Book Title: Ahimsa Mimansa
Author(s): Kanubhai Sheth, Gunvant Barvalia
Publisher: SKPG Jain Philosophical and Literary Research Centre
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032400/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ L ahiMsAmImAMsA) ra DaoN. kanubhAI zeTha ikujibah Phlafc Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CCCC CCCCCCCCCCCCCCCC) COOOOOOOOO CLIC bhagavatI ahiMsA savvAovi naIo kameNa jahu sAyammi nivaDaMti / taha bhagavaI ahiMsA savve dhUmmA samillati / / POOOOOOO TaeN jevI rIte badhIja nadIo sAgaramAM samAI jAya che che tevI rIte badhAja dharmo bhagavatI ahiMsAmAM samAyelA he che. (arthAt bhagavatI ahiMsA sarvamAnya, sarva vyApaka 000OOOOOOOOOOOO che.) zastra eTale hiMsaka hathiyAra je ekathI eka che u caDiyAtuM paNa hoI zake che. paraMtu te ahiMsA (azastra)nI haroLamAM AvI zake tema nathI. arthAt 3 ahiMsA e ja sarvopari zreSTha che. (AcArAMga : 3/4) XOXOXXXXXXXXX 00000000000000 CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCS Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ COCO zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvotAmbara mU. pU. tapagaccha jaina saMgha ghATakopara (pUrva) prerita prakAzana ahiMsAmImAMsA DaoN. kanubhAI zeTha guNavaMta baravALiyA -:HSIRIS : saurASTra kesarI prANaguru jaina philosophikala enDa liTararI rIsarca senTara SPRJ kanyA zALA TrasTa, zrI jagadhIra boDA vidyA saMkula, kAmAgalI, ghATakopara (vesTa), muMbaI - 400 086. phonaH 516 3434, 515 5476 : CCCCCCSC00 OOOOOOO Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AHINSAMIMANSA Written & Edited by : Dr. K. V. Sheth & Gunvant Barvalia July - 2001 prakAzaka mUlya: rU|.30/ prakAzana saujanyaH zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zve. mU. pU tapagaccha jaina saMgha ghATakopara (pU) muMbaI-77. prakAzakaH saurASTra kesarI prANaguru jaina philosophikala enDa liTararI rIsarca senTara pI. ena. dozI'vimensa koleja opha ArTas SPRJ kanyA zALA TrasTa, zrI jagadhIra boDA vidyA saMkula, kAmAgalI, ghATakopara (vesTa), muMbaI - 400 086. prApti sthAnaH navabhArata sAhitya maMdira 134, prinsesa sTrITa, muMbaI-2. gAMdhI roDa, derAsara pAse, amadAvAda-1. praviNa prakAzana, Dhebara coka, lAbha cembarsa, pahele mALe, rAjakoTa-1. . mudrakaH nitIna badANI - arihaMta prinTIMga presa paMtanagara, ghATakopara. phonaH 511 4341, 511 9152 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha - sinuM hArI XOOOOoooo bhagavAna mahAvIranA 2600 janma kalyANakano suavasara sAMpaDayo che. je mahAvIra pratI AsthApaka zradhdhAnvita vyaktio mATe apUrva prasaMga che. dareka varganI vyakti potapotAnA kAryakSetranI anusAra A prasaMge potAnI dhArmika zradhdhAMjali samarpita karavA utsuka che, prayatnazIla che. tyAre sAhityakAro para eka javAbadArI, naitika javAbadArI AvI che ke AvA zubha avasare teo bhagavAna mahAvIranA sadupadezane jijJAsuo sudhI pahoMcADavAnuM kArya kare. samasta vizva bhagavAna mahAvIrano janmakalyANaka mahotsava ujavI rahyuM che. bhAratamAM ane paradezamAM aneka kAryakramo vividha sthaLe yojAI rahyA che. Aje jyAre vizva vinAzanA paMthe AgekUca karI rahyuM che. tyAre janmakalyANakanA virala ane maMgaLa prasaMge samasta vizvane bhagavAna mahAvIranA jaina dharmanA anekAMtavAda, paramasahiSNutA, paramasahiSNutA, zAMtimaya sahaastitva, ahiMsA, vizvaprema, vizvazAMti ane karuNAnA sidhdhAMtono pUro lAbha maLe, tema dilathI prArthIe chIe. AjanI saMtapta duniyA mATe jaina dharma eka auSadha samAna che. AthI mahAvIranA pratyeka sidhdhAMtono vaizvika 4 stare jeTalo phelAvo ane pracAra thAya teno jIvamAtrane lAbha che, phAyado che. bhagavAna mahAvIranA sidhdhAMtonuM pAlana 0 karanAra deza tathA vizva, AdhyAtmika ane naitika unnati prApta karaze tevI zraddhA sAthe. AnA prayAsarUpa mahAvIranI ahiMsA' viSayaka pustaka ahiMsAmImAMsA' pragaTa karatA vizeSa AnaMda harSa ane saMtoSanI lAgaNI anubhavIe chIe ahiMsA viSe bhagavAna mahAvIre kahyuM che - jene tuM haNavA mAMge che te tuM ja che. jenA para tuM zAsana karavA mAMge che te tuM ja che. jene tuM paritApa upajAvavA mAMge che te tuM ja che. OXXXOXOXOXOXOTTOCC 00000000000 CCC Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene tuM dabAvavA mAMge che jene tuM mArI nAkhavA mAMge che te tuM ja che. te tuM ja che. A pramANe jANIne samaju mANasa koIne haNato nathI ke haNAvato nathI. dareka dareka prANInuM rakSaNa karo. nAnAmAM nAnA prANIthI mAMDIne moTAmAM morTA tamAma prANInuM rakSaNa karo. saune jIvana ISTa che, maraNa aniSTa che. saune sukha iSTa che, duHkha aniSTa che mATe koIne na haNo na mAro. bAhya hiMsAnI apekSAe mAnasika hiMsA baLavattara che. mAnavI bahAra saMgharSa kare che, laDAI kare che, hajAro sainikone parAjita kare chatAM vijayI nathI. bhagavAna mahAvIranI draSTie je mAnavI AtmA sAthe saMgharSa kare je AMtarika zatruo AtmAne gherI vaLyo che tene parAjita kare, je zatruo bahAranA zatruonI apekSAe vizeSa khataranAka bhayaMkara che. tene aMkuzita kare te vijayI che. bAhya zatruo prANa laI A bhava naSTa kare che jyAre AMtarika zatruo AtmAnA sadguNone naSTa karI kaSAya svarUpamAM madonmata banI aneka bhavo naSTa kare che. mATe ja bhagavAna mahAvIre kahyuM - laDAI karo AMtarika zatruo sAthe ane e zatruo para vijaya prApta karo. bhagavAna mahAvIranI ahiMsAnuM hArda ane bhAvanAnuM ApaNA saumAM avataraNa thAya tevI abhIpsA. saMzodhana saMpAdana kAryamAM zrImatI DaoN. kalpanAbena ke. zeTha ane zrImatI DaoN. madhubena jI. baravALiyAno sahayoga sAMpaDyo che te badala AbhAra. pustaka prakAzananA Arthika sahayogI dAtA zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka tapagaccha jaina saMgha ghATakopara (pUrva) tathA TrasTI zAMtibhAI Ara. zAha (gorasavALA)no AbhAra mAnIe chIe. kanubhAI zeTha guNavaMta baravALiyA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakta ahiMsA-sarva dharmamAnya siddhAMta manuSyanA kudaratI pAMca dharmo che je dareka dharmanA darzanakAryae sarvamAnya rIte apanAvyA che. manuSya mAtranA kudaratI dharmo eka samAna hoya. koIpaNa deza, dharma, jAti ke samAjano sabhya ema svIkAraze nahIM ke corI karavI joIe, brahmacarya nahIM pALavuM joIe, lobha karavo joIe, hiMsA karavI joIe, asatya bolavuM joIe. paMcaitAni pavitrANi sarveSAM dharmAcAriNAm / ahiMsA satyamasteyaM tyAgo maithuna varjanam // arthAt - ahiMsA, satya, asteya, tyAga ane maithunavarjana (brahmacarya)e pAMcane dareka dharmavALAoe- darzanakAroe pavitra mAnela che. AnuM kAraNa e ja ke- pAMce dharmo manuSyanA kudaratI dharmo che. temAM ahiMsA dharmane viziSTa sthAna ApavAmAM AvyuM che. ahiMsAe sarvamAnya siddhAMta che. chatAM zAstrIya-dhArmika ajJAnatA, zAstrIya moha, zokha, amane saMtoSavAnI kSullakavRtti jevA anekavidha pralobhanane kAraNe saMsAramAM hiMsA pravRtti vadhI gaI che ane niraMtara vRddhi thatI rahe che. "ahiMsA paramo dharma !' ahiMsAne parama-zreSTha dharma mAnanArA paNa pote jIvanamAM keTaluM ahiMsA pAlana karatAM haze te vicAravAnuM rahe che. vaLI keTalAka zAstro pazubaline dharma tarIke puSTi Ape te paNa zAstraviruddha mAnI zakAya. duniyAnA prAyaH dareka dharma, dharmagraMtho ane dharmAtmAoe eka yA bIjA svarUpe ahiMsAne prAdhAnya ApyuM che tethI ja mAnavajAtinA ItihAsamAM ahiMsA viSayaka jevuM ane jeTaluM viSada chaNAvaTayukta varNana maLe che tevuM ane teTaluM varNana bIjA koI paNa viSaya paa nathI. mAnavanI cetanA ane mAnavanI karuNAno mULa AdhAra tenAmAM rahelI ahiMsAvRtti che. ahiMsAvRtti mULabhUta vRtti hovA chatAM, te sarvamAnya hovA chatAM tenA siddhAMtomAM ekarUpatA jaNAtI nathI. hiMsA ane ahiMsAne alaga tAravatI bhedarekhA dareka dharmamAM alaga alaga che. kyAMya pazuvadha-mAnavavadhane mAnya Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA karavAmAM Avato nathI to kyAMka ekendriyajIva, vanaspatine, jhADa-pAMdaDAne pIDA upajAvavI tene paNa hiMsA svarUpe darzAvavAmAM AvyAM che.. mUsAe dhArmika jIvana mATe dasa Adezo ApyAM che emAMno eka 'hatyA na karo." paraMtu A Adezano artha yahudI samAja mATe, vyaktigata svArtha mATe potAnA jArtIbhAInI hiMsA na karavI. e pUrato ja maryAdita karyo. islAmI dharmamAM paNa ahiMsAne prAdhAnya ApavAmAM AvyuM che, te paNa sAdhArmika baMdhuo sudhI ja sImita, maryAdita rahyuM che. IsAI dharmamAM paNa ahiMsAnI vAta karavAmAM AvI che. teo thoDA AgaLa vadhelA che. IsAe zatruo pratye paNa karuNA pragaTAvI ahiMsA dharmanuM mahattva samajAvyuM che. temAM svadharmI-vidharmI, zatru-mitra pratye samAna karuNAbhAve vartavAnuM kahevAmAM AvyuM che. mahAtmA masIhe kahyuM che ke jo koI duzamana tamArA eka gAle tamAco mAre to tamAro bIjo gAla paNa tenI samakSa dharI dyo. Isukhriste kahyuM che ke jo tame maMdira ke dharmasthAnakamAM prArthanA arthe jaI rahyA hoya ane tamAre koI sAthe aNabanAva thayo hoya to prathama pAchA pharI tenI kSamA mAMgI pachI ja prArthanA karo. jo tamArA manamAM virodhI ke zatrubhAva haze to tamane IzvaranI prArthanA karavAno adhikAra nathI. desAI dharmamAM paNa pazubali svIkArya nathI. ' vedomAM paNa "mAna pumAMsa paripatu vizvataH' (Rgvada 6-75-14) rUpe arasaparasa surakSAnI vAta karavAmAM AvI che. ' arthAt mitrAcArda rahyuSA saLi mUtAni samIle" (yajurveda, 36, 18) dvArA sarva prANI pratye mitrabhAvanI kAmanA sevavAmAM AvI che paraMtu vedonI A ahiMsaka cetanA mAnavajAta sudhI ja sImita rahI che. vedomAM to kyAMka zatru varganA vinAza mATe prArthanAo paNa maLI Ave che. yajJomAM pazubali svIkRta che. vedavihita hiMsAne hiMsAnI koTimAM mAnavAmAM AvatI nathI. vedomAM dharmanA nAme thatI hiMsAne samarthana ApavAmAM AvyuM che. DaoN. AlbarTa svAI--re "Reverence to life' jIvo pratyeno, jIvana pratyenA Adarano siddhAMta Apyo. emAM paNa ahiMsAno siddhAMta samAyelo che. ahiMsaka cetanAno sarvAze vikAsa thayelo che zramaNa paraMparAmAM. tenuM mukhya Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA kAraNa gRhasthajIvanamAM pUrNa ahiMsA no Adarza sAkAra thavo azakya che. A badhI dharma paraMparAomAM saMnyAsamArga, nivRttiparakamArga svIkRta thayelo hoto nathI. zramaNa paraMparAmAM nigraMtho-saMnyAsa svIkArI gRhasthAzramano tyAga kare che. zramaNa paraMparAmAM navakoTipUrNa ahiMsAno vicAra praviSTa thayelo che. manathI, vacanathI, kAyAthI hiMsA karavI nahIM, karAvavI nahIM, karatAM pratye anumodana ApavuM nahIM. Ama ahIMyA ahiMsAno artha gahanatA ane vyApakatA sAthe sAMkaLI levAmAM Avyo che. chatAM paNa bauddhaparaMparAmAM SaTu jIvanikAyano vicAra astitvamAM nathI. bauddhabhikSuo nadI-nALAnuM pANI gALIne pItA hatAM. bauddha paraMparAmAM navakoTi ahiMsAnI mAnyatA svayaMnI apekSAo karavAmAM AvelI che. bIjA temanA nimitte zuM kare che, kahe che tenA para vicAraNA thaI nathI. jaina paraMparAmAM navakoTi ahiMsA svIkArya che. uparAMta potAne mATe bIjAne hiMsAno avasara na Ape, bIjA dvArA thatI hiMsAmAM pote bhAgIdAra na thavuM paDe tevI sUkSma bAbato paNa noMdhavAmAM AvI che. bauddhabhikSuo nimaMtrita bhojanano svIkAra kare che jyAre nirjhanya paraMparAmAM audezika AhAra agrAhya mAnavAmAM Avyo che. kAraNa ke tyAM naimerika hiMsA doSanI saMbhAvanA rahelI che. AthI kahI zakAya ke jaina paraMparAmAM ahiMsAno arthavyApaka rIte upalabdha che.. jainadharma ahiMsA pradhAna dharma che. tenI pratyeka sAdhanAmAM ahiMsAnuM madhura saMgIta vahetuM rahe che jethI manuSya AnaMda-vibhora bane che. jo mAnava ahiMsAnI sAdhanAmAM saphaLa thAya to bAkInI anya sAdhanAmAM AsAnIthI saphaLa thaI zake che. ahiMsAnuM manovaijJAnika vizleSaNa : jainadharmamAM ahiMsAnA siddhAMtane manovaijJAnika AdhAre sthApita karavAmAM Avyo che. ahiMsAne Ahata pravacanano sAra, zuddha ane zAzvata dharma rUpe darzAvavAmAM Avyo che. kyAreka prazna UThe- ahiMsAne dharma kema mAnavAmAM Ave che? manovaijJAnika stare teno pratyuttara che - dareka prANImAM jijIviSA pradhAna che. dareka jIvane sukha anukULa che, duHkha pratikULa che. ___"savve pAvA savve jIvA savve sattA savve bhUA na haMtavvA na paritA- veyavvA / savvepANA piyAuA, appiyavahA, suhasAyA dukkhapaDikulA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA savvepi jIviu kAya, savvesiM jIviyaM piyaM. dareke dareka prANInuM rakSaNa karo. nAnAmAM nAnA prANIthI mAMDIne moTAmAM moTA tamAma prANInuM rakSaNa karo. saune jIvana ISTa che, maraNa aniSTa che. saune sukha ISTa che, duHkha aniSTa che. - mATe koIne na ho, na mAro." * navakoTi ahiMsAmAM mana, vacana ane kAyA dvArA ahiMsAne sAdhavI paDe che. zarIra para niyaMtraNa karavAthI zarIra dvArA thatI hiMsA aTake che. tevI ja rIte vacana ane manane aMkuzita karavAthI mana ane vacana dvArA thatAM pApa aTakAvAya che. hiMsA karavIe pApa baMdhana rUpa nIvaDe che. sarvasAdhAraNa mata eka che svayaM hiMsA karavAthI vizeSa pApa lAge che. paraMtu A ekAMta satya nathI. hiMsA karavI, karAvavI ke anumodanA karavI- badhuM ja pApabaMdhana rUpa che. kyAreka evuM paNa bane ke hiMsA svayaM karavA karatAM anya pAse karAvavAthI ke anumodanA karavAthI vizeSa pApa lAge che. AthI hiMsA mATenuM koI mApadaMDa ke sthULa tharmomITara banAvI zakAtuM nathI. hiMsA ane ahiMsA, pApa ane dharmanuM mApadaMDa viveka che. koIpaNa prakAranI brAhmakriyA karma nathI. kyAreka ApaNe pote pApa, asatu kArya ke hiMsAthI nivRtti laI laIe ane eja hiMsAnuM, pApanuM kArya bIjA pAse nirdayatApUrvaka karAvIe ane pote svayaM saMtoSa mAnIe ke meM pote hiMsAnuM kArya nathI karyuM to mane kyAMthI pApa lAge. jeNe pratyakSa rUpe karyuM pApa to ene lAge- paraMtu te ema nathI. parokSa rIte thayela pApa paNa bhogavavuM ja paDe che. pratyakSa ke apratyakSa rUpe thayelA pApakAryanI javAbadArI tenI ja rahe che jeNe pApa karavA preryo hoya, anumodanA karI hoya. koI vyaktine pratyakSa ke parokSa rUpe kaSTa ApavAmAM Ave to hiMsA thavAnI ja. koI majura mAthe khuba bhAra UMcakato jato hoya, hAMphato hoya, thAkelo hoya, paraseve rebajheba hoya, rastAmAM bhIDa hoya tyAre prathama tene rasto karI Apavo joIe. ahIMyA parokSa rUpe ahiMsAcaraNa thayuM kahevAya. koI vyaktine pratyakSa ke parokSarUpe kaSTa ApavAmAM Ave tyAre hiMsA thavAnI ja.. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA 5 prazna udbhave ke hiMsA karavAmAM vadhu pApa che, ke karAvavAmAM ke anumodana ApavAmAM vadhAre pApa che. jainadharma to anekAMtavAdano prativAdaka dharma che. AthI dareka samasyAno anekAMta dRSTie ukela zodhavA prayatna karavo joIe. koIpaNa hiMsaka pravRtti thatI hoya tyAM pratyakSa rIte temAM zAmela na hoya, parokSa rIte hoya arthAt svayaM hiMsA AcaravAmAM na AvatI hoya, paNa hiMsAcArane samarthana ApavAmAM AvatuM hoya tyAM pApakarma to thavAnuM ja. tenuM pratyakSa jANItuM udAharaNa che hiTalara- hiTalara vizvayuddhanI bhayaMkara jvALAmAM saMsArane ghasaDI janAro zAsaka che. kahevAya che ke vizvayuddha daramyAna pote eka paNa goLI calAvI nathI, zastra paNa hAthamAM pakaDyuM nathI, potAnA hAthe eka paNa sainika mAryo nathI, ghAyala karyo nathI. tenA Adeza, sUcana ane salAhathI tenI senA, tenuM lazkara laDyuM. laDAImAM aneka marAyAM, ghavAyAM, lohInI nadIo vahI. hiMsAnuM sAmrAjya sthapAyuM. hiTalare svayaM pote hiMsAmAM bhAga na lIdho to A mAnavasaMhAranuM pApa tene sire hatuM ke nahIM ? hiTalara ema jaNAve ke huM laDAInA medAnamAM gayo nathI, goLI calAvI nathI, laDAI karI nathI to pachI A pApa mArA sire nahIM. paNa nA ema na bane. ekavAta spaSTa ja che ke hiMsA ane tajajanya pApanI nyUnAdhikatA bhAvanA para ane vivekazakti para AdhArita che. ahiMsA mATe koI bAhya mApa-daMDa nizcita thaI zakatuM nathI. A prazna che hiMsAnA samarthanano. kyAreka mAnavI pote hiMsA karato nathI, karAvato nathI, anumodanA paNa Apato nathI tenuM samarthana kare tyAre. ? kyAreka koIka laDAI, jhaghaDo cAlu hoya. baMnne pakSo ugra rIte laDI rahyAM hoya tyAre trIjo je mAtra darzaka ja che, tene jhaghaDA sAthe koI saMbaMdha nathI chatAM Ubho rahI joto hoya ane te tyAM utsAhita thaI prazaMsA . kare, manomana Aje vagara paise tamAzo jovA maLyo mAnI khuza thAya. sAruM thayuM, 'pelAne vAgyuM e to e ja lAgano hato, hajI vadhu vAgavuM joIe ane bIjuM kAMIne kAMI tyAre te darzake vagara matalabe vyartha rIte bIjAnI vAtamAM potAnA manane kaluSita karI nAkhyuM. laDavAvALA baMnnenA manamAM zuM bhAvanA haze e to e be jANe paNa darzake potAnA manane kluSita karyuM. A Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA viveka dvArA pApa pravAhathI bacI zakAya che. jayAM aviveka che, ajJAna che, matAgraha che, haThAgraha che tyAM vizeSa pApanI pradhAnatA rahelI che. AthI ja bhagavAna mahAvIre kahyuM che, pratyeka kSaNa jAgRta raho. jAgRtie ja jIvana che. ahIMyA eka prazna udbhave - eka vyakti che je pUrNarUpe ahiMsAnI sAdhaka che. mAnone ahiMsAno sAdhaka rAjA che, rAjyanI saMpUrNa javAbadArI tene zire che. rAjyano suvyavasthita vistAra, rAjayapAlana, prajAnuM rakSaNa jevI anekavidha javAbadArIo te yogya-ucita rIte vahana kare che. koI ekavAra atyAcArI, videzI ke dezI rAjA tenA para AkramaNArthe AvI caDhe che tyAre ahiMsaka rAjA zuM karaze ? ahiMsAnI sAdhanA karatAM teno sAmano nahIM kare to te Akramaka tenA dezane lUMTaze, prajAne paDaze. dezanI saMskRti, sabhyatA naSTa karaze. kAMIka UthalapAthala karaze tyAre ahiMsaka rAjA jenA para prajAnI rakSAnI javAbadArI che te zuM kare ? A samaye enuM kartavya zuM hoI zake? dezanI surakSA mATe te AkramaNakArano mukAbalo karaze ke nahIM? jo AkramaNakAra sAmo thAya to yuddha karavuM paDe ane ahiMsaka banI rahe to tenA caraNamAM Atma samarpaNa karavuM paDe, anyAya sAme jhukavuM paDe. AvI paristhitimAM laDavuM e zuM hiMsA nathI? zuM te kAyaratA nathI ? pote svayaM anyAya karavo e pApa to che ja. paraMtu anyAya sahana karavo, tenA caraNamAM jhukavuM e to ethI moTuM pApa che. to AvA samaye te ahiMsaka sAdhaka rAjA e potAnA manamAM draSavRtti, jhera-veranI bhAvanA rAkhyA vagara potAnA dezanI surakSArthe, potAnI prajAnA kalyANArthe teno sAmano to karavo ja paDaze. jo te pratirodha karanAranA hRdayamAM potAnA sAmrAjaya vRddhi karavAnI bhAvanA che te bhAvanA hiMsAmUlaka che. paraMtu tenA manamAM sAmrAjaya vRddhinI bhAvanA na hovI joIe. dezanA kalyANArthe laDAI karavI paDe to paNa te rASTrIya kartavya che. jo paraspara zAMta-suleha sthapAya to sarvottama che. paraMtu ekavAta nizcita che ke je sAdhakane pUrNa ahiMsAnI sAdhanA karavI hoya eNe traNa prakAranI hiMsAne aMkuzita karavI joIe. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA je pote pIDAne jANe che, anubhave che te bIjAnI pIDAne paNa jANI zake che, samajI zake che. "manca nA re vahiyAM nA parva tuccha mana arthAta je potAnI pIDAne jANe che te tulyatA bodhane AdhAre bIjAnI pIDAne jANI zake che ahiMsAno AdhAra AtmasaMvedanAne AdhArita che. satrakAroe ahiMsAnA A siddhAMtane vizeSa talasparzI karatAM kahyuM che ke, jene tuM mAravA icche che, pIDA ApavA icche che, satAvavA icche che te tuM ja che. AgaLa jatAM kahe che ke je lokane apalApa kare che te svayaM potAnA AtmAne apalApa kare che. jyAre mAnavamAM anya prANI pratye AtmIyadaSTimArApaNAnI bhAvanA jAgRta thAya che tyAre ahiMsA sthApita thAya che. jIvananuM samagra svarUpa ahiMsA: mAnavanA cetanAmaya jIvanano mULa AdhAra ahiMsA che. jo e AdhAra tUTI jAya to jIvana khaMDita thaze ane mAnavatA mUchita thaze. vyaktithI parivAra, parivArathI samAja, samAjathI rASTra ane rASTrathI vizvabaMdhutvanI bhAvanA vikaselI che, tenuM mULa ahiMsAnI bhAvanA che. mAnava sabhyatAnA sAMskRtika vAtAvaraNamAM eka ahiMsA ja madhura, sarasa, sukhamaya ane sanAtana che. ethI ja vizvanA dareka dharmomAM eka yA bIjA svarUpe ahiMsAnA gauravano svIkAra thayelo che. jainadharmamAM ahiMsAne viziSTa sthAna che. mAnavanI pratyeka sAdhanAmAM ahiMsAnuM eka evuM madhura saMgIta vahetuM rahe che ke je mAnavane AnaMdavibhora karI muke che. jainadharma ahiMsApradhAna dharma che, kAraNa ke ahiMsAnA AviSkArathI jIvanamAM satya, acaurya, brahmacarya tathA aparigrahanI bhAvanA utpanna thAya che. jIvananA pratyeka ucca AdarzanuM mULabhUta sAdhana ahiMsA che. AdhyAtmika sAdhanAnI AcAra-bhUmi ahiMsA che. ahiMsAnA AdhArane abhAve adhyAtmavAdano mahela pAnAnA mahela jevo sAbita thAya che je kSaNamAtramAM paLanA jhApaTAMmAtrathI paDI jAya. ahiMsA bhAvanAnI utpatti mananA viveka ane jIvananA vivekane AdhArita che. tethI ja rastA para cAlatA dIna-duHkhI, pIDAtAM prANIne Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA jotA ja manamAM karuNA, sahAnubhUtinI bhAvanA utpanna thAya che kAraNa ke pratyeka mAnavanA hRdayamAM kudaratI rIte ja dayA rahelI che. koI krUra manuSyanuM hRdaya tapAsavAmAM Ave to paNa tyAM dayA-karuNAno strota vaheto jaNAze. daSTAMtarUpe jo koI eka kasAI ke jeno mULadhaMdho-svabhAva hiMsAno che, te aneka jIvone mAre che, tyA kare che te paNa jo kyAMka emaja cAlyo jato hoya ane rastAmAM koI copaguM prANI gAya-kutarA-ghoDA jevuM duHkhI thatuM haze, taDapatuM haze, be prANIo jhaghaDatA haze, sabaLa nirbaLane herAna karatuMtrAsa ApatuM haze tyAre te krUra lekhAto kasAI pIDita, duHkhInI madada pahoMcaze ane nirbaLa-durbaLa prANIne bacAvavAno prayatna karaze kAraNa ke tenA hRdayamAM paNa kudaratI karuNA-dayA-ahiMsA vaselI che. Ama ahiMsA e to mAnavamAtra-prANImAtrane kudarata taraphathI maLelI anokhI-anupama bheTa che. ahiMsA - bhagavatI svarUpa : ahiMsAnuM sthAna IzvarathI ochuM nathI. bhagavAna mahAvIre ahiMsAne bhagavatI nAma ApyuM. kAraNa mAnava hRdayamAM jeTalI zraddhA bhagavAna pratye hoya che teTalI ja ahiMsA pratye hovI joIe. nizcaya svarUpe ahiMsA pUjAnI cIja che ane zraddhA tenuM kendra che. bhagavAna ApaNI ja aMdara birAjamAna che, tene bIje kyAMka zodhavAnI jarUra nathI. paraMtu bhagavAnanuM te svarUpa hiMsAnA kALA paDadAM pAchaLa chupAI gayeluM che. jo ahiMsAnI sthApanA dvArA tene dura karavAmAM Ave to bhagavAnanAM darzana svamAM ja saMbhavita bane che. A saMsAramAM pralobhano aneka che. vikAra-vAsanA, viSayAsaktithI kudarata prApta ahiMsA para hiMsA, vAsanA, pralobhanono paDado paDelo che. jo te viSaya-vAsanAne aMkuzita karavAmAM Ave to te paDado dura thatAM ahiMsA ApoApa AtmasAt thAya che. tene mATe manane aMkuzita karI sAdhanA karavI paDe, atimanas jagata tarapha Daga mAMDavA paDe jethI te ApoApa prApta thaze. ahiMsA AtmasAt karavA bAhya saMgharSanI jarUra nathI. jarUra che AMtarasaMgharSanI, viSayo-kaSAyone aMkuzita karavAnI. jo e zakya bane to Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA pachI jIvananA pratyeka rAha para ahiMsAno Adarza sthApita thaze. zrI araviMda ghoSe atimanas jagatanA saMbaMdhe atyaMta sUkSma vivecana karyuM che. teo yoganA baLe atimanasnI sAdhanA karI dharatI para eka evI pAvana ane svargamaya dharatInI kalpanA kare che jyAM duHkha, dInatA, yuddha, harIphAI, saMkIrNatA, sAMpradAyikatA nahIM hoya. temaNe spaSTa rIte jaNAvyuM che ke A dharatI para badhuM ja saMbhavita che, jo mAnava tenA manane niyaMtrita, aMkuzita karI zake to. 9 AcArya sAmantabhadre jaNAvyuM che ke AtmAnuM saMzodhana karanAra sAdhaka mATe ahiMsA parabrahma che. ahiMsA ja paramAtmA che ane ahiMsA ja paramezvara che. bhagavAna anaMta che, asIma che ane aparimita che. jo ahiMsA bhagavAna che to te paNa anaMta che, asIma che ane aparimita che. AthI tene zabdonI bhASAmAM bAMdhavI, varNavavI atikaThina, azakya che. zabdo tenI pAse durbaLa, kamajora che jyAre ahiMsA pote vyApaka cIja che. AthI ahiMsAne zabdArtha karavAnI kSamatA zabdomAM nathI. ahiMsAnI saMpUrNa paribhASA te pote potAnAmAM ja vahana kare che. ahiMsAnuM tattva atisUkSma che. AthI tenA vivecanamAM saMtulita draSTi keLavavI jarUrI che. tenA sthULa ane sUkSma baMne rUpo para ciMtana karavuM Avazyaka che. jainadharmamAM hiMsAnA eka nahIM, aneka nahIM, asaMkhya nahIM paraMtu anaMta bheda gaNAvyAM che. samudranA kinAre UbhA rahI samudranI lahero gaNavI asaMbhava che tevI rIte saMsAra paNa athAha samudra jema phelAyelo che. temAM eka cheDe UbhA rahI hiMsA viSe vicAra karatAM tene pUrNa svarUpe pAmI zakAze nahIM. mAnava mananA vicAronI laherone pote pAmI zake che kharo? tevuM ja hiMsAnA bhedanuM che. AtmA sAthe jyAre hiMsAnuM baMdhana thAya che tyAre AtmAmAM kaMpana utpanna thAya che, halacala mace che ane tenI sAthe krodha, mAna, mAyA, lobha, ahaMkAra jevA saMskAro jAgRta thAya che. jyAre AtmAnAM AvA saMskAro nAza pAmaze tyAre halacala, kaMpana aTakI jaze. mana, vANI ane zarIra sthira (kaMpana hIna) thatAM AtmA paNa sthira thaze paraMtu A sthiti hAla Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ahiMsAmImAMsA azakya che. mananA taraMgo sthira thavA muzkela che. tevI ja rIte hiMsAnA bhedo paNa gaNavA asaMbhava che. ahiMsA ane adhyAtmaH * ahiMsA eka AdhyAtmika Adarza che ane AdhyAtmika stara para ja enI upalabdhi saMbhavita che paraMtu vyaktinuM vartamAna jIvana adhyAtma ane bhautikatAnuM eka saMmizraNa che. jIvananA AdhyAtmika stara para ahiMsA saMbhavita che paraMtu bhautika stara para pUrNa ahiMsAnI kalpanA yogya nathI. ahiMsaka jIvananI saMbhAvanA bhautika starathI jema upara tarapha gati, adhyAtma tarapha gati thAya tema vikasita thAya che. vyakti jema jema bhautikatAthI uparane upara adhyAtma tarapha gati kare tema ahiMsaka jIvana pUrNatAnI dizAmAM gati-vRddhi kare che AthI jaina vicAraNAmAM ahiMsAnI dizAmAM AgaLa vadhavA keTalAMka staro nirdhArita karavAmAM AvyAM che. - hiMsA para vijaya prApta karavAM je paNa karavuM paDe te karavA tatpara rahevuM jarUrI che ane tyAMthI ja tapano, tapazcaryAno vikAsa thayelo che. kaSAyonuM zamana karyA vagara, iMdriyanigraha vagara, ahiMsA jIvanamAM pravezI nathI. parigrahanI lAlasA, rasendriya paranI Asakti, viSaya-vAsanA ja hiMsAne AmaMtre che. mamatA-moha-dveSane sthAne samatA, virakti, premanA aMza jAgRta thAya, tenuM sAmrAjaya sthApita thAya to ApoApa ahiMsAnuM pratiSThAna thAya. dehadhArI sAdhaka mATe pUrNatayA ahiMsAno Adarza upalabdha nathI. paraMtu e dizAmAM jo kramazaH AgaLa vadhatAM rahIe to koIka kSaNe jIvananI pUrNatA sAthe ahiMsAno Adarza paNa pAmI zakIe, aMzataH paNa ahiMsAnA Adarzane sAkAra karI zakIe. jainadharmanI pAribhASika zabdAvalImAM pAdopagamana saMthAro evaM caudamA ayogI kevalI guNasthAnanI avasthA evI che jyAM pUrNa ahiMsAno Adarza sAkAra thaI zake. mAnavI prakRtithI dayAvAna, karuNArasika che. enAmAM nisargadatta karuNAno stotra vaheto rahe che. liyo TolsaraoNya ekavAra katalakhAnuM jovA gayAM ane temaNe katalakhAnAnuM je varNana karyuM che te eTaluM bhayaMkara, Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 ahiMsAmImAMsA kamakamATIbharyuM che ke puruM vAMcavuM paNa zakya na bane. prANIonI hatyAnI prakriyA daramyAna prANIone je kaSTa, pIDA, yAtanAo bhogavavI paDe che te eTalI savizeSa che ke najara paNa AMdhaLI thaI jAya. sabhAna mAnavI bebhAna banI-katalakhAnAnI je pravRttio calAve, hiMsAnuM sAmrAjaya sthApe che tyAre vizeSa Azcarya to e ja thAya ke manuSya to prakRtithI-nisargadatta karuNArasika, dayAmayI che to pachI te A bhAvathI uparavaTa thaI, mAnavamAMthI dAnava banI, potAnI saMbhAvanAne kacaDI-macaDIne, dAbI-dubIne durbhAvanA utpanna karI je katalakhAnAnI pravRtti cAlu rAkhe che te pIDAjanaka, Azcaryajanaka bhAse che. enA parathI eTaluM tAraNa tAravI zakAya ke dayA-karuNA-ahiMsAnI bhAvanA mAnavamAM prakRtidatta che jyAre hiMsAnI bhAvanAne mAnave pote potAnI lAgaNIone kacaDIne, dabAvIne ubhI karavI paDe che, keLavavI paDe che. IT has to be induced and cultivated. saMvedanone kuMThita karyA vinA hiMsA AcarI zakAtI nathI. mAnava-mAnava ke dAnava? Aje mAnavajAta samakSa moTo prazna che tenA astitvano. teNe janma mAnava tarIke dhAraNa karyo che to have teNe mAnava rahevuM che ke dAnava banavuM che? prazna jarA vicitra-aTapaTo bhAse... lAge ke mAnava mAnava to che ja to pachI dAnava banavAno prazna ja kyAMthI upasthita thaze ? ahIM mAnava ane dAnavano bheda jAti, zarIrathI nahIM paraMtu AMtarikavRttiothI che, tenAthI AcaravAmAM AvatI kriyAo dvArA samajavAno che. hiMsAnI bhAvanA- rAkSasI bhAvanA che. bAhya daSTie manuSya dekhAto mAnava dAnava-rAkSasa banI zake tenI AMtarika bhAvanAne kAraNe. mAnavatA eka pavitra-pAvana cIja che. manuSyathI zreSTha A duniyAmAM koI nathI e to nirvivAda hakIkata che. kAraNa zAstramAM paNa jaNAvyuM che ke 'sevegoDativyo mAnavo janma' arthAt devatAo karatAM paNa mAnava janma UMco che. adhika che. samasta sRSTinuM kendrabiMdu mAnava che. A mAnave kyAreka dAnavI kArya karyuM che. hiMsA-pazuvadha-pazubaline dharmanuM svarUpa Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ahiMsAmImAMsA ApavAmAM AvyuM che. adharmane dharmanA vAghA paherAvIne tenuM prAdhAnya sthApita karavAmAM AvyuM che. manuSyano kudaratI dharma ahiMsA hovA chatAM keTalIyevAra balidAna nimitte, yajJa nimitte, zikAra nimitte, mAMsAhAra nimitte jIvahiMsA thAya che. AvA kukarma dvArlR bhagavAnanI, mAtAjInI prIti-kRpA meLavavAno je ThAlo, vyartha prayAsa che te ja mAnavanuM dAnavI-rAkSasI svarUpa che. bhagavAna, devImAtA jagatanA tamAma prANIonA mAtA-pitA, jIvanadAtA che. temano bhAva jagatanA samasta prANIo (mAnava-pazu-pakSI vagere) pratye samAnaekasarakho putravat hoya che te AvA krura, hiMsaka, tuccha kAryane mAnya rAkhI, saMtuSTa thaI yajJa-yAjJAdi karanAranI icchApUrti karI zake kharA ? keTalAka ajJAna, abudha mAnava potAno lADakavAyo dIkaro mAMdo paDe tyAre mAnatA rAkhe ke, 'he mAtA' jagadaMbA mAro putra sAjo naravo, hemakhema thaI jaze to eka bakaro caDhAvIza vagere...' ane AyuSyanI prabaLatA ke puNyodayane kAraNe dIkaro sAjo thAya to bakarAno krUratApUrvaka vadha karI tenuM balidAna jagadaMbA-mAtAne caDhAve to A bAghAno artha zo ? ATalo ja ne... mAtA pAse beTA mAMge, kara bakare kA sATA / apanA pUtA khilAvana cAhe pUta dUje kA kATA // bakarA badale beTo... bIjAnA beTAM (bakarInuM baccuM)ne kApI potAno putra hemakhema rAkhavo, A kevuM haLAhaLa anyAyI, kukarma kahevAya ? A ja che mAnavanuM rAkSasI-dAnavI svarUpa. mAnavanA manamAM rAma ane rAvaNanI vRttio paDelI che je mAnavane mAnava banAve, jenI mAnavatA maheke jyAM moha, mAyA, lobha, ahaMkAra, svArtha jevI kSudra-tuccha bhAvanAne sthAne virakti, kSamA, niHsvArthabhAva, saujanya, sahAnubhUti vase che te rAmanuM pratika che. tethI UlaTuM je manamAM moha, mAyA, lobha, svArtha, krodha, ahaMkAra hoya che. jyAM ghRNA, kruratA, asahiSNutA vyApelI che te rAvaNanuM pratika che. eka dhArA-rAmadhArA je pavitra, nirmaLa, AkarSaka che ane bIjI dhArA-rAvaNadhArA je malina, kutsita ane bIbhatsa che. have to mAnave pote ja saMkalpa karavAno che rAma ke Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 ahiMsAmImAMsA rAvaNano? ahiMsAnI amRtagaMgAno pAvana strota potAnAmAM ja che. te jaina dharmanI AgavI zodha che. ane te pAvanadhArA-ahiMsA ane satyanI gaMgA ApaNI nasa nasamAM pravAhita che. mAnave potAnAmAM vahetI gaMgAnI zaktine jAgRta karI temAM pavitra snAna karavAnuM che jethI mAnavajIvana sArthaka thAya. jIvanane pavitra karavA mATe ahiMsA eka jIvana gaMgA che jemAM avagAhana karyA pachI mAnavatAno saMpUrNa vikAsa thAya che. AjanA mAnavanAM suMdara dekhAtAM caherA para je daMbha, DoLa, svArtha, zoSaNa vagere rUpI je mahoruM, nakAba che te A gaMgAnA snAna pachI ApoApa tUTe che, phATe che ane mAnava yathArtha rUpe mAnava banI saMsAra sAgara pAra karI zake che. jaina paraMparAmAM ahiMsAno arthavistAra : saMbhavataH vizvasAhityamAM upalabdha prAcInatama jainagraMtha AcArAMga evo che jemAM ahiMsAne sarvAdhika arthavistAra sAthe varNavavAmAM AvI che. temAM pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane trasa prANIrUpa SajIvanikAyanI hiMsAno niSedha pharamAvavAmAM Avyo che. teno prathama adhyAya zastraparijJA che. te tenA nAmane anurUpa hiMsAnA kAraNa ane sAdhanono viveka karAve che. hiMsA-ahiMsAnA viveka saMbaMdhita SajIvanikAyanI avadhAraNA AcArAMganI potAnI vizeSatA che je paravartI saMpUrNa jaina sAhityamAM svIkRta rahI che. AcArAMgamAM mAtra ahiMsAnI avadhAraNAno artha vistAra ja nathI paraMtu tene vizeSarUpe UMDo ane manovaijJAnika banAvavAno prayatna karavAmAM Avyo che. AcArAMgamAM dharmanI be mukhyavyAkhyAo maLI Ave che. (1) semiyA dhane Ardi paNa- 13, Aryajanoe samabhAvane dharma kahyo che. (2) sarve mUyA sarve navA sarve sattA na tannA e sa dhamme suddhe, niie sAsae samicca loyaM kheyammehiM paveie- 1/41 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ahiMsAmImAMsA koIpaNa prANI, jIva ane sattvanI hiMsA na karo te ja zuddha, nitya ane zAzvatadharma che. jeno upadeza samasta lokanI pIDA jANIne karavAmAM Avyo che. A baMne vyAkhyAo bhinna dRSTikoNa para AdhArita che. samabhAvarUpe dharmanI paribhASA samAja nirapekSa vyaktigata dharmanI paribhASA che. kAraNa samabhAva saiddhAMtika ane manovaijJAnika dRSTie potAnA sva svabhAvano paricAyaka che. ahiMsA eka vyavahArika ane samAja sApekSa dharma che. kAraNa ke lokonI, samAjanI pIDAnA nivAraNArthe che. ahiMsA samabhAvanI sAdhanAnI bAhya abhivyakti che. samabhAva ahiMsAno sAra tattva che, ahiMsAnI AdhArabhUmi che. ahiMsAne Ahat pravaccanano sAra ane zuddha evaM zAzvata dharmarUpe darzAvI che. AyAro, pa101mAM kahyuM che, jene tuM mAravA icche che, te tuM ja che. jenA para tuM zAsana karavA icche che, te tuM ja che. jene tuM dAsa banAvavA icche che, te tuM ja che.....vagere.. potAnI hiMsA koI icchatuM nathI. jo koI AtmA mArAthI bhinna nathI to huM kone mArIza? astitvanI bhUmikA para A abhedAnubhUti che, A ja che ahiMsA. AtmA ja hiMsA che ane AtmA ja ahiMsA che. AtmA- AtmAnI vacce abhedAnubhUti che, te ahiMsA che. bhagavAna mahAvIre potAnA upadeza dvArA samajAvyuM ke samasta vizvamAM pravartamAna dareka AtmAmAM samAna cetanA che. dareka AtmA samAnarUpe sukha meLavavA jhaMkhe che. mATe sRSTinA pratyeka prANIne nijAtmA-potAnA AtmA jema samajavomAnavo joIe. je kAryathI, vAtathI, vartanathI potAne duHkha, hAni ke glAni thAya che te kArya ke vartana anya tarapha paNa na thAya. jayAre svaAtmA ane paraAtmA vaccenuM aMtara nAza pAmaze tyAre ahiMsAnI sAdhanA saphaLa thaze, sArthaka thaze. nahIMtara ahiMsA zabda mAtra daMbha-ADaMbara, bAhya mahoruM Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA 15 banI raheze. vyaktitvanI bhinnatA hovA chatAM baMnnenAM eka dharma samAna che, te che duHkhanI apriyatA, A rahyuM tenuM udAharaNa. jUnA jamAnAmAM paMcAyata samAjanI prabhAvI saMsthA hatI. paMcano phesalo nyAyAdhIzanuM kAma karato. be bhAIo vacce milakatanA mudde jhaghaDo thayo. mAmalo nyAya mATe paMca pAse gayo. moTAbhAIne AropI TheravavAmAM Avyo. paraMtu moTobhAI pote Aropa svIkAravA taiyAra na hato. paMcano nyAya dharmanyAya-sarvamAnya gaNAya. te samayanI praNAlI mujaba tavo garama karIne nirNaya karavAnuM nakkI thayuM. garama tavo AropInA hAtha para mUkavAmAM Ave. jo teno hAtha baLe nahi to te AropathI mukta ane hAtha baLe to Aropa sAco. na nizcita divase tavo garama karavAmAM Avyo. paMcamAMnA eke sANasIthI tavo pakaDIne AropInA hAtha para mukavA mAMDyo ke tarata AropIe hAtha kheMcI lIdho. paMce tema na karavA samajAvyo ane na mAne to pote AropI che tema nakkI thaze tevo nirNaya jAhera karyo, tyAre moTAbhAIe khuba svasthatAthI kahyuM, 'paMcamahAzaya ! paMcano hAtha te mAro hAtha. paMcanI sANasI te mArI sANasI. paMcamahAzaya Apa gunegAra nathI. Apa nirdoSa-sAcA cho. Apa A tavo hAthathI upADIne Apo. mAro hAtha Ane levA taiyAra che.' A samAnatAnA sUtre paMcanA nirNayano mArga badalI nAMkhyo. paMca cupacApa potAnA Asane besI gayuM. ahIMyA sva-AtmA ane para-AtmA vaccenuM aMtara nAza pAmyuM ane utpanna thayuM samAnatAnuM sUtra. mahAvIranA A samAnatAnA sUtre ja hajAro-hajAro- mANasone jAgRta karyA. tethI ja temaNe kahyuM, "ahiMsAno saMdeza sarvajIva hiya che' AthI Ane sarvatra pahoMcADo. ahiMsA ane AtmA H bhagavAna mahAvIre kahyuM che- ahiMsAnI kasoTI che vyakti pote. jIvana jIvavA mATeno je adhikAra pote bhogave che te bIjAne paNa tevo, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ahiMsAmImAMsA teTalo ane temaja Apo. jo te potA jevo adhikAra bIjAne na ApI zake to tene jIvavAno adhikAra kevo? - adharmI, viSayAsakta mAnavI vicAre, "merI taso to vistarSe gaura kUlaze to so TIvale pai' Avo vahevAravartana mAnavane ahiMsAdharmathI dura khaseDI jAya che. koIekavAra gautame bhagavAna mahAvIrane puchyuM, "prabhu ! tame hiMsA kema choDI dIdhI ane ahiMsAno patha grahaNa karyo ? aneka kaSTa, Apatti, pIDAyukta mArga para cAlavAnuM pasaMda kema karyuM ?' tyAre bhagavAne pratyuttara Apyo, "gautama ! dareka prANImAtrane manamAM potAnA jIvana pratye Adara ane AkAMkSA hoya che. dareka potAnI sAnukULatAo-sagavaDo mATe prayatnazIla rahe che. dareke potAnA astitvane TakAvI rAkhavA saMgharSa karavo paDe che. AthI jevo huM chuM tevA ja badhA prANIo che mAnI meM hiMsAno tyAga karyo. ane anyane kaSTa ApavAnuM choDI dIdhuM. pote jo duHkhI thavAnuM, herAna thavAnuM pasaMda kare to ja anyane karI zakAya. dareka jIva sukhI thavA icche che ane duHkhathI dura bhAge che AthI meM ahiMsAne parama dharma mAnI teno svIkAra karyo ane tene sArvabhaumika dharma tarIke apanAvyo." A rIte ahiMsAnI sAcI kasoTI potAno AtmA che. dharma ane adharma, pApa ane puNya e badhuM ja potAnA AtmA saMbaMdhita bhinna bhinna bAjuo che. kyAreka evuM paNa bane ke jene ApaNe dharma mAnIe tene bIjA adharma mAne ane bIjA jene dharma mAne tene ApaNe adharma mAnIe. jene ApaNe puNya kahIe tene bIjA pApa kahe ane jene ApaNe pApa kahIe tene bIjA puNya kahe. paraMtu A puNya-pApa, dharma-adharma, sArA-kharAbanI sAcI kasoTI potAno AtmA che. vizvamAM keTakeTalAye samAja che, dharma che, samasyA che, prazno che, saMbaMdho che. A badhA saMbaMdhonI surakSA ane badhA praznonuM yogya samAdhAna meLavavAnuM parama sUtra potAnI anubhUti che. ApaNI icchA viruddhanuM kArya thatuM joI ApaNe vidroha karavA mAMDIe ane tene Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA ApaNe adharma-pApa kahIe. je anyanI lAgaNIne Thesa pahoMcADe, du:khI kare te adharmI-pApI che. 17 ahiMsA naitika dharma che. te bAhyaraMgI nahIM paraMtu aMtaraMgI che. kyAre paNa bIjAne pIDavuM, satAvavuM, mAravuM, zoSaNa karavuM, adhikAro chInavavA e dharma nathI. dharma paNa pApa-puNyanI paribhASA mujaba badalAto rahe che. upara kahyuM tema ekano dharma bIjAno adharma hoI zake. eka musalamAna puruSa hiMdu strInA apaharaNane potAno dharma samaje che. eka hiMdupuruSa musalamAna strInA apaharaNane potAnA dharma samaje chezuM baMnneno A dharma kahevAze ? ApaNI strInA apaharaNa prasaMge ApaNane duHkha thAya to bIjI strInA apaharaNa prasaMge te duHkha bIjAne na thAya ? AthI ja mahAvIre kahyuM che 'mana va manuSyALAM ArAM vadhamokSayoH' duHkha ke sukhanuM kAraNa mAnavanuM potAnuM mana che. ApaNe bahAranA nimittomAM duHkhanI ke sukhanI kalpanA karIne te nimittonI pAchaLa doDyAM karIe chIe. ane pariNAme asvasthatA anubhavIe chIe. AjanA bhautika sAmagrIyukta jIvanamAM sukha-duHkhanI mAnyatA paNa badalAI gaI che. je anya pAse che ane potAnI pAse nathI te du:kha. je bIjA pAse nathI ane potA pAse che te sukha. AvI viSama vyAkhyA vyApaka thaI cUkI che. A parathI eTaluM ja kahI zakAya ke sukha ke duHkha bahAranA nimitto para avalaMbatuM nathI paraMtu ke ApaNA aMtara upara avalaMbe che. sukhane meLavavA mATe ke duHkhane choDavA mATe bahAranAM nimittonI pAchaLa doDyA karavA karatAM vizeSa lakSya ApaNA aMtara tarapha ApavuM te vizeSa ucitta che. 'ajjhatthaM savvao savva, dissa pANe piyAyae / na haNe pANiNo pANe, bhayaverAo uvarae // uttarA a.6 gA.6 = badhI bAjuothI AvI paDanArAM badhAM sukha-duHkhonuM mULa ApaNA aMtaramAM che ema jANIne, ane prANImAtrane eka potAno jIva vahAlAmAM vahAlo che ema samajIne, jeo bhaya ane dveSanA doSothI nivRtta thayelAM Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ahiMsAmImAMsA che teo, koIpaNa prANInA prANane haNatAM nathI. Ama dharma eTale te kriyA je ApaNA ucca jIvananuM nirmANa kare. Ama sarva AtmAo sAthe potAno vAstavika abhedabhAva anubhavavAnI vRtti athavA mane jevAM sukha duHkha thAya che evAM ja te tamAma jIvone thAya che ema samajI koIpaNa prANIne na dubhAvavAnI vRtti athavA AtmAmAM rahelA rAga, dveSa, kAma, krodha, lobha, mada, moha vagere durbhAvone nigrahamAM lAvavAnI vRtti e ahiMsAnuM lakSaNa che. eTale jeTale aMze upara jaNAvelI koI game te eka vRtti keLavAya, thoDI paNa keLavAya teTale teTale aMze AtmAmAM ahiMsAno guNa pragaTa thAya. Ama bhagavAna mahAvIre uttarAdhyayanamAM kahyuM che. samayA savvabhUesu, sattu-mittesu vA jage / pANAivAya viraI, jAvajjIvAe dukkaraM // | uttarA. A. 19. gA-25) arthAt duniyAmAM tamAma prANIo tarapha-pachI bhale koI zatru hoya athavA mitra hoya-samabhAve vartavuM tenuM nAma ahiMsA che. evI ahiMsAmAM arthAt samatAbhAvamAM rahIne tamAma prANIone pIDA karavAnI pravRttino tyAga-nAnI moTI tamAma prakAranI hiMsAno tyAga aMdagIparyata TakAvavonabhAvavo duSkara che. hiMsAnA prakAra : bhagavAna mahAvIre ahiMsAne samajavA mATe keTalAMka staro nirdhArita karelAM che. te staro tenI vastu sthiti para AdhArita hoya che. temaNe hiMsAne cAra vibhAgomAM vibhakta karI che. (1) saMkalpI (2) AraMbhI (3) udhogI (4) virodhI. jANIbujhIne koI khAsa saMkalpa-nirdhAra sAthe, IrAdA sAthe je hiMsA AcaravAmAM Ave che te saMkalpI hiMsA che. saMkalpI hiMsA AkramaNAtmaka hiMsA che. pratyeka mAnavI mATe te parihArya che. daDhasaMkalpazakti vaDe te aMkuzita karI zakAya che. saMkalpI hiMsA vairavRtti-dveSa IrSAnuM pariNAma che Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA 19 jenuM pariNAma haMmeza nakArAtmaka hoya che kAraNa te anyane trAsa ApavA, pIDA karavA, taDapAvavA ja, AcaravAmAM AvatI hoya che. AraMbhI hiMsA AjivakAtmaka hiMsA che. khAna-pAna, raheNIkaraNI, ghara-gRhasthI, saMsAranA vyavahAro calAvavA mATe je hiMsA AcaravAmAM Ave che te AraMbhI hiMsA che. je mAnava bhautika sAdhanonA sarjana, saMrakSaNa dvArA potAnuM jIvana calAve che te A ahiMsAno tyAga karavA, choDavA asamartha che. jIvanavyavahAramAM ghara calAvavA aneka prakAranI hiMsA nizcita che. paraMtu AvA rojiMdA vyavahAramAM paNa dareka jIve sAvadhAnI rAkhavI joIe ke jethI ochAmAM ochI hiMsA thAya, hiMsAne nivArI zakAya. kuTuMbanA bharaNapoSaNa arthe, dhaMdhA-vyavasAya mATe, khetIvADI, vepAraudyoga mATe je hiMsA AcaravAmAM Ave che te udyogI hiMsA che. jIvanamAM dareka jIvane karma karavuM ja paDe che te sAdhu hoya ke gRhastha hoya. mAnava hoya ke prANI hoya. "te di Rzcita, kSaNapa nAtu tikarma' arthAt koIpaNa vyakti kSaNa mATe paNa karma, kArya vinA rahI zakatuM nathI. akarmaNya, ALasu, pramAdI banI pravRttimAMthI mukti meLavI zakAtI nathI. mAnava mana ja pravRttionuM mULa stotra che. sAMsArika-gRhasthAzramI jIvoe potAnA jIvananirvAha mATe udyogI hiMsA AcaravI paDe che. AmAM paNa pratyeka jIva sAvadhAnI rAkhI vivekapUrvaka, nyAya-nItipUrvaka kArya karI hiMsAne nivArI zake che. zatrunA AkramaNa samaye dezane, nagarane, parivArane, kuTuMbane ke potAnI jAtane bacAvavA mATe, anyAyano pratikAra karavA mATe, AjhAdInI surakSA ane rASTranI zAMti mATe je yuddha karavAmAM Ave che te virodhI hiMsA che. te pratyAkramaNa hiMsA arthAt AkramaNano vaLato javAba. surakSA-bacAva rIte je hiMsA AcaravAmAM Ave che te virodhI hiMsA che. bhautika saMsthAno para potAnuM astitva rAkhavA jeo icche che teo A hiMsA choDavA asamartha che. A cAra prakAranI hiMsAmAMnA prathama stara para je hiMsA Asakti, , Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 . ahiMsAmImAMsA pralobhana, tRSNA, lAlasAthI vazIbhUta thaI karavAmAM AvatI anAvazyaka AkramaNAtmaka hiMsAno jo tyAga karI zakAya to zreSTha che. jo samasta samAja dvArA A ahiMsAno tyAga karavAmAM Ave to duniyAmAM pravartatI moTAbhAganI samasyAno ukela ApoApa AvI jAya. jaina dharmAtmAoe A saMkalpI hiMsAno tyAga karavA para khuba bhAra mukyo che. jo baLavAna durbaLane mAravAno-patAvI devAno saMkalpa kare, niraparAdhInI hiMsA kare, koInuM dhana lUMTI levA AkramaNa kare, lobha-lAlaca ke dveSa bhAvathI prerAIne koI para atyAcAra-julama kare, sAmrAjyanA vikAsArthe koI para AkramaNa kare, Arthika lobhathI lUMTa calAve, majura-karmacArI varganuM zoSaNa kare vagere vagere... saMkalpI hiMsAnA udAharaNo che je thoDI sUjha-samaja ane zAstrajJAnathI aTakAvI, niyaMtrita karI zakAya che ane tema thatAM samAjanuM hiMsaka svarUpa badalAI sarvatra maitrIbhAva-sukha-zAMtinuM sAmrAjaya pravartavA mAMDe che. jIvana nirvAha mATe vyaktie AraMbha-samAraMbha karavA paDe che. jIvana-nirvAha mATe kAma-dhaMdhA karavA paDe che. Ama jIvana-nirvAha mATe je hiMsA AcaravAmAM Ave che tene ekIsAthe choDI devI, tyAga karavo azakya che. kramazaH temAMthI AMzika mukti meLavI zakAya che. kuTuMba parivAranA bharaNapoSaNa mATe, jIvananirvAha mATe khetI, vepAra-vANijya-udyoga jevI Avazyaka kriyAo karavI anivArya che. udarapUrti mATe AcaravAmAM AvatI hiMsA ahiMsAnI jAgRti sAthe ghaTADI zakAya che. vepAra-dhaMdhAmAM nIti, pramANikatA, satya jevA niyamo yogya rIte pALavAmAM Ave to A kSetre thatI hiMsAne aMkuzita karI zakAya che. jo manamAM saMkalpa zuddhi pratye jAgRtti hoya to avazyapaNe hiMsA kramaza: ghaTe che. virodhI hiMsA saMpUrNapaNe TALI zakAtI nathI. potAnuM, kuTuMbanuM, dezanuM, rASTranuM rakSaNa karavuM e dareka vyaktinI prAthamika pharaja che. nirdayazatrunA AkramaNa samaye potAno bacAva karavo, rakSaNa karavuM pharaja rUpe che. AthI A virodhI hiMsAne saMpUrNapaNe TALI zakAtI nathI. svabacAva arthe hiMsA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA 21 AcaravAmAM Ave tyAre manamAM kaSAya, dveSa, veravRtti utpanna na thAya tenI kALajI rAkhI, sAvaceta rahI vartavAmAM Ave te icchanIya che. svarakSaNa samaye je hiMsA AcaravI paDe, katala karavI paDe, maravuM ke mAravuM paDe tyAre jo mukhya lakSa rakSA-bacavAnuM che, naitika pharajanA bhAgarUpe che mATe te anicchanIya ke vajarya nathI. virodhI hiMsAnA uttama udAharaNa che maryAdA puruSottama rAma ane zrIkRSNa. anyAyano pratikAra jayAre ahiMsAthI zakya na hoya tyAre virodhI hiMsAno Azraya anivArya thaI rahe che. sAmAnya jIvanamAM anyAyano pratikAra Avazyaka manAyo che. ' rAvaNa sItAnuM apaharaNa karI laI gayo. jyAre zrIrAmane A vAtanI jANa thaI tyAre rAvaNa khuba AgaLa nIkaLI gayo hato. sItA rAvaNanA sakaMjAmAM phasAyelI hatI. eka tarapha sItAnA rakSaNanA naitika javAbadArI hatI to bIjI tarapha rAvaNa sAthe yuddha karI saMhAra dvArA hiMsA AcaravAnI hatI. rAma to maryAdApuruSottama. temaNe rAvaNane ghaNo samajAvyo sItAne pAchI ApavA. teNe ene samajAvyuM ke potAne nathI joItI rAvaNanI samRddhi, sonAnI laMkA ke bIjuM koI. tene joIe chIe enI sItA pAchI. te icche che sItAnI mukti. tene rAvaNa sAthe laDAImAM koI rasa nathI, AnaMda nathI. nathI ene rAvaNa sAthe Sa-bhAva ke vairavRtti. teNe rAvaNane samajAvyuM ke rAvaNa pote rAjA che, siMhAsanArUDha che to pote ja anAcAra, atyAcAra karaze to prajAne nyAya kyAMthI maLI zakaze? teNe satya-nItinuM AcaraNa karavuM joIe. paraMtu rAvaNa dvArA tenI ekapaNa sAMbhaLavAmAM AvI nahIM. te anyAyI, atyAcArI, aparAdhIne daMDavA, padArthapATha bhaNAvavA rAma dhanuSa laI rAvaNa sAme gayA. laDAI thaI, saMhAra thayo. rAvaNa haNAyo. sItA pAchI maLI. ahIMyA virodhI hiMsA anivArya hatI, pharajanA bhAgarUpe, rakSaNanA bhAgarUpe. rAmanA manamAM rAvaNa pratye na hato teSabhAva ke na hato. vairabhAva. itihAsamAM AvuM ja bIjuM udAharaNa che zrIkRSNa-arjunanuM. pAMDavo ane duryodhana vacce je yuddha thayuM te kRSNanI preraNAthI. zrIkRSNa yuddhane TALavA, Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ahiMsAmImAMsA khALavA aneka prayatno karyA. svayaM dUta banI gayA duryodhananI sabhAmAM ene samajAvavA ene manAvavA aneka prayatno karyA. nIti, nyAya, satyano rAha samajAvyo ane te rAhe pAMDavone mAtra pAMca ja gAmaDAMo ApavA mATe vinaMtI karI. paraMtu evuM kAMI banI zakyuM nahIM. kRSNa yuddha mATe pAMDavone samajAvyAM, arjunane samajAyo. svayaM kRSNane ja yuddha mATe majabUra thavuM paDyuM. chatAM arjune bhAIo sAthe, kuTuMbIjano, gurujano sAthe yuddha karavAnuM munAsiba na mAnyuM ane zastro-hathiyAro pheMkI dIdhA tyAre zrIkRSNa arjunane brahmajJAna ApyuM ane arjuna yuddha mATe taiyAra thayo. satya, nyAya, nItino vijaya thayo. ahIMyA paNa virodhI hiMsA hatI pharajanA bhAgarUpe. AvA anekAneka udAharaNo che bhAratIya saMskRtinA itihAsamAM. ahIM spaSTa vAta ema che ke ahiMsAnI sAdhanA paristhiti, samAja, vyakti ane vivekanuM saMtulita svarUpa che. jo temAM kyAMya pArasparika saMtulana nahIM rahe to ahiMsAnI sAdhanA bagaDI jaze. Ama, virodhI hiMsA sarvatra TALavI saMbhavita nathI. ahiMsA eTale zuM kAyaratA? keTalAka lokone mana ahiMsA paMgu, pAMgaLI bhAse che. teo mAne che ke ahiMsA kAyarano dharma che. je loko kAyara che, nirbaLa che, sAmano karavAne samartha nathI teo ahiMsAno acaLo oDhI, "ahiMsA paramo dharma" ne DhAla svarUpa rAkhI potAnI azakti chupAve che. ahiMsAnA mahorAe ja janatAne nirbaLa karI mukI ane te parAdhInatAnA baMdhanamAM jakaDAI gaI. paraMtu A vAta ema nathI. satya to e che ke jainadharmanI ahiMsAno pUrNarUpe pracAra na thavAne kAraNe janatA nirbaLa, nirdhana banI ane parAdhInatAgulAmInA baMdhanamAM jakaDAI. mAtra vicAro ja ke... jo samasta saMsAra jaina dharmanI ahiMsAnuM pAlana kare to sarvatra maitrIbharyuM vAtAvaraNa sarjAya, baMdhutvanI bhAvanA vikase ane satyuganI sthApanA thAya. kAraNa ahiMsA e to zAMtisudhAnI saritA che. mATe bhAratanI parAdhInatAnuM kAraNa ahiMsA nathI. paraMtu e che sattAnI lolupatA, viSayonI paravazatA ane AMtarika klaha. ApaNo itihAsa paNa e ja vAtane samarthana Ape che ke ApaNAM rAjAomAM AMtarika Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 ahiMsAmImAMsA kalaha, pramAda-viSaya pratye AkarSaNa jevA kAraNothI aMgrejo phAvI gayA. gAMdhIjIe e ja ahiMsaka mArga dvArA dezane aMgrejonI gulAmImAMthI mukta karyo tyAre baMdhanakartA koNa... hiMsAnuM kaSAyanuM sAmrAjaya ke ahiMsA ? koI kahe che- ghAtaka prANIone daMDa anivArya che. to zuM e hiMsA nathI ? jainadharma paNa aparAdhIne daMDa mAnya kare ja che. aparAdhIne daMDa ApavAthI ahiMsAnuM sAmrAjya sthapAya che kAraNa... eka aparAdhIne ucita daMDa maLatAM aneka aparAdhIo thatAM aTake che... aparAdha karavAnI vRtti, sAhasa ghaTe che ane hiMsA aTake che. koI evuM mAne ke jIvana saMgharSa athavA anyAya sAme laDavAnI tAkAta mAtra hiMsAmAM ja che to A mAnyatA bhamra bharelI che. pravRttipradhAna ahiMsA dvArA siddha thayuM che ke ahiMsA dvArA asahayoga karI zakAya che paraMtu te vivekapUrvaka, samajapUrvakano haze. tyAM Agraha haze paNa haThAgraha nahIM hoya, paraMtu te haze satyAgraha. ahiMsA dvArA saMgharSano sAmano hathiyAra, topa ke zastrothI nahIM paraMtu prema, sadbhAva ane sadvartana dvArA thaze je virodhI-sAmenI vyaktinA dila-dimAga baMnne para asara karaze. prema dvArA maitrIbhAva, keLavAze, je eka sampravRtti rUpe sthApita thaze. samAja sevA ke samAjanA nirmANa mATe ahiMsA ucca Adarza che. jIvana ane samAja pratyenI pratyeka pravRttimAM ahiMsaka dRSTikoNa sarvathA AvakArya, icchanIya che. ahiMsA-vIrono dharma : - - Ama ahiMsAe kAyaratA nathI paNa vIrono dharma che. AjathI I.sa. 2600 varSa pUrve jyAre brAhmaNonuM varcasva hatuM, jAtivAdano nazo vyApI cUkyo hato, aMdha vizvAsa, taMtra-maMtra, hiMsaka tattvo, yajJa-yAjJAdi kriyAo vaDe mAnava samAja kaluSita thaI trAhimAm pokArI UThyo hato, gulAmI-dAsatvanI prathA dvArA mAnavanuM mahattama zoSaNa karavAmAM AvatuM, mAnava samAjanI pragati rUMdhAI rahI hatI teve samaye zramaNa paraMparA astitvamAM AvI. bhagavAna mahAvIra ane buddha ahiMsaka krAMti ANI navasarjana karyuM. temaNe potAnA vicArone raju karavA, samAjamAM krAMti ANavA rAjyano, kAyadAno, senAno, yuddhano, vigrahano Azaro lIdho nahIM. temaNe Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ahiMsAmImAMsA prathama potAnI jAtane tapAsI-cakAsI. potAnA siddhAMtone jIvanamAM apanAvyAM ane pachI pote gAme-gAma, zerIe- zerI, maholle-mahollo ane ghare-ghare pharyA. janatAne potAnI vAta, ahiMsAnI vAta samajAvI. teonA vicAramAM, vartanamAM parivartana ANyuM. potAnA ziSyone taiyAra karI, temanA dvArA zAMtinI mizAla pakaDAvI ane te satya ane ahiMsAnI mazAla dvArA pragatinuM mApadaMDa nizcita karyuM. gautama buddha ane bhagavAna mahAvIra zuM kAyara hatAM ? na hatAM mahAvIra ane gautama kAyara ke na hatI temanI ahiMsA kAyara. kAyara to e che je hiMsAnuM bahAnuM batAvI potAnA prANonI rakSA karavA icche che koIne mArI nAkhavA, ghAta karavo, hiMsA karavI e bahAdurInuM kAma che tevuM kayuM zAstra, kyA dharmAtmA kahe che ? koIne mArI nAkhavAmAM koI bahAdurI nathI. bahAdurI che pote jAte marI javAmAM, balidAna ApavAmAM. prANImAtra sukha icche che, jIvana icche che. marI javA koNa taiyAra che? maravA mATe koI taiyAra nathI. vRddha, bImAra, azaktomAM paNa pratipaLa jIvananI AzAnuM siMcana thatuM rahetuM hoya che. chellI kSaNo gaNato vRddha ke bImAra vyakti paNa icche ke evI koI davA maLI jAya, jAduI camatkAra thAya ke jIvI javAya, bacI javAya ane thoDA vadhu divasa jIvI zakAya. Avo che jIvanano moha. tyAre ahiMsAnA pracAraka pote svayaMnu balidAna kare, zahIda thaI jAya ene zuM kAyaratA-pAMgaLApaNuM kahevAya? ahiMsA to vIrono dharma che. AnuM udAharaNa che Adhunika yuganA mahAtmA gAMdhIjI. A ja mahAtmA gAMdhIe bhAratadezane aMgrejonI gulAmImAMthI mukta karavA mATe, AjhAdI mATe sadIothI cAlyo Avato, pAraMpArika yuddhano, laDAIno mArga na apanAvyo. e mArga hiMsaka hato. temaNe apanAvyo ahiMsAno mArga. ane ahiMsAnA mAdhyama vaDe ja temaNe aMgrejone bhAratamAMthI hAMkI kADhyA, bhAratane gulAmI mAMthI mukta karI AjhAdI apAvI. A mATe temaNe upavAsa karyo, satyAgraha karyo, asahayoganI caLavaLa zarU karI, ahiMsaka AMdolana karyA, savinaya avajJA dvArA temaNe dezane AjhAdI Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA 25 apAvI. A mArga kAyaratAno nathI paNa A mArga che vIratAno, sattvano, AtmavizvAsano. ahiMsAtmaka pratikAra e jIvanano sarvocca Adarza che. Ama pUrNa ahiMsAno Adarza pUrNatayA avyavahArika hoto nathI. jema jema vyakti saMpatti ane zarIranA mohathI para thaI urdhva tarapha gati kare che tyAre ahiMsAno Adarza vyavahArya banI rahe che. chatAM paNa zarIradhArI AtmA mATe ahiMsA eka AdarzarUpa ja rahe che. paraMtu te yathArtha rUpe avatarita thaI zakatI nathI. jyAre zarIranA saMrakSaNano moha nAza pAmaze, zarIra taraphanuM AkarSaNa zUnya thaze, virakti-anAsakta bhAva utpanna thaze tyAre pUrNa ahiMsAnuM avataraNa thaze, pUrNarUpe ahiMsA zarIradhArI mATe zakya nathI pachI bhale zarIra sAdhanA mATe hoya. tyAM zarIranA saMrakSaNanI vRtti na hovA chatAM paNa zarIradhArI mATe pUrNa Adarza ahiMsAno prAdurbhAva zakya nathI. kAraNa zarIra sAdhanArthe hoya, paropakArArthe hoya, anAsakta bhAve hovA chatAM paNa zarIra e zarIra che. zarIra che to ene daihika dharmo che. ene AhAra che, vihAra che, daihika dharmo che, pravRtti che. ane A badhuM hiMsA vagara zakya nathI, saMbhava nathI. paraMtu ahIM eka vAta nizcita che ke A tabakkA daramyAna thatI hiMsA nirupadravI, tejasvI hiMsA haze. ahIMyA saMkalpa zuddha-sAtvika haze. tenuM dhyeya-lakSa zreyArthe haze. tenI pravRttimAM sarvajIvo tarapha tenAmAM rahelo AtmavatabhAva taratamabhAve khaMDita thato hoto nathI. hiMsAnA prakAra :- hiMsA be prakAre thAya che. (1) pratyakSa hiMsA ane (2) parokSa hiMsA. - pratyakSa hiMsA - je hiMsA pratyakSa rIte dekhAya che, samajAya che te pratyakSa hiMsA. ekendriya jIvathI mAMDI paMcendriya jIva sudhInA jIvonI hiMsA sahaja rIte thAya che paraMtu te kyAre-kema thaI te jaNAI Ave che. jarA jeTalI sAvadhAnI vaDe te rokI zakAya che, aTakAvI zakAya che. parokSa hiMsAnuM svarUpa ati sUkSma, vyApaka, kaThina ane durgama che. te sAmAnyarIte saraLatAthI joI-jANI zakAtuM nathI. parokSa hiMsAnA UMDANa, taLane samajavuM atyaMta Avazyaka che. parokSa hiMsA thatI nathI. hiMsAnA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ahiMsAmImAMsA anekavi rUpo che ane tenA alaga-alaga agaNita prakAra che. jema jema tenA para vistRta, talasparzI ciMtana thaze. tema tema hiMsA-ahiMsAnA sUkSma ane vyApaka rUpe pragaTa thaze. hiMsAnuM svarUpa | AtmA sAthe jyAre hiMsAno baMdha thAya che tyAre AtmAmAM kaMpana utpanna thAya che, AMtarika halacala mace che ane sAthosAtha krodha, ahaMkAra, svArtha, lobha, daMbha jevA saMskAro jAgRta thAya che. jayAM sudhI AtmAmAM AvA saMskAra, kaMpana nathI hotAM tyAM sudhI tyAM hiMsAnuM baMdhana hotuM nathI. AtmA sthira, zAMta hoya che. pUrve jaNAvyuM tema hiMsAnA aneka bheda che. tenI gaNanA samudranI lahero jema asaMbhava, azakya che. paraMtu sthULa rIte jotAM sauprathama hiMsAnA traNa svarUpa dazyamAna thAya che. saMrakSma, samAraMbha ane AraMbha. hiMsA viSe vicAra jAgRta thavo eTale saMrakSma. hiMsA mATe sAmagrI ekatrita karavI eTale samAraMbha. ane pachI prAraMbhathI aMta sudhI hiMsAnI kriyA karavI te AraMbha- Ama A traNe bheda hiMsAnA thayA. hiMsA mATeno saMkalpa ke prayatna thAya che tenI pAchaLanA kAraNa viSe vicAratAM spaSTa jaNAya che ke aMtarahRdayanI dUSita bhAvanAo ja hiMsA mATe prerita kare che. prAthamika avasthAmAM du:khamAMthI krodha upaje che ane krodha hiMsAne AmaMtre che. Avo dUSita saMkalpa hiMsAnI prAthamika sAmagrIrUpe AgaLa Ave che ane pachI e saMkalpanA baLane AdhAre hiMsAno AraMbha thAya che. mananI dUSita bhAvanAone cAra bhAgomAM vibhAjita karI zakAya- krodha - mAna - mAyA ane lobha. hiMsAnA mULanA A cAra dUSita saMkalpo ja hiMsA pratye unmukha kare che. A saMkalpo jeTalAM UMDA, tIvra eTalI hiMsA prabaLa, baLavattara bane che. ' saMrakSma, samAraMbha ane AraMbha - traNene krodha, mAna, mAyA ane lobha A cAra sAthe guNavAthI hiMsAnA bAra bheda thayA. tene mana, vacana ane kAyAnA sAdhanI sAthe guNavAthI chatrIsa bheda thayAM. pachI karavuM-karAvavuM ane-anumodanA karavI A traNe yogethI guNavAthI ekaso ATha bheda thAya che. vaLI sthULa rIte ekaso ATha bhede hiMsA thAya che. ane tene rokavA mATe Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. ahiMsAmImAMsA saMgharSa karavo paDe che. - hiMsAno artha mArI nAkhavuM eTaluM ja nahIM paraMtu manamAM Avato pratyeka dUSita saMkalpa hiMsA che. koIpaNa prANInI svataMtratAne aMkuzita karavI e paNa hiMsA che. je hiMsA krodha, mAna, mAyA, lobha ane vAsanArUpe mAnavamanamAM aMdaroaMdara Aga jema saLagatI ja rahe che, te AMtarika hiMsA che. A hiMsAnA mAdhyama vaDe ApaNe bIjAnI hatyA nathI karatAM paraMtu ApaNe ApaNA saguNo, savicAro, savRttio, vinaya, viveka vagerenI hatyA karIe chIe, je AtmahatyA karatAM paNa bhayaMkara che. AtmahatyA eTale pastola, baMdUka, jherI davA khAIne, Trena nIce paDatuM mukIne ke kuvA, dariyAmAM paDavuM ke UMcA parvatanA zikhara ke bahumALI makAna parathI paDatuM mukavuM. AtmahatyA kAyaratA che. kAyaratA ane bhaya mAnavajIvananA patananuM kAraNa che. hiMsA vaDe kAyaratA utpanna thAya che, kAyaratA bhaya utpanna kare. bhaya parAjaya utpanna kare. parAjaya krodha utpanna kare-Ama hiMsA e patananuM kAraNa mAnasika hiMsA- jIvana, samAja ane rASTrane paraspara saMbaMdha che. A traNe stare mAnava potAnI anekavidha bhAvanAne mUrta svarUpa Ape che. Upara joyuM tema hiMsA dvArA kaSAya-krodha utpanna thAya che. jene pariNAme sAmAjIkatA khaMDita thAya che ane temAMthI UMca-nIca, jAti-pAti, chatAchata. jevA roga vikase che. harijana-cAMDALa. jevI nIca jAtione mAnya karI temanI sAme nirdaya-krUra vyavahAra karavAmAM Ave che te paNa mAnasika hiMsAnuM svarUpa che. kudaratI rIte badhA ja manuSya samAna, eka ja parama pitA paramezvaranA saMtAno hovA chatAM jAti-pAti, uca-nIca, amIra-garIba, rAjA-raMka jevA kRtrima bhedo utpanna karavAmAM Ave che jene lIdhe mAlikanokara, zAhukAra-karmacArI, jevA vargo astitvamAM AvyAM ane temAMthI gulAmI-dAsatvanI prathA astitvamAM AvI. dhanika-zrImaMto gulAma-dAsane kharIdatA. e nirbaLa-garIba dAsa para amAnuSI atyAcAra gujAratA. eka Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ahiMsAmImAMsA pazu karatAM paNa vizeSa zArIrika zramayukta kAma levAmAM AvatuM ane temane khAvA mATe nimna stara, apauSTika khorAka pUro pADavAmAM Avato. ochA vaLatare vizeSa kAma kaDhAvanAranI hoMziyAra-kuzaLa tarIke kadara thatI. vadhAre paDato zArIrika zrama, ochuM vaLatara, bhUkhyA-tarasyA rAkhavA, nirdaya rIte atyAcAra karavo. Ama anekavidha rIte gulAmonuM zoSaNa karavAmAM AvatuM je mAnasika hiMsAno eka prakAra gaNAya che. rAjA rAme eka dhobInI TIkA, salAha mAtrathI garbhavatI sItAne koIpaNa prakAranI jAherAta, rajuAta karyA vinA ja dezanikAlanI sajA pharamAvI satI sItA vanapradezamAM RSinA AzramamAM rahI ane tyAM ja putrone janma Apyo che. A udAharaNa che mAnasika zoSaNanuM. | mIlamAM kAma karatAM majuro, kheta para kAma karatAM majuro pAsethI khuba kAma karAvavuM, ThaMDI-garamI ke varasAdanI paravA karyA vinA veTha karAvavI ane mahenatANuM-vaLatara cUkavavAnA prasaMge khuba ochuM vaLatara cUkavavuM te paNa zoSaNa svarUpa ja che. hiMsAnI tIvratA ahIMyA eka prazna udbhave ke khAvuM, pIvuM, UThavuM, bolavuM, cAlavuM jevI pratyeka kriyA hiMsAtmaka che tethI jIvana pApamaya thayuM ja kahevAyane. ApaNA zAstromAM A viSaya paratve ukela maLI Ave che. ekavAra gautame bhagavAna mahAvIrane puchyuM , "bhaMte ! A jIvana pApamaya che. jIvananI pratyeka kriyAmAM cAlavuM-UThavuM, bolavuM, besavuM, khAvuMpIvuM jevI keTakeTalI kriyAo karavAnI hoya che. pratyeka kriyAmAM pApa to thAya jane. to sarvatra pApa-pApa ane pApa ja bhAse che to Apa evo yogya mArga batAvo jethI pApamukta banI jIvI zakAya. prabhue kahyuM, "gautama cAlavuM e pApa nathI, khAvuM e pApa nathI, bolavuM e pApa nathI. suvuM e pApa nathI. AvI dainika Avazyaka kriyAomAM kyAMya evuM pApa nathI. zarata mAtra eTalI ke tame hareka kriyAmAM, kAryamAM viveka jALavI rAkho to jIvananI bAhya kriyAmAM Ama pApa nathI, puNya nathI. pApa to che vivekathI mUta thavAmAM. jo aviveka-ayatanA dvArA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA 29 koIpaNa kArya karavAmAM Ave to, vinaya-vivekathI cUta thaI jIvana jIvavAmAM Ave to sarvatra pApa che paraMtu e ja kriyA, vinaya, viveka ane yatanA pUrNa rIte karI jIvana jIvavAmAM Ave to pApa nathI, jIvana sukhamaya che. AvA sIdhA, saraLa pratyuttara dvArA bhagavAne samajAvyuM ke dharma ane ahiMsAnI sAcI kasoTI viveka che. jyAM viveka che tyAM ahiMsA che. jyAM viveka nathI tyAM ahiMsA paNa nathI. eka vAta nirvivAdapaNe svIkAravAmAM AvI che ke je hiMsA apragaTa ane kaSAyarahita che te bAhya rUpathI thatI hiMsA vastutaH hiMsA nathI. ema paNa mAnavAmAM AvyuM che ke je hiMsAmAM hiMsA karatI vakhate manobhAva jeTalA vadhu krUra hiMsA teTalIja nikRSTa-adhama koTinI gaNAya che. jyAre hiMsA aparihArya banI gaI che tyAre bahu (tIvra) ahiMsAnI apekSAe alpa hiMsA yogya-ucita mAnavAmAM AvI che. sUtrakRttAMga AgamamAM Ardraka nAme adhyAya che jemAM hasti tApasonI carcA che. A hasti tApaso ema mAne che ke AhAra mATe aneka vAnaspatika ekendriya jIvonI hiMsAnI apekSAe eka mahAkAya hAthIne mAravo alpa hiMsA che ane e prakAre teo potAne adhika ahiMsaka siddha kare che. jaina paraMparAnusAra te anucita-ayogya che. enA pratyuttara rUpe samajAvavAmAM AvyuM che ke hiMsA-ahiMsA nA vivekamAM keTalA prANIonI hiMsA thaI te mahattvanuM nathI paraMtu kayA prANInI hiMsA thaI che te vizeSa mahattvanuM che. bhagavatI sUtramAM A prazna viSaye chaNAvaTa karatAM darzAvavAmAM AvyuM che ke sthAvara jIvonI apekSAe trasa-jIvanI ane trasa-jIvomAM paMcendriya, ane paMcendriyomAM manuSyanI ane manuSyamAM RSinI hiMsA vizeSa nikRSTa mAnavAmAM AvI che. mAtra eTaluM ja nahIM jyAM trasa jIvonA ghAtaka aneka jIvonI hiMsAnA nimitta bane che tyAM RSinI hiMsA karanAra RSi ghAtaka anaMta jIvonI hiMsAnA nimitta bane che. AthI hiMsA-ahiMsAnA vivekamAM saMkhyAnuM mahattva nathI jeTaluM mahattva che prANInI aintika ane AdhyAtmika kSamatAnA vikAsanuM. eka je mAnyatA che-badhA AtmAo samAna che mATe badhI hiMsA samAna che-paraMtu te yathAyogya nathI. keTalIka paraMparAomAM dareka prANIonI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA 30 hiMsAne samastare sthApita karI ahiMsAnA vidhAyaka pakSano je niSedha karavAmAM Avyo che te tarkasaMgata nathI. ahIMyA hiMsAno saMbaMdha AtmA sAthe sthApita karavAmAM Avyo che. paraMtu vAstavikatA e che ke hiMsA AtmA nI nahIM, prANonI thAya che. ane tethI je prANIonI prANasaMkhyA arthAt jaivika zakti suvikasita che tenI hiMsA adhika nikRSTa che. vanaspatinI apekSAe pazuhiMsAmAM, pazuhiMsAnI apekSAe manuSyahiMsAmAM vizeSa krUratA apekSita che. mATe hiMsakabhAvo athavA kaSAyonI tIvratAne kAraNe manuSyanI hiMsA vizeSa nikRSTa-adhamakoTinI lekhAze. hiMsA-ahiMsAmAM vivekapUrNa vyavahAra bAhyaghaTanA uparAMta kartAnI manovRtti para hiMsAno AdhAra che. gItA ane bauddha AcAradarzananI apekSAe jainavicAraNAe bAhya pakSa para gahanatApUrvaka vicAra karyo che. te mAne che ke kyAMya apavAdAtmaka avasthA sivAya sAmAnya rIte je vicAramAM che, je aMtaramAM AMtarika rUpe che te ja vyavahAramAM pragaTa thAya che. aMtaraMga ane bAhya athavA vicAra ane AcAra saMbaMdhita dvaitadRSTi ene svIkArya nathI. enI dRSTie aMtaramAM ahiMsaka vRtti hovAthI bAhyarUpe hiMsAcAra eka prakAranI chalanA che, bhrAMti che. AtmapravaMcanA che. vItarAgatA : ahiMsAnI jananI vairAgya e rAganuM ja eka prazasta svarUpa che. 'huM' ane 'mArA' pratye rAga bhAva ane anya pratye dveSabhAva te vikRti che. jagatanA tamAma jIvo pratye snehabhAva te saMskRti che. ane mAtra AtmA pratye ja rAga te prakRti che. rAganuM A prakRti janya svarUpa te prazasta che. je bAhya jagatathI saMbaMdhita na hoya,' je rAga bAhya jagatathI para thaI AMtara jagatamAM phelAya te vairAgya. vizvanA padArtho paranI prIti te rAga. AMtarika ucca dhyeya, koI ucca hetu pratyenI prIti te vairAgya. Ama rAga dveSathI para thAya te vItarAgI banI zake. jagatanI tamAma dharma paraMparAe prema ane snehanI vAta kahI che. bhagavAna mahAvIra tyAMthI AgaLa vadhIne vItarAgatAnI vAta kahe che. rAga Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA ane dveSa eka sikkAnI be bAju che. eka vyaktine koI eka saMpatti pratye rAga thayo. e saMpatti meLavavA mATe te baLajabarI karaze. pelI vyakti te saMpatti na Ape to hiMsA sudhI pahoMcI jaze. eka vyaktine eka rUpavatI para rAga thayo. kadAca te e rAgane "prema" evuM nAma paNa ApI zake. e rUpanA bhoga-upabhoga mATe te baLAtkAra ke hiMsA sudhI paNa pahoMcI zake. Ama prathama rAga ane pachI dveSa utpanna thAya che ane te hiMsAmAM pariName che eTale rAgane hiMsAnuM ugamasthAna kahI zakAya. vItarAgatA ahiMsAnI jananI che. mAnasika hiMsA - dravyahiMsA. jaina vicArakoe hiMsAnA be svarUpa darzAvyA che. bhAva hiMsA ane dravya hiMsA bhAva hiMsA eTale mAnasika hiMsA. pUrve ApaNe mAnasika hiMsA viSe keTaluMka vicAryuM che. mAnasika hiMsA eTale evI hiMsA jemAM pratyakSa rIte koIpaNa prANInI hatyA na thAya, prANaghAta na thAya, kaSTa na ApI zakAya chatAM paNa AtmA aMdarathI hiMsAno saMkalpathI gherAya jAya tevI hiMsA mAnasika hisA, bhAva hiMsA che. A bhAva hiMsA mAnavAtmAne sarvAdhika kaluSita kare che. manamAM koI pratye dveSabhAva, veravRtti ke mithyA saMkalpa-vikalpa utpanna thAya athavA corI, vyabhicAra jevA duSkarmanA bhAvo utpanna thAya tyAre AtmA bhAvahiMsAthI chavAI jAya che. upara jaNAvyuM ke bhAvahiMsAthI koIpaNa prANIne nukasAna thatuM nathI. nukasAna thAya che svayaM potAne, nAza thAya che svayaM potAno. jyAre manamAM krodha utpanna thAya tyAre anyane lAkha nukasAna thArya ke na thAya paNa krodhInuM mana, magaja uttejita, krodhita thavAthI vicAro kaMThita thAya che. Aja moTI hatyA che. je anyane nahIM paNa svane, svayaMne ja kaSTa pahoMcADe che. - hiMsAparAyaNa vRttithI kuTuMba, samAja, deza ane rASTravyApI rIte avyavasthA utpanna thAya che. mAnavI mAnasika hiMsA dvArA potAnA vicAronuM saMtulana gumAve che. ane bIjAno jIvavAno je mULabhUta adhikAra che te para tarApa mArI svArthIvRtti apanAve che tyAre 'nasika Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA vyApI bane che. Aje samasta vizvamAM hiMsAnuM sAmrAjya vyApta che. paNa enuM udgamasthAna che mAnavInuM mana. hiMsAno bhAva pahelAM manamAM utpanna thAya che pachI vacana ane kAyA dvArA-karmadvArA AcaraNamAM Ave che. sthULa hiMsA ApaNe ochI karatAM hoIzuM, paNa jIvana-vyavahAramAM Dagale ne pagale. ApaNAM ja kuTuMbIo-nikaTanAM svajano sAthe kevo vyavahAra karIe chIe? mAtra svArtha, pramAda, rAga ane dveSathI doravAI krodhanA AvezamAM marmaghAtI, kaTu, kliSTa, vacano bolIe chIe, vyaMgamAM bolIe chIe, meNAMToNAM mArIe chIe, anyane mAnasika kaSTa ane AghAta pahoMcADIe chIe, azubha vicArIe chIe, azubha IcchIe chIe. A hiMsA tarapha ApaNuM dhyAna jatuM nathI. thoDI sajagatA, satarkatA ane sAvadhAnI rAkhIe to mAtra Avego ane AvezothI prerAI thatI AvI ghaNI hiMsAmAMthI ApaNe jarUra bacI zakIe. saMtAno-kuTuMbIo sAthe nokara jevo vyavahAra, nokara sAthe duzmana jevo vyavahAra, gharanI vahuo sAthe dAsI jevo vyavahAra karIe chIe. kuTuMba-kalaha sarvatra che. badhAnA svabhAva sarakhA nathI paNa thoDI samatA, sahiSNutA, sahanazIlatA apanAvIe to hiMsAmAMthI bacI jaIe, zAMti pAmIe ane saMtAnone paNa vArasAmAM bhautika saMpattinI apekSAe mahAmUlA ucca saMskAro ApI zakIe. bAhya hiMsAnI apekSAe mAnasika hiMsA baLavattara che. mAnavI bahAra saMgharSa kare che, laDAI kare che, hajAro sainikone parAjita kare chatAM vijayI nathI. bhagavAna mahAvIra, zAstrakAronI draSTie je mAnavI AtmA sAthe saMgharSa kare, je AMtarika zatruo AtmAne gherI vaLyAM che tene parAjita kare, je zatruo bahAranA zatruonI apekSAe vizeSa khataranAka-bhayaMkara che tene aMkuzita kare te vijayI che. bAhya zatruo prANa laI mAtra A bhavane naSTa kare che jayAre AMtarika zatruo AtmAnA saguNone naSTa karI, kaSAya svarUpamAM madonmatta banI aneka pApapravRttio AcaratAM A bhava ane bIjA aneka bhavo naSTa kare che. AthI ja bhagavAna mahAvIre kahyuM, "laDAI karo AMtarika zatruo sAthe ane e zatruo para vijaya prApta karo." hiMsAnuM bIjuM svarUpa che dravyahiMsA, dravyahiMsA eTale zuM? vyakti Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA 33 AMtararUpe svaccha-nirmaLa, nirvera, pavitra che. koIne koIpaNa prakAre kaSTa ApavA icchato nathI. pratyeka prANInA saMrakSaNane dharma mAne che. chatAM paNa tenA rojiMdAkramamAM je hiMsA-prANInuM hanana thAya te dravya hiMsA che. dravyano artha sthUla che. A hiMsA mAtra kahevAnI hiMsA che, vAstavika nathI. ahiMsaka vRttidvArA rojiMdA kramamAM koInA vaDe koI jIvanuM marI javuM e mAtra hiMsA nathI paraMtu krodha, moha, mAyA, lobha jevI duvRttine kAraNe koI prANIne mArI nAkhavAnI vRtti utpanna thavI te hiMsA che. jainAcAryo kahe che, "pramatta yor pavyayal fhaMsA' (tasvArtha sUtra 7-3) arthAta pramAdavaza koI prANIonuM apaharaNa eTale ja hiMsA. Ano artha evo ke eTalo ja ke hiMsAno mULa AdhAra kaSAya-bhAva che. bAhyadaSTie hiMsA thAya ke na thAya paraMtu AMtarika kaSAyabhAva-rAgadveSa che te hiMsA che. enAthI viparIta-jo sAdhakamAM kaSAyabhAva na hoya, pramAdAvasthA na hoya chatAMpaNa koI prANanI hiMsA thAya to te dravya hiMsA che, bhAvahiMsA nathI. bAhya rIte prANanAza thavA chatAM hiMsA nathI. AgaLa paNa joyuM ke viveka dvArA thatI kriyA hiMsAtmaka nathI. AvI sthitimAtra vItarAga AtmAo ja prApta karI zake. kAraNa teo rAga-dveSathI mukta che AthI teo sarva prakAranI hiMsAthI mukta che, temanI daihika kriyAo halana-calana dvArA thatI hiMsA pApamUlaka hiMsA nathI. hiMsAnA A be rUpa saraLa ane sahaja gamya che. sAdhake haMmezA bhAvahiMsAthI bacavA prayatnazIla rahevuM joIe. kaSAyabhAvane niyaMtrita karavAthI bhAvahiMsA TALI zakAya che. tyAre dravyahiMsA temane mATe vizeSa ApattirUpa nathI. ahiMsA sAmAjika stare. ahiMsA-sAmAjika stare vicAratAM pUrve samAja ane sAmAjika jIvana viSe prathama samajavuM jarUrI che. samAja eka eka vyaktino sammilita samudAya che. jene mAnava samudAya kahe che je kramazaH samAjanuM svarUpa dhAraNa kare che. vizvanA samasta manuSya mUlataH eka che. koIpaNa deza, rASTra, varNa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA varga ke jAti manuSyajAtinI maulika ekatAno bhaMga karI zakatI nathI , AgaLa vaiyaktika dRSTie ahiMsAnI saMbhAvanA para vicAra karyo. vyakti saMgha ane samAjathI nirapekSa rahI pUrNa ahiMsAnA Adarzane upalabdha karI zake che. paraMtu AvI pUrNa ahiMsA virala sAdhaka pUratI ja maryAdita raheze, sarvasAmAnya vyakti-samAja mATe asaMbhavita mAnI zakAya. ahIMyA mukhya prazna che ke zuM sAmAjIka jIvana pUrNa ahiMsAnA Adarza para racI zakAya kharuM? pUrNa ahiMsaka samAjainI racanA saMbhavita che kharI? AnA pratyuttara mATe thoDI gahanacarcAne avakAza che. prathama eka satya cheahiMsaka, cetanA arthAt saMvedanazIlatAnA abhAvamAM samAjanI kalpanA zakya nathI. samAjanuM astitva che manuSyo vacce AtmIyatA, prema-sahayoga-lAgaNInA saMbaMdhone AdhAre arthAta ahiMsAne AdhAre. kAraNa hiMsA eTale dhRNA, viSa, AkramakatA, krUratA vagere ane jayAre AvI vRttio vyaktimAM sthApita haze tyAre sAmAjika bhAvanA lupta thaze, adazya thaze ane samAjanuM svarUpa saMdhAI jaze. Ama ahiMsA ane samAja-parasparAvalaMbI, sahagAmI che. arthAta manuSyane jo eka sAmAjika prANI mAnIe to eTaluM sAbita thAya ke mAnava-sAmAjIka prANI mATe ahiMsA svAbhAvika che. Ama samAjanuM astitva ahiMsAnI divAlo para che. tenI eka bIjI bAju che, samAjanA astitva mATe, tenA sadasyonA hitanA saMrakSaNano prazna mukhya che ane jyAM astitvanI surakSA ane hitonA saMrakSaNano prazna mukhya bane che. tyAM hiMsA aparihArya che. hitomAM athaDAmaNa, saMgharSa, TakarAva svabhAvika che. eTaluM ja nahIM paraMtu kyAreka to ekanuM hita bIjAnA ahita para, ekanuM astitva bIjAnA vinAza para thatuM hoya che te paristhitimAM samAja-jIvanamAM paNa hiMsA aparihArya banaze. puna: samAjanuM hita ane sadasya-vyaktinuM hita paNa paraspara virodhI banI zake che. jyAre vaiyaktika hita ane sAmAjika hitonA saMgharSanI sthiti utpanna thAya tyAre bahujanahitArtha hiMsA aparihArya banI zake che. jayAre koI ke rASTrano koI sadasya ke varga potAnA hita mATe hiMsA kare, Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA 35 anyAya kare tyAre mUkaprekSaka banI ahiMsAnA guNagAna gAvAthI ukela Avato nathI. jyAM sudhI 'mAnava jAti eka che' jainAcAryo' jainasaMtonI kalpanA sAkAra nahIM thAya, jyAM sudhI saMpUrNa mAnavasamAja imAnadArIpUrvaka ahiMsAnuM pAlana karavA pratibaddha nahIM thAya, tyAM sudhI ahiMsaka samAjanI klpanA kapolalpanA sAbita thaze. zAstromAM paNa kahyuM che ke jyAre saMgha ke saMghanA sadasyanI surakSA ke nyAyano prazna upasthita thAya tyAre hiMsA svIkRta karavI ke paDaze. gaNAdhipatI ceTaka ane AcArya kAlaka AnA uttama udAharaNa che. nizIthacUrNimAM darzAvyuM che ke saMdhanI surakSA arthe muni paNa hiMsA AcarI zake che. jo koI munisaMgha samakSa taruNa sAdhvInuM apaharaNa thAya ke baLAtkAra thAya tyAre te munisaMghanA sAdhuonuM kartavya che ke taruNa sAdhvInA saMrakSaNa, nyAya arthe teoe hiMsAtmaka pravRtti dvArA taruNa sAdhvInuM rakSaNa karavuM paDe che. 'ahiMsAnI rakSA mATe hiMsA' kadAca hAsyAspada bhAse paraMtu A vAstavikatA che. ahiMsaka saMskRtinI rakSA mATe hiMsA Avazyaka che. jyAM sudhI saMpUrNa, samasta mAnavasamAja ekI sAthe ahiMsAnI sAdhanA mATe tatpara na thAya tyAM sudhI ahiMsaka ahiMsAno Adarza saMbhavita nathI. saMrakSaNAtmaka ane surakSAtmaka hiMsA samAjajIvana mATe aparihArya che. samAja jIvanamAM e mAnya karavuM paDe che. udyoga-vyavasAya' khetIvADImAM thatI hisA samAja mATe Avazyaka che. mAnavasamAjamAM mAMsAhAra ane tenA dvArA utpanna thatI hiMsAne aTakAvavA-rokavAnI dizAmAM vicArI zakAya che. paraMtu tene mATe kRSi kSetre ane ahiMsaka AhAranI vipulatA saMbaMdhita prathama svAvalaMbI thavuM Avazyaka che. yogya prayatnothI e to zakya che paraMtu mAMsAhAra aTakAvavo tyAreja zakya thAya jyAre manuSyanI saMvedanazIlatAne pazujagata sudhI vikasAvI zakAya. jyAM sudhI mAnavanI hiMsakapravRtti niyaMtrita nahIM karAya tyAM sudhI AhArane sAttvika, zAkAhArI nahIM banAvI zakAya. Adarza ahiMsaka samAja racanA arthe samAjamAM pravartatI aparAdhI, hiMsaka pravRttione tyAgavI, choDavI paDaze ane hiMsaka pravRttione sthAne saMyama, viveka, saMvedanazIlatAne vikasita karavI paDaze. A sRSTi snehathI cAle, sAmarthyathI nahIM. sahaastitva, Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA parasparAvalaMbana samAjanI tAtI jarUriyAta che. AjakAla pArivArika hiMsAmAM paNa vRddhi thatI rahI che. tenA para saMzodhana paNa thAya che. hiMsAno bhoga banela kuTuMbIjana anya pratye tenAthI tIvrarIte, prabaLapaNe hiMsA Acarato jovAmAM Ave che. saMyukta kuTuMbamAM vahunI vividha kAraNosara thatI satAmaNI kuTuMbIjananI hiMsakvattinuM uttama udAharaNa che. bALaka hiMsAnA pATha potAnA kuTuMbamAMthI zIkhe che. vaDIlo putra pratye zArIrika ke mAnasika hiMsA Acare che tenuM ja punarAvartana putra moTA thAya ane vaDIlo mAtApitA vRddha thAya tyAre temanA tarapha Acarato jovA maLe che ane tenuM uttama udAharaNa che jahAMgIra-zAhajahAM ane auraMgajheba. mAMsAhAra-hiMsA. mAMsAhAra eTale mAMsano AhAra, mAMsa e manuSyano kudaratI khorAka che ja nahIM ane hato paNa nahIM. tenuM pratyakSa pramANa che mAMsAhArI prANIonA zarIranuM baMdhAraNa. mAMsAhArI prANInA nakha, dAMta, jaDabA vagere aMgonI racanA mAMsAhArane anurUpa hoya che. zAkAhArIne parasevo thAya che. mAMsAhArIne parasevo thato nathI. mAMsAhArInuM pAcanataMtra mAMsabhakSaNane anukuLa hoya che. temanA AMtaraDAnI laMbAI ochI hoya che. Ama mAnavI jo mAMsAhArI bane to prathama to zArIrika rIte ja tenuM zarIra baMdhAraNa tene anurUpa nathI. bhAratIya saMskRtinA laukika dharmo paNa mAMsAhAra niSedha kare che. asthi vasati rUdrazva mAMse cAsti janAdanaH / zukre vasati brahmAca, tasmAnmAMsaM na bhakSayet // arthAt jIvonA hADakAmAM mahAdeva, mAMsamAM viSNu ane vIryamAM brahmAjI vAsa kare che mATe mAMsa khAvuM joIe nahIM. bIjAnuM mAsa khAvuM e mahApApa che. potAnA prANanA rakSANArthe anyanA prANano ghAtae nyAya kyAMno ? mAMsAhArInuM hRdaya prathama rAkSasI-dAnava bane che. kAraNa anya prANIono ghAta karavAthI nisargadatta dayA-anukaMpA tenAmAMthI naSTa thAya che AthI te pApI, krUra bane che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA 37 mAMsAhAra naitika ane karuNAnI bhAvanAnA dhvaMsa uparAMta mAnavI mATe svAthyanI dRSTie hAnikAraka che. tenAthI kensara, kSaya, patharI, AMtaraDAnA darda, lakavA, anidrA jevA aneka cepI, jIvaleNa rogo utpanna thAya che. koI dalIla kare ke zAkAhArImAM paNa vanaspatinI hiMsA karavAnI ja hoya che. vanaspati ke prANI-jIvahiMsA to kharI jane ! paNa A ucita nathI AgaLa ApaNe joyuM ke hiMsAno saMbaMdha AtmA sAthe nathI paraMtu prANa sAthe che AthI je prANInI jaivika zakti vadhu vikasita che. tenI hiMsA adhika nikRSTa che. A hiMsAnA staranA bhedano svIkAra karI ahiMsAne vidhAyaka svarUpa ApI zakAya che. A saMbaMdhita hiMsA ane ahiMsAno prazna vizeSa mahattvano eTalA mATe che ke teno sIdho saMbaMdha mAMsAhAra ane zAkAhAranA prazna sAthe saMbaMdhita che. zAkAhAranA samarthako mAne che ke hiMsA-ahiMsA saMbaMdhita saMkhyAno prazna mahattvapUrNa nathI. mahattva che prANInA aibdika ane AdhyAtmika vikAsano. eTaluM ja nahIM sUtrakRtAMgamAM alpAraMbha (alpa hiMsA) yukta gRhasthadharmane ekAMta samyaka tarIke mAnI hiMsA ane ahiMsAnA praznane eka navo moDa ApavAmAM Avyo che. AthI ahiMsAno saMbaMdha bAhyanI apekSAe AMtara sAthe joDAvA lAgyo. hiMsA- ahiMsAnA vivekamAM bAhya ghaTanAnI apekSAe sAdhakanI manodazAne vizeSa mahattvapUrNa mAnavA lAgyAM. jo ke sUtrakRtAMganA AAka nAme adhyAyamAM bauddha dharmanI A dhAraNAnI AlocanA karavAmAM AvI ke "hiMsA-ahiMsAno prazna vyaktinI manodazA sAthe saMbaMdhita che, nahIM ke tenI bAhya ghaTanA para." paraMtu jainarNaraMparAnA paravartI graMthomAM manodazAne ja hiMsA-ahiMsAnA vivekano AdhAra mAnavAmAM Avyo che. AgamomAM ekavAta sarvamate svIkAravAmAM AvI che ke je hiMsA apramatta ane kaSAyarahita che tenA dvArA bAhya rUpethI thatI hiMsA vastutaH hiMsA nathI. hiMsA samaye jeTalI manobhAvanI krUratA apekSita che te hiMsA eTalI ja nikRSTakoTinI manAya che. AthI ja vanaspatinI hiMsAnI apekSAe pazunI, pazunI apekSAe manuSyanI hiMsAmAM vizeSa krUratA apekSita che. AthI ja Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ahiMsAmImAMsA jainadharmanA Adipravartaka RSabhadeve manuSyajIvanane adhikAdhika sAttvika banAvavA mATe kRSine prAdhAnya ApI teno sarvAgI vikAsa sAdhyo. mAMsAhAra karanAra para mAMsAhAranI javAbadArInI apekSAe zAkAhArInI javAbadArI vizeSa apekSita che. kAraNa zAkAhArI svayaM mAMsAhArIne zAkAhAra tarapha prabhAvita karI zakyAM nahIM. zAkAhArInA zraddhALu sAdhake aneka saMzodhana, tAraNa ane purAvA sAthe mAMsAhArIne mAMsAhAranI nakArAtmaka, niSedhAtmaka pAsA tarapha abhipreta karavA joIe jethI teo zAkAhAranuM mahattva samajI tene apanAvI zake. zAkAhArano saMbaMdha aMdhAra purato maryAdita nahIM mAnatA te ghaNo vyApaka che. teno sIdho saMbaMdha maulika dharma sAthe che. jyAre mAnava AsapAsanA prANIo sAthe vAtsalya, prema-dayA-anukaMpA-karuNA bharyo vahevAra kare tyAre teno Atmika vikAsa thAya che. mAnavanI sabhyatA, susaMskRtinuM mApadaMDa tenAmAM rahelI anya AtmAo pratyenI sahAnubhUti, sabhyatA che. mahArASTranA saMta ekanAtha viSayaka eka khuba jANItuM udAharaNa che. temanA maMdiramAM bhajana-kIrtana cAlu hatA. badhA ja bhaktinA raMge raMgAyela, bhaktinI mastImAM ekAgra hatAM. maMdira bahAra bheMsane teno mAlika soTIthI mAra mArI rahyo hato. jyAre enuM AkraMda maMdiramAM saMta ekanAtha sudhI pahocyuM tyAre temanI pITha para paNa soTInA soLa UThI AvyAM. A che mAnavInI karuNA, anukaMpA, dayA, sahAnubhUtinuM uttama udAharaNa. bhAratadeza zAkAhArano sarvazreSTha saMdezavAhaka che. zAkAhAra bhArata dezanA sarvadharmanI Adi paraMparA che. Aje pazcimanA dezo paNa bhAratanA saMgathI, zIkhathI zAkAhAra tarapha vaLI rahyAM che. amerikAnA vaijJAnikoe ja aneka saMzodhana parathI tAraNa kADhyuM che ke zAkAhArImAM tejasvItA, dayA, kSamA, prema, baLa, sahanazIlatA jevA guNo vizeSa rUpe pragaTe che ane vikase che. temanI Atmika ane mAnasika zakti paNa suvikasita hoya che. ahiMsA dvArA paryAvaraNa saMtulana. jaina dharmano ahiMsAno siddhAMta paryAvaraNa saMtulana poSaka che. sthULa Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA 39 ane sukSma hiMsAno niSedha karato jaina dharma ekendriyathI paMcendriya jIvonA sukhamaya astitvanA samAna adhikAranuM samarthana kare che. jethI vAyu-agnijamIna-pANI ane vanaspatinA jIvonI virAdhanA na karavA jaNAve che. bhoga upabhogamAM sayaMma ane viveka jaina jIvana zailImAM abhipreta che. zAkAhAra-vanaspati ane pANInI rakSA dvArA kudaratI sAdhano ane saMpatino veDaphATa aTake che je paryAvaraNa saMtulana poSaka che. ahiMsAnuM vidhAyaka svarUpa H ahiMsA eka vyavahArika ane samAja sApekSa dharma che. kAraNa ke lokonI pIDAnA nivAraNArthe che. ahiMsA samabhAvanI sAdhanAnI bAhya abhivyakti che ane samabhAva ahiMsAnuM tattva che, ahiMsAnI AdhArabhUmi che. ahiMsAnA be rUpo che (1) niSedhAtmaka (2) temAMthI phalita thatuM bhAvAtmaka. jainazAstramAM jainAcAryoe samajAvyuM che ke, "sarva prANIsukha icche che. koIne duHkha pasaMda nathI AthI koIne IjA na karavI. athavA to koIne potAnA duHkhano tenI anicchAe bhAgIdAra na karavA eTale niSedhAtmaka hiMsA. anya jIvonI lAgaNI tenI kadara karavI, teone hiMsAmAMthI ugAravA, temane ochI pIDA thAya tevA prayatna karavA, temanA duHkhamAM bhAgIdAra thavuM, potAnI sukha sagavaDano anyane lAbha Apavo e vidheyAtmaka hiMsA, bhAvanAtmaka hiMsA. A bhAvAtmaka ahiMsA dayA ke sevA tarIke jANItI che. Ama jIva para anukaMpA karavI, dayA karavI, anugraha karavo eTale ahiMsA. ahIMyA prazna udbhave che nigrahamAM arthAt pApI, aparAdhIne daMDa karavAmAM hiMsA ke ahiMsA che ? sAmAnya rIte mAnI zakAya ke jene daMDa ApavAno che tene kaSTa-pIDA utpanna thAya che, tenI lAgaNI dubhAya che, to te ahiMsA kevI rIte hoI zake ? daMDa Apavo te hiMsA svarUpa che. paraMtu ema nathI. saMghamAM AcAryo, gharamAM vaDIlo, dezamAM rAjAnuM sthAna mahattvanuM hoya che. AcAryo, vaDIlo, rAjA potAnI prajA-ziSyo para anuzAsana kare Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ahiMsAmImAMsA che, aparAdha thatAM teone daMDe che, nigraha kare che. e temanI pharaja che. ahIMyA jo nigrahane ahiMsA samajIe to vaDIla, AcArya ke rAjAnA sthAnanuM mahattva na rahe. AgaLa kahyuM, tema viveka, saddabhAvayukta kAryae hiMsA nathI. ahiMsA zabda nizcAtmaka che. ahiMsA arthAta (anahIM ane hiMsAH ghAta. paNa tenA mULamAM vidheyAtmaka dhyeyo, aneka kriyAo nihita che. jeno sAMprata paryAvaraNIya bAbato sAthe gADha saMbaMdha che.. ahiMsA e dayA, maitrI, karuNA, samatA, sahiSNutA, anukaMpAno bhAva che. AthI ja jaina zAstromAM ahiMsAne prANImAtranI hinaiSiNI mAtA kahevAya che. AthI ja bhaghavAna mahAvIre ahiMsAne "mAtA bhagavatI' kahI hiMsA thatI nathI, thaI jAya che : AgaLa ApaNe joyuM ke ahiMsA nisargadatta mAnavamAtrano sAmAnya dharma che. eTale mAnave hiMsAnI vRtti keLavavI paDe che. It has to be induced and cultivated. saMvedanone kuMThita karyA vinA hiMsA AcarI zakAtI nathI. A hiMsAnA traNa rUpo che. (1) hiMsA karavAmAM Ave che. (2) hiMsA karavI paDe che. (3) hiMsA thaI jAya che. hiMsAnuM rUpa jemAM hiMsA thaI jAya che tenI gaNatrI hiMsA tarIke thatI nathI kAraNa ke temAM hiMsAno saMkalpa anupasthita hoya che. ahIMyA hiMsAnA rakSaNa mATe sAvadhAnI- sAvacetI hoya che. AgaLa joyuM tema jyAM hiMsAno saMkalpa nathI, viveka maryAdA che tyAM thatI hiMsA-hiMsAnA kSetramAM samAviSTa nathI. hiMsA karavI paDe che - te pUrve joyuM tema udyoganI ke AraMbhanI hiMsAno prakAra che. rojiMdI kriyA, daihika kriyA daramyAna je hiMsA thAya che te hiMsA karavI paDe che. ahIMyA hiMsAno saMkalpa vivazatAthI, udyogavepArane anulakSI karavAmAM Ave che. hiMsA thaI jAya che - te saMkalpanI hiMsA svarUpe che. temAM hiMsAno saMkalpa, hiMsAno IrAdo prastuta hoya che. je Akramaka paNa che. ahIMyA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 ahiMsAmImAMsA hiMsAno saMkalpa svataMtrarUpe karavo paDe che. gItAmAM kahyuM che ke aMtaramAM ahiMsaka vRtti hovA chatAM paNa hiMsAtmaka kriyA thAya che. tyAM jaina vicAraNA Ano spaSTa virodha kare che. jaina mAnyatA pramANe aMtaramAM ahiMsaka vRtti hovA chatAM hiMsA karavAmAM AvatI nathI joke hiMsA thaI jAya che. hiMsA karavI e sadaiva saMkalpAtmaka haze ane AMtarika vizuddhi hovA chatAM hiMsAtmaka karmano saMkalpa saMbhava nathI. (sUtrakRtAMga 2/6/35) eTaluM nizcita che ke saMkalpa hiMsA vairavRtti, dveSa, IrSAnuM pariNAma che jenuM pariNAma haMmezA nakArAtmaka hoya che. vastutaH hiMsA-ahiMsAnI vivakSAmAM jainadaSTino sAra che ke hiMsA bAhya hoya ke AMtarika, te AcaraNanA niyama rUpe thaI zakatI nathI. bIjuM hiMsA-ahiMsAnI vivakSAmAM bAhya pakSanI avahelanA mAtra keTalIka apavAdAtmaka avasthAomAM ja kSamya thaI zake che. hiMsAno hetu mAnasika pravRttio, kaSAyo che. e samajamAM yogya che paraMtu mAnasika vRtti ke kaSAyanA abhAve karavAmAM AvelI dravyahiMsA e hiMsA nathI te mAnavuM yogya nathI. saMkalpajanya hiMsA adhika nikaSTa che. paraMtu saMkalpanA abhAvamAM thatI hiMsAe hiMsA nathI athavA tenAthI karma Asrava thatA nathI. te jainakarmanA siddhAntane anukuLa nathI. vyavahArika jIvanamAM ApaNe tene hiMsA mAnavI paDaze. saMvedanAnI sUkSamatA. jainadaSTie paraMparAthI vanaspati sajIva cetanamaya mAnavAmAM AvI che. tene mAtra jIva nahIM saMvedanA paNa che AthI vRkSane premathI hAtha pheravavAthI phUla hasI UThe che, choDa supere khIle che. saMgItanA sUranI vanaspati para asara che. vaijJAnika rIte sAbita thayuM che ke ekavRkSane niSphara rIte kuhADInA ghA jhIMkavAmAM Ave che tyAre tenI bAjunAM vRkSanI raktavAhinIo saMkocAya che. jyAre mAnava manano vizeSa saMvedanazIla che jethI mAnavI mATe A yathArtha nIvaDe che. ramUjamAM eka vAta kahevAya che. iMdrapuranagaranA iMdrasenarAjAno Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ahiMsAmImAMsA rAjakumAra AzramamAM RSi pAse abhyAsArthe mokalavAmAM Avyo tyAre rAjAe RSine vinaMti karI., "brAhmaNa deva ! Apane namra sUcana ke mAro rAjakumAra bahu nAno che. mAro ekano eka lADakavAyo che. kadAca kyAreka bhUla karI bese to Apa ene tamAco nahIM mAratA, enI bAjuvALAne mAro jethI e badhuM samajI jaze pachI bhUla nahIM kare." A vAta saMvedanAnI daSTie yogya che. aparigraha ane anekAMtanuM AcaraNa ahiMsA poSaka che. jaina darzane parigraha viSe sUkSma nirIkSaNo karyA che. parigraha e pApa ane guno tyAre bane che ke jyAre temAM Asakita, kaTTara mAlikI bhAva ane bhoga abhipreta bane. tyAgane badale bhogalakSI jIvanazailIne kAraNe kuTuMbomAM kusaMpa vadhyA. sAgarIya telakSetronA bhUmibiMdu mATe eka ja rASTranA be rAjyo jhagaDe che. kAverI ane narmadAnA nIranI vaheMcaNI mATe paNa vivAda, tela mATe AMtararASTrIya laDAIo khaMjarathI laIne visphoTa bomba jevA ghAta zastro dvArA mAnavI Aje mAnavInA lohIno tarasyo thayo che. kudarate bakSelI jamIna ane jalarAzinA jhaghaDA jANe ApaNane ochA paDyA hoya tema AkAzI kSetromAM spesa leboreTarI ane avakAzI sTezano sarjI moracAnuM maMDANa thaI rahyuM che, kuTuMbathI zarU thaI vizva, ane have A kurukSetra kosmika vizva sudhI vistarI cUkyuM che. mahAtmA gAMdhIjIe kahyuM ke "tamArI pAse je kAMI hoya te badhAno tame tyAga karo cho tyAre tame jagatanI saghaLI dolatanA mAlika bano cho." aparigrahanuM vrata zraddhApUrvaka AcaraNa pAme tyAre samAjavAdanA AdarzanI pratiSThA thaI zake. parigrahanAM vivekahIna bhoge phrAnsa jevA mUDIvAdI dezomAM hiMsAe tAMDava nRtya karyuM. phrAnsamAM eka bAju mUDIvAdI zAsakono vaibhava ane bIjI bAju vizALa samudAyanI bhayaMkara daridratA, tethI prajAne eka (threDa) roTalAno Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA 43 TukaDo meLavavA zAsako virUddha baLavo karavo paDelo. vadhu paDatA parigrahane lIdheja kArlamArka krAMtinuM sarjana thayuM. krAtio lohiyALa paNa bane. bhagavAna mahAvIranuM arthazAstra ahiMsApoSaka che. potAnA vicAro bIjA para ThokI besADavA te hiMsA che. jainadharma batAvela anekAMta vicAradhArAnuM AcaraNa hiMsA nivArI zake che. bIjAnI vAta paNa sAcI hoI zake. koIpaNa vicAra ke anyanA matane dareka bAjuethI jovo. jo mAnavI potAnI dRSTi choDI bIjAnI dRSTithI jUe to aDadhuM jagata zAMta thaI jAya e suMdara vAta jaina darzane anekAMtavAda dvArA samajAvI che. mAtA-putra, pati-patnI, sAsu-vahu, zeTha-nokara - be pakSanA kAryakaroprajA-netA, sarakAra-prajA, amaladAra-prajA, saMsthAnA kAryakaro dareka abhiprAya ane ghaTanAne anekAMta dvArA joze to moTAbhAganA prazno ukalI jaze. jainadharme anyanA mata prati udAra ane sahiSNu thavAnI vAta "paramata sahiSNutAnA siddhAMta"mAM samajAvI che. anekAMtanuM AcaraNa ahiMsA poSaka bane che. anekAMtanuM AcaraNa vizvazAMtino mUlAdhAra che. vartamAna sthitimAM ahiMsA zabdazAstranI draSTie ahiMsA, hiMsAno nakArAtmaka bhAva che. ahiMsAno sAmAnya artha che - hiMsA na thavI. ahiMsA eTale koIpaNa jIvapara anukaMpA, dayA, anugraha karavo. ahiMsA jIvanano sarvocca Adarza che. AjanA yugamAM, vartamAna paristhiti jotAM ahiMsA anivArya thaI gaI che. ahiMsAne svIkAryA vinA sRSTi bacAva muzkela che. ahiMsA nathI to sarvanAza nizcita che. kAraNa vijJAnanA padArpaNathI ahiMsA e bhayaMkara svarUpa dhAraNa karyuM che. prAcIna samayanI sthiti badalAI gaI che. pUrve nAnA-moTAM jhaghaDAo patI jatAM. be dezo ke rASTrI paraspara yuddha karI bIjA para vijaya prApta karI AnaMda-saMtoSa mAnatA paraMtu Aja AvA yuddha vizvayuddhanuM svarUpa dhAraNa kare che. Aje mazInagana, aNuboMba sarva vinAzaka sAbita thayo che AthI ja duniyAnA moTA rAjanItijJo yuddhano asvIkAra kare che, TALe che. prema, samajatAthI maMtraNAo kare che. zAMti saMghonI sthApanA vizva stare thaI che, je ahiMsAnI anivAryatA sthApita kare che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA mAnavI, samAja ke rASTranA caritrya ghaDataranI sAthosAtha ahiMsAnI bhAvanAno vikAsa thavo anivArya che. sarva dharmano sAra ahiMsA che. jema AtmA vinA zarIra maDaduM, zaba che tema ahiMsA vinA dharma niSprANa che. ahiMsA vinAno dharmae dharma nathI, e che mAtra kapola kalpanA. koIpaNa dharma game teTalo UMco hoya kriyA-kAMDanI pradhAnatA hoya, ugratapazcaryA, dharmAcaraNa thatuM hoya paraMtu tyAM jo ahiMsAnI bhAvanA vidyamAna na hoya to te dharma mUlyahIna che. je dharmamAM ahiMsA bhAvanAnuM srota vipulamAtrAmAM vahetuM hoya te ja dharma virATa svarUpa dhAraNa karI zake che. jIvo pratye dayA, pIDito pratye saMvedanA, nirbaLa pratye anukaMpA, pApAtmA pratye sahAnubhUti, viSayAsakato pratye sahiSNutA keLavavI anivArya che kAraNa ke jIvanamAM bhautika kSetre je saphaLatA maLe che te kSaNika, nazvara hoya che. jIvananI vAstavika saphaLatA che AtmAnI pavitratA. A pavitratA vizvanA samasta Adarzo ane siddhAMtone samAna rUpe mAnya che. manuSya mAtranuM aMtima lakSya pavitratA che. badhAnI maMjhIla eka ja che, bhale sattAo bhinna hoya, rajuAta, mato bhinna hoya. te AtmAnI pavitratA prApta thAya che ahiMsaka pravRttio dvArA. 44 ahiMsA jIvanamAM sthApita tyAre ja thAya jyAre hRdayamAM 'Atmavat sarvabhUteSu' e sarvasAmAnya siddhAMtanuM saMpUrNapaNe sthApana karavAmAM Ave. dareka manuSya A bhAvanAne hRdayamAM dhAraNa kare ane jIvadayA pAlana mATe A zloka mAnasa paTa sthApita kare. ahiMsA prathamo dharmaH sarvazAstreSu vizrutaH / yatra jIvadayA nAsti tatsarvaM parivarjayet // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAmImAMsA 45 pariziSTa ahiMsA ane Agama pahelA khaMDanA prathama dvAramAM prANavadhanuM svarUpa jaiina paraMparAnusAra ahata bhagavAne AgamonuM prarupaNa karyuM ane gaNadharoe ene sUtrarUpa nibadhdha karyuM. AgamomAM 12 aMgo che jemAMnuM dasamuM aMga praznavyAkaraNa che. je pRSThavArA athavA vAraNasA nAme oLakhAya che. samasta sUtra praznonA uttara (vAI) rUpe hovAne kAraNe tene "praznavyAkaraNa" nAma ApavAmAM AvyuM che. temAM be khaMDa che. pahelA khaMDamAM pAMca AsravadvAra ane bIjA khaMDamAM saMvarAronuM varNana che. pahelA khaMDanA prathama dvAramAM prANavadhanuM svarUpa darzAvavAmAM AvyuM che. trAsa-sthAvara jIvono vadha karavAthI ke kaSTa pahoMcADavAthI hiMsAnuM pApa lAge che te suMdara rIte darzAvavAmAM AvyuM che. - bIjA khaMDanA prathama dvAramAM ahiMsAnuM vivecana karavAmAM AvyuM che. ahiMsAne bhagavatI svarUpa darzAvavAmAM AvI che. sAdhuone yogya, nirdoSa bhikSAnA niyamo darzAvavAmAM AvyAM che. ahiMsAvratanI pAMca bhAvanAonuM vivecana karavAmAM AvyuM che.] prANavadharUpa hiMsAnA vividha arthanA pratipAdaka guNavAcaka trIsa nAma che - (1) prANavadha (2) zarIrathI [jIvonA prANonuM]umUlana karavuM te (3) avizvAsa (4) hiMsA vihiMsA (5) akRtya (6) ghAtakArI (7) mAraNa (8) vadhakArI (9) upadravakArI (10) atipAtakArI (11) AraMbhasamAraMbha (12) Ayukarmano upadrava, bheda, niSThApana, gAlanA, saMvartaka ane saMkSepa (13) mRtyu (14) asaMyama (15) kaTaka (sainya) mardana (16) vyuparamaNa (17) parabhava saMkramaNakAraka (18) durgatiprapAta (19) pApakopa (20) pApalobha (21) chedana (22) jIvita-aMtaHkaraNa (23) bhayaMkara (24) RNakara (25) vaja (ra6) paritApana Azrava (27) vinAza (28) niryApanA (29) laMpanA (30) guNonI virAdhanA. ItyAdi klezayukta prANavadhanA kaTuphaLa nirdezaka A trIsa nAma che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ahiMsAmImAMsA vivecana : , A sUtramAM paNa prakArAntare hiMsAnA kaTuphaLa nirdezaka paryAyavAcI 30 nAmanuM kathana che. pratyeka nAmamAM drazyakAlIna arthAt abhivyakta hiMsAnuM ja citraNa che. temaja temAM hiMsAnI pravRtti, tenA kAraNa ane tenA pariNAmanuM paNa darzana thAya che. yathA(2) pAva - je jIvane jeTalA prANa hoya che, tenuM hanana thAya che, mATe tene prANavadha kahe che. (2) sabUta karI: - (umUlanA zarIrAta) jIvane zarIrathI jUdo * karavo. prANInA prANono nAza thAya che mATe te ukhUlanA zarIra kahevAya che. (3) avalaMbo :- (avizrambha) avizvAsa, hiMsaka vyakti para koIne vizvAsa Avato nathI. te avizvAsajanaka che mATe avizrakhkha che. (4) hiMvahiMsA (hiMsyavihiMsA) :- jenI hiMsA karavAmAM Ave che, tenA prANone haNI nAkhe che, tethI tene hiMsyavihiMsA kahe che. (5) caM (satya) - sapuruSo dvArA karavA yogya kArya na hovAthI hiMsA akRtya-kukRtya rUpa che. (6) pAyA :- prANonI ghAta karavA rUpa hovAthI tene ghAtakArI kahe che. (7) pArakhA :- hiMsA maraNane utpanna karanArI hovAthI tene mAraNA kahe (8) vahana :- haNavArUpa hovAthI tene vadhakArI kahe che. (1) 36vA :- anyane pIDA pahoMcADavAnA kAraNe te upadravarU che. (20) tivANA (tripatinA) :- mana-vacana-kAyA athavA zarIra AyuSya evuM indriya A traNanuM patana thavAnA kAraNe te tripAtanA che. ahIM nivAyaNA" pATha paNa prApta thAya che paraMtu arthamAM samAnatA che. (22) Ama-samAraMbha :- jIvone kaSTa pahoMcADavAnA kAraNe athavA tene mAravAnA kAraNe hiMsAne AraMbha samAraMbha kahela che. jayAM AraMbha Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 ahiMsAmImAMsA samAraMbha che tyAM hiMsA anivArya che. (12) Auyakkammassa uvaddavo, bheyaNiTThavaNagAlaNA ya saMvaTTaga saMkhevo : (gAyu: khaH 3padrava: benikapara tanA saMvartava saMkSepa) AyuSya karmanuM upadravaNa karavuM, bhedana karavuM, niSThApana karavuM, gALavuM-kSaya karavo, saMvartaka (nAza) karavo athavA AyuSyane saMkSipta karavuM. lAMbA kALa sudhI bhogavavA yogya AyuSyane alpa samayamAM bhogavavA yogya banAvI devuM. (2) navU :- mRtyunuM kAraNa hovAthI athavA mRtyurUpa hovAthI hiMsA te mRtyu che. (24) 3rasaMgo :- jayAM sudhI prANI saMyama bhAvamAM rahe che tyAM sudhI hiMsA thatI nathI. asaMyamanI sthitimAM ja hiMsA thAya che mATe te asaMyama che. (25) HT :- (kaTakamardana) senA dvArA AkramaNa karIne prANano vadha karavo athavA senAnA vadha karavA rUpa hovAthI tene kaTakamardana kahe che. (26) voramA :- (buparamaNa)-prANone jIvathI judA karavArUpa hovAthI tene vyaparamaNa kahe che. (17) paramava saMmiro :- (parabhava saMkramakAraka) vartamAna bhavathI alaga karIne parabhavamAM pahoMcADavAnA kAraNe tene parabhava saMkramakAraka kahe (28) duDuibavA :- (durgatiprapAta) narakAdi durgatimAM pADanAra hovAthI tene durgatipraprAta kahe che. (21) pAvAva :- (pApa kopa) hiMsA pApamra che kAraNa ke tenA Adi maLe anaMta azubha che. Avegamaya saMskArono udaya te kapAyarUpa che. kaSAya vinA hiMsAno saMbhava nathI, mATe mATe hiMsAne pApakopa kahe che. (20) pavitno :- (pApalobha) hiMsA pApa pratye lobha, AkarSaNa, prIti Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ahiMsAmImAMsA vadhAranAra che, tethI tene pApalobha kahe che. (22) iviccheo :- (chaviccheda) hiMsA dvArA vidyamAna zarIranuM chedana thavAthI tene chaviccheda kahe che. (22) nIviyaMtaro :- (jItRitAMtakaraNa) jIvanano aMta karanAra hovAthI jIviyaMtakaraNarUpa che. (23) yaMtte :- (bhayaMkara) bhayane utpanna karanAra hovAthI bhayaMkara che. (24) aLo :- (RNakara) hiMsA karavI te karaja-RNa karavA tulya che. bhaviSyamAM jene bhogavIneM ghora kaSTa sahana karavuM paDe che tethI tene RNakara kahe che. (21) vallo :- (vaj-varjya) hiMsA jIvane vanI jema bhAre banAvI adhogatimAM laI jAya che tethI vajra kahe che ane AryapuruSo dvArA tyAjya hovAthI varjya kahe che. (26) riyAvaLa-ao :- (paritApana-Asrava) prANIone paritApanA pahoMcADe che ane tenA krUra pariNAma karmanA AzravanuM kAraNa che tethI tene paritApana Azrava kahe che. (27) viLAso :- (vinAza) prANono vinAza thato hovAthI tene vinAza kahe che. (28) zikhavaLA:- (niryApanA) prANonI samAptinuM kAraNa hovAthI tene niryApanA kahe che. (21) suMpaLA :- (lumpanA) prANono lopa thato hovAthI tene luMpanA kahe che. (30) muLALa viddA :- (guNonI virAdhanA) hiMsA, maranAra ane mAranAra bannenA sadguNone vinaSTa kare che, mATe tene giNa virAdhanA kahe che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 ahiMsAmImAMsA ahiMsAbhagavatInA vividha nAmo zrI praznavyAkaraNa sUtra (Agama) zrutaskaMdha-2 adhyayana-1mAM ahiMsAbhagavatInA vividha 60 nAmonuM vivecana karyuM che. sUtrakAre AzravadvAranA kathanamAM hiMsAdi AzravonI vyApakatAne samajAvavA tenA aneka paryAyavAcI nAmanuM kathana karyuM che. te ja rIte ahiMsA Adi saMvaranuM svarUpa samajAvavA tenA paryAyavAcI nAmonuM kathana karyuM che. hiMsAnI jema ahiMsAnA paNa be bheda che. dravya ahiMsA ane bhAva ahiMsA athavA svadayA ane paradayA. prastuta paryAyavAcI nAmanA spaSTIkaraNathI baMne prakAranI ahiMsAnuM svarUpa samajI zakAya che. - A ahiMsA devo, manuSyo ane asuro sahita samagra lokane mATe dvIpanI samAna, trANa-rakSA karanAra che. te vividha prakAranA jagatanA duHkhothI pIDita jIvonI rakSA karanAra che. te zaraNAdAtrI-jIvone zaraNa denAra che, kalyANa icchuka jIvo mATe gatigamya che. prApta karavA yogya che tathA pratiSThAsamarasa guNo ane sukhono AdhAra che. te ahiMsA bhagavatInA 8nAmonuM spaSTIkaraNa A pramANe che - (1) nirvANa - muktinuM kAraNa, zAMti svarUpa che. tethI tene nirvANa kahe che. (2) nivRtti - durthona rahita hovAthI tene nivRtti kahe che. te mAnasika svasthatArUpa che. samAdhi - samatAnuM kAraNa che. tethI tene samAdhi kahe che. zakti :- AdhyAtmika zakti athavA zaktinuM kAraNa che. kyAMka sato' nA sthAne "saMtI" pada maLe che jeno artha che zAMti, ahiMsAmAM bIjAnA drohanI bhAvanAno abhAva hoya che mATe te zAMti paNa kahevAya che. kirti - kIrtinuM kAraNa che tethI tene kIrti kahe che. kAtti :- ahiMsAnA ArAdhakamAM kAMti-tejasvitA utpanna thAya che mATe tene kAMti kahe che. (5). (e). Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ahiMsAmImAMsA (7) rati :- prANImAtra pratye prIti, maitrI, anurakti, AtmIyatAne utpanna karavAnuM kAraNa hovAthI te rati kahe che. (8) virati - pApothI virakti rUpa hovAthI tene virati kahe che. (9) kRtAMga - sallAstronA adhyayana, mananathI ahiMsAbhAva utpanna thato hovAthI tene zrutAMga kahe che. (10) tRti - saMtoSavRtti praNa ahiMsAnuM eka aMga che. tethI tene tRmi kahe che. (11) dayA :- kaSTa pAmatAM, sUtAM yA duHkhI prANIonI karuNA bhAvathI rakSA karavI. yathAzakti bIjAnA duHkhone dUra karavAno prayatna karavo te dayA che ane te ahiMsAnuM ja svarUpa che. (12) vimukti - baMdhanamAMthI saMpUrNa rUpe mukta karanAra hovAthI tene vimukti kahe che. (13) kSAMti :- kSamA AtmAno guNa che tethI te ahiMsA rUpa che. (14) samyakvArAdhanA :- samyaktvanI ArAdhanA athavA sevAnuM kAraNa hovAthI tene samyakta ArAdhanA kahe che. (15) mahatI :- sarva vratomAM mahAna-pradhAna che, temAM sarva vratono samAveza thaI jAya che. tethI tene mahatI kahe che. (16) bodhiH- dharmaprAptinuM kAraNa hovAthI tene bodhi kahe che. tattvano bodha karAvanAra che. (17) buddhi :- buddhinI sArthakatA denAra hovAthI tene buddhi kahe che. (18) dhRti :- cittanI dhIratA, daDhatArUpa che. tethI tene dhRti kahe che. (19) samRddhi :- sarva prakAranI saMpannatAthI yukta, jIvanane AnaMdita karAvanAra che. tethI tene samRddhi kahe che. (20) Rddhi - lakSmI prAptinuM kAraNa hovAthI tene Rddhi kahe che. (21) vRddhi - puNya, dharma vRddhinuM kAraNa che tethI tene vRddhi kahe che. (22) sthiti :- muktimAM pratiSThita karanArI che. tethI tene sthiti kahe che. (23) puSTi :- puNya vRddhithI jIvanane puSTa banAvanAra athavA pApane ghaTADI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 ahiMsAmImAMsA puNyano vadhAro karanArI che. tethI tene puSTi kahe che. (24) naMdA - potAne ane bIjAne AnaMda denArI che tethI tene naMdA kahe (25) bhadrA - potAnuM ane paranuM bhadra-kalyANa karanArI che tethI tene bhadrA kahe che. (26) vizuddhi :- AtmAne viziSTa zuddha banAvanArI che tethI tene vizuddhi kahe che. (27) labdhi - ahiMsA kevaLajJAna Adi labdhionuM kAraNa che tethI tene labdhi kahe che. (28) viziSTa dRSTi - vicAra ane AcAramAM anekAMtapradhAna darzanavALI che. tethI tene viziSTa dRSTi kahe che. (29) kalyANa :- zArIrika temaja mAnasika svAthyanuM kAraNa che. tethI tene kalyANa kahe che. (30) maMgala :- ahiMsA pApano vinAza karanAra, sukhane utpanna karanAra ane bhavasAgarathI tAranAra che. tethI tene maMgala kahe che. (31) pramoda :- potAne ane bIjAne harSa utpanna karAvanAra che. tethI tene pramoda kahe che. (32) vibhUti :- AdhyAtmika aizvaryanuM kAraNa che. tethI tene vibhUti kahe che. (33) rakSA - prANIone duHkhathI bacAvanAra ane AtmAne surakSita rAkhanAra che. tethI tene rakSA kahe che. . (34) siddhAvAsa - siddhomAM nivAsa karAvanAra, muktidhAmamAM pahoMcADanAra ane mokSanA heturUpa che. tethI tene siddhAvAsa kahe che. (35) anAzrava - AvatAM karmono nirodha karanAra che tethI tene anAzrava kahe che. (36) kevalIsthAna :- kevalIonA sthAnarUpa che. tethI tene kevalIsthAna kahe che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para ahiMsAmImAMsA (37) ziva :- sukha svarUpa, upadravono nAza karanAra che. tethI tene ziva kahe che. (38) samiti :- samyak pravRtti rUpa che. tethI tene samiti kahe che. (39) zIla :- sadAcAra svarUpA (samIcIna) AcAravALI che. tethI tene zIla kahe che. (40) saMyama :- mana ane indriyono nirodha tathA jIvanarakSA rUpa che. tethI tene saMyama kahe che. (41) zIlaparigraha :- sadAcAra athavA brahmacaryanuM ghara, cAritranuM sthAna che tethI tene zIlaparigraha kahe che. (42) saMvara :- Azravano nirodha kare che, tethI tene saMvara kahe che. (43) gupti :- mana, vacana, kAyAnI duSTa pravRttine rokavArUpa che, tethI tene gupti kahe che. (44) vyavasAya H- viziSTa, utkRSTa nizcaya rUpa che. tethI tene vyavasAya kahe che. (45) ucchvaya :- prazasta bhAvonI unnati, vRddhi, samudAyarUpa che. tethI tene ucchvaya kahe che. (46) yajJa :- Atma devanI pUjA karavA mATe yajJa svarUpa che. tethI tene yajJa kahe che. (47) Ayatana H- samasta guNonuM sthAna che. tethI tene Ayatana kahe che. (48) jayaNA :- sarva jIvo pratye yatnA karAvanArI, vivekapUrNa vyavahAra karAvanArI che. tethI tene jayaNA kahe che. (49) apramAda :- pramAda-bedarakArInA tyAga svarUpa che. tethI tene apramAda kahe che. (50) AzvAsa :- prANIo mATe AzvAsanarUpa che. tethI tene AzvAsa kahe che. (51) vizvAsa :- sarva jIvonA vizvAsanuM kAraNa che. tethI tene vizvAsa kahe che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa3 ahiMsAmImAMsA (52) abhaya:- prANIone nirbhayatA denAra, svayaM ArAdhakane paNa nirbhaya banAvanArI che. tethI tene abhaya kahe che. (53) sarvano amAghAta - prANImAtranI hiMsAnA niSedharUpa athavA amArI ghoSaNA svarUpa che. tethI tene sarvaamAghAta kahe che. (54) cokSa - cokhI (svaccha) zuddha, sArI rIte pratIta thanAra ahiMsA che. tethI tene cokSa kahe che. (55) pavitrA :- atyaMta pavitra vaja samAna ghora AghAtathI paNa rakSaNa karanArI che. tethI tene pavitrA kahe che. (56) zuci:- bhAvanI apekSAe zuddha, hiMsA Adi malina bhAvothI rahita ane niSkalaMka hovAthI tene zuddha kahe che. (57) pUtA (jA) :- bhAvathI AtmadevanI pUjA karavArUpa che athavA niSkalaMka che. tethI tene pUtA (pUjA) kahe che. (58) vimalA:- svayaM nirmala ane nirmalatAnuM kAraNa che, tethI tene vimalA kahe che. (59) prabhAsA - AtmAne teja denArI arthAt ahiMsA prakAzamaya che, tethI tene prabhAsA kahe che. (60) nirmalatarA :- atyaMta nirmaLa athavA AtmAne nirmaLa banAvanAra che. tethI tene nirmalatarA kahe che. sUtrokta nAma parathI ahiMsAnA atyaMta vyApaka temaja virATa svarUpane sahaja rIte samajI zakAya che. nirvANa, nivRtti, samAdhi, tRpti, zAnti, bodhi, dhRti, vizuddhi Adi nAma sAdhaphanI AMtarika bhAvanAone pragaTa kare che arthAt mAnavanI. AvA prakAranI sAttvika bhAvanAo paNa ahiMsAmAM garbhita che. rakSA, sumati, dayA asaghAta Adi nAma ahiMsaka sAdhakanA vyavahAranA ghAtaka che. duHkhothI pIDita prANIne duHkhathI bacAvavA te paNa ahiMsA che. bIjAne pIDA thAya tevuM kArya na karatAM; yatanA, sadAcAra ke samitinuM pAlana karavuM te paNa ahiMsAnuM aMga che. sarva jIvA para dayAkaruNA rAkhavI te paNa ahiMsA che. kIrti, kAnti, ravi, pavitra, zuci, pUtA-niSkalaMka Adi nAma tenI pavitratAnA prakAzaka che. nandA, bhadrA, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ahiMsAmImAMsA kalyANa, maMgala, pramoda, Adi nAma ahiMsAnI ArAdhanAnA phaLane pragaTa kare che. tenI arAdhanAthI ArAdhakanI cittavRtti kalyANamayI, maMgalamayI banI jAya che. A prakAre sUtrokta ahiMsAnA nAmothI tenA vividha rUponuM, tenI ArAdhanAthI ArAdhakanA jIvanamAM prAdurbhata thanArI prazasta vRttionuM ane tenA pariNAmanuM citra spaSTa upasI Ave che. ahiMsAnuM aMtima phaLa nirvANa che, te prastuta pAThathI jANI zakAya che. (guruprANa Agama batrIsInuM dasamuM Agama 287 "prazna vyAkaraNa sUtramAMthI sAbhAra-saMpAdikA pUjya lIlamabAI ma.sa.pU.DaoN sAdhvI AratI, sAdhvI subodhikAzrI anuvAdikA sAthvI pU. sunitAjI ma.sA.) Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC zrI saurASTrakesarI prANaguru jaina philosophikala enDa lITararI rIsarca seMTara, muMbaI - 400 086. seMTaranI vividha yojanAo mATe nIce jaNAvela saMsthAo taraphathI Arthika anudAna prApta thayela che temano AbhAra. 'mAnava mitra" sAyana (sva. gaMbhIracaMda umedacaMda zAha parivAra) prerita TrasTa. 7 zrI mATuMgA jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapagaccha saMgha enDa cerITIjha - muMbaI-400 018. zrI muluMDa zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha enDa cerITIjha, muMbaI-400 080. zrI ghATakopara jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapagaccha saMgha, navarojI lena, muMbaI-77. zrI RSabhadevajI jaina Tempala enDa sAdhAraNa khAtA TrasTa, cembura, muMbaI-400 071. sva. narmadAbAI cerITIjha TrasTa ghATakopara zrI ghATakopara ejyukezana sosAyaTI (sva. vADIlAla catrabhUja gAMdhI parivAra prerita TrasTa) zrI mATuMgA (vesTarna relve) jaina zve. mU. pU. saMgha, muMbaI zrI pArzvanAtha zvetAmbara mU. pU. jaina saMgha, ghATakopara (ve) zrI padmanAbha jaina saMgha, aMdherI zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zve.mU.pU. jaina saMgha, ghATakopara (pU) 7 zrI jaina esosIezana ina northa amerikA zrI dharmazAMti jaina ceriTebala TrasTa, kAMdivalI (pUrva) CCCCCCCCCCCCCCC Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI paMDita ratnacaMdrajI jaina kanyAzALA TrasTa pI. ena. dozI vImensa koleja opha ArTsa saMcAlita saurASTra kesarI praNagara jaina philosophikala enDa liTararI rIsarca senTara, saurASTra kesarI pU. prANalAlajI mahArAja sAhebanI kRtaprabhAvanA viziSTa hatI 'zAstragraMthonuM parizilana, tADapatrIcagraMthono saMgraha ane jALavaNI, zAstrabhaMDAro ane pAThazALAnI sthApanAmAM emanuM aneruM yogadAna hatuM. A saMrdabhanA pariprekSyamAM adhyAtma yoginI pU. lalitAbAI ma. sA. nA vidhvAnA ziSyApU. Do. tarUlatAjInI preraNAthI "saurASTra kesarI pU. prANaguru janma zatAbdI samiti'' muMbaInA sahayogathI gurudevanI smRti ciraMjIva rAkhavA pUjayazrInI janmazatAbdI prasaMge saMsthAe "saurASTra kesarI prANaguru jaina philosophikala enDa lITararI rIsarca senTara'' nI sthApanA karI che. seMTaranA uddeza A pramANe che. * jaina tattvajJAna ane sAhityanuM adhyayana, saMzodhana, saMpAdana ane prakAzana karavuM. * saMskRti, dharma ane adhyAtmanA sAhityanuM prakAzana karavuM. jainadharmanA tattvonI vaijJAnika rIte rajuAta karavI * prAcIna hastalikhita ane tADapatrIya graMthonuM saMzodhana ane pustakAlayanI pravRtti karavI. * jaina dharmane kendramAM rAkhI mAnavadharmanI pravRttino vikAsa karavo. jaina sAhityanA adhyayana ane saMzodhanano AbhyAsa karatA vidhArthIone ziSyavRtti (skolarazIpa) ApavI. vidvAno ane saMtonA pravacanonuM Ayojana karavuM. dharma ane saMskAranA vikAsa ane saMvardhana thAya tevI zibira ane anya kAryakramonuM Ayojana karavuM. saMskAralakSI, sattvazIla ane ziSTa sAhityanuM prakAzana karavuM. abhyAsa nibaMdha vAMcana (Paper Reading) lIpI vAMcana ane prAcIna jaina graMtho (Old Jain Manuscript) oj qiza. jaina dharmapara saMzodhana M.A., Ph.D, M.Phil karanArA jIjJAsu, zrAvaka, saMtasatIjIone sahayoga, suvidhA ane mArgadarzana pUrA pADavA ane saMzodhita sAhityanuM prakAzana. jaina prAcIna graMtho, citro, zilpa, sthApatyanA phoTAo vigerenI sI.DI. taiyAra karAvavI. de--videzamAM jainadharma para parisaMvAda, pravacana-Ayojana, InTaneTa para 'vebasAiTa' dvArA jaina tattvajJAna ane sAhitya viSayaka mAhitIno pracAra karavo. ApanA sahayoganI apekSA sAthe. TuNI :: mAna saMyojaka : navanItabhAI zeTha guNavaMta baravALiyA saurASTrakesarI prANaguru jaina phIlosophikala enDa lITararI rIsarca seMTara S. P. R.J. kanyAzALA TraSTa, kAmA lena, ghATakopara (vesTa), muMbaI-400 086.