanI prApti thAya che. jyAre azAtA vedanIya karma udayamAM AvavAthI jIvAtmA anekavidha du:khothI rIbAya che, raDe che. azAtA vedanIya karmanA lIdhe jIvAtmAnA haiye ajaMpo ane azAMti, becenI ane bedilI rahe che, akAraNa paNa udAsa rahe che. zAtA vedanIya karmathI jIvAtmA zAMta, prasanna, sukhI ane nirogI rahe che. A karmanA 2 prakAra che. 6. AyuSya karma A karma kedakhAnA jevuM hoya che. te AtmAnA mULa "akSaya sthiti' guNane AvRtta kare che. AyuSya karma udayamAM AvavAthI jIvAtmA naraka, tiryaMca, manuSya ane deva A cAra gatimAM paribhramaNa kare che. AyuSya karma pramANe jIvAtmA amuka samaya mATe amuka prakAranuM jIvana jIve che. A jIvana 84 lAkha jIvanamAMthI koIpaNa prakAranuM hoI zake. A karmanA 4 prakAra che. 7. gotrakarma A karma kuMbhAre ghaDelAM ghaDAM jevuM che. te AtmAnuM mULa "agurulaghu' guNane AvRtta kare che. | ucca gotra karma ane nIca gotra-karma ema gotra karmanA be mukhya bheda che. ucca gotrakarma udayamAM AvavAthI jIvAtmA UMcI nAta-jAta ane kuLamAM janma pAme che. suMdara rUpa, tIvra buddhi maLe che. dharmazUro bane che. pratiSThA che. jyAre nIca gotra-karma udayamAM AvavAthI jIvAtmA nIca ane halakI nAta-jAta ane kULamAM janma pAme che. tenAM jIvanamAM badhAM prakAranI uNapa adhUrapa hoya che. A karmanA 2 prakAra che. 8. nAmakarma A karma citArA jevuM che. te AtmAnA mULa 'apIpaNuM' guNane AvRtta kare che. nAma karmanA mukhyatve be bheda che. 1. zubha nAma-karma ane 2. azubha nAma-karma. zubha nAma-karma udayamAM bhAne suMdara zarIra, saMpUrNa AyuSya ane uttama Arogya temaja managamatAM sukha maLe che. bIjAone sahaja mAna thAya tevuM saubhAgI jIvana tene maLe che. jyAre azubha nAma karmanA udayathI jIvAtmAne beDoLa ane beDhaMguM zarIra maLe che. tenuM jIvana tamAma durbhAgyano saravALo hoya che. nAma karmanA 103 prakAra che. A ATheya karmonI bhIMsamAMthI AtmA sarvathA ane saMpUrNa chUTI jAya che mukta bane che tyAre tenA sahaja ane maulika guNonuM zatadala kamaLa vikase che. basa, A ja mukti che. ahIM ja mokSa che. dareka jIvAtmAe potAnI jIvanayAtrA ahIM ja muktidhAme pUrNa karavAnI che. karma-baMdha ane karmamukti ATha karmanuM svarUpa joyuM. tenAM phaLanI paNa vicAraNA karI. have thoDuMka vicArIe ke zuM karavAthI kayuM karma baMdhAya che. ane zuM karavAthI karma-baMdhanamAMthI mukti maLe che. 1. jIvAtmA jJAnAvaraNIya karma cha prakAre bAMdhe che: 1. jJAna temaja jJAnInI niMdA karavAthI. 2. jJAnIno upakAra bhUlI javAthI. 3. jJAna temaja jJAnInuM apamAna karavAthI. 4. jJAnAbhyAsamAM avarodha Ubho karavAthI. 5. jJAnInI IrSyA ane temano dveSa karavAthI jJAnAvaraNIya karma baMdhAya che. 60 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAvaraNIya karmanA baMdhanamAMthI mukta thavA mATe jIvAtmAe jJAna ane jJAnInI Adara karavo joIe, temano upakAra mAnavo joIe. jAte jJAnAbhyAsa karavo joIe, jJAnAbhyAsa karanArane jJAnanA sAdhano ApI temane protsAhana ApavuM joIe. jJAna ane jJAnInI pUjA karavAthI A karmano kSaya thAya che. 2. jIvAtmA darzanAvaraNIya karma cha prakAre bAMdhe che: sadguNa ane guNIjAnI niMdA karavAthI, te baMneno tiraskAra ane apamAna karavAthI, guNIjAno upakAra bhUlI jvAthI, guNIjAnI irSyA ane dveSa karavAthI, vItarAganI vANImAM zaMkA karavAthI darzanAvaraNIya karma baMdhAya che. darzanAvaraNIya karmanA baMdhanamAMthI mukta thavA mATe jIvAtmAe sadguNa ane guNIjanono Adara karavo joIe. guNIjanonA guNa pratye anurAga rAkhavI joIe. guNAnurAgI banavuM joIe. guNIjanonI sevA, bhakti karavI joIe. jinezvaranI AjJA pALavI joIe, paramAtmAnI bhakti karavI joIe. Ama karavAthI A karmano kSaya thAya che. 3. jIvAtmA mohanIya cha prakAre bAMdhe che: lAyajhALa gusso (koMdha) karavAthI, khUba ja abhimAna ghamaMDa rAkhavAthI, phUDakapaTa-mAyA karavAthI, temaja vyabhicAra karavAthI vAtmA mAnIya karma bAMdhe che. mohanIya karmanA baMdhanamAMthI mukta thavA mATe jIvAtmAe tIvra krodha, tIvra mAna, tIvra mAyA, tIvra lobha, na karavA joIe. dharmanA bahAnA heThaLa adharmanuM sevana na karavuM joIe. dareka bAbatamAM saMyama rAkharvA joIe. sadAcArI banavuM joIe. 4. jIvAtmA aMtarAya karma pAMca prakAre bAMdhe che: dAna ApavAmAM vighno ubhAM karavAthI, koIne maLatA lAbha na levA devAthI, khAvA-pIvAmAM harakato ubhI karavAthI, vastro vagere vastuono upoga karatA aTakAvavAthI, dharma dhyAna ke dharmanI ArAdhanA karavAmAM ADakhIlI banavAthI aMtarAya karma baMdhAya che. aMtarAya karmanA baMdhanamAMthI mukta thavA mATe jIvAtmAe umaLakAthI dAna ApavuM joIe, sAdharmika bhakti karavI joIe, bIjA mATe ghasAI chuTavuM joIe, tapazcaryA karavI joIe, dharmanI ArAdhanA karavI joIe, Ama karavAthI A karmano kSaya thAya che. 5. jIvAtmA zAtA vedanIya karma 10 prakAre ane azAtA vedanIya karma 12 prakAre bAMdhe che: tamAma prakAranA jIvo para dayA lAvavAthI karavAthI, temaja koIpaNa prakAranuM du:kha na ApavAthI jIvAtmA zAtA vedaLIya karma bAMdhe che ane koIpaNa jIva upara trAsa gujAravAthI, tene raDAvavAthI, tenI AMtaraDI kaLAvavAthI jIvAtmA azAtA vedanIya karma bAMdhe che, baMne prakAranA vaMdanIya karmanA baMdhanamAMthI mukta thavA mATe jIva mAtra pratye maitrIbhAva rAkhavo joIe. koI paNa pratye vairabhAva na rAkhavI joIe. jIvamAtranuM sukha ane kalyANa thAya tevAM haiye bhAva rAkhavA joIe. ane te mATe niSThApUrvaka ni:svArtha prayatno karavA joIe. Ama karavAthI A karmo kSaya thAya che. 6. jIvAtmA AyuSya karma 16 prakAre bAMdhe che: jIvAtmA chae kAyanA jIvonI sadA hiMsA thAya tevA kAma kare, binajarUrI moTA pAyA para saMgharAkhorI kare, mAMsAhAra kare, paMcendriya jIvonI hiMsA kare to narakanuM AyuSya bAMdhe che. jIvAtmA kapaTa sahita jUThuM bole, vizvAsaghAta kare, haDahaDatuM jUTha bole, khoTAM tola-mApa rAkhe to tiryaMca (pazu-paMkhI) nuM AyuSya bAMdhe che, je jIvAtmA svabhAve niSkapaTI hoya, vinayI-vinamra hoya, dayALu hoya, irSA rahita hoya te manuSyanuM AyuSya bAMdhe che. ane je jIvAtmA saMyama pALe-sAdhu thAya, zrAvakanAM vartAnuM pAlana kare, jJAnarasti tapa kare, paravApaNe du:kha sahana kare paNa samabhAva rAkhe to devatAnuM AyuSya bAMdhe che. 51 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSya karmanA baMdhanamAMthI mukta thavA mATe jIvAtmAe tapa, japa, vrata, dhyAna vagere dharmasAdhanA ugrapaNe ane utkRSTa karavI joIe. vadhune vadhu AtmadhyAna dharavuM joIe. 7. jIvAtmA UMca gotra karma ane nIca gotra karma baMneya ATha-ATha prakAre bAMdha che.: jIvAtmA jAti, kULa, baLa, rUpa, tapa, jJAna, lAbha no ane aiAryano ma na kare, tenuM abhimAna na rAkhe to uMca gotra karmano baMdha kare che ane A AThanuM abhimAna kare to nIca gotra karmano baMdha kare che. gotrakarmanA baMdhanamAMthI mukta thavA mATe vinamra banavuM joIe. premALa ane milanasAra thavuM joIe. koInAya pratye koja bhedabhAva rAkhyA vinA sahu sAthe samAna bhAva rAkhavA joIe. 8. jIvAtmA nAma karma pachI te zubha nAmakarma hoya ke azubha nAmakarma hoya, te baMne ya karma cAra cAra prakAre bAMdhe che: jIvAtmA mana, vacana ane kAyAnI saraLatA rAkhavAthI temaja kleza-kaMkAsa na karavAthI zubha nAmakarma bAMdhe che ane mana-vacana-kAyAnI kaThAratA ane vaktA rAkhavAthI temaja kadAgraha rAkhavAthI azubha nAmakarma bAMdha che. jIvAtmAe nAma karmanA baMdhanamAMthI mukta thavA mATe vRtti, vicAra ane pravRtti, traNeya nirmaLa ane nirmama rAkhavA joIe. lezyA sphaTika ratna vizuddhane vimaLa, svaccha ane pAradarzI che. AtmA paNa tenA mULabhUta rUpamAM ekadama vizuddha ane vimaLa che. ane sphaTika ratna sAme je raMga dharavAmAM Ave che tevA raMganuM te dekhAya che. e ja pramANe AtmA upara jyAre pudgala dravyo Adhipatya jamAve che. tyAre AtmA judA judA rUpo dhAraNa kare che. pudgala dravyonA saMsargathI AtmA vibhinna vidhavividha pariNAmI dekhAya che. jaina darzane A pariNAmonuM eka nAma ApyuM,'lezyA'. lempA eTale manovRtti. vRtti ane vicAra eTale lespA. vicAranI, vAtAvaraNanI, temaja AAra-vihAranI tana ane mana upara tIvra ke maMda asara acUka paDe che. e asara anusAra zarIranA raMga badalAya che. dA.ta. gussAmAM mANaso cahero lAla raMgano thaI jAya che. nirAzA ane hatAzAmAM DUbelAno cahero rAkha jevo phikko hoya che. A badhA raMgapalsa lempAne AbhArI che. vRtti ane vicArathI badalAtA raMgonA AdhAre lezyAnuM vaijJAnika vargIkaraNa karavAmAM AvyuM che. vaizyA cha prakAranI che. : 1. kRSNa lezyA: je samaye mANasanI mananI vRtti ane vicAra kAjaLa jevAM kALA hoya che, te samayanA bhAvane kRSNa lempA kahe che. A avasthAmAM mANasa pote pApa kare, bIjA pAse karAvarAve, bIjo pApa karato hoya tenuM samarthana kare, pAMceya indriyano bephAma upayoga kare. Aloka ane paralokanA du:khathI Dare nahi. te dharmahIna, nirdaya, irSyALu, atyaMta krodhI, khArIlI ane khUnnasavALo hoya che. kRSNa lempAvALo jIvAtmA marIne pAMcamI, charI ke sAtamI narake jAya che. 2. nIlalezyA: je samaye mANasanA mananI vRtti ane vicAra nIlama maNi jevA nIlA (vAdaLI ke lIlA) thAya che, te samayanA bhAvane nIla lezyA kahe che. A avasthAmAM mANasa asahiSNu bane che, bIjAnA guNane te sahI zakato nathI, porta jJAnAbhyAsa karato nathI ane bIjAne karavA deto nathI. te rasalolupa, viSaya laMpaTa, ALasu, edI, abhimAnI ane bIkaNa hoya che. 52 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIla lephsAvALo jIva marIne trIjI, cothI ke pAMcamI narake jAya che. 3. kApota lezyA: je samaya mANasanA mananI vRtti ane vicAra kabUtaranI Doka jevo bhUkharo thAya che, te samayanA bhAvane kApota lezyA kahe che. A avasthAmAM mANasa vadhuM vAMkuM bole, vAMko cAle, potAnA doSa chupAve, bIjAnA doSo prakaTa kare, kaThora vacana bole, corI kare, parastrInI IcchA kare, te udAsa, udvigna, hatAza, rottala ne caMcala hoya che. Apa baDAI karavAmAMthI te UMco nathI Avato. kApota vezyAvALo mANasa marIne pahelI, bIjI ke trIjI narake jAya che. 4. teo vezyA: je samaye mANasanA mananI vRtti ane vicAra ugatA sUrajanA raMga jevo lAla thAya che. te samayanA bhAvane tolezyA kahe che. teja lezyAvALo mANasa saraLa, sthiracitta, nyAyI, kutUhalarahita, vinIta, saMyamI, draDhadharmI, priyadharmI, pApabhIru ane kArya-akAryano vivekI hoya che. A vezyAvALo mANasa marIne pahelAM ke bIjA svargalokamAM janme che. 5. padmalezyAH je samaye mANasanA mananI vRtti ane vicAra caMpAnA phUla ke haLadaranA raMganA jevA pILA thAya che te samayanA bhAvane padmavezyA kahe che. padmavezyAvALo mANasa zakya tamAma prayatnothI kaSAyone (krodha-mAna-mAyA-lobha) pAtaLA pADe, mana, vacana ane kAyAne vazamAM rAkhe che. te mita-hita-priyabhASI, kSamAvAna, tyAgaparAyaNa, vratapAlaka temaja harahAlamAM khuzahAla rahe che. padmavezyAvALo marIne pAMcamAM svargalokamAM jAya che. 6. zukula vezyA: je samaye mANasanA mananI vRtti ane vicAro zaMkha ke gAyanA dUdha jevAM zveta thAya che, te samayanA bhAvane zukulalezyA kahe che. zukula vezyAvALo mANasa rAga-dveSathI sarvArtha ane saMpUrNa mukta vItarAga hoya che. e AtmajJAnI, AtmadhyAnI ane AtmAnubhAvI hoya che. A legyAmAM sthira thayelo mANasa marIne sarvArtha siddha vimAnamAM janma pAme che. athavA to e siddha buddha ane mukta bane che. A cha lazyAmAMthI prathamanI traNa kRSNa-nIla, ane kApota-lezyAo kramaza: azubhatama, azubhatara ane azubha che. mANasane te traNeya durgatimAM DhasaDI jAya che. chellI traNa tejo, patra ane zukula-lezyAo kramaza: zubha, zubhatara ane zubhatama che. mANasane A traNeya sadgatimAM laI jAya che. lezyA e mANasanI manodazAnuM sajIva rekhAcitra che. jainetara dArzanikoe paNa manodazAnA AdhAra para mANasanA vividha rUpa-svarUpanuM rekhAcitra dorI ApyuM che. temaNe "rajoguNa" ne lohita lekhAvyo che. kAraNa rajoguNa manane moharaMjita kare che. 'tamoguNa'ne kRSNa kahyo che. kAraNa e jJAnane AvRtta kare che. "sattvaguNa'ne zukla kahyo che. kAraNa te manane nirmaLa ane nirmama kare che. raMga vijJAna colour science no to hamaNAM vikAsa thayo. raMga-cikitsA chromotherapy paNa AjakAlanI che. A beno abhyAsa karatA ni:zaMka kahI zakAya ke raMga vijJAna ane raMga cikitsAnI AkhI ImArata A 'lezyA' vijJAna upara UbhI che. punarjanma jainadharma AtmavAdI dharma che. AtmAne te zAzvata mAne che, AthI punarjanmamAM tene draDha vizvAsa che. punarjanma eTale AtmA sAthe jyAM sudhI karmo saMlagna che tyAM sudhI AtmAnuM puna: puna: dehadhAraNa. 53 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ matalaba ke pharI janama. pharI maraNa. vAraMvAranA janma-maraNa eTale punarjanma. bhavabhramaNa. navajAta zizune stanapAna karavAnuM koNa zIkhave che? koI ja nahi! chatAMya gatajanmanI AhAra saMjJAnA, prabhAve zizu dhAvaNa mATe valakhe che. navajAta zizu hase che, raDe che, Dare che. A badhuM te kare che. e tenAM pUrvajanmanI saMskArajanya smRtinuM pariNAma che. tAjA janmelA bALakane sukha-du:khanI anubhUti thAya che, te paNa tenAM janmajanmAMtaranA saMskArane AbhArI che. punarjanma e karmabaddha jIvAtmAnI avasthAnuM parivartana che. AtmA kyAreya marato nathI. mare che teno mAtra deha. deha maratA AtmA enA sUkSma zarIra sAthe, potAnA karmAnusAra bIjo janma levA prayatnazIla bane che ane navo janma dhAraNa karI le che. evo ekAMtika niyama nathI ke A janmamAM karelA zubha-azubha karmanA phaLa A jIvAtA jIvanamAM ja maLe. tenA phaLa tene bIjA bhavomAM paNa maLatA hoya che. karelAM karmanA phaLa bhogavavA ja paDe che. te mATe punarjanma thato ja rahe che. paraloka-punarjanma AjanA vijJAnIo mATe sajjaDa purAvAo sAthe paDakAra banyA che. A mATe Adhunika vijJAnIo pAse paramanovijJAna para psychology nAmanuM viziSTa vijJAna che. bhAratamAM ane videzomAM A viSaya para vizada ane mahattvapUrNa saMzodhana thayA che, thaI rahyA che ane ghaNA vijJAnIo jAheramAM punarjanmano svIkAra karI rahyA che. punarjanmanI yAdanA aneka kissAo banyA che. punarjanmanI satya ghaTanAo noMdhapAtra saMkhyAmAM banI che. vigata janmonI A janmamAM yAda AvavI tene jaina darzana 'jAtismaraNa jJAna' kahe che. A jJAnanA hajAro prasaMgo dharmagraMthomAM ane AjanAM akhabAro ane sAmayikomAM graMthastha thayAM che. jyorja barnArDa zo prakhara buddhivAdI hatA. jagavikhyAta briTIza nATyakAra hatA e. temaNe mahAtmA gAMdhIjInA putra devadAsa gAMdhInI sAthenA eka vArtAlApamAM kahyuM hatuM ke mArI bhAvanA AvatA bhave bhAratanA koI jaina parivAramAM janma levAnI che." A vArtAlApa punarjanmanA siddhAMtanI suvarNa sAkha pUre che. saMjJA ATha karmomAM "mohanIya karma' sauthI vadhu prabaLa che. AtmA para tenI jabarajasta pakaDa che. sAta karmo to AtmAnA mULa guNo ane mULa svarUpane mAtra AvRtta ja kare che, jyAre A mohanIya karma AtmAnA mULa guNasvarUpane vikRta kare che. A karmanA kAraNe jIvAtmAmAM vidhavividha manovRttio bane che, janme che, tene jaina paribhASAmAM "saMjJA' kahe che. - saMjJA eTale vRtti. saMjJA eTale mUccha. saMjJA eTale Asakti. AjanuM manovijJAna jene sahaja svAbhAvika manovRttionA nAme oLakhe che, tene jaina darzane "saMjJA'nuM nAma ApyuM che. AvI 10 saMjJAo che: 1. AhAra saMjJA : khAvAnI vRtti ane vicAra 2. bhaya saMjJA : DaranI lAgaNI ane vicAra 3. maithuna saMjJA : jAtIya vRtti ane vicAra 4. parigraha saMjJA : mArApaNAnI vRtti ane vicAra (mamatA-Asakti) 5. kodha saMjJA : gussAnI vRtti ane vicAra 6. mAna saMjJA : ahaMkAranI vRtti ane vicAra 7. mAyA saMjJA : kapaTanI vRtti ane vicAra 8. lobha saMjJA : bheguM karavAnI vRtti ane vicAra (lAlaca-lubdhatA) 9. ogha saMjJA : gatAnugatika anukaraNanI vRtti ane vicAra (gADariyo pravAha) 10. loka saMjJA : laukika mAnyatAne vaLagI rahevAnI vRtti ane vicAra (rUDhivAditA) kaSAya A dasa saMjJAomAMthI 5 thI 8 nI cAra saMjJAone "kaSAya-saMjJA' paNa kahe che. krodha, mAna, mAyA ane lobha-A cAranuM eka saMyukta nAma eTale 'kaSAya'. temAM be zabda che. kaSa ane 98 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aya. kraSa eTale saMsAra. 'Aya' eTale karAvanAra, vadhAranAra. A cAra kaSAya jIvAtmAne anaMta saMsAramAM bhaTakAve che. jIvAtmAne bhavabhramaNa karAvanAra A mukhya vRttio che. kaSAya e manano Avega che. te bhaya, zoka, ghRNA Adi 9 mukhya nimittothI uttejita thAya che. e nava nimittone no pAtha' kahe che: A pramANe 1. hAsya 2. rati 3. arati 4. bhaya 5. zoka : akAraNa hasavuM. : kSullaka bAbatamAM khuza-rAjI thavuM. : nArAja thavuM. : DaravuM. : raDavuM, kakaLavuM. : nAka-moM macakoDavA-taraskAra karavo 6. jugupsA 7. puruSaveda : strIno saMsarga karavAnI vAsanA. 9. strIveda : puruSano saMsarga karavAnI vAsanA, ha. napuMsakarvedaH strI-puruSa baMneno saMsarga karavAnI vAsanA, dhRNA karavI. pAMca samavAya kArya ane kAraNa baMnenA gADha saMbaMdha che. kAraNa vinA kArya thatuM nathI. kArya-kAraNanA saMbaMdharva samavAya kahe che. te pAMca che. vizvanI tamAma lIlA A pAMca samavAyane AbhArI che. kALa, svabhAva, niyati, karma, ane puruSArtha - A pAMca samavAya che. pAMceya ekarmaka sAthe saMbaMdhita che. A pAMca vAda tarIke paNa vikhyAta che. teno himAyatI teno vAdI che. kALavAdI dareka bAbatamAM kALane ja mukhya gaNe che. ane anya kAraNono te inkAra kare che. jaina dharma anekAnta draSTithI dareka bAbatanI vicAraNA kare che. te pariNAmaLe, kAryane pAMca samavAyajanya mArga che, 1. kALa: kALa (samaya) sauno kartA-hartA che. jagatanA tamAma padArtho kALanA kabjAmAM che. bIja Aje vAvyuM, ghaDI pachI te vRkSa nathI banatuM. e mATe yogya samaya lAge che. kALa pAke tyAre ja tene kramaza: aMkura, kaLI, pAMdaDA, phUla, phaLa vagere Ave che. Rtuono paNa cokkasa kALa che. karmanuM phaLa paNa kALa pAke maLe che. 2. svabhAva kALa ja sarvopari ane aMtima nathI. kALa pAkavA chatAMya ghaNAM bIja vikasatA nathI. strI uMmara lAyaka thAya che chatAMya tene dADhI-mUcha ugatA nathI. tene saMtAna thatuM nathI. to badhuM zI rIte thAya che! koNa kare che! teno javAba che, svabhAva. svabhAvathI badhuM thAya che. mAchalAM Adi jaLacara prANIono svabhAva pANImAM rahevAno che! luccAI ziyALo svabhAva che. kALano svabhAva sAMbhaLavAnI che. Ama dareka padArthane potAnAM mULabhUta svabhAva che. Ama svabhAvathI badhuM thAya che. 3. niyati: niyati aTala bhAgya, kismatamAM-lalArTa jevuM lakheluM hoya tevuM thAya. niyatinuM aikAMtika samarthana karanAra kALa ane svabhAvano InkAra kare che. te mAne che ke je kaMI banavAnuM che te agAuthI nakkI ja thayeluM che. mANasa maravAno ja hoya to lAkha upAya karavA chatAMya bacato nathI, ane bacavAno hoya to lAkha prahAra karavA chatAMya marato nathI. je kALe je banavAnuM hoya che te ja bane che. badhuM ja nizcita che. Ama mAnavuM te niyativAda che, tene 'bhavitavyatA' paNa kahe che. 4. karma: karmavAdI kALa, svabhAva ane niyatino inkAra kare che. te bhArapUrvaka kahe che ke jevAM jevAM karma karyA hoya tevuM ja phaLa Ave che. jevI karaNI tevI bharaNI.' 'vAvo tevuM laNo.' 'karo tevuM pAmo.' A tenAM pracAra sUtro hoya che. jagatamAM je kaMI vicitratA ane viSamatA che te A karmane ja AbhArI che. 5. puruSArtha: 55 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSArthavAdI muThThI pachADIne kahe che: puruSArthathI, udyamathI ja badhuM thAya che. kALa, svabhAva, niyati, karma jevuM kaMI che nahi, jIvAtmAo puruSArtha na kare to bhUkhe mare, kaMI paNa meLavavA mATe puruSArtha karavo anivArya che. A pAMcamAMthI konuM mukhya mahatva teno vivAda anAdikALathI cAlyo Ave che. dareka vAdI potAnA ja pakSane prAdhAnya Ape che ane bIjA pakSone utArI pADe che, juThAM kahe che. jaina darzana A pAMceyane ekAMtika ane AtyaMtika vicAratAM aTakAve che ane te darekano samUhamAM vicAra karavAnuM kahe che. A pAMceya anyonya che. koI mukhya nathI. pAMceyano samanvaya karavAnuM te kahe che. A mATe eka hAthI ane pAMca aMdhajanonuM draSTAMta pracalita che. pAMca samavAyane ekarUpa jovAthI satya hAtha lAge che. pramANa: 'napa' ane 'pramANa' baMne jJAna ja che. vastunA aneka dharmomAMthI koI eka dharma apekSA dvArA vastuno nirNaya karavo te 'napa' kahevAya che jyAre aneka dharma dvArA vastunI aneka rUpathI nizcaya karavo te pramANa' che. naya vastune eka apekSAe svIkAre che. pramANa tene aneka draSTiothI svIkAre che. jenAthI vastu pathArtha jaNAya tene pramANa kahe che. pramANanA AdhAre vastunuM yathArtha svarUpa samajAya che. jIvAtmA e vastune svIkAravA yogya hoya to svIkAre che, nahi to teno asvIkAra kare che. pramANa mukhyatve cAra che: 1. pratyakSa pramANa, 2. anumAna pramANa, 3. Agama pramANa ane 4. upamA pramANa. A dareka pramANanA paNa aneka prakAra che. 1. pratyakSa pramANa: vastunuM pratyakSapaNe najara samakSa jJAna thAya te pratyakSa pramANa. 2. anumAna pramANa: anumAnathI vastunuM jJAna thAya te anumAna pramANa, dA.ta. bhasavAnA avAjathI kyAMka kUtaro che te nakkI karavuM, ghANI dabAvIne rasoIno nirNaya karavo vagere, 3. Agama pramANa: Apta puruSo dvArA kathita ane racita zAstrathI vastunuM jJAna thAya te Agama pramANa. je pratyakSa ane anumAna Adi pramANothI viruddha na hoya, AtmasAdhanAmAM mArgadarzaka ane sahAyaka zuddha tattvaprarUpaka vacana tene 'Agama' kahevAya che. AgamamAM AtmAnubhavI vItarAga bhagavaMtanuM jIvanabharanuM darzana ane jJAna che. pratyakSa ane anumAnathI je na samajAya te AgamanI sahAyathI samajavuM. 4. upamA pramANa: upamAMthI vastunuM jJALa thAya te upamA pramANe, dA.ta. A mANasa saMta jevI che... A ghara svarga jevuM che... vagere... naya A cAra pramANathI jIva tattva vicArIe 1. pratyakSa pramANathI jIva cetanA lakSaNavALo. 2. anumAna pramANathI jIva bALaka, yuvAna, vRddha. 3. upamA pramANathI arUpI, anAdi-anaMta. 4. Agama pramANathI zubhAzubha karmono kartA, bhoktA. pramANano aMza te nama. anaMta dharmAtmaka vastuomAMthI koI eka vizeSa dharmane grahaNa karIne anya dharmo tarapha udAsIna bhAva rAkhIne e padArthanuM je varNana karavuM tenuM nAma thaya che. saraLatAthI kahIe to koIpaNa viSayanuM nirapekSa nirUpaNa tenI ekAntika vicAraNA eTale naya. sAmAnyapaNa nayanA be prakAra che: 1. vyavahAra namaH 56 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenAthI vastunuM bAhya svarUpa jANavAmAM Ave ane je apavAda mArgamAM lAgu paDe te vyavahAra naya. 2. nizcaya naya: jenAthI vastunuM bhItarI svarUpa jANavAmAM Ave ane je apavAda mArgamAM lAgu na paDe te nizcaya naya. vizeSapaNe nayanA sAta prakAra che: 1. nagama naya: koIpaNa vastunuM nAma hoya to tene pUrNa mAne, aMza mAtra guNa hoya to paNa tene pUrNa mAne. temaja nAma pramANe guNa hoya to paNa tene pUrNa mAne dA.ta. kapaDAMne taNakho lAgyo. A nayavALo tarata kaheze: 'mAruM kapaDuM baLI gayuM.' 2. saMgraha naya: vizeSa padArthone sAmAnyapaNe grahaNa karI levuM te saMgraha naya che. thoDAmAM ghaNuM samajavuM te saMgraha naya che. dA.ta. zeTha kahe "pAna laI Ava.' A bayavAdI mAtra pAna-pAMdaDuM nathI lAvartI. saupArI, jUno, masAlya vagere sAdhano laIne Ave che athavA e badhAnuM banAveluM taiyAra pAna laIne Ave che. 3. vyavahAra nayaH sAmAnyane vizeSatayA grahaNa karavuM te vyavahAra naya. saMgrahanayathI grahaNa karelA padArthonuM pRthakkaraNa karavuM te vyavahAra naya. dA.ta. bAhya AcAra vicArathI mANasane sajjana mAne ane tenA vividha saddagurNA batAve. 4. RjusUtra namaH mukhyatve vartamAna kALano ja svIkAra kare te RjusUtra naya. Rju eTale saraLa, sutra eTale ciMtana. saraLatAthI vicAravuM. dA.ta. Aje ne atyAre ja je kAma thayuM te thayuM. 5. zabda naya: A nayamAM zabdanuM vizeSatva che. arthAt koI vastunuM je nAma hoya te nAmanA zabdanA arthano ja svIkAra kare. anekArthI zabdone akArthavAcI mAne. dA.ta. indranAM zakendra, devendra vagere ghaNAM nAma che. paNa A nayavALo e badhAM zabdono eka 'indra' nAmano ja artha kare che. 6. samabhirUDha naya zabdanI vyutpatti pramANe tenAM bhinna bhinna artha vicAravA te samabhirUDha naya. dA.ta. rAjA, bhUpati, nRpa ekAIvAthI zabdo che. A napavALo rAja tene ja mAne ke je rAjarthinIthI zobho hoya, 7. evaMbhUta naya: vastunuM jevuM nAma, tevuM ja tenuM kAma ane pariNAma paNa tevuM ja. ema traNeya bAbato saMpUrNa hoya tene ja mAnavI te evaMmUya naya. dA.ta. bhakta prabhubhakti karI rahyo hoya tyAre ja A nathavALo tene 'bhakta' kahe, A sArtaya nayathI sarva vastuono svIkAra kare te samakitI manAya che. eka vastuthI pUrNa kArya thatuM nathI. dareka kArya karavA mATe jeTajeTalA saMyogonI jarUra che. teTateTalA saMyoga maLe tyAre ja kArya bane che. dA.ta. rasoI, te ekalA pANIthI ke ekalI sagaDIthI nathI banatI. anAja, pANI, Aga vagere badhAM bhegAM thAya tyAre bhAvatAM bhojana taiyAra thAya che. A draSTAMtasaha sAteya nayono vicAra karIne nayanI apekSAthI niSpakSapAtI hoya te ja satya mAnavuM. syAdvAda (anekAntavAda) eka ja vastune vicArane ke vyaktine anekavidha abhigama ane draSTikoNathI jovA, vicAravA ane mUlavavAnI paddhatinuM eka nAma eTale syAdvAda. tenuM bIjuM nAma 'anekAntavAda' paNa che. visaMvAdamAM saMvAda sthApita karavAnI, tIvra ane tIkhA virodhamAM paNa satya zodhI ApavAnI A vilakSaNa vicAradhArA che. jainadarzananI vizvane A anupama bheTa che. syAdavAdamAM "syAt' zabda prANa che. syAt eTale kaMIka. spAta eTale aMza. satya sadAya bahuAyAmI 57 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. satya kyAreya paNa ekAntika ane AtyaMtika nathI hotuM. satya harahaMmezA sApekSa hoya che. saMsAramAM dareka padArtha aneka guNadharmavALo hoya che. te darekanA ekathI vadhu guNa ane avasthAo hoya che te darekanuM eka sAthe ane eka samaye varNana karavuM koI mATe zakya nathI. sarvajJa mATe paNa te zakya nathI. ekI samaye ekaja guNa ke avasthA kahI zakAya che. amuka apekSAthI ja vastu, vicAra ane vyaktine joI zakAya che, jANI zakAya che, kahI zakAya che. Ama sApekSa vicAraNAne 'syAdvAda' ke 'anekAntavAda' kahevAya che. prasiddha vijJAnI AlbarTa AinsTAIna dvArA sthApita "sApekSavAda' e 'syAdvAda'nuM ja bIjuM vijJAna-saMmata nAma che. udAharaNathI vicArIe: A eka ja vyakti che. paraMtu vividha draSTikoNathI, bhinna bhinna apekSAe te anekavidha kahevAya che. jema ke eka vyakti tenA pitAno putra che. ane potAnA putrano pitA paNa che. temaja tenI patnIno e pati paNa che. eka vyakti putra ja che ema ekAMtika kahevAthI tene anyAya thAya che. jhaghaDo paNa thaI jAya. paraMtu eka vyakti pitA che, putra che, pati paNa che. A dareka oLakhamAM satyano aMza cokkasa Ama vividha draSTikoNathI AtmA eka che (tatvanI apekSAe), AtmA aneka che (dehanI apekSAe), AtmA nitya che (zAzvatatAnI draSTie) vagere tattvo-padArthonI vicAraNA karavI tene 'syAdvAda' kahe che. suprasiddha vijJAnI AlbarTa AinsTAInano sApekSavAda Theory of Relativity no siddhAMta A syAdvAdanI vicAradhArAne mahora mAre che te kahe che: "We can only know the relative Truth, The absolute truth is known only to the universal observer." saMkhanA saMlekhanA' eka prakAranuM viziSTa tapa che. teno mukhya saMbaMdha jIvananI aMtima avasthA-maraNa sAthe che, AthI tenI alaga ahIM vicAraNA karI che. AyuSyanA aMta samIpe ja A tapa karavAnuM vidhAna che ane tenI niyata vidhi paNa che. saMlekhanA eTale zarIra ane kaSAyone kRza karI nAMkhe, pAtaLA pADI nAMkhe tevI tapakriyA. jaina darzane janma ane janma saMbaMdhI bAbatonI vizada vicAraNA karI che. te ja pramANe teNe mRtyu saMbaMdhI paNa bahumUlya vicAraNA karI che. janma tenuM mRtyu nizcita che. mRtyu aneka prakAre thAya che. bimArIthI mRtyu thAya che. jhera pIvAthI mRtyu thAya che. baLI maravAthI mRtyu thAya che. atyaMta vedanAthI mRtyu thAya che, prasannatAthI paNa mRtyu thAya che. mRtyunA kAraNa-bhede tenA vividha prakAra batAvAya che. jaina darzane A vividha mRtyune be vibhAgamAM AvarI lIdhA che. akAma maraNa ane sakAma maraNa: je jIvo akAma maraNa mare che temane vAraMvAra maravuM paDe che ane jeo sakAma maraNa mare che temane utkRSTa ekaja vakhata maravuM paDe che. mRtyunI IcchA vinA hAyavoya karatAM maravuM tene 'akAma maraNa" kahe che. mRtyune mahotsava mAnI je tene vividha karma sAdhanAthI vadhAve che te "sakAma maraNa" che. 'sakAma maraNa' nA guNaniSpanna pAMca nAma che. 1. sakAma maraNa: mumukSunA bhAva ane prayatna mokSa mATenA hoya che. puna: maravuM na paDe tevI bhAvanAthI mare te sakAma maraNa. 2. samAdhi maraNaH aMta samaye sarva prakAranI Adhi, vyAdhi ane upAdhithI potAnA cittane vALI laIne samabhAvapUrvaka mare te samAdhi maraNa. 3. anazana: maraNa na Ave tyAM sudhI AhAra-vihAra-bhoga-upabhoganA tyAganA niyama levA te anazana. 4. saMthAroH mRtyunA bichAne aMtima zayana mATe susajja bane, saune khamAve-khame ane dehAMta sudhI navakAranuM raTaNa kare te saMthAro. 5. saMlekhanA: sAMje dukAna vadhAvato hoya tema sAMsArika tamAma kAmothI mana-vacana ane kAyAthI nivRtta thaIne kaSAyone ane zarIrane pAtaLA pADavAnI kriyA. saMlekhanA tapanI cokkasa vidhi che, te vidhi mujaba ja A tapa karavAnuM hoya che. A tapanI samaya maryAdA jaghanya (ochAmAM ochI) cha mAsanI, madhyama bAra mAsanI ane utkRSTa bAra varasanI che. A tapamAM 58 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThTha, aThThama, ekAMtara upavAsa ane AyaMbila karavAnA hoya che. zakti mujaba tivihAra ke cauvihAra upavAsa paNa karAya che. A tapano tapasvI jo ema vicAre ke, 1. marIne huM manuSyalokamAM ja janma pAmuM. 2. marIne huM devalokamAM jauM. 3. A tapamAM huM vadhu jIvu jethI mArI nAmanA thAya. 4. A tapamAM to mAro koI bhAve ya pUchato nathI, tethI have jIva jaldI chUTe to sAruM. 5. marIne deva thAuM ke manuSya paNa bIjA bhavamAM bharacakka bhogopabhoga maLe. to A tapa dUSita bane che. tapa mAtrano uddezya bhAva-vizuddhino che. ane bhAvavizuddhi mokSanuM mULa che. AthI saMlekhanA tapamAM bhAvane savizeSa vizuddha ane vimaLa rAkhavAnA che. tapa daramiyAna svAdhyAya ane dhyAna satata rAkhavAnA hoya samyakatva samyaktva jaina dharmanI ArAdhanA-sAdhanAnI AdhArazilA che. samyaku, samyaktva, samakita, samyadraSTi A badhAM eka ja arthane abhivyakta kare che. samyaktva eTale yathArtha. je jevuM che tene tevA ja rUpa-svarUpe jovuM-jANavuM ane mAnavuM. je jANavA yogya che te jANavuM. (ya). je choDavA yogya che te choDavuM. (heya) je svIkAravA yogya che te svIkAravuM (upAdeya) samyaktvano sIdho ne saraLa artha vivekadraSTi paNa karI zakAya. jinezvaroe deva, guru ane dharmanuM ja svarUpa batAvyuM che te mujaba temane mAnavA ane temanAmAM atUTa ane akhUTa zraddhA rAkhavI tenuM nAma "samyaktva' che. jinezvaroe prarUpela nava tattvomAM rasa, rUci, zraddhA rAkhavA, tene jANavA, mAnavA ane svIkAravA, Ane paNa 'samyaktva' kahe che. tenuM bIjuM nAma 'samyagdarzana' che. A samyagdarzana mokSamArganuM prathama caraNa che. ja samyagdarzananA mukhyatve pAMca prakAra che. ja samyakatvanA vistArathI 67 prakAra che. , samyaktvanA pAMca aticAra che ane ATha AcAra che. AtmAnI kSitije samyaktvano sUryodaya thAya che tyAre ArAdhakanA jIvanamAM nikhkhAMkita guNono ughADa thAya che. 1. zama : cittanI zAMti ane samatA. 2. saMvega : mokSamArganI ArAdhanAmAM sahaja ullAsa ane umaMga. 3. nirveda : sAMsArika bhogopabhoga pratye arUci, virakti. 4. anukaMpA : karuNA ane dayA. 5. Astikya: AtmA che, te nitya che, kartA che, bhoktA che, karmano baMdha che ane mokSa che- jaina | darzananA A zAzvata satyomAM aDaga zraddhA. samyaktvano virodhI zabda che, mithyAtva. mithyAtva eTale sAva UlTI ane UMdhI samaja. vastunI yathArthatAno inkAra karIne ayathArthatAmAM rAcavuM. jJAna jaina darzana jJAnane AtmAno mULabhUta guNa mAne che. AtmA ananta jJAnamaya che. jJAna ane jJAnI bhinna paNa che ane abhinna paNa. jJAna mukhyatve pAMca prakAranuM che. 1. matijJAna: pAMca indriyo ane mana, ema cha varDa jANavuM te matijJAna kahevAya che. mukhyatve te 28 ane vistArathI 340 prakAranuM che. 2. zrutajJAna: sAMbhaLavAthI ane jovAthI je jJAna thAya te zrutajJAna che. vicAravuM, vyAkhyA karavI, 62 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajAvavuM, bhaNavuM-bhaNAvavuM te zrutajJAna che. zAstrono samAveza zrutajJAnamAM thAya che. A jJAna 14 prakAranuM che. 3. avadhijJAna: mana ane indriyonI madada vinA mAtra AtmazaktithI maryAdita sImAmAM rahelAM mUrta-rUpI padArthone jANI zakAya te avadhijJAna' kahevAya che. te 8 prakAranuM che. 4. mana:paryavajJAnaH mana ane indriyonI madada vinA AtmazaktithI amuka maryAdAmAM jIvAtmAnA mobhAvane jANavA te mana:paryavajJAna che. tenA 2 prakAra che. 5. kevaLajJAna: ekadama zuddha, saMpUrNa ane anaMta jJAna. tenA para koI AvaraNa nathI hotuM. mana ane IndriyonI madada vinA triloka ane trikALanA tamAma mUrta-amUrta padArtho ane manobhAvone jANI letuM jJAna, te dhruvaLajJAna. jJAnAvaraNIya karmano sarvathA ane saMpUrNa kSaya thaI jAya tyAre A jJAna upalabdha thAya che. uparyukta pAMca jJAnamAMnA prathama be-matijJAna ane zrutajJAna vacce zIranIra jevo gADha saMbaMdha che. jagatanA dareka jIvamAM A be jJAna hoya che. paraMtu samyadraSTivALAnA jJAnane jJAna kahe che. ane mithyAdraSTinA sAmaNe ajJAna kahe che. jemane utkRSTapaNe mati ane zrutajJAna hoya che, te 'zrutakevaLI' kahevAya che. nArakI, devatA ane tIrthaMkarone janmatAnI sAthe ja avadhijJAna hoya che. A jJAna cAre ya gativALAnA jvAtmAne thAya che. jyAre mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna manuSyagatimAM mAtra sAdhune ja thAya che. avadhijJAna ane mana:paryavajJAna vacce mukhya taphAvata A che: mana:paryavajJAnamAM vizuddhi vadhu che ane je rUpI-mUrta sUkSma pardhAone avadhijJAnI jANI zaktA nathI tene mana:paryavajJAnI jANI zake che. dhyAna manane koIpaNa AlekhanamAM ekAgra karavuM tenuM dhyAna kahe che. A dhyAna zubha paNa hoI zake ane azubha paNa hoI zake. A zubha-azubha dhyAna mukhyatve cAra prakAra che. 1. ArtadhyAna: managamatI vastuno viyoga thatAM tene meLavavA mATe temaja aNagamatI vastuno saMyoga thatAM tenAthI chUTakAro meLavavA mATe ciMtAtura banavuM, raDavuM, kakaLavuM, mAthuM phUTavuM, zokAkuLa banavuM, tene ArtadhyAna kahe che. ciMtAmAM paNa mana ekAgra bane che, AthI zAbdika draSTie tene dhyAna kahyuM che paraMtu A dhyAna AtmavikAsamAM sahAyaka ane preraka na banatAM AtmAne duSita ane doSita banAve che, tethI "ArtadhyAna' thI dUra rahevuM joIe. 2. raudradhyAna; hiMsA, jUTha, corI ane vyabhicAra vagere pApta karavA mATe satata vicAra ane yojanAo karavI temaja teno amala karavA-karAvavuM te raudradhyAna che. AtmavikAsamAM A dhyAna bAdhaka hovAthI te tyAjya che. 3. dharmadhyAna: je vRtti ane pravRttinI ekAgratAthI AtmAnI zuddhi thAya, jIvana pavitra ane pAvana bane tene dharmadhyAna' kahe che. A dhyAna vAraMvAra karavA yogya che. 4. zukaladhyAnaH AtmAnA vimaLa ane vizuddha svarUpanI anubhUti thavI, AtmasAkSAtkAra thavA, tene 'zuladhyAna' kahe che. tamAma prakAranA moha ane doSo naSTa thatAM A dhyAna siddha thAya che, te karaNIya che. kriyA-bhedathI A cAreya dhyAnanA vividha prakAra batAvAyA che. navapada AtmAnA guNonI zuddhi ane vRddhi mATe manane zubha dhyAnamAM rAkhavuM. anivArya che. manane ekAgra karavA zubha AlaMbana Avazyaka che. jaina dharmamAM dhyAna mATe 'navapada'nuM surekha ane suramya nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. navapada duniyAnA sarvazreSTha tattvo che, te darekanuM temanAM raMga anusAra dhyAna dharavAthI citta zAMta, prasanna, sthira temaja nirmaLa ane nirmama bane che. 60 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. arihaMtaH rAga-dveSa ane moha Adi aMtaraMga zatruo para jemaNe paripUrNa vijaya meLavyo che ane je pUjyonA paNa pUjya che, tene "arihaMta' kahe che. arihaMta paramAtmAnA 12 guNa che. temanuM dhyAna dharavA mATenA raMga sphaTika jevo sapheda che. 2. siddha: tamAme tamAma karmono kSaya karIne jemano AtmA zuddha, buddha, mukta, niraMjana ane - nirAkAra banI paramAtma svarUpane pAmyo che, te 'siddha' kahevAya che. siddha paramAtmAnA 8 guNa che. temanuM dhyAna dharavA mATeno raMga ugatA sUrajanA raMga jevo lAla che. 3. AcArya: pAMca mahAvrata Adi 36 guNonA dhAraka sAdhu "AcArya' kahevAya che. jaina sAdhuone apAtI A sarvocca padavI che. AcArya bhagavaMta jaina sAdhu samudAyanA nAyaka hoya che. saMgha-zAsananI javAbadArIonuM te vahana kare che. AcAryanA 36 guNa che. temanuM dhyAna dharavA mATeno raMga zuddha suvarNa jevo pILo che. 4. upAdhyAya: pAMca mahAvratAdinuM pAlana karanAra, sAdhu-sAdhvIgaNane adhyayana karAvanAra temaja sAdhu-samudAyanI AMtarika vyavasthAne saMbhALanAra "upAdhyAya' kahevAya che. A paNa eka padavI upAdhyAyanA 2pa guNa che ane temanuM dhyAna dharavA mATeno raMga lIlo che. 5. sAdhu: jemanAmAM kSamAdi dasa guNo che ane paMcamahAvratonuM pAlana kare che, tene 'sAdhu' kahe che. sAdhunA 27 guNo che temanuM dhyAna dharavA mATeno raMga kALo che. 6. darzana: zrI jinezvara bhagavaMtoe prarUpita ane prasthApita karelA tattvomAM rasa, rUci ane zraddhA rAkhavI tene 'darzana' kahe che. darzananA 67 guNo che. tenuM dhyAna dharavA mATeno raMga gAyanA dUdha jevo sapheda che. 7. jJAnaH moha ane ajJAnarUpI aMdhakArane dUra karIne AtmAnI oLakha ane anubhUti karAve che, tene "jJAna" kahe che. jJAnanA 51 guNo che, tenuM dhyAna dharavA mATeno raMga gAyanA dUdha jevo zveta-sapheda che. 8. cAritra: jAgRta praharInI jema sajAgatA ane sAvadhatAthI AtmabhAvamAM vRtti ane pravRtti rAkhavI, tene 'cAritra' kahe che. cAritranA 70 guNa che. tenuM dhyAna dharavA mATeno raMga zveta che. 9. tapa: tana-mananA vRtti, vicAra ane AcArane saMyamita karavAnA vividha kriyA-yoga ke anuSThAnane "tapa" kahe che. tapanA 50 guNa che. tenuM dhyAna dharavA mATeno raMga paNa gAyanA dUdha jevo sapheda che. navapadane 'siddhacakra' paNa kahe che. ratnatrayI navapadamAM nirdiSTa darzana, jJAna ane cAritra - A traNane ratnatrayI kahe che. A traNanI samyaku ane saMyukta ArAdhanA e ja sAco mokSa-mArga che. samyagdarzana-jJAna-cAritrANi mokSamArga: jIvananI sarvAgINa unnati karavA mATe mokSamArganI ArAdhanA mATe yathArtha draSTi (darzana), yathArtha jJAna ane yathArtha AcaraNa anivArya ane Avazyaka che. A traNeyanI sAdhanAthI ArAdhaka-sAdhaka muktine prApta kare che. jo mANase jiMdagImAM kaMIka meLavavuM hoya, kaMIka banavuM hoya to enI pAse vastusthitine samajavAnI-oLakhavAnI sUkSmabuddhi athavA to dIrdhadarzitA hovI jarUrI che. satyano svIkAra karIne pUrI draDhatA sAthe e satyane vaLagI rahevuM.... enA pratye vaphAdArI nibhAvavI... AkSamatA ja nA hoya ke ochI hoya to ane tame je satyane svIkAryuM e mujaba jIvana jIvavAnI taiyArI nA hoya. AMtara-bAhya vikAsa nA hoya to saMsAranA raste paNa saphaLatA nathI sAMpaDI zakatI... to pachI paramapaMtha mokSamArganI ArAdhanA-sAdhanAmAM to badhI vAto AtyaMtikapaNe Avazyaka-anivArya bane che. samiti ane gupti A be zabdono koI baMdhAraNIya kamiTi sAthe ke gupti nAmanA koI zastra sAthe muddala saMbaMdha nathI. 61 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinezvara bhagavaMtoe A benuM nirUpaNa karIne mANase kema cAlavuM, kema bolavuM, kema khAvuM, cIja-vastuo kevI rIte levI-mUkavI vagere rojiMdA vyavahAranuM samucita zikSaNa ApyuM che. samiti samiti eTale jIvana jIvavA mATenI anivArya ane Avazyaka pravRttione saMyamamaya ane saMyamapUrvaka rAkhavI. AvI samiti pAMca che: 1. IrSA samiti: evI rIte cAlavuM, haravuM-pharavuM, besavuM-UThavuM, sUvuM ke jethI koIpaNa jIvane du:kha na pahoMce, temanI hatyA na thaI jAya. TUMkamAM kALajIpUrvaka saMbhALIne A badhI kriyAo karavI. 2. bhASA samitiH evI rIte bolavuM ke jenAthI koInuM ahita na thAya, koInuM paNa dila na dubhAya, koInuM paNa apamAna ke avahelanA na thAya. matalaba ke hitakArI ane priya bolavuM. 3. eSaNA samitiH beMtALIsa prakAranA doSothI bacIne anna, vastra, pAtra Adi levAM. arthAt nirdoSa ane vidhipUrvaka bhikSA levI. (khAsa karIne munioe). 4. AdAna-nikSepaNa samitiH rojabarojanA vaparAzanI cIja-vastuo kALajIpUrvaka levI ane mUkavI ke jethI koI jIvane du:kha na pahoMce ke na to temanI hiMsA thaI jAya. pa. pAriSThApAnikA samitiH thaMka, lITa, maLa-mUtra, eMThavADa vagere je kaMI bahAra pheMkavAnuM hoya te kALajIpUrvaka pheMkavuM ke jethI koInA upara paDe nahi temaja jIvahiMsA thAya nahi. A pAMceya samitino mULa ane mukhya uddezya hiMsAthI bacavAno che. gupti gupti eTale rokavuM. mana, vANI ane kAyAne azubha vRtti ane pravRttimAM jatAM rokavA ane e traNeyane zubha vRtti-pravRttimAM rata rAkhavA, tene gupti kahe che. te traNa che: 1. manogupti: kharAba ane duSTa vicAro na karavA ane manane AtmAnA dhyAnamAM ekAgra rAkhavuM. 2. vacanaguptiH apazabdo na bolavA, kaThora, karkaza ane tiraskArayukta na bolavuM, binajarUrI na bolavuM. ane mauna rAkhIne AtmadhyAnamAM rahevuM. 3. kAyaguptiH zarIrathI thatAM tamAma prakAranA svacchedano tyAga karIne, kAyAne-zarIrane susthira rAkhIne AtmalIna banavuM. bhAvanA bhAvanA eTale ciMtana-manana karavuM, vicAronuM vistarIkaraNa eTale bhAvanA. saMsAranI vividha ghaTanAomAM AtmA-mana gUMcavAya ane guMgaLAya nahi A mATe 16 prakAranI bhAvanAonuM ciMtana karavAnuM jaina darzane sUcavyuM che. ghaTanAothI khaLabhaLatA duniyAnA dariyAmAM hAlakaDolaka thatI jIvananI naukAne jo ApaNe bhAvanAonA halesA ApIne Atma-ciMtananA kinAre laI jaIe to koI ghaTanA durghaTanAnuM rUpa nahIM le. mana zAMta-svastha ane saMtulita raheze. A bhAvanAone anupekSA paNa kahevAya che. 1. anitya bhAvanAH A saMsAramAM kazuM ja zAzvata ane ajara-amara nathI. zarIra, dhana, dhAnya, pratiSThA, parivAra Adi saMsAranAM tamAma padArtho anitya che, kSaNabhaMgura che. jeno viyoga nizcita che. to pachI e badhAnI zuM mamatA rAkhavI? e badhAno moha zA mATe karavo? -AvuM vizada ciMtana karavuM, te "anitya bhAvanA' che. A mATe bharata cakravartInuM draSTAMta preraka ane protsAhaka che. 2. azaraNa bhAvanA: jyAre koI vastu ke vyaktino viyoga thAya-chUTA paDavuM paDe tyAre vicAravuM. A saMsAramAM koI koInuM saguM sAcuM nathI, Adhi, vyAdhi ane upAdhimAM koI ja sahabhAgI banatuM nathI. ahIM koI koInuM zaraNa nathI. A saMsAramAM mAtra dharma ja eka sAcuM zaraNa che. dharma ja jIvAtmAne sahAyaka che. - Ama vicAravuM te "azaraNa bhAvanAche. A mATe anAthi muninuM draSTAMta preraka ane protsAhaka che. 3. saMsAra bhAvanA: jyAre koInuM mRtyu thaI jAya.. saMbaMdhomAM tirADa paDe... tyAre vicAravuM. anAdi anaMta saMsAramAM saMbaMdhonuM koI ja sAtatya nathI. bhavabhramaNamAM A jIvAtmAe aneka sagapaNo karyA che. mAtA marIne bIjA janma patnI thAya che. putra marIne bIjA bhave pati thAya che. kyAre koI rizto to kyAre koI 62 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdha... kyAre vaLI koI sagapaNa! janma badalaze, jIvana badalaze ane saMbaMdho badalAI jaze-duzmana dosta banI jaze... dosta duzmanI dAkhavaze. koI ja saMbaMdha ane sagapaNa sthAyI nathI rahetA. vicitra che A saMsAra! AvI vicAraNA karavI te "saMsAra bhAvanA" che. A mATe rAjakumArI mallinuM draSTAMta bodhaka ane baLaprada che. 4. ekatva bhAvanA: jyAre ekalatAnI Aga dajhADavA mAMrDa... koI ApaNuM nA rahe... tyAre vicAravuM ke saMsAramAM jIva ekalo janme che, ekalo mare che. te ekalo ja zubha-azubha karma bAMdhe che ane te mujaba tenAM phaLa paNa jIvAtmA ekalo ja bhogave che. bharacakka bhIDamAM paNa jIvAtmA ekalo ane aTUlo che. kAravAM ane kAphalAmAM jIvato mANasa paNa ekAkI che... Ama manana karavuM te "ekatva bhAvanA' che. sugrIvanagaranA mRgAputranuM draSTAMta A bhAvanAnuM poSaka ane saMvardhaka che. 5. anyatva bhAvanA: jyAre zArIrika pIDA ke mAnasika pIDAthI valavalavuM paDe tyAre vicAravuM. zarIra ane AtmA alaga che. deha to jaDa che, mAro AtmA caitanyamaya che, AtmA avinAzI che... eno nAza nathI. deha to eka divase baLIne rAkha thaI ja jaze! pIDA zarIrane thAya che... AtmA to aLago che... alipta che.. zarIra mArUM nathI... huM kAMI zarIra nathI... Ama vAraMvAra vicAryA karavuM. A mATe namirAjanuM draSTAMta mArgadarzaka che. 6. azuci bhAvanA: jyAre paNa anya zarIranuM AkarSaNa jAge ke.. vAsanAno juvALa manane bharaDo le athavA to potAnI khubasUratI mATe abhimAna phUMphADA mAre tyAre vicAravuM ke lAkha prayatna karavA chatAM zarIra sarvathA ane saMpUrNa zuddha thatuM nathI. kAraNa zarIra svayaM AkhuM aneka gaMdA tattvonuM baneluM che. ane zarIramAM lohI che, mAMsa che, zleSma che, ghUMka che, maLa-mUtra che. upara upara kALI, gorI ke gulAbI cAmaDInuM AvaraNa che. AvA gaMdA ne gaMdhAtA zarIramAM zuM mohavuM? tenI zI mAyA-mamatA rAkhavI. AvuM vicAravuM te "azucitva bhAvanA' che. sanatakumAra cakravartInuM draSTAMta A bhAvanA mATe preraka ane bodhaka che. 7. Azrava bhAvanA: vicAravuM ke he jIva! tuM anaMta saMsAramAM anaMtI vAra bhaTakyo e badhAnuM mULabhUta kAraNa Azrava che. karmone AvatAM rokyA nahi, AthI tuM hajI paNa bhavabhavamAM bhaTakI rahyo che. A jANI-samajIne he jIva! tuM Azravane choDa. yathAzakya tapa-tyAga ane vrata kara. caMpAnagarIno zrAvakaputra samudrapALa A bhAvanA utkaTapaNe bhAvIne mokSe gayo hato. 8. saMvara bhAvanA: mana, vacana ane kAyAne azubha vRtti ane pravRttimAMthI vALIne tene zubha vRtti ane pravRttimAM rata rAkhavAthI ja karma-baMdha thato aTake che, ema vicArI-mAnI te mATe pravRtta thavuM te "saMvara bhAvanA' che. A bhAvanAnuM sacoTa udAharaNa harikeza muni che. 9. nirjarA bhAvanAH 'tapa karavAthI ja karmono kSaya thAya che, ema mAnIne tapa karavuM, te 'nirjarA bhAvanA' che. arjunamALIe A bhAvanA bhAvIne potAno bhavAnta karyo hato. 10. loka-svabhAva bhAvanAH utpatti, sthiti ane vinAzanA svabhAvavALA 14 rAjalokanA svarUpanuM vAraMvAra ciMtana-manana karavuM te 'loka-svabhAva bhAvanA' che. A bhAvanA bhAvatAM bhAvatAM zivarAjarSi siddhigati pAmyA hatA. 11. bodhidurlabha bhAvanA: manuSyajanma, UMcuM kULa, nirogI kAyA, dharmazravaNa Adi maLavA hajI saraLa che paraMtu sadudharma para zraddhA thavI ati durlabha che, Ama ciMtavavuM te 'bodhidurlabha bhAvanA' che. zraddhAnA bhAvane sudaDha banAvavo... e mATenA upAyo ciMtavavA joIe. bhagavAna zrI RSabhadevanA 98 putroe A bhAvanA bhAvIne potAno bhavoddhAra karyo hato. 12. dharma bhAvanA: mAnavajanmanuM carama ane parama lakSya mokSa ja che. mAnavabhava sivAya mokSanI prApti thaI zakatI nathI ane dharmanI sAdhanA vinA mAnavabhava maLato nathI. Ama vicAravuM te "dharmadhyAna' che. dharmanA bhAvAtmaka ane kriyAtmaka baMne svarUpane oLakhavA. dharmanuM mULa dayA che. dharmarUci aNagAre A dayAmUlaka "dharmabhAvanA' bhAvI hatI. 13. maitrI bhAvanAH sakala sRSTinA nAnAM-moTAM tamAma jIvo pratye maitrIpUrNa vyavahAra karavo. koInI paNa sAthe vairavRtti ke vairabhAva rAkhavA nahi. keTaluM nAnuM amathuM jIvana? zA mATe koInIya sAthe duzmanI ke 63 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durbhAva rAkhavA? maitrIthI kema nA jIvavuM? 14. pramoda bhAvanA: guNIjanonA guNa joI-sAMbhaLI vAMcIne, temaja bIjAono vividha vikAsa ane pragati joIne rAjI thavuM, teo pratye Adara rAkhavo, temanuM bahumAna karavuM, guNAnurAgI banavuM. 15. karuNA bhAvanA: du:khI jIvo para dayA-anukaMpA rAkhavI, karuNA ciMtavavI, du:khIonA du:kha haLavA karavA, temanA AMsu lUchavA, jarUratamaMdone yathA yogya sahAyabhUta thavuM. 16. mAdhyastha bhAvanA: samajAvavA chatAM sanmArge na vaLe tevAM jiddI, mUDha ane ahaMkArI jIvAtmAo para gusso na karavo, temano tiraskAra na karavo. temanI upekSA karavI. evA prasaMge sAmI vyaktine sudhArI devAnI jidda na karatAM, svaciMtA ane svaciMtana karavuM. XXX adhyAtmarohaNaH be zabda che: sAdhanA ane siddhi. sAdhanAthI siddhi sudhI pahoMcatA sAdhake unnata, unnatatara ane unnatatama bhUmikAone pAra karavI paDe che. prayatna ane pariNAma vacce keTalIka prakriyAo hoya che. AthI dareka darzana AtmAnA vikAsanI keTalIka niyata bhUmikAo ane avasthAonuM nirUpaNa kare che. e bhUmikAo ke avasthAone pAra karato sAdhaka chevaTe muktinA sarvonnatta zikhare padArohaNa kare che. caudaguNasthAnaka jaina darzane Atmika vikAsa mATe 14 bhUmikAo niyata karI che. A bhUmikA eTale AtmavizuddhinI taratamatAnI apekSAe jIvonA sthAna. tene "guNasthAnaka' kahe che. guNasthAnaka eTale Atmika-cAritrika vikAsanA sopAna. AtmAnI vizuddhi guNonA ughADa ane karmamaLa dUra thavAthI ja thAya che, AthI tene "guNasthAnaka' kahe che. Atmika vikAsa Atmagata guNa-doSonA AdhAre thAya che. AtmA mukhyatve traNathI-rAga, dveSa ane mohathI dUSita ane doSita thAya che. A traNanI tIvratA ane maMdatAthI sAdhanAnA stara bane che. pragADha rAga-dveSa ane moha hovA e AtmAnI hIna ane nikRSTa avasthA che ane A traNeya doSonI saMpUrNa ane sarvathA nAbUdI eTale AtmAnI sarvAnnata ane sarvottama avasthA. A be aMtima avasthAonI vacce AtmAnI je madhyama dazAo che, tenA je stara che te ja A "guNasthAnaka', 1. mithyAdraSTi guNasthAnaka: yathArthane ayathArtha mAne ane ayathArthane yathArtha mAne. matalaba ke jenI tattva-zraddhA sAva UlTI ja che, te micyadraSTi che. tenuM bIjuM nAma che mithyAtvI. evo eka paNa jIva nathI ke jenAmAM karmakSayajanya ochevatte aMze vizuddhi na hoya. midraSTinuM je vizuddhisthAna che, tene mithyadraSTi guNasthAnaka kahe che. 2. sAsvAdana-samadraSTi guNasthAnaka: samakita (tattvazraddhA) to prApta thayuM. puna: te cAlI gayuM. paraMtu teno svAda rahI jAya. jhADa parathI phaLa paDyuM paNa jamInane na arthe AvI sthiti je jIvanI che tene sAsvAdana-sammadraSTi guNasthAnaka kahe che. 3. mizra guNasthAnaka: A sthAnake jIvanI sthiti dhobInA kUtarA jevI hoya che. A sthAne jIvAtmA na samyagdarzI hoya che, na mithyAtvI. tenuM citta DAmADoLa hoya che. 4. avirata sammadraSTi guNasthAnaka: nava tattvomAM zraddhA hovAthI jIva sammadraSTi thAya che. paraMtu vrata-niyama Adi sAdhanA nahi karI zakato hovAthI e avasthAne avirata sammadraSTi guNasthAnaka kahe che. A avasthAmAM jIvAtmAne satyanuM jJAna ane zraddhA badhuM hoya che paraMtu satyAcaraNa te karI zakato nathI. AtmaciMtana kare che paraMtu AtmasvarUpa pAmavA mATe prayatna nathI karato. avirata eTale saMyamasAdhanA mATe niSkriya ane udAsa. "dharmane jANuM chuM paNa dharma karI zakato nathI. adharmane jANuM chuM paNa teno tyAga karI zakato nathI.' AvI nirbaLa manodazA moTA bhAganA jIvAtmAonI hoya che. 5. dezavirata-guNasthAnaka: deza eTale AMzika, virata eTale tyAga. A avasthAe jIvAtmA maryAdita tyAga kare che. yathAzakya zrAvakanA vratonuM pAlana kare che. ema paNa kahyuM che ke jenA jIvanamAM saMyama ane asaMyama baMne hoya che tene dezavirata' kahe che. A avasthAvALA ochAmAM ochA trIje ane vadhumAM vadhu 15mAM 64 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhave mokSe jAya che. . pramatta-saMyata guNasthAnaka: sAdhanAmAM asAvadhane pramatta kahe che. saMyata eTale sAdhu, sAdhu jIvananI niyata AcArasaMhitAmAM je manapasaMda chUTachATa le che. AcAromAM je sAdhu aticAra lagArDa che. tene pramatta saMyata kahe che. tenI avasthAnuM sthAna eTale pramattasaMyati guNasthAnaka. A avasthA prApta jIvAtmA trIjA athavA 15mA bhave mokSe jAya che. 7. apramatta-saMyati guNasthAnaka: je sAdhu mokSanA dhyeyane pratipaLa najara samakSa rAkhIne vizuddha saMyamanuM pAlana kare che, koIpaNa prakAranI pApapravRtti karato nathI te apramatta-saMyati che. A avasthAe pahoMcela jIvAtmA mada, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA A pAMca pramAdathI tamAma prayatnothI dUra rahIne sAdhunI AcArasaMhitAnuM kaDaka ne kaThora pAlana kare che. A sthAne Avelo jIvAtmA ochAmAM ochA te ja bhave mokSe jAya che. athavA vadhumAM vadhu trIjA bhave mokSe jAya che. 8. nivRtti-bAdara guNasthAnaka: A sthAnane 'apUrvakaraNa' paNa kahe che. A avasthAmAM jIvAtmA sthaLa kaSAyathI nivRtta thAya che. tenA AtmAnI vizuddhi vipula mAtrAmAM thAya che. rAga, dveSa ane mohane te vadhune vadhu upazAMta kare che. A avasthA prApta jIvAtmA te ja bhave athavA trIjA bhave mokSe jAya che. 9. anivRtti-bAdara guNasthAnaka: A avasthAmAM jIvAtmAnA kaSAya khUba ja moLA ane pAtaLA paDI jAya che. A UMcAIe AvatA jIvAtmA kaSAyanI pravRttiothI nivRtta banI jAya che. A avasthAprApta jIvAtmA te ja bhave athavA trIje bhave mokSa pAme che. 10. sUkSma-saMparAya guNasthAnaka: A avasthAe padAropaNa karatA jIvAtmAmAM mAtra lobha kaSAya sivAyanA bAkInA badhA ja kaSAya upazAMta thaI jAya che. lobha-kaSAyanA sUkSma aMzo ja tenAmAM hoya che. Avo jIvAtmA te ja bhave ke trIje bhave mokSe jAya che. 11. upazAnta-moha guNasthAnaka: jeno moha attara muhUrta sudhI upazAMta thayo che te vyavasthAne upazAnta-moha guNasthAnaka kahe che. A avasthA prApta jIvAtmA teja bhave athavA trIje bhave mokSe jAya che. 12. kSINa-moha guNasthAnaka: jeno moha sarvathA kSINa thAya che, te avasthAne kSINamoha - guNa - sthAnaka kahe che. A avasthAe pahoMcatA jIvAtmA nirmohI ane vItarAga thaI jAya che. te ja bhave mokSe jAya 13. sayogI-kevaLI guNasthAnaka: A avasthAe AtmA sarvathA ghAtI karmothI anAvRtta thaI jAya che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya ane mohanIya karmono sarvathA kSaya thaI jAya che. AtmA ahIM sarvajJa ane sarvadarzI bane che. 14. ayogI-kevaLI guNasthAnaka: AtmAnI upalabdhinuM aMtima caraNa ayoga avasthA che. ahIM AtmAnA mULaguNo ane svarUpanI prApti thAya che. bAkInA badhAM ja karmono kSaya thAya che. AtmA vimaLa ane vizuddha bane che ane tamAma karmono sarvathA kSaya thatAM te paramAtmA bane che. te jIvanamukta bane che. jaina sAhitya jaina sAhityanuM phalaka vizALa ane agAdha che. samagra jaina sAhityano paricaya ApavA mATe graMthonA graMtha lakhavA paDe. jaina sAhitya vaividhyapUrNa che, jIvananA tamAma kSetre sarjakoe potAnI yazasvI kalama calAvI saMkSepamAM vicArIe to jaina sAhitya Agama ane Agametara ema mukhya be vibhAgamAM vibhakta che. jaina sAhityamAM Agama prAcInatama che. zrI tIrthaMkara paramAtmAe caturvidha saMgha-tIrthanI sthApanA karI hatI. temanI samakSa temaNe satyanuM nirUpaNa karyuM. karma, AtmA ane mokSanuM svarUpa samajAvyuM. vItarAga bhagavaMtanI A vANI "Agama' banI gaI. zramaNa bhagavAna mahAvIranA prathama ziSya gautamasvAmI Adi 11 gaNadhara bhagavaMtoe bhagavAnanI A vANIne sUtra-baddha karI. temAM mukhya bAra bhAga thayA. AthI tenuM nAma dvAdazAMgI' paDyuM. jainAgamonI saMkhyA mukhyatve 45 che. tenI bhASA ardhamAgadhI che. bhagavAna mahAvIranA samayamAM lekhananI paraMparA na hatI. A paraMparA vIranirvANanA 900 thI vadhu varSa bAda zarU thaI. e agAu samagra jaina vAMgmaya smRti para AdhArita hatuM. A Agama-sAhitya cAra anuyogamAM patharAyeluM che. anuyoga eTale sUtra ane arthano yathocita saMbaMdha. Arya zrI vajasvAmInA (nirvANa: vIra saM. 584) samaya sudhI dareka sUtramAM cAreya anuyoga (tattvajJAna, 65 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-bhUgoLa, AcAra ane kathA-vArtA) nuM pratipAdana karAtuM. vikramanI prathama sadImAM zrI AryarakSitasUrie (janma: vI. saM. pa22, nirvANa: vI. saM. pa7) A paddhatimAM zakavartI parivartana karyuM. temaNe Agamone cAra vibhAgomAM vibhakta karyA. 1. dravyAnuyoga: dArzanika carcAo, tattvajJAna vagerenA viSayo; 2. gaNitAnuyoga: gaNita, khagoLa-bhUgoLane lagatA viSayo. 3. caraNakaraNAnuyoga: AcArasaMhitA, jIvanavyavahAra aMge mArgadarzana ApatA graMtho. 4. dharmakathAnuyoga: kathA, vArtA, draSTAMto dvArA Atmabodha ApatA graMtho. Agamo para mabalakha vyAkhyAtmaka sAhitya paNa racAyuM che. vikramanI pAMcamI, chaThThI zatAbdImAM zrI bhadrabAhu svAmIe vividha 'niryuktio' dvArA ane vikramanI chaThI-sAtamI sadImAM dharmasenagaNi ane jinabhadra kSamAzramaNe vividha 'bhASya' dvArA AgamonI padyAtmaka vyAkhyAo samajAvI. teoe prAkRta bhASAmAM lakhyuM, tyAra pachI jinadAsa gaNi Adi samartha ciMtaka zramaNoe prAkRta ane saMskRta-prAkRta mizra bhASAmAM gadyAtmaka vyAkhyAo ApI. tene "cUNi' kahe che. AgamonI sau prathama saMskRta TIkA zrIharibhadrasUrie lakhI. niryukti; bhASya, cUNi ane TIkA eTale AjanI bhASAmAM vivecana, vizad vyAkhyA ane vicAraNA. Agama ane Agama-vyAkhyA sAhitya uparAMta jaina sarjaka zramaNoe ane gRhasthoe prAkRta, saMskRta, apabhraMza, gujarAtI, rAjasthAnI, kannaDa, tAmIla, maithelI, vraja, hiMdI vagere bhASAomAM vipula sarjana karyuM che. itihAsa, jIvavijJAna, padArthavijJAna vagere para lakhyuM che. temaNe vyAkaraNa banAvyA che. kAvya, nATaka, caritro, kathAo para kalama calAvI che. jyotiSa, zilpa, alaMkAra, chaMda, Ayurveda vagerenA zAstro banAvyA che. jIvanane sparzatA eka eka viSaya para jaina sAhitya samRddha che, stuti, stotro, sakjhA, stavano paNa jaina sAhityamAM AgavuM sthAna dharAve che. pratinidhi jaina graMtha: zrI tattvArtha sUtra vikramanI pahelI ke pAMcamI-chaThThI sadImAM zrI umAsvAtie "zrI tattvArtha sUtra' ke 'tattvarthAdhigama' nAmanA graMthanI racanA karI. AjanA bihAranA rAjyanI rAjadhAnI paTaNAmAM tenuM sarjana thayuM. AjanuM paTaNA tyAre kusumapura hatuM. A graMtha mATe sAhityika bhASA ane zailImAM ni:zaMka kahI zakAya ke "zrI tattvArtha sUtra' jainonI gItA che. jainonuM "bAIbala' che. jainonuM 'kurAna' che. jainonA tamAma saMpradAya ane phirakAono A pratinidhi graMtha che. saMpUrNa jaina Alamano mAnya A graMtha che. zramaNa bhagavAna mahAvIranI AgamaaMkita tattvajJAna mImAMsAnuM saMpUrNa ane surekha, sacoTa ane spaSTa saMkalana A graMthamAM saMskRta bhASAmAM sUtrAtmaka zailImAM karavAmAM AvyuM che. jaina AgamomAM samAviSTa tamAma viSayono nIcoDa temAM upalabdha che. zrI umAsvAtIe A graMthamAM dasa adhyAya (prakaraNa) mAM kula 345 sUtro ApIne samagra jaina tattvajJAnanuM saphaLa nirUpaNa karyuM che. viSayanI draSTie kahIe to prathama adhyAyamAM jJAnanI, bIjAthI pAMcamAM sudhInA cAra adhyAyomAM ya (jANavA yogya tattvo) nI ane chaThThAthI dasamA sudhInA pAMca adhyAyomAM cAritranI vicAraNA karI che. pahelAM adhyAyamAM jJAna saMbaMdhita mati Adi pAMca jJAna, tenI utpatti, tenA vividha prakAra temaja nayanA bheda-prabhedonuM saMkalana che. 3pa sUtro dvArA tenuM nirUpaNa karAyuM che. jaina darzanamAM 'nava tattvo' nuM viziSTa mahattva che. te darekanuM ciMtana maulika ane vaijJAnika che. jIva-ajIva Adi nava tattvo che, A tattvo dareke jANavA yogya (ya) che. bethI pAMcamAM adhyAya sudhI A nava tattvonuM saMkalana che. bIjA adhyAyamAM para sUtro dvArA jIva ane tatsaMbaMdhI tattvonI, 3jA adhyAyamAM 18 sUtro dvArA narakanA jIvo ane temanI vividha dazAnI temaja jaina bhUgoLanI, cothA adhyAyamAM pa3 sUtro dvArA vividha prakAranA devo temaja temanAM jIvanalakSI bAbatonI ane jaina khagoLanuM varNana che. pAMcamAM adhyAyamAM 44 sUtro dvArA dravyanA prakAro ane te darekanuM kAryakSetra, pudgala ane paramANu ane tatsaMbaMdhI tattvonuM ane kALanA svarUpanuM nirUpaNa che. chaThThA adhyAyamAM 26 sUtro dvArA AstravA (karmA-gamananA mArgo) nuM svarUpa, prakAro, ane kayA karmasevanathI kayuM karma baMdhAya che, tenuM nirUpaNa karAyuM che. 66 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamA adhyAyamAM 34 sUtro che, temAM zrAvakanA vratonuM svarUpa, vrata lenAra adhikArIonA prakAra, vratanA doSo temaja dAnanA svarUpanuM varNana che. AThamA adhyAyamAM 27 sUtro che. temAM karmabaMdhananA mULa hetuo ane karmabaMdhanA prakAronuM nirUpaNa che. navamA adhyAyamAM 49 sUtro che. temAM karmone aTakAvavAnA (saMvara) vividha upAyo ane vidhavidha prakAro, nirjarA (karma kSaya) ane tenA upAya svarUpa tapanuM nirUpaNa che. dasamAM adhyAyamAM kevaLajJAnanA hetuo, mokSa-svarUpanuM nirUpaNa 7 sUtro dvArA karavAmAM AvyuM che. jaina jyotirdharo: jaina saMskRtinA ghaDataramAM, tenA pracAra ane prasAramAM nAnAM-moTAM, nAmI-anAmI hajAro sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikAoe potAnuM pradAna karyuM che. ghaNA badhAe temAM AgavuM ane anokhuM pradAna karyuM che, e badhAM ghaNAM moTAM nAma che. jaina dharmanA e badhAM prabhAvako che. potAnI viziSTa zaktithI te saue jaina saMskRtine digudigaMtamAM vadhu gauravavaMtI banAvI che. e saumAMthI keTalAMka ati prabhAvakonA nAma: sAdhuoH gautamasvAmI, sudharmAsvAmI, jabUsvAmI, zayaMbhavasUri, bhadrabAhusvAmI, sthUlibhadrasvAmI, kAlikAcArya, siddhasena divAkara, mAnatuMgasUri, haribhadrasUri, hemacaMdrAcArya, hIravijayasUri, samayasuMdarajI, AnaMdaghanajI, yazovijayajI, AtmArAmajI Adi. sAdhvIo: AryA caMdanabALA, sAdhvI dhAriNI, sAdhvI mRgAvatI, sAdhvI priyadarzanA, yakSA Adi sAta sAdhvI baheno, yAkinI mahattarA Adi. zrAvako: samrATa zreNika, samrATa saMprati, samrATa vikramAditya, rAjA Ama, rAjA kumArapALa, maMtrI vimaLa-zAha, bAMdhava-belaDI vastupALa-tejapALa, kavi RSabhadAsa, zeTha zAMtidAsa Adi. zrAvikAo: sulasA, revatI, jayaMtI, 16 satIo, anopamAdevI, prathamiNI Adi. jaina saMpradAyo dareka dharma vividha saMpradAyomAM vibhakta che. vizeSa karIne kriyA-bhedathI temaja tattvonA thoDAka vicAra-bhedathI saMpradAyo, peTA saMpradAyo banyA che, ane banatA jAya che. jaina dharmanA mukhya ane moTA saMpradAya be che: 1. zvetAmbara ane 2. digambara. A baMnenA paNa peTA saMpradAyo che. zvetAmbara jaina dharmano A mULa saMpradAya che. tenA anuyAyI sAdhu-sAdhvIo zveta vastro pahere che, te 45 Agamone zramaNa bhagavAna mahAvIranI pramANabhUta vANI mAne che. ane temAM draDha zraddhA dharAve che. A saMpradAya mAne che ke strI ane puruSa baMne samucita dharmasAdhanA karIne mokSa pAmI zake che. kevaLajJAnIo paNa AhAra-pANI le che. sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAnA catuSTaya-caturvidha saMgha-tIrthane mAnya kare che. A saMpradAyanA anuyAyIo mUrtipUjaka che. teo jinezvara paramAtmAnI umaMga ane ullAsathI vividha prakAre pUjA-bhakti kare che. sthAnakavAsI mUrtipUjAnA virodhamAM A saMpradAyano janma thayo. vikramanI 16mI sadImAM lokAzAha nAmanA sajjane mUrtipUjAno virodha karyo ane kaDaka ane kaThora AcAra saMhitAnI himAyata karI. A saMpradAyanA anuyAyIo maMdira ane mUrtimAM mAnatA nathI. teo 45 nA badale mAtra 32 Agamone ja svIkAre che. I.sa. 1636mAM zrI lavajI RSie sAdhu-sAdhvIne mukha para muhapatti bAMdhavAnI saphaLa himAyata karI. A saMpradAyanA sAdhu-sAdhvIo Aje paNa moM para muhapatti bAMdhe che. AnAthI teo zvetAmbaranA sAdhu-sAdhvIothI alaga tarI Ave che. terApaMtha sthAnakavAsI saMpradAyanA AcArya zrI rUghanAthajInA ziSya saMta bhikhaNajI (AcArya bhikSu) e vi.saM. 1817mAM terApaMthano prAraMbha karyo. temaNe AcArazuddhi ane saMgaThana para jora ApyuM. A saMpradAya eka AcArya, eka AcAra ane eka vicAra mATe jANIto che. dAna-dayAnI dhArmika mAnyatAono temaja tenI AdhyAtmikatAno A saMpradAye sakhta inkAra karyo. sthAnakavAsI ane terApaMtha baMne mUrtipUjAno asvIkAra kare che. Ama chatAMya potAnA saMghanAyakonI du9 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasavIro chApavI, temanA sikkA banAvavAnI prathA Aje pracalita banI che. digambara vikmanI bIjI sadImAM savastra ane nirvastra-sAdhanAnA prane pracaMDa vivAda thayo ane Aja sudhInI cAlI AvatI jaina ektAmAM UbhI tirADa paDI. vIra nirvANa saM. 6mAM A vivAdanuM nirNayAtmaka pariNAma AvyuM. jaina dharma be saMpradAyamAM vibhakta banyo. bIjo saMpradAya te digambara saMpradAya banyo. Arya zivabhUtie tene vyavahArika rUpa ApyuM. A saMpradAyanI keTalIka mAnyatAo A pramANe cheH muktinI sAdhanA mATe nagnatva anivArya che. teo strI mokSa meLavI zakatI nathI. kevaLajJAnI AhAra-pANI grahaNa karatA nathI. zvetAmbara saMmata 45 AgamAMnI teo asvIkAra kare che. zrI kuMdakuMdAcArya racita graMthone teo paramAgama mArga che. temanA sAdhuo magna rahIne AtmasAdhanA kare che. teo hAthamAM lAkaDAnuM kamaMDaLuM ane morapIMcha rAkhe che. hAthanA khobAmAM ja AhAra le che. maMdira ane mUrtimAM teo zraddhA dharAve che, paraMtu mUrtinI vividha dravyothI pUjA-AMgI karatA nathI. thoDAka vicAra ane AcAra bhedathI A saMpradAya paNa tAraNapaMthI, terApaMthI, vIsapaMthI jevA upa-saMpradAyamAM vistarIta che. vyAvahArika, vaicArika ane AcAra viSayaka pAyAnA matabhedo hovA chatAMya A badhAMja jaina saMpradAyo satya, ahiMsA, acaurya, brahmacarya, aparigraha, anekAntavAda, AtmavAda, karmavAda temaja vizvavyavasthA vagere mULabhUta siddhAMtomAM ekamata che. mAhitI prastuta pustakamAM jaina dharmanA AcAra, vicAra ane vyavahAranI temaja tenI saMghavyavasthA ane tenA itihAsanI mAtra AcherI samaja ApavAmAM AvI che. jijJAsuone te darekanA vizad adhyayana mATenA nimnoti graMtho upayogI banaze. tattvajJAna 1. navatattva mATe jIvavicAra, navatattva, tattvArthasUtra, prazamarati vagere. 2. karmavAda mATe karmagraMtha, kammapayaDI, paMcasaMgraha, tattvArthasUtra vagere. 3. leyA mATe bhagavatIsUtra, uttarAdhyayanasUtra, lespA koSa vargare. 4. jJAna mATe naMdIsUtra, anuyogadvArasUtra vagere. 5. samyaktva mATe samyaktva saptatikA, bhagavatIsUtra, tattvArthasUtra vagere. 6. punarjanma mATe vizeSAvazyabhASya vagere. sAdhanA-saMhitA: 1. vartA mATe zrAvaka prApti, dharmasaMgraha, dharmabindu, zrAddhavidhi prakaraNa, paMcAzaka, dharmaratna prakaraNa vargare 2. navapada mATe zrIpALa rAjAno rAsa, sirasirivAla kahA vagere. 3. bhAvanA mATe zAMtasudhAsa, pozaka vagere. 4. bhAvanA mATe zAMtasudhArasa, thoDAka vagere. 4. dhyAna mATe dhyAnazataka, yogazAstra, yogabindu, yogadraSTi samuccaya, jJAnasAra vagere. 5. pUjA-bhakti mATe zakrastava, lalitavistarA, bhagavatIsUtra vargare. prakIrNa 1. saMghavyavasthA mATe vyAptatikA varga. 2. vizvavyavasthA mATe lokaprakAza, kSetrasamAsa, bRhatsaMgrahaNI vagere. 3, astikAya mATe paMcAstikAya, lokaprakAza vagere. 4. jaina sAhitya mATe jaina gurjara kavio bhAga 1 thI 3, jaina sAhityano bRhad ItihAsa bhAga 1 thI 7. 5. jaina itihAsa mATe jaina paraMparAno itihAsa bhAga 1 thI 4, paTTAvalIo, prabaMdho, prazastio vagere, 6. jaina tIrtho mATe jaina tIrtha darzana vagere. 7. jaina jyotirdharo mATe triSaSThimAlAkA puruSa caritra, caupanna mahApuruSa carita varga. 68 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. kriyA-sUtro mATe zrAddha paMcapratikramaNa sUtra prabodha TIkA vagere. 9. syAdvAda mATe anekAntajayapatAkA, syAdvAdamaMjarI, cAdvAda ratnAkara vagere. 10. stuti-stotro mATe sajjana sanmitra vagere. bhagavAna mahAvIra trizaSThizalAkA puruSa caritra, mahAvIra cariyuM, kalpasUtra TIkA, zramaNa bhagavAna mahAvIra, tIrthakara mahAvIra bhAga 1-2, mahAvIra Albama vagere. vartamAna pramukha jaina jJAnabhaMDAro. jainadharma viSe vizad adhyayana karavA mATenA uparyukta temaja anya paNa upayogI graMtho nIcenA graMthAlayomAMthI vAMcavA maLI zakaze. 1. ela. DI. insTITyuTa, gujarAta yunivarsiTI pAse, amadAvAda - 380009. 2. mahAvIra jaina vidyAlaya, ogasTa krAMti medAna, muMbaI - 400036. 3. jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, esa. vI. roDa, IralA brIja, hIraka sosAyaTI, pArlA (vesTa), muMbaI - 4000pa6. prAcIna arvAcIna jaina sAhityanA vividha pustako nIcenA pustaka vikretA pAsethI upalabdha thaI zake che. sarasvatI pustaka bhaMDAra, hAthIkhAnA, ratanapoLa, amadAvAda - 380001. 69