________________
પ૩
અહિંસામીમાંસા (૫૨) અભય:- પ્રાણીઓને નિર્ભયતા દેનાર, સ્વયં આરાધકને પણ નિર્ભય
બનાવનારી છે. તેથી તેને અભય કહે છે. (૫૩) સર્વનો અમાઘાત - પ્રાણીમાત્રની હિંસાના નિષેધરૂપ અથવા અમારી
ઘોષણા સ્વરૂપ છે. તેથી તેને સર્વઅમાઘાત કહે છે. (૫૪) ચોક્ષ - ચોખી (સ્વચ્છ) શુદ્ધ, સારી રીતે પ્રતીત થનાર અહિંસા છે.
તેથી તેને ચોક્ષ કહે છે. (૫૫) પવિત્રા :- અત્યંત પવિત્ર વજ સમાન ઘોર આઘાતથી પણ રક્ષણ
કરનારી છે. તેથી તેને પવિત્રા કહે છે. (૫૬) શુચિ:- ભાવની અપેક્ષાએ શુદ્ધ, હિંસા આદિ મલિન ભાવોથી રહિત
અને નિષ્કલંક હોવાથી તેને શુદ્ધ કહે છે. (૫૭) પૂતા (જા) :- ભાવથી આત્મદેવની પૂજા કરવારૂપ છે અથવા નિષ્કલંક
છે. તેથી તેને પૂતા (પૂજા) કહે છે. (૫૮) વિમલા:- સ્વયં નિર્મલ અને નિર્મલતાનું કારણ છે, તેથી તેને વિમલા
કહે છે. (૫૯) પ્રભાસા - આત્માને તેજ દેનારી અર્થાત્ અહિંસા પ્રકાશમય છે,
તેથી તેને પ્રભાસા કહે છે. (૬૦) નિર્મલતરા :- અત્યંત નિર્મળ અથવા આત્માને નિર્મળ બનાવનાર
છે. તેથી તેને નિર્મલતરા કહે છે.
સૂત્રોક્ત નામ પરથી અહિંસાના અત્યંત વ્યાપક તેમજ વિરાટ સ્વરૂપને સહજ રીતે સમજી શકાય છે. નિર્વાણ, નિવૃત્તિ, સમાધિ, તૃપ્તિ, શાન્તિ, બોધિ, ધૃતિ, વિશુદ્ધિ આદિ નામ સાધફની આંતરિક ભાવનાઓને પ્રગટ કરે છે અર્થાત્ માનવની. આવા પ્રકારની સાત્ત્વિક ભાવનાઓ પણ અહિંસામાં ગર્ભિત છે. રક્ષા, સુમતિ, દયા અસઘાત આદિ નામ અહિંસક સાધકના વ્યવહારના ઘાતક છે. દુઃખોથી પીડિત પ્રાણીને દુઃખથી બચાવવા તે પણ અહિંસા છે. બીજાને પીડા થાય તેવું કાર્ય ન કરતાં; યતના, સદાચાર કે સમિતિનું પાલન કરવું તે પણ અહિંસાનું અંગ છે. સર્વ જીવા પર દયાકરુણા રાખવી તે પણ અહિંસા છે. કીર્તિ, કાન્તિ, રવિ, પવિત્ર, શુચિ, પૂતા-નિષ્કલંક આદિ નામ તેની પવિત્રતાના પ્રકાશક છે. નન્દા, ભદ્રા,
