Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH AgamasaTIkaanuvAda 22/1 prajJApanA-3 -: anuvAda-zreNInA sarjaka : muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-5-10,000 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa 2066 kA.su.pa Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 22 mAM che. 0 "prajJApanA'-upAMgasUtra-4 nA... -0- pada-21-thI AraMbhIne -0-- pada-36 (saMpUrNa) -- * - * -- * - * -- X -- x = X -- - TAIpa seTIMga ~ zrI mahAkAlI enTaraprAIjha cAMdaloDiyA, amadAvAda. (M) 9824419736 - mudraka HnavaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA roDa, amadAvAda. Tel. 079-25508631
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNasuda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI cayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vArA cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vighnarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI RcakacaMdrasUrIzvarajI ma nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza: vaMdanA * O * g * d 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravrajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratna- pUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAdhaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi moklAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA presti saMgho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga 22 nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI 5.pU. A.deva zrI bhaktisUrIzvarajI ma.nA samudAyavartI pUjya AcAryazrI RcAMdrasUrIzvarajI teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI AdinAtha jaina zve.mU.pU.saMgha navasArI
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - -
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X -
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH 15-prajJApanAupAMgarNa-4/3 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana 0 A bhAgamAM "prajJApanA" sUtra je paMdaramuM Agama che ane upAMgasUtromAM cothuM upAMga che, teno bIjo bhAga che. A sUtrane prAkRta bhASAmAM pannavaUTI sUtra kahe che. saMskRta nAma prajApanA che. gujarAtI bhASAmAM paNa A ja nAme prasiddha che. cothA aMgasUtra samavAyanuM A upAMga che. jema sthAna ane samavAya baMne raMgasUtronI paddhatimAM ghaNuM sAmya che, tema te aMgasUtronA upAMga rUpa evA jIvAbhigama ane prajJApanA paNa ghaNAM saMkaDAyela che. jIvAbhigamanI vRttimAM ghaNAM sthAne prajJApanAnI sAkSI jovA maLela che, vaLI bhagavatIjI sUtramAM to aneka sthAne sAkSIpATha svarUpe nAva patravaUT' ema lakhAyela che. A prajJApanA sUramAM 36-pado (adhyayano che. jemAM cAra padomAM peTA uddezA tathA cAra padomAM peTA dvAro che A sUtramAM dravyAnuyoga ThAMsIThAMsIne bharyo che. jemAM sthiti, saMjJA, vyutkrAMti, yoni, bhASA zarIra, karma, kaSAya jevA aneka tAtvika viSayonI vizad chaNAvaTa che. zailI praznottaranI che. chei pada-21-"zarIra" [avagAhanA saMsthAnA -X - X - X -X --- -x -x - o pada-20nI vyAkhyA karI, have pada-21 AraMbhIe chIe. teno saMbaMdha A che - pada-20mAM gati pariNAma vizeSa 'aMtakriyA' pariNAma kahyA. ahIM narakAdi gatinA pariNAma vizeSa zarIra saMsthAdi kahe che - * sUtra-509,510 : [50] vidhi, saMsthAna, pramANa, yugalono caya, zarIra saMyoga, dravyapradeza alabatta, zarIra avagAhanA alabahud. [51] bhagavat ! keTalA zarIro che ? gautama ! pAMca - dArika, vaikriya, AhAka, saijasa, kAmaNa. - - - bhagavAna ! audArika zarIra keTalA bhede che ? gautama pAMca - ekendriyao cAvatu paMcendriya dAzmi zarIra * * * bhagavana ! ekendriyazarIra keTalA bheda che ? pAMca - pRthvIkAyao sAvat vanaspatikAya ekeo dAzmi zarIra. pRthavIkAya ekendriya audArika zarIra keTalA bhede che ? gautama ! be bheda - sUkkao ane bhAdara pRthavIkAya ekeo audaio zarIra, sukha pRthavIe ekeo audato zarIra keTalA bhede che ? gautama! be bheda payaptio ane aparAptio suma praNavI. eke audaio zarIra. bAdara pravIkAyiko ema ja che. e pramANe vanaspatikAyika ekendriya audAphi zarIra sudhI samajavuM.. bhagavad ! beIndriya audArika zarIra keTalA bhede che ? gautama ! be bheda - patio ane apati beIndriya audaio zarIra e pramANe teIndriya, caurindriya paNa jANavuM. bhagavAna / paMcendriya audAki zarIra keTalA bhede che be bheda - tici pAMcendriya ane manuSya paMceo audao zarIra tiyaca paMceo audA zarIra keTalA bhede che ? gautama! traNa prakAre - jaLacara, sthaLacara, khecara tiryaMca paMcendriya audAzmi zarIra, * * * jalacara tiryaMca paMceo audA zarIra keTaa bheTe che ? gautama be bheda - saMmUrhima ane garbhao - saMmUrchAima jalacara tici paMceo audao zarIra keTalA bhede che - patio ane apayataio e pramANe gaja jalacara vize paNa kahevuM. A AgamamAM pU.malayagirijI uparAMta pU.habhidrasUrijI kRta vRtti paNa maLe che. jenA AdhAre ame vivecana karela che. ame prajJApanAma saTIka anuvAdane traNa bhAgamAM vibhAjIta karela che. bhAga20mAM pahelA pAMca pado che. bhAga-21-mAM pada-6 thI 20 che. prastuta bhAga-22mAM pada21 thI 36 lIdhAM che. sAmAnyathI upAMga sUtronA mataniA nAma prApta thatAM nathI. paNa A upAMganA katarUpe mAryazyAmI vAryanuM nAma maLe che. sUtrAtmaka rUpe taiyAra thayela dvArthasUtranI mAphaka tAvika viSayonI viziSTa saMkalanA rUpa A saphaLa abhinava puruSArtha che. "kayAMka kaMIka choDyuM che . kyAMka kaMIka umeryuM che." te A vivecana2i2/2]
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21/-I-/509,510 sthalacara tiryaMca paMcendriya audArika zarIra keTalA bhede che ? be bhede - catuudao ane parisarSa sthao paMce tiryaMca audauo zarIra. * * * catuo sthao ceaudA zarIra keTalA bheda che ? be bhede - saMmUrNima ane garbhaja catuo sthao paMceo audALa zarIra, samUha sthao catuo tiryaMca paMceo audA zarIra keTalA bheda che? be bhede - pati ane apati gaja paNa ema ja gaNavuM. parisarSa sthalacara tiryaMca paMcendriya audArika zarIra keTalA bhede che ? be bheda - uraparisarSao bhuja parisarpao * * * uraparisarSa sthao tiryaMca paMceo audA zarIra keTalA bhede che ? be bhede - saMmUrhima ane garbhao * * * saMmUrNima uraparisarSa sthao tiryaMca paMceo audA zarIra be bhede - apati ane paryAptao e pramANe garbhaja upasipa0nA paNa cAra bheda jANavA. - ema bhujaparisarpanA paNa saMmUrchAima, garbhaja, paryAptA ane payaktiA evA cAra bhedo jANavA. becara0 be bhede - saMmUrNima ane garbhaja saMmUrchAima be bheda - paryAptA ane aparyAptA. garbhaja paNa e ja be bhede che. bhagavad ! manuSya pAMceo audaio zarIra keTalA bhede che ? be bhede - saMmUrNima ane garbhaja manuSya paMceo audaio zarIra. * * * garbhaja manuSya zarIranA keTalA bheda ? be - pati ane apayado * vivecana-pao6,55o - vidhi - zarIranA bhedo, pachI saMsthAna, pachI zarIranuM pramANa, pachI keTalI dizAthI zarIranA pudgalono upacaya thAya ? pachI kayA zarIranA sadbhAvamAM karyuM zarIra avazya hoya e saMbaMdha, pachI dravyArtha, pradezAI, ubhayapaNe alAbahatva pAMce zarIronuM, pachI pAMce zarIronI avagAhanAnuM alAbahad. pahelA vidhidvAramAM zarIranA mULa bhedo jaNAve che - zarIra eTale pratikSaNa vinazvara bhAvane dhAraNa kare che. gautama ! meM tathA anya tIrthakaroe pAMca zarIro kahyA che. tene nAma mAtrathI kahe che - (1) dArika :- 3yAra * pradhAna, te pradhAnapaNuM tIrthakara ane gaNadharanA zarIsvI apekSAe jANavuM, kemake tethI anya anuttara devonuM zarIra paNa anaMtaguNa hIna che. athavA 3ra - kaMIka adhika hajAra yojanA pramANa hovAthI bIjA zarIranI apekSAe moTuM, A moTApaNuM bhavadhAraNIya vaikriya zarIranI apekSAthI jANavuM. kemake utaravaikriya zarIra lAkha yojana pramANa hoya che. (2) vaikriya - vividha ke viziSTa kiyA te vikriyA. te nimite thayela te vaikriyA - te vaikriya zarIra eka thaI anekarUpe thAya che, aneka thaI eka thAya che, sUkSma thaI moTuM thAya, moTuM thaI sUphama thAya che, khecara thaI bhUmicara thAya, bhUmicara thaI khecara thAya dezya thaI adRzya thAya, ardazya thaI dRzya thAya ItyAdi. te vaikiya zarIra be bhede :- papAtika - upapAta nimite thayela, te deva ane nArakane hoya. prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 lakvinimitaka-manuSya ane tiryaMcane hoya (3) AhAka - cauda pUrvadhara tIrthakaranI Rddhi darzanAdi prayojana vaDe viziSTa labdhithI karAya te AhAraka, kahyuM che - kArya utpanna thavAthI zrutakevalI, viziSTalabdhithI kare te AhAraka zarIra. jemAM prANIdayA, Rddhidarzana, sUmapadArtha samajavA, saMzaya nivAravA jinezvaranI pAse javuM, te kAryo hoya che. te vaikriya apekSAthI ati zubha ane svaccha sphaTikazIlA mAphaka zubhra pudgala samUha canA che. (4) taijasa - tejasa pudgalano pariNAma. jenuM cihna che evuM tathA khAghelA AhAranA pariNAmanuM kAraNa che. viziSTa labdhidhArI A taijasa zarIrathI tejolezyA kADhe che. kahyuM che - savane garamIthI siddha, sAdi AhAra pariNAma utpAdakAdi A zarIra che. (5) kAmaNa - karmathI utpanna thayela te kAmaNa zarIra. arthAt karma paramANu ja Atmapradeza sAthe kSIranIra peThe paraspara maLelA ane zarIrarUpe pariNata thayelA che te zarIra, karmanA vikAra te kAmaNa. te ATha prakAranA vicitra karmothI thayeluM che. tene badhAM zarIranuM kAraNabhUta jANavuM. - x - kemake bhava prapaMca rUpa aMkuranA bIjabhUta kArpaNa zarIrano mULathI nAza thayo hoya to bIjA zarIronI utpatti thatI nathI. A zarIra jIvane ekagatithI bIjI gatimAM javAmAM sAdhaka kAraNarUpa che. te A rIte - taijasa sahita kAmaNa zarIra yukta jIva maraNa sthAna choDI upajavAnA sthAne jAya che. (prazna) jo taijasa yukta kAmaNa zarIra sahita jIva bIjI gatimAM jAya che, to jatAM AvatAM dekhAto kema nathI ? [uttara] karma pudgalo atyaMta sUkSma hovAthI cakSu Adine agocara che. * x - have audArika zarIranA jIvanI jAti ane avasthAnA bhedathI bhedo kahe che - dArika zarIra eka-be-traNa-cArapAMca IndriyanA bhedathI pAMca prakAre che. ekendriya audAki zarIra paNa pRthvI, apa, teu, vAyu, vanaspati e pAMca bhedothI che. pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra paNa sUkSma ane bAdaranA be bhede che. te baMnenA paNa paMiA , aparyAptA be-be bhedo che. e pramANe aApu, teu, vAyu, vanaspatinA paNa cAra-cAra bheda che. badhAM maLI ekendriya audAki zarIranA vIza bheda che.. beIndriya, teIndriya, caurindriya dArika zarIro pratyeka paryAptA, aparyAptAthI be bhede che. paMcendriya audArika zarIra tiryaMca ane manuSya be bhede che. tiryaMca paMceo dArika zarIra jaLacara, sthaLacara, khecara bhedathI traNa prakAre che. jaLacara tithio paNa saMmarNima, garbhaja be bhede che. te baMnenA paddhiA ane aparyAptA baLe bheda che. sthaLacara tiryaca0 catuSpada ane parisarpa be bhede che. catuSpada sthaLacara paNa saMmUrNima ane garbhaja be bhede che. vaLI te pratyekanA paryAptA, apayaptiA babbe bhedo che. parisarpa sthaLacara0nA paNa uparisarpa, bhujaparisarpa evA be bhedo che. vaLI te
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21/-I-/509,510 22 prokanA saMmUrNima ane garbhaja evA be bhedo che. temAM paNa paMiA, aparyAptA bhedathI banne prakAra che. badhAM maLIne parisarpa sthaLacara tiryaMca paMcendriya audArika zarIranA ATha bheda thAya che. kheyara paMcendriya audArika zarIra saMmUrNima ane garbhaja be bhede che. te pratyekanA pati, aparyApta be prakAra che. jalacaranA cAra, catuSpada sthaLacaranA cAra, parisarpa sthaLacaranA cAra, khecaranA cAra. ema tiryaMca paMcendriya audArika zarIranA kula vIza bhedo thAya che. audAki zarIranA bhedo kahyA, have tenuM saMsthAna kahe che - * sUtra-511 - bhagavanA audArika zarIra kevA AkAre che ? gautama vividha saMsthAnavALuM che. kendriya audAo kyAM AkAre che ? vividha AkAravALuM che. pRthvIkAyika eke audaio zarIra masUra caMdrAkAranA sAdhabhAganA jevA saMsthAne che. e pramANe sUkSma ane bAdara pRtInuM saMsthAna jANavuM. ema pati-apayaktiA paNa samajavA. bhagavAna ! akAyika ekeo audao zarIra kevA kare che ? parapoTAnA jevA AkAravAnuM che. ema sUkSma, bhAdara, paryAptA, apacAne jANavA. bhagavana ! teukAyika ekeo audA zarIra keva AkAre che ? soyanA samUhanA AkAre che. oma sUmAdi cAra jANavA. vAyukAcikonuM zarIra patAkA saMsthAnavAnuM che. ema sUmAdi bheTe cAre zarIra jANavA. vanaspatikAcikonA zarIra aneka prakAranA saMsthAnavAA che, ema sUkSma, bAdara, pati ane apatiAnuM zarIra jANavuM. beIndriya audArika zarIra kevA AkAre che ? te kuMDa saMsthAnavALuM che. e rIte paryAptA-pitAnuM paNa jANavuM. e pramANe teIndriya, caurindriyanA zarIra paNa jANavA. bhagavana! paMcendriya tiryaMca audArika zarIra kayA saMsthAne che ? gautama ! cha prakAre che, te - samacaturaDha yAvatu huMDa saMsthAna. e pramANe payartiAapayatA jANavA. bhagavAna ! saMmUrNima tiryaMca paMce audALa kevuM saMsthAna che ? huMDa saMsthAna. ema patA-pitAnuM jANavuM. bhagavan! garbhaja tiryaMca pAMceo audato zarIranuM saMsthAna ? te cha prakAranA saMsthAnavALuM che - samacaturasya yAvatu huMDa. ema payaptA-avayatAnA zarIra jANavA. e pramANe audhika tiryaMcanA nava AlAvA kahyal. jalacara pace tiryaMca dALa kayA saMsthAne che ? cha saMsthAna, samacaturaNya cAvatu huMDa. e pramANe pAtA-pitA paNa che. saMmUrchAima jalacara huMDa saMsthAne che, tenA paNa prayatA ApatA ema ja che. gaja javara e saMsthAne che. ema patA-paryAptA paNa che. ema sthalacaranA paNa nava sUko prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 jaNavA. catuSpada ane uraparisarpa, bhajaparisarpa sthalacaranA paNa nava-nava suo. ema khecaranA paNa nava sUtro che, vizeSa che ke - badhe ja saMmUrNima huMDa saMsthAne rahela che. garbhaja paNa chaemAM hoya che. manuSya paMceo audaio zarIra kevA saMsthAnavALuM che cha prakAranA saMsthAnavALuM - samacaturasya yAvatu huMDa saMsthAnavALuM yatiA ane patinA zarIra ema ja jANavA. garbhaja tathA garbhaja prayatA ane piyatAnA ema ja jANavA. saMmUrNima vize pRcchA - gautama ! teo huMDa saMsthAnavALA che. * vivecana-511 - audAki saMsthAnA vividha saMsthAnavALuM che. kemake jIvanI jAtinA bhedathI saMsthAnano bheda che. eke audArA zarIrane aneka saMsthAna che, kemake pRthvI Adi pratyekanA bhinna saMsthAno che. temAM sUkSmAdi cAre pRthvIe zarIra masUra caMdrAkAra ardhabhAga AkRti jevAM che. sUkSmAdi cAra ayo zarIro parapoTAkAre che. * * sUmAdi cAre teuo soyanA jaththAnI AkRti jevAM che. sUkSmAdi vAyuo zarIra dhvajAkAra jevAM che. sUkSmAdi vanaspatio zarIronI aneka AkRti che, kemake deza, kALa, jAtino bheda che. vikalendriyonA huMDa saMsthAna che. tiryaMca paMce audA zarIro sAmAnyathI cha e saMsthAnavALA che - samacatusya, caNodha parimaMDala ItyAdi. temAM samacaturasa - sAmudrika zAstrokta pramANa ane lakSaNayukta cAra bAjunA zarIranA avayavo yukta. caNodha parimaMDala-vaDanA jevA AkAravALuM, upara saMpUrNa pramANa, nIce hIna arthAt nAbhi upara saMpUrNa pramANa, nIce tema na hoya. sAdi - Adi sahita, nAbhinI nIceno bhAga zAstrokta lakSaNavALo hoya. * x * x - uparanA bhAge pramANa ane lakSaNahIna. bIjA AcAryo mAra ne badale pArtha evo pATha kahe che - zemalAnuM jhADa, vaDa ane kAMDa puSTa hoya, upara yogya vizALatA na hoya, tevuM saMsthAna. mastaka, Doka, hAtha, paga Adi zAstrokta pramANa ane lakSaNa yukta hoya, chAtI-peTa vagere pramANa ane lakSaNa hIna hoya te kuja saMsthAna. chAtI-peTa Adi pramANa lakSaNopeta hAtha-paga Adi hIna hoya te vAmana saMsthAna. jyAM badhAM avayavo pramANa ane lakSaNa rahita hoya te huMDa saMsthAna. e pramANe sAmAnya paMcendriya tiryaco mAka paryAptA, apayartiA pratyekanuM sUtra kahevuM, ema traNa sUtro thayAM. ema saMmUrNima tiryaMca paMceo traNa sUtro kahevA. paNa teonA traNe sUtromAM dArika zarIranuM phaMDa saMsthAnavAnuM kahevuM. * * * garbhaja tiryaMca paMcenA traNa sUtro che, paNa temAM cha e saMsthAna kahevA. e pramANe sAmAnya tiryaMca paMce nava AlAvA kahyA. A ja krame jalacara, sAmAnya sthalacara, catuSpada, u5risarpa, bhuja parisarpa, khecara tiryaMca paMceo pratyekanA nava-nava sUtro che. badhAM maLIne nava-nava sUtro kahevA. badhAM maLIne tiryaMca paMcendriyanA 63-sUtro ane
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212-2-/511 manuSyonA nava sUtro kahevA. badhAM saMmUrchimone huMDa saMsthAna, garbhajane cha e saMsthAna kahevA. 23 e pramANe audA zarIranA bhedonA saMsthAno kahyA. have audArika zarIranI avagAhanAnuM pramANa kahe che - - sUtra-512 thI 515 : [512] bhagavan ! audArika zarIranI keTalI moTI zarIranI avagAhanA che ? gautama ! jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa sAdhika 1000 yojana kahI che. ekendriya audA zarIranI avagAhanA audhika zarIvat kahevI. bhagavan ! pRthvI eke audA zarIranI keTalI moTI zarIrAvagAhanA che ? gautama ! jaghanya ane utkRSTa gulano asaMkhyAtamo bhAga. ema patAapacAinI jANavI. ema sUkSma ane bAdara paryAptatA-apacAnI paNa jANavI. ema e nava bheda pRthvIkAyikanA kahyA, tema a. teu vAyunA kahevA. vanaspatikAyika audA zarInI avagAhanA keTalI che? jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTathI kaMIka adhika hajAra yojana pramANa che. apatAnI jaghanya ane utkRSTa aMgulano asaM bhAga, paryAptAnI jaghanya aMgulano asaM bhAga ane utkRSTa kaMIka adhika hajAra yojana, bAdara ane patiAnI te pramANe ja che. payaptAnI jaghanya, utkRSTa aMgulano saMta bhAga. sUkSma, tA, apacatA traNenI e pramANe ja che. bhagavan ! beIndriya audA zarIranI avagAhanA keTalI che? gautama ! jaghanya aMgulano asaM bhAga, utkRSTa bAra yojana. ema badhe sthAne payatAnI jaghanya ane utkRSTa gulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. paryAptAnI avagAhanA sAmAnya beIndriya audA mAphaka jANavI. ema teIndriyanI traNa gAu, caurindriyanI cAra gAu che. paMce tiryaMcanI utkRSTa 1000 yojana pramANa che. ema saMpUrNima, garbhaja paNa che. ema nava bheda kahevA. ema jaLacaranI paNa hajAra yojana jANavI. tenA nava bheda kahevA. sthaLacaranI cha gAu utkRSTAvagAhanA che. paryAptAnI paNa cha gAu. saMmUrttima patAnI utkRSTa gAu pRthakatva, garbhaji paryAptAnI utkRSTa cha gAuM. sAmAnya catuSpada, paryAptA ane garbhaja paryAptAnI paNa utkRSTa cha gAu, saMmUrttima patiAnI utkRSTa gAu pRthav. ema uraparisarpanI paNa audhika, gaja, patAnI hajAra yojana saMmUrttimanI yojana pRthakatva, bhujaparisarpa audhika, garbhajanI paNa utkRSTa gAu pRthaktva, saMpUrNimanI dhanup pRthakktva, khecaranI traNenI dhanuSa pRtha jANavI. e saMbaMdhe gAthA [513 thI 514] hajAra yojana, cha gAu, hajAra yojana bhujaganI gAu pRthakatva, dhanuSa pRthakatva-pakSInI ane uMcAImAM hajAra yo, gAu pRthakatva, yojana pRthakatva hoya che. saMmUrNima baMnenuM dhanuSa pRthakatva pramANa che. [artha vRttithI prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 samajavo. [515] bhagavan ! manuSya audA zarIranI keTalI avagAhanA che ? jaghanya aMgulano asaM bhAga, utkRSTa 3-gAu. apasaptiA ane saMmUrtimonI jaghanya ane utkRSTa gulano asaMkhyAtabhAga pramANa che. garbhajanI audhikavat jANavI. * vivecana-512 thI 515 H 24 audArika zarIranI jaghanya avagAhanA aMgulano anaMta bhAga che, te utpattinA pahelA samaye pRthvIkAyikAdinI che, utkRSTa sAdhika 1000 yojana, lavaNasamudranA gotIryAdimAM rahela pAnAla Adine AzrIne samajavI. te sivAya bIje eTaluM moTuM audAki zarIra asaMbhava che. ema ekendriya sUtramAM paNa jANavuM. - x - pRthvIthI vAyu sUkSma ane bAdara, pratyekanA paryAptA-aparyAptA audA zarIranI jaghanya, utkRSTa avagAhanA aMgulano asaM. bhAga. e rIte pratyeka pRthvIkAyAdinA nava-nava sUtro thAya. - 4 - 4 - ema vanaspatinA paNa nava sUtro thAya. paraMtu audhika, audhika paryAptA, bAdara, bAdara paryAptA vanaspati sUtromAM jaghanya aMgulano asaM bhAga, utkRSTa sAdhika 1000 yojana pramANa hoya. bAkInA pAMca sUtromAM jaghanya, utkRSTa gulano asaM0 bhAga thAya. vikalendriya pratyekanA traNa-traNa sUtro che. temAM audhika ane paryAptAmAM beIndriyonuM zarIra utkRSTathI bAra gAu Adi sUtrArthavat jANavuM. aparyAptamAM aMgulano asaMkhyAta bhAga pramANa. jalacarAdi traNe paMro tiyiomAM pratyenA nava-nava sUtro jANavA. - X - badhAM aparyAptA aMgulano asaMkhyAta bhAga, zeSa sthAnomAM jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa sAmAnya tiryaMca paMce ane jalacaramAM hajAra yojana, sAmAnya sthalacara, catuSpada, garbhaja sthaLamAM cha gAu Adi sUtrArthavat jANavuM - 4 - saMgrahaNIgAthA - garbhaja jalacaranI utkRSTa avagAhanA hajAra yojana, catuSpada stha cha gAu, uparisarpa stha0 hajAra yojana, bhujaparisarpa stha gAupRtha, pakSI dhanuSa pRtha, saMmUrttima jalacaronuM utkRSTa zarIrapramANa hajAra yojana, catu0 sthaLa gAu pRtha, uraparisarpa sthaLa yojana pRtha, bhujaparisarpa stha ane pakSInuM dhanup pRtha che. manuSya sUtra sASTa che. paraMtu traNa gAu zarIra devakuru AdimAM jANavuM. e pramANe audArika zarInA bhedo, saMsthAno, pramANa kahyA. have vaikriyanA bhedo Adi kahe che - - sUtra-516 : bhagavan ! vaikriyazarIra keTalA bhede che ? be - ekendriya ane paMcendriya vaikriya zarIra. jo eke vaikriyazarIra che to zuM vAyu eke vaikriya che ke avAyukAyika ? vAyu eke vaikriyazarI che, avAyu. nathI. jo vAyu eke vaikriya che, to te sUkSma che ke bAdara ? sUkSma nathI paNa bAdara vAyu
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 21|--/516 oke vaikicazarIra che. je bAdara0 che to zuM paryApta bhAdara vAyu, eke vaikriya zarIra che ke Apatio? payata bAdara vAyuekeo vaikriyazarIra che, paryApta nathI. che paMcendriya vaikriya zarIra che to zuM nairayika paMce vaikriya zarIra che ke cAvata deva ce vaikriya zarIra ? te nairayikAdi cAre che. je nairayika pAMce. vaikriya zarIra che to zuM ranapabhao yAvata AdhasatamI pRnI naira pAMca paikriya zarIra paNa che ? sAtamAM paNa vaikriya zarIra che. jo ranapabhA pRdI naira pAMce vaikriya zarIra che to zuM paryAptaione che ke patine ? baMnene che. e pramANe adhasaptamI pRvI nairayika sudhI A baMne bhedya kahevA. - je tici po. vaidicazarIra che, to zuM saMmUrNimAne che ke gajine che ? saMmU ti paMce vairuM zarIra na hoya, garbhaja hoya. je garbhaja tiryaMca paMce vai, zarIra hoya to zuM saMkhyAtA vaSayukane hoya ke asaMkhyAtA vaSayuikane ? saMkhyAtA vaSayuka garbhajiti paMce vaikriya zarIra hoya, asaMkhyAta na hoya. je saMkhyAtA vayika garbhaji ti paMce vai. zarIra hoya to patine hoya ke apatAneof yatA saMkhyAnA vayika garbhaja tio pAMceka vai zarIra hoya to zuM tevA jalacarane hoya, thalacarane hoya ke khecarane hoya? te traNe gaji pace tiyacane paikriya zarIra hoya che jalacara saMkhyAtA vapayuSa gaja paMce. tiryaMca vai, zarIra che, to zuM paddhine che ke aparyAptaone che ? payartiA jalacarane hoya, paryAptALane na hoya. je sthalacara roi ti cAvatu vaiyi zarIra che, to zuM catuSpada hai. zarIra hoya ke parisa vai zarIra hoya ? baMnene hoya. ema badhAne jANavuM. khecara pAtAne hoya, apayafptAne nahIM. je manuSya paMrI aikriya zarIra che to zuM saMmata manuSya paMco vaikriya zarIra hoya ke garbhaw? saMmurNimane na hoya, garbhaja hoya che garbhaja manuSya paMce. vaicizarIra che to zuM karmabhUmija garbha hoya ke akarmabhUmija gaja ke aMtarliMpaja gabhaja manuSya vaikriya zarIra hoya ? karmabhUmija garbhaja manuSya paMce vaikiya zarIra hoya, anya be na hoya je karmabhUmija garbhaja manuSya paMco, 4. zarIra che to zuM saMkhyAtA vAyune hoya ke asaMkhyAtA vaSayuiSkane ? saMkhyAtA vayuika karmabhUmija garbhaja manuSya paMce vaikiya zarIra hoya, asaMkhyAtA vaSarka na hoya. je saMkhyAnA vaSayuka kakega paMce & % hoya to zuM payatane hoya ke apayatane hoya? patAne hoya ane nahIM je deva paMce vaikriya zarIra che to zuM bhavanavAsI deva paMro hai % che cAvatu vaimAnika hoya. je bhavana deva paMrI che zarIra che, to zuM asurakumAra bhava deva parovai zarIra hoya ke yAvat nitakumAra bhavana hoya ? su prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 yAvata nita badhAMne hoya. je asahya deva paMro vai* zarIra che, to zuM patine hoya ke apayaptine hoya? pati asuru deva paMro, haizarIra paNa hoya, apati paNa hoya. ema svanitakumAra sudhI jANavuM. ema ATha prakAranA vyaMtaro, pAMca prakAranA jyotiSkone jANavuM. vaimAnikonA be bheda - kopaw, kAdIta, kazopaNa bAra prakAre, tenA pati-patiA be bheda. kapAtIta be prakAre - saiveyaka, anuttaraupapAtika, zaiveyaka nava bheda, anuttarapapAtika pAMca bhede che. temanA payartiA-ApatA be bheda che. * vivecana-516 : vaikriya zarIra mULathI be bhede - ekendriyanuM, paMcendriyanuM temAM ekendramAM vAyukAya bAdara pathatiAne hoya, bIjAne vaikriya labdhi saMbhava nathI. sUma payaptiAapayapitA, bAdara apayaktiA e traNa mazine vaikiya labidha nathI. bAdara paryAptAmAM paNa saMkhyAtA bhAga mAbane che. paMcendriyomAM badhAM ja garbhaja, saMkhyAtA vayikane choDIne bAkInAne niSedha samajavo, kemake bhavasvabhAva thakI temane paikriya labdhi saMbhava nathI. Tve saMsthAna - * sUtra-pa13 : bhagavAna ! vaikicazarIranuM saMsthAna kevuM che ? gautama ! aneka prakAranuM che. vAyukAyika kendriya OM zarIra kevA saMsthAne che ? patAkA AkAre che. nairayika ro. vai zarIra saMsthAna kevuM che? te be bhede - bhavadhAraNIya, uttaraaikriya. bhavadhAraNIya che ke huMDa saMsthAne che, uttara aikriya paNa huMDa saMsthAne che. ranapabhA pRthvI nairAyika paMro vai zarIra saMsthAna kevuM che ? te be bheda che bAkI badhuM audhikavatuM. ema dhasaptamI nairayika sudhI gaNavuM. tiyaca paro. vaikicazarIra saMsthAna kevuM che? anekavidha saMsthAnavALuM che. e pramANe jalacara-sthalacakhecaranuM paNa che. sthalacaromAM catuuda, parisa-uraparisarya, bhujaparisanuiM paNa ema ja che ema manuSya paMca aikriyazarIra vize paNa jANavuM. asurakumAra bhavanavAsI deva paMcendriya vaikriyazarIra saMsthAna kevuM che? asurakumAranuM zarIra be bhede - bhavadhAraNIya, uttaravaikriya. bhavadhAraNIyanuM samacatustra ane uttarakriyanuM aneka prakAre saMsthAna che. ema svanitakumAra sudhI jANavuM. ema bhaMtaramAM paNa jANavuM - x * ema jyotiSTho saMbaMdhe paNa jANavuM. ema saudharmathI azruta deva vaicizarIra paNa jANavuM. naiveyaka ane kathAtIta vaimAnika devone eka bhavadhAraNIya zarIra che ane te samacaturasya saMsthAnavALuM che. ema anuttarapAtikane paNa che. * vivecana-517 - sUtra saMgama chepaNa tairayikone ati azubha karmodaye baMne zarIra huMDa saMsthAnavALA hoya che. temanuM bhavadhAraNIya zarIra bhavasvabhAvathI ja mULathI chedI
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21/-/-/517 nAMkhela pAMkhavALA, Doka vagerenA rUMvATA ukheDI nAMkhela pakSInA AkAra jevuM ati bIbhatsahunuM saMsthAna hoya. uttara vaikriyA mATe suMdara zarIra karavA dhAre, paNa azubha nAma kamoMdayathI ati azubha thAya che. tethI te paNa huMDasaMsthAna che. tiryaMca paMce ane manuSanuM vaikriya zarIra anekavidha saMsthAnavALuM che, kemake te IcchAnusAra thAya che. bhavanapatithI ayutavaimAnika sudhI devonuM bhavadhAraNIya zarIra bhavasvabhAvathI tavAvidha zubhanAmakarma udaya vaDe samacatustra saMsthAnavALuM che. uttara vaikriya IcchAnusAra thatuM hovAthI vividha AkAre che. vecaka, anuttaramAM prayojana abhAve uttara vaikriya zarIra na hoya, kemake temane gamanAgamana, paricAraNA hotAM nathI - x * have avagAhanA - * sUl-518 - bhagavana vaikriyazarIranI keTalI moTI avagAhanA che ? jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa sAdhika lAkha yojana, vAyu eka ai zarIranI avagAhanA keTalI che ? jaghanya, utkRSTa aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. nairayika paMce4. zarIranI keTalI avagAhanA che? temanI be bhede avAhanA che - bhavadhAraNIya, uttaravaikriya. bhavadhAraNIya zarIravagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTa-500 dhanuSa, uttarapaiAi jaghanya pUrvavatu. utkRSTa 1ooo dhanuSa. ranapabhA pRedI nairayikanI zarIrAvagAhanA ? be bhede - bhavadhAraNIya, uttaraaikriya. jaghanya baMnemAM pUrvavatuM. utkRSTa bhavadhAraNIya sAta ghana, traNa hAtha cha aMgula, uttaraaikriya utkRSTa 15-dhana, aDhI hAtha. [ahIMthI utkRSTa avagAhanA kahI che.) zarkarApabhAnI bhavadhAraNIya avagAhanA paMdara dhanuSa, aDhI hAtha, uttara vaikriya-31 dhanuSa, 1-hAtha che. tAlukApabhAnI bhavadhAraNIya avagAhanA 31dhanuSa-na-hAtha, uttaraaikiya - 6ra dhanuNa-ra hAtha, paMkaNabhAnI bhavadhAraNIya - 62 danuja 2 hAtha, uttarapaikriya-15 dhanuSa che. dhUmapabhInI bhavadhAraNIya-15 nuNa, uttaravaikriya-250 dhanuSa che. tama:prabhA pRthvInI bhavadhAraNIya-50 dhanuSa, uttara vaici-5oo dInuNa che. adhasaptamInI bhavadhAraNIya-500 dhanuSa ane uttarapaikriya1000 dhanuSa utkRSTathI jaNAvI. jaghanya pUrvavatu. tici parovaikriya zarIranI avagAhanA keTalI che? jaghanya-aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTa yojanA zatapRthakatva. manuSya paMce vai* zarIranI avagAhanA ? jaghanya pUrvavatu, utkRSTa sAdhika eka lAkha yojana. --- asurakumAra bhavanavAsI deva paMce zarIranI avagAhanA keTalI che ? te be bheda che * bhava dhAraNIya, uttarapaikriya. bhavadhAraNIya jaghanya AMgulano asaMe bhAga, utkRSTa sAta hAtha, uttara vaikriyamAM utkRSTa lAkha yojana, jAja pUvava4. e pramANe nitakumAra sudhI jANavuM. prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 ema sAmAnya vyaMtara, jyotiSa, saudharma-IrAna devone jANavuM. cAvatu azruta karbha sudhI uttaravaikriya samajavuM paNa sanakumArane bhavadhAraNIya avagAhanA utkRSTa cha hAtha, mahendrane emaja, brahmaloka ane lAMtaka devane pAMca hAtha, mahAzuka ane sahasArane cAra hAtha, AnatAdicArane traNa hAtha che. raiveyaka kAtIta vaimaTha deva paMro aizarIranI avagAhanA keTalI che ? jaghanya pUrvavatu, utkRSTa be hAtha. e pramANe anuttarapapAtika deva jANavA. avagAhanA hAtha pramANa hoya. * vivecana-pa18 - vaikriya zarIra jaghanya gulano asaMkhyAtamo bhAga hoya che. te nairayikAdine bhavadhAraNIya aparyAptAvasthAmAM ane vAyukAyane paddhiAvasthAmAM hoya che. utkRSTa sAdhika eka lAkha yojana uttara paikriya devo ane manuSyone hoya che. ahIM ekendriya vAyukAyika jANavA, bIjAne te labdhi saMbhava nathI. temane jaghanya, utkRSTa baMne avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga che, kemake eTaluM vaikriyazarIra karavAnI tenI zakti che. sAmAnya nairayikamAM - je vaDe bhavadhAraNa karAya te bhavadhAraNIya - janmapAta, avagAhanA-zarIra utkRSTa 500 dhanuSa, uttara vaikriya avagAhanA 1000 dhanuSa pramANa che, te sAtamI narakanI apekSAo jANavI. pachI pratyeka pRthvI nairayikanI avagAhanA kahe che - ratnaprabhAmAM aMgulano asaMkhyAta bhAga prathama utpatti samaye jANavuM. utkRSTa sAta dhanuSya traNa hAtha, cha aMgula, paryAptAvasthAmAM jANavuM. A utkRSTa pramANa paNa teramAM prastaTa vize jANavuM. pUrvanA prastomAM ochuM ochuM zarIra hoya che. te A rIte - prastaTa (1) gaNa hAya, (2) dhanuSa, 2 hAtha, ll aMgula(5) -dhanuSa-10 aMgula, (6) 3-dhanur 2 hAtha 18ll aMgula, (3) 4-dhanuSa 1-hAtha, 3 aMgula, (8) 4 dhanuNa 3 11|| aMgula. (9) 5 dhanuSa, 1 hAtha, 20 aMgula, (10) 6-dhanuSa, 4ll aMgula, (11) 6 dhanuSa 2 hAtha 13 aMgula, (12) 3 dhanuSa 21. aMgula (13) 3 dhanuSa, 3 hAtha cha aMgula. - X - X * e rIte pratyeka pratare pa6/l aMgulanI vRddhi thAya che.. haribhadrasUri kahe che - uttara vaikriya zarIravagAhanA tathAvidha prayatnathI pahelA samaye paNa gulano saMkhyAtamo bhAga pramANa che. utkRSTa 15-dhanuSa ane zI hAtha che. uttaraeNkiya zarIranI avagAhanAnuM pariNAma teramAM pataramAM jANavuM. bAkInA prataromAM pUrvokta bhavadhAraNIya zarIrathI bamaNI avagAhanA che. zarkaraprabhAnA bhAvadhAraNIya zarIra utkRSTa 15-dhanuSa, raso hAtha che. A pariNAma 11mAM pradTe jANavuM. bAkInA pataromAM A pramANe - pratara (1) 3 dhanuSa, 3 hAtha, 6-gAMgula. (2) 8 dhanuSa, 2 hAtha, 9 aMgula. e rIte - X - X * kramaza: traNa hAtha ane traNa aMgula umeratA javA. e rIte pratara pariNAma prApta thAya. * x
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21/-I-518 29 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/3 -x* have utkRSTathI uttarapaikriyanuM parimANa kahe che - 31 dhanuSa, 1-hAtha. A pramANa agiyAramAM pratanuM jANavuM. bAkInA pataromAM potapotAnA bhavadhAraNIya zarIpramANa apekSAe bamaNuM bamaNuM jANavuM. trIjI vAlukApabhAmAM utkRSTa bhavadhAraNIya avagAhanA 31-dhanuSa, 1-hAtha che. e navamAM pratarane AzrIne kahyuM che bAkInA prataromAM A rIte - (1) 15 dhanuSa, 2 hAtha, 12 gula, (2) 13 dhanuSa, 2 hAya, all gula * * * * e rIte pratyeka prataramAM sAta hAtha ane 19 gula umeratA javAthI badhAM prataranA pariNAma maLaze. * * * * * uttara vaikiyanuM utkRSTa pramANa-62 dhanuSa, 2-hAtha che. A pramANa navamAM prataranI apekSA che. bAkInA prataromAM potapotAnA bhavadhAraNIya zarIra pramANathI bamaNuM bamaNuM samajavuM. cothI paMkaprabhAmAM utkRSTa bhavadhAraNIya avagAhanA 6ra-dhanuSa 2 hAtha che. A pramANa sAtamAM prataranuM jANavuM. bAkInA prataromAM A pramANe che - (1) 31 dhanuSa 1 hAya, (2) 36 dhanuSa, 1-hAya 20 aMgula, (3) 41 dhanuSa 2 hAtha 16 gula, (4) 46 dhanuSa 3 hAtha 12 gula, (5) para dhanuSa 8 aMgula, (6) pa7 dhanuSa, 1 hAtha, 4 aMgula, (7) sUtrokata pramANa. pratyekamAM 5 dhanuSa 20 aMgulanI vRddhi karelI che * * * * * uttara vaikriyanuM utkRSTa parimANa 125 dhanuSpa hoya, te sAtamAM prata che. bhavadhAraNIyathI bamaNuM jANavuM.. pAMcamI dhUmaprabhA pRthvImAM utkRSTa bhavadhAraNIya avagAhanA 15-dhanuSa che. te pAMcamAM prataranI che pUrvanA cAra pataronI A pramANe - (1) 62 dhanuSya 2 hAtha, (2) 98 dhanuNa 1 veMta, (3) 93 dhanuSa 3 hAya, (4) 109 dhanuSa 1 hAtha tha veMta. dareka prataramAM 15-dhanuSa, rA hAtha vadhArela che. *x-x- uttara vaikriyanI avagAhanA 250 dhanuSa che. bAkI bhavadhAraNIyathI bamaNuM kahevuM. - chaThI ta:prabhA pRthvImAM utkRSTa bhavadhAraNIya zarIra 50 dhanuSa che. te bIjA prataramAM che. (1) 15 dhanuSa, (2) 18lii dhanuSa pratyeka pratare 6zA dhanuNa umeryA che. * * * * * uttavaikriyanuM parimANa utkRSTathI 50 dhanu hoya che. prathamanA be pataramAM sva bhavadhAraNIyathI bamaNI avagAhanA che. sAtamI naka pRthvImAM bhavadhAraNIya zarIra utkRSTa 500 dhanuSya pramANa che. uttara vaikriya 100 dhanuSa che. * x - - tiryaMca paMceo vaio zarIra utkRSTa yojana zatapRthakava. kemake temane tethI vadhu moTe raeNkriya zarIra karavAnI zakti nathI. manuSyone sAdhika lAkha yojana paikriya zarIra hoya che, kemake viSNukumAra Adie tevuM zarIra karyAnuM saMbhaLAya che. paMce tiryaca, manuSyane jaghanya zarIra aMgulano saMkhyAta bhAga che, asaMkhyAta bhAga nahIM. kemake tathAvidha prayatnono saMbhava nathI. bhavanapatithI IzAnadeva paryanta pratyekane jaghanya bhavadhAraNIya vaikriya zarIranI avagAhanA aMgalano asaMkhyAtabhAga che, te utpatti samaye jANavI. utkRSTa sAta hAthe che, uttara vaikriya utkRSTAvagAhanA lAkha yojana che. uttara vaikriya ayyata kalpa sudhI hoya che. pachI vaikriya na saMbhave. zeSa sUtrArthavat che. bhavadhAraNIya zarIra vividha prakAre hoya juduM juduM kahe che - paMratu vizeSatA e che ke - sanakumAra ko utkRSTAvagAhanA cha hAtha che. ema ja mAhendramAM paNa kahevuM. A pramANa sAta sAgaropama sthitika devone AzrIne che, be-traNa di sAgaropama sthitikane A pramANe- bhavadhAraNIya zarIravagAhanA be sAgaropamavALAne purA sAta hAtha, traNa sAgaropamavALAne cha hAtha ane 11 hAtha. cAra sAgaropamavALAne 6-11 hAtha, pAMca sAgaropamavALAne 6-11 hAtha ane cha sAgaropamavALAne 6-111 hAtha jANavuM. - X - X * ahIM jaghanya avagAhanA bhavadhAraNIyanI badhe aMgulano asaMkhyAta bhAga prasiddha che. tene choDIne ukUTAvagAhanA kahe che-- brAhAloka ane lAMtakamAM pAMca hAthanuM zarIra che. jo ke lAMtaka, brahAlokanI upara che, samazreNIe nathI, to paNa zarIrapramANanI vicAraNA hovAthI devalokanI vivakSA karI nathI. kemake banne devaloke eka hAtha ghaTe che. zeSa nRtyartha sUtrArtha mujaba jANavo. ahIM brahmaloka ane lAMtakamAM je pAMca hAtha kahA, te cauda sAgaropamAM sthitika devone AzrIne jANavuM. bAkInA sAgaropamasthitika devone vize A pramANe che - sAta sAgaropame cha hAtha, ATha sAgaropama - 5-6/11 hAtha, nava sAgaropame - 5-511 hAya, daza sAgaropame pa-4/11 hAya, lAMtakamAM - 11 sAgaropame - pa-2 hAya, bAra sAgaropame - pa-hAtha, tera sAgaropame 5-5 hAtha utkRSTAvagAhanA jANavI. | mahAzuka ane sahasAramAM utkRSTa cAra hAtha bhavadhAraNIya zarIra hoya che. A pramANa sahasAra ko rahela 18-sAgaropama sthitika devone AzrIne jANavuM. bAkInA sAgaropama sthitika devomAM A pramANe che - mahAzukamAM sthiti cauda sAgaropame utkRSTa bhavadhAraNIya zarIra saMpUrNa pAMca hAtha, paMdara sAgaropame 4-11 hAtha, soLa sAgaropame 4-11 hAtha, sattara sAgaropame 4-6/11 hAtha ane sahasAra devomAM 13sAgaropama sthitikamAM 4-11 ja che. AnatAdi cAra ko traNa hAthanuM bhavadhAraNIya zarIra hoya, te azruta kalpa 22-sAgaropamasthitika devane AzrIne samajavuM, bAkInA sAgaropamanI sthitivALAne A pramANe che - Anata o paripUrNa 18 sAgaropame utkRSTa cAra hAthanuM bhavadhAraNIya zarIra hoya. 19 sAgaropame 3-211 hAtha zarIra, prANata ko 19-sAgaropamavALAne teTaluM ja, prANata ko 20-sAgaropamavALAne 3-11 hAtha zarIra, AraNa kalo 20sAgaropamavALAne teTaluM ja, paNa 21-sAgaropamAvAyuvALAne 3-1/11 hAtha zarIra, yuta kaje 21-sAgaropamAyukane teTaluM ja, 22-sAgaropame purA traNa hAtha zarIra che. zaiveyaka kapAtIta devane eka bhavadhAraNIya zarIra hoya ItyAdi vicAra karyo
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21/-/-/518 vizeSa e - utkRSTathI be hAya pramANa zarIra hoya. te tyAM 31-sAgaropamavALAne AzrIne che. bAkInA sAgaropama sthitikane A pramANe bhavadhAraNIya zarIra jANavuM - pahelA traiveyake-22-sAgaropame traNa hAya, tyAM ja 23-sAgaropama sthitivALAne 2-8/11 hAtha zarIra, bIjuM caiveyaka-23-sAgaropame teTaluM ja, 24-sAgaropame - 2-7/11 hAtha zarIra, trIjA traiveyake 24-sAgaropame teTaluM ja, 25-sAgaropamavALAne 2-6/11 hAya zarIra, cothA traiveyake 25-sAgaropamavALAne teTaluM ja, 26-sAgaropamavALAne 2-5/11 hAtha zarIra che. pAMcamAM praiveyake 26-sAgaropamavALAne teTaluM ja, 27-sAgaropamavALAne 2-11 hAtha bhavadhAraNIya zarIra hoya. chaTThA praiveyake 27-sAgaropamavALAne eTaluM ja, 28-sAgaropamavALAne 2-3/11 hAtha zarIra, sAtamAM caiveyake 28-sAgaropame teTaluM ja, 29-sAgaropamavALAne 2-2/11 hAya zarIra. AThamAM traiveyake 29sAgaropamavALAne teTaluM ja, 30-sAgaropamavALAne 2-1/11 hAya zarIra. navamAM traiveyake 30 sAgaropamavALAne teTaluM ja che, 31-sAgaropamavALAne paripUrNa be hAtha zarIra hoya. 31 e pramANe anuttara devonuM sUtra kahevuM. bhavadhAraNIya zarIra utkRSTa eka hAtha pramANa kahevuM. e 33-sAgaropama sthitika devane AzrIne jANavuM. vijayAdi cAra vimAne jemanI sthiti 31-sAgaropama che, temane saMpUrNa be hAtha pramANa zarIra che. jemanI madhyama 32-sAgaropama sthiti che, temane 1-1/11 hAya zarIra che. sarvArthasiddha mahAvimAnamAM 33-sAgaropame eka hAtha zarIra che. vaikriya zarIrAvagAhanA kahI, have AhAraka zarIrU * sUtra-519 - bhagavan ! AhAraka zarIra keTalA bhede che ? gautama ! ekAkAra che. jo ekAkAra che, to zuM manuSya AhAraka che ke manuSya AhAraka che ke manuSya AhAraka ? manuSyAhAka zarIra che, amanuSyAhAraka nathI. jo manuSya Aha che, to zuM saMmUrttima manu AhA che ke garbhaja manu Ahara, saMmUrttima nathI, garbhaja manu Aha che. jo garbhaja manu Aha zarIra che, to zuM karmabhUmi, akarmabhUmi ke tadvipa garbhaja manu Aha zarIra che ? karmabhUmi hoya, bAkInA baMnene na hoya. jo karmabhUmija garbhaja manu AhA zarIra hoya to zuM saMkhyAta varSAyune hoya ke asaMkhyAtavane ? saMkhyAta varSAyu karmabhUmi-bhaja manu Aha zarIra hoya, asaMkhyAna hoya jo saMkhyAta varSa ka garbhaja manu AhA zarIra hoya to patine hoya ke aparyAptane hoya ? paryAptane hoya, patine nahIM. jo pApti saMkhyAtA varSa ka ga A za che, to zuM sabhyadRSTine hoya ke mithyArdaSTine ke mizradRSTi ne hoya ? samyagdaSTi paryAptA prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 saMkhyAta vaNu karmabhUmi garbhaja AhAraka zarIra hoya, mithyArdaSTi ke mizrardaSTine na hoya. 32 jo sabhya, paryApta saMkhyAta ka garbhaja manu AhA zarIra hoya to zuM saMyatane hoya ke asaMyata ke saMtasaMyatane ? saMyata sabhyadRSTi paryAptA saMkhyAtAyuSka garbhaja karmabhUmija manuSya AhAraka zarIra hoya, asaMya ke saMyatAsaMyata na hoya.ya jo saMyata sabhya paryApta saMkhyAyu ka garbhaja manu AhA zarIra che, to zuM pramatta saMyata hoya ke apramatta saMya? pramatta saMyata samyagdaSTi paryAptA saMkhyAtAyu ka ga manu AhA zarIra hoya, paNa apramatta na hoya. jo pramatta saMyane hoya to zuM Rddhi prAptane hoya ke Rddhi apAptane? RddhiprApta pramatta saMyata samyagdRSTi paryApta saMkhyAtAyu ka garbhaja manu AhA zarIra hoya, paNa Rddhi prAptane nAM hoya. bhagavan ! AhAraka zarIra saMsthAna kevuM che? samacaturasa. AhAka zarIranI avagAhanA keTalI che ? jaghanya kaMIka nyUna eka hAtha, utkRSTa saMpUrNa eka hAya. * vivecana-519 : sUtra sugama che. sarva sAvadhayogothI samyak virAma pAme te saMyata-sarvavirati cAritrI. asaMyata-avirati samyak dRSTi, saMyatAsaMyata-dezaviratidhara. pramata-mohanIyAdi karmodaya prabhAvathI saMjvalana kaSAya, nidrAdimAMnA koIpaNa pramAdanA yogathI saMyamayogamAM sIdAtA te. teo prAyaH gacchavAsI hoya, temane kvacit anupayoga saMbhave che. tethI viparIta te apramata. te prAyaH jinakalpika, parihAravizuddhika, yathAlaMdakalpika pratimA pratipanna hoya. niraMtara upayogavAnlR saMbhave che. jinakalpikAdi labdhino upayoga na kare. kemake tevo temano kalpa che. je gacchavAsI AhAraka zarIra kare teo paNa tyAre pramAdayukta hoya che, AhAska zarIra tajatAM paNa pramAdavALA hoya che. kemake AtmapadezonuM audAskine vize saMharaNa karavA vaDe vyAkuLapaNuM hoya. aMtarmuhUrta AhAraka zarIra rahe. - 4 - 4 - apramattano niSedha karyo che. RddhiprApta - AmoMSadhi Adi Atmika zaktine prApta. te sivAya Rddhi aprApta. prathamathI viziSTa uttarottara apUrva apUrva arthano pratipAdaka, zrutapravezaka, zruta sAmarthyathI tIvra ane tIvratara zubha bhAvanAe caDhato apramatta thaI Rddhi prApta kare. kahyuM che - apramatta, zrutasAgaramAM pravezI avadhi Adi jJAna ke koSThAdi buddhi pAme che. tene cAraNa, vaikriyAdi labdhi, mAnasika baLa Adi guNo pragaTe che. mana saMbaMdhI paryAyo jene che te mAnasa paryAya ke manaHparyAya. koSThabuddhi - koThAnA dhAnya mAphaka je buddhi AcAryanA mukhathI nIkaLela sUtrArthane te ja rUpe dhAraNa kare ane kAlAMtare vismRta na thAya te. padAnusArI - eka sUtra padane jANI bAkInuM na sAMbhaLavA chatAM yathArthapaNe jANe. bIja buddhi-eka paNa arthapadane anusarI
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21/-I-519 34 bAkInuM na sAMbhaLavA chatAM ghaNAM arthane jANe che. sauthI uttama praka prApta bIjabuddhi gaNagharone hoya che, teo utpAdAdi tripadI sAMbhaLI dvAdazAMgInI, sthanA kare che. cAraNa, vaikriya, sarvoSadhitAdi labdhi paNa apamata saMyatane prApta thAya che. vAra - atizaya caraNa gamana zakti, te viziSTa gamana arthamAM che. * x * cAraNa be bhede jaMghAcAraNa, vidhAcAraNa. cAstri ane tapavizeSanA prabhAvathI jemane gamanavizeSanI labdhi utpanna thaI che, te jaMghAyAraNa. vidhA sAmarthyathI gamana labdhi utpanna thaI che, te vidhAcAraNa, jaMghAcAraNa cakavaradvIpa sudhI javA samartha che, vidhAcAraNa naMdIzvaradvIpa sudhI javA samartha che. jaMghAcAraNa sUryanA kiraNonI nizrA karIne jAya, vidhAcAraNa paNa tema ja jAya. jaMghAcAraNa choka pagale cakavaradvIpe jAya, pAchA pharatAM eka pagale naMdIzvaradvIpe, bIje pagale sva sthAne Ave. meru parvata jAya to eka pagale paMDaka vana, pAchAM pharatAM eka pagale naMdanavana, bIjA pagale svasthAne Ave. cAstriAtizayathI jaMghAcaraNa thAya, labdhi upayogamAM pramAdanA saMbhavathI te kSINa thatAM pAchA pharatAM be pagale Ave che. vidhAyAraNa eka pagale mAnuSottara pati jAya, bIjA pagale naMdIzaradvIpa jAya, coka pagale svasthAne pAchA phare. pahelAM pagale naMdanavana, bIjA pagale paMDaka vanamAM jAya, pAchA pharatAM eka pagale svasthAne Ave, kemake vidhAnA sAmarthyathI jAya, abhyAsathI vighA vadhu chUTa thatA vadhu zaktino saMbhava hovAthI eka pagale svasthAne Ave che. * * * * * * * jenA sarva viSTA mUgAdi auSadharUpa che, te sarvoSadhi labdhivALo kahevAya. - x* ahIM Adi zabdatI AmA~Sadhi labdhi grahaNa karavI. mAkarSa - sparza, maufdha - roga nivAraka zakti. apramata saMyata e labdhi prApta karI, pachI pramatta thAya, tenuM ja ahIM prayojana che, mATe kahyuM - Rddhi prApta pramata saMyata AhA. (zaMkA) manuSyane AhAka zarIra che, ema kahevAthI manuSyane na hoya, te spaSTa che, to paNa nirarthaka te kathana kema karyu? (samAdhAna) ziSyo traNa prakAre - (1) udghaTitajJa - arcanuM udghATana karI jANanAra buddhimAnuM. (2) madhyamabuddhi - pUrvokta thapinigamya ane jANe (3) paMcita-vistArathI kahelA ane jANe, anya rIte nahIM, tevA ziSyonA upakAra mATe apavigamya pratipakSarUpa arthanA niSedhanuM kathana karela che.- X - X - X - AhAka zarIranA bhedAdi kahyA. have taijasa zarIra - * sUtra-520,521 : pira bhagavAna ! taikta zarIra keTalA bheTe che ? pAMca bheda * ekendriya cAvata paMcendriya saijasa zarITa oke taijasazarIra keTalA bhede che ? pAMca bheda * pRedI cAvatu vana eka azarIra. e pramANe audArika zarIranA bhedAnusAra taijasa zarIrano paNa caurindriya jIvo sudhI bheda kahevo. bhagavAna ! paMce taiksa [22/3] prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 zarIra keTalA bheda che ? cAra bheda - nairayi% yAvatu deva taijasazarIra. nairayikanA aikiya zarIra mAphaka taijasanA paNa be bheda kahevA. paMcendriya tiryaMca ane manuSyone audArikazarIra va4 bhedo kahevA. devone vaikriya zarIrano bheda kahyo, tema saviisaddha sudhI kahevo. bhagavAna ! taijasa zarIra kevA saMsthAnavALuM che ? aneka prakAre. kendriya vaijaya zarIra kevA saMsthAnavAnuM che ? aneka prakAre. pRvIkAyika eka a & kevA saMsthAne che? masUra caMdrAkAre. ema audArika saMsthAnAnusAra caurindriya jIvo sudhI kahevuM. nairayika taijasa zarIra kevA saMsthAne che ? vaidica mAphaka kahevuM. paroDha tici ane manuSyo temanA dArika zarIra mAphaka kahevA. devonuM taijasa zarIra saMsthAna aikicazarIravatu anuttarapAtika sudhI kahevuM. [51] bhagavat ! mAraNAMtika samuThThAtathI samavahata taijasazarIranI zarIrAvagAhanA keTalI che ? vistAra, jaDAImAM zarIra pramANa maw. laMbAImAM janyathI aMgulano asaMkhyAtabhAga. utkRSTa lokAMtathI lokAMta sudhI. mAramAMtika samughAtathI mukata ekendriya jIvanA taijasazarIranI avagAhanA keTalI che ? ema ja che. ema yAvata pRnlothI vanaspatikAya sudhI jANavI. mAraNAMtika samughAtathI samavahata beIndriyanI zarIravagAhanA ? vistAralaDAI-janya bhAI audhikava4. utkRSTa tIcharalokathI lokata sudhI. ema caurindriya sudhI kahevuM. mAraNAMtika samughAta yukta nairasikanA taijasazarIranI zarIravagAhanA ? vistAra-jADAI zarIra pramANa, laMbAI jaghanya sAdhika 1ooo yojana, utkRSTa sAtamI naska sudhI, tIkhuM svayaMbhUramaNa samudra sudhI, ulokamAM paDakavananI puSkariNI sudhI hoya. mAraNAMtika samuthI paMce tiryaMcanA taijasa zarIranI avagAhanA ? beIndriyava4 jANatI. bhagavAna ! cAvatuM manuSyanI ? manuSyothI lokAMta sudhI. - asurakumAranI 7 vistAra ane jADAImAM zarIra pramANa, laMbAImAM janya aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTa trIjI naka pRnInA adho caramAMta sudhI, tIrNa cAva4 ravayaMbhUramaNa samudranI bAhya vedikAMta sudhI, upara ISatAmArA pRdI sudhI hoya che, ema nitakumAra sudhI taijasa zarIravagAhanA jANavI. vyaMtara, jyotiSa, saudharma, IzAna devone ema ja bhaNavA. mAraNAMtika samuddhAtathI yukta sanakumAra devanA taijasa zarIranI keTalI avagAhanA che ? vistAra ane jADAImAM zarIra pramANa, laMbAImAM jaghanyathI aMgulano asaMkhyA bhAga, utkRSTa nIce mahApAtALa kaLAno be tRtIyAMza bhAga, tINuM svayaMbhUramaNa samudra sudhI, upara azrutakalpa sudhI, e pramANe sahastrAra deva sudhI jANavuM.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21/-I-/para0,521 35 36 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 maraNAMtika samu yukta anitadehanA haizarIranI ava keTalI che ? vistAra-jADAI-laMbAI upara mujaba, utkRSTa adholaukika grAma sudhI, tIjI manuSyoga, uMce sutakalpa sudhI. ema AraNa sudhI jANavuM. zayyata devane ema ja samajavuM, paNa upara pota-potAnA vimAna sudhI hoya. maraNa samughatiyukta zaiveyaka devanI tai& & avagAhanA ? vistAra, jADAImAM zarIramANa, laMbAI jadhanyathI vidhAdhara zreNI sudhI, utkRSTa adholaukika grAma sudhI, tIrNa manuSyakSetra paryanta upara potapotAnA vimAna sudhI hoya. anuttaraupAtikane ema ja jANavuM. bhagavAna ! kAmaNa zarIra keTalA bhede che ? pAMca - ekendriya cAvatuM paMcendriya kAmaNa zarIra, ema taijasazarIrano bheda, saMsthAna, avagAhanA kahyA tema anuttarapAtika sudhI badhuM kahevuM. * vivecana-520,521 : A taijasa zarIra badhAMne avazya hoya che. tethI jema ekendriya cAvat caurindriyamAM audArika zarIrano bheda kahyo. tema taijasazarIrano bheda kahevo. paMce taijasa zarIranA vicAramAM nAkathI deva paryanta cAra bhede taijasazarIra che. temAM nArakanA taijasazarIramAM vaikriya zarIra mAphaka payartiA-pitAnA be bhedo kahevA, jemake , jo naira paMce taijasa zarIra che to zuM ratnaprabhA pRthvI naiyika taijasa zarIra che ke yAvat adhaHsaptamIe? ItyAdi *x*x - paMcetiryaMca, manuSyone pUrve dArika zarIrano bhedavatu ahIM paNa kahevuM. jemake - bhagavan!taijasa zarIra tiryaMca paMcendriyanuM keTalA prakAre che ? ItyAdi. devAno paikriyazarIrano bheda kahyo, tema taijasazarIrano bheda kahevo. 4 - taijasazarIranA prakAra kahyA have tenuM saMsthAna kahe che, te sUtra sugama che. ahIM jIva pradezAnusArI taijasa zarIra che. tethI te te yonimAM audArika ke vaikriya zarIrAnusAra jIvapradezonuM je saMsthAna hoya te ja taijasazarIranuM saMsthAna hoya. jemAM deva, nArakane vaikriya, bAkInAne audArika kahyA mujaba hoya. Qtaijasa zarIranI avagAhanA - temAM svairayika Adi mAraNAMtika samaghAtathI yukata jIvonI vivakSA karyA sivAya sAmAnya saMsArI jIvanuM jasazarIra avagAhanAthI, kahyuM. temAM vikuMbha-udAdino vistAra, bAhaca-chAtI ane pIThanA bhAganI sthULatA, te taijasazarIravagAhanA zarIpramANa che. laMbAI jaghanyathI gulano asaMkhyAtabhAga che. A avagAhanA taddana pAse rahelA ekendriyomAM utpanna thatAM ekaeNnI apekSAe che. utkRSTAvagAhanA lokAMtathI lokAMta sudhI hoya. arthAt adholokAMtathI urvIlokAMta sudhI hoya. A avagAhanA pramANa sUkSma ke bAdara ekendriyanI apekSAe jANavuM, bIja jIvanI apekSAe nahIM, kemake bIjAne saMbhava nathI, - X - adholokAMte vartato ekendriya urvalokAMte ke udlokAMte vartato ekendriya adholokAMte utpanna thavAne yogya hoya tyAre tene mAraNAMtika samuThThAta karatAM uparokta zarIravagAhanA hoya che, e kathana mujaba pRthvI Adi pAMceno vicAra karavo - x * x - beIndriya satramAM laMbAI vaDe jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAta bhAga pramANa taijasa zarIranI avagAhanA hoya, jyAre Avo apayapti beIndriya potAnI najIkanA pradezamAM ekendriyAdipaNe utpanna thAya tyAre jANavI athavA je zarIramAM samughAta kare, te samadughAta vaDe zarIrathI nIkaLelA tejasa zarIranI avagAhanAno AyAmaviThaMbhathI vicAra karAya che. paNa zarIra sahita taijasa zarIranI avagAhanA vicArAtI nathI. jo ema na hoya to bhavanapatyAdinI avagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtabhAga kahevAze, tenI sAthe virodha Avaze. kemake bhavanapatyAdinuM zarIra sAta hAtha Adi pramANa che. tethI moTA zarIravALA beIndriya potAnA najIkanA pradezamAM ekendriyapaNe utpanna thAya tyAre A avagAhanA jaNavI ane utkRSTa avagAhanA tIchaliokathI dho ke urva lokAMta jANavI. teTalI avagAsnA beIndriyanA ekendriyamAM utpatti AzrIne samajavI. *x *x - tIchalokanA grahaNanuM kAraNa e che ke- prAyaH beIndriyanuM svasthana tIchaloka che. anyathA adholokamAM eka bhAgamAM adholaukika prAmAdimAM paNa tathA urvalokanA eka bhAgamAM khaMDakavanAdimAM paNa beIndriyano saMbhava che, tenI apekSAe A avagAhanA samajavI. e pramANe teIndriya, caurindriya kahevA. naisayika satramAM laMbAI vaDe ghanyathI sAdhika 1000 yojana kahyA. te A rIte - valayamukhAdi cAra pAtALa kaLazo lAkha yojana uMDA che. tenI ThIMkarI 1000 yojana jADI che, teonI nIceno trIjo bhAga vAyuthI bharelo che, uparano trIjo bhAga saMpUrNa pANIthI bharelo che, vacceno trIjo bhAga vAyu ane pANInA vadhavA-ghaTavAnA svabhAvavALo che. temAM jyAre koI sImaMtakAdi nakAvAsomAM vartato nairayika je pAtALakaLaza najIka che, te potAnA AyuphAyathI nIkaLIne 1000 yojana pramANa kaLazanI bhIMtane bhedI pAtALakaLazanA bIjA ke bIjA vibhAgamAM matsyapaNe utpanna thAya tyAre mAraNAMtika samughAta karatA nairayika sAdhika hajAra yojana pramANa jasa zarIravagAhanA hoya utkRSTa avagAhanA sAtamI nAka sudhI tathA tII svayaMbhUramaNa samudra sudhI, urvalokamAM paDakavananI puSkariNI sudhI jANavI. * * * jyAre nIcenI sAtamI namrapRthvIno nAraka svayaMbhUramaNa samudranA aMte ke paMDakavanamAM puSkariNInAM masyarUpe utpanna thAya tyAre hoya che. tiryacaja paMcendriyane utkRSTa tIchalokathI lokAMta sudhInI avagAhanA hoya che. ahIM paNa beIndriyavat vicAryuM. kemake ekendriyomAM tiryaMca paMcanI utpatti saMbhave che. manuSyanI samaya kSetrathI lokAMta sudhI avagAhanA hoya che. jemAM samayapradhAna che, te samayoga. aDhI dvIpa pramANa kSetramAM sUryAdinI gamanakriyA vaDe vyakta samaya
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21/-I-/para0,521 33 nAme kALadravya che, te samayakSetra eTale manuSya kSetra kahevAya che. tyAMthI ud, adho lokAMta pramANa manuSyanA taijasazarIranI avagAhanA hoya, kemake manuSyano paNa ekendriyamAM utpattino saMbhava che. samayakSetra sivAya anyatra manuSyano janma ane saMharaNa asaMbhavita hovAthI adhika avagAhanA na saMbhave. bhavanapatithI IzAna devone jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtabhAga hoya, kemake te jIvo ekendriyomAM upaje che. jyAre potAnA AbharaNAdimAM Asakti ke muchavALA thAya, tenA ja pariNAmavALA thAya tyAre AbharaNAdi pRthvIkAyamAM utpanna thAya che. tyAre A jaghanyAvagAhanA hoya. - X-X * utkRSTathI nIce trIjI narakamRthvInA adho caramAMta sudhI, tIkhuM svayaMbhUramaNa samudranI bAhya vedikAMta sudhI tathA urvalokamAM paprAgabhANa sudhI hoya che. te A rIte - - bhavanapatyAdi deva prayojana vaza trIjI narakanA caramAMta sudhI jAya, tyAM gayelo koI sva AyuAya thavAthI marIne tIThuM svayaMbhUramaNa samudranI bAhya vedikAMte ke iSatapAbhArA pRthvInA aMta bhAge pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, tyAre utkRSTa upara kahyA mujaba taijasa zarIra avagAhanA hoya che. sanakumAranI jaghanya avagAhanA kaI rIte? teo tathA bhavasvabhAvathI eke ke vikalemAM na upaje, paNa tiryaMca paMce ane manuSyomAM upaje che. tethI meTa AdinI vAva vageremAM snAna karatAM sava bhavAyuM kSayathI tyAM ja potAnI pAsenA masyapaNe upaje tyAre gulano asaMkhyAtabhANapramANa hoya. athavA pUrvabhava saMbaMdhI mAnuSIstrIne manuSya bhogavelI jANI ati anurAgathI AvIne AliMge che, AliMgIne tenA avAcya pradezamAM potAnuM puraSa cihna nAMkhI kALa karI puraSa bIjarUpa tenAja garbhamAM utpanna thAya tyAre hoya che. ukATathI nIce lAkha yojana UMDA pAtALakaLazonA bIjA vibhAga sudhI hoya. tIkhuM svayaMbhUramaNa samudra sudhI, upara amrutakaya sudhI hoya che. te A rIte - anya devanI nizrAcI sanakumArAdi amrutakalA sudhI jAya, tyAM masyAdi jaMtu vAva vageremAM na hoya, tyAM sva Ayu kSaya thatAM tIcha svayaMbhUramaNa samudranA aMte ke nIce pAtALa kaLazonA vAyu ane pANInI vRddhinahAni jemAM che evA trIjA vibhAgamAM masAyAdipaNe upaje tyAre tIMcha ke adholoka sudhI pUrvokta krame taijasa zarIranI avagAhanA hoya che. ema sahasAradeva sudhI kahevuM. AnatadevanI jaghanya taijasazarIra avagAhanA temaja che. [zaMkA natAdi devo manuSyomAM ja upaje che ane manuSyo manuSya manuSyogamAM ja hoya to tenI avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga kaI rIte hoya ? koI Amatadeva manuSya saMbaMdhI pUrvabhavanI strIne manuSya bhogavelI jANI, najIkamAM mRtyu hovAthI viparIta svabhAvathI, vicitra atrithI, karmanI gati aciMtya hovAthI ane kAmavRtti malina hovAthI - x* ati anurAgathI AvI, gADha AliMgI, teNInI yonimAM puruSa cihna nAMkhI ati mUchAvALo thaI, Ayu kSaye kALa karI te strInA ja garbhamAM manuSya 38 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 bIjamAM manuSyapaNe upaje, manuSyabIja jaghanyathI aMtarmuhad, utkRSTathI bAra muhUrta rahe che. * x * x * tethI bAra muhUrtamAM bhogavelI strIne AliMgana karI, marI tyAM ja manuSya thAya. utkRSTathI adholaukika grAma sudhI, tIrNa manuSya kSetra sudhI, upara azrutakA sudhI tenI avagAhanA jANavI. Anatadeva anyadevanI nizrAthI amruta ko jAya, tyAM jaI kALa karI adholaukika grAma ke manuSya kSetramAM paryanta bhAge manuSya thAya. ema prANata, AraNa ane ayyata devo saMbaMdhe paNa jANavuM. ayyata devane paNa jaghanya ane utkRSTathI taijasa zarIranI avagAhartA e pramANe che. paraMtu sUramAM uMce sva vimAna sudhI hoya che, tema kahevuM. paNa azrutakA sudhI hoya tema na kahevuM. kemake ayutavALAne azruta sudhI kema ghaTe ? tethI upara potAnA vimAno sudhI ema kahyuM. raiveyaka ane anuttara devo tIrthakarane vaMdanAdi paNa tyAM ja rahIne kare, Agamanano asaMbhava hovAthI aMgulano asaMkhyAtabhANa pramANa temanAmAM na ghaTe. paNa vaitADhya parvatamAM vidhAdhara zreNImAM utpanna thAya tyAre svasthAnathI nIce vidhAdhara zreNI sudhI jaghanya taijasa zarIravagAhanA hoya. tethI vadhu jaghana avagAhanA na saMbhave. utkRSTa adholaukika gAma sudhI hoya, kemake tethI nIce utpatti na saMbhave. jo ke vidhAdhara - vidhAdharI naMdIzvaradvIpa sudhI jaI saMbhoga paNa kare, to paNa manuSyakSetra bahAra manuSya garbhamAM na upaje. tethI tIrNa manuSya kSetra sudhI kahyuM. e pramANe taijasa zarIra vize kahyuM. taijasanA nitya sahacArItvathI have kAmaNa kahe che - te taijasa mAphaka jIvapadezAnusArI saMsthAnavAnuM che, taijasazarIra va kAmaNa paNa kahevuM. Ama anuttaraupapAtika sudhI kahevuM. have pudgala cayana kahe che - * sUtra-pa22 : bhagavana / audArika zarIranA pugalo keTalI dizAthI AvIne ekaThAM. thAya che? gautama vyAghAtanA abhAve cha dizAthI, vyAghAtane AzcIne kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca pAMca dizAthI AvIne ekaThAM thAya che. bhagavAna ! vaikiya zarIranA yugalo keTalI dizAthI AvIne ekaThA thAya ? avazaya che dizAthI ekaThAM thAya. e pramANe AhAraka zarIramAM paNa jANavuM. taijasa ane kAmaNa zarIrane audAvita jANatuM. bhagavanaudAki zarIranA pudgalo keTalI dizAthI AvI upacayane pAme che? cayavatu ja jANatuM cAvatuM kAmaNa zarIranA pudgalo e pramANe upacaya ke apacayane pAme che. bhagavAna ! jene audArikazarIra che, tene aikriya hoya ? jene vaikriya zarIra che, tene zuM audariska zarIra hoya? gautama! jene audArika zarIra che, tene
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 21/-I-522 vaici zarIra kadAca hoya - kadAca na hoya, jene vaikriya che tene audArika zarIra kadAca hoya - kadAca na hoya. bhagavAna ! jene audArika zarIra che, tene AhAka zarIra hoya ? jene AhAraka che tene audArika hoya ? audArika zarIravALAne AhAraka zarIra kadAca hoya-kadAca na hoya, AhAka zarIravALAne audArika zarIra avazya hoya. jaine audAki che tene taijasa zarIra hoya ? jene vaijasa che tene dArika zarIra hoya? audArikavALAne taiksa zarIra avazya hoya, taijasavAlAne audArika zarIra kadAca hoya - kadAca na hoya. e pramANe kAmaNa zarIra saMbaMdhe paNa jANavuM. jene vaikriya zarIra che tene AhAraka hoya ? AhAraka zarI che tene vaikriya hoya tema * * * * - na hoya. taijasa, kAmaNano vicAra audArika sAthe AhAkano karyo, tema karavo. taijasa zarIra che, tene kAmaNa hoya? kAmaNa zarIra che. tene taijasa hoya ? te baMne avazya paraspara hoya che. - 4 - * vivecana-522 - bhagavan! keTalI dizAthI AvI pudgalo svayaM caya pAme che? koIpaNa prakArano vyAghAta na hoya to cha dizAthI Avela pugalono caya thAya che. jyAM basa nADInA madhya bhAgamAM ke tenI bahAra rahela dArika zarIravALAnI eka paNa dizA lokathI pratibaMdhavALI nathI, evA tivyaghAta sthaLe rahelAne avazya che e dizAthI pagalonuM Agamana thAya che. vAghAta - aloka vaDe pratibaMdha thavo. te vyAghAtane AzrIne kadAca traNa dizAthI, cAra dizAthI, pAMca dizAthI caya thAya che. kaI rIte ? dArika zarIrI sUkSama jIvane jyAM upara lokAkAza nathI, tIkhuM pUrva dizAmAM ke dakSiNa dizAmAM lokAkAza nathI evA sauthI uparanA prataramAM agnikoNanA lokAMte rahela jIvane adho-pazcima-uttaradizA rUpa traNa dizAthI AvelA pudgalono upacaya thAya. kemake bAkInI traNa dizA alokathI vyApta che. jo te jIva pazcima dizAne AzrIne rahe to pUrva sahita cAra dizAthI pudgalonuM Agamana thAya, jyAre dvitIyAdi prataramAM rahe tyAre urvadizA adhika thAya, kevaLa dakSiNa dizA alokathI pratibaMdhavALI thAya che. tethI pAMca dizAthI pagalAgamana thAya che. vaikriya ane AhAraka zarIra kasavADInA madhyamAM ja saMbhave che, bIjo lokAMtamAM teno saMbhava nathI. tethI baMnemAM pugalono upacaya avazya cha dizAthI thAya che. taijasa, kAmaNa zarIra sarve saMsArI jIvone hoya, tethI audArikamAM jema kahyuM tema vyAghAtathI ke nivyaghAtathI baMne rIte taijasa, kAmaNamAM jANavuM. jema caya kahyo tema upAya, apacaya paNa kehavo. upAya - ghaNo caya thavo, kApavA * hAnI, zarIrathI pudgala juduM paDe che. pudgalano caya kahyo, have zarIra saMyoga kahe che - jene audArika zarIra che, tene vaikriya hoya ke na hoya. audAki vALo paikriya labdhithI zarIra banAve, to tene hoya che, bIjAne nathI hotuM vaikiyazarIrI deva-nAraka hoya to tene dArika na hoya, manuSya-tiryaMca hoya to dArika hoya. AhAraka zarIra paNa mAtra caudapUrvI AhAraka labdhidharane saMbhave, tethI kahyuM ke AhAka hoya tene dArika avazya hoya. - X X - taijasa zarIra sAthe vicAratAM audArivALAne to taijasa hoya ja. taijasavALAne dAki na paNa hoya, kemake devanArakane hotuM nathI. - x - ema kAmaNa zarIra sAthe paNa vicAravuM kemake taijasa, kAmaNa baMne sahacArI che. have vaikriya zarIranA AhArakAdi sAthe saMbaMdhano vicAra kare che - - vaikriya ane AhAka zarIra paraspara sAthe na hoya, kemake eka kALe te baMneno asaMbhava che. taijasa-kAzmaNamAM audArika sAthe vicAryuM, tema vaikriyamAM paNa kahevuM. ItyAdi * x * x - have dravya-pradeza-ubhayathI asAbadutva* sUtra523,524 : [53] bhagavat ! audArika yAvat kAmaNa zarIramAM dravyApiNe, pradezArthapaNe, dravyArtha-udezArthapaNe koNa konAthI atha, bahu che ? gautama dvavyApaNe-sauthI thoDAM AhApha zarIro, vaikriya asaMkhyAtagaNa, dArika asaMkhyAtapaNAM, taijasakAmaNazarIro anaMtagaNAM ane baMne paraspara tulya che. pradezAIpaNe - sauthI thoDAM AhAka zarIro, vaikiya asaMkhyAtapaNAM, dArika asaM, vaija anaMtagaNo, kAma tenAthI anaMtagaNa che. * * - dvavyArtha pradezArthapaNe - sauthI thoDAM AhAraka zarIro dvavyApaNe, vaikriya dravya asaMkhyAtagaNAM, dAri dravya asaM, dravyApa audArika karatAM pradezaiArtha rUpa AhA anaMtagaNAM, vaikiya pradezAtha ao, audArika pradezA asaMtuM tethI taijasa-kAmaNa zarIro dvavyATha anaMta ane paraspara tulya, vaija pade anaMta, kAmaNa pradeza anaMta che. pira4] bhagavat ! A dArika yAvat kAmaNa zarIromAM jaghanya, utkRSTa, jaghanya-utkRSTa avagAhanA vaDe koNa konAthI a che ? gautama ! sauthI thoDI audariphazarIranI jaghanya avagAhanA che, taijasa-kArpaNa zarIranI jaghanya ava tethI vizeSAdhika ane paraspara tulya che. vaizvinI jaghanya aasaMkhyAtagaNI che, AhAraka jaghanya ava aAM, utkRSTa ava vaDe sauthI thoDI AhAranI as, audAkinI saMkhyAtagaNI ava che, aikriyanI va saMkhyAta che, taijasa-kArpaNanI asaMkhyAtagaNI ane parasparatulya avagAhana che. jadAnyotkRSTa avagAhanA vaDe - sauthI thoDI auda zarIranI jaghana
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21/-:/pa23,524 42. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 vacceno bhAga paNa taijasazarIrathI vyApta che. tethI vizeSAdhika che. tenAthI vaikriyAnI jaghana avagAhanA asaM che. *x* tenAthI AhArakanI jaghanya ava asaM che. kemake kaMIka nyUna eka hAtha che. utkRSTa avagAhanAmAM sauthI thoDI AhArakonI kemake te eka hAtha che, tenAthI audAkinI saMkhyA che, kemake sAdhika hajAra yojana che, tenAthI vaikriyanI saMkhyA che kemake sAdhika lAkha yojana che. tenAthI taijasa-kAzmaNanI paraspara tulya ane asaM che kemake te cauda rAjaloka pramANa che. jaghanyotkRSTa avagAhanAmAM badhuM sugama che. muni dIparatnasAgare karela pada-11-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa avagAhanA che. taijasa-kamanI jaghanya ava vizeSAdhika ane paraspara tulya che. vaikinI jaghanya Ai asaMkhyAtagaNI che. AhArakanI jaghanya ava asaMha, AhArakanI jaghanya a% thI tenI ja utkaTa adTha vizeSa che, audAkinI utkRSTa a saMkhya6, vaikriyanI utkRSTa A4 saMkhyA taijasakAmaNanI utkRSTa a% aane paraspara tulya che. * vivecana-pa23,524 : sauthI thoDAM AhAraka zarIro dravyArthapaNe che - zarIra mAtra dravyasaMkhyAthI thoDAM kemake utkRSTathI teo be hajArathI nava hajAra hoya *x - tethI vaikriya dravyA aio che, kemake sarve nAsko, devo tathA keTalAMka paMcendriya tiryaca, manuSyo ane bAdara vAyunAyikone vaikriyazarIra saMbhave che. tethI audAki dravyA asaM che. kemake pRthvIthI vanaspati, vikalendriya, paMcendriya tiryaca, manuSyone audArika zarIra hoya che, tethI taijasakAmaNa dravyAthI anaMta che, kemake anaMtAnaMta nimojIvone pratyekane taijasa ane kAmaNa zarIro hoya che, sahacArItvathI svasthAne baMne tulya che. pradezArthapaNe - sauthI thoDAM AhAraka, vaikiya asaMha che. ahIM che ke vaikriya yogya vaMNAthI AhAryA vagaNA paramANu apekSAthI anaMtagaNI che, to paNa thoDI vaMNAthI AhAraka thAya che, kemake te hasta pramANa che. ati ghaNI vaikriya vargaNAthI vaikriya zarIra thAya, kemake te utkRSTa lAkha yojana che. ati thoDAM AhAraka che kemake te sahapRthakacva che, ati ghaNAM vaizyika che - X - X * tenAthI dArika asaMha che, * x- tethI taijasa zarIro anaMtagaNo che kemake audArikathI dravyArtha anaMtagaNAM che, tethI kArpaNa anaMtagaNo che kemake taijasa vargaNAthI kArpaNa vargaNA paramANu apekSAthI anaMtagaNI che. drabhAI-pradezArthapaNAMnA vicAramAM sauthI thoDAM AhAraka zarIre drathArthapaNe che. tenAthI vaikriya kavyA asaM che, tenAthI audArika dravyA asaM che dravyA audA karatA AhAka pradezArtha anaMtagaNAM che - x * tenAthI paNa vaikriya pradeo asaM che. tenAthI audArika prade asaMi che tenAthI taijasa-kAzmaNa dravyA anaMtagaNAM che kemake te ati moTI anaMtasaMkhyAyI yukta che. tethI paNa taijasa prarda aMta - x - tenAthI kArpaNa zarIro parade anaMta che. e pAMce zarIronuM dravya, pradeza, ubhayathI aAbahad. have jaghanya, utkRSTa, ubhaya avagAhanAthI alpabadutva sauthI thoDI dArika zarIranI jaghanya avagAhanA, kemake te aMgulano asaMkhyAtamo bhAga che, tethI taijasa-kAmaNanI jaghanya ava vizeSa ane paraspara tulya che, kemake maraNa samuddhAtayukta prANInA pUrva zarIrathI bahAra nIkaLela taujasa zarIranI laMbAIjADAI-vistArathI avagAhanA vicArAya che. temAM jayAM utpanna thavAno te pradeza paNa audArika zarIravagAhanAthI aMgulanA asaMkhyAta bhAga pradeza taijasathI vyApta che,
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ --para prajJApanAupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/3 che pada-22-"dikyA -- x -- -- -- -- -- che e pramANe pada-21nI vyAkhyA karI, have 22muM zarU kare che. teno saMbaMdha A che - pada-21mAM gati pariNAma vizeSa zIra vagAsnAdi viyArI, ahIM nAkAdi gati pariNAma pariNad jIvonI prANAtipAtAdi 5 kiyA vizeSa vicAre che- * sUtra-para5 - bhagavA keTalI kisAo che gautama paya - kAyikI, adhikaraNikI, pAaSikI, pAritApanikI, prANAtipAtikI. kAyikI kriyA keTalA bheTe che be bheda : anuparata kAyikI, dupayukta kAyikI. adhikaraNikI kriyA keTalA bheda che ? be bhede * saMyojanAdhikaraNikI, nirvatanAdhikaraNikI. pAaSikI kriyA keTalA bheTe che ? traNa bheda * je rIte potAnI, bhIjAnI ke baMnenI paratve azubha mana kare che. pAritApanikI kriyA keTalA bheTe che traNa bheda - potAne, bIjAne, baMnene AzAtA vedanA udIre. prANAtipAta kriyA keTalA bhede chetraNa bhede - je prakAre potAne, bIjAne, baMnene jIvitathI judA kare che [pAMca kriyA kahI.. - vivecana-525 : kavuM te kriyA, kamabaMdhanA kAraNabhUta jIvanI peTA. te pAMca bhede - kAyikI Adi. je upacaya pAme te kArya - zarIra, kAya nimite thayela ke tenA vaDe karAyelA kriyA te kAyikI. jenA vaDe nakAdi durgatimAM AtmA sthapAya te adhikaraNa-kriyA vizeSa athavA cakra, khAdi bAhya vastu nimite thayela ke karAyela kriyA che adhikaNikI. pahe-mAra, karmabaMdhahetu akuzala evA jIva pariNAma, te nimitte thayela ke karAyela kiyA te prApleSikI. paritApa-pIDA * x * te pAritApanikI. prANaIndriyAdi, teno atipAta * nAza, te saMbaMdhe kiyA te prANAtipAta kriyA. temAM kAyikI kiyA be prakAre - (1) anuparata * dezathI ke sarvathI je sAvadhayogathI nivRta thayo na hoya, tenI kAyikI kriyA, A kriyA daka jIvane hoya, A kiyA aviratine jANavI, deza ke sarva vitine nahIM. (2) dupayukta - duSTa prayukata kAyAdino vyApAra jemane che ke, A kiyA pramatasaMyatane paNa hoya, kemake pramatapaNAmAM azubha vyApArano saMbhava che. AdhikaraNikI kiyA be bhede - (1) saMyojanAdhikaraNikIpUrve banAvelAM haLa, gara, kAryaprAdinA sAdhano meLavavA te ja saMsArano hetu che. A kriyA pUrve banAvelA haLa AdinA avayavo joDIne taiyAra karanArUM hoya. (2) nirvatanAdhikaraNikI * talavAra, zakti, bhAlA, Adi zone mULathI banAvavA te. athavA pAMca prakAranA audAskiAdi zarIronuM utpanna karyuM che. kemake duwyukta zarIra paNa saMsAra vRddhinuM kAraNa che. prApleSikI kriyA traNa bhede che - je prakAre jIvo potAnA, bIjAnA ke baMnenA upara aMkuzala mana dhAraNa kare, gaNa viSayo che mATe traNa bheda kahA, jemake koI manuSya koI kArya pote karyuM, pariNAma bhayaMkara thAya tyAre avivekarI potAnA upara azubha mana dhAraNa kare, ema koI bIjA upara, koI sva-para baMne tarpha tevuM mana kare, pAritApanikI paNa traNa prakAre che - je kAraNe koI manuSya koI kAraNathI aviveka vaDe potAne ja du:kharUpa asAtA vedanA utpanna kare, koI bIjAne kare, koI potAne-bIjAne baMnene kare. ema traNa bheda thayA. pri] jo ema hoya to loca kaQo, tapa karavo Adi anuSThAna na karavAno prasaMga Avaze. kemake te sva, para, ubhayane azAtA vedanAnuM kAraNa che. [uttara] te ayukata che, kemake pariNAme hitakara hovAthI cikitsA mAphaka loca, tapAdi asAtA vedanAno hetu nathI. azakya tapano pratiSedha karelo che, tevo tapa karavo ke jethI mana azubha ciMtave nahIM, Indriyono nAza na thAya, yoga kSINa na thAya. jema mana ane Indriyo unmArge na jAya ane vaza rahe. te pramANe jinonuM AcaraNa che. prANAtipAta kriyA traNa prakAre che, jema koI avivekI manuSya maisvapapAtathI potAne jIvitathI judo kare, koI dveSAdithI bIjAnA jIvanano nAza kare, koI svaparanA jIvanano nAza kare, e traNa bheda kahA, A ja kAraNe bhagavate akALa maraNano niSedha karyo che. * * * ema kriyAo kahI, have te badhAM jIvone hoya ke na hoya ? * sUtra-para6 : bhagavana! jIvo kiyAvALA che ke kicArahitI gautama jIvo te baMne che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? juvo be prakAranA - saMsArI ane siddha. je saMsArI che te jIvo ne bheTe che - zaulezapApta, tethI prApta. rIlezI prApta che te kicArahita che. tethI prApta nathI teo kicAsahita che mATe ema kahyuM ke jIvo sakriya akriya bane che. bhagavanA zuM javo prANAtipAta vaDe kriyA kare che hA, gautama kare che. jIvo konA vize prANAtipAta vaDe kriyA kare che jIvanikAyane vize kare. zuM bairayiko prANAtipAta vaDe kriyA kare? hA, kare. e pramANe niraMtara vaimAnika sudhI jANavuM. bhagavanA zuM jIvo mRSAvAdathI kriyA kare hA, kare. jIvo konA vize mRSAvAdathI kriya kare sarva dravyone vize kare. e pramANe niraMtara nairayikone cAvata vaimAnikone jANavuM. bhagavana! avo adattAdAnathI kriyA kare hA, kare evo konA vize adattAdAnI kriyA kare! grahaNa ane dhAraNa karavA yogya dravyone vize kare, oma airayika yAvata vaimAnikone jANavuM.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22-I-para6 bhagavAna ! zuM jIvo methunathI kriyA kare ? hA, kare. jIvo methunathI kone vize kriyA kare ? rUpa ke rUma sahita dravyane vize kare ema nairasikone niraMtara vaimAnika sudhI jANavuM. bhagavat ! zuM jIvo parigraha vaDe kriyA kare ? hA, kare. jIvo konA vize parigraha vaDe kriyA re ? sarva dravyane vize. ema nairayikathI vaimAnika sudhI javuM. ema krodha, mAna yAvatuM mithyAdarzanazalya vaDe kriyA kare che. ema savani vize jIva ane nairayikanA bheda kahevA. ema cAvata vaimAnika jANavuM. e pramANe aDhAra daMDako thAya che. vivecana-para6 ; sUtra sugama che. paNa saMsAra samApanna- cAra gatimAM bhramaNa karavA rUpa saMsArane mam - ekatA vaDe prApta thayela, tethI viparIta te asaMsAra samApanna - siddha jANavI. '' zabda aneka bheda sUcaka che. siddho zarIra ane manovRtti abhAve kriyA rahita che. zaulezI - ayogI avasthA prApta, te sivAyanA - zailezIne apA. zailezI prApta sUkSma-bAdara kAya-vacana-mano yogano rodha karela hovAthI kriyA hita che. jeo zailezI prApta nathI teo sayogI hovAthI kriyA sahita che. * * * have prANAtipAta kiyA je prakAre thAya te kahe che - jIvo prANAtipAta - prANAtipAtanA adhyavasAya vaDe kriyA sAmarthyathI prANAtipAta kriyA kare che ? thatu prANAtipAtanA adhyavasAyathI prANAtipAtakriyA thAya che ? A Rju sUjha nayano mata che. * * * * * nizcitapaNe prANAtipAta adhyavasAyathI prANAtipAta kiyA thAya che. kemake nizcayanayanuM avalaMbana karanArane pariNAma pramANabhUta che. tevuM Agama vacanA che. * x * ema prANAtipAta kriyA jema thAya te kahyuM. pachI konA vize thAya che ? sUtra sugama che. vizeSa A - mAravAnA pariNAma jIvane vize thAya, jIvane vize nahIM. jumAM paNa sapanI buddhi hoya to jIvana vize ja kahevAya. tethI prANAtipAta kriyA che jIvate vize kahI, te ja nairayikAdi covIza daMDakamAM paNa kahe che. * x - x * x * ema prANAtipAta kriyAnuM pratipAdana karyuM. have mRSAvAda - sugama che. paraMtu cacAsaMbhava prANAtipAtAdi kiyA thAya che. te-te pariNAmathI te-te kriyA thAya che. sano apalApa ane asatnI prarUpaNA te mRSAvAda te lokAloka viSayaka badhI vastu vize paNa saMbhave che. tethI tene sarva dravyane vize kahI. ahIM dravyanuM grahaNa paryAyinuM sUcaka che, tethI paryAyi vize paNa jANavuM. je vastu grahaNa ke dhAraNa thaI zake tenuM ja grahaNa thAya, bIjAnuM nahIM, adattAdAnakriyA grahaNa ane dhAraNa karavA lAyaka dravyane vize ja hoya. maithuna vicAra citra, kASThAdikRta rUpa ane rUpasahita strI AdimAM hoya che, maithuna kiyA rUpa, rUpasahita dravyomAM hoya tathA parigraha svasvAmIbhAva saMbaMdhe mUcha, ati lobhathI sarva vastu vize thAya che. tethI parigraha kriyA sarva dravyone vize kahI. tethI zAstramAM 46 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 anya paheluM vrata sarvajIva viSayaka, bIjuM ane chelle sarva vastu vize tathA bIjuM ane cothuM sarva vastunA eka dezane vize che. - 4 - krodhAdi prasiddha che. kalaha-rADo, abhyAkhyAna-khoTA dopanuM AropaNa, * * * abhyAkhyAnano mRSAvAdamAM paNa samAveza thAya chatAM moTo doSa jANI juduM grahaNa karyuM. paizunya - parokSamAM sAyA, khoTA Aropa karavA, parasparivAda - ghaNAM samakSa bIjAnAM doSa kahevA. mAyAmRSAvAda - kapaTapUrvaka jUThuM bolavuM, mahA karmabaMdhanuM kAraNa hovAthI mAyA ane mRSAvAdathI juduM pApAna kahyuM. mithyA darzanarUpazalya tenA vaDe aDhAra deDako thAya - x - kemake prANAtipAtAdi aDhAra pApasthAnako che. ema jIvonI kriyA ane temano viSaya batAvyo. have tene AzrIte jIvo eka ke bahuvacanathI karmabaMdhana kahe che - * sUtra-para7,528 - [para bhagavAna ! jIva prANAtita vaDe keTalI kamapakRti bAMdhe ? sAta ke ATha bhAve. ema nairavikathI vaimAnika che. bhagavana! jIvo prANAtipAta vaDe keTalI kamapakRti bAMdhe ? sAta paNa bAMdhe, ATha paNa bAMdhe. nairayiko prANAtipAta vaDe keTalI kamapakRti bAMdhe ? baghAM sAta bAMdhanArA hoya ke badhAM sAta bAMdhe ane koI ATha bAMdhe athavA sAta paNa bAMdhe ane ATha paNa bAMdhe. e pramANe asurakumArathI nitakumAra, sudhI zaad yvIkAyamI vanaspatikAya audhikaad iNavA. bAkInA badhAM. nairapikavatu jANavA. oma jIva ane ekendriya sivAya traNa traNa bhaMga badhe kahevA. A pramANe mizrAdanizalya sudhI kahevuM. ema ekavacana, mahuvacananI chIza daMDako thaze. pira8] bhagavana jIva jJAnAvaraNIya karma bAMdhato keTalI kriyAvALo hoya ? gautama! kadAca traNa, kadAca cATa, kadAca pAMca kviAvALo hoya. ema nairayika cAvatu vaimAnika jANavA. bhagavana jIvo jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA keTalI kriyAvALA hoya ? kadAca traNa kadAca cAra, kadAca pAMca. e pramANe nairayikothI niraMtara vaimAniko sudhI jANavuM. ema darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra, aMtarAya AThe kamapakRti kahevI. ema ekavacana, bahuvacanamAM 16-daMDako thAya. bhagavAna ! jIva jIvane AzrIne keTalI kriyAvALo thAya ? kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca pAMca ane kadAca akriya hoya. jIva nairicakane AzrIne keTalI kriyAvALo thAya ? kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca akriya hoya. ema tanitakumAro sudhI jANavuM. pRthvIkAyathI vanaspatikAya, vikasendriya, paMcendriya tiryaMca ane manuSyone AzrIne jema jIvane AzrIne kahyuM tema che.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22--/pa27,528 43 jIva jIvone AzIne keTalI kriyAvALo hoya? kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca pAMca, kadAca akriya hoya. jIva nairayikone AzIne keTalI ciAvALo hoya ? kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca akriya hoya. ema pahelA daMDakavatu bIje daMDaka kahevo. jIvo eka jIvane AzIne keTalI kriyAvALA hoya ? kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca pAMca, kadAca akriya paNa hoya. jIvo eka nairayikane AzrIne keTalI kiyAvALA hoya ? pahelA daMDakavatu vaimAnika sudhI kahevuM. jIvo jIvone AAIne keTalI kriyAvALA hoya? kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca pAMca, kadAca akriya hoya? jIvo nairasikone AzIne keTalI kiyAvALA hoya? kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca akriya asurakumAra paNa ema ja jANavA. vaimAnika sudhI paNa ema ja jANavuM. jema jIvone AzrIne kahyuM, tema audArika zarIrone AzrIne kahevuM. nairazcika, jIvane ANIne keTalI kriyAvALo hoya ? kadAca jhaNa, kadAca cAra,. kadAsa pAMca nairayika nairacikane AzrIne keTalI kiyAvALo hoya ? kadama jhaNa, kadAca cAra e pramANe cAvata vaimAnika samajavuM. paraMtu nairacikane nairayikone ane devone AzrIne pAMcamI prANAtipAta kriyA nathI. nairayiko jIvane AzrIne keTalI kriyAvALA hoya ? kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca pAMca. ema vaimAnika sudhI jANatuM. paraMtu nairayika ane devane AzrIne pAMcamI prANAtipAta nathI. nairayiko jIvone AzrIne keTalI kriyAvALA hoya ? traNa, cAra ke pAMca. aurasiko nairayikone AzIne keTalI kriyAvALA hoya ? traNa ke cAra. ema vaimAnikone AzrIne sudhI jANatuM. paraMtu dAki zarIrane AzrIne kahyuM. tema jIvone AzrIne kahevuM. asukumAra jIvane AzrIne keTalI kriyAvALo hoya ? nairayikavavuM asukumArane paNa cAra deDako kahevA. ema upayogathI vicAravuM. jIva ane manuSya akriya kahevAya. bAkInA na kahevAya. badhAM jIvo audArika zarIra Azrita pAMca kriyAvALA hoya ane nairasiko tathA devone AzrIne pAMca kviAvALA na hoya. ema eka eka jIvapadamAM cAra cAra daMDako kahevA. ema badhAM jIvAdi maLIne 100 daMDako thAya che. * vivecana-527,528 : sUNa sugama che. paNa AyubaMdhanA abhAve sAta prakRti bAMdhe, Ayuno baMdha kare tyAre ATha bAMdhe. bahuvacanamAM aneka jIvanA baMdhanA vicAramAM sAmAnyathI jIvapadane AzrIne sAta ane ATha baMne prakRtinA baMdhaka jIvo ghaNAM hoya che. tethI baMne sthAne bahuvacanarUpa eka ja bhAMgo hoya. nairayika sUtramAM sAta prakRtinA baMdhaka avasthita 48 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 ja hoya kemake hiMsAdi pariNAmavALA haMmezAM ghaNAM jIvone sAta prakRtino avazya baMdha thAya che. jyAre eka paNa nAka ATha prakRti bAMdhanAra na hoya tyAre 'badhA sAtabAMdhe' e eka ja bhaMga hoya, jyAre eka ATha prakRti bAMdhe ane bAkInA sAta bAMdhe tyAre "ghaNAM sAta prakRti baMdhaka, eka ATha prakRti baMdhaka" e bIjo bhaMga hoya. baMne jIvo ghaNAM hoya tyAre trIjo bhaMga thAya. ema traNa bhAMgA vaDe bhavanapatio kahevA. ekendriyo sAmAnya jIvonI mAphaka kahevA. baMne sthAno bahuvacana Azrita eka ja bhaMga kahevo. kemake hiMsAdi pariNAma pratyeka pRthvIkAyikAdi jIvo sAta ke ATha prakRtino baMdha karanAra haMmezAM ghaNAM hoya che. bAkInA viklendriya, paMcendriya sarvenA traNa bhaMga naiyikavatu kahevA. prANAtipAtanI mAphaka badhAM pApasthAnakonA pratyekanA ekavacana ane bahuvacananA banne daMDaka mithyAdarzanazaca sudhI che. jIva jJAnAvaraNIya karma bAMdhato keTalI kiyAvALo thAya ? ItyAdi. pUrva sUtra sAthe A satrano saMbaMdha zo che ? jIva prANAtipAtathI sAta ke ATha karma bAMdhe ane jJAnAvaraNIyAdi karma bAMdhato te ja prANAtipAtane kare che, te ahIM pratipAdana kare che. vaLI prANAtipAtanA kAryarUpa jJAnAvaraNIya karmathI tenA kAraNabhUta prANAtipAtanI utpatino bheda batAvAya che ane prANAtipAtanI utpattinA bhedathI baMdha vizeSa paNa thAya che. * * prANAtipAtanI utpattino bheda batAve che - kadAca traNa ke cAra ke pAMca kiyAvALo hoya, temAM kAyikI, AdhikaraNikI, prAapikI kriyA vaDe gaNa kriyA hoya che. iff - hasta, pAdAdi avayavonI pravRtti. AdhikaNikI- khagAdi adhikaraNa sajja karI rAkhavA. prApleSikI - 'tene mArIza' evuM aprazasta mana karavuM. cothI pAritApanikI- khagAdinA ghA vaDe pIDA karavI. pAMcamI kriyA prANAtipAta-jIvitathI judA karavA. ema covIze daMDakamAM kahevuM - - x * e pramANe eka jIvAzrita daMDaka kahyo. have ghaNA jIvone AzrIne kahe che - jIvo traNa, cAra ke pAMca kiyAvALA thAya. kemake jJAnAvaraNa karma bAMdhanAra jIvo haMmezAM ghaNAM hoya mATe traNa, cAra ke pAMca kiyAvALA paNa ghaNAM hoya ema eka ja bhaMga thAya che. jIvapadanI mAphaka covIza deDakamAM sva-sva sthAne pratyekane bhAMgAno abhAva jANavo. kemake jJAnAvaraNIyAdi bAMdhatA nairayikAdi paNa haMmezAM traNa, cAra ke pAMca kiyAvALA ghaNAM hoya che. * x jIva, jIvane AzrIne keTalI kriyAvALo hoya ? A sUtrano pUrva sUjha sAthe zo saMbaMdha che ? ahIM kevaLa vartamAna bhavamAM rahelA jIvate jJAnAvaraNIyAdi karma baMdhanA bhedanA vicAramAM kAyikI Adi kriyArUpa vizeSaNavALo prANAtipAtano bheda kAraNa che. eTale karmabaMdha vizeSatAmAM prANAtipAtanI vizeSatA kAraNa che ema na samajavuM. paNa kAyikI Adi kriyAkSa vizeSaNavALo atIta bhavano saMbaMdha paNa kAraNa che. teno pUrvArdhakRta bhAvArtha -
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22/-|-|527,528 A saMsArATavImAM bhramaNa karatAM sarva jIvo e te - te sthAnomAM zarIra, AyudhAdi choDyA che, te zastro vaDe jyAre koIne svayaM pIDAdi thAya, tyAre bhavAMtaramAM gayela tenA mAlikane paNa tenAthI nivRtta thayelo na hovAthI kriyAno saMbhava che, paNa teno tyAga kare to saMbhava nathI. dRSTAMta-vasaMtapure ajitasena rAjAnA sevaka be kulaputro che. eka zrAvaka, bIjo mithyAdaeNSTi. rAjAne rAtrie bahAra javAnuM thayuM, ghoDe caDatAM khaDgo paDI gayA, zrAvaka kulaputrane khaDga na maLyuM. bIjo bolyo 'khaDga nahIM maLe! zrAvake adhikaraNa samajI vosirAvyuM, rAjapuruSe khaDga lenArane pakaDyA. temaNe rAjAnA priya manuSyane pakaDyo, te nAsavA jatAM mArI nAMkhyo. pachI ArakSaka tene pakaDIne rAjA pAse laI gayA, rAjAe pUchyuM - tame konA mANaso cho ? temaNe kahyuM "ame anAtha chIe." kAle bhikSuko hatA. pachI khaDgo konA che ? te tapAsa karAvI. baMne kulaputronA khaDgo che, tema jANyuM. baMnene pUchatAM satya vRttAMta jANyo. zrAvaka kulaputre khaDga na letAM, rAjAe pUchyuM ke zA mATe leto nathI ? meM te na maLatAM vosirAvI dIdhela che, mATe mAre levuM na ko. tethI rAjAe pramAdI kulaputrane zikSA karI, bIjAne choDI mUkyo. dRSTAMta upanaya jema te kulaputra pramAdagarbhita na vosirAvyAnA doSathI aparAdha prApta thayo, tema jIva janmAMtaramAM prApta zarIra ane zastrAdi na vosirAvato anumodanA bhAvathI doSane prApta kare che. * x - have sUtranI vyAkhyA - jIva, jIvane AzrIne keTalI kriyAvALo hoya ? kadAc kAyikI Adi traNe kriyAvALo hoya, vartamAna bhavane AzrIne pUrvavat vicAravuM, atIta bhavApekSAe tenA zarIrano ke zarIranA aMzano upayoga hovAthI kAyikI kriyA, teNe taiyAra karAvelA haLa Adi, talavArAdi bIjAnA upaghAta mATe vaparAtAM hovAthI ke zarIra paNa adhikaraNa che mATe AdhikaraNikI kriyA paNa hoya. te saMbaMdhI azubha pariNAmanuM pratyAkhyAna na hovAthI prAaSikI ema traNa kriyA hoya. kadAca pAtiApanikI hovAthI cAra kriyAvALo hoya. kemake tenA zarIra ke zarIranA bhAga vaDe zarIranA bhAgarUpa adhikaraNathI paritApa karAya che. athavA jyAre jIvitathI viyoga karAve tyAre prANAtipAta kriyA lAge. ema kadAca pAMca kriyAvALo hoya. kadAca akriya paNa hoya. pUrva janmanA zarIra ke adhikaraNano trividha trividhe tyAga kare, te janmanA zarIra vaDe kaMI kriyA na kare. A akriyapaNuM manuSyanI apekSAe samajavuM. kemake tene sarvaviratipaNuM hoya che. athavA siddhanI apekSAe akriyapaNuM jANavuM. - x - 49 - A artha covIza daMDakanA kramathI varNave che - te sugama che. bhAvArtha A che - deva, nArakone AzrIne jIva cAra kriyAvALo ja hoya. kemake temanA jIvitano na viyoga na thAya. - 4 - saMkhyAtavarSAyu jIvone AzrIne pAMca kriyAo hoya, kemake temane jIvitathI viyogano saMbhava che. have ghaNAM jIvane AzrIne jIva keTalI kriyAvALo hoya ? te. A daMDaka pUrvavat vicAravo. jIvo eka jIvane AzrIne keTalI kriyAvALA 22/4 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 hoya ? pahelA daMDavat jANavuM. ghaNAM jIvono ghaNAM jIvone AzrIne prazna paNa pATha siddha che - x - ema nairayikathI vaimAnika sudhI jANavuM. paNa vairayiko ane devone AzrIne traNa ke cAra kriyA ke akriya kahevA. bAkInA saMkhyAta varSAyune pAMca kriyA paNa hoya, tema kahevuM. Cho have nairayika padane AzrIne kahe che - nairayika, jIvane AzrIne keTalI kriyAvALo hoya ? ema vaimAnika sudhI kahevuM. ahIM yAvat zabdathI nairayika, jIvone AzrIne keTalI kriyAvALo hoya ityAdirUpa bIjo daMDaka kahelo jANavo. badhe audAki zarIrI saMkhyAta varSAyuvALAne AzrIne kadAca traNa kriyA, cAra kriyA ke pAMca kriyAvALo hoya ema kahevuM. bAkI - 4 - 4 - pUrvavat che. (zaMkA) nairayika devone AzrIne cAra kriyAvALo kema hoya? [samAdhAna bhavanavAsI Adi trIjI naraka sudhI gayelA che ane jaze. pUrvabhavanA mitranI vedanA zAMta karavA ke pUrvabhavanA vairIne vedanA upajAvavA jAya che, anaMtakALe AvuM paNa thAya, tyAM gayela deva nAska vaDe baMdhAya. [mATe cAra kriyA kahI.] (zaMkA) nAkane beIndriyAdine AzrIne kAyikI Adi kriyA kevI rIte hoya ? [samAdhAna] nAke pUrvabhavanuM zarIra virati abhAve vosirAvela nathI, vivekano abhAva bhava nimittaka hoya che. tethI te jIve banAvela zarIra, jyAM sudhI zarIra pariNAmano tyAga sarvathA na kare, tyAM sudhI aMzathI paNa zarIra pariNAmane prApta pUrva bhAvanI apekSAthI 'tenuM A zarIra' ema kahevAya che. tethI te zarIrano eka bhAgarUpa asthi Adi je koI prANAtipAta kare, mATe pUrve banAvela zarIrano jIva kAyikI Adi kriyAthI joDAya che. kemake teNe tene vosirAvela nathI. pAMca kriyAnI bhAvanA- zarIrano vyApAra thato hovAthI kAyikI, zarIra adhikaraNa paNa che, tethI adhikaraNikI, prAaSikI Adi A rIte - te ja zarIranA eka bhAgane abhighAtAdi karavAmAM samartha joIne koIpaNa hiMsA karavA tatpara thayelo ane hiMsAne pAtra beIndriyAdine vize jene krodhAdinuM kAraNa utpanna thayuM che evo AtmA 'A zastraghAta karavAmAM samartha che, ema vicArI atizaya krodhAdine pAmI ane pIDA kare, prANaviyoga kare tyAre te kriyAnuM kAraNa hovAthI tene paNa prAddheSikI Adi yathAyogyapaNe lAge che. vairayikapadanI mAphaka asukumArAdi badhAmAM cAra cAra daMDako kahevA. paNa jIva, manuSyamAM 'akriya hoya' tema paNa kahevuM. kemake viratiprAptimAM zarIra vosirAvela hovAthI zarIra nimittaka kriyAno asaMbhava che. bAkInA jIvone tema nathI, mATe akriya na hoya. have kayA jIvane keTalI kriyA hoya te batAve che - * sUtra-529 : bhagavan ! kriyA keTalI che ? pAMca. - kAyikI yAvat prANAtipAtikI,
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22/-I-/529 nairayikone keTalI kriyA che ? pAMca. kAyikI yAvat prANAtipAtikI. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. je jIvane kAyikI kriyA hoya, tene adhikaraNikI kriyA hoya ? jene adhikaraNikI kriyA hoya tene kAyikI hoya ? te baMne kriyA paraspara Avazya hoya, jene kAyikI kriyA hoya tene pAdvairSikI hoya ? jene prAddhepikI kriyA hoya tene kAyikI hoya ? ema ja samajavuM. jene kAyikI kriyA hoya tene pAritapanikI hoya ane pAritApanikI kriyA hoya tene kAyikI hoya? jene kAyikI kriyA hoya tene pAritApanikI kadAca hoya * kadAca na hoya. pArritApanikI kriyA hoya tene kAyikI kriyA avazya hoya. ema prANAtipAta kriyA paNa jANavI. ema pahelAMnI traNa kriyA paraspara avazya hoya. paNa AdinI traNa kriyAvALAne pachI baMne hoya ke na paNa hoya. paNa pachI baMne kriyAvALAne pUrvanI traNa kriyA avazya hoya. bhagavan ! jene pAritApanikI kriyA hoya tene prANAtipAta kriyA hoya ane prANAtipAta kriyA hoya tene paritApanikI kriyA hoya ? jene pArritApanikI kriyA hoya, tene prANAtipAta kadAca hoya ke na hoya. jene prANAtipAtakriyA hoya tene pAritApanikI avazya hoya. je nairayikane kAyikI kriyA hoya tene adhikaraNikI kriyA hoya ? jIvamAM kahyuM tema ja nairayikane paNa jANavuM. e pramANe vaimAnika sudhI samajavuM. je samaye jIvane kAyikI kriyA hoya, te samaye adhikaraNikI kriyA hoya ? je samaye adhikaraNikI hoya tyAre kAyikI hoya? pahelA daMDaka mujaba vaimAnikI sudhI A daMDaka jANavo. 51 jIvane je aMze kAyikI kriyA hoya, te aMze adhikaraNikI kriyA hoya ItyAdi ? (pUrvavat) vaimAnika sudhI kahevuM. jIvane je pradeze kAyikI kriyA hoya, te pradeze adhikaraNikI kriyA hoya ? Adi. [pUrvavat] vaimAnika sudhI jANavuM. A rIte cAra daMDako thayA. kAyikI yAvat bhagavan ! keTalI AyonikA kriyA kahI ? pAMca prANAtipAta kriyA. ema vaimAnika sudhI jANavuM. je jIvane kAyikI AyojikA kriyA hoya tene AdhikaraNikI AyojikA kriyA hoya? jaine AdhikaraNikI AyojikA hoya tene kAyikI AyojikA kriyA hoya ? ema AvA pAThathI je samaye - je aMge ane je pradeze ema cAra daMDako vaimAnikI sudhI kahevA. bhagavan ! je samaye jIva kAyikI, adhikaraNikI ane pAdvairSikI kriyAthI dhRSTa hoya, te samaye pAritApanikI ane prANAtipAta kriyAthI yukta hoya ? (1) koI jIva je samaye kAyikI Adi traNathI yukta hoya, te samaye - prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 pAritApanikI kriyAthI yukta hoya ane prANAtipAtakriyAthI yukta hoya. (2) koI jIva - jyAre kAyikI Adi traNathI yukta hoya, te samaye pAtiApanikIthI yukta hoya paNa prANAtipAtathI yukta na hoya. (3) koI jIva koI jIvane AzrIne jyAre kAyikI Adi traNathI yukta hoya, tyAre pAritApanikI ane prANAtipAta te baMne kriyA vaDe ayukta hoya. * vivecana-529 : sUtra pUrvavat jANavuM. A ja kriyAo covIzadaMDakanA kramathI vicAre che - te pATha siddha che. have A kriyAono eka jIvane AzrIne paraspara niyata saMbaMdha batAve che - jene kAyikI hoya tene adhikaraNikI hoya? ItyAdi. ahIM kAyikI kriyA audArikAdi zarIrane AzrIne hiMsA karavAnA sAmarthyavALI viziSTa grahaNa karavI. paNa kArpaNazarIrAzrita kriyA grahaNa na karavI. tethI pahelI traNa kriyAno paraspara niyata saMbaMdha che. kevI rIte ? zarIra adhikaraNa paNa che. kAya adhikaraNa hovAthI kAyikI hoya tyAM avazya adhikaraNikI hoya, adhikaraNikI hoya tyAM avazya kAyikI hoya. te viziSTa kAyikI kriyA pradveSa hoya tyAM hoya mATe prAdvairSikI paNa saMbaMdhita che. pradveSa paNa zarIramAM spaSTa jaNAya che. jemake - mukhanuM rUkSapaNuM Adi. paritApa ane prANAtipAtanuM prathama traNa kriyAnA sadbhAvamAM niyatapaNuM zuM nathI. kemake zikArI, ghAtapAtra pazune dhanuSyI pheMkelA bANathI vIMdhe, tethI tenuM paritApa ane maraNa thAya, anyathA na thAya, tethI aniyatapaNuM che. paritApa ane prANAtipAtamAM pUrvanI kriyA avazya hoya kemake pUrva kriyA abhAve A be kriyA hotI nathI. A arthane vicArI kAyikI, bAkInI cAra sAthe, adhikaraNikI, traNa sAthe ane prAaSikI kriyA bAkInI be kriyA sAthe sArI rIte kahevI. - 4 - pAtiApanikAnA sadbhAvamAM prANAtipAta kriyA kadAca hoya, kadAca na hoya, jema bANa AdinA ghAtathI mRtyu pAme to hoya. jene prANAtipAta kriyA hoya tene pArritApanikI avazya hoya. 52 have nairiyakAdi covIza daMDakanA krame kriyAo paraspara niyata saMbaMdha batAve che - te sUtra prasiddha che. ema eka daMDaka kahyo. have kALane AzrIne upara kahyu mujaba bIjo daMDaka kahe che, te pUrvavat. ahIM samayanA grahaNa vaDe sAmAnya kALanuM grahaNa karavuM. paNa atyaMta sUkSma pUrvokta svarUpavALo vaizcayika samaya na levo. kemake paritApa ke prANAtipAta bANAdinA pheMkavAthI hovAthI teno kAyikI kriyAnA prathama samaye ja asaMbhava che. A bIjo daMDaka kahyo. have kSetrane AzrIne be daMDako kahe che - je dezane AzrIne kAyikI kriyA thAya, te dezane AzrIne adhikaraNikI kriyA thAya ? ItyAdi. ahIM pUrvokta sUtravat ja kahevuM - x - A trIjo daMDaka che. je pradezane AzrIne jIvane kAyikI kriyA hoya te ja pradezane AzrIne adhikaraNikI kriyA hoya ? ItyAdi cotho daMDaka che. - x - have daMDakanI saMkalanA :- e pramANe - jene, je samaye, je deze, je pradeze ema
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22-I-/pa29 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/3 cAra daMDako thAya. e kriyAo jema jJAnAvaraNa Adi karmabaMdhanuM kAraNa che, tema saMsAranuM paNa kAraNa che. kemake jJAnAvaraNIyAdi karmano baMdha saMsAranuM kAraNa hovAthI, ane te kriyAo karmabaMdhano hetu hovAthI upacArathI te kriyAo paNa saMsAranuM kAraNa che, te vAta sUpkAra - AyojikA kriyAnA sUrathI kahe che. mAnavI - je jIvane saMsAramAM joDe che. - x * sugama che. jIva je samaye kAyikI Adi traNa kriyAthI pRSTa hoya ItyAdi * x * ahIM samayanA grahaNathI sAmAnya rIte kALa grahaNa karavo. prazna sUtra sugama che. uttara sUtramAM traNa bhAMgA kahyA. je sUtramAM spaSTa che, (mATe pharI kahetA nathI.) temAM trIjo bhaMga bANa AdinuM lakSa cUkI javAthI mRgAdine paritApa, hiMsA asaMbhava hoya tyAre jANavo. je jIva je samaye kAyikI Adi traNa kriyAthI ayukta hoya, tyAre avazya bAkI be kriyAthI ayukta ja hoya, kemake kAyikI Adi kiyAnA abhAvamAM paritApadi zakya nathI. have bIjI rIte kriyA nirUpaNa - * sUtra-pa30 : bhagavana kriyAo keTalI che ? pAMca che - AraMbhikI, pArigrahikI, mAyApatyAyikI, apatyAkhyAna, mithyAdarzanapatyayikI. bhagavat ! AraMbhikI kriyA kone hoya ? koIpaNa pramatta saMyatane hoya. pArigrahika kriyA kone hoya ? koI saMyatA saMyatane hoya. mAyApatyayikI kriyA kone hoya? koIpaNa Apamata saMyatane hoya. aparANinikriyA kone hoya ? koIpaNa apratyAkhyAnIne hoya. mithyAdarzana pratyayikI kriyA kone hoya ? mizrAdeSTine hoya. nairayikane keTalI aai hoya ? pAMca kiyA - AraMbhikI yAvatuM mithyAdarzana pratyAyikI. ema vaimAnika sudhI jANatuM. je jIvane AraMbhikI kriyA hoya, tene agrihika kriyA hoya ? jene pAkjhihikI ucA hoya tene AraMbhikI hoya ? jene AraMbhikI kriyA hoya tene parigrahitI kadAca hoya - kadAca na hoya. jene parigrahika kriyA hoya tene AraMbhikI avazya hoya. jene AraMbhikI kriyA hoya tene mAyA pratyayikI kriyA hoTha ItyAdi prA. jene AraMbhikI kriyA hoya tene mAyApatyayikI avazya hoya. jene mAyA pratyAyikI hoya, tene AraMbhikI kadAca hoya - kadAca na hoya. jene AraMbhikI hoya tene apratyAkhyAna kriyA hoya - ItyAdi prA. AraMbhikIvALAne pratyAkhyAna kriyA kadAca hoya - kadAca na hoya. pratyAkhyAnavALAne AraMbhikI kriyA avazya hoya. e pramANe mirayAdarzana pratyayikI kriyA sAthe yoga karavo. ema pArigrahinInI ukata traNe kriyA sAthe vicAra karavo. jene mAyApatyayikI kriyA hoya tene pachInI be kriyA kadAca hoya * kadAca na hoya, jene pachInI be kriyA hoya tene mAyApatyayikI kriyA avazya hoya jene apatyAkhyAnAi hoya tene mithyAdarzana pratyacikI kadAca hoya - kadAca na hoya, jene micchAdana pratyAyikI kriyA hoya tene tyAkhyAna kriyA hoya ja. nairayikane pahelAMnI cAra kriyA paraspara hoya che jene e cAra kriyA che, tene mithyAdarzana pratyayikI kriyA bhajanAe hoya jene misa kriyA hoya, tene e cAre kriyAo avazya hoya. e pramANe svanitakumAra sudhI javuM. pravIkAyikathI caurindriya sudhInA jIvone pAMce kriyA para avazya hoya che. paMcendriya ticine pahelI traNa krisa paraspara avazya hoya. jene te kriyAo hoya tene uparanI baMne kriyAo bhajanAe hoya. jene uparanI be kriyA hoya tene A traNe kriyAo avazya hoya. jene apatyAkhyAna kriyA hoya, tene micchAdana pratyayikI kriyA kadAca hoya - kadAca na hoya. jene miyA kiyA hoya, tene apatyAkhyAna kriyA avazaya hoya. manuSyane, jIvane kahyA mujaba jANavuM. vyaMtara, jyotiSTha, vaimAnikane nairayikanI mAphaka jANavA. bhagavAna ! je samaye jIvane AraMbhikI kisa hoya, te samaye pArigrahika kriyA hoya ? e pramANe jene, je samaye, je aMze, je pradeze cAre daMDaka jANavA. nairayikava4 sarve devo vaimAnika sudhI jANavA. * vivecana-sUtra-pa30 : kriyAo keTalI che ? ItyAdi. maf - pRthvI AdinI hiMsA karavI. kahyuM che - saMraMbha - saMkalA, samAraMbha - paritApa utpanna karanAra, AraMbha - ghAta karavo. jenuM kAraNa AraMbha che, te AraMbhikI. pArigrahikI, temAM pariprada - dharmopakaraNa sivAyanI vastuno svIkAra ane dhamapakaraNamAM mUchI. parigraharUpa ke parigraha vaDe utpanna kriyA. mAyApatyayikI, temAM mAyA - vakatA, upalakSaNathI krodhAdi paNa levA. * x * apratyAkhyAna-viratinA lezamAtra pariNAmano abhAva. * x - mithyAdarzanatavarucino abhAva, te jeno hetu che te kriyA. ukta kriyA che jene hoya te kahe che - AraMbhikI kriyA koI paNa pramatasaMyatane hoya. ahIM pi zabda bhikama jaNAve che. anyatara * koIpaNa eka pramata saMyatane pramAdanA sadbhAvamAM zarIranA duprayoga vaDe pRthvI AdinI hiMsAno saMbhava che. apa zabda bIjA nIcenA guNasthAnakavartI jIvone AraMbhikI kriyAnuM niyatapaNuM batAvavA mATe che. * x - e pramANe pachInA sUtromAM paNa Apa zabdanA arthano vicAra yathAyogyapaNe karavo. pArigrahitI saMyatAsaMyatane paNa hoya che, kAraNa ke tene paNa parigraha hoya. mAyApatyacikI kriyA apramatasaMyatane paNa hoya. kaI rIte ? pravacananA uohane DhAMkavAne vize -x - jANavI. apratyAkhyAna kriyA koIpaNa aviratine samajavI. kaMI
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22-:/530 paNa viratI na kare, te apatyAkhyAnI jANavo. subamAM kahellA eka akSaranI paNa zraddhA na kare tevA mithyAdRSTine mithyAdarzana kiyA hoya. A ja kriyAnuM covIza daMDakanA krame nirUpaNa che, te sugama che. have A kriyAnA paraspara niyata saMbaMdhane kahe che :- jene AraMbhikI kriyA hoya, tene pArigrahika kriyA kadAca hoya, kadAca na hoya. pramata saMyatane na hoya, bAkInAne hoya. AraMbhikI vALAne mAyApatyayA avazya hoya, mAyApatyayAvALAne AraMbhika kadAca hoya, kadAca na hoya - apramatta saMyatane na hoya, bAkInAne hoya. AraMbhikIvALAne apratyAkhyAna kriyA kadAca hoya - kadAca na hoya - pramatasaMyata ane dezaviratine na hoya, bAkInA avirati samyagurdATyAdine hoya. apratyAkhyAnIne avazya AraMbha saMbhave, tethI AraMbhikI kriyA hoya. jene AraMbhikI hoya tene mithyAdarzana pratyayikI kadAca hoya, kadAca na hoya. mithyATine hoya, bIjAne nahIM. mithyAdaSTi avirati hovAthI tene avazya AraMbha saMbhave tethI AraMbhika kriyA hoya. e rIte AraMbhikIno pArigrahika Adi uparanI cAre kriyA sAthe paraspara niyatapaNuM vicArya, ema pArigrahitIno traNa kriyA sAthe, mAyApatyayikIno be kiyA sAthe vicAra karyo. * x e ja arthane covIza daMDakanA kramathI batAve che - nairicakane pahelAnI cAra kriyAo hoya che, nairayikAdi utkRSTa avirati sabhyardaSTi guNasthAnA sudhI hoya, pachI nahIM. tenI temane cAra kiyA paraspara niyatapaNe che. mithyAdarzana prati kadAca hoya, kadAca na hoya. - x - mithyAdaiSTine mithyAdarzana kiyA hoya, bAkInA jIvone na hoya. mithyAdarzanakriyAvALAne pahelAMnI cAra kiyA avazya hoya, kemake mithyAdarzananA sadabhAvamAM AraMbhikI Adi avazya hoya. ema svanitakumAra sudhI kahevuM. kemake pRthvI Adine mithyAdarzana kriyA avazya hoya. paMce tiryaMcane pahelAMnI traNa kriyA niyata hoya, kemake dezavirati sudhI A kriyAo hoya. pachInI be kriyAmAM bhajanA kahI. kemake te dezaviratine na hoya, bAkInAne hoya. uparanI bemAM apratyAkhyAnakriyA avirati sabhyadaiSTi sudhI hoya, mithyA darzana kriyA mithyArdaSTine hoya. ItyAdi * x - - have paMce tiryaMcane apratyAkhyAnakriyA sAthe mithyAdarzana kriyAnuM paraspara niyatapaNuM batAve che - te sUtra vicAryuM. jIvapadamAM kahyuM, tema manuSyane kahevuM. ItyAdi vRtti saraLa che. * sUtra-pa31 thI 533 : [pa31] bhagavana ! zuM jIvone prANAtipAta viramaNa hoya ? hA, hoya. jIvone konA vize prANAtipAta viramaNa hoya ? cha javanikAyane vize. nairayikone prANavismaNa hoya ? e artha samartha nathI. ema vaimAnika sudhI jANavuM. paNa manuSyone jIvanI mAphaka kahevA ema mRSAvAda yAvata mAyA mRSAvAda vaDe jIvane 56 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 ane manuSyane jANavA, bAkInAne e arzayukta nathI. paraMtu adattAdAna, grahaNa ane dhAraNa karavA lAyaka dravya vize, maithuna rUpa ane rUpasahita dravyo vize, bAkI badhAM sarva dravya vize jANavA. jIvone miyAdazanazalya viramaNa hoya ? hA, hoya. kone vize jIvone mizradarzanazalya viramaNa hoya ? sarva dravyone vize. e pramANe nairayika cAvat vaimAnika javA. paNa ekendriya ane vikalendriyone e artha yukta nathI. [53] prANAtipAtanI virativALo jIva keTalI kamapakRtio bAMdhe ? sAta bAMdhe, ATha bAMdhe, cha bAMdhe ke eka bAMdhe, ke baMdhaka paNa hoya. ema manuSyone paNa kahevuM. prANAtipAtanI viratIvALA jIvo keTalI karmapakRti bAMdhe ? gautama. (1) badhAM jo sAta prakRti bAMdhe ane eka prakRti bAMdhe. (2) badhAM sata bAMdhe, eka bAMdhe ane koI ATha bAMdhe. (3) ghad sattanA baMdhaka ane ekanA baMdhaka tathA eka AThano baMdhaka hoya. (4) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra ane eka ja prakRti baMdhaka hoya. (5) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra ane cha bAMdhanAra hoya. (6) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra ane eka abaMdhaka hoya. (3) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra ane abaMdhaka hoya - - - athavA - - - (1) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, eka ATha bAMdhanAra tathA eka cha prakRti bAMdhanAra hoya. (2) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, eka ATha prakRti bAMdhanAra, ghaNAM cha bAMdhanAra hoya. (3) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, ATha bAMdhanArA ane eka cha bAMdhanAra hoya. (4) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, ATha bAMdhanAra ane cha bAMdhanAra hoya. * * * athavA (1) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, eka ATha bAMdhanAra, eka abaMdhaka hoya. (2) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, eka ATha bAMdhanAra, ghaNAM baMdhaka hoya. (3) ghaNAM satta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, ATha bAMdhanAra ane eka baMdhaka hoya. (4) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, ATha bAMdhanAra, abaMdhaka hoya. - - - athavA - - - (1) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, eka cha bAMdhanAra, eka abaMdhaka hoya. (2) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, cha bAMdhanAra, ghaNAM abaMdhaka hoya. (3) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra eka cha bAMdhanAra ane alaMka hoya. (4) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, cha bAMdhanAra ane baMdhaka hoya - athavA (1) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, eka ATha bAMdhanAra, eka cha bAMdhanAra, eka abaMdhaka, (2) ghaNAM sAta bAMdhanAra, coka bAMdhanAra, eka
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220-21/530 thI 533 ATha bAMdhanAra, eka cha bAMdhanAra, ghaNAM abaMdhaka. (3) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, eka ATha bAdhanAra, ghaNAM cha bAMdhanAra, eka abaMdhaka. (4) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, eka ATha bAMdhanAra, ghaNAM cha bAMdhanAra, ghaNAM abaMdhaka hoya. (5) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, ATha bAMdhanAra, cha bAMdhanAra, eka baMdhaka hoya, (6) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, ATha bAMdhanAra, eka cha bAMdhanAra, ghaNAM abaMdhaka hoya. (7) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, ATha bAMdhanAra, cha bAMdhanAra, eka abaMdhaka hoya. (8) ghaNAM sAta bAMdhanAra, eka bAMdhanAra, ATha bAMdhanAra, cha bAMdhanAra ane abaMdhaka hoya. e pramANe ATha bhaMgo thayA. 57 badhAM maLIne 27 bhaMgo thAya. ema manuSyone e ja 27 bhaMgo kahevA. e rIte pRSAvAdavirata yAvat mAyAmRSAvAda virata jIva ane manuSya jANavA. mithyA-darzanazalya vista jIva keTalI karmaprakRti bAMdhe ? sAta bAMdhe, ATha bAMdhe, cha bAMdhe, eka bAMdhe, abaMdhaka hoya. mithyAdarzanazalya vista nairayika keTalI karmaprakRti bAMdhe ? sAta ane ATha yAvat paMcendriya tiryaMca bAMdhe. manuSyane jIva mAphaka jANavo. vyaMtara, jyotika, vaimAnikane nairayikavat samajavo. mithyAdarzana zalya virata jIvo keTalI karma prakRti bAMdhe ? pUrvokta 27-bhaMgo kahevA. mithyAdarzanazA virata nairayika keTalI karma prakRti bAMdhe ? badhAM sAta bAMdhe athavA ghaNAM sAta bAMdhe ane eka ATha bAMdhe. ghaNAM sAta ane ATha bAMdhe. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. paNa manuSyo jIva mAphaka kahevA. [533] prANAtipAta virata jIvone zuM AraMbhikI kriyA hoya ? yAvat mithyAdarzana pratyayikI kriyA hoya ? AraMbhikI kriyA kadAca hoya-kadAca na hoya. pArigrahikI kriyA ? e artha samartha nathI. mAyA pratyayikI kriyA ? kadAca hoya - kadAca na hoya. apratyAkhyAna pratyayA ? e artha samartha nathI. mithyAdarzanapayA ? e artha samartha nathI. ema prANAtitavirata manuSya paNa jANavA. e pramANe mAyAmRSAvAdavita sudhInA jIva, manuSya jANavA. bhagavan ! mithyAdarzana zalya virata jIvane zuM AraMbhikI yAvat mithyAdarzana pratyayA kriyA hoya ? AraMbhikI kriyA kadAca hoya - kadAca na hoya. e pramANe apratyAkhyAna kriyA sudhI jANavuM, mithyAdarzana pratyayikI na hoya. bhagavan ! mithyAdarzana zalya virata nairayikane zuM AraMbhikI sArvat mithyAdarzana pratyayikI kriyA hoya? AraMbhikI yAvat apatyAkhyAna kriyA hoya. mithyAdarzanapratyayA na hoya. ema svanitakumAra sudhI jANatuM. paMcendriya tiryaMcane AraMbhikI, mAyA pratyayikI kriyA hoya, patyAkhyAnakriyA kadAca hoya - kadAca na hoya. mithyAdarzana pratyayA na hoya. manuSya jIvavat jANavA. vyaMtara, jyotiSu, vaimAnikane nairayikavartI jANavA. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 A AraMbhikI yAvat mithyAdarzana pratyayA kriyAmAM kaI konAthI alpa Adi che ? sauthI thoDI mithyAdarzana pratyayA kriyA che. apratyAkhyAna kriyA vizeSAdhika, pArigrahikI vizeSAdhika, AraMbhikI vizeSAdhika, mAyApatyayikI vizeSAdhika che. pa * vivecana-531 : - x - prANAtipAtAdinA viramaNa viSayabhUta cha kAyAdino pUrve ja vicAra karyo che. mATe ahIM pharI vicAratA nathI. prANAtipAtathI mRSAvAda sudhInI vitI jIva ane manuSyane vize kahevI. - 4 - kemake manuSya sivAya bIjAne bhavanimittaka sarva viratino abhAva che. mithyAdarzana viramaNamAM "sarva dravyone vize" kahyuM paNa upalakSaNathI sarva paryAyo vize paNa samajavuM. kemake eka dravya ke paryAyane vize mithyAtva hoya to tene miAdarzananA viramaNano asaMbhava che. sUtrokta eka paNa akSaranI aruci thavAthI manuSya mithyAESTi thAya che. kemake "jinokta sUtra amane pramANa che'' evuM zAstra vacana che. mithyAdarzalazalya virati ekendriya ane vikalendriya sivAyanA jIva sthAnomAM hoya che. - 4 - kemake pRthvI AdimAM pratipAmAna ane pratipanna baMneno abhAva che - ema zAstravacana che. koIka beIndriyAdine karaNAparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samyakatva hoya, to paNa mithyAtvAbhimukha ane samyakatva pratikULane hoya mATe temane paNa mithyAdarzanazalya viratino niSedha che. prANAtipAta vitane karmabaMdha thavA ke na thavA vize kahe che - sUtro sugama che. uttara sUtramAM jaNAve che ke - badhAM jIvo sAta prakRti bAMdhanAra ane eka prakRti bAMdhanAra hoya. ahIM pramatta, apramatta, apUrvakaraNa, anivRtti bAdara saMparAya sAta prakRti bAMdhe. temAM pramatta, apramatta AyunA baMdha kALe ATha prakRti bAMdhe. Ayuno baMdha kadAcit hoya che, tethI koI kALe sarvathA paNa na hoya. vaLI apUrvakaraNa, anivRttibAdara kadAyit na paNa hoya, kemake teno viraha paNa kahelo che. eka prakRti baMdhaka upazAMtamohArdivALA che. temAM upazAMta ke kSINa moha kadAca hoya ke na hoya, sayogI kevalI haMmezAM hoya che. - 4 - tethI sAta prakRtibaMdhaka, eka prakRti baMdhaka ghaNAM hoya che. ema ATha prakRti baMdha karanAra AdinA abhAvamAM pahelo bhaMga thAya che. athavA sAta prakRti baMdhaka ane eka prakRti baMdhaka ghaNAM hoya ane eka ATha prakRtino baMdhaka hoya te bIjo bhaMga. ATha prakRti baMdhaka ghaNAM hoya te trIjo bhaMga. cha prakRti baMdhaka kadAca hoya - kadAca na hoya kemake utkRSTa cha mAsano viraha hoya - 4 - tethI ATha prakRti baMdhakanA abhAve SaDvidha baMdhakanA paNa be bhaMgo thAya. abaMdhaka te ayogI kevalI, te paNa hoya ke na hoya, kemake temane utkRSTa cha mAsano viraha hoya. tethI ATha prakRti baMdhakanA abhAve abaMdhaka pada vaDe be bhaMgo thAya.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22-I-/530 thI 33 60 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 traNa avazya kahevI. apratyAkhyAna bhajanAe jANavI kemake dezaviratane na hoya. ItyAdi *x - AraMbhikI AdinuM aNbahutva - mithyAdarzanapatyayA sauthI thoDI che, kemake mithyAda ija hoya. apratyAkhyAna vizeSa che, kemake avirati samyakardaSTi ane mithyArdaSTine hoya, pArigrahitI vizeSa che, kemake dezaviratane paNa hoya, AraMbhikI pramausaMyatane paNa ane mAyApratyayA pramatane paNa hoya mATe vizeSa kahI. muni dIparatnasAgare karela pada-22-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa ema eka pahelo bhAMgo ane eka ekanA saMyoge bIjA cha aMgo maLI kula sAta bhaMgo thAya che. Q brikasaMyogI bhaMgo- temAM saptavidha baMdhaka ane ekavidha baMdhaka avasthita che, kemake baMne haMmezAM ghaNAM che. tethI pratyeka aSTavidha baMdhaka ane Savidha baMdhaka padamAM ekavacanarUpa pahelo bhaMga. aSTavidha ekavacanamAM, Savidha bahuvacanamAM bIjo bhaMga, be bhaMgo tenA bahuvacanathI, ema cAra bhaMga. ema ja cAra bhaMgo aSTavighabaMdha ane alaMghakathI thAya. cAra bhaMga pavidhabaMdhaka ane baMdhaka vaDe. badhAM maLI dvikasaMyogI bAra bhaMgo thAya. aSTavidha baMdhaka, pavidhabaMdhaka, abaMdhakarUpa traNanA saMyoge pratyekanA ekavacana ane bahuvacana vaDe ATha bhego thayA. (zaMkA) virativALAne kema baMdha thAya? -x * virati baMdhano hetu nathI, paNa virativALAne kaSAya ane yogo che, te baMdhanuM kAraNa che. sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAra vizuddhimAM paNa je udaya prApta saMjavalana kaSAya ane yoga che, tethI viratirvatane paNa baMdha thAya che. prANAtipAta viratane jema 23-bhaMgo kahyA tema mRSAvAda virata cAvatu mAyAmRSAvAda viratane paNa jANavA. mithyAdarzana zalya viratanuM sUtra sugama che. paNa te sAta, ATha, cha, ekavidha baMdhaka ke abaMdhaka hoya. mithyAdarzana zalya virati cArathI cauda guNaThANA sudhI hoya. covIza daMDakamAM manuSya sivAya badhAM sthAno satavidha ke aTavidha baMdhaka hoya. paNa paDavidhabaMdhakAdi na hoya. jIvanI jema manuSyomAM kahevuM kemake temane sarva bhAvo saMbhave che. bahavacanamAM mithyAdarzanazalya virata jIvo vize pUrvoka 27-maMgo jANavA. rayikapadamAM traNa bhaMga hoya - (1) saMvidha baMdhako, (2) saMvidha baMdhako ane aSTavidha baMdhaka, (3) saMvidha ane aSTavidha baMdhako. ema vaimAnika sudhI traNa bhaMgo kahevA. - x - bdha AraMbhikI Adi kriyAmAM prANAtipAta viratane kaI kriyA che te kahe che. - AraMbhikI kriyA pramata saMyatane hoya, bIjAne nahIM, parigrahathI nivRtta hovAthI pArigrahika kriyA nathI. mAyApatyayA kriyA Apamatane kadAca pravacananI malinatAnA rakSaNa mATe hoya apatyAkhyAna ane mithyAdarzana pratyayA sarvathA na hoya. prANAtipAtaviratanA be pada che - jIva ane manuSya. jIvanI jema manuSyane kahevA. * x* tema mAyAmRSAvAda virata sudhInA jIva ane manuSya kahevA. mithyAdarzana zalya virata jIvamAM - x - pramatta saMyata sudhI ja AraMbhikI hoya, pArigrahikI dezavirati sudhI ja hoya, mAyApatyayA anivRtti badAra saM5rAya sudhI ja hoya, apratyAkhyAna kriyA avirati samyagdaSTi sudhI ja hoya. tethI kadAca hoya - kadAca na hoya kahyuM che. mithyAdarzana visativALAne na saMbhave. covIza daMDakamAM svanitakumAra sudhI cAra kiyA kahevI. paMce tiryaMcane pahelI
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/1/1,2535,536 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 # pada-23-"karmaprakRti" che - X - X - X - o bAvIzamuM pada kahyuM, have tevIzamAMno AraMbha kare che, teno saMbaMdha A che. - pada-22mAM nArakAdi gatipariNAmathI pariNata jIvonI prANAtipAtAdi kriyA vicArI. have tenA karmabaMdhAdi pariNAma vizeSa - * sUtra-pa34 - keTalI kamapakRti, kevI rIte bAMdhe che keTalA sthAne bAMdhe ? keTalI prakRti vede ? keno keTalA bhede anubhAva ? ATalA dvAro ahIM kaheze. * vivecana-pa34 - adhikAra- (1) keTalI prakRtio che ? (2) kayA prakAre te prakRti bAMdhe che ? (3) keTalA sthAnoe bAMdhe che ? (4) keTalI prakRti vede che ? (5) kayA karmano keTalA prakAre anubhAva che ? temAM prathama adhikAra nirUpe che - che pada-23, uddezona 8 - X -- X ---X - * sUtra-pa35,536 * [3] bhagavan! keTalI kamapakRti che? ATha che - jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra, aMtarAya. nairayikone keTalI kapakRti che ? ATha. ema vaimAniko sudhI kahetuM. pist] bhagavatR ! jIva ATha kamaprakRti kevI rIte bAMdhe che ? jJAnAvaraNIya kamanA udayathI darzanAvaraNIya karmano udaya thAya che. darzana karmanA udayathI dazana mohanIyano udaya thAya che. darzanamonA udayathI mithyAtvano udaya thAya, mithyAtvanA udayathI gautama ! e pramANe kharekhara jIva ATha prakRti bAMdhe. nairayika kaI rIte ATha karma prakRti bAMdhe? gautama ! ema ja jANatuM. e rIte vaimAnika sudhI kahevuM. jIvo ATha karma prakRti kaI rIte bAMdhe ? ema ja e rIte vaimAniko sudhI jANavuM. * vivecana-535,536 : kiyA" nAmaka padamAM keTalI karmaprakRti che. te kaheluM che, to ahIM zA mATe pharI prazna karyo ? vizeSatA jaNAvavA mATe. te A che - pUrve jJAnAvaraNIyAdi karma bAMdhato keTalI kriyA vaDe joDAya che, te kahyuM kiyA prANAtipAtanuM kAraNa che. prANAtipAta jJAnAvaraNIyAdi karma-baMdhanuM bAhya kAraNa che, ane karmabaMdha kArya che. ahIM to jJAnAvaraNIya karma ja karmabaMdhanuM AMtara kAraNa che - te pratipAdana karavAnuM che. gautama ! ATha karmaprakRti kahI che, tene jJAnAvaraNIyAdi nAmathI jaNAve che. (1) je vastu jaNAya-pariccheda karAya te jJAna arthAtu sAmAnya-vizeSAtmaka vastumAM vizeSane grahaNa karavArUpa bodha. jenA vaDe AcchAdana karAya te AvaraNa. jJAnanuM AvaraNa te jJAnAvaraNIya. (2) je vaDe dekhAya te darzana. sAmAnya-vizeSAtmaka vastumAM sAmAnyane grahaNa karavArUpa bodha. padArthanA AkAra sivAya, artha vizeSatA grahaNa karyA sivAya sAmAnyanuM grahaNa te darzana, tenuM AvaraNa te darzanAvaraNa. (3) je sukhAdi svarUpe vedAya-anubhavAya te vedanIya. jo ke badhAM kama vedAya che, to paNa rUDhithI sAta-sAtA rU5 karma ja vedanIya kahevAya che. (4) AtmAne sata-asattA vivekathI rahita kare te mohanIya. (5) pote karela karma vaDe bAMdhela nakAdi durgatithI nIkaLavAnI IcchAvALA prANIne pratibaMdhaka bane te AyurNa athavA ekathI bIjA bhavamAM gamana karatAM vipAkodayane prApta thAya te AyuSa. () gatyAdi paryAyano anabhavavAmAM jIvane namAve, tatpara kare te nAmakarma. (3) aneka prakAranA ucca-nIca zabda vaDe bolAvAya te gotra, ucca-nIca kuLamAM utpanna thavArUpa paryAya, te vipAka vaDe vedha karma paNa kAryamAM kAraNanA upacArathI goma kahevAya. athavA je karmanA udayathI ucca-nIca zabda vaDe AtmAne bolAvAya te goga. (8) jIva ane dAnAdinuM aMtara pADavA mATe prApta thAya te aMtarAya. dAnAdi mATe tatpara jIvane pratibaMdhaka che. (prazna) Ama kramapUrvaka jJAnAvaraNIyAdinA kathanamAM kaMI prayojana che ? [uttara] che. ahIM jJAna ane darzana jIvanuM svarUpa che. kemake tenA abhAvamAM jIvavano asaMbhava che. cetanA jIvanuM lakSaNa che. te jJAna-darzananA abhAve kema hoya ? jJAnadarzanamAM jJAna pradhAna che. kemake tenAthI ja sarva zAstrAdinA vicAranI paraMparA pravarte che. vaLI sarva labdhi paNa sAkAropayogI jIvane upaje che. darzanopayogIne nahIM. vaLI je samaye jIva sarva karmothI mukta thAya che. te samaye jJAnopayogI hoya, darzanopayogI nahIM. tethI jJAna mukhya che. mATe tenuM AcchAdaka jJAnAvaraNIya karma pahelAM kahyuM. pachI darzanAvaraNIya karma karyuM. kemake jJAnopagaraNathI paDI jIva darzanopayogamAM Ave che. A baMne karma potAnA vipAka dekhADatAM avazya sukha-du:kharUpa vedanIyakarmanA vipAkanuM nimitta thAya che . ati upacita jJAnAvaraNakarmano vipAkathI anubhavatA smatara vastune vicAsvAmAM potAne asamartha mAnatA ghaNAM mANaso kheda pAme che ane jJAnAvaraNanA kSayopazamathI utpanna buddhinI paTutAthI sUkSmatara vastune jANatAM, potAne zreSTha mAnI sukha vede che. ati gADha darzanAvaraNanA vipAkodayathI janmAMdhapaNuM Adi ghaNuM du:kha anubhave che. darzanAvaraNanA kSayopazamajanya paTutAyukta prANI spaSTa cakSu Adi Indriyo sahita yathArthapaNe vastune joto AnaMda anubhave che. tethI darzanAvaraNIya pachI vedanIyane lIdhuM. vedanIya karma ISTa - aniSTa viSayavI sukha-du:kha utpanna kare che. tethI ISTaaniSTa viSayathI saMsArIne avazya rAgadveSa thAya che. te mohanimitaka che. te jaNAvavA vedanIya pachI mornIya karmanuM grahaNa karyuM. mohanIya karmacI mUDha banela pANI bahuAraMbhaparigrahAdimAM Asakta thaI nakAdi Ayu bAMdhe che, tethI mohanIya pachI Ayu karmanuM
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/1/1,2/535,536 grahaNa karyuM. nAkAdi AyunA udayamAM avazya nakagatyAdi nAma karma udayamAM Ave che, tethI pachI nAmakarma lIdhuM. nAmakarmanA udayamAM avazya ucca-nIca gotra karmano vipAkodaya pAme, mATe pachI gotrakarma karyuM. ucca-nIca gotra karmathI prAyaH dAna, lAbhAdi aMtarAyano kSayopazama ke udaya dekhAya che, tethI gojha pachI aMtarAya kahyuM. A rIte prathama dvAra kahyuM. have bIjuM dvAra kahe che - kayA prakAre jIva ATha prakRti bAMdhe ? jJAnAvaraNIya karmanA udayathI darzanAvaraNa karma nizcita prApta thAya. te viziSTa udayane prApta thAya che. arthAta utkRSTa jJAnAvaraNIya karmanA udayathI anubhavato darzanAvaraNIyane vede che. kemake jemanuM aMtaHkaraNa kajJAna vaDe vAsita che te viparIta dRSTivALA jaNAya che. darzanAvaraNIya karmodayathI darzanamohanIya karma vipAkavasthArUpa udaya vaDe prApta thAya che. tenAthI mithyAtvano udaya thAya, tenAthI jIva AThe karmaprakRtine bAMdhe. ema ukta krama prAyaH jANavuM - kemake koIka samyagurdaSTi AThe karma bAMdhe che ane koIka nathI bAMdhatA ItyAdi * x * ahIM tAtparyArca A che ke pUrva karmanA pariNAmanA sAmarthyathI utakarma baMdhAya che. kahyuM che ke - jIvanA pariNAmarUpa nimittathI pudgalo karmapaNe pariName che, ane pudgala karmanA nimite jIva paNa te pramANe pariName che. ukta kathana covIzadaMDakanA krame kahe che - nairayika kayA prakAre ATha karmano baMdha kare ? ItyAdi sugama che. bahuvacana vaDe paNa sUga sugama che. ema bIjuM dvAra kahyuM. jIva keTalA sthAnoe karma bAMdhe ? * sUtra-pa33 - jIva keTalA sthAne jJAnAvaraNIya karma bAMdhe ? be sthAne - rAgathI ane helathI. savA be bheda - mAyA, lobha. dveSa be bhede - krodha, mAna, jIvathI vaDe yukata e cAra sthAne e rIte kharekhara jJAnAvaraNIya karma bAMdhe. ema nairavikathI vaimAnika sudhI jANavuM. jIvo keTalA sthAne jJAnAvaraNIya karma bAMdhe ? be sthAne. ItyAdi ema ja che. e rIte nairayika cAvatu vaimAnika jANavA. ema darzanAvaraNIyathI aMtarAya karma sudhI gaNavuM. ema ekavacana-bahuvacananA 16 daMDaka che. * vivecana-537 : prazna sUga sugama che. * x* rAga, prItilakSaNa che ane dveSa apatirUpa che. te baMne krodhAdithI ati bhinna nathI. paNa teomAM ja aAbhava thAya che. * * * saMgrahanaya kahe che - krodha pItirUpa prasiddha che. mAna bIjAnA guNane na sahana karavArUpa hovAthI apatirUpa che. baMne apatirUpa hovAthI sveSa che. lobha AsaktirUpa hovAthI prItirUpa prasiddha che. koI vastunI abhilASAthI manuSya bIjAne chetaravArUpa mAyAne Acare che ane abhilASa prIti svabhAvavALo che mATe mAyA prItirUpa che. baMne prItirUpa hovAthI rAgarUpa che. - x * x - te saMbaMdhe vyavahAra naya kahe che - mAyA bIjAne upaghAtarUpa che, bIjAnA upaghAtano pariNAma sveSarUpa che, mATe mAyA paNa 64 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 dveSamAM aMtabhava thAya che. nyAyapUrvaka upArjana karavA vaDe arthanI Asakti thavI te bIjAnA upaghAtanA pariNAmathI rahita zuddha lobha ja rAga che. tethI vyavahAranayathI krodha, mAna, mAyA dveSarUpa che. lobha AgarUpa che. -x - RjusUjha naya kahe che - krodha avazya aprItirUpa che. bIjAne upaghAtaka hovAthI hepa kahevAya che. mAna-mAyA-lobha be prakAre saMbhave - prItirUpa ane apatirUpa. mAna svanA upayoga samaye svaguNanA bahumAnathI prItirUpa che, paraguNanA tenA upayoga vakhate mAtsaryAdi hovAthI cApItirUpa che. mAyA paNa bIjAne chetaravAnA upayogamAM hoya tyAre apati rUpa che. padravya grahaNa AsaktirUpa hovAthI prItirUpa che. lobha paNa A rIte - X * prIti, pIti baMne rUpa che. * * * * * mAyAdi traNe ubhayarUpa che, jyAre prItino upayoga hoya tyAre te rAga che, aprItino upayoga hoya tyAre dveSa che. * * * zakadAdi traNe nayo kahe che - krodha ane lobha e be ja kaSAyo che. mAna ane mAyAno krodha ane lobhamAM samAveza thAya che. te A rIte - mAna, mAyAmAM bIjAne upaghAta karavAnA hetubhUta adhyavasAyo che. te aprItirUpa hovAthI krodha che. svaguNanA utkarSarUpa ane paradravyanI mUcharUpa adhyavasAyo che, te lobha che. kAraNa ke te AsaktirUpa che. lobha paNa be prakAre che - para upaghAtarUpa ane mUchatmika - x - temAM paropaghAta karavArUpa adhyavasAya krodha che, badho krodha pItirUpa hovAthI dveSamAM samAveza thAya. kevaLa mUcharUpa bhAva te lobha rANarUpa che. * x * x * have upasaMhAra kahe che - vIrya vaDe upasthita karAyela eTale jIvavIrya vaDe sahita e cAra sthAnoe jIva jJAnAvaraNIya karma bAMdhe che. covIza daMDakanA krame A bAbata kahe che - nairayika cAvatu vaimAnikamAM jANavuM, ItyAdi sugama che. * x * x - e rIte bIjuM dvAra kahyuM, have keTalI prakRti vede ? - * sUtra-pa38 - bhagavan! jIva jJAnAvaraNIya karma vede ? kadAca vede, kadAca na vede. nairasika jJAnAvaraNIya karma vede ? avazya veda. e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. paNa manuSyane jIvanI mAphaka kahetA. jIvo jJAnAvaraNIya karma vede ? e pramANe vede ja ema vaimAnika sudhI jANavuM. jJAnAvaraNIya karma kahyuM tema darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya karma kahevuM. vedanIya, Ayu, nAma, gotra paNa ema ja samajavA, paNa manuSya paNa tene avazya vede. e rIte ekavacana, bahuvacananA soLa daMDako jANavA. * vivecana-pa38 : jIva jJAnAvaraNIya karma vede ? jeNe ghAtI karmano kSaya karyo nathI te vede che, kSaya karyo che, te vedato nathI. covIza daMDakamAM A artha vicAraNA sugama che. manuSya
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/1/4/pa38 sivAyanA badhAM vede che. kemake bIjAne ghAtakarmano kSaya hoto nathI. ekavacana mAphaka bahuvacanamAM paNa daMDaka kahyo. jJAnAvaraNIya mAphaka bAkInA karmo paNa vicAravA. temAM vedanIyAdi cAramAM vikalA samajavo. kemake siddhone tenuM vedana nathI, bAkInA badhAM jIvo vede che. - x * ahIM paNa 16-daMDako thAya che. cothuM dvAra pUruM thayuM. have kayA karmano keTalo vipAka che, te pAMcamuM dvAra - * sUpl-539 : bhagavad ! jIve bAMdhela, spala, gADha sparzathI sRSTa, saMcita, cita, upasthita Apaki prApta, vipAka prApta, phaLa prApta, udaya prApta, jIve karela, jIve nivartita jIve pariNAvela svayaM udaya pApta, paranimite udaya pApta, tadubhaya udaya prApta jJAnAvaraNIya karmano gatine - sthitine - bhavana - 5galanA pariNAmane pAmIne keTalA prakArano vipAka kahyo che ? gautama! jIve bAMdhela jJAnAvaraNa karmano yAvatuM pudgala pariNAmane pAmI daza prakArano anubhAva kaho che. te A pramANe - zrotAvaraNa, zrotavijJAnAvaraNa, negAvaraNa, netravijJAnAvaraNa, dhANAvaraNa, ghANavijJAnAvaraNa, sAvaraNa, savijJAnAvaraNa, spaNaviraNa, RvijJAnAvaraNa. je yugalane, yugalone, pugala pariNAmane ane visasA vaDe pugalonA pariNAmane vede che, teonA udaya vaDe jANavA yogya gaNato nathI, jANavAnI IcachAvALo chatAM jANato nathI. jANIne pachI paNa jANato nathI. jJAnAvaraNIya kamanA udayathI AcchAdita jJAnAvo paNa thAya che. gautama! e jJAnAvaraNIya karma che. he gautama! jIve bAMdhelA jJAnAvaraNa kamano yAvata pudagala pariNAma pAmI daza prakArano anubhAva kalyo che. bhagavana! jIve bAMdhela darzanAvaraNa karmano yAvata yugala pariNAmane pAmI keTalA prakArano vipAka kahyo che ? jIve bAMdhelA darzanAvaraNa karma yAvatuM pugala pariNAmane pAmI nava prakArano vipAka kahyo che - nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pacalApacalA, tyAnaddhi, cAdarzanAvaraNa, acAdarzanAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa, kevaLadarzanAvaraNa. je pugala pudgalo, pudgala pariNAma ke svabhAva vaDe thayelA pugala pariNAmane vede che, teonA udaya vaDe jevA yogya vastune joto nathI. jovAnI IcchA chatAM joto nathI, joyA pachI joto nathI. darzanAvaraNIya karmanA udayathI AcchAdita darzanavALo thAya che. e darzanAvaraNIya karma che. e jIve bAMdhela darzanAvaraNa karmano cAvatu pugala pariNAmI vipAka che. bhagavAna ! jIve bAMdhelA sAtA vedanIya karma cAvata pugala pariNAmane pAmI keTalA prakAre vipAka che? yAvata ATha prakArano vipAka kahyo che. te A rIte - manojJAAda, manojJa rUpa, manojJagaMdha, manojJa rasa, manojJa sparad, mana sukhatA, kaMcana sukhatA, kAyasukhatA. je pudgala, yugalo, pula pariNAma, 2i2/5]. prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 visA padagala pariNAmane vede che, teonA udaya vaDe zAtAkarmanIya vede che, gautama! te sAtA vedanIya karma che. * x * yAvata vipAka che. bhagavan ! asAtA vedanIya karmano prazna - uttara tema ja che. paraMtu amanojJa zabdo yAvatuM zarIra saMbaMdhI du:kha. e asAtA vedanIya karma che. e sAta vedanIya karmano vipAka che. bhagavana jIve bAMdhela mohanIya karmano yAvatu keTalA prakAre vipAka che ? gautama ! pAMca prakAre che - samyakatva vedanIya, mithyAtva vedanIya, mizra vedanIya, kaSAya vedanIya ane nokaSAya vedanIya. je pagala, yugalo- pula pariNAmavisA yugalane vede che, teonA udaya vaDe mohanIya karmane vede che. e mohanIya kamano yAvata pAMca prakArano vipAka kahyo che. jIve bAMdhela AyukarmanA vipAkanI pRcchA - gautama ! cAvatu cAra prakAre vipAka che - nairacikAyu, tiryaMcAyu, manuSyAya, devAyuM je pudgala, yugalo, pagalapariNAma, viDhasA pugala pariNAmone vede che, teonA udaya vaDe Ayukamane vede che. e Ayukarma che. e AyuSa karmano cAra bhede vipAka che. jIve bAMdhela zubhanAmakarmanI pRcchA - zubhanAmakarmano cauda prakAre vipAka che - ISTa zabda, ITa rUpa, ITagaMdha, ITa rasa, ITa sparza ITa gati ISTa sthiti, ISTa lAvaNaya, ISTa yazakIrti, ISTa baLa-vIrya-puruSakAraparAkrama, ISTa svara, kAMta svara piya svara ane manojJa svara, je yugala, yugalo, yugala pariNAma, visatA yugala pariNAmane vede che, temanA udaya vaDe zubhanAmakarma veda che. e zubhanAma karma, e zubhanAma kamano cauda prakAre vipAka che. duHkha nAmakarmanI pRcchA - e pramANe che. vizeSa A * aniSTa zabda cAvatu hInasvara, dInasvara, akAMta svara je vede che ItyAdi badhuM temaja che cAvatu vipAtu che. ucca goma kamanI pRcchA - jIve bAMdhela uccagoma kamano ATha prakAre vipAka che - jAti, kuLa, bala, rUpa, tapa, kRta, lAbha ane aizvarya vizeSatA. je yugala, yugalo, pugala pariNAma ke visasA pudgalonA pariNAmane veda che, tenA udaya vaDe - yAvat - ATha prakAre ucca gogano vipAka ko. nIca gotra kamanI pRcchA - ema ja jANatuM. paNa jAti yAvatuM aizvaryAnuM hInapaNuM - X * cAvata ATha prakAre vipAka kahyo. aMtarAyakarmanI pRcchA - jIve bAMdhela aMtarAya kamano yAvatu pAMca prakAre vika kahyo - dInAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhogAMtarAya, upabhogAMtarAya, nIyatarAya. je yugalane cAvata visasA pugalanA pariNAmane veThe che, teonA udaya vaDe aMtarAya kamane vede che. e aMtarAya karma che. e aMtarAyakarmano pAMca prakAre vipAka che.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/1/4/539 68 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 * vivecana-pa39 : je jIve rAga-dveSanA pariNAma vaza bAMghele - kamarUpe pariNata thayelA, pRSTaAtmapradeza sAthe saMbaMdhane prApta, pharIthI gADhapaNe bAMdhela, atisparza vaDe spazayeila, AveTana-parivepTana rUpe ati upacayapUrvaka gADha bAMdhelA, abAdhAkALa pachInA kALe vedananA yogyapaNe nipekane prApta, uttarottara sthitimAM pradezanI hAni ane sanI vRddhi vaDe avasthita, samAna jAtiya bIjI prakRtinA dalikanA saMkrama vaDe upacaya prApta, kaMIka vipAkAvasthA abhimukha, viziSTa vipAkAvasthA prApta, phaLa abhimukha, udayaprApta thayelA - x x . karma baMdhanathI baddha jIve karela, jIva upayoga svabhAvavALo che, tethI gAdi pariNata che, tethI karma kare che. gAdi pariNAma karmabaMdhathI baMdhAyelAne hoya che, karmanA viyogamAM hotA nathI anyathA mukta jIvone paNa avItarANatvano prasaMga Ave. karmabaMdhanathI baddha jIva karmano kartA che, te karma kata evA AtmAne pravAhathI anAdi che. jIva baMdha samaye prathama sAmAnya karmavargaNAmAM pagalone anAbhoga vIrya vaDe grahaNa karato te ja baMdhana samaye jJAnAvaraNAdi paNe vyavasthita kare che. jJAnAvaraNa Adi rUpe je vyavasthApana tene nirvatana kahe che. prasveSa, nivAdi rUpa karmabaMdhanA vizeSa heta vaDe te-te uttarottara pariNAmane prApta karela, svayaM vipAka prApta hovAthI udayamAM AvelA, anya nimitathI udayamAM AvelA * x - karmano vipAka gatine AzrIne hoya che. kemake koI karma koI gatine pAmIne tIvra vipAkavALuM hoya jemake narakagatimAM asAdhAvedanIya tIvavipAkvALuM hoya che. sarvotkRSTa sthitine pAmIne azubhakarma tIvavipAkavALuM hoya che. jemake - mithyAva. bhavane pAmIne koI karma vipAka batAve che. jemake nidrA, manuSya ke tiryaMca bhavamAM vipAka batAve che. A svataH udayanA kAraNo batAvyA. kemake karma te te gati, sthiti, bhavane pAmIne svayaM udayamAM Ave che. have parane AzrIne kramano udaya kahe che - kASTha, TekuM, khaga Adi - X - vaDe asAtA vedanIyAdino udaya thAya. pugala pariNAmathI * khAdhelA AhAranA ajIrNazI asAtavedanayI Adi gAya-x- evA jJAnAvaraNIyano keTalA prakAre vipAka che ? daza prakAre . zrotrAvaraNAdi. zrotra-zrovendriyanA viSayabhUta kSayopazama, zrogavijJAna-zrobendriyano upayoga. *** e pramANe negAvaraNa ItyAdi paNa vicAryuM. temAM ekendriyone rasana, prANa, cakSa, zrotranA viSayarUpa labdhinuM prAyaH AvaraNa hoya che. prAyaH kahevAnuM kAraNa bakulAdi niSedha karavA che. * x * jema sUma bhAvendriya jJAna dravyendriyanA abhAvamAM hoya tema dravyakRtanA abhAve paNa bhAvakRta pRthvI Adine hoya mATe 'prAyaH' zabda mUkyo. beIndriyane dhANa, cakSu, zromendriyanA, teIndriyone cakSu ane zronA, caurindriyane zrobendriya saMbaMdhita labdhi ane upayoganuM AvaraNa hoya che. badhAMne sparzanendriyanA labdhi ane upayoganuM AvaraNa hoya che. te kuSThAdi vyAdhithI pIDita zarIrIne jANavuM. paMcendriya chatAM janmAMdha che vAone cakSu vagere IndriyonA labdhi, upayoganuM AvaraNa samajavuM. AvuM AvaraNa svayaM udaya prApta ke paranimite udaya prApta jJAnAvaraNIya karmodayathI thAya. bIjAe pheMkela khagAdi pudgalone je vede che, evA abhighAta samartha pudgalo vaDe, khAdhelA AhAranA pariNAmarUpa ati du:khotpAdaka sAdi pudgala pariNAmane vede che, te vaDe jJAna pariNatino ghAta thavAthI tathA svabhAvathI pagalonA zIta, AtapAdi rUpa pariNAmane vede che, tyAre Indriyone upaghAta utpanna karavA dvArA te pudgala pariNAmathI jJAnapariNatino upaghAta thavAthI jJAtavya vastune Indriyano viSaya chatAM na jANe. kemake jJAnapariNatino upaghAta thayelo che. nirapekSa udayamAM - vipAka prApta jJAnAvaraNIya karmapudgalonA udaya vaDe jANavA yogyane jANato nathI. jJAnapariNAma vaDe pariNata thavAnI IcchA chatAM jJAnapariNatino upaghAta thavAthI jANato nathI. jANIne paNa na jANe. jJAnAvaraNIya karma pudgalodayathI AcchAdita jJAnavALo paNa thAya. darzanAvaraNIya karmano vipAka - nava prakAre che. nidrA - je avasthAmAM prANI sukhapUrvaka jANe che. nidrAnidrA - du:khapUrvaka jAge che. pracalA-ubhA rahenArane nidrA, pracalapacalA - cAlatA nidrA Ave tyAnamRddhi - ati saMkSipta karmanA vedanamAM hoya te mahAnidrA tathA cakSudarzanAvaraNa - cakSanA sAmAnya upayoganuM AvaraNa, ItyAdi. je komaLa zayyA padagalane veda, tevA ghaNAM yugalane vede, khAdhela AhAranA pariNAmarUpa pudgalane vede, svabhAvajanya pudgala pariNAmarUpa varSARtumAM vAdaLAyukta AkAzAdine vede. te vaDe nidrAdinA udayathI darzana pariNAmano upaghAta thavAthI, te parAzrita udaya kahyo. svataH- darzanAvaraNIya karmodayathI pariNatino vighAta thavAthI jovAlAyaka vastu na jue, darzana pariNAmathI pariNamananI IcchAvALo chatAM janmAMdhapaNAdithI darzana pariNAmanA upaghAtathI na jue. pUrve joIne pachI na jue. AcchAdita darzanavALo thAya. - sAtA vedanIya karmano vipAka - ATha prakAre che. manorA zaLaf * vAMsaLI AdinA AgaMtuka zabdo, *x - IznarasAdi manojJa so, kapUrAdi manojJa gaMdha, sva zrI AdinA manojJa rUpo, zayyAdinA manojJa sparzI, sukhakAraka mana, kAna ane manane sukhakArI vacana, sukha zarIra, e ATha, sAtAvedanIyAnA udayathI prApta thAya che. parate AzrIne - puSpamALA ke caMdanAdi pudgalane vede, deza-kAlAdi yogya AhAra pariNAmarUpa pudgalone vede, svAbhAvika zItAdinA pratikArarUpa pudgalone vede, tethI mananI svasthatA thatAM sAtavedanIya karmane anubhave che. * x svataH udaya te manojJa zabdAdi sivAya paNa kadAcita sukha vede, jema tIrthaMkaranA janmAdimAM nairayika vede che. - asAdhAvedanIya-pUrvavat uttara, paMratu amanojJa zabdAdi kahevA. gagheDAnA AgaMtuka amanojJa zabdo, manane aNagamatA so, mRta kalevaradinI gaMdha, strI
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/1/5/539 69 AdinA amanojJa rUpa, karkazAdi sparzo, mana-vacana-kAyAnuM duHkha, je kaMTakAdi pudgala vede, tevA ghaNAM pudgalo vede, apathya AhArAdi pudgala pariNAmane vede, akALe aniSTa zItoSNAdi svabhAvika pudgala pariNAmane vede, tene vaDe manane asamAdhi thavAthI asAtA vedanIya karma anubhave. A parane AzrIne udaya kahyo. svane AzrIne asAtA vedanIya karma pudgalonA udayathI asAtAne vede te. mohanIya karmano vipAka - pAMca prakAre che, samyakatva rUpe vedavA lAyaka te samyakatva vedanIya, ItyAdi. je vedatA prazamAdi pariNAma utpanna kare te samyakatva vedanIya, devAdimAM devAdinI buddhi te mithyAtva vedanIya, mizra pariNAmanuM kAraNa te mizravedanIya, krodhAdi pariNAmanuM kAraNa te kaSAyavedanIya, hAsyAdi pariNAmanuM kAraNa te nokaSAyavedanIya. je pudgalanA viSayarUpa pratimAdine vede, tevA ghaNAMne vede, tevA AhAra pariNAmAdine vede. jemake brAhmI auSadhi AhAra pariNAmathI jJAnAvaraNIyano kSayopazama thAya. - 4 - 4 - x - eTalA vaDe pane AzrIne udaya kahyo. have svataH udaya kahe che - prazamAdine vede che. te A mohanIya karma che. samyaktva vedanIyAdi karma pudgalonA udaya vaDe AyuSu karmano viSAka cAra prakAre che, nairacikAyuSu Adi sugama che. AyukarmanuM apavartana karavAne samartha je zastrAdi pudgalane vede, ghaNAM zastrAdi vede, viSamizrita annAdinA pariNAma rUpa pudgala pariNAmane vede, svabhAvathI AyunA apavartanamAM samartha zItAdi pudgala pariNAmane vede, te vaDe vartamAna bhavAyu apavartana pAmatAM nAkAdi Ayu karmane vede che. svataH vedanamAM te-te bhavAyunA pudgalothI tenuMtenuM Ayu vede che. nAmakarma be bhede - zubha ane azubha. zubhanAmakarmamAM 14-prakAre vipAka che - ISTa zabdAdi. A zabdAdi potAnA ja levA, ISTagati-hasti Adi jevI gati, ISTa sthiti - sahaja sthiti, ISTa lAvaNya - kAMti vizeSa, ISTa yazokIrti-yaza vaDe yukta kIrti, tenI vizeSatA - dAna ane puNyathI thAya te kIrti, parAkramathI thAya te yaza. ISTa utthAnAdi - temAM utthAna - zarIranI ceSTA vizeSa, rma - judA karavuM, vatta - zarIra sAmarthya, vIrya - jIvathI utpanna thayela, puruSAra - abhimAna vizeSa, te sva vize hoya to parAkrama kahevAya. ISTasvara - bIjA ghaNAMnI apekSAe che, kAMtavara - manohara, IcchavA yogya svara, priyasvara - vAraMvAra abhilASa yogya svara, manojJa svara - prema na hovA chatAM potAnA vize prIti utpanna kanarAra svara. je vINA, vilepana, gaMdha, tAMbula, zibikA, kuMkuma, dAna, ItyAdi pudgalane vede che, kemake vINAdinA saMbaMdhathI ISTa zabdAdi thAya che. teno mArgane vize prasanna karanArI, sUkSma buddhithI vicAra karavo. je veNu Adi ghaNAM pudgalone vede che, brAhmI Adi AhAranA pariNAma rUpa pudgala pariNAmane vede che, svabhAvika zubha meghAdi pudgalonA pariNAmane vede che. ItyAdithI zubha nAmakarmane vede che. - x - A parane AzrIne viSAka kahyo, 90 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 svane AzrIne-zubha nAma karmanA udayathI ISTa zabdAdinuM vedana che. azubha nAmakarma, zubha nAmakarmathI viparIta jANavuM, gotra karma - gotra be bhede che, ucca gautra, nIca gotra. temAM ucca gotranA ATha prakArano vipAka kahe che - jAtyAdi prasiddha che. jJAti ane dhuna janma vaDe viziSTapaNuM, je bAhyAdi lakSama pudgalane vede che. jemake dravyanA saMbaMdhathI ke rAjA vagere viziSTa puruSanA svIkArathI nIca jAtinA kuLamAM utpanna thavA chatAM jAtyAdi saMpanna hoya tema lokamAnya thAya. vatta - mallanI mAphaka lAThI Adi bhamAve. rUpa - uttama vastrAlaMkArAdithI. tapa - AtApanAdi lenArane. zruta - svAdhyAyAdi karanArane, nAma - uttama ratnAdi yogathI, pezrvarya dhana, kanakAdinA saMbaMdhathI. je evA prakAranA pudgalo vede che. je divya phaLAdi AhAranA pariNAmarUpa pudgala pariNAmane vede che. svAbhAvika pudgala pariNaAmane anubhave. e rIte ucca gotrane vede. A badhuM parane AzrIne kahyuM. svataH udaya - ucca gotra karmanA udaya vaDe jAti viziSTatAdi thAya che. - 4 - nIca gotrano vipAka - ATha prakArano vipAka jAti vihinatA Adi che. je nIca karma karavA rUpa ke nIca puruSanA saMbaMdha rUpa pudgalane vede che. jemake nIcakarmathI AjIvikA kare, cAMDAlI sAthe maithuna seve, cAMDAlAdi mAphaka manuSyone niMdavA lAyaka thAya. te jAti ane kuLahInatA. baLahInatA - sukhazayyAdi saMbaMdhathI, rUpavihinatA - kharAba vastranA saMbaMdhathI, tapovihinatA - pAsasthAdinA saMsargathI, zrutavihinatA - vikathAmAM tatpara sAdhu jevA lAgatAnA saMsargathI, lAbhavihinatA - deza kALane ayogya kharAba karIyANAnA saMbaMdhathI. aizvaryavihinatA - kharAba graha, kharAba strInA saMsargathI. evA prakAranA ghaNAM pudgalone vede che. rIMgaNAdi AhAra pariNAmarUpa pudgala pariNAmane vede che. tenAthI kharaja utpanna thatAM rUpahInatA kare che. svAbhAvika tevA pariNAmane vede, tenA prabhAve nIcagotra karma vede che. e rIte parane AzrIne udaya kahyo. svataH udaya-nIca gotra karmanA udaya vaDe jAtyAdithI hInapaNAne anubhave. aMtarAya karmano vipAka - pAMca prakAre che. aMtarAya - vighnarUpa karma. dAnAMtarAyAdi karmanA phaLo che. je tevA prakAranA viziSTa pudgalane vede che. jemake ratnAdinA saMbaMdhathI tenA viSaye dAnAMtarAyano udaya thAya, ratnAdinA paDane chedanArA upakaraNanA saMbaMdhathI lAbhAMtarAyano udaya thAya, uttama AhAranA saMbaMdhathI tenA viSaye dAnAMtarAyano udaya thAya, ratnAdinA paDane chedanArA upakaraNanA saMbaMdhathI lAbhAMtarAyano udaya thAya, uttama AhAranA saMbaMdhathI bhogAMtarAyano udaya thAya e rIte pAMce aMtarAya vicAravA. je tevA prakAranA ghaNAM pudgalone vede che ItyAdi pUrvavat. - 4 - maMtra vaDe saMskArita vAsakSepAdi sugaMdhI pudgalanA pariNAmathI subaMdhu nAmaka pradhAna mAphaka bhogAMtarAyAdi thAya che. svAbhAvika zItAdi pudgala pariNAmane vede - x >> X - ItyAdi - 4 - 4 -
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/1/pa/pa40 che pada-23, uddezo-2 . o uddezA-1-nI vyAkhyA karI, have bIjAnI kare che. teno saMbaMdha A che - uddezA-1-mAM jJAnAvaraNIyakarma vipAka kahyo, ahIM jJAnAvaraNIyAdinI uttara pravRtti kahevA pharI mULa prakRti kahe che - * sUtra-pa40 - bhagavAna ! keTalI karma prakRtio che? gautama ! ATha che - jJAnAvaraNIya vAva4 aMtarAya. jJAnAvaraNIya karma keTalA bheda che ? pAMca - bhinibhodhika jJAnAvaraNIya yAvata kevaLajJAnAvaraNIya bhagavatA darzanAvaraNIya karma keTalA bhede che? be bheda - nidrA paMcaka, darzana caturka. nidrapaMcaka keTalA bhede che ? pAMca - nidrA yAvat sthAnaddhi. darzana catuka keTalA bhede che ? cAra bhede - cakSudarzanAvaraNIya yAvat kevaLadarzanAvaraNIya. bhagavan! vedanIya karma keTalA bhede che ? be bhede - satAvedanIya, AsAtA vedanIya. sAtA vedanIya keTalA bhede che ? ATha bhede * manojJa zabdo cAvata kAya sukha. sAta vedanIya karma keTalA bhede che ? ATha bhede - amanojJa zabdo yAvatu jAya duHkha. mohanIyakarma keTalA bhede che? be bhede - darzanamohanIya, cAstri mohanIya. darzana mohanIya keTalA bhede che ? traNa bhede - samyakatva vedanIya, mithyAtva vedanIya, mizra vedanIya. cAstri mohanIya karma keTalA bhede che ? be bhede - kaSAyavedanIya, nokaSAyavedanIya kaSAya vedanIya karma keTalA bhede che ? soLa bheda - anaMtAnubaMdhI evA krodha, mAna, mAyA, lobha, apatyAkhyAna krodhAdi, pratyAkhyAnAvaraNIya krodhAdi saMjvalana krodha, mAna, mAyA, lobha. nokaSAyavedanIya karma keTalA bhede che ? nava bhede - Aveda, puruSa veda, napuMsakaveda, hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, gusA. bhagavAna ! AyuSyakarma keTalA bhede che? cAra, nairacikAyu cAva4 devAyu. nAmakarma keTalA bhede che? 4ra-bhede che. gati, jAti, zarIra, zarIraMgopAMga, zarIra baMdhana, zarIrasaMghayaNa, saMghAtana, saMsthAna, varNa, gaMdha, rasa, sparza, guralag, upaghAta, parAghAta, anupUrvI, ucchavAsa, Atapa, udyota, vihAyogati, kasa, sthAvara bAdara, sUkSma, paryApta, apayati, sAdhAraNa, pratyeka zarIra, sthira, asthira, zubha, zubha, subhaga, durbhaga, suvara, du:svara, Adeya, anAdeya, yazokIrti, yazokIrti, nimaNi, tIrthakara nAma karma gatinAma kama keTalA bheda che ? cAra * narasikagati, tiryaMcagati,. manuSyagati, devagati. jAtinAmakarma keTalA bhede che? ekendriya jAtinAma yAvatuM prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 paMcendriya jAtinAma. zarIra nAmakarma keTalA bhede che ? pAMca bhede - audArika zarIra cAvatuM kAmaNazarIranAma. zarIraMgopAMga nAma karma keTalA bhede che ? traNa bhede - dArika zarIra gopAMga vaikriya zarIraMgo pAMga, AhAka zarIraMgopAMga. zarIralabaMdha nAma karma keTalA bhede che ? pAMca bhede - audArika zarIra baMdhana nAma cAva4 kAmaNa zarIra baMdhana nAma. zarIra saMghAta nAma karma keTalA bhede che ? pAMca bhede - dAri yAvatuM kAmaNazarIra saMghAta nAma. saMghayaNa nAmakarma keTalA bheda che ? cha bhede - vajaahAbhanArA, RSabhanArA, nArA, anArAya, kIlikA ane sevAd saMghayaNa nAma. saMsthAna nAmakarma keTalA bhede che ? cha bheda - samacatura, nyagrodha parimaMDala, sAdi, vAmana, kuja ane hUMDaka saMsthAna nAma varNanAma karma keTalA bhede che ? pAMca bhede - kRSNa varNanAma yAvata zukla varNa nAma. gaMdhanAmakarma keTalA bheda che? be bhede - surabhigaMdha nAma, durabhigaMdha nAma. sanAma karma? pAMca bhede - surabhigaMdhanAma yAvat madhusanAma panAma karma? ATha bheda - karkaza sparza nAma yAvatu laghu anAma. garavadhUnAma eka prakAre che. upaghAtanAma eka prakAre che, parAghAtanAma eka prakAre che, AnupUrva nAma cAra bhede che - nairayikAnupUrvI yAva4 devAnapUrvanAma, ucchavAsanAma eka prakAre che, bAkInA sarva prakRti tIrthakaranAma paryanta eka prakAre che. paNa vihAyogati be bhede che . prazasta vihAyogati nAma ane Apazasta vihAyogati nAma. bhagavAna ! gotra karma keTalA bhede che? be bhede - uccagojha, nIca gojha. ucca gotra keTalA bhede che? ATha bhede - jAtiviziSTatA yAvat aizvaryaviziSTatA. e pramANe nIcagotra paNa jANatuM. paraMtu jAti vihinatA yAvat aizcarya vihinatA jANavuM. bhagavad ! aMtarAya karma keTalA bhede che ? pAMca bhede * dAnAMtarAya rAvata vIyatirAya. * vivecana-540 : - x * uddezanA krame nirdeza thAya che. vastunuM nAma mAtra thakI kathana karavuM te uddeza, vistArathI kahevuM te nirdeza, te nyAye pahelA jJAnAvaraNIya karmanI uttara prakRtinuM sUtra - ahIM AbhinibodhikAdi zabdano artha upayogapadamAM kaheze. vigraha A rIte - Abhinibodhika jJAnanuM AvaraNa karanAra karma te Abhinibodhika jJAnAvaraNIya. darzanAvaraNIyanI uttara pravRtio kahe che - temAM nidrA mA dhAtu niMdAnA arthamAM che, je avasthAmAM caitanya kutsitapaNAne pAme te nidrA. athavA ke dhAtu suvAnA arthamAM che, je avasthAmAM capaTI vagADavA mAtrathI prANI jAgRta thAya evI uMgha te nidrA, te vipAkathI vedha karma prakRti paNa nidrA kahehavAya. nidrAthI adhika
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/2/-/540 niMdrA te nidrAnidrA. te avasthAmAM ghaNAM DhaMDhoLavAdithI jAgRta thAya che, tethI nidrA karatAM tenuM adhikapaNuM che. te vipAkI vedha karmaprakRti paNa nidrAnidrA kahevAya che. beTho ke ubho Dole, jhokAM khAya tevI nidrA te pracalA. prayatAthI adhika te pracalApacalA, te cAlanArane paNa udayamAM Ave che. - x - tyAnaddhi-ekaThI thayelI driAtmazakti, je nidrAvasthAmAM hoya che. te nidrAnA sadbhAvamAM prathama saMghayaNavALA vAsudevanA ardhabaLa jeTalI zakti prApta thAya che. pravacanamAM evI kathA saMbhaLAya che ke koI sthaLe tyAnaddhi nidrAvALo eka sAdhu hato. tene divase eka hAthIe rokyo, rakhe tyAnaddhi nidrAnA udayamAM teNe hAthInAM dAMta ukheDI nAMkhyA ItyAdi. cakSudarzana-sAmAnya avabodha, tene AcchAdana karanAra cAdarzanAvaraNIya. ayakSa darzana - cA sivAyanI Indriyo ane mana vaDe sAmAnya avabodha, tene AcchAdana karanAra te ayakSadarzanAvaraNIya. avadhidarzana - indriyAdinI apekSA sivAya rUpI dravyano sAmAnya avabodha, tenuM AvaraNa karanAra karma te avadhi darzanAvaraNa. rUpI-arUpI sarve dravyo ane tenA sarva paryAyono IndriyAdinI apekSA vinA sAmAnya avabodha te kevaLadarzana, tene AcchAdana karanAra karma te kevaLa darzanAvaraNIya. ahIM nidrAdi pAMca prakRti cakSudarzanAvaraNAdinA kSayopazama vaDe prApta darzana labdhino upaghAta kare che. darzanAvaraNa catuka mULathI darzanalabdhino ghAta kare che. - X - X - vedanIya be bhede - (1) sAtA-sukharUpe vedAya te sAtavedanIya, tethI viparIta te (2) asAtAvedanIya arthAt jenA udayathI zArIrika, mAnasika sukha vede te sAtA vedanIya, jenA udayathI zArIrika, mAnasika du:kha anubhave te asatAvedanIya * x mohanIya karma be bhede - (1) darzana mohanIya - samyakatva, dvaracimAM mohabhAMti kare che. (2) cAritra mohanIya - sAvadha yogathI nivRtti ane niravadha yogamAM pravRtti vaDe gamya zubha AtmapariNAma, temAM moha pedA kare te cAhmimohanIya. darzana mohanIya traNa prakAre - (1) samyakatva vedanIya - jinezvare upadezelA tatvanI zraddhArUpe vedAya te. (2) mithyAtva vedanIya - je jine upadezelA tatvanI acipa mithyAtvarUpe vedAya che. (3) mizravedanIya-je jinow dvamAM ruci nahIM, tema aruci nahIM evA mizrapariNAmathI vedAya che. pri samyakatva mohanIya karmane darzana mohanIya kema kahyuM ? te to prazamAdinuM kAraNa hovAthI darzanamAM moha utpanna karatuM nathI. [uttara] ahIM samyakatva vedanIya mithyAtva mohanIyanI prakRti che. tethI deza bhaMgarUpa aticArano saMbhava che, vaLI te pathamika tathA kSAyika samyagdarzanamAM moha utpanna kare che mATe darzana mohanIya kahevAya. cAritra * sAvadha yogathI nivRtti, niravadha yogamAM pravRtti vaDe gamya zubha AtmapariNAma, temAM moha pedA kare te cA>>i mohanIya. tenA be bheda che - (1). prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 kaSAya vedanIya-kaSAyarUpe vedAya, (2) nokaSAya vedanIya - strIvedAdi nokapAyarUpe vedAya. kapAya mohanIya soLa prakAre che. temAM anaMtAnubaMdhI - anaMta saMsArasto anubaMdha karAvanAra che, tenuM saMyojanA evuM bIjuM nAma paNa che. je vaDe prANI anaMtA bhavonI sAthe joDAya te saMyojanA. kahyuM che ke - je kaSAyo anaMtabhavonI sAthe joDe te anaMtAnubaMdhI, jemanA udayamAM sarvathA ke dezathI pratyAkhyAna-virati na hoya te apratyAkhyAna. jemanA udayathI * * sarvavirati pratyAkhyAnanuM AcchAdana thAya te pratyAkhyAnavaraNa. - X - parISaha ane upasarganI prAptimAM cAritravALAne kaMIka kaSAyayukta kare te saMjavalana athavA zadAdi viSayopAmI jethI vAraMvAra kaSAyayukta thAya, tethI cothA kaSAyanI saMjavalana evI saMjJA kahevAya che * x - jaLa-retI-pRthvI-parvatanI rekhA samAna cAra prakArano krodha che. netaramnI latA, kATha-asthi-zilA staMbha jevuM mAna che, vAMsanI chAla-gomUmikA-meMDhAnuM ziMgaDuM-kaThaNa vAMsanA mULa jevI mAyA che. haLadara, khaMjana, kIcaDa, karamajI raMga jevo lobha che. te cAre prakAranA kaSAyo pakSa, cAramAsa, varSa ane cAvajajIva sudhI rahenArA che ane te deva-manuSya-tiryaMca-narakagatinA sAdhanabhUta che. strIveda-strInI puruSa mATenI abhilASA, te vipAka vaDe vedha karma, te strIveda. paravedI mATenI abhilASA, te vipAka vaDe vedha karma. napuMsaka veda-strI ane pakSa baMne prati abhilASA, te vipAka vaDe vedha karma. jenA udaye sanimita ke nirnimita hase ke hasAve te hAsya mohanIya. tenAthI viparIta te arati mohanIya, jenA udaye priya vastunA viyogAdi nimite AkaMdanAdi kare te zoka mohanIya. jenA udaye sakAraNa ke akAraNa bhaya pAme te bhayamohanIya. jenA udaye zubha ke azubha vastunI jugupsA kare te jugupsA mohanIya. A hAsyAdi kaSAyanA sahacArI hovAthI nokaSAya kahevAya che. te kayA kaSAyanA sahacArI che ? AdinA bAre kaSAyonA. AdinA bAre kaSAyono kSaya thavAthI hAsyAdi sthiti saMbhavatI nathI, kemake tyArapachI turaMta teno kSaya karavA mATe pravRtti thAya che. kaSAyanA sahacArI te nokaSAya. nAmakarma 4ra-bhede che - tanAma eTale tathAvidha karmarUpathI prApta karAya te gati-nArakapaNuM Adi paryAyano pariNAma. te gati cAra bhede che - naka, tiryaMca, manuSya, devagati, tenuM kAraNa bhUtakarma te gatinAma. nAtanAma - ekendriyAdi jIvonA ekendriyava Adi samAna pariNAmarUpa ke jeno ekendriyAdi zabda vaDe vyavahAra thAya che te jAti, tenuM kAraNabhUta karma te jAtinAmakarma. - x - 4 - kSINa thAya te zarIra, te pAMca bhede che - dAki, vaikriya, AhAka, taijasa, kAmaNa. tenuM kAraNa nAmakarma te audArikanAmakarmAdi. temAM jenA udayathI audAki zarIra yogya pagalo grahaNa karI dArika zarIra rUpe pariNamAve, pariNamana karI jIva pradezo sAthe paraspara ekamekapaNe saMbaMdha kare che.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/2/540 e rIte bAkInA zarIranAmakarma vicAravA. zarIranA mastakAdi ATha aMgo che - mastaka, chAtI, udara, pITha, be hAtha, be sAthaLa. AMgaLI Adi avayavo upAMga che. tenuM kAraNa zarIraMgopAMga nAma che te traNa bhede - audArkiMgo pAMga, vaikrisaMgopAMga, AhAkAMgopAMga nAma karma. jenA udayathI audArika zarIrarUpe pariNata thayelA pudgalono gopAMga vibhAgarUpe pariNAma thAya che. e rIte vaikriya ane AhAka paNa kahevA. taijasa ane kArpaNa zarIra jIvapradezanA saMsthAnane anusaratuM hovAthI tene aMgopAMga saMbhava nathI. * * * je vaDe baMdhAya te baMdhana, je pUrve grahaNa karelA ane grahaNa karAtA audArika pudgalono paraspara ane taijasAdi pudgalo sAthe saMbaMdha karanAra te baMdhana nAma. * x * te pAMca prakAre che : audArika baMdhana nAma, vaikriya baMdhana nAma ItyAdi * x *. temAM jenA udayathI pUrve grahaNa karela ane grahaNa karAtA audArika pagalono paraspara tathA taijasAdi pudgalonI sAthe saMbaMdha thAya te dArika baMdhana nAma, e rIte vaikiya, AhAraka, taijasa, kAmaNabaMdhananAma kahevA. jenA vaDe audAkiAdi padagalo piMDarUpe ekaThA karAya te saMghAta nAma, te pAMca prakAre - dAski saMghAtanAma, vaikriya saMghAtanAma, AhAraka saMghAtanAma, jasa saMghAtanAma, kAmaNa saMghAtanAma. temAM jenA udayathI audAki zarIra svanA anusAra piMDaW thAya te audArika saMghAta nAma. e pramANe vekiyAdi zarIra saMghAtanAma vize jANavuM. saMghayaNa - asthinI yanA vizeSa. mULa TIkAkAre paNa kahyuM che. jyay. ekendriyone ja sevArya saMghayaNa kahyuM che te upacArathI jANavuM tema TIkAkAra kahe che, paNa zakti vizeSa nathI - X - A asthi canA dArika zarIrane vizeSa ja hoya che. bIjA zarIro asthirahita che. te saMghayaNa cha prakAre che. vajasSabhanArAya ItyAdi. vai3 - khIlI, paE - vaTavAno pATo, nArAa - markaTa baMdha. tethI be asthi markaTabaMdhathI baMdhAyela hoya ane tenA upara pATAnI AkRtivALuM bIjuM asthi vIMTAyeluM hoya ane traNa asthine bhedanAra khIlI nAme asthi jemAM hoya te vajApamanArAya. je kalikArahita hoya te RSabhanArAya, jyAM asthiono markaTa baMdha mAtra ja hoya te nArAya. jyAM kevaLa eka tarapha markaTa baMdha hoya ane bIjI bAju kAlikA hoya te ardhanArAya. jyAM asthi kevaLa kIlikA vaDe baMdhAyela hoya te kIlikA saMghayaNa. mAtra ekabIjA sparzIne rahI hoya athavA tailAdi snehanA mardanAdirUpa sevAnI apekSA rAkhe te sevAd saMhanI. tenuM kAraNabhUta saMghayaNa nAmakarma paNa cha prakAre hoya che - vajaASabhanArAya saMghayaNanAmakamadi. saMsthAna-AkAra vizeSa, grahaNa karela - jaOArUpa karela-jatyArUpa karela ane bAMdhelA te audArikAdi pudgalone vize je karmanA udayathI AkAra vizeSa thAya te saMsthAna, A saMsthAnanAma cha prakAre che - samacaturasa saMsthAna ItyAdi. temAM je karmanA udayathI nyagrodha parimaMDala saMsthAna thAya te jagodhaparimaMDala saMsthAnA nAma prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 karma, e pramANe badhAM saMsthAna jANavA. je vaDe zarIra suzobhita thAya te varNa. tenA pAMca bheda che - zveta, pILo, lAla, lIlo, kALo. tenuM kAraNa nAmakarma paNa pAMca bhede che - zvetavarNanAmakarma ItyAdi. temAM jenA udayathI prANInA zarIrane vize bagalAnI mAphaka zetavarNa thAya te zvetavarNanAma. e rIte bAkInA varNanAmo jANI levA. je suMghAya te gaMdha. tenA be bheda surabhi, durabhi. tenuM kAraNa gaMdhanAma paNa be bhede che. jemake - surabhigaMdha nAma kamadi. jenA udaye prANInA zarIramAM kamaLAdi peThe sugaMdha upaje che te. jenA udaye prANInA zarIramAM lasaNAdinI jema durgA upaje te durabhigaMdha nAma. jeno AsvAda karAya te rasa. tIkho, kaDavo, turo, khATo, madhura ema pAMca bhede che, tenuM kAraNa sanAma paNa pAMca bhede che - jemake tiktanAma, kaTunAma ItyAdi. jenA udaye prANInA zarIramAM marI Adi mAphaka tIkho rasa hoya te tita rasanAma ItyAdi. je sparzendriyano viSaya hoya te sparza. te karkaza, mRdu, laghu, gu, snigdha, sUkSa, zIta, uNanA bhede ATha prakAre che. tenuM kAraNa sparzanAma paNa ATha prakAre che. jenA udayathI prANInA zarIra vize pattharanI jema karkaza sparza hoya te karkaza sparzanAma. ema bAkInA sparzanAma paNa jANI levA. jenA udayathI prANIonA zarIra guru-bhAre nahIM tema laghu-halakAM paNa nahIM paraMtu agurulaghu pariNAmavALA hoya che te aguru laghunAma. * * * jenA udayathI zarIramAM vadhatA paDajIbha, gAlavRMda, laMbaka, cora dAMta vagere zarIranA avayavo vaDe pote ja haNAya ke svayaM gaLe phAMso khAvo vagerethI AtmaghAta kare te upaghAta nAma. jenA udaye pratApI manuSya potAnA darzana mAtrathI ke vAkapaTutAthI mahAtRpanI sabhAmAM paNa jaIne sabhyone kSobha utpanna kare ane prativAdInI pratibhAno nAza kare te parAghAtanAma. koNI, haLa ane gomaNikAnA AkAre anukrame be, traNa, cAra samaya pramANa vigrahagatithI bIjA bhavamAM utpattisthAne jatAM jIvanI AkAzapradezanI zreNi anasAra niyata namanano krama te AnupUrvI. te vipAka vaDe vedha nAmakarma te AnupUrvInAma. te cAra prakAre che . nairayikAnupUrvInAma cAvat devAnupUrvInAma. jenA udayathI AtmAne ucchavAsa ane niHzvAsanI labdhi prApta thAya te ucchavAsanAma. [prazna jo ema che to upavAsa paryApti nAma karmano upayoga kyAM che ? (uttara) upavAsa nAma karmanA udayathI ucchavAsa ane niHzvAsa yogya pudgalone grahaNa karavA ane mUkavA saMbaMdhI labdhi utpanna thAya che. te labdhi uglAsa paryApti sivAyanuM kArya karatI nathI. bANane pheMkavAnI zaktivALo chatAM dhanune lIdhAM sivAya bANa pheMkI na zake tema ucchavAsa paryApti utpanna karavA tenA nAma karmano upayoga che e pramANe bIjI prakRtino paNa yathA saMbhava vicAra karavo.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/2/-/540 u8 jenA udayathI zarIrane vize anuNa chatAM uNa prakAzarUpa Atapa kare te tapanAma. teno vipAka sUryamaMDaLamAM pRthvIkAyikone ja hoya che, anine hoto nathI. kemake siddhAMtamAM teno niSedha che. agnimAM uNapaNuM uNasparzanAma karmanA udaye ane utkaTa ktavarNanAmanA udayathI prakAzakapaNuM che. jenA udayathI prANInA zarIre, devanA uttara vaikriya zarIra tathA caMdra-nakSatratArA vimAno, ratna, auSadhi mAphaka anuSNa prakAzarUpa udhota kare te udhotanAma. vihAyogati- AkAzamAM gamana karavuM te. [prazna AkAza sarva vyApI hovAthI AkAzathI bIje gati saMbhava nathI, to zA mATe 'vihAya" vizeSaNa kahyuM ? zaMkA barAbara che. paraMtu je gati maNa kahevAmAM Ave to nAmakarmanI pahelI prakRti paNa gatinAma che, teno niSedha karavA 'vihAya" vizeSaNa kahyuM. paNa nArakAdi paryAyanA pariNAmarU5 gati te vihAyogati. te be bhede - prazasta, apazad. haMsa, hAthI Adine prazasta gati che. gagheDA, uMTa AdinI apazasta gati che. te vipAkathI vedha vihAyogati nAma karma kahyuM. 1Na - garamI AdithI pIDita thayela vivakSita koI eka sthAnake udvega pAmI, chAyAdino Azraya kaQA bIje sthAne jAya te basa-beIndriyAdi jIvo. te payayanA pariNAmathI vedha nAmakarma te basanAma. jenA udaye ukata karatAM viparIta sthiti hoya te sthAvaranAma. te ekendriya (sthAvara)ne hoya che. jenA udayathI jIvo nAdara thAya te bAdara nAma. te bAdapaNuM jIvano pariNAma vizeSa che. jenA udaye pRthvI Adi ekaika jIvanuM zarIra cakSugrAhya na hovA chatAM ghaNAM jIvono samudAya cakSuthI grahaNa thAya. tenAthI viparIta te sUmanAma che. tenA udaye ghaNAM maLelA jIvonuM zarIra paNa cakSugrAhya thatuM nathI. sUkSma * atIndriya. patika nAma - jenA udaye potAne yogya paryAptine pUrNa karavAmAM samartha thAya te, payakti eTale AhArAdi pudgalone grahaNa karavA ane tenuM pariNamanA karavAmAM hetu AtmAnI zakti vizeSa. tethI viparIta aparyApta nAma che. jenA udaye ekaika jIvanuM bhinna bhinna zarIra hoya te pratyeka nAma. jenA udaye anaMta jIvonuM eka zarIra hoya te sAdhAraNanAma. jenA udayathI zarIranA avayava - zira, asthi ane dAMtanI sthiratA hoya te sthiranAmi tethI viparIta te asthiranAma. jenA udayathI nAbhinI uparanA mastakAdi avayavo zubha-prazasta hoya te zubhanAma. jenA udayathI nAbhinI nIcenA paga vagere avayavo azubha hoya te azubhanAma. jemake mastaka vaDe jeno sparza karavAmAM Ave to khuza thAya, paNa vaDe sparza karAya to te gusse thAya. [prazno strInA sparzathI sparzita manuSya khuza thAya che, tenuM zuM ? [uttara) tenuM kAraNa mohanIya karma che. jenA udayathI upakAra na karavA chatAM paNa sarvanA manane priya thAya te subhaga nAma. tethI viparIta durbhAganAma - jenA udayathI upakAra karavA chatAM piya thAya. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda3 jo ke sugamAM paNa koIkane apriya paNa lAge. jema - abhavyone tIrthakara apriya lAge che. jenA udayathI jIvano svara sAMbhaLanArane prIti thAya te susvara nAma. tethI viparIta te du:svaranAma. jenA udayathI je kare athavA bole te sarvaloka mAnya kare. jovA mAtrathI loka teno abhyatyAnAdi satkAra kare te Adeya nAma. tethI viparIta anAdeyanAma. jenA udayathI yuktiyukta bolavA chatAM lokamAnya vacana na thAya ItyAdi - x * tapa, zaurya, tyAgAdithI upArjita yaza vaDe stuti thAya te azokIrti athavA yaza eTale sAmAnya khyAti. kIrti-guNanI stuti-prazaMsA. athavA sarva dizA vyApIra te yaza, eka dizA vyApI te kIrti. te jenA udayathI thAya te cazokIrti nAma. jenA udayathI madhyastha manuSyane prazaMsA karavA yogya na hoya te ayazokItinAma. jenA udayathI prANIone zarIrane vize potapotAnI jAti anusAra cAMgo, pratyaMgo pratiniyata sthAne hoya te nimaNanAma, tenA udaye-abhAve mRtyavat aMgopAMgAdi nAma Adi thAya che. - jenA udayathI aSTamahAprAtihAryAdi 34 atizaya pragaTa thAya che, te tIrthakara nAma. e pramANe 4ra-bhedo thayA. have gatyAdinA avAMtara bhedo batAvavA sUnakAra kahe che - te pATha siddha che. jenA udayathI uttama jAti, kula, bala, tapa, rUpa, aizvarya, zrata, sakAra, anusthAna, Asana pradAna Adi saMbhave te uccagoma. jenA udaye jJAnAdiyukta chatAM paNa niMdA prApta kare, hIna jAtyAdimAM utpanna thAya, te nIcagoga. - * zeSa sugama che. have aMtarAyanA bhedo kahe che - jenA udaya zakti chatAM, guNavAnuM pagano yoga chatAM, dAna mahAphaLavALuM che ema jANavA chatAM ApavAno utsAha na thAya, te dAnAMtarAya, jenA udaye dAnaguNa prasiddha dAtA pAsethI ApavA lAyaka vastu tene tyAM vidhamAna chatAM cAyanA kuzaLa ane guNavAnuM chatAM yAcakana meLavI zake te lAbhAMtarAya. jenA udaye uttama AhAyadi chatAM, pratyAkhyAnanA pariNAma ke vairAgya na hovA chatAM kevaLa kRpaNatAthI bhogavI na zake to bhoLAMtarAya, ema upabhogAMtarAya karma paNa jANavuM. temAM ekavAra bhogavAya te bhoga, vAraMvAra bhogavI zakAya te upabhoga. jo udaye nIroga zarIra chatAM, yuvAvasthA chatAM aA baLavALo hoya ke baLavAna hovA chatAM sAdhavA yogya kArya chatAM, hIna satvatAthI pravRtti na kare te vIryAntarAya. have karmanI sthitinuM pratipAdana kare che.* sUtra-pa41 - jJAnAvaraNIya kamanI keTalA kALanI sthiti che gItamAM jaghanya aMtamuhad, utkRSTa 30 koDAkoDI sAgaropama, bAdhA kALa 30 varSa, AbhAdhAkALa hIna karmanI sthiti te karmaniSeka che.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/2//541 nidrA paMcaka karmanI keTalA kALanI sthiti che? jaghanya palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna '/ sAgaropama ane utkRSTa 30 koDAkoDI sAgaropamanI che. 3000 varSa abAdhAkALa, abAdhAkALa hIna karmIsthati karmano niSeka che. darzanacatuSka karmanI keTalo kALa sthiti che ? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 30-koDAkoDI sAgaropama, abAdhAkALAdi pUrvavat. E sAtA vedanIyanI Ipiki baMdhane AzrIne jaghanya ane utkRSTa sivAya be samayanI sthiti che. sAparAyika baMdhane AzrIne jaghanya 12-muhUrta, utkRSTa 15-koDAkoDI sAgaropama che. 1500 varSa abAdhAkALa che. asatAvedanIyanI jaghanyathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna 3/4 sAgaropama sthiti che ane utkRSTa 30 koDAkoDI sAgaropama sthiti, 3000 varSa abAdhAkALa ane abAdhAkALathI nyUna sthiti kaniSeka kALa samajavo. samyakatva vedanIyanI pRcchA - jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTa sAdhika 66 sAgaropama sthiti. mithyAtva vedanIyanI jaghanya palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna eka sAgaropama, utkRSTa 70 koDAkoDI sAgaropama, 7000 varSa abAdhA. sabhyamithyAtva vedanIyanI jaghanya ane utkRSTa aMtamuhU. bAra kaSAyonI jaghanya sthiti palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna / sAgaropama, utkRSTa sthiti 40 koDAkoDI sAgaropama, 4000 varSa abAdhAkALa yAvat niSe saMjavalana krodha :- jaghanya be mAsa, utkRSTa 40 koDAkoDI sAgaropama, 400 varSa bAdhAvALA, saMjavalana mAna :- jaghanya eka mAsa, utkRSTa krodhanI jema. saMjavalanamAyA :- jaghanya ardhamAsa, utkRSTa krodhanI jema. saMjavalana lobha :jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTa krodhanI jema. strIvedanI pRcchA - palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna sAgaropamanA aDhI saptamAMza, utkRSTa-15 koDAkoDI sAgaropama, 1500 varSa abAdhAkALa. puruSaveda :- jaghanya ATha varSa, utkRSTa daza koDAkoDI sAgaropama, 1000 varSa abAdhAkALa napuMsaka veda :- jaghanya palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna / sAgaropama, utkRSTa 20-koDAkoDI sAgaropama sthiti, 2000 varSa abAdhAkALa. hAsya ane rati :- jaghanya palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna - 1/ sAgaropama. utkRSTa 10-koDAkoDI sAgaropama. 1000 varSa abAdhAkALa arati, bhaya zoka, jugupsA :- jaghanya palyopamano asaMkhyAta bhAga jUna - 2/ sAgaropama, utkRSTa 20-koDAkoDI sAgaropama sthiti, 2000 varSano abAdhAkALa. nairayikAyunI pRcchA - jaghanya aMtarmuhUrta adhika 10,000 varSa, utkRSTa pUrvakoTIno trIjo bhAga adhika 33-sAgaropama. ticAyuSu - jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoTIno trIjo bhAga adhika traNa palyopama. ema manuSyAyu, devAyup naiyivat che. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 nakagatinAmanI pRcchA - jaghanya palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna 1000 sAgaropamanA be saptamAMza, utkRSTa 20 koDAkoDI sAgaropama sthiti, abAdhAkALa 2000 varSa. tiryaMca gatinAma :- napuMsakaveda mAphaka sthiti che. manuSyagati nAma :- jaghanya palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna doDha saptamAMza sAgaropama utkRSTa 15-koDAkoDI sAgaropama sthiti. abAdhAkALa 1500 varSa. devagatinAma :- jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna 1000 sAgaropamano sAtamo bhAga, utkRSTa sthiti puruSaveda samAna. ekendriya jAti nAma :- jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna / sAgaropama, utkRSTa-20 koDAkoDI sAgaropama sthiti, 2000 varSa bAdhAkALa. beIndriyajAtinAma 1 :- jaghanya palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna 9/35 sAgaropama. utkRSTa 18-koDAkoDI sAgaropama, 1800 varSa abAdhAkALa. teIndriya jAtinAma :jaghanya sthiti beIndriyavat, utkRSTa 18-koDAkoDI sAgaropama, 1800 varSa abAdhAkALa. carindriyajAtinAma :- jaghanya sthiti palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna 9/35 sAgaropama, utkRSTa sthiti 18-koDAkoDI sAgaropama, abAdhAkALa-1800 varSa paMcendriya jAti nAma :- jaghanya palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna - 2/7 sAgaropama, utkRSTa 20-koDAkoDI sAgaropama, 2000 varSa badhAkALa. 80 audArika zarIra nAmamAM temaja jANavuM. vaikriya zarIra nAma :- jaghya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna / sAgaropama saha, utkRSTa 20 koDAkoDI sAgaropama, 2000 varSa abAdhAkALa. AhAraka zarIra nAma :- jaghanya aMtaH koDAkoDI sAgaropama, utkRSTa paNa temaja taijasa ane kANanI palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna - 2/ ane utkRSTa 20-koDAkoDI sAgaropama sthiti, 200 varSa abAdhAkALa. audArika-vaikriya-AhAraka zarIraMgopAMga. e traNenI sthiti uparokta ja jANavI. pAMca zarIrabaMdhana nAmanI sthiti paNa ema ja che. pAMce zarIrasaMghAtanI sthiti zarIranAmakarmanI sthiti pramANe jANavI. vajraRSabhanArA saMghayaNanI sthiti ratimohanIya mAphaka che. RSabhanArAya saMghayaNa :- jaghanya palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna 6/35 sAgaropama, utkRSTa 12-koDAkoDI sAgaropama sthiti, 12 varSa abAdhAkALa. nArAya saMghayaNa :jaghanya sthiti palmono asaMkhyAta bhAga nyUna /35 sAgaropama, utkRSTa 14 koDAkoDI sAgaropama, 1400 varSa abAdhAkALa. ardhanArAya saMghayaNa :- jaghanya po a nyUna -/35 sAgaropama, utkRSTa 16 koDAkoDI sAgaropama, 1600 varSa bAdhAkALa. kIlikA saMghayaNa :- jaghanya palyono saM nyUna '/35 sAgaropama, utkRSTa 18 koDAkoDI sAgaropama, 1800 varSa abAdhAkALa. sevArta saMghayaNa - palyo a nyUna / sAgaropama, utkRSTa 20 koDAkoDI sAgaropama,
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/-/541 ra000 varSa abAdhakALa. saMghayaNanI jema saMsthAna kamanI prakRti kahevI. zukalavanAmanI pRcchA :- jaghanya palyono ahaM nyUna - */ sAgaropama, utkRSTa 10 koDAkoDI sAgaropama, 1000 varSa bAdhAkALa. hAridravarNanAma :jaghanya palyo. asaMbhAga nyUna 8 sAgaropama, utkRSTa sADAbAra koDAkoDI sAgaropama. 1rapa0 varSa abAdhAkALa. lohitavarNa nAma :- jaghanya sthiti palyono asa bhAga nyUna 6/ra8 sAgaropama, ukRSTa 15-koDAkoDI sAgaropama, 1500 varSa bAkALa. nIlavarNa nAma :- jaghanya sthiti patrono a% bhAga jUna thara8 sAgaropama, utkRSTa sADA sattara koDAkoDI sAgaropama, 1750 varSa abAdhAkALa. kALA varNa nAmakarmanI sthiti sevAd saMghayaNanAma mAphaka jANavI. surabhigaMdha nAma :- zukalavarNanAmanI sthitivatuM. durabhigaMdha nAmanI sthiti, sevAd saMghayaNa mAphaka jANavI. madhurAdi sanI sthiti, varNanI sthitivat anakame kahevI. Apazad azoMnI sthiti sevAd saMghayaNa nAmanI jema ane prazasta zanI sthiti zukalavarNa nAmavata kahevI. agurulaghunAma kamanI sthiti sevAd saMghayaNanAmavatu jALI. e pramANe upaghAtanAma ane parAghAta nAma karmanI sthiti paNa samajavI. narakAnA pUrvanAmanI pRcchA - jaghanya sthiti parAno asaM bhAga nA 2, sAgaropama sahaya, utkRSTa 20 koDAkoDI sAgaropama, ra000 varSa bAdhAkALa. tiryaMcAnupUrvanI jaghanya sthiti palmono asaM% jUna sAgaropama, utkRSTa naskAnupUvava4. manuSyAnupUrva - jaghanya sthiti palyo no a nyUna doDha saptamAMza sAgaropama, utkRSTa 15-koDAkoDI sAgaropama, 15oo varSa abAdha devAnapUrva - jaEAnya sthiti palyono asaM bhAga nyUna / sAgaropama sahastra, utkRSTa 10 koDAkoDI sAgaropama, 1ooo varSa abAdhAma - ucchavAsanAma :- tiryaMcAnupUrvavatu tapanAma :- paNa temaja che. udhota ane prazastavihAyogati jAja - */ sAgaropama, uckRSTa daza koDAkoDI sAgaropama, 1ooo varSa abhAdhAkALa. apazastavihAyogatinAma :- jaghanya sthiti palyono A% bhAga jUna 2, sAgaropama, utkRSTa 20 koDAkoDI sAgaropama, 2000 varSa bAdhAkALa. gasa ane sthAvara nAmakarma temaja jANavuM. sUmanAma :jaghanya sthiti palyo. asaM nyUna rUpa sAgaropama, utkRSTa 18 koDAkoDI sAgaropama, 18oo varSano bAdhAkALa. bAdara nAmakarmanI sthiti ApaNAta vihAyogativata kahevI. ema payati nAmanI kahevI, apati nAmanI sUkSma nAmanI mAphaka jANavI. pratyeka zarIranAmanI paNa ja, sAdhAraNa zarIra nAmanI sUmavata, sthira nAmanI */g, asthira nAmanI /, zubhanAmanI / azubha nAmanI , subhaga nAmanI ,, durbhaga nAmanI , suvara nAmanI */g, duzvaranAmanI 14, AyanAmanI 1V, anAdeya nAmanI , yazakIrti nAmanI 2i2/6] prajJApanAupAMgasUtra * saTIka anuvAda jaghanya sthiti ATha muhad, utkRSTa 10 koDAkoDI sAgaropama, 1000 varSa abAdhAkALa jANavo. azokIrtinAmanI pRcchA - Apazasta vihAyogati nAmanI sthitivatuM, e pramANe nimaNi nAmanI sthiti kahevI. tIrthakara nAmanI sthiti - jaghanya aMta:koDAkoDI sAgaropama, utkRSTa paNa temaja. e pramANe jyAM */ bhAga hoya tyAM utkRSTa daza koDAkoDI sAgaropama sthiti, 1ooo varSa abhAdhAkALa, jyAM , bhAga hoya tyAM utkRSTa 20-koDAkoDI sAgaropama, 2000 varSa bAdhAkALa che. uccagotra saMbaMdhI pRchA * jaghanya ATha muhUd, utkRSTa daza koDAkoDI sAgaropama sthiti, 1000 varSa bAdhAkALa, nIcagotra sthitinI pRcchA - ApazAvihAyogativat sthiti jANavI. aMtarAyanI sthiti janyathI aMtamuhurta utkRSTa 30 koDAkoDI sAgaropama sthiti, 3ooo varSa agAdhAkALa, abAdhAkALa nyUna kamasthiti, te karma niSeka jANavo. * vivecana-541 - bhagavad ! jJAnAvaraNIyanA mati, zruta, avadhi, mana:paryava, kevaLa jJAnAvaraNanA bhedathI pAMca prakAranA karmanI sthiti zuM che ? jaghanya tamuhUrta. te sarve jaghanya sthiti sUma saMparAya kSapakane potAnA guNasthAnanA chellA samaye jANavI. utkRSTa sthiti 20 koDAkoDI sAgaropama che, te utkRSTa saMkalezamAM vartatA mithyArdaSTine jANavI. prasaMgathI kahe che - 3000 varSa abAdhA vaDe nyUna karma sthiti e kamaMdalikono niSeka che. kemake karmanI be prakAranI sthiti che - karmapaNe rahevA yogya sthiti ane anubhavavA yogya sthiti. rahevAnI sthiti 30-koDAkoDI sAgaropama che, anubhavavA yogya 3000 varSa jUna che. tethI utkRSTa sthitika jJAnAvaraNIya bAMdhyuM hoya to baMghasamayathI 3000 varSa sudhI udayamAM AvI jIvane kaMIpaNa bAdhA na kare. pachIno anubhavavA yogya karmasthiti e karmano niSeka che. te A pramANe - prathama sthitimAM ghaNAM kramadaLa hoya, bIjI sthitimAM vizeSahIna, trIjI sthitimAM vizeSahIna, ema karatAM karatAM te sthitinA chellA samaya sudhI kahevuM. agrAyaNI nAme bIjA pUrvamAM karmaprakRti prAbhRtanA baMdha vidhAnamAM sthiti baMdhAdhikAramAM cAra anuyoga dvAro che - sthitibaMdha sthAna, abAdhAkaMDaka, utkRSTa niSeka, alAbahad. - X*x* abAdhAkALa A rIte jANavo - jenI jeTalI koDAkoDI sAgaropama karatAM ocho kALa che, tevA A sivAya jaghanya aMtarmuhUrtano abAdhAkALa, utkRSTa abAdhAkALa pUrvakoTIno trIjo bhAga samajavo. e rIte abAdhAkALa svayaM vicAravo. pAMca nidrAnuM sUtra - jaghanya sthiti palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna 39 sAgaropama che. bhAvArtha A che - cAra jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, saMjavalanA lobha, pAMca aMtarAya karmanI jaghanya sthiti aMtarmuhUrta che. sakaSAyIne sAtA vedanIyanI
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/2/-/541 sthiti bAra muhartanI ane akaSAyIne be samayanI che. pahelAM samaye baMdha, bIje samaye udaya, bIje samaye karmano nAza thAya. yazokIrti ane uccagoranI ATha muhUrta, puruSaveda ATha varSa ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM - x * x * pAMca nidrAnI, utkRSTa sthiti-30 koDAkoDI sAgaropama, go koDAkoDIthI mAMgatA 3 sAgaropamAM thAya, temAM palyopamano asaMha cUta karatAM ukta jaghanya sthiti Ave. sAtA vedanIyanI Iyapithika baMdha AzrayI jaghanya utkRSTa rahita sthiti be samaya che ItyAdi sUtrArthavat che. samyakatva vedanIyanI jaghanya sthiti aMtarmuhad, utkRSTa sAdhika 66-sAgaropama udayane AzrIne jANavI paNa baMdhane AzrIne na jANavI. kemake samyakatva ane mizramohanIyano baMdha hoto nathI. paNa mithyAtva pagalo jIve samyakatava yogya gaNa prakAranA karAya che. jemake- sarva vizuddha, addha vizuddha, azuddha. temAM je sarvavizuddha pudgalo che, te 'samyakatva vedanIya' kahevAya. je addha vizuddha pudgalo che te 'samyakatvamithyAtva vedanIya' ane avizuddha pagalo che, te mithyAtva vedanIya che. mATe te bene baMdhano saMbhava nathI. paNa jyAre te samyakatva, mizra pudgalonI svarUpathI sthitino vicAra karatAM tyAre tenI aMtarmuhUrNa nyUna koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti jANavI. - x - 4 - anaMtAnubaMdhI catuka, apratyAkhyAna catuka, pratyAkhyAna Avaraka catukarUpa bAra kaSAyamAM pratyekanI jaghanyasthiti palyo asaMha bhAga nyUna 4/3 sAgaropama che, kemake utkRSTa sthiti 40 koDAkoDI sAgaropama che. saMjvalana kaSAyanI jaghanyasthiti be mAsa Adi pramANa che, te kSapakane potAnA baMdhanA chellA samaye jANavI. AvedanI jaghanya sthiti - daza koDAkoDI sAgaropame 1/Ave to paMdara koDAkoDI sAgaropama sthitie doDha saptamAMza Ave. hAsya SaTakanI jaghanya ane utkRSTa sthiti kahevI. te A rIte- hAsya ane tinI jaghanya sthiti palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna 1/9 sAgaropama, utkRSTa 10 koDAkoDI sAgaropama 1000 varSa abAdhAkALa, bAghAkALa gUna niSeka kALa jANavo. ItyAdi sUgArya mujaba jANavuM - X - X - tiryaMcAyuSa, manuSThAyunI pUrvakoTInA trIjA bhAga vaDe adhika traNa palyopama sthiti kahI che. te AyuSano baMdha karanArA pUrvakoTI vayuivALA manuSya ane tiryaMcanI apekSAo jANavI. kemake bIje eTalI sthiti ane pUrva koTInA bIjA bhAganI abAdhA prApta thatI nathI. tiryaMcagati nAmanI jaghanyathI palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna 23 sAgaropama, utkRSTa 20 koDAkoDI sAgaropama jANavI. manuSya gati nAmakarmanI jaghanya palyo aio nyUna doDha saptamAMza sAgaropamanI jANavI. nakkagatinI 2 sAgaropama sahaya che. arthAta sAgaropamanA 21 ne hAra vaDe gaNavA. kemake tenI utkRSTa sthiti 20 koDAkoDI sAgaropama che. teno sauthI jaghanyabaMdha asaMDI 84 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 paMcendriyane hoya che. kemake asaMjJI paMceno jaghanya karmabaMdha, ekenA jaghanya karmabaMdhathI 1000 gaNo che. tene vaikriya zarIranA prasaMge vicArAze. devagatinAmakarmano jaghanya baMdha 13 sAgaropamane hajAra vaDe guNavAthI Ave, kemake temanI utkRSTa sthiti daza koDokADI sAgaropama che. pUrvokta karaNa vaDe eka sAgaropamano sAtamo bhAga Ave. ene baMdha jaghanyathI aiI paMce ne hoya mATe 1000 gaNo che. devagatinAma sUtramAM utkRSTa baMdha puruSaveda mAphaka jANavo. * x * beIndriyAtanAma karmamAM jaghanya palyopamanA asaMkhyAta bhAga nyUna rUpa sAgaropama ane utkRSTa sthiti aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa che, kemake sUkSma ane vikalanikanI sthiti 18 koDAkoDI sAgaropama che - evuM zAavayana che. temAM 18 koDAkoDIne mithyAtvanI 30 koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitithI bhAga Apavo. tethI 35 thaze. tene palyo asaM vaDe cUta karatAM sUtrokta parimANa Avaze. ema teIndriya-caurindriya jAtinA sUtro vicArUA. vaikriya zarIranAmamAM jaghanya palyonA asaMha bhAga nyUna ? sAgaropama sthiti che. vaikiya zarIranAmanI utkRSTa sthiti 20 koDAkoDI sAgaropamane pUrvokata karaNathI zodhatA ; Avaze. paNa vaikiya paka eke ane vikaleTa na bAMdhe. asaMjJI paMce Adi bAMdhe che. asaMjJI paMce jaghanya baMdha rokaeNnA baMdhathI hajAra gaNo che * x * tethI je je sAgaropama che tene pUrvokta karaNarUpa hajAra vaDe guNavAthI sUtrokta pariNAma thAya che tethI e sAgaropama sahya kahyuM. AhAka zarIra nAmanI jaghanya ane utkRSTa baMne aMtaH koDAkoDI sAgaropamAM sthiti che. paNa jaghanyathI utkRSTa saMkhyAtagaNuM samajavuM. bIjA AhArakacaturkanI jaghanya sthiti paNa aMtarmuhUrta mAne che, teno pATha paNa Ape che, tethI satya zuM ? te kevalI jANe. pAMca zarIranA jaghanya ane utkRSTa sthitimAnanI jema, te ja kramathI pAMca zarIra baMdhana, pAMca zarIrasaMghAta paNa kahevA, te vAta sUtrakAre paNa kahI che. vajasSabhanArAya saMghayaNanI sthiti ratimohanIyavatu atui jaghanyathI palyopamanA asaMkhyAta bhAga nyUna 1 sAgaropama, utkRSTa 10 koDAkoDI sAgaropama che. RSabhanArAya sUtramAM palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna 6/35 sAgaropama che. kemake manArAyanI utkaTa sthiti 12 koDAkoDI sAgaropama che. tene mithyAtvanI go koDAkoDI sthiti vaDe bhAMgavA. te 6/35 Avaze. e rIte nArAya saMghayaNanI jaghanya sthiti vicAratA palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna rUpa sAgaropama thaze. kemake tenI utkRSTa sthiti 14-sAgaropama che. ardhanArAyanI 835 sAgaropama jaghanya sthiti che. kemake tenI utkRSTa sthiti 16 sAgaropama koDAkoDI che. kIlikAnI jaghanya sthiti patrono asaM nyUna 135 sAgaropama che kemake tenI utkRSTa sthiti 18 koDAkoDI sAgaropama che. sevAd sugama che. saMghayaNa mAphaka cha saMsthAnanI sthiti
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/2/-/541 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/3 paNa kahevI. anyatra paNa kahyuM che. pahelAM saMghayaNa ane saMsthAnanI daza koDAkoDI sAgaropama sthiti che. pachI-pachInA saMghayaNa ane saMsthAnamAM babbe sAgaropamanI vRddhi karavI. hAridravarNanAmamAM jaghanyathI palayopamano asaMkhyAta bhAga nyUna 5/8 sAgaropama sthiti jANavI. kemake hAridravarNa nAmanI sADAbAra koDAkoDI sAgaropama sthiti che. anyatra paNa kahyuM che - zukla varNa, sugaMdha, madhura rasanI 10 koDAkoDI sAgaropama sthiti che. subhaga nAma, uNa sparza, akhtarasa, hAridra varNanI sthitimAM aDhI sAgaropamanI vRddhi karavI. tene 30 koDAkoDI sAgaropama mithyAtva sthiti vaDe bhAgavA. * * * 12.5 bhAMgyA 90 karatAM "ra8 thaze. tene palyonA asaMha bhAge nyUna karatAM sUtrokata pariNAma Ave che. A ja paddhati vaDe lohitavarNa nAmanI jaghanya sthiti palyonA asaMi na 60 sAgaropama thaze, utkRSTa sthiti 15 koDAkoDI sAgaropama che. nIlavarNa nAmanI jaghanya sthiti palyonA asaMha nyUna 8 sAgaropama thAya. kemake utkRSTa sthiti sADA satara sAgaropama che. kALA vaNanI jaghanya sthiti palyono asaM nyUna 20 sAgaropama ane utkRSTa 20-koDAkoDI sAgaropama sthiti che. surabhigaMdha nAmanI zuklavarNavat che. kemake zukla varNa, surabhigaMdha, madhura rasanI daza koDAkoDI sAgaropama sthiti kahI che. durabhigaMdhanI sevAd saMhananavat samajavI. madhurAdi sonI sthiti varNo mujaba anukrame kahevI. te A rIte - madhura rasanI jaghanya sthiti patrongo asaM nyUna 13 sAgaropama, utkRSTa 10-koDAkoDI sAgaropama jANavI. 1000 varSa abAdhAkALa hoya che. abAdhArahita karma sthiti karmadalika niSeka che. azlasanI jaghanya sthiti palyono saM bhAga nyUna "/28 sAgaropama, utkRSTa sADA bAra koDAkoDI sAgaropama che. kaSAyasanI jaghanya sthiti pazono asaMha jUna 28 sAgaropama, utkRSTa 15-koDAkoDI sAgaropama, kaTuka sanI jaghanya sthiti palyono aio nyUna 28 sAgaropama, uckRSTa sADA satara koDAkoDI sAgaropama, tikta rasanI jaghanya palyono asaMha bhAga nyUna 2 sAgaropama, utkRSTa sthiti 20 koDAkoDI sAgaropama che. badhe abAdhAkALa kahevo. sparza be bhede - prazasta ane aprazasta. temAM mRdu, laghu, snigdha, uNa rUpa prazasta ane karkaza, gura, raNA, zItarUpa Apazasta sparze che. prazasta sparzInI jaghanya sthiti palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna 1, sAgaropama, utkRSTa daza koDAkoDI sAgaropama che. abAdhAkALa 1000 varSa. apazad sparzanI jaghanya sthiti palyono asaMha jUna ? sAgaropama ane utkRSTa 20 koDAkoDI sAgaropama che. abAdhAkALa 2000 varSano che - X - X -- nakAnupUrvI nAmanI jaghanya sthiti sahasragaNAM re, sAgaropama che. tenaSkagati mAphaka vicAravI, manuyAnupUrvI nAmamAM patrono asaMha nyuna doDha saptamAMza sAgaropama che. kemake utkRSTa sthiti 15-koDAkoDI sAgaropama che. anya paNa kahela che ke - x * manuSyadvika ane sAtavedanIyanI 15-koDAkoDI sAgaropama sthiti jANavI. devAnupUrvI nAmakarmanI paNa sthiti jaghanya palyonA asaM bhAga nyUna sahAmaNAM " sAgaropama jANavI. kemake utkRSTa sthiti daza koDAkoDI sAgaropama che. anyatra paNa kahyuM che ke- puruSaveda, hAsya -x- devadvikanI sthiti 10 koDAkoDI sAgaropama che. * x - devAnupUrvIno jaghanya baMdha asaMjJI paMce ne hoya. sumanAmakarmamAM jaghanya patronA saMta nyUnaJa5 sAgaropama sthiti beIndriya jAtinAma mAphaka jANavI. kemake sUkSma nAmakarmanI utkRSTa sthiti 18-koDAkoDI sAgaropama che. ema aparyApta ane sAdhAraNa nAma kamane jANavuM. bAdara, paryApta ne pratyeka nAmanI jaghanya sthiti palyopamanA asaMkhyAta bhAga nyUna | sAgaropama che, utkRSTa 20 koDAkoDI sAgaropama che. sUtrakArazrI kahe che - bAdara nAmanI sthiti aprazastavihAyogati mAphaka jANavI. ema paryApta nAma saMbaMdhe paNa jANavuM. sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya pAMcakamanI janya sthiti palyono asaMjUna 13 sAgaropama che. yazokIrtinAmanI jaghanya ATha muhUrta che, cha e prakRtinI utkRSTa sthiti daza koDAkoDI sAgaropama che. kemake sthirAdiSaTaka ane devadvikanI daza koDAkoDI sAgaropama sthiti che, tema zAstra vacana che. asthisadi chanI jaghanyasthiti palyono aio nyUna ? sAgaropama, utkRSTa 20-koDAkoDI sAgaropamanI che ema nimaNanAmamAM paNa kahevuM. tIrthakanAmakarmanI jaghanya ane utkRSTa aMtaHkoDAkoDI sAgaropama sthiti che. pina je tIrthakaranI jaghanyathI aMtaH koDAkoDI sAgaropama hoya to teTalI sthiti tiryaMconA bhava sivAya pUrNa karavI azakya che. mATe keTalAMka kALa sudhI tIrthaMkara nAmakarmanI satAvALo paNa tiryaMca hoya, AgamamAM to tiryaMcamAM tIrthakara nAmanI sattAno niSedha karyo che. to A kaI rIte bane ? je ahIM nikAcita tIrthaMkara nAmakarmI che, tenI sattAno tirmaya bhavamAM niSedha karyo che, paNa uddhatanA ane apavartanA yogya tIrthakara nAmakarmano virodha nathI. pAMce aMtarAya saMbaMdhe pRcchA - uttara paNa pAMceno che. e rIte sAmAnyathI sarva prakRtinuM jaghanya ane utkRSTa sthiti parimANa kahyuM. have ekendriyone AzrIne sthiti kahe che - * sUga-542 : bhagavAna ! ekendriyo jIvo jJAnAvaraNIya karmanI keTalI sthiti bAMdhe ? gautama ! jaghanya palyopamanA asaMkhyAta bhAga nyUna / sAgaropama ane utkRSTa paripUrNa / sAgaropama bAMdhe. e pramANe nidrA pAka ane darzana caturkanI paNa sthiti jANavI.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/2/-/54ra bhagavana! ekendriyo sAtA vedanIyanI keTalI sthiti bAMdhe? jaghanya palyono asaM nyUna doDha sAtamAMza sAgaropama, utakRSTa papUirNa doDha saptamAMza, sAgaropama bAMdhe. asAtA vedanIyanI jJAnAvaraNIya mAphaka jANavI. ekendriyo sakava vedanIya kamanI keTalI sthiti bAMdhe ? kaMIpaNa na bAMdhe. kendriyo mithyAtva vaMdanIya kamanI keTalI sthiti bAMdhe? jaghanya palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna eka sAgaropama, utkRSTa paripUrNa eka sAgaropama bAMdhe. e mizra vedanIyanI keTalI sthiti bAMdhe? kaMI paNa na bAMdha. eka bAra kaSAyanI keTalI sthiti bAMdhe ? jaghanya palyono a% jUna / sAgaropama, utkRSTa * sAgaropama bAMdhe e pramANe saMjavalana krodha cAvata lobhanI jANavI. strIvedanI sAtA vedanIyata jANavI. kendriyo puruSaveda kamanI sthiti palmono A jUna , sAgaropama, utkRSTa paripUrNa te ja sthiti bAMdhe. napuMsakavedanI jaghanya palyo no arAM bhAga nyUna , sAgaropama ane utkRSTa teTalI ja pUrNa bAMdhe. hAsya ane ratinI paraMpaveda jeTalI bAMdhe. arati, bhaya, zoka, jugupsAnI sthiti napuMsaka veda jeTalI bAMdhe. nairayikA), devAyu, naraka-devagatinAma, vaikriya - AhAraka zarIranAma, naraka-devAnupUrvI, tIrthakta nAma e nava prakRti na bAMdhe. ticAyunI sthiti jaghanya aMtarmuhUrva, utkRSTa 7000 ane 1000nA bIja bhAga vaDe adhika pUrva koTI varSanI bAMdhe. ema manuSpAyunI sthiti jANavI. tiryaMcagati nAmanI sthiti napuMsakadda jeTalI, manuSyagati nAmanI sthiti sAta vedanIya jeTalI samajavI. eke ane paMco, nAmanI napuMsaka vedanI sthiti pramANe raNavI. beIndriya, teIndriya nAmanI janya sthiti palyono asa bhAga nyUna /i5 sAgaropama, utkRSTa saMpUrNa teTalI ja sthiti bAMdhe. caurindriya nAmanI paNa janya palyono asaM bhAga nyUna 15 sAgaropama, utkRSTa saMpUrNa teTalI ja bAMdhe. e pramANe jyAM sAgaropamanA ke ke */ ke 28 bhAganI sthiti hoya tyAM teTalA bhAga jaghanyathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna kahevI. jyAM jaElnya eka ke doDha saptamAMza sthiti hoya tyAM te ja bhAga palyopamanA asaMkhyAtamo bhAga nyUna kaheto. utkRSTa te ja bhAga paripUrNa bAMdhe ema jANavuM. aMtarAyanI sthiti jJAnAvaraNIyanI sthitivata kahevI. utkRSTa te ja pUrNa kahevI. * vivecana-542 - ekendriya jIvo jJAnAvaraNIya karmanI keTalI sthiti bAMdhe? ItyAdi. ahIM niyama evo che ke je karmanI je - je utkRSTa sthiti pUrve kahI che, te te sthiti mithyAtvanI 90 koDAkoDI sAgaropama pramANa vaDe bhAMgatA je Ave te palyopamanA saMkhyAtame bhAge jUna jaghanya sthiti jANavI. te ja palyonA asaM bhAga sahita 88 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 paripUrNa utkRSTa sthiti hoya che. e rIte badhAM sUtro vicAravA. ziSyanA upakArane mATe sthitinuM parimANa batAve che. pAMce jJAnAvaraNa, nave darzanAvaraNa, pAMce aMtarAya karmanI ekendriyone jaghanya sthiti palyono aio nyUna BI, sAgaropama hoya, utkRSTa te ja 3 sAgaropama paripUrNa jANavA. sAtAvedanIya, strIveda, manuSyagati, manuSyAnupUrvIno jaghanya sthitibaMdha palyono asaM bhAga nyUna 1.5 sAgaropama utkRSTa saMpUrNa 1./ sAgaropama che. mithyAtvano jaghanya sthiti baMdha paDyono asaM nyUna 1}, sAgaropama utkRSTa pUrNa | sAgaropamAM che. ekene samyakatva mohanIya, mizramohanIyano udaya asaMbhava che mATe teno baMdha paNa karato nathI. 16 kaSAyono jaghanya baMdha palyono asaM nyUna */ sAgaropama ane utkRSTa pUrNa * sAgaropama jANavo. puruSaveda, hAsya, rati, prazasta vihAyogati, sthirAdiSaka, paheluM saMsthAna, paheluM saMghayaNa, zukalavarNa, surabhi gaMdha, madhura sTa ane ucca gotrano jaghanya baMdha palyono asaM. jUna 13 sAgaropama, utkRSTa paripUrNa sAgaropama jANavo. nyagrodha parimaMDala, pabanArAyano jaghanya sthiti baMdha paDyo aio nyuna 63 sAgaropama sAdi saMsthAna ane nArAya saMghayaNamAM upa sAgaropama. katavaNI ane kaSAya, tUrA rasano 6/ra8 sAgaropama, pItavarNa ane azlasano VIR8 sAgaropama. nIlavarNa ane kaTurasano ra8 sAgaropama. napuMsaka veda, bhaya, guNA, zoka, arati, tiryacaddhika, audAki dvika, huMDaka saMsthAna, chelluM saMghayaNa, kRSNavarNa, tiktarasa, agurulaghu, parAghAta, ucchavAsa, upaghAta, basa, bAdara, paryApta, pratyeka, asthira, azubha, durbhaga, du:svara, anAdeya, azokIrti, sthAvara, tapa, udhota, azubha vihAyogati, nirmANa, eke jAti, paMce jAti, taijasa ane kArpaNano jaghanya sthiti baMdha sAgaropama che. ahIM caNodha parimaMDalathI kAzmaNa sudhI badhe palyono asaMta nyUna" vAkya jaghanyamAM umeravuM ane badhe utkRSTa baMdha tene pUrNa sAgaropama che. nakaddhika, devadvika, vaikriya catuka, AhAra catuSka ane tIrthakara nAmano ekendriyone baMdha hoto nathI. Ayukarma vicAratA ekendriyo tathAbhava svabhAvathI devAyu ke nakAmu bAMghatA nathI. paNa tiryaMcAyu ke manuSyAbAMdhe che. te jaghanya aMtamuharta ane utkRSTa sAdhika pUrvakoTI varSa bAMdhe. utkRSTAyu baMghathI vicAratA 22,00 vaSaya kenandriyo potAnA Ayuno trIjo bhAga bAkI hoya tyAre parabhavAyuno baMdha karato hoya te levA. tethI tribhAga 1000 varSa sahita 3000 adhika jANavA. e rIte ekendriyone AzrIne baMdha sthiti kahI. have beIndriyone AzrIne kahe che * sUtra-pa43 : bhagavanA beIndriya jIvo jJAnAvaraNIya karmano keTalo baMdha kare che ? gautama ! jAnyathI palyopamano asaMkhyAta bhAga nyUna sAgaropamanA pacIza
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/2/543 EO bhAga ane utkRSTathI teTalo ja pUrNa baMdha kare. ema nidrApaMcakano baMdha paNa jANavo. ema ekendriyo va4 beIndriyo paNa kahevA. paraMtu palyopamanA AruM jUna cIza gaNA sAgaropamano baMdha kahevo. bAkI badhuM temaja pUrNa baMdha kare che. jene ekendriya nathI bAMdhatA tene beIndriyo paNa nathI bAMdhatA. beIndriyo mistrAva vedanInI keTalI sthiti bAMdhe ? jaghanya palyono asa>> jUna pacIza sAgaropama, utkRSTa paripUrNa teTalo ja baMdha kare vicAyune janyathI aMtamuhUrta, utkRSTa cAra varSa adhika pUrNakoTI varSano baMdha kare, ema manuSAyuno paNa baMdha jANavo. bAkI badhuM ekendriyo mAphaka cAvatu aMtarAya kahevuM. teIndriya jIvo jJAnAvaraNa karmanI keTalI sthiti bAMdhe ? jaghanya palyono A bhAga nyUna pacAsagaNAM / sAgaropama ane utkRSTathI paripUrNa teTalI ja bAMdhe. kendriyone sAgaropamanA jeTalA bhAganI sthiti kahI tethI teIndriyone 50 gaNA sAgaropama sahita kahevI. teIndriya jIvo mizrAva vedanIyanI keTalI sthiti bAMdhe? jaghanya poasaM nyuna 50 sAgaropama, utkRSTa pUrNa 5osAgaropama. tiryaMcAyunI sthiti jaghanya aMtarmuhurta, utkRSTa divAnA bIjA bhAga sahita 16 dina adhika pUrva koTI varSa bAMdhe. e pramANe manuSpAyunI paNa jANavI. bAkI badhuM beIndriyovat aMtarAyakarma sudhI kahevuM. bhagavana ! caurindriyo jJAnAvaraNanI keTalI sthiti bAMdhe ? gautama! jaghanyathI palyo asaM% bhAga nyUna so sAgaropamanA ? ane utkRSTa teTalI ja paripUrNa sthiti bAMdhe. e pramANe je prakRtinI ekene sAgaropamanA jeTalA bhAganI sthiti kahI che, te prakRtinI 100 gaNAM sAgaropama sahita sthiti kahevI. tiryaMcAyunI jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa be mAsa adhika pUvakoTI varSanI bAMdhe. ema manuyAyu sthiti jANavI. bAkI badhuM bheIndriyavat kahevuM. paraMtu mithyAtva vedanIyanI jaghanya palmono asaM% bhAga jUna 100 sAgaropama, utkRSTa teTalI ja paripUrNa bAMdhe. bAkI badhuM beIndriyavat aMtarAya karma sudhI prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 sthiti jANavI. paNa tenI jaghanyathI aMtamuhUrNa bAMdhe. ema ja manuSpAyunI sthiti paNa jANavI. devAyunI sthiti nAskAyuSa mAphaka jANavI. asaMjJI paMro jIvo naphagati nAma kamanI keTalI sthiti bAMdhe? jaEdI paDyo a>> na hAra sAgaropamanA ane utkRSTa paripUrNa te ja sthiti bAMdhe. ema ticigati nAmanI jANavI. manuSyagatinAmamAM ema ja samajavuM. paNa jaghanya palsano asaM bhaNa nyUna hAra sAgaropamanA doDha satamAMza ane ukUTa pUrI sthiti bAMdhe. ema devagatimAM jANatuM. paraMtu palyono a nyUna hAra sAgaropamanA / ane utkRSTa pUrI te ja sthiti bAMdhe vaikriya zarIra nAma karma, jaghanya palyono asaM nyUna hajAra sAgaropamanA che ane utkRSTa te ja paripUrNa bAMdhe. samyakatva mohanIya, mizramohanIya, AhAraka zarIra nAma ane tirinAma kamano koIpaNa baMdha karatAM nathI. bAkI badhuM joIdriyova4 jANavuM. paraMtu je prakRtinI sAgaropamano jeTalo bhAga sthiti kahI che, te prakRtinI hajAra guNA sAgaropama sahita kahetI. oma sarve prakRtionI anukrame sthiti aMtarAya sudhI jANavI. bhagavana! saMjJI paMcendriya jIvo jJAnAvaraNIya karmanI keTalI sthiti bAMdhe ? gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 30 koDAkoDI sAgaropama bAMdhe. 3ooo varSa abAdhAkALa. niddhApaMcakanI keTalI sthiti bAMdhe? jaghanya aMtarmahatta, utkRSTa 30 koDAkoDI sAgaropamAM darzanAvaraNa caturkanI jJAnAvaraNIya mAphaka ane sAtA vedanIyAnI sAmAnya vedanIya karma mujaba Iyafpathika ane sAMparAvika baMdhanI apekSAe kahedI. satAvedanIya karmanI sthiti nidrApaMcakavata, samyakatva ane mizramohanIyanI audhikavatu kahevI. miyAtva mohanIyanI jaghanya aMta:koTAkoTI, utkRSTa go koDAkoDI sAgaropama pramANa tathA 9000 varSa abAdhAkALa che. bAra kaSAyanI sthiti jaghanya aMtaH koDAkoDI ane utkRSTa 40-koDAkoDI sAgaropama, vooo varSa abAdhAkALa che. saMjavalana krodha, mAna, mAyA, lobhano be mAsa, mAsa, amiAsa, aMtamuhUrta ema jaghanya sthiti baMdha che, utkRSTa bhAra kAya mAphaka che. cAra AyunI, audhika sthiti pramANe bAMdhe. AhAka zarIra ane tIrthakaranAmanI jadhanya ane utkRSTa aMtaH koDAkoDI sAgaropamanI sthiti che. parapAvedanI jaghanya ATha varSa utkRSTa daza koDAkoDI sAgaropama sthiti che. yazokIrtinAma ane ucca gotranI e pramANe jANavI. paraMtu jaghanya sthiti ATha muhUrta samajavI. aMtarAyanI sthiti jJAnAvaraNIyavatu jANavI. bAkI sarve sthAnomAM saMghayaNa, saMsthAna, varNa, gaMdhanI jaghanya aMtaHkoDAkoDI sAgaropama ane utkRSTa je prakRtinI je sAmAnya sthiti kahI te bAMdhe che. paNa vizeSa e ke - abAdhA ane niSeka kahevo nahIM. ema sarve karmapakRtionI sthiti anukrame aMtarAya kahevuM. bhagavana / saMjJI paMcendriya jIvo jJAnAvaraNIyanI keTalI sthiti bAMdhe ? gautama! jaEInya palyono asaM bhAga nyUna hAra sAgaropamanA / ane utkRSTa paripUrNa teTalI ja sthiti bAMdhe. ema beIndriyanA pATha mujaba asaMjJI paMce kahevA. paraMtu je prakRtinI sAgaropamanA jeTalA bhAganI sthiti kahI. tene hajAragaNAM sAgaropama sahita kahevI. miyAtva vedanIya karmanI sthiti jaghanya palyono Asa. nyUna hajAra sAgaropama, utkRSTa teTalAM ja pUrNa sAgaropama. narayikAyunI sthiti jaghanya aMtarmahattavika 10, ooo varSa, utkRSTa puvakioTIno trIjo bhAga adhika palyo asaM bhAga bAMdhe. oma ja tiryaMcAyunI
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/2/543 92 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 sudhI kahevI. * vivecana-543 : beIndriya jIvo ItyAdi. ahIM A paribhASA che - je je karmapakRtinI jeje utkRSTa sthiti pUrve kahI, tene-tene mithyAtvanI 90 koDAkoDI sthiti vaDe bhAMgIne je Ave tene 5-vaDe guNatA jeTalA thAya teTalA, palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI nyUna karatAM sthitibaMdha karanArA beIndriyonuM jaghanya sthiti parimANa Ave che ane paripUrNa teTaluM ja utkRSTa sthiti pariNAma che. jemake jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa AdimAM sAgaropamanA 3ne spa-vaDe guNavA eTale ke 5 sAgaropamanA / palyopamanA asaM bhAge jUna jaghanyasthiti parimANa hoya, teTaluM ja paripUrNa utkRSTa sthitika hoya. teIndriya sthiti baMdhamAM ukta paddhati, paNa pacAze guNavA, caurindriyanA baMdhamAM 100 vaDe guNavA, asaMjJI paMcendriyanA baMdhamAM 1000 vaDe guNavA. e badhuM sugama che mATe svayaM jANavuM. mAtra gaNita A rIte karavuM. beIndriyane 5 sAgaropama bhAMgyA sAta ane tene traNa gaNAM karavA. e rIte badhe ja karavuM. saMjJI paMcendriya baMdha sUtramAM jJAnAvaraNIyAdino jaghanya sthiti baMdha aMtarmuhartAdi kaho, te kSakSakane potAnA sthitibaMdhanA chellA samaye jANavo. nidrApaMcaka, sAtavedanayI, mithyAtva, bAra kaSAyAdino kSapaNAnI pUrve baMdha thAya che tethI temane jAnyathI paNa aMtaH koDAkoDI sAgaropama pramANa baMdha hoya. utkRSTa ati saMklezavALA mithyArdaSTine hoya ItyAdi - X - X - saMjJI paMce jJAnAvaraNIyAdi karmabaMdha kyA jIvone hoya ? * sUtra-pa44 - bhagavanA jJAnAvaraNIya karmanI jaghanya sthitibaMdhaka koNa che? gautamAM koIpaNa upazamaka ke kSaka sUmasaMparAya che, e jJAnAvaraNIya karmano janma sthiti baMdhaka che. te sivAya bIje jaghanya sthitinabaMdhaka che. e rIte mohanIya ane A sivAya bIja badhAM karma mATe kahevuM. mohanIya kamano janya sthitibaMdhaka koNa che? koIpaNa upazAmaka ke kSayaka bAdara saMparAya hoya che. te jaghanya sthiti baMdhaka che, bIjI ajaghanyasthiti baMdhaka che. Ayukamano jaghanya sthiti baMdhaka koNa che? saMkSepyAddha praviSTa, sarva niruddha Ayu, te sauthI moTA AyubaMdhanA kALanA eka bhAga rUpa che, te AyubaMdhanA chellA kALamAM vIto pati-apathati evI sauthI janya sthiti bAMdhe che. te jaghanyasthiti baMdhaka che * vivecana-544 - jJAnAvaraNIya karmano jaghanya sthitibaMdhaka koNa ? ItyAdi sugama che. paraMtu anyatara upazamaka ke kSayaka sUma saMpAyane bAMdhe che. tenI vyAkhyA - jJAnAvaraNano baMdha kSapaka ane upazamakane jaghanyathI aMtarmahatta hoya che. - x - bIje kSapakanI apekSAe upazamakane bamaNo baMdha kahyo che - x * tethI vedanIya karmanA sAMparAyika baMdhanA vicAramAM jaghanya sthiti baMdha kSepakane bAra muharta ane upazamakane covIza muhUrtano hoya. nAma gotrano jaghanya baMdha kSepakane ATha muhUd, upazamakane soLa muharta che. paNa upazamakane paNa bAkInA baMdhanI apekSAe sauthI jaghanya baMdha hoya che. mATe tenA satramAM koIpaNa upazamaka ke kSapaka sama saMparAya jaghanyabaMdhaka che, ema kahyuM. * x * kSapaka ane upazamaka sUkSma saMparAya sivAyanA bIjA ajaghanya sthitibaMdhaka che. AyubaMdhaka - jIvo be bhede che (1) sopakamAyu, (2) nirupakamAyu. - X - x * temAM devo, nairayiko, asaMkhyAtA varSAyuka tiryaMco ane manuSyo potAnuM che. mAsanuM Ayu bAkI hoya tyAre avazya parabhavAyuno baMdha kare che. je tiryaMca ane manuSyo saMkhyAtA varSAyuvALA chatAM nirupakamAyaka che, teo potAnuM trIjA bhAganuM Ayu bAkI hoya tyAre avazya parabhavAyuno baMdha kare che. jeo sopakramAyukavALA che, teo kadAca trIjA bhAganuM Ayu bAkI che evA, athavA bIjAnA bIjA bhAganuM bAkI AyuvALA, athavA jeno na saMkSepa karI zakAya eTalo ja mAtra AyukALa bAkI jemane che evA parabhavanuM Ayu bAMdhe che - x * x - x - AyubaMdhano kALa ATha AkarSa pramANa che, teno eka AkarSapramANa sauthI apAyu bAkI che, mATe te saMkSepa na karI zakAya tevA kALamAM praviSTa thayelo ane AyubaMdhanA eka AkarSarUpe chellA kALamAM vartato hoya che. ahIM caramakALa samayanA grahaNathI parama sUkSama samayanuM grahaNa na karavuM. paNa uparokta kALanuM grahaNa karavuM, kemake teca ochA kALamAM AyunA baMdhano asaMbhava che. tethI vyutkrAMti padamAM pUrve kahyuM che ke- jIvo sthitinAma sahita Ayuno jaghanya eka AkarSa vaDe ane utkRSTa ATha AkarSa vaDe baMdha kare che. eka AkarSa vaDe sarva jaghanyAya bAMdhe che. sarva jaghanya- sauthI nAnI sthiti. te sthiti kevA prakAranI che ? pati ane apayata zarIra ane Indriya pati pUrNa karavAne samartha ane uyavAsAyapti purI karavA asamartha evI sthiti bAMdhe che, te * x* A rIte jANI zakAya * sarva prANI parabhavanuM Ayu bAMdhIne maraNa pAme, te sivAya nahIM. pabhavanA Ayuno baMgha audArika, vaikiya, AhAraka kAma yogavartI prANIne hoya, paNa kArpaNa ke audArika mizrayogamAM vartanArane nahIM. * x * viziSTa audArikAdi kAyayoga zarIra ane Indriya pati vaDe payaktiAne hoya che, paNa kevaLa zarIra payatithI paryAptAne nathI hoto. tethI siddha thAya che ke zarI5yakti ane Indriya pati vaDe paryAptAnuM ja maraNa thAya che, bIjAnuM thatuM nathI. mATe zarIra ane Indriyapati pUrI karavAne samartha evI jaghanya sthiti bAMdhe che, paNa tethI hIna sthiti na bAMdhe. have utkRSTa sthitibaMdhaka saMbaMdhe pUche che - * sUtra-pa45 - bhagavAna ! utkRSTa kALa sthitika jJAnAvaraNIya karma zuM nairayika bAMdhe ?
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 pratiSedha jANavo. kemake temanI utkaTa sthitika nATakomAM utpatti thatI nathI. manuSya sUtramAM samyagRSTi ke mithyASTi bAMdhe tema kahyuM. kemake ahIM be utkRSTAyu che - sAtamI nakanuM ane anuttara devanuM kRSNalezyI nAkAyuno baMdha kare zuklalacchI anuttara devAyuno baMdha kare. ahIM samyagdaSTi apamata yati samajavo. utkRSTa saMkilaTa pariNAmI nAkAyuno baMdha kare che. yogya vizuddha pariNAmI anuttara devAyuno baMdha kare che. mAnuSI sAtamI naska yogya Ayu na bAMdhe, paNa anuttara devAyu bAMdhe che, mATe tenA sUramAM badhuM prazasta kahyuM. ahIM ati vizuddha AtmA Ayuno baMdha karato ja nathI, mATe yogya vizuddha pariNAma kahyA. muni dIparatnasAgare karela pada-23no TIkAnusAra anuvAda pUrNa 23/2/-/545 tiyaca bAMdhe 1 tiryaMca zrI bAMdhe ? manuSya bAMdhe 7 mAnuSI bAMdhe ? deva bAMdhe ? ke devI bAMdhe ? gautama! te badhA bAMdhe. kevo nAka utkRSTa kALa sthitika jJAnAvaraNIya karma bAMdhe ? saMjJA paMcendriya sarva payatithI pati, sAkAropayogI, jagato, yuropayukta, mizrAdeSTi, kRSNaleyI, utkRSTa saMkiSTa pariNAmI ke kaMIka madhyama pariNAmI evo nAra A karma bAMdhe. kevo tici utkRSTa kALasthitika jJAnAvaraNIya karma bAMdhe ? karmabhUmaja ke karmabhUga pratibhAgI saMjJI paMcendriya, sarva patithI paryApta, bAkInuM nairayikava4 kahetuM. ema tiryaMca strI, manuSya, manuSya strImAM paNa jANavuM. devadevI nairayikava4 kahevA. e pramANe Ayu sivAyanI sAte prakRtino utkRSTa baMdha kare. utkRSTa kALasthitika Ayukarma nairayika bAMdhe ke yAvata devI bAMdhe? gautama / nairayika, tiryaMca strI, deva-devI na bAMdhe. tici, manuSya, manuSya strI bAMdhe. keLe tici utkRSTa sthitika Ayukarma bAMdhe ? kamabhUmija, karmabhUmija jevo, saMsI paMcendriya, sarva pati vaDe payakti, sAkAropayukata, jagato, thatopayogI, mizrAdeSTi, parama kRSNaleyI, utkRSTa saMkSipta pariNAmI tiryaMca bAMdhe. kevo manuSya utkRSTa kALa sthitika Ayukamane bAMdhe ? karmabhUmi, karmabhUmijavatu yAvata mRtopayukta, samyagraSTi ke mithyArdaSTi, kRSNa ke zukalalespI, jJAnI ke ajJAnI, utkRSTa saMkSipta pariNAmI, asaMkSipta pariNAmI ke tene yoga vizuddha pariNAmI, evo manuSya utkRSTa sthitika AvuM karma bAMdhe. kevI manuSya strI utkRSTa sthitika Ayukarma bAMdhe ? karmabhUmijA, kamabhUmijAvatuM, yAvata kRtopayogI, samyakRSTi, zukalalacI, tene yogya vizuddha pariNAmavALI evI zrI utkRSTa sthitika Ayu karma bAMdhe. aMtarAya kama jJAnAvaraNIyavat jANavuM. * vivecana-545 : sUNa sugama che. nairayika sUtramAM sAITY - sAkAropayukta, jAgRta-jAgato, kemake nAskone paNa kaMIka nidrAno anubhava hoya che. zrutanA upayogavALo eTale zadagocara jJAnanA upayogavALo. tiryaya sUtramAM karmabhUmi-karmabhUmimAM utpanna thayelA, teono pratibhAga - samAnapaNuM jemane che tevA, je karmabhUmijA garbhiNI tiryaMca strI, tene koIka apaharaNa karI akarmabhUmimAM mUkelI hoya tenAthI utpanna thayela karmabhUmaka pratibhAgI kahevAya. bIjA kahe che, karmabhUmimAM ja utpanna thayelane koI akarmabhUmimAM laI jAya tyAre karmabhUmaga pratibhAgI kahevAya che. utkRSTa sthitika AyubaMdha vicAramAM tairayika, tiryaMca strI, devI, devIno
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/--/546 pada-24-karmaprakRtibaMdha che. - X - X - X - X - o pada-23nI vyAkhyA karI, have covIzanI AraMbhe che, teno A saMbaMdha che. - pada-23mAM karmabaMdhAdi rUpa pariNAmo vicAryA, te ja have kahevAnAra cAra padomAM kyAMka vicAre che. temAM 24muM pada - * sUtra-546 : bhagavAna keTalI karmapakRtio kahI che? gautama ! ATha che - jJAnAvaraNIya cAvatuM aMtarAya. ema vaimAnika sudhI jANatuM. bhagavAna ! jIva jJAnAvaraNIya karma bAMdhato keTalI karma prakRti bAMdhe ? sAta, ATha ke cha karmapakRti bAMdhe. nairayika jJAnAvaraNIya karma bAMdhato keTalI kamapakRti bhave ? sAta ke ATha bAMdhe. ema vaimAnika sudhI javuM. paNa manuSyane jIva pramANe jANavo. jIvo jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA keTalI karmapakRti bAMdhe ? badhAM jIvo sAta bAMdhe ane ATha bAMdhe, athavA sAta bAMdhe, ATha bAMdhe ane eka ja bAMdhe, athavA sAta bAMdhe, ATha bAMdhe ane cha bAMdhe. nairayiko jJAnavaraNIya karma bAMdhA keTalI kamapakRti bAMdhe ? badhAM sAta bAMdhe athavA sAta bAMdhe ane eka ATha bAMdhe. athavA badhA sAta bAMdhe ane ATha bAMdhe, ema traNa bhaMgo thayA. ema nitakumAra sudhI jANavuM. pRvIkAyiko keTalI kamaprakRti bAMdhe ? sAta bAMdhe ane ATha bAMdhe. ema vanaspatikAyiko sudhI jANavuM. vikalendriya ane paMcendriya tiryaMcone traNa bhaMga che. badhAM sAta bAMdhe. athavA sAta bAMdhe ane eka ATha bAMdhe, athavA sAta bAMdhe ane ATha bAMdhe. bhagavAna ! manuSyo jJAnAvaraNIyano bAMdha karatAM keTalI kamapakRti bAMdhe ? badhAM sAta prakRti bAMdhe athavA sAta bAMdhe ane eka ATha bAMdhe. athavA sAta bAMdhe ane ATha bAMdhe, athavA sAta karma bAMdhe ane eka cha bAMdhe. athavA sAta bAMdhe ane cha bAMdhe, athavA sAta bAMdhe, eka ATha karma bAMdhe ane eka cha bAMdhe. athavA sAta bAMdhe, eka ATha bAMdhe ane cha bAMdhe. athavA sAta bAMdhe, ATha bAMdhe ane eka ja karma bAMdhe. athavA sAta bAMdhe, ATha bAMdhe ane cha karma bAMdhe. e nava bhaMgo thAya. bAkInA baMtarathI vaimAnika sudhInA devo nairayikonI mAphaka saptavidhAdi baMdhaka kahetA. ema jema jJAnAvaraNanA baMdhaka kahyA, tema darzanAvaraNano paNa baMdha karanAra anAdi ekavacana ane bahuvacana vaDe kahevA. vedanIya karma bAMdhato jIva keTalAM karma bAMdhe ? sAtano baMdhaka, AThano baMdhaka, chano baMdhaka ane ekano paNa baMdhaka hoya. ema manuSya saMbaMdhe paNa prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/3 kahyuM. bAkInA nairavikAdi jIvo sAta kamabaMdhaka, ATha kamabaMdhaka che, te vaimAnika sudhI kahevA. vedanIya karma bAMdhatA jIvonI pRcchA - badhAM jIvo sAta bAMdhe, ATha bAMdhe, eka bAMdhe ane eka cha bAMdhe. athavA sAta bAMdhe, ATha bAMdhe, eka bAMdhe ane cha bAMdhe tevA hoya. bAkInA nAkAdi cAvatuM vaimAniko jJAnAvaraNa bAMdhatAM je prakRti bAMdhe te vaDe kahevA. paraMtu manuSyo vedanIya karma bAMdhatA keTalI karma prakRti bAMdhe ? badhAM manuSyo (1) sAtanA baMdhaka ane ekanA baMdhaka hoya, athavA (2) sAta bAMdhe, eka bAMdhe ane eka ATha karma bAMdhe, (3) athavA sAta bAMdhe, eka bAMdhe ane ATha bAMdhe, athavA (4) sAta bAMdhe, eka bAMdhe, eka cha karma bAMdhe. athavA (5) sAta bAMdhe, eka bAMdhe, cha karma baMdhaka hoya. athavA (6) sAta bAMdhe, eka bAMdhe, eka ATha karma bAMdhe, eka cha karma bAMdhe, (7) athavA sAta bAMdhe, eka bAMdhe, eka ATha karma bAMdhe ane cha karma baMdhaka hoya, (8) athavA sAta bAMdhe, eka bAMdhe, ATha bAMdhe, eka cha karma baMdhaka hoya athavA (sAta bAMdhe, eka bAMdhe, ATha bAMdhe, cha bAMdhe. e nava bhaMgo kahevA. mohanIyakarma baMdha karato jIva keTalI karma prakRti bAMdhe ? jIva ane ekaeNndriya sivAya bAkInAne traNa bhaMgo jAmavA. jIva ane ekendriyo sAta karma baMdhaka ane ATha karma baMdhaka paNa hoya.. Ayukarma bAMdhato jIva keTalI karma prakRti bAMdhe ? avazya ATha prakRti bAMdhe, e pramANe nairavikathI vaimAnika sudhI jANavuM. ema bahuvacana vaDe paNa samajavuM. * * * nAma, gotra ane aMtarAya kamano baMdha karato jIva keTalI kapakRti bAMdhe ? jJAnAvaraNIyano baMdha karatAM jeTalI kamapakRti bAMdhe teTalI kahetI. ema nairayikathI vaimAnika sudhI kahevuM. ema bahuvacana vaDe kahevuM. * vivecana-546 :- keTalI pravRtio kahI ? ItyAdi sUtrapATha pharIthI kathana te vizeSatA jaNAvavA mATe che. have kayuM karma bAMdhato kaI karmapakRti bAMdhe ema baMdhanA saMbaMdhano vicAra karavA pahelAM jJAnAvaraNIya karma sAtheno saMbaMdha vicAre che - te sUga sugama che, paNa AyaSa baMdhanA abhAvakALe sAta karmano baMdha kare che. Ayu bAMdhatA Tha karma bAMdhe che. mohanIya ane Ayuno baMdha na kare tyAre cha karmano baMdha kare che ane te sUkSma saMparAya che. eka karmano baMdhaka na hoya kemake upazAMta kaSAyAdi eka karmanA baMdhaka hoya. kahyuM che - upazAMta moha, kSINamoha, kevaLajJAnI eka karmano baMdha kare che, te be samaya sthitika hoya. paNa saMparAya karmanA baMdhaka na hoya, vaLI upazAMtakaSAyAdi jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA nathI, kekame teno baMdha sUma saMparAyanA chellA samaye viccheda thAya che.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24--546 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 A ja vAta nairayikAdinA daMDakanA krame vicAre che - - X - ahIM manuSya sivAyanA badhAM sthAne be ja bhaMga jANavA. sAta karmanA ke ATha karmanA baMdhaka hoya, cha karmanA baMdhaka rUpa trIjo bhaMga na hoya * x - manuSyanA sthAne traNa bhaMgo kahevA. * x " ema vaimAnika sudhI kahevuM, paraMtu manuSyane jIva mAphaka kahevA. ema ekavacanA daMDaka kahyo. pachI bahuvacanano daMDaka kahe che -x - cha karmanA baMdhaka hoya ke na hoya kemake utkRSTa cha mAsanuM temane aMtara kahyuM che. hoya tyAre paNa eka, be thI vadhI utkRSTa - 108 hoya. cha karmanA baMdhaka AzrIne traNa bhaMga thAya. nArako cha karmanA baMdhaka hoya ja nahIM, ATha karmanA baMdhaka kadAyitu ja hoya, tethI badhAM sAta karmanA baMdhaka e pahelo bhaMga kahyo, ATha karmano baMdhaka eka hoya ke ghaNAM hoya te bIjA be bhaMgo jANavA. A ja traNe bhaMga daze bhavanapatimAM kahevo. pAMce pRthvI AdimAM eka ja bhaMga hoya * x * vikalaeNndriya ane tiryaMca paMcendriyamAM nairayikavat traNa bhaMgo che. manuSya sUtramAM nava bhaMgo kahyA. kemake - ATha ane cha karmanA baMdhaka kadAcit sarvathA na hoya, - X* ATha karmano baMdhaka eka hoya, ghaNAM hoya, cha karmanA baMdhaka eka ke vadhu hoya ema pAMca bhego thayA. trikasaMyogImAM cAra baMgo, ema badhAM maLI nava bhaMgo thayA. jJAnavaraNIya mAphaka darzanAvaraNIya pama vicAravuM. vedanIya karmanA vicAramAM upazAMta mohAdi eka karmanA ja baMdhaka hoya che. bAkI badhuM pUrvavatu. manuSya padamAM paNa te ja pUrvokta navamAMgA kahevA. kemake sAta karma baMdhaka ane eka karma baMdhaka haMmezAM ghaNAM hovAthI bIjA bhaMgono saMbhava nathI. mohanIya karmanI vicAraNAmAM jIva ane pRthvI Adi padomAM pratyekane vize sAta karma baMdhaka ane ATha karma baMdhakano eka ja bhaMga hoya che. kemake baMne prakAranA jIvo haMmezAM ghaNAM hoya che. cha karma baMdhaka mohanIya karma na bAMdhe kemake mohanIyano baMdha anivRtti bAdara saMparAya sudhI hoya che. Ayu karma baMdhaka haMmezAM ATha karmano baMdhaka hoya che. mATe temAM bhaMgo nathI. nAma, gotra, aMtarAya sUtro jJAnAvaraNIya vat jANavA. @ pada25-"kamaveda'' che. - X - X - X -- o have pacIzamuM pada kahe che, tenuM Adi sUtra A che - * sUtra-547 : bhagavana ! karmaprakRti keTalI che ? gautama ATha che - jJAnAvaraNIya cAvatuM aMtarAya, ema vaimAnika sudhI jAmavuM. bhagavAna ! jIva jJAnAvaraNIya karma bAMdhato keTalI prakRtio vede ? avazya ATha veda. ema nairavikathI vaimAnika sudhI jANavuM. e pramANe bahuvacanamAM paNa samajavuM. e rIte vedanIya sivAya aMtarAya sudhI jANavuM. bhagavAna ! jIva vedanIya karma bAMdhato keTalI karma pravRtio vede ? gautama! sAta prakRti veda, ATha prakRti vede ke cAra prakRti veda. e pramANe manuSya paNa vede. bAkInA nairavikathI vaimAnika sudhI ekavacana ane bahuvacana vaDe paNa avazya ATha karma prakRti vede. bhagavAna ! jIvo vedanIya karma bAMdhA keTalI kamapakRtio vede ? gautama! (1) badhAM ATha karma vedaka ane cAra karma vedaka hoya. (2) athavA ATha karma vedaka, cAra karma vedaka ane eka sAta karma vedaka hoya, (3) athavA ATha karma vedaka, cAra karma vedaka ane satd karma vedaka hoya. e pramANe manuSyo paNa kahevA. * viveca-547 : bhagavad ! keTalI karmaprakRti kahI che ? ItyAdi sUtra spaSTa che. have kayuM karma bAMdhato keTalI karma prakRti vede ? e vicAre che - bhagavad jIva jJAnAvaraNIya karmI bAMdhato keTalI karmaprakRti vede ? ItyAdi sUtra sugama che. vedanIya sUtramAM sAta kama vedaka, ATha karma vedaka ane cAra karma vedaka hoya. sAta karma vedaka upazAMta moha ke kSINa moha hoya che, kemake baMnene mohanIyano udaya nathI. ATha karma vedaka mithyASTithI sUma saMparAya sudhIno jIvo che. kemake teone avazya AThe karmano udaya che. cAra karma vedanArA sayogI kevalI che. kemake temane cAra ghAtI karmano udaya nathI. bahu vacanamAM sAta karma vedanArA kadAca hoya mATe traNa bhaMgo kahyA. muni dIparatnasAgare karela pada-24no TIkAsahitano anuvAda pUrNa muni dIparatnasAgare karela pada-25-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa | 2i2/7]
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26/-/-/548 O pada-26- karmavedabaMdha' che -- * -- X -- * - * - * have pada-26no AraMbha kare che, tenuM Adi sUtra - -sUtra-548 - - bhagavan ! keTalI karma prakRtio che ? gautama ! ATha che yAvat aMtarAya. ema nairayikothI vaimAniko kahevA. EE jJAnAvaraNa bhagavan ! jJAnAvaraNIya karma vedato keTalI prakRti bAMdhe ? sAtano, AThano, cha no ane eka karmano baMdhaka hoya nairayika jJAnAvaraNIya karma vedato keTalI prakRti bAMdhe? sAta ke ATha bAMdhe. e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. manuSyane jIva mAphaka kahevo. jIvo jJAnAvaraNIya karma vedatA keTalI karma bAMdhe ? 1-badhAM sAta ke ATha karma baMdhaka hoya, -athavA sAta, ATha karma baMdhaka ane eka cha karma baMdhaka hoya, 3-athavA sAta, ATha, cha karma baMdhaka hoya, 4-athavA sAta, ATha ane eka eka karmano baMdhaka hoya. 5-sAta, ATha, eka karma baMdhaka, hoya, 6-sAta, ATha, eka cha karma, eka eka karmano baMdhaka hoya, 7-athavA sAta, ATha, eka cha, eka karma baMdhaka hoya, 8-athavA sAta, ATha, che ane eka eka karma baMdhaka hoya. athavA 9-sAta, ATha, cha ane eka karmabaMdhaka hoya. e pramANe nava bhaMgo thAya. ekendriya ane manuSya sivAya bIjAne vaimAnika sudhI traNa bhaMgo hoya che. eke sAta ke ATha karmabaMdhaka hoya. manuSyo jJAnAvaraNa vedatAM keTalI karma prakRti bAMdhe ? gautama ! 1-badhAM sAta karma baMdhaka hoya, 2-athavA sAta ane eka ATha karma baMdhaka hoya, 3athavA sAta ane ATha karma baMdhaka hoya, 4-athavA sAta ane eka cha karmabaMdhaka hoya, 5-athavA cha karma baMdhaka sAthe be bhaMgo hoya, 6-7 athavA eka karma baMdhaka sAthe be bhaMgo hoya, 8 thI 11-athavA sAta, ATha ane eka cha karmano baMdhaka ItyAdi cAra bhaMgo hoya, 12 thI 15 athavA sAta, eka ATha karma, eka eka karmano baMdhaka ItyAdi cAra bhaMgo, 16 thI 19 sAta, eka cha ane eka eka karmabaMdhaka hoya ItyAdi cAra bhaMga, 20 thI 27 athavA sAta, eka Acha, eka cha, e eka karma baMdhaka hoya ItyAdi ATha bhaMga. e pramANe 27-bhaMgo thAya che. ema je rIte jJAnAvaraNIya vedato karma prakRtino baMdha kahyo, tema darzanAvaraNIya ane aMtarAya vaidatA kahevo. vedanIya karma vedato jIva keTalI karma prakRti bAMdhe ? sAta, ATha, cha ke eka karma baMdhaka ane abaMdhaka paNa hoya. ema manuSyo jANavA. bAkInA nairayikAdi sAta ke ATha karmanA baMdhaka hoya. ema vaimAnika sudhI kahevuM. - - * jIvo vedanIya karma vedatA keTalI prakRti bAMdhe ? 1-badhAM sAta karma baMdhaka, prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 ATha karma baMdhaka ane eka karma baMdhaka hoya athavA 2-sAta, ATha, eka ane eka cha karma baMdhaka hoya. athavA 3-sAta, ATha, eka ane cha karma baMdhaka hoya, 4-5, baMdhakanI sAthe be bhaMga hoya, 6 thI 9- sAta, ATha, eka, eka cha karma baMdhaka ane eka abaMdhaka ityAdi cAra bhaMgo jANavA. e pramANe nava bhaMgo thAya. 100 ekendriyo abhaMgaka che. nairayikathI vaimAnika sudhI traNa bhaMgo samajavA. paNa manuSyo vize prazna karavo - badhAM sAta ane eka karma baMdhaka hoya athavA sAta, eka, eka cha karmano baMdhaka, eka ATha karmano baMdhaka ane eka baMdhaka hoya. ema 27-bhaMgo kahevA. jema vedanIya kahyuM, tema Ayu, nAma ane glora kahevuM. jJAnAvaraNIya vedatA kahela prakRti baMdha pramANe mohanIya karma kahevuM. * vivecana-548 1 karma prakRti keTalI kahI che ? ItyAdi sUtrano artha spaSTa che, have kayuM karma vedato kaI karma prakRti bAMdhe ? ema udayanI sAthe baMdhanA saMbaMdhano vicAra karatA sUtrakArazrI kahe che - jIva jJAnAvaraNa karma vedato keTalI karma prakRti bAMdhe ? ItyAdi sugama che. paraMtu jJAnAvaraNIya karma vedato eka prakRtino baMdha karanAra upazAMta moha ke kSINamoha hoya, paNa sayogI kevalI na hoya. kemake tene jJAnAvaraNIya karmano udaya nathI. bahuvacananA vicAramAM cha prakRti baMdha karanArA sUkSma saMparAyo ane eka prakRti baMdhaka upazAMta ane kSINamoha kadAcit hoya che. te ekAdi rUpe vikalpe hoya che. tethI koIvAra eka hoya, koI vAra aneka hoya, koI vAra na hoya. mATe eka ane aneka baMne prakAranA abhAvamAM sAta karma baMdhaka, ATha karma baMdhaka paNa hoya e eka ja bhaMga hoya, kemake baMne jIvo haMmezAM ghaNAM hoya. tethI cha prakRtino prakSepa karatAM eka ane bahuvacanathI be bhaMga thAya. e pramANe eka paskRtinA baMdhakano prakSepa karatAM paNa be bhaMgo thAya che. baMne padano sAthe prakSepa karatA pUrvavat cAra bhaMgo thAya. - X - ekendriya ane manuSya sivAya nairayikAdimAM bahuvacana Azrita traNa bhaMga thAya, kemake ATha karmabaMdhaka kadAcit hovAthI be vikalpo che. ekemAM bhaMgono abhAva che. eTale bIjA bhaMga thatAM nathI. manuSyomAM 23-bhaMgo thAya che. kemake ATha, cha, eka karma baMdhaka kadAca hoya ane ekAdirUpe vikalpo hoya che. temanA abhAvamAM sAta karmabaMdhaka e pahelo bhaMga hoya, aSTavidha baMdhaka padano prakSepa karavAthI tenA ekavacana-bahuvacananA be bhaMga thAya. paddhidha baMdhakano prakSepa karatAM eka-aneka be bhaMgo, ekavidhabaMdhaka prakSepatA be bhaMgo, ema sAta bhaMgo thAya che. aSTavidha ane SaD vidha baMdhakanA prakSepathI cAra bhaMgo, aSTavidha ane ekavidhane prakSepatA cAra bhaMga, SaDvidha ane
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26/-:/548 101 102 ekavidha baMdhakano prakSepatA cAra bhaMga ema 19-bhaMgo thayA. pachI aTavidha, pavidha, ekavidha baMdhakathI ATha bhaMga, kula 27-bhaMga thayA. vedanIya sUtramAM eka karma baMdhaka sayogI kevalI paNa hoya, abaMdhaka ayogI kevalI che - x * vedanIya sUtramAM ekavacana ane bahuvacananA vicAmAM jIvapadane vize nava bhaMgo thAya che kemake temAM sAta, ATha ane eka karmanA baMdhaka haMmezAM ghaNAM hoya, bahuvacanamAM padvidha baMdhaka ane abaMdhakano abhAva che, tyAM sAta, ATha, eka karma baMdhakano pahelo bhaMga, pavidhane prakSepatA ekavacana, bahuvacana AzrIne be bhaMga, ekavighabaMdhaka padanA be bhaMgo, baMne padane prakSepatAM cAra bhAMgA thAya che. manuSyapadamAM 23 bhaMgo - sAta ane ekavida baMdhaka bahuvacana vaDe haMmezAM avasthita, te sivAya bIjA traNe ATha, cha karma baMdhaka ke baMdhaka manuSyo kadAcituM hoya, eka ke anekarUpe viko hoya, temanA abhAve sAta karma baMdhaka hoya e eka bhaMga ItyAdi sugama che. mohanIya karma vedato jIva sAta, ATha, cha karmano baMdhaka hoya, kemake sUma saMparAmAM paNa mohanIyano udaya saMbhave che. ema manuSyapadamAM paNa kahevuM. narakAdi sthAnomAM sAta kamabaMdhaka ke ATha karma baMdhaka kahevuM kemake tyAM sUma saMparAya guNa ThANuM nathI. bahuvacanamAM jIvapadamAM traNa bhaMgo kahyA, temAM sUkSma saMparAya kadAca hoya ane bIjA be haMmezAM ghaNAM hoya. mATe pavidha baMdhakanA abhAvamAM sAta ane ATha karmanA baMdhaka hoya e eka bhaMga, Savidha baMdhakane prakSepatA ekavacana-bahuvacanathI be bhaMgo che. nairayikathI svanitakumAra sudhI sAta karma baMdaka haMmezAM ghaNAM hoya, ATha karma baMdhaka kadAca hoya ane te paNa eka ke aneka vikalpa hoya. ATha karma baMdhaka pada propatA ekavacana-bahuvacana AzrIne be bhaMgo, pAMce pRthivyAdimAM bIjA bhaMgono abhAva che. * x * vikasendriya, tiryaMca paMcendriya, vyaMtara-jyotika-vaimAniko nairayikavatu traNa bhaMga hoya. manuSyomAM nava bhaMga hoya ItyAdi badhu sugama che. sUtrakAre kahyuM che ke jJAnAvaraNIya vedatA je baMdha kahyo te mohanIya vedatA paNa kahevo. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 che pada-27-"karma vedavedaka" che. - X - X - X - X - o have sattAvIsamuM pada AraMbhIe chIe, tenuM paheluM sUtra* sUtra-pa49 : bhagavana ! keTalI kama prakRti che? gautama ! ATha - jJAnAvaraNa yAvatuM aMtarAya. ema nairavikathI vaimAnika sudhI kahevuM. bhagavAna ! jJAnAvaraNIya karma vedo jIva keTalI prakRti vede ? gautama ! sAta ke ATha vade. ema manuSyamAM kahevuM. bAkInA badhAM ekavacana ane bahuvacana vaDe paNa avazya ATha prakRti vede che. e pramANe vaimAnika sudhI jANatuM. bhagavAna ! jIvo jJAnAvaraNIya karma vedata keTalI prakRti vede ? gautama ! badhAM jIvo ATha karma vedaka hoya, athavA ATha karma vedaka ane eka sAta karma vedaka hoya, athavA ATha karma vedaka ane sAta karma vedaka hoya. ema manuSyo paNa jANavA. darzanAvaraNIya ane aMtarAya saMbaMdhe ema ja kahevuM. vedanIya, Aya, nAma, gotra karma vedato keTalI kama prakRti vede jema baMdhaka vedakane vedanIya karma kahyuM, tema kahevuM. mohanIya karma vedato jIva keTalI kamAkRti vede ? ATha vede. ema nairasikathI vaimAnika sudhI jANavuM. ema bahuvacanamAM jANavuM. * vivecana-pa49 : - x - kayuM karma vedato keTalI karmaprakRti vede ? e pramANe udayanI sAthe udayano saMbaMdha vicAre che. sUtra spaSTa che. temAM sAta kamavedaka uparAMta ke kSINa moha hoya che. kemake temane mohanIya karmanA udayano saMbhava nathI. bAkInA sUkSma saMparAyAdi ATha karma vedaka hoya. ema manuSya padane vize paNa kahevuM. nairayikAdi avazya ATha karmanA vedaka hoya che. bahuvacana vicAramAM jIva ane manuSyapadamAM traNa bhAMgA hoya che. temAM ATha karma vedaka hoya te pahelo bhaMga, sAta karma vedaka eka hoya tyAre bIjo bhaMga, sAta krama vedaka ghaNAM hoya tyAre trIjo bhaMga. bAkInA nairayikAdi padomAM ATha kamavidaka ja hoya, mATe bhaMgono abhAva che. kemake tyAM sAta karma vedakano saMbhava che, ema darzanAvaraNIya ane AMtarAya sUtra saMbaMdhe kahevuM. vedanIya sUtramAM jIvapada ane manuSyapadamAM pratyekane AzrIne ATha karmano, sAta ane cAra karmano vedaka hoya che. tema kahevuM. bAkInA nairayikAdi padomAM ATha karmano vedaka hoya che - e eka bhaMga. kemake teomAM upazAMta mohalvAdi avasthA asaMbhava che. te ja vedanIya sUtramAM bahuvacananA vicAramAM pratyeka jIva ane manuSyanA traNa bhAMgA samajavA. temAM 'ATha karmanA vedaka' e prathama bhaMga sarvathA sAta karmanA vedakanA abhAve hoya che. ItyAdi jANavuM. * * muni dIparatnasAgare karela pada-26-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 27/--/549 103 ema AyuSa nAma, gotra karmanA sUtrono vicAra karavo. mohanIya vedato avazya ATha karmanI prakRtione vedaka hoya che, mATe jIvAdi pacIza sthAnakomAM eka ane bahuvacananI apekSAe badhe bhAMgAno abhAva che. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 che pada-28-"AhAra'' . - X - X - X - o e rIte veda-veda pada kahyuM, have pada-28 AraMbhIe chIe. teno saMbaMdha A che - pada 23mAM nAkAdi gati prApta jIvonA karmanA vedanArUpa pariNAma kahyA. have AhAra pariNAma kahe che - che pada-28, uddezo-1 thI muni dIparatnasAgare karela pada-27-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa o temAM A be saMgrahaNI gAthAo che - * sUtra-550 thI pa53 : pipa0,551] sacittAhArI, AhArArthI, kALa, zeno AhAra, sarvata, keTalAmo bhAga, sarva yugala, kevA rUpe pariName, ekendriya zarIrAdi AhAra kare ?, lomAhAra, manobhakSI e padonI vyAkhyA karavI. pipara) nairaciko sacitAhArI, cittAhArI ke mizrAhArI hoya? teo saciva ke mizrAhArI nathI, paNa acitAhArI che. e rIte asurakumArathI vaimAnika sudhI jANavuM. audArika zarIrI yAvata manuSyo sacitta, acita, mitra e traNe AhArI hoya. nairayiko AhArArthI hoya ? hA, hoya. nairayikone keTalA kALe AhArecchA, utpanna thAya? gautamAM nairayikone be prakAre AhAra che - Abhoga nivartita ane anAbhoga nivartita. temAM anAbhoga nivartita AhAra pratisamaya niraMtara hoya, Abhoga nivartita AhAranI IcchA asaMkhyAta samayanA aMtamuhUrta thAya. nairayiko zeno AhAra kare che ? dravyathI anaMta pradezI, kSetrathI asaMkhyAta pradezI, kALathI koIpaNa sthitika, bhAvathI varma-gaMdha-sAvALA yugala skaMdhono AhAra kare che. bhAvathI je varNavALa pagalo AhAre che, te zuM ekavaNa yAvatu paMcavaNa pagalo AhAre che ? sthAna mANAthI ekavaNa cAvatuM paMcavarNa yugalo AhAre che ane vidhAna mANAthI kALA varganA cAvata zukala varSanA yugalono AhAra kare che. varSathI kALA vaNanA pugalono AhAra kare che, te zuM ekaguNa kALA vaNanA cAvat daza guNa kALA vaNanA, saMkhyAta-asaMkhyAta ke anaMtaguNa kALA varNanA yugalono AhAra kare che ? eka guNa yAvata anaMtaguNa kALAvaNa yugalono AhAra kare che. e pramANe cAvatu anaMtaguNa zukalavarNa yugalono paNa AhAra kare che. ema gaMdha ane sarasamAM paNa jANavuM. bhAvathI je sparzavALA yugalono AhAra kare che, temAM eka-be-traNa vALAno AhAra karato nathI. paNa cArathI ATha sparzavALAno AhAra kare che. vidhAnamArgaNAthI karkaza cAva4 rakSa yugalono paNa AhAra kare che. sparzathI
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/1/-/550 thI 553 je karkaza pudgalono AhAra kare che te ekaguNa yAvat anaMtaguNa karkaza pudgalono AhAra kare che, ema ATha sparzI kahevA. yAvat anaMtaguNa sUkSa pudgalono paNa AhAra kare che. bhagavan ! je anaMtaguNa rukSa pudgala dravyono AhAra kare che, te spaSTa ke aspRSTa pudgalono AhAra kare che ? gautama ! sRSTano AhAra kare che, aspRSTa pudgalono nahIM - ItyAdi jema bhASA uddezAmAM kahyuM tema yAvat cha dizAthI AhAra kare che. 105 bahulatAthI vaNathI kALAM ane lIlAM, gaMdhathI durgathI, rasathI kaDavA ane tIkhAM, sparzathI karkaza, guru, zIta, rUkSa pudgala dravyono AhAra kare che. teonA pUrvanA varNa-gaMdha-rasa-sparzaguNano vipariNAma karI, paripIDana karI, nAza karI, vidhvaMsa karI bIjA apUrva varNa-gaMdha-rasa-sparzaguNane utpanna karI potAnA zarIrarUpa kSetramAM rahelAM pudgalono satmiA vaDe AhAra kare che. bhagavan ! nairayiko sarvataH AhAra kare che, sarvataH pariNamAve che, sarvAtmA vaDe ucchavAsa le che - niHzvAsa mUke che, vAraMvAra AhAra kare che - pariNamATe che - uzrvAsa le che - niHzvAsa mUke che? gautama ! hA, badhuM te pramANe ja kahevuM. bhagavan ! nairayiko je pudgalo AhArapaNe grahaNa kare che, te pudgalonA keTalA bhAge bhAvikALe AhAra kare che, keTalA bhAge AravAda kare che ? gautama ! asaMkhyAtamA bhAgano AhArapaNe upayoga kare, anaMtamAM bhAgano AsvAda le che. nairayiko je pudgalo AhArapaNe grahaNa kare che te badhAM pudgalono AhAra kare che ke karato nathI ? badhAM aparizeSa pudgalono AhAra kare che. je pudgalo AhArapaNe grahaNa kare che, te pudgalo teone kevA rUpe vAraMvAra pariName che ? temane zrotra yAvat pazanandriyapaNe, aniSTa akAMta - apiyaazubha-amanojJa-manohara-anicchanIya-anabhilASitapaNe, adhopaNe paNa urdhvapaNe nahIM, duHkharUpe paNa sukharUpe nahIM, e rIte pariName che. [553] bhagavan ! asurakumAro AhArecchAvALA hoya? hA, hoya, nairayikovat asukumArone kahevuM yAvat temane vAraMvAra pariName che. temAM Abhoga nirtita AhAra jaghanyathI eka divase, utkRSTa sAdhika hajAra varSe AhArecchA thAya che. sAmAnya kAraNathI varNathI pILA ane sapheda, gaMdhI sugaMdhI, rasathI khATA ane madhura, sparzathI mRdu, laghu, snigadha, uSNa pudgalo tathA teonA pUrvanA varNaguNano vipariNAma karI yAvat sparzanendriyapaNe yAvat manoharapaNe, IcchanIyapaNe, abhilatipaNe, urdhvapaNe, laghupaNe, sukharUpe vAraMvAra pariName che, bAkI badhuM naitikavat samajavuM. ema stanitakumAra sudhI jANavuM. paNa IcchApUrvaka AhAra saMbaMdhe utkRSTa divasa pRthaO AhAranI icchA utpanna thAya che. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 vivecana-550 thI 5:53 : - 4 - (1) nairayiko sacittAhArI che ke acittAhArI? (2) AhAranI IcchAvALA, (3) keTalA kALe AhArecchA upaje che ? (4) zeno AhAra kare che ? (5) sarvataH nairayiko sarvAtma pradeza vaDe AhAra kare - ItyAdi. (6) grahaNa karelA pudgalomAM keTalAno AhAra kare ? (7) je pudgalo grahaNa karyA, te badhAMno AhAra kare ke na kare ? (8) pariNAmarUpa - je pudgalone AhArapaNe grahaNa kare, tene kevA svarUpe pariNamAve. (9) ekendriyAdi zarIrarUpa - nairayiko ekene AhAre ke paMce (10) lomAhAra vaktavyatA, (11) manobhakSInI vaktavyatA. e rIte nAmamAtrathI kahelAM padonA adhikAranI vyAkhyA karavI. 106 je pratijJA karI che, teno nirvAha karavAnI IcchAthI uddeza kramane anusarIne nirdeza thAya che. - x - sacittanI vyAkhyA-nairayiko sacitta-arcitta ke mizra AhAra kare ? teo acittAhAra kare che, kemake ahIM vaikriya zarIradhArI vaikriya zarIranA poSaNayogya pudgalono ja AhAra kare che ane te acita ja hoya che. paNa jIve grahaNa karelAM hotAM nathI, mATe acita AhArI che, ema asukumArathI svanitakumAra, vyaMtara, jyotiSka, vaimAnika jANavA. audArika zarIrI, audArika zarIrane poSaNa yogya pudgalo AhAre che, te pudgalo pRthvIkAyAdinA pariNAma rUpe parimamata thayela hoya che, mATe sacitta-acitamizra AhArI ghaTI zake che. tethI pRthvIthI vanaspati, vikalendriya, paMcendriya, manuSya e badhAM sacitta-acitta-mizra AhArI kahevA. e pahelo adhikAra kahyo. have bIjAthI AThamA sudhInA sAta adhikAro covIza daMDakanA krame sAthe kahevAnI IcchAthI sUtrakAra pahelAM nairayiko saMbaMdhe kahe che - nairayiko AhAranA abhilASI che? hA, che - x - keTalA kALe AhAranI IcchA thAya ? nairayikono AhAra be bhede che - Abhoga nirtita - AlocanA, vicAra. IcchA vaDe grahaNa karelo. tenAthI ulaTuM anAbhoga nirvartita - 'huM AhAra karuM' evI viziSTa IcchA sivAya varSAkALe puSkaLa mUtrAdi vaDe abhivyakta zIta pudgalonA AhAranI mAphaka grahaNa karAyela hoya te anAbhoga nirvartita. temAM je anAbhoga nirvartita AhAra che te nairayikone pratisamaya hoya. bhavaparyanta niraMtara grahaNa kare che, ema pratipAdana karavA niraMtara AhAra grahaNa kare che ema kahyuM. - 4 - vacce jarApaNa aMtara nathI te batAvavA avirahita kahyuM che. pratisamaya niraMtara anAbhoga nirvartita AhAranuM grahaNa thAya te ojAhArAdi rUpe samajavuM. je Abhoga nirvartita AhAranI abhilASA che te asaMkhyAtA samaye thAya che. je asaMkhyAtA samaye thAya, te jaghanya pade paNa aMtarmuhUrta rUpa che, paNa tethI ochuM nathI. pachI paNa rahetI nathI. kemake nairayikone "huM AhAra karu'' evo je abhilASa che, te grahaNa karelA AhAra dravyanA pariNAma vaDe je ati tIvra duHkha thAya che, ane
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/1/-/550 thI 553 duHkha thavAthI aMtarmuhUrta pachI nivRtta thAya che. - vairayiko kevo AhAra kare che ? dravyAdi bhedathI cAra prakAre AhAra pratipAdana karavA kahe che - dravya - anaMtapradezI pudgala dravya grahaNa kare che kemake te sivAyanA saMkhyAtapradezI Adi skaMdha jIvane grahaNa yogya nathI. kSetrathI asaMkhyAta pradezamAM rahelAM, kALathI jaghanya-madhyama ke utkRSTa, koIpaNa sthitika. ahIM sthiti eTale AhAra yogya skaMdhanA pariNAmarUpe rahevuM. bhAvathI varNAdiyukta * kemake dareka paramANumAM ekaika varNa, gaMdha, rasa, be sparza hoya che, evAM pudgala dravyane grahaNa kare che. bhAvathI je varNavALA pudgala dravyono AhAra kare, te ekathI pAMca varNI pudgalono AhAra kare ? ItyAdi prazna sUtra sugama che. sthAnamArgaNAne AzrIne - jemAM vizeSe rahe te sthAna - eka, be ke traNa varNavALA AdirUpa sAmAnya, tenI mArgaNA - vicArane AzrIne arthAt sAmAnya vicArane AzrIne. vyavahAra nathI eka varNa, be varNa te kathana che. nizcayanayathI to sUkSma chatAM anaMta pradezI kaMdha pAMca varNavALo ja hoya. 103 vidhAna mArgaNA - vizeSa vicArathI, kALo -lIlo evI varNAdi vizeSatAthI, kALA varNI pudgala dravya AhAre che. - 4 - 4 - e pramANe gaMdha, rasa, sparza saMbaMdhI sUtro paNa jANavA. - x - zuM te spaSTa - Atmapadezoe sparzelA ke aspRSTa - nahIM sparzelA dravyono AhAra kare ? sRSTa dravyono AhAra kare ItyAdi. bhASA uddezakamAM kahyA pramANe ahIM paNa jANavuM, te A pramANe - sparzelA dravyano AhAra kare che. Atmapradezo vaDe avAda - avagAhelA dravyono AhAra kare che - x - paNa na avagAhelA dravyono AhAra karato nathI. avagAhelA dravyomAM paNa aMtara rahita sAkSAt avagAhelAM dravyono AhAra kare che. - x - paNa paraMparAvADha dravyono AhAra karato nathI. anaMtarAvagADha dravyono AhAra kare che, te sUkSma dravyono paNa AhAra kare che ane bAdara dravyono paNa AhAra kare che. je sUkSma ane bAdara dravyono AhAra kare che, te urdhva-uparanA pradezamAM rahelA, adhonIcenA pradezamAM rahelA ane tIrchA pradezamAM rahelA dravyono paNa AhAra kare che. vaLI A urdhva, adho ke tIrchA pradezamAM rahelA dravyono AdimAM, madhyamAM ane aMtamAM paNa AhAra kare che. je Adi-madhya-aMtamAM rahelA dravyono AhAra kare che, te pama svaviSaya-potAnA viSayabhUta dravyono AhAra kare che, aviSaya dravyono AhAra karato nathI. vaLI je sva viSayaka dravyono AhAra kare che, te AhAra paNa anukrame kare che, krame rahita AhAra karato nathI. anukrame je dravyano AhAra kare che, te paNa traNa-cAra ke pAMca dizAthI AvelA dravyono nahIM paNa niyamA cha dizAthI AvelA dravyo AhAre che. [. ahIM prathnottara paddhatithI vRttikArazrIe nodhela pAThane ame mAtra vidhAnAtmaka rUpe upara mUkela che. have vRttikAthI te sUtranI vyAkhyA rajU kare che. paraMtu ame teno Avazyaka saMkSepA ja rajU karyo che. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 Atmapradezono sparza Atmapradeza vaDe avagADha kSetranI bahAra paNa saMbhave che mATe prazna karyo che. avAja - Atmapradezo sAthe eka kSetramAM rahela. navAha - avagADha kSetranI bahAra rahela. anaMtarAvA - Atma pradezomAM vyavadhAna sivAya rahelA dravyo. paraMparAvAda - eka, be, traNa Adi Atmapradezo vaDe aMtaravALA dravyo aNu - thoDAM pradezavALAM dravyo, yAvara ghaNAM pradezavALA dravyo. ahIM aNu ke bAdarapaNuM AhArane yogya skaMdhonA thoDAM pradeza ane ghaNAM pradezonI apekSAe jANavuM. e rIte urdhva-adho ke tIkaMpaNuM paNa jeTalA kSetramAM nairayika raheto hoya teTalA kSetranI apekSAthI jANavuM. Adi, madhya ke aMtamAM AhAra kare che ? e prazna che. tAtparya e che ke vairayiko potAne upabhogya anaMtapradezI dravyo aMtarmuhUrNa kALa sudhI grahaNa kare che, to saMzaya thAya ke upabhogane yogya aMtarmuhUrta pramANa kALanI AdimAM - prathama samaye AhAra kare che, madhya samaye AhAra kare che ke chellA samaye AhAra kare che ? te traNe samayamAM AhAra kare che. viSaya - potAnA AhArane yogya dravyo, viSaya - potAnA AhArane ayogya dravyo. AnupUrvI - anukrama vaDe, jema najIka hoya tema. tethI viparIta te banAnupUrvI. - x - upara, nIce ke tIrchA, jema najIka hoya tema AhAra kare che, paNa najIkanA kramane oLaMgIne AhAra karato nathI. viza - lokanA niSkuTane aMte jaghanya pade traNe dizAmAM rahelAM dravya ja prApta thAya, be ke eka dizAmAM rahela dravya prApta thatuM nathI. avazya cha dizAmAMthI AvelAM pudgala dravyo AhAre che. kemake vairayiko trasanADInA madhya bhAgamAM rahelA che. 108 - mosama - bahulatAthI - 4 - sAmAnya kAraNa, ane te azubha vipAka ja che, to paNa prAyaH mithyArdaSTi kRSNAdi varNavALA pudgalono AhAra kare paNa bhaviSyanA tIrthaMkarAdi tevAM dravyono AhAra karatAM nathI, mATe 'bahulatAe' ema kahyuM che. varNathI kALAM ane nIlavarNavALA ItyAdi sUtrAnusAra jANavuM. AhAra karatAM pudgalonA purANa - pUrvanA varNa-gaMdha-rasa ane sparza guNone vipariNamAvI, paripIDana karI, parizATana karI, parividhvaMsa karI, e cAre pado ekAryaka ane vinAza arthanA vAcaka che. tema ja bhinna-bhinna dezanA ziSyonA upakArArthe che. bIjA apUrva varNAdi guNo utpanna karI, potAnA zarIra kSetramAM rahela pudgalone sarva Atmapradezo vaDe AhAra rUpe grahaNa kare che. vairayiko je pudgalo AhArapaNe grahaNa kare che, te grahaNa karyA pachInA kALamAM keTalAmAM bhAga AhAra rUpe upayoga kare che tathA AhArarUpe grahaNa karelAMne keTalAmAM bhAge AsvAde che ? kemake AhArarUpe gRhIta badhAM pudgalo AsvAdAtA nathI mATe judo prazna karyo che. gRhIta pudgalonA asaMkhyAtamA bhAgane AhAra paNe grahaNa kare che. bIjA pudgalo paDI jAya che. AhArapaNe gRhIta pudgalonA anaMtamAM bhAgane AsvAde che, bAkInA pudgala dravyo AsvAda lIdhA vinA zarIra pariNAmane
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/1/-/550 thI 553 109 prApta thAya che. AhArIta pudgalo kevA svarUpe pariName che ? ItyAdi. ahIM viziSTa grahaNa samajavuM. tethI jenA zeSa bhAgano tyAga karyo che evA ane kevaLa AhAra pariNAmane yogya pudgala dravyo che te AhArarUpe grahaNa karAyelA pudgala saMbaMdhe ahIM prazna jANavo. - X - X - X - X - te badhAM pagalo AhArarUpe grahaNa kare che ke karato nathI ? te baghAM pagalono AhAra kare che, kemake ahIM kevaLa AhAranA pariNAmane yogya badhAM pudgalo grahaNa karelAM che. nairayikoe gRhIta AhAra yugalo tene kevA svarUpe vAraMvAra pariNAme che ? zrobendriya, cakSuIndriya rUpe, dhrANendriya rUpe, jilaeNndriyarUpe, sparzanendriyarUpe pariName che. IndriyarUpe pariNAma pAmatAM pudgalo ekAMta azubharUpa che. tethI aniSTapaNe ItyAdi kahyuM che. i - mana vaDe IcchelA, tenAthI viparata te aniSTa. ahIM paramArthathI zubha chatAM keTalAMkane aniSTa lAge, tethI kahe che - ekAMtapaNe, atyaMta azubha varNayukta hovAthI na chavA yogyapaNe. tethI ja apriyapaNe - jovA mAtrathI paNa potAne vize priya buddhi na utpanna karanArA. azubha vaNiida hovAthI azubhapaNe vipAka kALe duHkhadAyI hovAthI manane AnaMda na ApanArA hovAthI amanojJapaNe, bhojayapaNe manane pasaMda na paDe tevA amanohara. anINitapaNe - kemake bhojyapaNe khAvAne IcchelA nathI. jene vize abhilASA thAya te abhISTa, tethI bhinna che anabhIpTa. arthAt je AhArapaNe pudgalo grahaNa karyA che, te tRptinuM kAraNa thatAM nathI, tethI pharI abhilASAnA viSayapaNe pariNamatA nathI. tathA bhArepaNe, paNa laghapariNAmarUpe nahIM, bhAre pariNAma hovAthI duHkharUpe, paNa laghu pariNAma vaDe na pariNamelA hovAthI sukharUpe nahIM, e pramANe nairayikone te pudgala vAraMvAra pariName che. e ja AhArArthI Adi sAta dvArone bhavanapatimAM vicAravAnI IcchAthI sUnakArazrIe kahyuM ke - nairayikavatu temane vAraMvAra pariName che, tyAM sudhI kahevuM. temAM asurakumAranI vizeSatA batAvavA sUtrakArazrI kahe che - Abhoga nivartita AhArAdi * x - ema kahI sUtra banAvela che. asurakumAro AhArArthI che ? hA, che. temano AhAra be prakAre - Abhoga nirvartita ane anAbhoga nivartita. anAbhoga nirvartita AhAra niraMtara che. Abhoga nirvartita jaghanyathI caturthabhakta, utkRSTa sAdhika hajAra varSa. caturthabhakta e AgamamAM eka divasanI saMjJA che. tethI jaghanyathI eka divasa gayA pachI AhArecchA thAya che. te daza hajAra varSAyuvALAne jANavuM, utkaTa hajAra varSe AhArecchA thAya te sAgaropama AyuvALAne jANavuM. asurakumAra zeno AhAra kare che ? dravyathI anaMtapadezI, kSetrathI asaMkhyAtapadezAvagADha, ItyAdi nairayikavat jANavuM. sAmAnya kAraNathI pIta ane zukalavarNa, gaMdhathI sugaMdhI, sacI khATAM ane madhura, sparzathI mRdu, laghu, snigdha, uNaguNavALAM - X - tathA vaNiida vipariNamAvI yAvat IcchitapaNe, abhilASAnA 110 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 viSayapaNe, laghupaNe, sukharUpe cAvatuM vAraMvAra pariName che. asurakumAsvatu nAgakumArI svanitakumAra paryanta kahevuM. paNa Abhoga nivartita AhAranA vicAramAM utkRSTathI be thI nava divase AhArecchA thAya che. A kathana palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga ke tethI vadhu AyuvALA mATe samajavuM. have pRvIkAyika saMbaMdhe A sAta adhikAra kahe che - * sUtra-pa54 - bhagavAna ! pRedIkAyiko hArArthI che. hA, che. bhagavan! pRvIkAyikone keTalA kALe AhArecchA upaje? tene pratisamaya niraMtara AhAreA hoya. pReLI, zeno AhAra kare ? nairayikatata kahetuM. yAvata keTalI dizAthI AvelA pudagala dravyono AhAra kare che? vyAghAta sivAya cha dizAthI Avela ane vyAghAtane AgrIna kadAca gaNa ke cAra ke pAMca dizANI AvelA yugala dravyono AhAra kare. paraMtu ahIM sAmAnya kAraNa kahevAnuM nathI. vaNathI kALA, lIlA, pILA, sapheda varNavALAM, gaMdhathI sugaMdhI ke duganidhI, sathI tIkhA, kaDavA, tUrA, khATA, madhura stavALA, spazathiI karkaza, mRdu, guru, laghu, zIta, usa, snigdha, sUkSa sAzavALA pudgalo teonA pUrvanA vaNaguNone vipariNamAvI ItyAdi badhuM nairayikava4 kahevuM. vAva4 kadAca niHzvAsa che. pRvIkAyiko je yugalone AhArapaNe grahaNa kare te yugalano keTalAmo bhAga bhAvi kALe AhAra kare che. pariNAmane yogya kare - AsvAda le che ? asaMkhyAtamo bhAga AhAre, anaMtamo bhAga AsvAde che. pRthvI je yugalo AhArapaNe grahe, zuM te badhAMno AhAra kare ke na kare ? nairayikava4 kahevuM, je pagalo AhArapaNe grahaNa kare, temane kevA rUpe vAraMvAra pariName ? sparzana IndriyanA vividha prakAre vAraMvAra pariName. vanaspati sudhI ema che. * vivecana-554 - pRthvIkAyikonA sUtrono pUrvavat vicAra karavo. paNa nighiAtamAM avazya che dizAmAMthI AvelA padagalo AhAre che. cAyata - alokAkAza vaDe khalanA thavI. vyAghAtathI lokanA nikuTa Adine vize kadAca traNa, cAra ke pAMca dizAthI AvelA pudgala dravyo AhAre che. jyAre pRthvI nIcenA pratamAM anikhUNAmAM hoya tyAre alokanA vyAghAtathI adhodizAnA pudgalono abhAva hoya agnikhUNAne kAraNe pUrva ane dakSiNa dizAnA pagalono abhAva hoya. tethI te traNa dizA sivAyanI udad, pazcima, uttara dizAthI Avela pudgalono AhAra kare. pRthvI pazcima dizAmAM hoya tyAre pUrva dizA adhika khullI thatAM cAra dizAmAMthI, jyAre uparanA bIjA Adi prataramAM pazcima dizAmAM rahe tyAre adhodizA paNa khullI thatAM pAMca dizAthI pudgalono AhAra kare che. bAkI badhuM pUrvavata che. vizeSa eTale ke - sAmAnya kAraNane AzrIne kahevAnuM nathI, ItyAdi sugama
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/1/-/554 che. zeSa vRtti sugama che - 4 * sUjha-papapa : bhagavana / beIndriyo AhAranI IcchAvALA hoya ? hA, hoya. beIndriyone AhArano abhilASa keTalA kALe thAya? nairapikavatu jANavuM. paraMtu temAM je Abhoga nivartita AhAra che, te saMbaMdhe saMkhyAta samaya pramANa aMtamuhUrta gayA pachI vividharUpe AhArecchA thAya che. bAkI badhuM pRvIkAyikavatu yAvatuM kadAca niHzvAsa le che, tyAM sudhI kahevuM. vizeSa e ke - avazaya cha dizAthI Avela pudgalo AhAre che. bhagavana / beIndriya jIvo je pugalo AhArapaNe grahaNa kare che, te pugalono keTalA bhAga bhAvikALe AhArarUpe pariName che ane keTalo bhAga AsvAda le che - nairAyikava kahevuM. beIndriya jIvo je pugalone AhArarUpe grahaNa kare che, zuM te badhAno AhAra kare che ke karato nathI ? beIndriyone be prakAre AhAra ko - lomAhAra, prakSepAhAra. laumAhArapaNe grahaNa karelA yugalono samagrapaNe AhAra kare che ane prakSepAhAra yugalono asaMkhyAtamA bhAge AhAra kare che. aneka hajAro bhAgo sparyA vinA ke svAda lIdhA vinA nAza pAme che. - svAda lIdhA sivAyanA ane sparyA sivAyanA pagalomAM koNa konAthI ala Adi che ? sauthI thoDAM pugalo svAda lIdhA vinAnA, tenAthI pacca vinAnA yugalo anaMtagaNAM che. beIndriyo je yugalo AhArapaNe le che, teone kevA rUpe vAraMvAra pariName che? temane jihendriya ane sparzanandriyanA vividharUpe vAraMvAra pariName che. ema caurindriya sudhI jANatuM. paraMtu tenA hajAro bhAgo saMdhyA-AsvAdhA ke astra vinA nAza pAme che. A saMdhyA-asvAdhA ke sparyA vinAnA yugalomAM koNa konAthI alpa Adi che ? sauthI thoDAM saMdhyA vinAnA, AvAdhA vinAnA anaMtaguNA, spezya vinAnA yugalo anaMtagaNAM che. teIndriyoe grahaNa karela AhAra yugalo temane kevA rUpe pariName che? te temane vANa-jillA-sparzanendriyanA vividha rUpe vAraMvAra pariName che. caurindriyone cakSu-dhANa-jilphAspana IndriyanA vividha rUpe te yugalo vAraMvAra pariName che. bAkI badhuM teIndriyo mujaba jANavuM. paMcendriya tiryaMco teIndriyavata samajavA. paraMtu temAM Abhoga nivartita AhAra jaghanyathI aMtamuhurta ane utkRSTa be divase tene hArechA thAya che. paMcendriya ticoe grahaNa karela yugalo tene kevArUpe pariName che ? zrotra-cakSu-dhANa-jillA ane spazana IndriyarUpe vAraMvAra pariName che. manuSyo paNa ema ja samajavA. paNa bhoganivartita AhAra saMbaMdhe 112 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 jaghanyalI aMtamahata, utkRSTa traNa divase AhArecchA thAya che. vyaMtaro nAgakumAravata jANavA. ema jyotiSa deve paNa jANavA. paraMtu Abhoga nivartita AhAramAM janyathI divasamRthakag utkRSTathI paNa temaja AhArecchA thAya che. ema vaimAniko paNa jANavA paraMtu Abhoga nivartita AhAramAM janyathI divasa pRthakatva ane utkRSTathI 31,ooo varSe AhArecchA thAya. bAkI badhuM sukumArava4 yAvat "teone vAraMvAra pariName che," sudhI jANavuM. saudharma kakSamAM bhoga nivartita AhAra saMbaMdhe jaghanyathI divasa pRthakva, utkRSTa be hajAra varSe AhArAbhilASa thAya che. IzAna kalAnI pRcchA - jAnyathI sAdhika divasa pRthakatva, utkRSTathI sAdhika be hajAra varSe AhArecchA thAya. sanakumAra-janyathI ra000 varSa, utkRSTa sAta hajAra varSe AhArechA thAya. mAhendra devono prazna - jaEAnya 9000, utkRSTa 10,000 varSe bahAlokamAM - jaghanya 9ooo, utkRSTa 10,000 varSe. lAMtakakalpa jaghanya 10,ooo, utkRSTa 14,ooo varSe mahAzuka ko jaghanya 14,ooo, utkRSTa 17,ooo varSe. sahastrAra ko - janma 17,ooo, utkRSTa 18,ooo varSe. Anata ka - jaghanya 18,0eo, utkRSTa 19,000 varSe prANatakaze - jaghanya 19,ooo, utakRSTa 20,000 varSe AraNakalo-jaghanya 20,000, utkRSTa 21,ooo varSe. azrutakalpa janyara1,0eo, utkRSTa-rara,000 varSe AhAranI IcchA thAya che. adho Adho paiveyakanI pRcchA - jaghanya 22,ooo, utkRSTa 3,000 varSe AhArecchA thAya. e pramANe jeTalA sAgaropamanuM AyuSa hoya, teTalA hAra varSo savathisiddha sudhI kahevA. te mujaba Adhomadhyama raiveyakamAM utkRSTa ra4,000 varSa, Adho ud dyakamAM utkRSTa 5,ooo varSe AhArechA thAya. badhAMmAM janya sthiti te pUrvanI utkRSTa sthiti jANavI. A pramANe AgaLa pama jadhanya sthiti kahevI. adho madhyama jhaveyakamAM utkRSTa 26,ooo varSe madhyama madhyama zaiveyake utkRSTa-27,000 varSa, madhyama udad zaiveyake utkRSTa-28,ooo varSe AhArecchA thAya che. udad adho naiveyakanA devone utkRSTa ra9,ooo varSe, uda4madhyama jhaveyake devone utkRSTa 30,000 varSe uduMd zaiveyake devone utkRSTa 31,ooo varSe AhAranI IcchA thAya che. vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita kaNe pRcchA - gautama ! jaghanya 31,ooo, utkRSTa-33,ooo varSe AhArechA thAya. raviisaddha devo vize pran - ajaghanyovRSTa 33,ooo varSe AhAra IcchA thAya che. * vivecana-papapa ? bhagavana | beIndriyo AhAranI IcchAvALA hoya che ? ItyAdi sUga sugama che. paNa beIndriyone be prakAre AhAra che - lomAhAra ane propAhAra, lomavarSAdikALamAM zarIramAM pudgalono praveza, - x * mukhamAM koLIyA levA te prakSepAhAra,
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/1/-/555 113 temAM lomAhArano samagrapaNe AhAra kare che. kemake te pudgalano tevo svabhAva che. paNa propAhArano asaMkhyAtamo bhAga AhAra kare che. ghaNAM dravyo na spazarmila, na svAda lIdhelA nAza pAme che. temAM keTalAMka ati sthULapaNAthI, keTalAMka ati sUkSmapaNAthI nAza pAme che. have alpabava kahe che - ahIM AhAranA ekaika sparzayogya bhAgano anaMtamo bhAga AsvAdha hoya che. temAM keTalAMka AsvAdane prApta thAya, keTalAMka AsvAdane prApta na thAya. tethI AsvAdane na prApta thayelA pudgalo thoDAM ja che, kemake na spazayeila pudgalonI apekSAe teo anaMtamAM bhAganA che, na 5zayelA pudgalo anaMtagaNAM che * x - beIndriyamAM kahyuM tema caurindriya sudhI kahevuM. kemake temanI samAna vaktavyatA che. paraMtu je pudgalone prakSepAhArapaNe grahaNa kare che. tenA asaMkhyAtamA bhAgano AhAra kare che ane aneka hajAra - asaMkhyAtA bhAgo suMdhyA sivAya, sparyA ke AsvAdhA sivAya nAza pAme che. ahIM ekaika sparzayogya bhAgano anaMtamo bhAga AsvAdya che, teno anaMtamo bhAga suMghavA yogya che. mATe ukta alAbahava thAya che. paMcendriya sUtramAM aMtarmuhUrta jatAM AhArecchA thAya che. utkRSTathI be divasa pachI AhArecchA thAya che. A devakura-uttarakuranA tiryaMca paMcendriyanI apekSAo samajavuM. manuSya sUtramAM utkRSTathI traNa divasa gayA pachI AhArecchA thAya che. te paNa kurukSetrApekSAe che. vyaMtara sUtramAM nAgakumAra mAphaka kahevuM, jyotika sUga paNa temaja jANavuM. vizeSa e ke - jaghanya ke utkRSTa divasa pRthakava pachI AhArecchA thAya che. jyotiko jaghanyathI paNa palyopamanA AThamA bhAganA AyuvALA hoya. tethI be divasathI nava divasa gayA pachI punaH AhArecchA thAya che. vaimAnikamAM vizeSa e che - jaghanya divasa pRthakatva AhAra kahyo te palyopamAdi AyuvALA mATe jANavo, utkRSTathI 33,000 varSe kahyuM te anuttara devApekSAo jANavuM. * * * * * have ekendriya zarIrAdi saMbaMdhe adhikAra - * sUtra-556 : bhagavana / naiviko zuM ekendriya zarIrano AhAra kare ke yAvatu paMcendriya zarIrano 1 gautama pUrvabhAvanI prApanAne AzrIne te pAMce zarIrano AhAra, kare. vartamAna bhAva prajJApanAne AzrIne avazya paMcendriya zarIrono AhAra kare, ema nitakumAra sudhI che. pRdIkAyiko vize pRcchA - pUrvabhAva prajJApanAthI ema ja samajavuM. vartamAna bhAva prajJApanAthI avama ekendriya zarIrono AhAra kare. beIndriyo pUvabhAva prajJApanAthI temaja che. vartamAna bhAva prajJApanAthI avazya beIndriya zarIrono AhAra kare. ema caurindriya sudhI jANavuM. paraMtu vartamAna bhAva prajJAApanAmAM jene jeTalI Indriyo hoya che teTalI IndriyavALA zarIrano AhAra kare. bAkI [22/8] 114 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 badhuM nairayiko vata vaimAnika sudhI jANavuM. bhagavan! mairayiko lomAhArI che ke prakSeuhArI che ? lomAhArI che, prakSepAhArI nathI, ema ekendriyo ane sarve devo kahevA. beInidrayo yAvata manuSyo lomAhArI, prakSepAhArI baMne paNa hoya. * vivecana-556 : praznasUga sugama che. uttara - pUrvabhAvanI prarUpaNAne AzrIne roke che. te cau tathA paMcendriyanA zarIrono paNa AhAra kare che. jyAre AhArapaNe grahaNa karAtA pudgalo atItakALanA bhAvano vicAra karIe tyAre keTalAMka koIka kALe kendriya zarIrarUpe cAvatu paMcendriya zarIrarUpe pariNamelA hatA. tethI bhUtakALanA pariNAmano hAla vartamAnamAM AropaNa karI vivakSA karIe tyAre nairayiko pAMce zarIrono AhAra kare che. vartamAna bhAva prarUpaNAthI avazya paMcendriya zarIrono AhAra kare che. - X - X - X * ema bhavanapati sudhI kahevuM. pRthvIkAyika sUtramAM vartamAna bhAva prarUpaNAmAM avazya ekendriya zarIrono AhAra kare che. ema kahevuM. kemake teo ekendriyo hovAthI temanA zarIro enayio che. ema beIndriyathI caurindriya sUtramAM tenA-tenA zarIrono AhAra kare che. tiryaMca paMcendriyo, manuSyo, vyaMtara, jyotiko, vaimAnikone nairayikavat kahevA. have lomAhAranI vicAraNA - sUtra sugama che. paraMtu nairayikone vaikriya zarIrono tathAvidha svabhAva hovAthI propAhAra na hoya. lomAhAra paNa payatAne hoya, patiAne nahIM. ema nairayikone kahyA mujaba ekendriyo tathA asurakumArathI vaimAnika sudhI badhAM devo kahevA. temAM ekendriyone mukha na hovAthI prakSepAhAra na hoya. asukumAradine vaikriya zarIrane lIdhe tathAvidha prakSepAhAra na hoya. paraMtu vikalendriya, paMce tiryaMca ane manuSyo lokAhArI ane prakSepAhArI baMne kahevA. kemake baMne prakAre AhAra temane saMbhave che. have chellA adhikArane kahevA sUtrakAra jaNAve che - * sUtra-553 - bhagavana nairayiko ojAhArI ane manobhakSI hoya che ? gautama! ojAhArI hoya, manobhakSI nahIM. ema badhAM audyArika zarIrI jANavA. vaimAnika sudhInA badhAM devo ojAhArI ane manobhakSI hoya. temAM manobhakSI devone "ame mana vaDe bhakSaNa karavA IcchIe chIe" evuM IcchApadhAna mana thAya che. te devo evo vicAra kare che tyAre turaMta ja ISTa, kAMta cAvatuM manonukULa pudagalo temane manobhakSaNarUpe pariName che. jema zIta yugalo zItayonika jIvane AzIne zItaye pariNamIne rahe, uSNa yugalo u@yonika jIvane ANIne uNape thaIne rahe, ema te devo manobhakSaNa kare tyAre temanuM AhAranuM IcchApadhAna mana jaldIthI zAMta thAya che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/1/-/558 115 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda pada-28, uddezo-2 che. che 0 AhArapadanA uddezA-1-nI vyAkhyA karI, have bIjAnI vyAkhyA karIe chIe. tenI A adhikAra saMgraha gAthA. * sUtra-pa58 - AhAra, bhavya, saMjJA, vezyA, dauSTi, saMyata, kaSAya, jJAna, yoga, upayoga, veda, zarIra ane payati e 13 dvAro che. * vivecana-558 : (1) sAmAnyathI AhAra adhikAra, (2) bhavya vizeSita AhArAdhikAra, (3) saMjJI adhikAra, (4) lezyAdhikAra, (5) daiSTi adhikAra, (6) saMyatAdhikAra, () kaSAyAdhikAra, (8) jJAnAdhikAra, (9) yogAdhikAra, (10) upayogAdhikAra, (11) vedAdhikAra, (12) zarIra adhikAra, (13) pati adhikAra. ahIM bhavyAdinA grahaNathI tenA vipArUpa bhavyAdi paNa jANavI. temAM pahelo adhikAra - che pada-28, uddezo-2, dvAra-1 thI 3 che. vivecana-558 : bonas - utpatti sthAne AhAra yogya pudgalono samUha, jeno ojasarUpa AhAra che, te ojAhArI. mana vaDe bhakSaNa karavAnA svabhAvavALA te manobhakSI kahevAya. nairayiko ojAhArI che, kemake temane aparyAptAvasthAmAM ojAhArano saMbhava che. paNa manobhakSI nathI. manobhakSaNa AhAra - tayAvidha zaktithI mana vaDe sva zarIranI puSTi karanArA pugalono AhAra karAya, AhAra pachI tRpti saha saMtoSa pAme. tevo manobhakSaNa AhAra nairasikone nathI. kemake tevI zaktino temane abhAva che. nairayikone kahyA pramANe pRthvIkAyikathI mAMDI manuSya sudhInA badhAM audArika zarIrI jANavA. te A pramANe - badhAM pRvIkAyiko ojAhArI ane manobhakSI hoya che ? gautama ! ojAhArI hoya, paNa manobhakSI nahIM. e rIte badhAM devo kahevA. * * * * * have devo je prakAre manobhakSI che, te batAve che - manobhakSI devonuM mana AhArano prastAva hovAthI AhAra vize AvA prakAre thAya- "ame mana vaDe khAvA IcchIe chIe." tathAvidha zubha karmodayathI takALa ISTa, kAMta, priya, manojJa, maNAma pudgalo manobhakSaNarUpe pariName che. kevI rIte pariName ? te viSaye dRSTAMta kahe che - zIta pudgalo vizeSathI zIta thaIne zItayoni vALA prANInA sukhane mATe thAya che. - x * e pramANe pUrvokta rItithI te devoe manobhakSaNa karyuM, tethI te devonuM IcachApadhAna mana turaMta vRddhi thavAthI zAMta thAya che. - x - 4 - ahIM ojAhArAdinA vibhAgane jaNAvanArI sUyagaDAMga niryuktinI A gAthAo che - ojAhAra zarIra vaDe, lomAhAra vacAnA sparza vaDe, prakSepAhAra koLIyA vaDe thAya che. badhAM apayati jIvo ojAhArI jANavA. payaktiA jIvo lomAhArI ane propAhArI vize jANavA - hoya ke na paNa hoya. ekendriyo, devo, nAkone propAhAra nathI. zeSa saMsArIne hoya che. lomAhArI ekendriyo, devo, nAcyo che. bAkInA badhAne lomAhAra, prakSepAhAra baMne hoya che. AhAranI AbhoganivartitA ane anAbhoganivartitA - devone aparyAptAvasthAmAM anAbhoga nivartita ojAhAra hoya, payaktiAvasthAmAM anAbhoga nivartita lomAhAra hoya che. tatA mana vaDe bhakSaNa rUpa AhAra Abhoga nivartita hoya ane patAvasthAmAM hoya che. badhAM jIvone aparyAptAvasthAmAM ojAhAra ane payaddhiAvasthAmAM lomAhAra hoya, te paNa anAbhoga nivartita hoya che. nairayikone lomAhAra Abhoganivartita paNa hoya. * sUtra-559 thI pa61 - [papa9] bhagavAna ! jIva AhAraka hoya ke anAhAraka? gautama ! kadAca AhAraka, kadAca AnAhAraka. e pramANe nairAyika cAvat asurakumAra rAva vaimAnika kahevA. bhagavana!siddha AhAraka che ke anAhAraka? AhAraka nathI, aNAhAraka che. jIvo AhAraka che ke anAhApha? AhApha paNa hoya ane ANAhAraka paNa hoya. nairayiko vize prasta - (1) badhAM ja AhAraka hoya, athavA-ra- badhAM AhAha ane eka anAhAraka hoya. athavA-3-dhaNAM AhAka hoya, ghaNAM anAhAraka hoya. e rIte vaimAniko sudhI kahevuM. paraMtu e nidrayo jIvova4 jANavA.. siddho ? teo AhAraka nathI, ANAhAka che. [56] bhagavad ! bhavya jIva AhAraka hoya ke anAhAraka? kadAca AhAraka, kadAca anAhAka. ema vaimAnika sudhI jANatuM. bhavya jIvo AhAraka ke anAhAka? jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMgo jANavA. abhavyajIva paNa ema ja samajavo. nobhavya-no bhavya jIva AhAraka ke anAhAraka ? AhApha na hoya, anAhAraka hoya. ema siddho paNa jANavA. | [561] bhagavat ! saMjJI jIvo AhAka ke AnAhAraka? gautama! kadAca
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/2/1 thI 3/559 thI 561 AhAraka, kadAca anAhAka. ema vaimAnika sudhI che. paraMtu ekendriyovikalendriyo vize prazna na karavo. 113 bhagavan! saMjJI jIvo AhAraka ke anAhAraka ? jIvAdi saMbaMdhe traNa bhaMgo vaimAniko sudhI jANavA. asaMtI jIva AhAraka ke anAhAraka ? kadAca AhAraka, kadAca aNAhAka. ema nairayikathI vyaMtara sudhI jANavuM. jyotika ane vaimAnika saMbaMdhe prazna na karavo. asaMIjIvo AhAraka ke anAhAraka? teo AhAraka paNa hoya, anAhAka paNa hoya e eka bhaMga jANavo. asaMtI nArako AhAraka hoya ke nAhAraka ? (1) badhAM AhAka, (ra) badhAM anAhAka, (3) eka AhAkaeka anAhAraka, (4) eka AhAska ghaNAM aAhAraka, (5) ghaNAM AhAraka, eka anAhAka, (6) ghaNAM AhAraka ghaNAM anAhAka. ema cha bhaMgo jANavA. e pramANe stanitakumAro sudhI jANavuM. ekendriyomAM bIjA bhaMgo nathI. beIndriyathI paMcendriya niyomAM traNa bhaMgo tathA manuSya, vyaMtaromAM cha bhaMgo jANavA. bhagavan ! nosaMI-noasaMjJI jIva AhAraka ke anAhAraka ? kadAca AhAraka-kadAca anAhAka. ema manuSya vize paNa jANavuM. siddha anAhAka hoya. bahuvacanamAM nosaMjJI-noasaMtI jIvo AhAraka paNa hoya, anAhAka paNa hoya. manuSyane vize traNa bhaMgo hoya che siddho anAhAraka hoya che. * vivecana-559 thI 561 : praznasUtra sugama che. uttara-kadAca AhAsya, kadAca anAhAraka hoya. kevI rIte ? vigrahagatimAM, kevalI samuddAtakALe, zailezI avasthAmAM ane siddhAvasthAmAM anAhAraka hoya, bAkInI avasthAmAM AhAraka hoya. ema sAmAnyathI jIva saMbaMdhe AhArano vicAra karI, have nairayikAdi covIza daMDakanA krame AhArakatva kahe che - vairayikanuM sUtra sugama che. bahuvacanamAM paNa A saMbaMdhe vicAra kare che - jIvo AhAraka che, ItyAdi. praznasUtra - gautama ! AhAska paNa hoya ane anAhAraka paNa hoya. te A rIte - vigrahagati sivAya bAkInA kALe badhAM saMcArI jIvo AhAraka hoya, vigrahagati to kvacit koI kALe koI jIvanI hoya. te sarvakALe hovA chatAM paNa amuka jIvonI ja hoya. tethI AhAraka jIvo ghaNAM hoya. anAhAraka siddho to haMmezAM hoya che, teo abhavyothI anaMtaguNAM che. vaLI haMmezAM ekaika nigodano asaMkhyAtamo bhAga pratisamaya vigrahagatimAM varte che, teo anAhAraka hoya che. tethI AhAska ane anAhAka baMne bahuvacanamAM jANavA. nAkomAM koI samaye badhAM nAko AhAska hoya, kemake upapAtavirahakALamAM ema thAya. vairayikono upapAta viraha bAra muhUrtano che. eTalA kALamAM pUrvotpanna ane vigrahagati prApta paNa AhAraka thAya ane bIjo utpanna na thavAthI anAhArakatva na E:\Maharaj Sahejb\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (59) prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 na saMbhave. athavA ghaNAM AhAraka ane eka anAhAraka hoya. te - 4 - A rIte nakamAM kadAca eka jIva utpanna thAya, kadAca be ke traNa ke yAvat saMkhyAtA ke asaMkhyAtA utpanna thAya, temAM je eka utpanna thAya te paNa vigrahagati prApta hovAthI anAhAka hoya, bIjA pUrvotpanna hovAthI badhAM AhAska hoya. trIjo bhaMga AhAka anAhAska baMne ghaNAM hoya. A bhaMga, ghaNAM nAsko vigrahagati vaDe vairayikapaNe utpanna thayA hoya tyAre jANavo. bIjA bhaMgo saMbhava nathI. e pramANe asukumArathI AnitakumAra sudhI, beIndriyathI vaimAnika sudhI pratyekane vize traNa bhaMgo jANavA. - 4 - pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspatirUpa ekendriyomAM pratyekamAM AhArako ane anAhArako paNa hoya. A eka ja bhaMga hoya, kemake pRthvI Adi pratisamaya asaMkhyAtA, vanaspati prati samaya anaMtA vigrahagatithI upajatA hovAthI anAhAkamAM haMmezAM bahuvacana saMbhave che. tethI sUtrakAra kahe che - ema vaimAnika sudhI kahevuM. paNa ekendriyo jIvonI mAphaka kahevA, - 4 - 4 - siddhomAM "anAhAsko' hoya e eka ja bhaMga kahevo. kemake sarva zarIranA nAzathI temane AhAskano saMbhava nathI. 118 bIjuM bhavyadvAra - bhavasiddhika eTale saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMta bhave jenI siddhi thAya che te. bhavya te AhAska hoya ke anAhAraka paNa hoya, vigrahagatimAM anAhAka, bAkI AhAraka, ema covIze daMDakamAM jANavuM - x - ahIM siddha viSayaka sUtra na kahevuM. kemake te mokSapadane prApta thayela hovAthI tenAmAM bhavyapaNuM nathI. have tenA bahuvacana vaDe AhAraka-anAhArakapaNuM kahe che. jemake bhavyajIvo AhAraka hoya ItyAdi. ahIM jIvapadamAM ane ekendriyomAM pratyekane AzrIne baMne sthAne bahuvacanathI AhArako paNa hoya ane anAhAko paNa hoya - e eka ja bhaMga kahevo. bAkInA nAkAdimAM traNa bhaMgo hoya che. [je sUtrArthamAM kahevAI gayela che] - x " eka ane bahu bhavyo vize AhAraka ane anAhArapaNuM kahyuM tema abhavyo paNa kahevA. kemake baMne sthAne ekavacana ane bahuvacanamAM badhe bhaMgonI saMkhyA samAna che. - 4 - nobhavyanoabhavya arthAt je bhavasiddhika nathI, tema abhavasiddhika paNa nathI te siddha che. teo bhavathI rahita che mATe bhavasiddhika nathI. vaLI abhavasiddhika paNa nathI, kemake siddhipadane pAmela che. tethI ahIM mAtra be pada vicAravA - jIvapada ane siddhipada. baMne sthAne ekavacanamAM 'anAhAraka' hoya e eka ja bhaMga ane bahuvacanamAM paNa badhAM anAhAraka hoya te eka ja bhaMga hoya che. saMjJIdvAramAM praznasUtra sugama che. saMjJI vigrahagatimAM anAhAraka hoya ane bAkInA samaye AhAraka hoya. [prazna] manasahita hoya te saMjJI, vigrahagatimAM mana nathI to saMjJI chatAM anAhAraka kema hoya ? [uttara] vigrahagatine prA chatAM saMjJanuM Ayurvede che mATe saMjJI kahevAya. mATe saMjJI chatAM anAhAraka kahevAmAM koI doSa
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/2/1 thI 3/559 thI 561 nathI. e pramANe vaimAnika sUtra kahevuM. paNa ekendriyo, vilendriyo manarahita hovAthI saMDtI nathI, mATe temanuM sUtra sarvathA na kahevuM. bahuvacananI apekSAe jIvapada ane nairayikAdipadamAM pratyekane badhe traNa bhaMgo kahevA (1) badhAM AhAsya, (2) badhAM AhAska ane eka anAhAka, (3) ghaNAM AhAraka-ghaNAM anAhAraka. - x - temAM sAmAnyathI jIvapadamAM pahelo bhaMga hoya, kemake sarvalokanI apekSAthI saMjJIpaNe niraMtara upaje che, eka saMjJIjIva vigrahagatine prApta thAya tyAre bIjo bhaMga, ghaNAM saMjJI jIva vigrahagati prApta thAya tyAre trIjo bhaMga, e pramANe nairayikAdi padono vicAra karavo. 119 asaMjJI paNa vigragatimAM anAhAraka, bAkInA samaye AhAka hoya. ema vyaMtara sudhI kahevuM arthAt sAmAnya jIvapada mAphaka covIza daMDakanA krame vyaMtara sUtra sudhI kahevuM. nArako, bhavanapati, vyaMtaro asaMjJI ane saMjJI baMnethI AvI utpanna thAya. jeo asaMjJIthI Ave te asaMjJI ane jeo saMdnIthI AvIne upaje te saMjJI kahevAya. - 4 - jyotiSka ane vaimAniko saMjJIthI ja AvIne utpanna thAya, asaMjJIthI AvIne nahIM. mATe teomAM asaMjJIpaNAnA vyavahAranA abhAve temano pATha nathI. - x - bahuvacananA vicAramAM sAmAnyathI jIvapadane vize eka ja bhaMga hoya. jemake AhArako paNa hoya ane anAhAko paNa hoya. kemake pratisamaya vigrahagatine prApta anaMta ekendriyo hovAthI teo anAhApaNe haMmezAM prApta thatA hovAthI anAhAkamAM haMmezAM bahuvacana hoya. vairayikapadamAM haMmezAM cha bhaMgo hoya che. (1) badhAM AhAraka hoya, A bhaMga jyAre anya asaMjJI nAraka utpanna thayA chatAM vigraha gati prApta na hoya, pUrvotpanna badhAM asaMjJI nAsko AhAraka hoya tyAre ghaTe che. (2) badhAM anAhAraka hoya, jyAre pUrvotpanna asaMjJI nAka eka paNa na hoya ane utpanna thatAM vigrahagati prApta nAko ghaNAM hoya tyAre jANavo. (3) eka AhAraka, eka anAhAraka hoya temAM ghaNAM kALathI utpanna eka asaMjJI nAska hoya, hamaNAM utpanna thato paNa eka asaMjJI nAraka vigrahagati prApta hoya tyAre A bhaMga ghaTI zake. (4) eka AhAraka-ghaNAM anAhAka-ghaNAM kALano utpanna eka asaMjJI nAska, adhunA utpanna bIjA asaMjJI nArako vigrahagati prApta hoya tyAre jANavo. (5) ghaNAM AhAska ane eka anAhAraka - 4 - (6) ghaNAM AhAraka, ghaNAM anAhAska hoya - 4 - A rIte ukta cha bhaMgo A pramANe thAya (1) kevaLa AhArakapadanA bahuvacanathI pahelo bhaMga, (2) anAhAraka padanA bahuvacana vaDe, (3) AhArakaanAhAraka pratyekanA ekavacanathI, (4) AhAskanA ekavacana, anAhArakanA bahuvacanathI, (5) AhAska padanA bahuvacanathI ane anAhApadanA ekavacanathI, (6) baMnenA bahuvacanathI. E:\Maharaj Saheib\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (60) prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 A cha bhaMgo asurathI svanitakumAra sudhI jANavA. - 4 - ekendriyomAM bhaMgono abhAva che. tethI pRthvI, ap, teu, vAyu, vanaspati pAMcemAM anya bhaMgono abhAva che. tethI eka ja bhaMga hoya - AhAsko hoya ane anAhAsko hoya - 4 - te ghaNAM che ane siddho paNa che. 120 vikalendriya ane tiryaMca paMcendriyamAM pratyekane AzrIne traNa bhaMgo jANavA. je prasiddha che. - X - beIndriyomAM A vicAra che - beIndriyapaNe utpanna thato eka paNa jIva vigrahagatimAM na hoya tyAre pUrvotpanna badhAM AhAraka hoya e pahelo bhaMga, ItyAdi pUrvavat jANavuM. - 4 - e pramANe teIndriya, caurindriya, tiryaMca paMcendriya paNa kahevA. manuSyo ane vyaMtaramAM cha bhaMga hoya che, te nAvat jANavA. - x + nosaMjJI-noasaMjJInA vicAramAM traNa pada che jIva, manuSya ane siddha. temAM jIvasaMbaMdhe sUtra kahe che - nosaMjJInoasaMjJI jIva AhAraka hoya ke anAhAraka ? kadAca AhAsya, kemake kevaLajJAnIne samudghAtAdi avasthAnA abhAvamAM AhApaNuM che. kadAca anAhArapaNuM che - te samuddAta avasthAmAM, ayogIpaNAmAM, siddhAvasthAmAM jANavuM. siddha anAhAraka che. bahuvacanathI AhAraka ane anAhAraka baMne hoI zake che. - 4 - manuSyomAM traNa bhaMgo hoya. jemake koI kevalI samudghAtAdi avasthAne prApta thayela na hoya tyAre badhAM AhAraka hoya. ItyAdi pUrvavat traNa bhaMga. lezyAdvAramAM sAmAnyathI saleztIsUtra kahe che - pada-28, uddezo-2, dvAra4 thI 7 ka -- * sUtra-562 thI 565 - [56] saleztI jIva AhAraka hoya ke anAhAraka ? kadAca AhAraka, kadAca aNAhAka. ema vaimAnika sudhI jANavuM. bhagavan ! saleztI jIvo AhAska ke aNAhAraka ? jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMgo jANavA. ema kRSNa nIla-kApotaleztrIne paNa jIva ane ekendriya varjIne traNa bhaMgo jANavA. tejolezyAmAM pRthvI, p ane vanaspatikAyikane cha bhaMgo, bAkInA jeone tejovezyA che temane jIvAdi saMbaMdhI traNa bhaMga jANavA. padma ane zukala lephsAmAM jIvAdi saMbaMdhI traNa bhaMga aleztI jIvo, manuSyo ane siddho hoya che ane ekavacana-bahuvacanathI AhAraka nathI, paNa anAhAraka che. [53] bhagavan ! samyagdaSTi jIvo AhAska ke anAhAraka ? gautama ! kadAca AhAraka, kadAca anAhAraka hoya. be-traNa-cAra Indriyone cha bhaMga hoya. siddho anAhAraka che. bAkInA jIvane traNa bhaMgo hoya che. mithyAdRSTimAM jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMgo samajavA. sabhyamithyAdaSTi jIva? gautama !
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/2/4 thI 7/562 thI 565 AhAraka hoya, anAhAraka na hoya. ema ekendriya ane vikalendriya sivAya vaimAnika sudhI jANavuM. bahuvacanamAM paNa ema jANavuM. [564] bhagavan ! saMyata jIva AhAraka ke anAhAraka ? gautama ! kadAca AhAsya, kadAca anAhAka. ema manuSyamAM paNa kahevuM. bahuvacanamAM traNa bhaMgo jANavA. asaMyatanI pRcchA kadAca AhAraka ke anAhAraka hoya. bahuvacanamAM jIva ane eke sivAya traNa bhaMgo jANavA. saMyatAsaMyata jIva, paMce tiya ane manuSya hoya che. te ekavacana-bahuvacanathI paNa AhAraka hoya che, paNa anAhAraka hotA nathI. nosaMyatanoasaMyatanosaMyAsaMyata, jIva ane siddha che. te baMne vacanathI AhAraka nathI, anAhAraka che. 121 [565] bhagavan ! sakaSAyI jIva AhAraka ke anAhAraka ? gautama ! kadAca AhAka, kadAca anAhAka. ema vaimAnika sudhI che. bahuvacanamAM jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMgo jANavA. krodha kapAsI jIvAdi vize ema ja che. paraMtu devomAM cha bhaMgo hoya che. mAna ane mAyA kapAsI deva ane nAskomAM cha bhaMgo, bAkInA sthAne jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMgo jANavA. lobhakaSAyI nArakone cha bhaMgo ane bAkI sthAnomAM jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMgo jANavA. akaSAyIne nosaMjJInoasaMI mAphaka kahevA. * vivecana-562 thI 565 H lezyA sUtra, sAmAnyathI jIva sUtravat kahevuM. ahIM paNa siddhanuM sUtra na kahevuM. kemake siddho alezyI che. bahuvayanathI jIva ane pRthvI Adi eke vize pratyekane eka ja bhaMga hoya che, AhAka paNa hoya ane anAhAska paNa hoya, kemake baMne jIvo ghaNAM hoya che. bAkInA nairayikAdi padomAM pratyekane traNa bhaMgo jANavA. badhAM AhAraka hoya ItyAdi pUrvavat. - x - ema je rIte salezmI sUtra kahyuM, tema kRSNanIla-kApota lezmInuM sUtra paNa kahevuM. badhe sAmAnya jIvapadamAM ane ekendriyomAM pratyekanA anya bhaMgo hotA nathI. bAkInAne traNa bhaMgo hoya che. tejolezyA sUtra ekavacanamAM pUrvavat. bahuvacanamAM pRthvI, pANI, vanaspatimAM cha bhaMgo jANavA, teomAM tejolezyA kaI rIte ? tejolezmI bhavanapati, vyaMtara, jyotika, pahelA be kalpanA devonI pRthvI, pANI, vanaspatimAM utpatti thAya che. Ama bhagavatI-prajJApanA cUrNimAM paNa kahyuM che. te cha bhaMgo A rIte - (1) badhAM AhAsko hoya, (2) badhAM anAhAraka hoya, (3) eka AhAraka ane eka anAhAraka hoya, (4) eka AhAraka ane badhAM anAhAraka hoya ItyAdi cha. bAkInAne jIvapadathI AraMbhI traNa bhAMgA jANavA. * X + X - zuM badhAM jIvone sAmAnyathI jIvapadathI AraMbhI traNa bhaMgo hoya ke koIkane hoya ? jemane tejolezyA hoya temane traNa bhaMgo kahevA, bAkInAne na kahevA. tethI - kahyuM ke nAka, tejo, vAyu, vikalendriya saMbaMdhe tejolezyA sUtra na kahevuM. E:\Maharaj Sahejb\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (61) prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 padmalezyA, zuklalezyA jemane hoya che, teo saMbaMdhe te vize sUtra kahevuM. temAM padmalezyA ane zukla lezyA paMce tiryaMca, manuSya, vaimAnikomAM kahevuM. bIjAne nahIM. mATe te baMne lezyAmAM pratyekane AzrIne cAra pada ce - sAmAnya jIvapada, paMcendriya tiryaMcapada, manuSyapada, vaimAnika pada. badhe ekavacanathI kadAca AhAraka, kadAca anAhAska hoya e eka bhaMga. bahuvacanathI traNa bhaMgo hoya. jemake badhAM AhAska hoya ItyAdi pUrvavat. - X - alaizyI, ayogI kevaLI ane siddho che. tethI ahIM traNa pada samajavA. jemake sAmAnya jIvapada, manuSya, siddha. badhe baMne vacana vaDe anAhAsko ja kahevA. aleztI jIvo, manuSyo, siddho baMne vacananI apekSAthI anAhAraka hoya che. * have samyagdaSTi dvAranI vyAkhyA - ahIM samyakdaSTi aupazamika-sAsvAdanakSAyopazamika-vaidaka-kSAyika samyakatva vaDe jANavA. kemake ahIM sAmAnya samyagdaSTinuM grahaNa karela che. te pramANe ja AgaLa bhAMgAno vicAra karavo. x - vedaka samyakdaSTi, kSAyika samyakatvane pAmato samyakatva mohanIyanA caramasamayavartI pudgalone anubhavato hoya tyAre jANavo. ekavacanamAM jIvAdi badhAM padomAM pratyekane AzrIne kadAca AhAraka-kadAca anAhAraka hoya. paraMtu pRthivyAdimAM e sUtra na kahevuM kemake temAM samyagdaSTi nathI - 4 - bahuvacana sUtramAM sAmAnyathI jIvapadamAM AhAskoanAhArako baMne hoya-e eka ja bhaMga ghaTe. kemake baMne prakAranA samyagdaSTi haMmezAM ghaNAM hoya che. nAska, bhavanapati, tiryaMca paMce manuSya, vyaMtara, jyotika ane vaimAnikomAM pratyekane traNa bhaMgo hoya che. jemake - kadAcit badhAM ja AhAsko hoya ItyAdi pUrvavat. vikalendriyamAM cha bhaMgo hoya, teno pUrvavat vicAra karavo beIndriyAdine samyagdaSTipaNuM aparyAptAvasthAmAM sAsvAdananI apekSAe jANavuM. siddho anAhAka hoya. kemake teo kSAyika samyakatva sahita hoya. bAkInAne traNa bhaMgo jANavA. mithyArdaSTimAM ekavacananI apekSAe badhe kadAcit AhAraka-kadAca anAhAraka kahevA. bahuvacanamAM jIvapada ane pRthivyAdimAM AhAsko paNa hoya, anAhArako paNa hoya. kemake baMne jIvo temAM ghaNAM hoya che. bAkI badhAM sthAne traNa bhaMgo kahevA. ahIM siddha sUtra na kahevuM, kemake siddhone mithyAtva na hoya. - 4 - mizrardaSTi AhAraka hoya paNa anAhAraka na hoya. kemake saMsArIne vigrahagatimAM anAhArakatva hoya. paNa vigrahagatimAM mizraRRSTitva na hoya, kemake te avasthAmAM koI jIva kALa na kare. tevuM zAstravacana che. tethI temane anAhAkapaNuM nathI. ema covIze daMDakomAM kahevuM. paNa ekendriyo ane vikalendriyo na kahevA. kemake teomAM mizradRSTipaNuM asaMbhava che. bahuvacanamAM paNa tema kahevuM. jemake bhagavan ! mizradRSTi jIvo AhAraka hoya ke anAhAka? AhAraka hoya paNa anAhAraka na hoya. ItyAdi - 4 - 122
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28//4 thI 7/562 thI 565 123 saMyata dvAranI vyAkhyA - saMyatapaNuM manuSyone ja hoya. temAM be pada - jIvapada ane manuSyapada. jIvapadanuM sUtra sugama che. paraMtu anAhArakatva kevalI samudyAta avasthA ke ayogIpaNAmAM jANavuM. bAkInA samaye AhArakatva jANavuM. ema manuSya sUtra kahevuM. jemake saMyata manuSya AhAka hoya ke anAhAka? - x - bahuvacanamAM manuSya pada ane jIvapada pratyekane traNa bhaMgo jANavA. te A pramANe - badhAM AhANyo hoya - jyAre koI paNa kevalI samuddhAta ke yogIpaNAne pAmela nA hoya tyAre A bhaMga che. athavA badhAM AhAraka hoya ane eka anAhAraka hoya ItyAdi pUrvavat jANavuM. asaMyata sUtramAM ekavacananI apekSAe badhe kadAyita AhAraka-kadAcitu anAhAka hoya. bahuvacanathI jIvapada ane pRthivyAdiSadamAM pratyekane AzrIne AhArako paNa hoya ane anAhArako paNa hoya - e bhaMga hoya. bAkInA nairayikAdi sthAnomAM pratyekane traNa bhaMga samajavA. saMyatAsaMyata - dezaviratidhara. teo paMce tiryaMca ane manuSyo hoya. bAkInA jIvo na hoya, kemake bAkInAne svabhAvathI ja dezavirati pariNAma hotA nathI. e pramANe eone traNa pada hoya. sAmAnya jIvapada, paMcendriya tiryaca, manuSya pada. traNemAM baMne vacanathI AhArako hoya. kemake bIjA bhavamAM jatAM ane kevalI samudgAtAdi avasthAmAM dezavirati pariNAmano abhAva che. nosavaMtanoasaMyatanosaMyatAsaMyatamAM be pada che jIvapada, siddhapada. baMne sthAne baMne vacanamAM anAhArakapaNuM ja hoya, AhArakapaNuM na hoya. kemake siddho anAhAraka hoya che. have kaSAyadvAra - saMkaSAyI jIva AhAraka ke anAhAraka? ekavacana sUtra sugama che. bahuvacanamAM jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMgo. jIvapadamAM ane pRthivyAdi padamAM pratyekane "AhArako paNa hoya ane anAhArako paNa hoya' ema kahevuM. kemake te sthAnamAM AhAraka ane anAhAraka baMne prakAre sakaSAyI jIvo ghaNAM hoya che. krodhakaSAyI sAmAnya sakaSAyIvatu jANavo. temAM jIvapada ane pRthivyAdi padonA bhAMgAno abhAva che. bAkInA sthAne traNa bhaMgo jANavA. paraMtu devomAM cha bhaMgo jANavA. kemake devo svabhAvathI ja ghaNAM lobhI hoya che. paNa bahu krodhAdivALA hotA nathI. tethI krodhakaSAyI ekAdi paNa hoya, mATe cha mUMgo thAya che (1) kadAcihna badhAM AhAka hoya, kemake eka paNa krodhakaSAyI vigrahagati prApta na hoya, (2) kadAyitu badhAM nAhAraka hoya che kemake eka paNa krodha kaSAyI chatAM AhAka nA hoya. ahIM kodhodaya mAnAdinA udayathI judo ja vivakSita che. - x * (3) kadAca eka AhAka - eka anAhAraka hoya. (4) kadAca eka AhAka ane ghaNAM nAhAraka hoya ItyAdi * x * mAna ane mAyA kaSAya sUga ekavacanamAM pUrvavat 124 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 jANavuM. bahuvacanamAM vizeSatA kahe che - devo ane nairayikomAM pratyekane AzrIne cha aMgo - nairayiko bhava svabhAvathI bahu krodhI ane devo bahu lobhI hoya tevI te baMnene mAna ane mAyAkaSAya svaya hoya, tethI pUrvokta cha mUMgo thAya. jIvapada ane pRthivyAdimAM pratyekane AzrIne anya bhego thatA nathI, kAraNa ke AhAraka, anAhAraka mAnakaSAyI-mAyAkaSAyI pratyeka haMmezAM te-te sthAnomAM ghaNAM hoya che. bAkInA sthAne traNa bhaMgo che. lobhakaSAyamAM ekavacanamAM temaja samajavuM. bahuvacanamAM vizeSatA jaNAve che - temAM naiyikomAM cha bhaMgo jANavA, kemake teomAM lobha kapAya jAya che. bAkInA jIva ane ekendriya sivAyanA sthAnomAM paNa traNa bhaMgo jANavA. devomAM paNa gaNa maMga, kemake teomAM lobhanI adhikatA hovAthI cha aMgo saMbhava nathI. jIva ane kendriyomAM pUrvavatu eka ja bhaMga jANavo. AhArako paNa hoya * anAhArako paNa hoya. kaSAyI - x * manuSyo ane siddho hoya che. akaSAyI manuSyo upazAMta kapAyAdi jANavA, kemake te sivAyanA sakaSAyI hoya che. tethI temane paNa traNa pado hoya che. jemake - sAmAnyathI jIvapada, manuSyapada, siddhapada. jIvapada ane manuSya padamAM ekavacanathI kadAcit AhAraka hoya - kadAyitu nAhAraka hoya - ema kahevuM. siddhapadamAM to anAhAka ja hoya. bahuvacanathI jIvapadamAM AhArako paNa hoya - anAhAko paNa hoya, kemake kevaLI AhArako ane siddho anAhArako haMmezAM ghaNAM hoya che. manuSyapadamAM traNa bhaMgo jANavA - badhAM AhArako hoya ItyAdi pUrvavatu. (PROO E:\Maharaj SaheibAdhayan-40\Book-403 o pada-28, uddezo-2, dvAra-8 thI 13 o 0 kaSAyadvAra gayuM. have jJAnAdi dvAro kahe che - * sUtra-pa66 thI pa1 : [566) jJAnI samyagRSTivata che. Abhinibaudhika jJAnI ane zrutajJAnI be-traNa-cAra IndriyomAM cha bhaMgo samajavA, bAkInA jIvomAM jemane A jJAno che, temane jIvAdimAM traNa bhaMgo jANavA. avadhijJAnI paMcendriya tiryaMco AhArako hoya, paNa nAhAka na hoya. bAkInA jIvomAM jemane avadhijJAna che, temane jIvAdi saMbaMdhe traNa bhaMgo jANavA. mana:paryavajJAnI jIvo ane manuSyo baMne vacana vaDe AhAraka che paNa anAhAka nathI. kevaLajJAnI nosaMjJI noasaMzAvatuM jANavA. ajJAnI, matijJAnI, cutaajJAnImAM jIva, kendriya sivAya traNa bhaMga che. vibhaMgAnI pAMcendriya tiryaMca ane manuSya AhAraka che, AnAhAka nathI.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/2/8 thI 23/566 thI 571 bAkInA jIvAdine traNa bhaMga che. [56] sayogImAM jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMgo jANavA. manoyogI, vacanayogI sabhyamithyArdaSTivat kahevA. paraMtu vacanayoga vikalendriyone paNa kahevo. kAyayogImAM jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMgo hoya che. yogI jIva, manuSya, siddha anAhAraka che. [568] sAkAra-anAkAropayukta jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMga, siddho anAhAraka hoya che. 125 [569] savedImAM jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMga. strIveda-puruSavedamAM jIvAdi saMbaMdhe traNa bhaMga ane napuMsakavedamAM jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMga jANavA. vedIjIva kevaLajJAnI mAphaka jANavo. [570] sazarIrI jIvane ekendriya sivAya traNa bhaMga. audArika zarIrI jIva ane manuSyomAM traNa bhaMgo. bAkInA audArika zarIrI jIvo AhAraka hoya - nAhAska na hoya. vaikriya ane AhAsya zarIrI, te jemane che, te AhAraka hoya - anAhAraka na hoya. taijasakANa zarIrI, jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMgo jANavA. azarIrI jIvo ane siddho AhAraka nathI paNa anAhAraka che. [51] AhAra pacaryAptithI prapti, zarI-Indriya-zvAsocchavAsa-bhASAmana paryAptithI paryAptano vicAra karatAM e pAMce patimAM jIva ane manuSya padane AzrIne traNa bhaMgo che. bAkInA jIvo AhAraka hoya paNa anAhAraka na hoya. bhASA ane mana pApti paMcendriyone hoya, bIjAne nahIM. AhAra paryAptithI aparyApto baMne vacanathI paNa AhAraka nathI, paNa zarIra paryAptithI Apati kadAcit AhAraka hoya, kadAcit anAhAraka hoya. uparanI cAre apacatiomAM nAka, deva, manuSyomAM cha bhaMgo hoya che. bAkInA padomAM jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMgo hoya. bhASAmana paryApti vaDe patiA jIvo ane paMcendriya tiryaMcomAM traNa bhaMgo, nAka, deva, manuSyomAM cha baMgo kahevA. sarve padomAM ekavacana-bahuvacananI apekSAthI jIvAdi daMDako prana vaDe kahevA. jene je hoya tene teno prazna karavo, jene je nathI teno tene padma na karavo. yAvat bhASAmana paryApti vaDe aptiA deva ane manuSyomAM cha bhaMgo ane bAkInA sthAnamAM traNa bhaMgo kahevA. * vivecana-566 thI 571 : pUrve samyagdaSTi kahyo, tema jJAnI kahevo. jemake - jJAnI jIva AhAraka hoya ke anAhAraka ? kadAcit AhAraka-kadAcit anAhAraka. ItyAdi vairayikathI vaimAnika sudhI kahevuM - ekendriya na kahevA. jJAnI jIvo AhAraka ke anAhAraka ? kadAcit AhAska paNa hoya - kadAcit anAhAska hoya. jJAnI nairayiko? (1) badhAM AhAska, athavA (2) badhAM AhAraka ane eka anAhAska. athavA (3) AhAka E:\Maharaj Sahejb\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (63) 126 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 ghaNAM anAhAraka. e pramANe stanitakumAro sudhI jANavuM. beIndriya saMbaMdhe pRcchA - badhAM AhAska hoya athavA anAhAka hoya athavA eka AhAska ane eka anAhAraka hoya athavA eka AhAraka ane ghaNAM anAhAska hoya athavA ghaNAM AhAraka ane eka anAhAraka hoya athavA ghaNAM AhAraka-ghaNAM anAhAraka hoya. e pramANe teIndriya ane caurindriyo kahevA. bAkInA jIvo vairayivat vaimAnika sudhI jANavA. siddhonI pRcchA - teo anAhArako hoya. Abhinibodhika ane zrutajJAnI ekavacanamAM pUrvavat jANavA, bahuvacanamAM vikalendriyamAM cha bhaMgo hoya. bAkInA jIvAdi sthAnomAM ekendriya sivAya traNa bhaMgo hoya. te A - (1) badhAM AhAraka hoya, (2) badhAM AhAraka-eka anAhAka, (3) ghaNAM AhAraka-anAhAska. - 4 - sUtra sugama che. paraMtu je jIvone jJAna hoya temane traNa bhaMgo kahevA. bAkInA pRthivyAdimAM na kahevA. avadhijJAnamAM ekavacanamA tema ja jANavuM. bahuvacanamAM avadhijJAnI paMce tiryaMco AhAraka ja hoya. kemake paMce tiryaMcanuM anAhApaNuM vigrahagatimAM hoya. te samaye teone guNa nimitte avadhijJAnano saMbhava nathI. apatita avadhijJAna sahita deva ke manuSya tiryaMcamAM utpanna thato nathI. ekendriya ane viklendriya sivAyanA sthAnomAM pratyekane traNa bhaMgo che - x - avadhijJAnI paMce tiryaMco AhAka hoya, bAkInA sthAnomAM jemane avadhijJAna che, temane jIvAdimAM traNa bhaMga jANavA. manaHparyavajJAna manuSyone ja hoya. tethI tenA be pada che - jIvapada ane manuSyapada. baMne sthAne baMne vacanamAM mana:paryavajJAnI AhAraka ja kahevA, paNa anAhAraka nahIM. kemake vigrahagatyAdimAM manaH paryavajJAnano saMbhava nathI. kevalajJAnI - x - mAM traNa pada hoya sAmAnya jIvapada, manuSyapada, siddhapada. temAM jIva ane manuSya eka vacanathI kadAcit AhAska hoya - anAhAka hoya - ema kahevuM. siddhapadamAM anAhAka hoya. bahuvacanathI jIvapadamAM AhArako paNa hoya ane anAhAsko paNa hoya. manuSyapadamAM traNa bhaMgo hoya che. siddhapadamAM badhAM anAhAsko hoya. ajJAnI sUtra-mati ane zruta ajJAnImAM ekavacanamAM pUrvavat jANavuM. bahuvacanamAM jIva ane pRthivyAdi ekendriyomAM pratyekane ghaNAM AhAko-ghaNAM anAhAsko paNa hoya - ema kahevuM. bAkInA sthAnomAM traNa bhaMgo jANavA. vibhaMgajJAnI sUtra ekavacanamAM temaja che, bahuvacanamAM vibhaMgajJAnI paMce tiryaMco ane manuSyo AhAraka ja kahevA. kemake temanI vigrahagatithI utpatti asaMbhava che bAkInA sthAne ekendriya ane vikalendriya sivAya asaMbhava che. have yogadvAra - sAmAnyathI sayogI ekavacanamAM temaja jANavA. bahuvacanamAM jIva ane ekendriyapadone choDI bAkImAM traNa bhaMgo jANavA. jIva ane pRthivyAdi
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/2/8 thI 23/566 thI 571 pratyekane "AhAsko paNa hoya-anAhAko paNa hoya." e bhaMga jANavo. kemake te sthAnomAM baMne prakAranA jIvo ghaNAM hoya che. manayogI - vacanayogIne mizradRSTi kahyA tema kahevA. arthAt baMne vacanamAM AhAsko ja kahevA. vacanayoga vikalendriyone paNa hoya. vizeSa A - mizrardaSTipaNuM vilendriyone nathI, mATe tenuM sUtra nathI. vacanayoga vikalendriyone che. - 4 - 4 - 4 - ema kAyayogavALA paNa ekavacanabahuvacanamAM sayogIvat jANavA. ayogI, manuSyo ane siddho hoya che. tethI ahIM traNa pada che - jIva, manuSya ane siddha. traNe sthAnomAM anAhArakapaNuM ja che. have upayogadvAra - sAkAropayoga ane anArAkAropayoga sUtramAM pratyekane ekavacanamAM badhe kadAcit AhAska ane anAhAraka hoya - ema kahevuM. siddhamAM to anAhAka hoya. bahuvacanamAM jIva ane pRthivyAdimAM ghaNAM AhAka-ghaNAM anAhAska hoya - e bhaMga jANavo. bAkInA sthAnomAM traNa bhaMgo jANavA. siddho anAhAraka hoya che. sUtrapATha - sAkAropayogI jIva AhAraka ke anAhAraka ? ItyAdi. 123 vedadvAramAM sAmAnya veda sahita sUtramAM ekavacanamAM kadAca AhAraka ane kadAca anAhAraka bhaMga jANavo. bahuvacanamAM jIva ane ekendriyone choDIne bAkInA syAne traNa bhaMgo ane jIva tathA ekendriyomAM ghaNAM AhAka-ghaNAM anAhAka hoya' e sivAyanA bhaMgono abhAva jANavo. kemake tyAM ghaNAM AhAska paNa hoya che, ghaNAM anAhAska paNa hoya che. strIveda-puruSaveda sUtra ekavacanamAM temaja jANavuM. paraMtu ahIM nAska, ekendriya, vikalendriya na kahevA. kemake teo napuMsaka hoya che. bahuvacanamAM jIvAdi padomAM pratyekane traNa bhaMgo jANavA. napuMsaka vedamAM ekavacanathI temaja jANavuM. paraMtu ahIM bhavanapati, vyaMtara, jyotika, vaimAniko na kahevA. kemake teo napuMsaka vedarahita che. bahuvacanamAM jIva ane ekendriya sivAyanA sthAnomAM traNa bhaMgo tathA jIva ane pRthivyAdi ekendriyo pUrve kahyA tema bhaMgono abhAva che. avedIne kevalI mAphaka kahevA. jIva ane manuSyamAM ekavacanamAM kadAca AhAraka ane kadAca anAhAsya hoya. bahuvacanamAM jIvapadamAM "ghaNAM AhArako paNa hoya - ghaNAM anAhArako paNa hoya. manuSyomAM traNa bhaMgo jANavA ane siddhapadamAM'' badhAM anAhAsko" hoya. zarIra dvAramAM - sazarIra sUtramAM ekavacanathI badhe kadAcit AhAkakadAcit anAhAka hoya. bahuvacanathI jIva ane ekendriya sivAya bAkInA sthAnomAM pratyekane traNa bhaMga jANavA ane jIva tathA ekendriyamAM pUrvavat bhaMgono abhAva samajavo. audAki zarIramAM evacanamAM temaja che. paNa ahIM nAka, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka ane vaimAniko na kahevA. kemake teone audAki zarIra nathI. bahuvacanamAM jIva ane manuSyomAM pratyekane traNa bhaMgo jANavA. badhAM AhArako hoya e bhaMga jyAre koIpaNa kevaLI samuddhAtane prApta thayela ke ayogI na hoya tyAre - E:\Maharaj Sahejb\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (64) prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 che. athavA badhAM AhAska ane eka anAhAska ItyAdi pUrvavat. bAkInA padomAM jIva ane ekendriya viklendriya ke paMcendriya tiryaMco AhAska ja kahevA. kemake vigrahagatithI uttIrNa thayelAne ja audArika zarIrano saMbhava che. vaikriya ane AhAska zarIrI badhAM ekavacanamAM AhAska ja hoya. paraMtu jene A zarIro saMbhave che, te kahevA. bIjA nahIM. - 4 - 4 - 4 - bahuvacanathI jIva ane ekendriya sivAyanA sthAnomAM traNa bhaMga ane jIva tathA ekendriyomAM bhaMgono abhAva jANavo. azarIrI siddo hoya che temAM be ja pada che. jIvo ane siddho te anAhAraka ja hoya. 128 have paryAptidvAra - AgamamAM pAMca paryAptio kahI che, kemake bhASA ane manoparyAptinI ekapaNe vivakSA karI che. AhArAdi paryApti vaDe paryAptAne vicAratA - 4 - ekavacanathI jIva ane manuSya padamAM kadAca AhAraka - kadAca anAhAraka hoya. bAkInA sthAnomAM AhAraka hoya. bahuvacanamAM jIva, manuSyamAM traNa bhaMgo kahevA. teno audAki zarIrIvALA sUtravat vicAra karavo. bAkInA badhAM AhAsko kahevA. paraMtu bhASAmana paryApti paMcendriyone ja hoya che. mATe temAM caurindriya sudhI na kahevuM. AhAraparyAptithI aparyAptAnA sUtramAM ekavacana vaDe badhA anAhAraka kahevA. kemake te jIvo vigrahagatimAM ja hoya che. kemake utpattisthAna prApta jIva pahelAM samaye ja AhAra paryApti vaDe paryApta hoya che. jo ema na hoya to AhAkapaNuM na ghaTe. bahuvacanathI anAhArako hoya. zarIraparyAptithI aparyApta sUtramAM ekavacanathI kadAcit AhAraka-kadAcit anAhAraka hoya. temAM vigrahagatimAM anAhAraka ane upapAta kSetrane pAmelo zarIra paryAptinI samApti sudhI AhAska hoya che. e pramANe IndriyazvAsocchvAsa ane bhASAmana paryApti vaDe aparyApta sUtromAM pratyekane ekavacanathI kadAcit AhAska hoya - kadAcit anAhAraka hoya - ema kahevuM. bahuvacanathI uparanI zarIra arthApti Adi cAra aparyAptiono vicAra karatAM nAraka, deva, manuSyone pratyekane cha bhaMgo kahevA. jemake badhAM AhAraka hoya, badhAM anAhAko ja hoya, eka AhA ane eka anAhAraka hoya ItyAdi - x - bAkInA nAraka, deva, manuSya sivAyanA jIvone jIvapada ane ekendriya vinA traNa bhaMgo kahevA. jemake badhAM AhAraka hoya athavA badhAM AhAsko ane eka anAhAraka hoya ItyAdi - 4 - jIva ane ekendriyamAM zarIra, Indriya, zvAsocchvAsa paryAptithI aparyApta pratyekane AzrIne bhaMgono abhAva che. kemake teo AhArako paNa che - anAhArako paNa che, kemake AhAraka ane anAhAraka baMne prakAranA jIvo haMmezAM ghaNAM hoya che. bhASA-mano5ryAptithI aparyAptA paMcendriyo ja hoya che tethI temane ja aparyAptAmAM levA. temAM bahuvacanathI jIva ane paMce tiryaMca padamAM traNa bhaMgo kahevA. paMce tirthayo saMmUrttimo haMmezAM ghaNAM hoya che. jyAM sudhI bIjo paMce tiryaMca
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/ra8 thI 23/566 thI 571 129 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 (65) vigrahagati na pAme tyAM sudhI badhA AhArako hoya - e bhaMga hoya che. eka vigrahagatine prApta hoya tyAre bIjo bhaMga - badhA AhAraka, eka nAhAraka ItyAdi jANavuM - x - jIvapada vize e apekSAe traNa bhaMgo jANavA. nAka, deva ane manuSyamAM pratyekane cha bhaMgo hoya, te pUrve kahelA che. have bhavyapadathI AraMbhI prAyaH baMne vacanathI judA sUtro jIvAdi daMDakanA krame kahyA nathI. tethI te saMbaMdhe sAyane jaNAvatuM satra kahe che - badhe baMne vacanathI e jIvAdi daMDako kahevA. zuM badhe sAmAnyapaNe kahevA ? nahIM. jene je hoya tene te kahevuM. kyAM sudhI kahevuM ? carama daMDakanA kathana sudhI kahevuM. * x * cAvatu bhASAmanopati vaDe aparyAptA nAka, deva, manuSya vize kahevuM. ahIM prastuta artha vicAravA pUrvAcAryokta A gAthAo che- A 11-gAthAno artha A pramANe che - siddha ane ekendriya sahita jyAM jIvo che, tyAM bIjo bhAMgo nathI, teo sivAyanA jIvomAM traNa bhaMgo che. asaMjJI, deva, nAka, manuSyomAM cha aMgo che. pRthvIapa-vanaspatimAM tejovaizyAthI cha bhaMgo che. sarve devomAM krodha-mAna-mAyAnA cha bhaMgo. nAkonA mAna-mAyA-lobhamAM cha bhaMgo. mati-zruta-samyakatvanA cha aMgo avazya vikalendriyane vize thAya che. uparanI cAra aparyAptimAM nAka, deva, manuSyone cha bhaMgo. saMjJI, zuddhalezyA, saMyata, nIcalA traNa jJAna, strI-puruSavedamAM cha bhaMgo. avedIne traNa bhaMgo. mizradaSTi, mana-vacanayogI, cothuM jJAna, dezavirati, vaikicalabdhidhara, AhAraka zarIramAM avazya AhAka hoya. avadhi ane vibhaMga jJAnamAM avazya AhAka jANavA, paMce tiryayo-manuSyo virbhAgajJAnamAM hoya. audAki zarIramAM pAMce payahutimAM jIva ane manuSyo vize traNa bhaMgo hoya. bAkInA badhAM AhAraka hoya. nobhavyanoabhavya, alezvI, yogI, azarIrI tathA pahelI apatimAM vartatA jIvo anAhAraka hoya. saMjJA-asaMjJA rahita, avedI, akaSAyI, kevaLIne traNa bhaMgo che - A badhI gAthA pUrvokta arthane jaNAvanArI hovAthI teno pharI vicAra karatAM nathI. ekavacanathI siddho badhe anAhAraka che. hayan-40\Book-40B (PROOF-1) @ pada-29-"upayoga" che - X - X - X - che e pramANe AhAra nAme 28-muM pada kahyuM. have ra9mAM padano AraMbha kare che, teno saMbaMdha A che - pada-28mAM gati pariNAma vizeSa AhAra pariNAma kahyo. ahIM jJAnapariNAma vizeSa upayoga * sUra-pa3ra : bhagavana upayoga keTalA bhede che ? gautama be bhede - sAkAra upayoga, anAkAra upayoga. sAkAra upayoga keTalA bhede che ? ATha bheda - abhinibodhika jJAna sAkAropayoga yAvatu kevaLajJAna sAkAropayoga, mati ajJAna sato yAvatuM virbhAgajJAna sAkAropayoga. anAkAropayoga keTalA bhede che? cAra bhede - cakSudana anAkAropayoga, aca* avadhi kevaLa darzana anAkAropayoga. e pramANe jIvone kahevuM. nairasikone keTalA bheTe upayoga che ? gautama be bheda - sAkAra ane anAkAra, nairacikono sAkAra upayoga keTalA bhede che ? cha bheda - mati zrata avadhijJAna sAkAra upayoga tathA mati-zruta ajJAna, virbhAgajJAna sAkAropayoga. nairasikone anAkAropayoga keTalA prakAre che ? traNa bhede - caHEzani, acazudazIna, avadhidarzana anAkAropayoga. ema svanitakumAra sudhI jANavuM. pRvIkAyikonI pRcchA-be bhede che. cakSudarzana ane ArAsudarzana canAkAropayoga paMcendriya tiryaMco nairayikava4 kahevA. sAmAnya upayogavata manuSyone kahevA. bhagavana! vyaMtara, jyotiSa, vaimAnikone keTalA bhede upayoga che ? nairayikovat che. bhagavana ! jIvo sAkAropayogI che, ke nirAkAropayogI che ? gautama! baMne che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? gautama! je hetuthI jIvo abhinibodhika - zrata - avadhi mana:paryava-kevaLajJAna, matijJAna, bhUtAna, virbhAgajJAnanI upayogavALA che, te hetuthI jIvo sAkAropayogI che. je hetuthI jIvo cakSudaniAdi cAre dazanopayogI che, te hetuthI jIvo nAkAropayogI che, mATe ema kahyuM. bhagavana nairayiko sAkAropayogI che ke nirAkAropayogI ? gautama ! te bane che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? gautama! je hetuthI nairayiko abhinibodhika-kRta-avadhijJAna ane matijJAna, kRta ajJAna, virbhAgajJAnanA upayogavALA che, te hetuthI sAkAropayogI hoya che. je hetuthI nairayiko caNa Adi traNe darzanavALA che, te hetuthI nairasiko anAkAropayogI che. mATe gautama! ema kahyuM. * * e pramANe svanitakumAro sudhI jaNAvuM. pRvIkAyiko vize pRcchA - gautama ! temaja kahevuM yAvat je hetuthI E:\Maharaj Saheibla muni dIparatnasAgare karela pada-28no TIkA sahitano anuvAda pUrNa 2i2/9]
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29/-/-/para 131 (66) (PROOF-1 ook-40B pradI mati-skRta ajJAna upayogavALA che, te hetuthI teo sAkAropayogI che. je hetuthI pRedI. acasudana upayogavALA che, te hetuthI teo AnAkAropayogI che, mATe gautama ! ema kahyuM. e pramANe vanaspatikAyika sudhI javuM. bhagavan! beIndriyanI pRcchA - be upayoga che, sAkAropayoga, anAkAropayoga. bhagavana! beIndriyono sAkAropayoga keTalA bhede che ? cAra, bheda : mati-zrutajJAna, mati-gRta ajJAna. temano AnAkAropayoga keTalA bheda che ? eka aca@Adana anAkAropayoga, teIndriyo ema ja che. caurindriyo paNa ema ja che, paraMtu anAkAropayoga be bhede che - vaju ane acajIda zaniAvaraNa anAkAropayoga. paMcendriya tiryaMca, nairayikavatuM jANavA. manuSyone audhika upayogavatuM kahevA. vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika, nairAyikavatuM. bhagavana ! jIvo sAkAropayogI ke anAkAropayogI ? bane che. kaI rIte? jethI jIvo pAMca jJAna - traNa ajJAnathI upayukta che, tethI sAkAropayogI che. jethI jIvo cara darzanathI upayogI che, tethI anAkAropayogI che. tethI kahyuM ke - baMne upayogI che. nairayika, sAkAropayogI ke anAkAropayogI ? bane che. ema kema kahyuM? jethI nairayiko abhinibhodhikAdi traNa jJAna, matyAdi traNa ajJAnathI upayukta che, tethI sAkAropayogI che. cakSu Adi traNa darzana upayukta che, tethI anAkAropayogI che. mATe tema kahyuM. e pramANe svanitakumAra sudhI jANavuM. pRthavIkAyikonI pRcchA - pUrvavatu baMne upayoga kahevA. e pramANe vanaspatikAyiko sudhI kahevuM. beIndriyonI artha sahita temaja pRchA karavI - beIndriya ekavacanava4 kahevuM. e pramANe caurindriya sudhI kahevuM. vizeSamAM cakSudarzana adhika kahevuM. paMcendriya tici nairayikovanuM jANavA, manuSyo jIvanI ) mAphaka ane vyaMtara, jyotiSa, vaimAniko nairayikonI mAphaka jANavA. * vivecana-para : bhadaMta-paramakalyANayukta. upabhojana te upayoga, je vaDe jIva vastunuM jJAna karavAmAM pravRta thAya te upayoga, jIvano bodharUpa tAtvika vyApAra. te keTalA bhede che ? AjaTY - pratiniyata arthane grahaNa karavAno pariNAma. * * * AkAra sahita te sAvakAra, evo upayoga, te sAkAropayoga. arthAt sacetana ke acetana vastumAM upayoga karato AtmA jyAre paryAya sahita vastu jANe, tyAre te upayoga sAkAra kahevAya. te upayoga kALathI chAsthane aMtarmuhUrta ane kevaLIne eka samayano hoya che. ukata svarUpano AkAra jemAM nathI te anAkAropayoga. * x * te chavAsthane aMtamuhartAno che. paNa anAkAropayoganA kALathI sAkAropayoga kALa saMkhyAtagaNo jANavo. kemake te paryAyano bodha karato hovAthI temAM ghaNo kALa lAge che. paNa 132 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 kevaLIne anAkAropayoga eka samayano che. tra - svagata bhadesUcaka. sAkAropayoganA bhedo kahe che - mafa - abhimukha, ji - pratiniyata svarUpavALo, nizcita bodha te Abhinibodhika. jenAthI ke jene vize bodha thAya te Abhinibodha - tenA AvaraNa karmano kSayopazamAM evuM jJAna te Abhinibodhika jJAna. te Indriya ane manane nimite thayela yogya dezamAM rahela vastuno spaSTa bodha. evA prakArano sAkAropayoga te Abhinibodhika sAkAropayoga. zruta-vAcya vAcaka bhAvathI zabda sAthe saMbaMdhita arthanuM grahaNa karavAmAM kAraNabhUta bodha vizeSa. - x * zabda ane arthanuM paryAlocana karanAra Indriya ane manonimita bodha vizeSa te zrutajJAna. 'mava' zabdano artha "nIce' thAya che. jenA vaDe nIce vistAravALI vastuno bodha thAya te avadha athavA maryAdA, rUpI ja dravyo jANavA paNe pravRtti rUpa maryAdA sahita je jJAna te avadhijJAna. para - sarvathA meva * gamana karyuM. mana vize ke mana saMbaMdhI sarvathA jANavuM te mana:paryavajJAna che. A jJAnano viSaya aDhIdvIpa ane samudromAM rahelA saMjJI paMcendriyanA manogata dravyo che. vana - eka, kemake matyAdi jJAna nipekSa che. kemake chAzasthika jJAna naSTa thAya che, tyAre kevaLajJAna upaje che. athavA tevata - zuddha. kemake tenA AvaraNarUpa karma mela dUra thayA che. athavA kevaLa-saMpUrNa. athavA kevaLa-asAdhAraNa, kemake tenA jJAnano viSaya anaMta che. evuM je jJAna te kevaLajJAna tathA mati, zruta, avadhi jayAre mithyAtvathI malina thAya tyAre anukrame mati ajJAna, zrata ejJAna, vibhaMga jJAna rUpe temano vyavahAra karAya che, badhe sAkAropayoga sAthe joDavuM. anAkAra upayoganA bhedo - (1) cakSuIndriya vaDe darzanarUpa sAmAnyanuM grahaNa te cakSudarzana. (2) acakSu-cakSu sivAyanI bIjI Indriyo ane mana vaDe sva sva viSayanuM sAmAnya jJAna te ayakSadarzana. avadhi-maryAdita, mAtra rUpI dravya viSayaka darzana te avadhi darzana. kevaLa-saMpUrNa jagatamAM rahelI sarva vastunuM sAmAnya jJAna rUpa darzana te kevaLa darzana. A badhAM sAthe "anAkAropayoga' joDavuM. (prazna) mana:paryavajJAnanuM darzana kema nahIM ? mananA paryAya saMbaMdhe je jJAna thAya te mananA paryAyane ja vizeSarUpe grahaNa karatuM utpanna thAya che. paryAya-vizeSa, vizeSa viSayaka jJAna ja kahevAya paNa darzana kahevAtuM nathI, mATe mana:paryava darzanano abhAva che. e pramANe jIvone kahevuM. sAmAnya upayogavat jIvono upayoga paNa be prakArano jANavo. temAM paNa sAkAraupayoga ATha prakAre ane anAkAra upayoga cAra prakAre che. arthAt jema pUrve jIvapada hita upayoga sUtra sAmAnyathI kahyuM, tema jIvapadasahita kahevuM. jemake jIvono upayoga keTalA prakAre che, ItyAdi * * * * * covIza daMDakanA krame aurayikAdino upayoga kahe che - nairayikono upayoga keTalA prakAre ? nairayika be prakAre- samyagdaSTi, mithyArdaSTi. avadhijJAna paNa bhava nimitaka avazya thAya -x- samyagadaSTine matyAdi jJAna ane mithyAdeSTine te traNa Sahei E:\Maharaj
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29/-:/532 133 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 ajJAna hoya che. eTale sAmAnya tairayikane upayoga cha prakAre sAkAra ane cakSa Adi traNa prakAre darzana hoya. ema svanitakumAra sudhI kahevuM. pRthvIno upayogasAkAra be bhede, anAkAra eka acakSudarzana che. kemake temane samyagdarzanAdi nathI. ema badhAM ekendriyo che. beIndriyano upayoga sAkAra-cAra bhede, aparyApta avasthAmAM sAsvAdanapaNAthI hoya, anAkAropayoga eka ja hoya. tIndriyone temaja hoya. caurindriyone vadhArAmAM cAdarzanarUpa anAkAropayoga hoya. paMce tiryaMcono upayoga- sAkAra cha bhede ane anAkAra traNa bhede hoya che. kemake keTalAMka paMce tiryaMcone avadhijJAna-avadhidarzana saMbhave che. manuSyone yathA saMbhava AThe sAkAropayoga, cAre anAkAropayoga hoya che. kemake temane sarve jJAno sarve darzanonI labdi saMbhave che. devo nairayikavatu jANavA. e pramANe covIza daMDakanA krame jIvano upayoga vicAyoM. muni dIparatnasAgare karela pada-ra9no TIkA sahitano anuvAda pUrNa E:\Maharaj Saheib\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) che pada-30-"pacatA" - X - X - X - X - che e pramANe - ramuM pada kahyuM. have 30 mAMno AraMbha kare che teno saMbaMdha A che - pada-29mAM jJAna pariNAma vizeSa upayoga kahyo, ahIM paNa jJAnapariNAma vizeSamAM pazyatA kahe che - * sUtra-pa33 - bhagavAna ! pazyatA keTalA bhede che? gautama ! be bhede - sAkAra pacatA, anAkAra prayatA. sAkAra pazyatA keTalA bhede che ? gautama! cha bhede - zrutajJAnapazyatA, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevalajJAna, zruta jJAna, vibhegAni pazyatA. anAkAra pazyatA keTalA bhede che? traNa bhede - caEelo avadhidarzanao kevaladana pazyatAM. e pramANe jIvone paNa kahevuM. nairayikone keTalA prakAre pazyatA che ? be bhede - sAkAra zyatA ane anAkAra abhyatA. sAkAra patA cAra bhede che - kRtao, avadhi jJAna pacatA, zutaajJAnI ane virbhAgajJAna pazyatA. temanI nAkAra pacatA be bheda - cakSudarzana avadhidarzana pazyatA. e pramANe nitakumAro sudhI jANavuM. pRthvIkAyikone keTalA prakAre pazyatA hoya che ? eka sAkAra pacatA hoya * x * te paNa zrutajJAna sAkAra pazyatA hoya. ema vanaspatikAyika sudhI jANavuM. beIndriyone keTalA bheda paracatA hoya ? eka sAkAra pazyatA hoya. ema Indriyone paNa jANavuM. caurindriyone be prakAre pacatA hoya - sAkAra ane anAkAra pazyatA. sAkArapayA beIndriyavatu jANavI. anAkAra prayatA ? eka cakSudarzanarUpa kahetI. manuSyone jIvavata kahevA. bAkInA jIvo nairayikavata vaimAnika sudhI kahevA. bhagavan! jIvo sAkArapazyatAvALA che ke AnAkAra pacatAvALA che ? gautama ! te bane che. bhagavad ! ema kema kahyuM? gautama ! je hetuthI jIvo zrutaavadhi-mana:paryava-kevaLajJAnI che, zrutajJAnI, virbhAgajJAnI che, te hetuthI sAkAra pazyatAvALA che. je hetuthI jIvo cakSuvadhi-kevaLadanI che, te hetuthI AnAkAra pazyatAvALA che, mATe gautama ! huM kahuM chuM ke jIvo baMne bheTe che. bhagavana / nairayiko sakArAzyatAvALa che ke AnAkAra pazyatAvALA ? gautama! ema ja jANavuM paNa sAkArapazyatAmAM mana:paryava, kevaLajJAnI na kahevA. anAkAramAM kevaLadarzana na kahevuM. pRvIkAyiko sAkArapazyatAvALA anAkAra pacatAvALA che ? mAtra sAkAra pacatAvALA che. ema kema kaho cho ? pRthvI eka yuta DAnarUpa sAkAra vyatA che. mATe gautama ! ema kahyuM. ema vanaspatikAyika sudhI kahetuM.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30/-:/533 135 136 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 (89 beIndriyo saMbaMdhe pRcchA - teo sAkAra5rayatAvALA ja che. ema kema kaho cho ? gautama beIndriyone be prakAre sAkAra pacatA che . sutajJAna ane zrutajJAna sAkAra thayattA, tethI ema kahyuM. e pramANe teIndriyone jANavA. saurindriyo viSayaka pracachA - te sAkAra5rayatAvALA paNa hoya, AnAkArapazyatAvALA paNa hoya. ema kema kaho cho ? gautama! jethI caurindriyo zrutajJAnI ke zuta ajJAnI che, tethI te sAkAra pazyatAvALA che, jethI teo cakSudanI che tethI anAkArapatAvALa che, mATe gautama ! ema kahyuM che. manuSyo jIvavatuM ane bAkInA jIvo nairapikavatuM vaimAnika sudhI jANavA. * vivecana-573 - pazyatA eTale maikAlika ke spaSTa upayoga. temAM paheluM sUtra che . pazyatA keTalI che ? ahIM dar ghAtu jovAnA arthamAM che. tenuM paNa banyuM bhAvamAM parathanA banyuM. A zabda upayoganI mAphaka sAkAra ane anAkAra bodhano pratipAdaka che. tathA upayoga vize praznottara A pramANe che, upayoganA be bhede - sAkAra ane anAkAra, tema pazyatA vize praznottara e pramANe ja jANavA. sAkAra ane anAkAra bheda samAna chatAM upayoga ane pazyatAmAM zo bheda che ? jethI judI kahI. (uttara) sAkAra-anAkAra bhedanA peTAbheda saMkhyArUpa vizeSatA che. upayoga ATha bhede che, pazyatA cha bhede che. kemake matijJAna-mati jJAnane pazyatA nathI mAnatA. ema kema ? ahIM paryatA eTale prekSaNa artha che. - x - sAkAra pazyatAmAM adhika dIrdhakALa paryana IkSaNa-jovuM. anAkAra pazyatA vicAtA spaSTarUpa IkSaNa te prekSaNa jANavuM. tethI je jJAna vaDe traNa kALano bodha thAya, te ja jJAna dIrdhakALano viSaya hovAthI sAkAra pazyatA zabdathI kahevAya che. matijJAna ane mati ajJAna utpanna ane vinAzane apAta arthanuM grahaNa kad vartamAnakALa viSayaka che. * x * x* te sAkArapazyatA vAcya nathI. zrutajJAnAdi trikALa viSayaka che. jemake zrutajJAna vaDe atIta ane anAgata bhAvo jANI zakAya che. Agama granthAnusAra Indriya ane mana nimite je vijJAna thAya tene jino zrutajJAna kahe che. avadhi jJAna paNa atIta-anAmata asaMkhyAtI utsarpiNI-avasarpiNI rUpa kALane jANe che. mana:paryavajJAna paNa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga atIta ane anAgata kALane jANe che ane kevaLajJAna sarvakALa viSayaka suprasiddha che. zrutajJAna ane virbhAgajJAna paNa trikALa viSayaka che. kemake te vaDe paNa atIta-anAgata bhAvanuM jJAna thAya che. tethI te jJAno sAkArapazyatA kahyA. jemAM pUrvokta svarUpavALA AkAranI phUraNA thAya te bodha vartamAnakALa viSayaka hoya ke trikALa viSayaka hoya. tyAM badhe upayoga zabda pravarte che, mATe sAkAropayoga ATha prakAre che. anAkAropayoga cAra prakAre che. jyAre anAkAra pazyatA traNa bhede che, kemake acakSudarzana anAkArapazyatArUpa nathI. * * * ook-40B (PROOF-1) ran-40\B ayakSadarzanamAM spaSTa IkSaNa nathI, kemake AbhA cakSanI jema bAkInI Indriyo ane mana vaDe jANato nathI. tethI acakSudarzana anAkArapazyatArUpa na hovAthI tene anAkArapazyatAmAM gaNela nathI. e rIte upayoga ane pazyatAnA bhedamAM vicitratA hovAthI baMne jUda che. e ja vizeSatA kahevA mATe sarakAra pahelA sAkAra-anAkAra bhedo kahe che - pazyatA be bhede - sAkAra ane anAkAra, ItyAdi * x * sAmAnyathI jIvapadanA vizeSaNa rahita pazyatA kahI, have jIvapadanA vizeSaNa sahita pazyatA kahe che, te A pramANe - x - jIvone keTalA prakAre pazyatA kahI - be prakAre, sAkAra pazyatA ane anAkAra pazyatA. * x * ItyAdi kahI, have covIzadaMDakamAM kahe che - nairayikone keTalA bhede pazyatA kahI che ? ItyAdi sugama hovAthI ane ghaNuM karIne upayoga padamAM vicArela hovAthI pUrvokta bhAvanAnusAra svayaM jANI levuM. e pramANe sAmAnya ane vizeSathI jIvonI pazyatA kahI. have pazyatA sahita jIvone ja vicAravA mATe sUtrakAra kahe che - bhagavanuM ! jIvo zuM sAkAradarzI che ? navI - jIvanayukta, prANa dhAraNa karanArA. ft - prArthaka che. sAkAra5zyatA jemane hoya te sAkAradarzI athavA sAkAspazyatAvALA. ahIM mana:paryavajJAnI ane kevaLajJAnI kahevAtA nathI ItyAdi. kemake nairayikone cAui prApti na hovAthI mana:paryavajJAna, kevaLajJAna-darzana nathI. ahIM chadmasthane anukrame utpanna thato sAkAra-anAkAra upayoga ghaTe ce, kemake teo karmasahita che. karmasahita jIvone anya upayoga samaye anya upayoga karma vaDe AcchAdita hovAthI na ghaTe. ane kevaLajJAnIno cAraghAtI karmanA kSayathI thAya, tethI saMzaya thAya che ke- tene jJAnAvaraNa, darzanAvaraNano phAya thayelo hovAthI je samaye rApabhAdine jANe te ja samaye jue ke tevA jIva svabhAvathI anukrame jue che ? mATe pUche che ke * sUtra-pa34 - bhagavan! kevalI A ratanapabhA pRadIne AkAro, hetuo, upamA, daSTAMto, varNa, saMsthAna, pramANa ane pratyavatAra vaDe je samaye jANe che, te samaye jue che ? je samaye jue, te samaye jANe che ? gautama! e artha yogya nathI. ema kema kahyuM? gautama ! tenuM jJAna sAkAra ane darzana anAkAra hoya che. te hetuthI yAvatuM te samaye sAkAra ane darzana anAkAra hoya che. te hetuthI rAvatuM te samaye na jANe. e pramANe nIce sAtamI pRtI sudhI gaNavuM. ema saudharma devaloka cAvatu Tyuta devaloka, vecaka, anuttara vimAna, ISatpAmArA pRtI, paramANu yudgala. dvidezI cAvatu anaMtapadezI AMdha saMbaMdhe kahevuM. bhagavan! kevalI A ranapabhA pRthvIne anAkAra, hetu, anupamA, Saheib Adi E:\Mai
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30/-|-/574 adRSTAMta, avarNa, asaMsthAna, pramANa, apatyAvatAra vaDe jue che, jANato nathI ? hA, gautama ! kevalI yAvat jue che, paNa jANato nathI. bhagavan ! ema kema kahyuM? gautama ! temane darzana anAkAra hoya che ane jJAna sAkAra hoya che. tethI ema kahevAya che ke kevalI A ratnapabhA pRthvIne anAkAra vaDe sAvat dekhe che, paNa jANato nathI. ema ISapAmbhArA pRthvI, paramANu pudgala ane anaMta pradezI kaMdhane dekhe che, paNa jANato nathI. * vivecana-54 : 137 - parama kevaLajJAna ane darzana jemane che, te kevalI kahevAya che. bhavaMta kalyANayogI. A pratyakSa jaNAtI ratnaprabhA pRthvIne AkAranA bhedo vaDe, jemake - A ratnaprabhA pRthvInA khakAMDa, paMkakAMDa, akAMDa traNa bhedathI che. kharakAMDa soLa bhede che ItyAdi. hetu - yukti vaDe, te A pramANe - zA kAraNe ratnaprabhA kahevAya che ? kemake teno ratnamaya kAMDa che, mATe ratnaprabhA kahevAya - 4 - upamAo vaDe, te A rIte - ratnaprabhAmAM ratnaprabhAdi kAMDo varNa vibhAganI apekSA vaDe kevA che ? pArAga maNi jevA varNanA che ? ItyAdi. dRSTAMto vaDe - pramANa vaDe jANelo che vivakSita sAdhya ane sAdhananA vyAptirUpa saMbaMdhano pariccheda, jemane vize te dRSTAMta. - X + X - varNo vaDe - zuklAdi varNanA vibhAga vaDe. teonA ja adhika ane ochA saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMtaguNa vibhAga vaDe varNanuM grahaNa upalakSaNa - gaMdhAdinuM sUcaka che. tethI gaMdha, rasa, sparzanA vibhAga vaDe jANavuM. saMsthAno vaDe, te ratnaprabhAmAM bhavana ane nArakanA saMsthAno che, jemake - te bhavano bahAsthI vRtta ane aMdara cokhUNA che, ItyAdi. e rIte nakAvAsa saMsthAnAda kahe, pramANo vaDe parimANa vaDe. jemake te 1,800,00 yojana jADAI tathA laMbAI-pahoLAImAM eka rAjapramANa che. pratyavatAro vaDe prati-sarvathA, avatIrya-vyApta thAya jeo vaDe te pratyavatAra. te ahIM ghanodadhi vagerenA valayo jANavA. te valayo sarve dizA ane vidizAmAM A ratnaprabhAne vIMTIne rahelA che. - je samaye AkArAdi sahita ratnaprabhAne jANe che, te samaye kevaLadarzanathI dekhe che eTale kevaLa darzanano viSaya kare che ? gautama ! e arthayuktiyukta nathI. * x - kemake - x - ahIM jJAna vaDe jANato hoya te 'jANe che' ema kahevAya che, darzana vaDe jANato hoya te 'dekhe che' ema kahevAya che. kevalInuM jJAna sAkAra che - x - vizeSaNone grahaNa karato hoya te bodha jJAna kahevAya. darzana anAkAra che. kemake - vizeSone nirvizeSapaNe jANavAta te darzana. temAM jJAna ane darzana jIvane tevA prakAranA svabhAvathI aMzataH utpanna thatAM nathI. - 4 - tathA svabhAvathI jyAre jJAna hoya tyAre sarvapradezamAM jJAna hoya, jyAre darzana hoya tyAre sarva pradezomAM darzana ja hoya. kemake jJAna ane darzana sAkAra ane anAkArapaNe paraspara viruddha che. - x - E:\Maharaj Sahelb\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (69) prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 tethI je samaye jANe che, te samaye joto nathI. je samaye jue che, te samaye jANato nathI. - X - 138 - [zrI malayagirijI kahe che ke-] ukta kathana dvArA, vAdI siddhasena divAkare je kahyuM che ke kevalI eka samaye jANe ane jue che' - tenuM paNa khaMDana karela samajavuM. kemake A sUtra vaDe sAkSAt yuktiparvaka jJAna ane darzananA upayogane kramazaH sthApela che. e pramANe zarkarAprabhAthI tamastamaprabhA, saudharmathI anuttara vimAna, IpappA bhArA ItyAdi badhAMne vicAravA. zeSa vRtti sugama che. muni dIparatnasAgare karela pada-30-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31/-/-/575,576 pada-31-"saMjJI" che -- * -- X -- * -- 139 0 e pramANe 'pazyatA' nAme 30-muM pada kahe che. have 31-muM pada kahe che. teno saMbaMdha A che - pUrva padamAM jJAnapariNAmavizeSa jaNAvyuM, ahIM pariNAmanI sAmyatAthI saMjJA pariNAma kahe che. - sUtra-575,576 H [55] bhagavan ! jIvo saMgI, asaMtI ke nosaMjJInoasaMjJI hoya ? gautama! jIvo e traNe bhede hoya. vairayiko vize prazna - gautama ! nairayiko saMjJI ke asaMjJI hoya, paNa nosaMjJInoasaMjJI na hoya. ema stanitakumAra sudhI jANavuM. pRthvIkAyiko vize prazna - gautama ! teo saMjJI nathI, saMjJI che, nosaMjJInosaMjJI nathI. e pramANe vikalendriyo paNa jANavA. manuSyo, jIvavat jANavA. paMcendriya tiryo ane vyaMtaro nairayikavat samajavA. jyotika ane vaimAniko saMjJI che, asaMjJI ke nosaMjJInoasaMjJI nathI. siddho saMbaMdhe pRcchA - teo saMdnI ke asaMjJI nathI, nosaMjJInoasaMI che. [56] nAka, tiryaMca, manuSya, vyaMtara, asurAdi saMjJI ane saMDvI che. vikalendriyo asaMjJI che. jyotika-vaimAnika saMjJI che. (e pramANe sUtrano ja artha kahetI mA che. * vivecana-575,576 : - 4 - saMjJA-padArthanA bhUta, vartamAna, bhAvI svabhAvano vicAra karavo. te saMjJA jeone che, te saMjJI kahevAya che. eTale viziSTa smaraNAdirUpa mananA jJAnavALA saMjJI jANavA. ukta manovijJAna rahita te asaMjJI. teo ekendriya, vikalendriya ane saMmUrttima paMcendriya hoya che athavA je vaDe pUrve jANelo, vartamAna ane bhAvi padArtha samyak jaNAya te saMjJA, te jemane hoya te saMjJI - mana sahita kahevAya. tethI viparIta te asaMjJI. teo hamaNAM ja kahelA ekendriyAdi jANavA. kemake ekendriyone prAyaH sarvathA manovRttino abhAva che. beIndriyAdine viziSTa manovRtti nathI. kemake te beIndriyAdi vartamAnakALavartI zabdAdi arthane zabdAdi rUpe jANe che. bhUta ane bhAvi arthane nathI jANatA. kevaLajJAnI ane siddha saMjJI nathI - asaMjJI paNa nathI. paraMtu saMjJI-asaMjJI baMnenA pratiSedhano viSaya che. jo ke kevaLajJAnIne manodravyano saMbaMdha che, paNa manodravya vaDe te bhUta-vartamAna ane bhAvi padArthanA svabhAvano vicAra karatAM nathI, paraMtu teo badhAM jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNano kSaya thayelo hovAthI paryAlocana sivAya ja kevaLajJAna ane kevaLadarzana vaDe sAkSAt sarva vastune jANe che ane jue che. tethI te saMjJI nathI - asaMjJI paNa nathI. paraMtu sarvakALavartI sarva dravya ane paryAyanA samUhane pratyakSa karavAmAM samartha jJAna vaDe sahita che. siddha paNa E:\Maharaj Saheib\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (70) prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 saM nathI, kemake tene dravya manano abhAva che, tema asaMjJI paNa nathI, kemake te sarvajJa che. 140 e pramANe sAmAnyathI jIvapadamAM saMjJI, asaMjJI ane nosaMjJI-noasaMjJI hoya che. - 4 - jIvo saMjJI paNa hoya che. kemake nairayikAdi saMjJI che. jIvo asaMjJI paNa che. kemake pRthivyAdi asaMjJI che ane nosaMjJI-noasaMjJI paNa che, kemake temAM siddha ane kevalI che. have temane covIza daMDakanA kramathI vicAre che - je nairayika saMjJIthI AvIne utpanna thAya te saMjJI kahevAya. bIjA asaMjJI kahevAya. vairayikone cAstri abhAve kevalIpaNuM na hoya mATe nosaMjJInoasaMjJI hotA nathI. ema badhAM bhavanapatio kahevA. kemake teo asaMjJIthI paNa AvIne upaje ane temane kevalIpaNAno abhAva paNa che. manuSyo, jIvavat kahevA. eTale teo saMjJI, asaMjJI ane nosaMjJI-noasaMjJI paNa hoya. garbhaja saMjJI che, saMmUrttimo asaMjJI che. kevalI nosaMjJI-noasaMjJI che. paMce tiryaMca ane vyaMtaro nairayikavat kahevA. temAM saMmUrNima paMce tiryaMco asaMjJI ane garbhaja saMjJI che. vyaMtaro asaMjJIthI AvIne upaje to asaMjJI, saMjJIthI AvIne upaje to saMjJI kahevAya. baMne cAstri abhAve nosaMI-noasaMjJI nathI. jyotiSka, vaimAniko saMjJI ja hoya. paraMtu asaMjJIna hoya, kemake te asaMjJIthI AvIne na upaje, tema teone cAtri paNa nathI, mATe nosaMI-noasaMjJI paNa nathI. siddho pUrvokta yuktithI saMjJI ke asaMjJI nathI, paNa nosaMjJI-noasaMjJI che. ukta sUtranA sukhe bodha thavA mATe saMgrahaNI gAthA kahI che. te sugama che. sUtrArthamAM noMdhI che. temAM vizeSa e ke - vanacara eTale vyaMtaro, asuraddi - samasta bhavanapati, vittendriya - eka, be, traNa, cAra IndriyavALA asaMjJI hoya che. muni dIparatnasAgare karela pada-31-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322-I-/,538 che pada-3ra-"saMyama" che. - X - X - X - X - che e pramANe 31-muM pada kahyuM. have 32-muM pada kahe che. teno A saMbaMdha che - 31mAM padamAM saMjJIpariNAma kahyA. ahIM cAtri pariNAma vizeSa saMyamane kahe che. saMyama niravadha yoga pravRtti ane sAvadha yoganI nivRtti rUpa che. tenuM sUtra kahe che- * sUtra-pa33,58 : (577] bhagavat / jIvo zuM saMyata che, asaMyata che, saMyatAsaMyata che ke nosaMyatanoasaMyatanosaMyatAsaMyata che ? gautama! te cAre che. nairayiko vize prathana * teo saMyata nathI, asaMyata che, saMyatAsaMyata nathI, nosaMyatanoasaMgatanosaMyatAsaMmata nathI. ema caurindriyo sudhI javuM. paMcendriyo tici vize pRcchA - saMyata nathI, asaMyata che, saMyatAsaMyata che, nosaMyata-nosaMyatanosaMyatAsaMyata nathI. manuSyo vize pRcchA - saMyata, asaMyata, saMyatAsaMgata paNa ce. paNa nosaMyatanoasaMyatano saMyatAsaMmata nathI. saMtara, jyotika ane vaimAniko nairayikova4 jANavA. siddhono prazna - saMyata, asaMyata ke saMyatAsaMyata nathI, paNa nosaMyatanoasaMyatanosaMyatAsaMyata che. [58] jIvo ane manuSya saMyata, asaMyata, mizra hoya. tiyaco saMtarahita. che. bAkInA asaMyata che. vivecana-pa33,58 - sarva sAvadha yogothI samyakSaNe nivRta thayelA hoya, arthAt cAtri pariNAmanI vRddhinA kAraNabhUta niravadha yogomAM pravartatA hoya te saMyata-eTale hiMsAdi pApasthAnothI nivRtta. tenAthI viparIta te asaMyata. hiMsAdimAM dezathI nivRta te saMyatAsaMyata jeoe traNeno pratiSedha karela che, te siddha kaI rIte ? saMyama niravadha yoga pravRtti ane sAvadha yoga nivRtti che. tethI saMyatAdi paryAyo yoga Azrita che. siddha bhagavaMto yoga rahita che. kemake temane zarIra ane manano abhAva che, mATe saMyatAdi gaNe avasthAthI nivRtta che ema sAmAnyathI jIvapadamAM saMyatAdi cAre avasthA ghaTe. sUtrakAra paNa kahe che - jIvo saMyata paNa che, kemake sAdhue saMyata che. asaMyata paNa che, kemake nAko asaMyata che. saMyatAsaMyata paNa che, kemake paMcendriya tiryo ane manuSyo dezathI saMyamI hoya. nosaMcata-noasaMyata-nosaMyatAsaMyata paNa che, kemake siddhone traNeno paNa pratiSedha che. covIza daMDaka sUtro sugama che. ahIM saMgrahaNI gAthA kahe che - saMtaItyAdi. tAtparya e che ke- jIvapada ane manuSyapadamAM saMyatAdi traNe pado ghaTe che, paNa nathI ghaTatA ema nathI. e tAtparyane jaNAvanAra A sUtra che. paraMtu anya padano niSedha karatuM nathI. jo ema na hoya to jIvapadamAM saMyatAdi traNe avasthAnA pratiSedharUpa cothuM pada paNa ghaTe che. je prakAre pUrve kahyuM che. tathA saMyatapada rahita upalakSaNathI traNenA pratiSedha rahita 142 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 paMcendriya tiryo che. prazna saMyatapada rahita tiryaMca paMcendriyo kema kahevAya ? kAraNa ke teomAM sarvathA saMmatapaNuM ghaTe che. jemake - saMmatapaNuM niravadha yoganI pravRtti ane sAvadha yoganI nivRttirUpa che ane tiryaMcone paNa niravadha yogamAM pravRtti ane sAvadha yogathI nivRtti saMbhave che. kemake teo AyuSanA chellA kALe paNa cAra prakAranA AhAranuM pratyAkhyAna karI zubha yogomAM vartatA dekhAya che. vaLI siddhAMtamAM te te sthAne teo potAnA vize mahAvratonuM AropaNa karatAM saMbhaLAya che. kahyuM che ketiryaMcone rAtrino niSedha karyo che to paNa teomAM ghaNAMne siddhAMtomAM mahAvatonuM AropaNa saMbhaLAya che. [samAdhAna] te ayukta che. kAraNa ke samyak prakAre vastutavanuM jJAna nathI. ahIM saMyatapaNuM niravadhayoganI pravRtti ane sAvadhayoganI nivRttirUpa AMtara cAstri pariNAma sahita jANavuM te sivAyanuM nahIM. jeoe cAra prakAranA AhAranuM pratyAkhyAna kareluM che tevA ane mahAvratonuM AropaNa karatAM teone bhAvanimite yAtrino pariNAma thato nathI ane te pariNAma aciMtya ciMtAmaNI samAna manuSya bhavamAM ja thAya che. te paNa karmanA kSayopazama vaDe thAya, bIjI rIte nahIM. mATe bhagavaMte manuSyabhava durlabha kahyo che. [mana] te rIte mahAvratAdinI AropaNarUpa ceSTA karatAM tiryaMcone AMtara cArika pariNAma nathI - ema zAthI jaNAya ? [uttara) teone kevaLajJAnAdi nahIM thavAthI. jo tiryaMcone paNa cAstri pariNAma saMbhave to kyAMka kyAre koIkane utkRSTa bhAve mana:paryavajJAna ke kevaLajJAna paNa thAya. paNa tevuM saMbhaLAtuM nathI. mATe jaNAya che ke temane cAtri pariNAmano saMbhava nathI. * x * tethI cAstri pariNAmano abhAva hovAthI teo saMyata pada hita che. bIjA saMsArI jIvo asaMyatipada sahita che. E:\Maharaj Saheib\Adhayan-40\Book-40B (PROO muni dIparatnasAgare karela pada-32-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33/-/-/579,580 pada-33-"avadhi'' -- * - * -- * -- 143 0 e pramANe 32-muM pada kahyuM. have 33-muM pada AraMbhe che, teno saMbaMdha A che - 32-mAM padamAM cAstri pariNAma vizeSa saMyamane kahyo. ahIM jJAna pariNAma vizeSa avadhine kahe che. te adhikAra - - sUtra-579,580 : [59] bheda, viSaya, saMsthAna, atyaMtara, bAhya, dezAvadhi, hIyamAna avadhi, vardhamAna avadhi, pratipAtI, patipAtI e daza dvAro. [580] bhagavan ! avadhi keTalA bheTe che ? gautama ! te be bheTe che. bhavapratyayika, kSAyopazamika. bhavapratyayika be che - devo ane nairayiko. kSAyopazamika je che - manuSyo ane paMcendriya tiryaMco. * vivecana-579,580 : (1) jeno artha pUrve kahyo che, te avadhijJAnano pahelA bheda kahevAno che, pachI (2) viSaya, (3) pachI saMsthAna-avadhijJAne prakAzita karelA kSetranA je trApA Adi AkAra vizeSarUpa che, tenuM kAraNa avadhijJAna hovAthI avadhinA saMsthAnarUpe kahevAya che. tathA avadhi be prakAre (4) atyaMtarAvadhi - je sarva dizAmAM potAnA viSayabhUta kSetrano prakAza kare ane avadhijJAnI sAthe niraMtara svaprakAzya kSetra saMbaMdhavALuM hoya te. (5) tethI viparIta te bAhyAvadhi. - atyaMtarAvadhi be bhede - aMtagata, madhyagata, aMtagata zabdanA pUrvAcAryoe traNa artho batAvelA che. Atmapradezone aMte rahela avadhi. ahIM utpanna thatuM koIpaNa avadhijJAna spardhakarUpe utpanna thAya che. spardhaka eTale gavAkSanA jALIyA AdithI bahAra nIkaLela dIvAnA prakAza mAphaka avadhijJAnano prakAzavizeSa. - X - A spaddhako eka jIvane asaMkhyAtA ke saMkhyAtA hoya che. - 4 - te vicitra svarUpavALA hoya che. temAMnA koI paryantavartI AtmapradezomAM utpanna thAya che. temAM paNa keTalAMka AgaLanA bhAge, keTalAMka pRSTha bhAge, keTalAMka adhobhAge, keTalAMka urdhvabhAge, keTalAMka madhyavartI AtmapradezomAM hoya che. e pramANe utpanna thatuM avadhijJAna, AtmAnA aMta bhAge rahela hovAthI antagata kahevAya kemake aMtamAM rahelAM te Atmapradezo vaDe sAkSAt avabodha thAya. athavA audAki zarIramAM aMte raheluM avadhijJAna - te aMtagataavadhi kahevAya. kemake audArika zarIra apekSAe eka dizAmAM rahelA dravyono bodha thAya che. - 4 - athavA badhAM Atmapradezono kSayopazama hovA chatAM paNa audArika zarIramAM aMte koIpaNa eka dizAmAM jethI bodha thAya te aMtagata kahevAya che. (prazna) jo badhAM Atmapradezono kSayopazama hoya to cAre tarapha kema joto nathI ? (uttara) eka dizAmAM kSayopazamano saMbhava che dezAdi apekSAe karmano E:\Maharaj Saheib\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (72) prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 kSayopazama vicitra hoya, tethI badhA Atmapradezono sva sAmagrInA vazathI Avo ja kSayopazama thAya che. jethI audAki zarIra apekSAe eka vivakSita dizAmAM jue che. - 4 - 4 - 144 athavA sarva Atmapradezo vizuddha chatAM audAski zarIranA aMte eka dizAmAM jovAmAM raheluM che mATe aMtagata kahevAya che. e bIjo pakSa che. trIjo pakSa che - eka dizAmAM rahelA te avadhijJAna vaDe je kSetra prakAzita thayuM che, te kSetranA aMte avadhi varte che. kemake kSetranA aMte avadhijJAnI rahela che. tethI aMte eTale eka dizAmAM rahela avadhi jJAnanA viSayabhUta kSetrane paryante rahela mATe aMtagata avadhi. aMtagata avadhijJAna traNa bhede - AgaLa, pAchaLa, paDakhe. jema koI hAthamAM grahaNa karela ane AgaLa cAlatI dIvI vaDe AgaLanA bhAgane ja jue, tema je avadhijJAnathI tevo kSayopazama thatAM AgaLa saMkhyAtA ke asaMkhyAtA yojana sudhI jue che te purata: - avadhijJAna. te ja puruSa pAchaLa hAthamAM grahaNa karela dIvIthI pAchaLanA bhAgane ja jue tema je avadhijJAna pAchaLa saMkhyAtA-asaMkhyAtA yojana sudhI jue te pRSThataH avadhijJAna che. je avadhi vaDe eka ke baMne paDakhe saMkhyAtA ke asaMkhyAtA yojana sudhI jue te pAzrvataH avadhijJAna kahevAya. A kathananI puSTi naMdisUtranI cUrNImAM paNa che. - x - madhyagata avadhi paNa traNa prakAre che - ahIM daMDAdinA madhya bhAga mAphaka madhya prasiddha che. temAM AtmapadezonA madhya bhAgamAM rahela avadhi madhyagata kahevAya che. A avadhijJAna spardhaka rUpa che ane sarva dizAmAM bodhanuM kAraNa madhyavartI AtmapradezonuM avadhijJAna jANavuM athavA sarva Atmapradezono kSayopazama hovA chatAM audArika zarIranA madhyabhAga vaDe jJAna thAya che. mATe madhyagata avadhi kahevAya. athavA te avadhi vaDe je kSetra prakAzita che, te kSetranI sarva dizAomAM madhya bhAgane vize raheluM te madhyagata avadhi kahevAya. kemake avadhijJAnI te vaDe prakAzita kSetranA madhya bhAgamAM rahelo che. - 4 - athavA jJAnanA viSayabhUta kSetranA madhyabhAgamAM avadhijJAnI puruSa hoya che mATe te madhyagata avadhi kahevAya che. ukta traNe vyAkhyAnamAM jyAre avadhi vaDe prakAzita kSetrano avadhijJAnI sAthe saMbaMdha hoya tyAre te atyaMtarAvadhi kahevAya. kemake te sarva dizAmAM prakAzita kSetranA madhyabhAgamAM rahelo che. A bheda bAhya avadhimAM na levo, kemake atyaMtarAvadhimAM aMtarbhAva thAya che. paraMtu jyAre avadhijJAnathI prakAzita kSetra vacce truTita hovAthI avadhijJAnI sAthe teno saMbaMdha na hoya, tyAre bAhya avadhi kahevAya che. A bheda ahIM grahaNa karavo. pachI dezAvadhi, pratipakSe sarvAdhi kahevAno che. dezAvadhi ane savidhinuM svarUpa - avadhi traNa bhede che - sarvajaghanya, madhyama, sarvotkRSTa, sarva jaghanya avadhi te dravyathI taijasa ane bhASA vargaNA varo rahelA aMtagata dravyone, kSetratI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga kSetrane, kALatI
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33/-I-/pa39,580 145 (13) AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga atIta ane anAgata kALane jANe che. ahIM avadhi, kSetra ane kALane svarUpathI sAkSAta na jANe. kemake te amUrta che ane avadhino viSaya rUpI dravyo che. kSetra ane kALanuM jJAna upacArathI jANavuM. * * * dareka dravyanA jaghanyapade paNa rUpa, rasa, gaMdha, sparzarUpa cAra paryAyone jANe che. * * * dravyo anaMta che. AthI upara pradezanI-samayanI ane paryAyinI vRddhi vaDe vadhatuM avadhijJAna madhyama samajavuM. te tyAM sudhI jANavuM ke cAvat sarvotkRSTa paramAvadhi na thAya. sarvotkRSTa paramAvadhi dravyathI sarva rUpI dravyone jANe, kSetrathI lokamAM lokapramANa khaMDone jANe, kALathI asaMkhyAtI utsarpiNI-avasarpiNI rUpa atItaanAgata kALane jANe, bhAvathI anaMta paryAyone jANe che. kemake dareka dravyanA saMkhyAtA ke asaMkhyAtA paryAyone jANe che. * x * ahIM sarvajaghanya ane madhyama avadhine dezAvadhi kahevAya ane sarvotkRSTa avadhine paramAvadhi ke savavadhi kahevAya che. tathA avadhinI hAni-vRddhi kahevAnI che. temAM talAvidha sAmagrInA abhAvathI pUrvAvasthAthI hAnine prApta thatuM te hIyamAna avadhi. * x * jema jema adhikAdhika IMdhana nAMkhavA vaDe agninI jvAlAno samUha vadhato jAya, temaja pUrvAvasthAthI yathAyogyapaNe vizuddha-vizuddhatara adhyavasAya thavAthI vadhatuM jAya te vardhamAna avadhi kahevAya che. pratipAtI ane apatipAtI. 'tra' zabda anukta arthano samuccaya karanAra hovAthI anugAmika ane nAnugAmika avadhi paNa kahevA yogya che. temAM paDavAnA svabhAvavALuM hovAthI-pratipAtI, je avadhi utpaNa thaI kSAyopazamane yogya keTaloka kALa rahI pradIpanI mAphaka sarvathA nAza pAme te pratipAtI. hIyamAna ane pratipAtImAM zo bheda ? pUrvAvasthAthI nIce nIce hAni pAmatuM te hIyamAna ane eka kALe nirmaLa nAza pAme te pratipAtI. je paDe nahIM te pratipAtI, je kevaLajJAna ke maraNa sudhI nAza na pAme te patipAtI. gamatA karanArane sarvathA anusare te AnugAmika athavA anugama e jenuM prayojana che, te AnugAmika. je locananI mAphaka janArane anusare te AnugAmika avadhi kahevAya. je AnugAmika nathI te anAnugAmika sAMkaLathI bAMdhela dIvA mAphaka gamana karanAra puruSane anusaratuM nathI. - ema dvAra gAthA kahI. have uddezanA krame nirdeza thAya che. pahelAM avadhinA bhedo kahe che - X * (1) bhavapratyayika . jemAM karmane vazavartI prANIo utpanna thAya te bhava-nAkAdino janma. bhava e ja kAraNa jevuM che, te bhavapratyaya. ahIM pratyaya zabda kAraNa arthamAM che. * x " (2) avadhijJAnAvaraNIya karmanA udayAvalikAmAM rahelA aMzanA vedavA vaDe nAza thavo te Aya ane anudaya avasthAmAM rahela karmanA vipAkodayane rokave te upazama. kSaya ane upazama vaDe thayelo te "kSAyopathamika' nAme bIjo bheda jANavo. [2210] (PROO ook-40B Saheib\Adhayan-401B E:\Maharaj 146 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 je avadhi jeone hoya che teone batAve che - be prakAranA jIvone bhavapratyaya avadhi hoya - devo ane nAskone. devo bhavanapatyAdi cAra bhede che. nArako * ratnaprabhAdi sAta bheda che. 'tra' zabdathI bIjA bhedo viSaya ane saMsthAnamAM kaheze. (prapta) avadhijJAna kSAyopathamika bhAvamAM che ane nArakAdi bhava audayika bhAvamAM varte che, to devAdine bhavapratyaya avadhijJAna kema kahevAya ? ahIM doSa nathI, kemake bhavapratyaya avadhijJAna paNa paramArthathI kSAyopathamika ja che. paNa te kSayopazama deva ane nAkonA bhavamAM avazya hoya che, tethI "bhavapratyaya' ema kahyuM, ahIM naMdIsUtranI cUrNinI sAkSI paNa ApI che. bene kSAyopathamika avadhi hoya che - manuSyo ane paMrondriya tiryacate. 'tra' zabda aneka bhedono sUcaka che. A baMnene avadhijJAna hoya ja tema nathI. tethI kSAyopathamikapaNuM sAmAnya hovA chatAM paNa bhavapatyayathI bhinna che. bAkI badhAM kSAyopathamika ja che. ema avadhijJAnano bheda kahyo. have teno viSaya - * sUtra-pa81 - bhagavana! nairayiko keTalA kSetrane avadhijJAnathI jANe ane jue ? gautama jaghanyathI ardha gAuM, utkRSTa cAra gAu ogane jANe ane jue. bhagavad ! ratanapabhA pRetInA nairasika avadhijJAna vaDe keTalAM mane jaNe ane jue ? jaghanya sADA traNa gAu ane utkRSTa cAra gAu kSetrane jANe ane juo. zarkarApabhAnA nairAyiko jaghanya traNa, utkRSTa sADA traNa gAu avadhijJAnathI jANe-jue. vAlukApabhA nairayiko jaghanya aDhI, ukRSTa traNa gAuM. paMkaNabhA nairayika janya be, utkRSTa aDhI gAuM, dhumAbhA nairayika jaghanya doDha, utkRSTa be gAuM. tama:pA pRnI nairayiko jaghanya gAu, utkRSTa doDha gAuM. adhaHsaptamI nairayika jaghanya AI gAuM, utkRSTa eka gAu avadhijJAna vaDe jANe ane jue. asurakumAro avadhijJAnathI keTaluM kSetra jANe ane jue ? jaghanya-25 yojana, utkRSTa asaMkhyAtA dvIpa samudro. nAgakumAro jaghanya 5-jojana, utkRSTa saMkhyAtA dvIpa-samudrone avadhijJAnathI jANe ane jue. e pramANe svanitakumAro sudhI jANavuM. - paMcendriya tiyaca keTaluM stra avadhijJAnathI jANe ane jue ? jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa asaMkhyAtA dvIpa-samudro jaNe-juo. manuSyo viNe pRcchA - jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa alokamAM loka pramANamaka asaMkhyAtA khaMDone avadhi vaDe jANe-jue. to nAgakumAra 91eidi.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33/-I-581 143 148 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/3 S jyotiko avadhi vaDe keTaluM kSetra jue - jANe ? jANI ane utkRSTa baMne saMkhyAtA dvIpasamudro. saudharma devonI pRcchA-jaghanya aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTa yAvata ratanapabhAnI carama bhAgane tIrNa asaMkhyAta dvIpa samudra paryanta ane udad pota-potAnA vimAno sudhI avadhi vaDe kANa-jue. ema IzAna devo paNa kahevA. sanatakumAra paNa temaja che. paraMtu nIce bIjI zarkarApabhA pRedI nIcenA caramabhAga sudhI jANe-jue mahendra devo emaja jANavA. - brahAloka ane lAMtaka deva trIjI vAlukApabhAnI nIcenA cama bhAgane jaNe-jue. mahAzuka ane sahayAra deze paMkAbhAnA adha caramatane jaNe-juo. AnatAdi cAra devo pAMcamI nakanA Adho caramAMtane zaB-jue. Agho ane madhyama zaiveyaka devo chaThThI pRthvInA Adho caramAMtane, upalI gaiveyakanA devo jaghanya gulano asaMkhyAta bhAga ane utkRSTa sAtamI narakanA Adho caramAMta sudhI, tIkhuM asaMkhyAtA dvIpasamudrasudhI vara-va vimAno sudhI, anuttarapapAtika devo saMpUrNa lokanADIne avadhivaDe jANe ane jue. * vivecana-581 - sUtra sugama che, paNa sAtamI narakamAM jaghanyathI avadhijJAna aDadho gAu che. ratnaprabhAmAM utkRSTa avadhijJAna cAra gAu che. pratyeka narakamAM nairayikonA avadhijJAnanA viSayano vicAra sUtramAM kare che. te sugama che. utkRSTa padanA viSayano saMgraha karanArI be gAyA che. ratnaprabhAdimAM jaghanya avadhi jJAna anukrame sADA traNa gAu ItyAdi sUgArca mujaba jANavuM. utkRSTa paNa cAra gAu ItyAdi sUramAM kahyuM. bhavanapati ane vyaMtarone avadhino jaghanya je pacIza yojana pramANa viSaya che, te daza hajAra varSanI jaghanya sthitine AzrIne jANavo, bAkInAnI apekSAe na samajavo. * * * manuSyamAM utkRSTa je alokamAM loka pramANa asaMkhyAtA khaMDone jANe che te paramAvadhi apekSAe samajavuM. A to sAmarthya mAkanuM varNana che. jo eTalA kSetramAM tene jovA lAyaka viSaya hoya to jue. paraMtu che nahIM. kemake alokamAM rUpI dravyo asaMbhava che ane avadhino viSaya rUpI dravya che. jyAM sudhI saMpUrNa lokane jue tyAM sudhI ahIM kaMdhone ja jue, jyAre avadhi lokamAM paNa prasare tyAre jema jema vadhe, tema tema lokamAM sUkSma sUkSamatara skaMdhone jue che, chevaTe paramANune jue che. - x-x- paramAvadhi vaDe yukta avazya aMtamuhUrtamAM kevaLajJAnarUpa lakSmIne prApta kare che. prina] vaimAniko jaghanyathI je aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga mane kahyuM, temAM bIjA zaMkA kare che - aMgulanA asaMkhyAtamo bhAga phatra viSayaka avadhijJAna sauthI jaghanya che, sauthI jaghanya avadhijJAna tiryaMca ane manuSyomAM ja hoya, bIjAne hotuM nathI. to - x - kema ahIM vaimAnikone sarva jaghanya avadhi kahyuM? saudharmAdi devone parabhavavI Avela avadhijJAna utpattikALe saMbhave che, te kadAcita sarvajaghanya ook-40B (PROOF-1) hayan-40\B paNa hoya. utpanna thayA pachI to te bhavamAM utpanna avadhi hoya, mATe kaMIpaNa doSa nathI. A vAta jinabhadra gaNi kSamA zramaNe paNa kahI che. potAnA vimAna sudhI eTale potAnA vimAnanA zikhara ane svAdi paryanta hoya che. have saMsthAna dvAra kahe che - * sUtra-pa82,583 - pi8 nairayikone avadhijJani ke saMsthAnavALuM hoya ? gautama ! bApAnA AkAra jevuM. asurakumAre vize pRcchA-AlA jevA AkAre. ema nitakumAro sudhI jANavuM. paMcendriya tiyo vize prazna - aneka prakAranA AkAravALuM. ema manuSyonuM paNa jaNavuM. vyataro vize pRcchA - DholanA AkAre. jyotiko vize pRcchA-teno AkAra jhAlara jevo che. saudharma devanI pRcchA - ubhA rahelA mRdaMga jevA AkAre che. Ama acuta devo sudhI jANavuM. raiveyaka devo vize pRcchA - teno AkAra yupanI caMgerI jevo che. anuttarapapAtika saMbaMdhe pRcchA * tenA avadhijJAnano AkAra jaqnAlikA jevo che. [58] bhagavanA nairayiko avadhijJAnanA madhyavartI hoya che ke bahAra hoya ? madhyavartI hoya, bahAra na hoya. e pramANe nitakumAro sudhI jANavuM. paMcendriya tiryaMconI pRcchA - teo madhyavartI na hoya, bahAra hoya. manuSyonI pRcchA - mayavartI paNa hoya, bahAra paNa hoya, vyaMtara-jyotika-vaimAniko nairayikavatu jANavA. bhagavana ! nairamikone devadhi hoya ke sAvidhi ? gautama ! dezAvadhi hoya, savavidhi na hoya. ema nitakumAro sudhI jANatuM. paMcendriya tiryaMcono prazna - dezAvadhi hoya, sAvidhi na hoya. manuSyo vize prazana * temane dezAvadhi ane sAvidhi baMne hoya che. vyaMtara, jyotiSTha, vaimAnikone nairayikova4 jANavA. nairasikone avadhijJAna AnugAmika, anAnugArmika, vardhamAna, hIyamAna, pratipAtI, ApatipAtI, avasthita ke anavasthita hoya ? gautama ! AnugAmika, ApatipAtI, avasthita hoya che, paraMtu anAnugAmika, vardhamAna, hIyamAna, pratIpAtI, anavasthita hotuM nathI. e pramANe svanitakumAra sudhI jaNavuM. paMcendriya ticihanI pRcchA-AnugAmika paNa hoya yAvat anavasthita paNa hoya. ema manuSyone paNa kahevuM. vyaMtara-jyotika-vaimAnikane nairapikavat kahevuM. * vivecana-582,583 - nairayikonuM avadhijJAna kevA AkAranuM che ? kApokASThano samudAya vizeSa. te lAMbo ane trikoNa hoya che tevo AkAra nAskInA avadhijJAnano hoya. bhavanapatinuM avadhi pyAlA AkAre che. te lATa dezamAM dhAnya bharavAnuM pAtra vizeSa che. upara nIce lAMbo hoya che. paMce tiryaMca ane manuSyane aneka AkAre che. * x * x * x - E:\Mahar
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33/-I-/582,583 149 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 vyaMtarone payaha AkAre avadhi che, paTaNa-Dhola, te baMne bAju vistIrNa, kaMIka lAMbo, upara-nIce samAna pramANavALo che. jyotikonuM jhAlara jevuM che. jhAlara-cAmaDAthI maDhela, vistIrma, valayAkRti, vAdha vizeSa. bAre devalokamAM mRdaMganA AkAre che. * x - raiveyakanuM avadhi puSponI zikhA sahita caMgerI jevuM che. anuttaraupapAtika devone yavanAlikA AkAre che. A saMpUrNa kathana bhANakAre paNa karyuM che. saMsthAnonA pratipAdana karavA vaDe jaNAve che ke - bhavanapati ane vyaMtarone upara adhika avadhijJAna hoya. vaimAnikone nIce ane jyotika-nAkone tIrNa vadhAre avadhijJAna hoya che. tathA manuSyo ane tiryaMcone vicitra avadhijJAna hoya. - X - 4 - nAka, bhavanapati, vyaMtara, jyotika, vaimAniko tevA prakAranA bhavasvabhAvathI avadhinA madhyavartI hoya che, bahAra hotA nathI. athati cotaka prakAzavALA.. svasaMbaMdhI avadhivALA hoya, paNa paddhakavALA ke vichinnAvadhivALA na hoya paMce tiryayo tayAvidha bhava svabhAvathI avadhinA madhyavartI na hoya, paNa bahAra hoya arthAt teo paddhakAdirUpa avadhivALA hoya che. dezAvadhi, sarvAvadhi vicAramAM manuSya sivAya badhAM dezAvadhivALA ane manuSyo dezAvadhi-savavadhivALA paNa hoya, kemake manuSyone paramAvadhino saMbhava che. AnugAmikAdi vicAramAM nAka, bhavanapatyAdi cAre devo, AnugAmika, patipAtI, avasthita avadhivALA che. paraMtu tevA bhavasvabhAvathI anAnugAmikAdiyukta nathI. paraMtu paMcendriya tiryaMca ane manuSyo AThe prakAre avadhiyukta hoya che. E:\Maharaj Saheib Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (75) che pada-34-"pravicAraNA' 8 - X - X - X - X - X - che e pramANe 33-muM pada kahyuM, have 34muM pada AraMbhe che. teno saMbaMdha A pramANe * pUrva padamAM jJAnapariNAma vizeSa avadhijJAna vize kahyuM. ahIM pariNAma sAmyatAthI vedapariNAmavizeSa pravIcAra kahevAya che. temAM sarva vaktavyatA saMgrAhaka A be gAthA che - * sUtra-pa84 thI pa86 : [584,585) anaMtamatAhAra, AhAra vize AbhogAdi, pudagalone jANatA nathI, adhyavasAyakathana, samyakatva prApti pachI kAya-nA-rUpa-zabda-mana saMbaMdhI paricaraNA, alAbhagva.. || [58] nairayiko anaMtarAhAka hoya ? pachI nirvatanA, pachI padiAna, pachI pariNAmapaNuM, pachI pazciAraNA, pachI vikuvA hoya? hA, gautama / nairayiko anaMtarAhAraka ItyAdi hoya. bhagatanA asukumAro anaMtarAhAka, pachI nirvatanA, pachI jayadiAna, pachI pariNAmapaNa pachI vikuvaNA, pachI paricAraNA hoya ? hA, sukumArone anaMtarAhA ItyAdi temaja hoya. ema svanitakumAra sudhI kahevuM. bhagavAna ! prakAyiko anaMtamahAka, pachI nirvatanA, pachI payadina, pachI pariNAmapaNuM, pachI ricAramAM, pachI vikuNA hoya? pazciAraNA sudhI tema hoya, vikavaNA na hoya. e pramANe caurindriyo sudhI kahevuM. paraMtu vAyukAyika, paMcendriyatiyaca, manuSyone nairapikavatu hoya. vyaMtara, jyotiSa, vaimAnikane asurakumAravatu jANavA. * vivecana-584 thI 586 : anaMtara AhAraka-utpatti samaye turaMta ja samayanA paNa aMtara vinA AhAra karanAra nairacikAdi kahevA yogya che. pachI AhAranuM Abhoga-anAbhogapaNuM kahevuM. jemake nairayika Abhoga nivartita che ke anAbhoganivartita ? ItyAdi. pachI naiyiko AhArapaNe gRhIta pudgalone jANatA nathI ItyAdi covIza daMDaka krame kahevuM. pachI nairayika AdinA kramathI adhyavasAno kahevA. pachI samyakatvano bodha nairayikAdi covIza daMDakanA kramathI vicAravo. pachI paricAraNA vaktavyatA kahevI. konA viSayamAM ? kAya, sparza, rUpa, zabda, manamAM. pachI kAya pravicAra AdinuM alAbadutva kahevuM. uddeza mujaba nirdeza karatAM - pahelAM anaMtarAgata AhAra kathana kahe che - nairayiko parama kalyANayogI, parama sukha yogI. utpatti phonanI prApti samaye ja AhAra karanAra, hoya ? pachI anukrame temanA zarIranI utpatti thAya? tyArapachIthI yathAyogyapaNe aMga ane pratyaMgo vaDa lomAhAra Adi dvArA cotaraphathI pudgala grahaNa thAya che ? pachI pudgalono IndriyAdi rUpe pariNAma thAya che ? pachI yathAyogya zabdAdi viSayono muni dIparatnasAgare karela pada-34no TIkA sahitano anuvAda pUrNa
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34/-/-/584 thI 586 upabhoga thAya che ? pachI vaikriyalabdhi vaDe aneka prakAre - aneka rUpavALA vaikriya zarIra thAya che ? ema prazna karyo. bhagavan kahe che - hA, gautama ! e pramANe che. ema naiyikonI anaMtarAhArAdinI vaktavyatA mujaba asurakumArAdi daze bhavanapati kahevA. vizeSa e ke - asukumArAdine pahelA vikrvaNA ane pachI pravicAra hoya. kemake teo pahelAM ISTa vaikriyarUpa kare che, pachI zabdAdi viSayono upabhoga kare che, e niyama che. bAkInA jIvo zabdAdi viSayanA upabhoganI prApti thatAM harSanA vazathI atyaMta viziSTa zabdAdinA upabhoganI IcchAthI ke anya kAraNe vipurvaNA kare che. 151 pRthvIkAyanA viSayamAM praznasUtra temaja kahevu. uttara sUtra paricAraNA sudhI kahevuM. kemake temane paNa sparzanA upabhogano saMbhava che. paNa temane vidhurvaNA na kahevI, kemake temane vaikriyalabdhi asaMbhava che. pRthvI mAphaka vAyukAya sivAyanA akAyathI caurindriya sudhI jANavA. kemake te badhAMne paNa vaikriyalabdhi nathI. vAyukAyamAM vizeSatA kahevA vAyukAya sahita paMce tiryaMca ane manuSyonuM atidezapaNuM batAve che, nairayikonI mAphaka vAyukAyikAdi kahevA. temane vaikriya labdhino saMbhava hovAthI vikurvaNA paNa kahevI. paNa te vikurvaNA viSayabhoga pachI hoya che. aMtarAdi devo asurakumAvat jANavA, tethI temane paNa pUrve vikurvaNA ane pachI pravicAramA kahevI. kemake badhAM devono tevo svabhAva che. have AhAra vize Abhoga vicAravA kahe che - * sUtra-587 : bhagavan ! nairayikono AhAra zuM Abhoga nivartita che ke anAbhoga nivartita ? gautama ! te baMne prakAre hoya. e pramANe asukumArathI vaimAnika sudhI jANatuM. paraMtu ekendriyono AhAra Abhoga nirtita nathI, paNa anAbhoga nivartita hoya che. bhagavan ! nairayiko je pudgalo AhArapaNe grahaNa kare te zuM jANe - jue ane teno AhAra kare ke na jAme, na dekhe ane AhAra kare che ? gautama ! teo na jANe - na dekhe ane AhAra kare che e pramANe teIndriyo sudhI jANavuM. urindriyo saMbaMdhe pRcchA - keTalAMka jANe nahIM - jue che ane AhAra kare che. keTalAMka jANe nahIM - jue nahIM ane AhAra kare che. paMcendriya tiryaMco ? temAM (1) keTalAMka jANe-jue-ane AhAra kare. (2) keTalAMka jANe-jue nahIM ane AhAra kare. (3) keTalAMka na jANe - jue ane AhAra kare. (4) keTalAMka na jANe - na jue ane AhAra kare che. e pramANe manuSyo kahevA. aMtara ane jyotiSka nairayikovat jANavA. vaimAnika vize prana - (9) keTalAMka jANe-jue ane AhAra kare. (ra) keTalAMka na jANe na juo ane AhAra kare. ema kema kaho cho? gautama! vaimAnika be bheTe che mAsI mithyAdaSTi utpanna, amAsI sabhyadRSTi utpanna ema je rIte pahelAM Indriya - E:\Maharaj Saheib\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (76) prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 uddezAmAM kahyuM tema kahevuM - 4 - bhagavan ! nairasikone keTalAM adhyavasAyo che ? gautama ! asaMkhyAtA. te prazasta che ke Apazasta? te baMne che. ema vaimAnika sudhI jANatuM. bhagavan ! nairayiko samyakatvAdhigAmI che, miAtva adhigAmI che ke mizra adhigAmI ? gautama ! te traNenA dhigAmI hoya. ema vaimAniko sudhI jANavuM. paraMtu ekendriyo ane vikalendriyo sAdhigamI nathI. mizrAdhigamI nathI, mithyAtvAdhigamI che. * vivecana-587 : 152 vairayikone Abhoga nirvartita AhAra hoya ? ItyAdi. manovyApAra pUrvaka AhAra grahaNa kare tyAre Abhoga nirvartita. te sivAya anAbhoga nirvartita AhAra hoya. te lomAhAra jANavo. e pramANe bAkInA jIvono AhAra kahevo. paNa ekendriyo ati alpa ane aspaSTa manodravyanI labdhi hovAthI spaSTa manovyApAra hoto nathI. tethI temane haMmezAM anAbhoganirvartita ja AhAra che. have AhArapaNe grahaNa karAtA pudgalonA jJAna-darzanano vicAra kare che - je pudgalone nairayiko AhArapaNe le, tene jANe - jue ke na jANe - na jue ? teo avadhijJAna vaDe na jANe, kemake te lomAhAra rUpe ati sUkSma hovAthI nAskonA avadhijJAnano viSaya na thAya. tema jue paNa nahIM kemake te cakSuIndriyano viSaya nathI. beIndriyo paNa na jANe, kemake teo mithyAjJAnI che. beIndriyone mati ajJAna che, te paNa aspaSTa che, tethI prakSepAhArane samyak na jANe, temaja cakSuIndriyo na hovAthI jue paNa nahIM. e rIte teIndriyo paNa jJAnadarzana rahita jANavA. caurindriyo keTalAMka na jANe kemake mithyAjJAnI che. temane beIndriya samAna kahevA. paNa cakSuIndriya vaDe jue che, kemake cakSuIndriya hoya che. kemake mAkhI Adi goLa vagerene jue che ane AhAra kare che bIjA keTalAMka mithyAjJAnI carindriyo jANatA nathI. aMdhakArAdine kAraNe anupayoganA saMbhavathI na jue. paMcendriyatiryaMco saMbaMdhe lomAhAra ane prakSepAhArane AzrIne cabhaMgI jANavI. temAM prakSepAhAra apekSAe A pramANe che - (1) samyajJAnI paMcendriya tiryaMco prakSepAhArane jANe che, cakSuIndriyathI jue che ane AhAra kare che. (2) keTalAMka jANe paNa aMdhakArAdithI anupayoga thatAM jue nahIM. (3) mithyAjJAnI hoya te jANe nahIM paNa cakSuIndriyathI jue. (4) keTalAMka mithyAjJAnathI jANe nahIM. aMdhakArAdithI jue nahIM. lomAhAra apekSAe Ama kahevuM - (1) viziSTa avadhijJAna abhAve lomAhArane na jANe paNa IndriyanA ati vizuddha sAmarthyathI jue ane AhAra kare. (2) pUrvavat na jANe, sAmarthya abhAve na jue. (3) keTalAMka jANe nahIM paNa Indriya sAmarthyathI jue che. (4) keTalAMka mithyAjJAnane kAraNe na jANe, Indriya sAmarthya abhAve na jue. vyaMtara ane jyotiko nairayikavat jANavA. kemake nairayikonA avadhijJAnanI
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34/-:/587 153 154 prajJApanAupAMgasUtra * saTIka anuvAda mAphaka A baMnene paNa manobhakSI hovA chatAM AhAranA pudgalo viSaya nathI. vaimAnikanuM juduM sUtra kahyuM. vaimAniko je pudgalone AhArapaNe grahaNa kare te zuM jANe - jue ane AhAra kare ke na jANe, na jue ane AhAra kare. gautama ! vaimAniko be bhede - mAyI mithyAdeSTi upapannaka, amArI samyak dRSTi upapaHka. pUrvabhave mAyA karela. sthULa mAyAthI baMdhAyela malina karma udayamAM Ave che. tyAre bhavapratyayika avadhijJAna paNa samIcIna na hoya. teo samyagRSTi na samajavA. ja viparIta di jinapraNita vastutatvano bodha. evA mAyI mithyArdaSTi utpanna thayela. teo uparanA veyaka bikanA aMta sudhI hoya. kemake temane yathAyogyapaNe mithyASTiva ane mAyIpaNuM avazya hoya. tenAthI viparIta amArI samyagRSTi che. teo anuttara vimAnavAsI hoya che. kemake teone avazya samyagadaiSTipaNuM ane pUrvabhavanA ati aA krodhAdi tathA upazAMta kaSAyapaNuM hoya che. * * * * * * * mAyI mithyAdeSTi utpanna thayelA na jANe - na jue ane AhAra kare. je amArI samyagdaSTi upapannaka devo che, te be bhede - anaMtarotpanna ane paraMparAtpanna. anaMtarotpanna na jANe, na juyo AhAra kare ItyAdi * x * x * cAvat je upayoga sahita che, te jANe - jue ane AhAra kare che. upalI trikanA uparanA raiveyaka sudhInA devo mana vaDe saMkalA mAtrathI bhakSaNa yogya AhAra pariNAmI pudgalone avadhijJAna vaDe na jANe, kemake te pudgalo temanA avadhijJAnano viSaya nathI ane cakSa vaDe jotAM nathI, kemake cakSanuM tevuM sAmarthya nathI. je amArI samyagdaSTi upajJaka - anuttaravAsI devo che, te be bhede - anaMtarotpanna, paparotpanna. jene utpanna thaye eka samayanuM aMtara paDela nathI te anaMtarotpanna ane jene utpanna thayAne dvitIyAdi samayo thayA che teo paraMparAtpanna kahevAya. temAM pahelAM na jANe - na jue kemake pahelA samaye avadhijJAnopayoga ane cAIndriya nathI. * x * paraMparopajJamAM apayaptiA paNa na jANe - na jue. ItyAdi badhuM pUrvenA padomAM kahevAyA mujaba ahIM jANavuM. * * * * * * * (prana) upayoga sahita hoya to paNa manobhakSya AhAranA pudgalo kema jANe ? AvazyakamAM prathama pIThikAmAM kahyuM che ke - kAmaNa zarIranA dravyone joto ogathI lokanA asaMkhyAta bhAgone jue, kALathI kaMIka nyUna palyopama sudhI juo. anuttara devo to saMpUrNa lokanADIne jue che. tethI manobhaThya AhAra pariNAma yogya pugalone paNa jANe che - x - 4 - adhyavasAyanA vicAramAM pratyeka naiyikAdine asaMkhyAtA adhyavasAyo hoya che. kemake pratisamaya ghaNuM karI bhinna bhinna adhyavasAya hoya che. have samyakatvAdi prAptino vicAra kahe che - samyakatvanI prAptivALA ItyAdi tairayiko hoya te praznauttara gama che. kemake traNenI prAptino yathAyogya saMbhava che. ema vaimAnika sudhI kahevuM. paNa keTalAMka ekendriyo, vikalendriyane sAsvAdana samyakatva paNa hoya, paraMtu (PROOF-1) Saheib\Adhayan-40\Book-40B teo mithyAtvane sanmukha hovAthI samyakatva chatAM tenI sUgakAre vivakSA karI nathI. have paricAraNAno vicAra karavA sUtrakAra kahe che - * sUtra-pa88 thI 593 - [58] bhagavana / devo zuM devI sahita saparicAra che, ke devI sahita apaciAra che, ke devI rahita paricAra sahita che, ke devI ane paricAra rahita che ? gautama! keTalAMka devo-sadevIsaparicArI che, keTalAMka adevIka-sapaciArI che, keTalAMka devo devIka-aparicArI che, paraMtu devo sadevIka-aparicArI nA hoya. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? gautama ! bhavanapatithI IzAna ka5 sudhI devo sadevIka-saparicarI hoya. sanatakumArathI azruta kalpa sudhI devo adevIkasaparivArI hoya. jhaveyaka ane anuttaravAsI devo adevIka-aparicArI che. paraMtu koI devo-devI sahita ane paricAra rahita na hoya. mATe gautama ! tema kahyuM. [589] bhagavana / paricAraNA keTalA bhede che ? pAMca bhede - kAyaparicAraNA, sparza-pa-zabda-manapavicAraNA. bhagavan! pAMca pravicAraNA kema kahI ? gautama ! bhavanapatithI IzAnakalpa sudhInA devo kAyapavicArI che. bIjI-cothA ko sparza pravicArI, pAMcama-chaThThA no rUma pavicArI, sAtamA-AThamAM kahyuM zabda praviArI, natAdi cAra ka mana pavicArI hoya che. naiveyaka ane anuttaramAM devo apaniyArI hoya, mATe tema kahyuM. temAM je kAya pravicArI che, teone IcchA-mana thAya ke - "ame asara sAthe kAya pavicAra karIe" te devo ema saMkalpa kare eTale jadI apsarAo udAra zRMgAra yukta manojJa, manohara, manorama uttara kriya rUpa karI devo pAse Ave che. pachI te devo te aprArA sAthe kAyapavicAra kare che. [59] jema zIta yugala zItayonika pANIne pAmI ati zItapaNe pariNata thaIne rahe, uNapugalo uNayonika prANIne pAmI ati uSa pariNad thaIne rahe che, tema te deve vaDe te apsarA sAthe kAyaparicAra kare tyAre IcchAmanA jaldI zAMta thAya. [51] bhagavan! te devone zuka yugalo che? hA, che. te pugalo asarAne kevA rUpe vAraMvAra pariName che ? zrotra-cakSa-dhANa-rasanA-sparzana IndriyapaNe, ISTa-kAMta-manojJa-manAmapaNe, subhaga-saubhAgya-rUpa-bhyauvana-lAvaNyapaNe pugalo vAraMvAra teone pariName che. [52] temAM je sparza paricAska devo che, temanA manamAM IcchA upaje, e pramANe kAyaparicAravatuM badhuM ja te pramANe kahevuM. temAM je rUpa paristhAka IcchA kare, tyAre te deva ema manamAM karatAM pUrvavata rAvata uttara vaikriyarUpa vipharve vikuvane jyAM te deva che tyAM jAya, jaIne te devanI kaMIka samIpe rahI, tevA E:\Mahar
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34/-/-/588 thI 53 155 (18) udAra yAvata manorama uttara vaikriyarUpane darzAvatI-dazavitI ubhI rahe, tyAre te devo te AsarAnI sAthe rUpa paricAraNA kare che. bAkI pUrvavat cAvatuM vAraMvAra pariName che. temAM je zabda paricaka devo che, temanA manamAM IcchA thAya ke - ame sasarA sAthe zabda vicAra karIe tyAre pUrvavat yAvatu vaikriya rUpa vikuvIne devo pAse Ave che. AvIne te devonI kaMIka samIpe rahIne anuttara evA aneka prakAranA zabdo bolatI bolatI ubhI rahe che. tyArabAda te aTArAnI sAthe zabda pravicAra kare che. bAkI badhuM pUrvavat yAvatuM vAraMvAra pariName che. temAM je mana pravicAska devo che, teo manamAM IcchA kare ke 'ame Asasa sAthe mana vaDe pavicAra karavA IcchIe chIe' tyAre te apsarAo jaldI tyAM AvI anuttara aneka prakAre saMkalpo karatI ubhI rahe che. tyArapachI devo te apsarAnI sAthe mana vaDe viSaya sevana kare che, bAkI badhuM pUrvavata, yAvat vAraMvAra pariName che. pis] bhagavanA kAyaparicAraka yAvata manaparisthAka ane aparicAraka devomAM koNa konAthI alya Adi che ? gautama ! sauthI thoDA devo aparisyAska che, mana paricaka saMkhyAlagaNAM, zabda paricAraka asaMkhyAtapaNAM, rUpaparicAka asaMkhyAtagaNAM, sparza paciAka asaMkhyAtagaNa, kAyapasmiAraka asaM che. - vivecana-588 thI 593 : saba sugama che, paraMtu bhavanapatithI IzAna ka5 sudhInA devo devI sahita che. kemake tyAM devIonI utpatti che. tethI ja teo viSaya sevana karanArA che. kemake devIono devo vaDe yathAyogya parigraha thavAthI IcchA thatAM zarIra vaDe viSaya sevana thAya che. sanakumAra ane mAhendra, brahmaloka ane lAMtaka, mahAzukra ane sahasAra tathA AnatAdi cAra kalAmAM devo devI sahita hoya che. kemake tyAM devInI utpatti nathI. teo paricAraNA yukta che. kemake saudharma ane IzAnanI devIo sAthe anukrame sparza-5-zabda-mana vaDe viSaya sevana thAya che. vecaka ane anuttarapapAtika devo devI hita hoya che ane viSaya sevana hita hoya che. kemake tyAM atyaMta maMda puruSavedano udaya hovAthI mana vaDe paNa viSayasevana saMbhava nathI, paraMtu koI devo tathAvidha bhavasvabhAvathI devI sahita ane paricAra rahita hotA nathI. ItyAdi * x - x - zarIra vaDe manuSya strIpuruSa mAphaka maithuna sevana jemane che tevA ati bhavanapatithI IzAna kalA sudhI devo saMkilaSTa udayavALA puruSaveda karmanA prabhAvathI manuSya mAphaka maithuna sukhamAM lIna thatAM ane kAyakleza janya sarva aMge sparza sukha pAmI prasanna thAya che. trIjA-cothA kalpanA devo sparza paricAka - stana, hAtha, sAthaLa ane jaghanAdi zarIra sparzathI maithuna sevanArA hoya che. teo maithuna sevavA Icche che tyAre maithuna sevana IcchAthI nIkaTa rahelI devIonA stanAdi avayavono sArza kare che, teTalA mAtrathI kAyamaviyAra vaDe anaMtaguNa sukha ane an-40\Book-40B (PROOF-1) 156 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 vedanI upazAMti thAya che. pAMcamA-chaThA kalAnA devo rUpa paricAraka - rUpanA jovA vaDe maithuna sevI che. teo devAMganAonuM kAmanI rAjadhAnI jevuM dIvya ane utpAdaka rUpa joIne kAyapravicArathI anaMtaguNa maithuna sukha anubhave che. teTalA mAgathI temano veda upazAMta thAya che. sAtama-AThamAM ko devo zabda paricAka - zabdanA zravaNa mAtrathI maithuna sevI hoya che. teo ISTa devInA gIta, hAsya, savikAra bhASaNa, nRpusadinA dhvaninA zravaNa mAtrathI kAyapavicArI anaMtaguNa sukhano upabhoga kare che. teTalA mAgathI teno veda zAMta thAya che. AnatAdi cAre kapamAM devo manapavicAra vaDe vRddhi pAmelA paraspara aneka prakAranA manosaMkalAthI maithunasevI hoya che. teo paraspara mananA saMkalA mAthI kAya pravicArathI anaMtaguNa sukhane pAme che. eTalA mAtrathI teo tRpta thAya che. raiveyaka ane anuttara devo aparicAka che. kemake teo alA mohodayathI prazama sukhamAM lIna thayelA che. [prazno jo ema che, to teo brahmacArI kema na kahevAya ? rAtrinA pariNAmanA abhAvathI. *x* kAya paciAka devono kAyamavicAra kahe che - kAya pravicArI devone kAya vaDe maithuna sevavAnI IcchAyukata mana thAya che. kevI rIte ? "ame apsarA sAthe kAya pravicAra karavA IcchIe chIe' te pachI te devo tema vicAre eTale jaldI ja apsarA potapotAne upabhogya devono abhiprAya jANI viSaya sevana abhilASAthI uttara vaikriya rUpo kare che. te rUpo udAra, paNa hIna avayavavALA nahIM, AbhUSaNAdithI vibhUSita, te rUpo kadAca koIne amanojJa hoya, tethI kahe che - sva upabhogya devanA manogata bhAvane game tevAM, manojJa rUpo lezathI paNa saMbhave, tethI kahe che - manohara - sva upabhogya devanA manuM haraNa kare tevA, vaLI sva upabhogya devonA manane ramADe tevA manorama, prati samaya uttarottara anurAga sahita kare tevAM. evo rUpo karIne devo pAse pragaTa thAya che. pachI jema manuSya-mAnuSI sAthe maithuna seve tema devo apsarA sAthe sarva aMganA kAyakaleza pUrvaka maithuna sevana kare che, kemake e pramANe ja temane veda upazAMti thAya che. daSTAMta kahe che - te vivakSita zItayotika prANIne AzrIne zItapudgalo atizaya zItapaNe pariName che. arthAta zIta pudgalo zItayonika prANIne vizeSa sukhane mATe thAya che ane uSNa yugalo uNayonika prANIne - X * vizeSathI sukhane marATe thAya che. e pramANe te devoe te apsarA sAthe kAyamavicAra karatAM, viSayecchA pradhAna mana jadI ja ativRpti thavAthI zAMta thAya che. arthAta zIta ke uNa pugala te-te yonika prANIno sparza thatAM vizeSa zIta ke uNapaNuM pAmI tenA sukhane mATe thAya che. tema devInA zarIra pudgalo devanA zarIrane pAmIne ane devanA zarIranA pudgalo devInA zarIrane pAmIne paraspara eka guNapaNe pariNamatA ekabIjAnA sukhane E:\Maha:
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34/2/1/588 thI 593 mATe thAya che. tenAthI tRpti thatAM IcchA nivRtta thAya. ahIM manuSya strIne manuSyapuruSanA upabhogamAM zukranA pudgalono saMyoga thavAthI sukha thAya che, to devIno upabhogya devanA zukra pudgalonA saMyogathI sukha thAya ke bIjI rIte sukha thAya? evA saMdehathI zukra pudgalonA astitva saMbaMdhe prazna kare che - te devone zukra pudgalo hoya che ? - X - hA, hoya che. paraMtu vaikriya zarIra aMtargat pudgalo che, mATe garbhAdhAnanuM kAraNa thatAM nathI. te zukra pudgalo devIne kevA svarUpe zukra pudgalonuM kSaraNa thAya tyAre pariName che ? zrotra cAvat sparzanendriyarUpe pariName. kadAca aniSTa pariNAma pAmatA saMbhave to ? tethI kahe che - ISTapaNe. ISTa paNa kyAreka akAMta hoya tethI kahe che - kAMtapaNe. kAMta paNa koI 157 vastu manane spRhaNIya na hoya. tethI kahe che - manojJapaNe - ati spRhaNIyapaNe. te paNa kadAca prAraMbha kALe saMbhave, mATe kahe che - manonukULapaNe. ItyAdi - 4 - vaLI sarvajanane priyapame, - 4 - pariName. tethI kahe che - 4 - 4 - saubhAgya mATe rUpa-yauvana ane lAvaNyarUpa guNa svarUpe pariName che. temAM rUpa-sauMdaryavALo AkAra, yauvana-ati taruNAvastA, lAvaNyakAma vikArano hetu utkRSTa pariNAma vizeSa. - x - ema te zukra pudgalo te apsarAne vAraMvAra pariName. ema kAyapavicAra kahyo. have sparza pravicAra kahe che - te paciArakomAM je sparza paciAraka devo che, temanuM IcchAmana-sparza pariyAranI IcchAvALuM thAya che. badhuM kAyaparicAraka mujaba kahevuM. "ame te apsarA sAthe sparza vaDe maithuna sevana IcchIe chIe. evuM te devo vicAre tyAre jaldI te apsarA yAvat rUpo virdI deva pAse Ave. pachI te devo apsarA sAthe sparza vaDe maithuna seve che. jemake mukha cuMbana, stana mardana, hAtha vaDe AliMgana, jaghana-uru Adine sparza karavA rUpa sparza pravicAra kahyo. - 4 - X - eTale maithunecchA jaldI zAMta thAya che. - 4 - te devone zukra pudgalo che ? hA, che. kevA rUpe pariName ? ItyAdi badhuM kAya pravicAravat kahevuM. paraMtu sparza pravicAramAM zukra pudgalono saMkrama divya prabhAvathI thAya che, ema samajavuM. - have rUpa praviyAne vicAratA kahe che sUtra sugama che. je devalokamAM je vimAnamAM je sthaLe devo che, te ja sthAne apsarA Ave che. AvIne thoDe dUra rahI. pUrve vikrvelA udAra yAvat vaikriya rUpane batAvatI ubhI rahe che, pachI te devo te apsarA sAthe paraspara vilAsapUrvaka dRSTikSepa, aMga pratyaMgone jovo, pota-potAnA rAgane pradarzita karavA yogya ceSTA pragaTa karavA vagererUpa rUpa pravicAra kare che. - x - x - ema rUpa pravicAranI vicAraNA karI. have zabda pravicAraNA - sUtra spaSTa che. vizeSa A - 4 - sarva prakAre manane AnaMda utpanna karavA vaDe, ananya sardeza, atyaMta kAmoddIpana karanArA, sabhya asabhya zabdo bolatI ubhI rahe che. temAM je manapravicArI devo che, ItyAdi - 4 - manamAM pravicArano vicAra kare E:\Maharaj Saheib\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (79) prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 che. jaldI te apsarA saudharma-IzAnakalpe potAnA vimAnamAM ja rahIne parama saMtoSa upajAvavA vaDe asAdAraNa anekavidha kAma sahita sabhya-asabhyarUpa manano pracAra karatI ubhI rahe che. kemake devIo sahasrAskalpa sudhI ja jAya che. haribhadrasUrijI kahe che - 4 - te aparigRhItA devI ja jAya che tathA saudharmako palyopamAyuSka devI saudharmane ja upabhogya che. palyopama karatAM eka samaya adhika yAvat daza palyopama sthitika devI sanakumAra sAthe gamana kare che. samayAdhika daza palyopamathI vIza palyopamasthitika brahmalokanA devone gamanayogya che. samayAdhika vIza palyopamathI trIza palyopama sthitika devI mahAzukra devane gamana yogya che. samayAdhika trIzathI cAlIza palyopama sthitika devI Anata devone avalaMbana bhUta che. tethI AgaLa 50 palyopama sthitika AraNadevane dhyAtma che e pramANe kramathI IzAnanI devI kahevI. paNa temAM anukrame IzAna deva, mAhendradeva, lAMtaka deva, sahasAra devAdine upabhogya kahevI. temAM Ayu sthiti palyopama, paMdara-pacIza-pAtrIza Adi palyopama sthitika devIo kahevI. - 4 - 4 - zeSa vRtti saraLa che. joI levI. have paraspara alAbahutva kahe che - sauthI thoDAM devo aparicAraka che. kemake te praiveyaka ane anuttara devo che. - x - tenAthI mana pravicArI saMkhyAtagaNAM che. kemake te AnatAdicAra kalpanA devo che. te pUrva devo karatAM saMkhyAtagaNAM che. - x - tenAthI zabda pravicArI asaMkhyAtagaNAM che. kemake teo mahAzukra ane sahasAra kalpavAsI che. - 4 - tenAthI rUpa pravicArI asaMkhyAtagaNAM che. kemake teo brahmaloka ane lAMtavAsI che. - x - tenAthI sparza pravicArI asaMkhyAtagaNAM che kemake 154 sanatkumAra ane mAhendra kalAmAM rahenArA che. - 4 - tenAthI kAyapavicArI asaMkhyAtagaNAM che, kemake bhavanapatithI IzAna paryantanA badhAM devo kAyapavicArI che. muni dIparatnasAgare karela pada-34no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35/-/-/588 thI 53 1pa9 (08) che pada-35-"vedanA" che - X - X - X - X - che e pramANe 34-muM pada kahyuM, have 35muM AraMbhe che. teno saMbaMdha A che - 34mAM padamAM veda pariNAma vizeSa pravicAra kahyo. A padamAM vedanA kahe che. pahelAM sakala kathana saMgrAhaka A gAyA - * sUtra-594 thI 596 : [594] zIta, dravya, zarIra, sAtA, duHkha, AbhyapagamikI, aupakanikI, nidA ane anidA vedanA jANavI. [pa95] sAtA-AsAtA, sukha-duHkhA ane AduHkhasukhA vedanA badhAM jIvo vede che. vikalaeNndriyo mAnasika, bAkInA baMne vedanA vede. [56] bhagavat ! vedanA keTalA bhede ? gautama! traNa bhede - zIta, uNa ane zItoSNa. nairayiko zuM zIta vedanA vede che, uSNa vedanA veda che ke zItoSaNa vedanA vede che ? zIta ke uSNa vedanA vede paNa zItoSNa vedanA na veda. koI ekaika khUTavInI vedanA kahe che ranapabhA pRthvI nairayiko vize pRcchA - teo uSNa vedanA vade, zIta ke zItoSNa na de. ema vAlukAbhA pRthvI nairayiko sudhI che. paMkAbhA pRthvI nairayiko vize pRcchA - teo zIta ane uSNa vedanA veda, zItoSNa nahIM. uNavedanA vedaka ghaNAM che. zItavedanA vedaka ghaNAM che ane uSNa vedanA vedaka thoDAM che. temAM ane tamatamAmAM zItavedanA vede che, paNa uNa ane zatoNa vedanA vedatA nathI. asukumAro vize pRcchA - teo zIta, uSNa, zItoSNa praNe vedanA de. che. e pramANe vaimAniko sudhI jANavuM. bhagavana ! vedanA keTalA bheda che? cAra bhede - dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI. nairayiko zuM dravyathI sAva4 bhAvathI vedanA vede che? tyAre paNa vedanA vede. ema vaimAniko sudhI jANavuM. bhagavana ! vedanA keTalA bhede che ? traNa bheda - zArIrika, mAnasika, zArIrika-mAnasika vedanA. nairayiko zArIrika vedanA veda, mAnasika ke zArIrikamAnasika vedanA veda gautama e traNe prakAranI vedanA vede che. e pramANe vaimAniko sudhI jANavuM. paraMtu ekendriyo ane vikavendriyo zArIrika vedanA veda che, paNa bIjI be na de. bhagavana ! vedanA keTalA bheda che ? gautama ! traNa bheda - sAtA, asAtA ane sArAsAtA. nairacika sAtA vedanA veda, asattA ke sItAsattA vedanA vede che ? gautama! traNe prakAranI vedanA veda. oma sarve jIvo vaimAnika sudhI jANavA. hayan-40\Book-40B (PROOF-1) 160 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 bhagavAna vedanA keTalA bhede che? gautama du:khA, sukha ane duHkhasukhA. bhagavAna ! nairayiko zuM duHkhA vedanA vede ItyAdi prazna * gautama ! te traNe vedanA veda-ema vaimAniko sudhI jANatuM. vivecana-594 thI 596 : pahelI zIta vedanA. zabdathI uNa ane zItANa vedanA kahevI. pachI dravya, phoga, kALa, bhAvane AzrIne vedanA kahevI. pachI zArIrika-upalakSaNathI mAnasI vedanA kahevI. pachI sAtA ane du:khA vedanA bheda sahita kahevI. te pachI AmyuparamiDI ane aupakamiTI vedanA kahevI. pachI nidA-anidA kahevI. sAtA-sukhAdinI vizeSatA ane AbhyANamikI Adi zabdono artha AgaLa kahIzuM. sAtAdine AzrIne je vizeSatA kahevAnI che, teno saMgraha karanArI bIjI gAthA che - badhAM saMsArI jIvo sAtA, asAtA ane 4 zabdathI sAtAmAtA baMne prakAranI vedanA vede che. tathA sukhA, duHkhA ane aduHkhasukhA vedanA vede che. tathA ekendriyathI caurindriyo ane aiI paMcendriyo manarahita vedanA vede che. bAkInA jIvo zarIra ane mana saMbaMdhI zArIrika, mAnasika baMne prakAranI vedanA vede che. A dvAra gAvAmAM nidA-anidA vedanAnA bhedono saMgraha karyo nathI. pahelAM zIta vedanAnuM pratipAdana karavA sUtrakAra kahe che - bhagavat ! vedanA keTalA bhede che ? ItyAdi. tA - zIta pudgalanA saMparkathI utpanna thayelI. ema uNA jANavI. je bhinna avayavamAM zIta ane uNa padagalanA saMbaMdhathI zIta ane uNa vedanA thAya te zItANA. e traNe vedanA nairayikAdi covIza daMDaka krame vicAre che. - x* temAM svairayikamAM pahelI traNamAM uNa vedanA vede che. te nAsko zItayonika che, tenA AzrayabhUta je nakAvAyo che, te cotarapha jagaprasiddha kheranAM aMgArA karatAM adhika ane ghaNAM tApavALA uNa pudgalothI utpanna thayelA che. paMkapabhAnA nairayiko uSNa vedanA vede che. keTalAMka zIta vedanA anubhave che. kemake tyAMnA nakAvAso zIta ane uNanA bhede be prakAre che. uSNa vedanAno sabhAva ghaNAM nakAvAsomAM che, zIta vedanA thoDAM nakAvAsomAM che. dhUmaprabhA pRthvImAM zIta vedanAvALA, ghaNAM che, uSNa vedanAvALA thoDAM che. kemake uNavedanAvALA narakAvAsa thoDAM, zItavedanAvALA vadhu che. ahIM sudhInuM sUtra pUrvAcAryomAM matabheda vinA saMbhaLAya che. keTalAMka AcAryo A saMbaMdhe adhika sUtra kahe che - te mujaba cokaika pRthvImAM vedanA kahe che ratnaprabhA ItyAdi. sUtra sugama che e pramANe nairayikonI zItAdi vedanA kahI. have asurakumAra vize vedanAne vicAre che - sukumAro zuM zItavedanA vede che ke uNa vedanA vede che ItyAdi ? teo jyAre zItaLa jaLathI bharelA drahAdimAM snAna kare che, tyAre zItavedanA paNa vede che. jyAre koI mahARddhivALo deva kopanA AvezathI virUpa daSTi vaDe joto zarIramAM saMtApa utpanna kare che tyAre uNavedanA paNa vede che. jema IzAne balIvaMcA rAjadhAnImAM vasatA asurakumArone saMtApa utpanna Sahei E:\Maharaj
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35/-I-/594 thI 596 161 karelo athavA bIjI rIte tevA uNa pudgalonA saMbaMdhathI uNa vedanAne anubhavatA jANavA. jyAre judA judA avayavamAM zIta ane uSNa pudgalono saMbaMdha thAya tyAre zItoSNa vedanA anubhave che. (prana) jIvone upayoga anukrame hoya che, to ahIM zIta ane uNa vedanAno anubhava eka sAthe kema kaho cho ? tathAvidha jIva svabhAvathI vedanAno anubhava anukrame ja thAya che. kevaLa zIta ane uSNa vedanAnA kAraNabhUta pugalono saMbaMdha eka kALe thAya che. mATe sUma ane jaldI thavAnA svabhAvavALA upayoganA kamanI apekSA karyA vinA je pramANe teo eka kALe vedatA hoya ema mAne che te pratipAdana karela che. temAM koI doSa nathI. asurakumAra va vaimAniko sudhI sUtra kahevuM. jemake - bhagavad ! pRthvIkAyiko zuM zIta vedanA vede ke uSNa ke zItoSNa vedanA vede ? traNe vedanA vede. temAM manuSya paryanta himAdi paDavAthI zIta vedanA, agninA saMbaMdhathI uNa vedanA ItyAdi anubhave che - 4 - dhe te vedanA anya prakAre kahe che - x * x * ahIM vedanA dravya, kroga, kALa, bhAvanI sAmagrIthI utpanna thAya che. kemake sarva vastu dravyAdi sAmagrInA vezathI upaje che. temAM jyAre jIvonI vedanA pudgala dravyanA saMbaMdhane AzrIne vicArIe tyAre dravyanI vedanA thAya che. nArakAdinA utpatti kSetrane AzrIne vicArAya tyAre kSegavedanI, nAkAdi bhavanA kALanA saMbaMdhathI vivakSA karAya tyAre kALa vedanA, vedanIya karmanA udayathI utpanna thavA vaDe vicArAya tyAre bhAva vedanA. e cAre vedanA covIza daMDakanA kramathI kahe che - nairayiko zuM dravyathI vedanA vede che ? ItyAdi badhuM sugama che. have anya prakAre vedanAnuM pratipAdana karatA kahe che - vedanA keTalA bhede che ? ItyAdi. zarIramAM thayelI zArIrika vedanA, manamAM utpanna thayelI mAnasika vedanA. baMnemAM thayelI te zArIrika-mAnasI vedanA. e vedanA covIza daMDakanA kramathI kahe che - nairayiko zuM zArIrI vedanA vede che ? ItyAdi. temAM paraspara udIraNAthI, paramAdhAmIe utpanna karelI ke photranA prabhAvathI zArIrI vedanA vede che. kevaLa pachInA bhavane anusarIne manamAM du:khano vicAra kare tyAre tathA duSkarma karanAra atizaya pazcAtApa kare tyAre mAnasI vedanA vede. vivakSita kALamAM zarIra ane manamAM pIDAno anubhava kare tyAre, teTalo kALanI saha vipakSAthI zArI-mAnasI vedanA vede che. ahIM paNa vedanAno anubhava anukrame ja thAya che. paNa - X - X - tenI vivakSA ekapaNe karelI che, mATe zarIra ane mananI pIDAno anubhava sAthe kahyo, temAM doSa nathI. ema vaimAnika sudhI jANavuM. paraMtu ekendriya ane vikalendriyone mana nathI, mATe mano vedanA na kahevI. have anya prakAre vedanA kahe che - temAM sAtA arthAt sukharUpa vedanA, asAtA [22/11] Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) 162 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 arthAt du:kharUpa vedanA, sAtAmAtA - sukha duHkharUpa vedanA. teno ja nairayikAdi covIza daMDakanA krame vicAra kare che - tairayiko zuM sAtA vedanA vede che? ItyAdi. tIrthakaranA janmAdi samaye sAtA vedanA vede che. bAkInA samaye asAtA vedanA vede che. jyAre pUrvabhavano mitra deva vacanAmRto vaDe zAMta kare tyAre manamAM mAtA ane zarIre kSotra prabhAvathI asAtA anubhave athavA tenA darzanathI sAtA ane pazcAtApathI asAtA anubhave tyAre sAtArAtA vedanA vede. ahIM paNa vivakSita kALane eka gaNI sADAsAtA vedanA kahI. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. temAM pRthivyAdi jIvo jyAM sudhI tene upadrava na thAya, tyAM sudhI sAtA vedanA vede. upadrava prApta thatAM asAtA vedanA vede. baMne hoya tyAre sAtArAtA vedanA vede. baMtarAdi devo sukha anubhavatA sAtA vedanA, cyavanAdi samaye asAtA vedanA, bIjAnI saMpattine jovAthI mAtsarya ane priya devInA AliMganAdi anubhava eka sAthe thatAM sAtAmAtA vedanA anubhave che. pharI anya prakAre vedanA pratipAdita karatAM kahe che - je vedanA ekAMte du:kharUpe na kahI zakAya, kemake sukha paNa hoya ane ekAMte sukharUpa paNa na kahevAya, kemake sukha paNa hoya te adu:khasukhA vedanA kahevAya che. pri sAta-sAtA ane sukha-du:khAmAM bheda zo che ? je anukrame udaya prApta vedanIya karmanA pudgalanA anubhavathI sukha-du:kha thAya te mAtA-asAtA ane je anya vaDe udIsatI vedanArUpa sAtA-asAtA te sukha-du:khA. - X - X - have bIjA prakAre vedanAnI vicAraNA kare che - * sUjha-597 : bhagavana vedanA keTalA bhede che ? gautama ! be bhede che - AmyupagamikI ane pakamiDI. bhagavAna ! mairayiko abhyANamikI vedanA veda ke aupakanikI vedanA vede ? gautama! abhyapagamikI vedanA na vade, paNa mikI vedanA vede che. ema caurindriya sudhI jANavuM. paMcendriya tiryo ane manuSyo baMne prakAre vedanA veda. vyaMtara, jyotiSa, vaimAnikone nairayikava4 jANavA. * vivecana-597 : AmyupagamikI eTale je vedanA svayaM aMgIkAra karAya. jema sAdhu vaDe keza laMcana, AtApanAdi vaDe zarIrane kaSTa apAya che. kemake svayaM aMgIkAra karavA vaDe utpanna thayelI te AkhyapagatikI. upakrama-svayaM ja pAse javuM. athavA udIraNAkaraNa vaDe pAse lAvavuM. te vaDe utpanna, te aupakamiDI. svayaM udayamAM Avela ke udIraNA karaNathI udayamAM AvelA vedanIya karmanA vipAkanA anubhavathI utpanna thayelI vedA te aupakamiDI. temAM paMcendriya tiryo ane manuSyone baMne prakAranI vedanA vede che. kemake samyagudRSTi paMce tiryo ane manuSyo karmakSaya karavA AgrupagamikI vedanA vede che. bAkInA jIvo aupakamikI ja vedanA vede che. ekendriyathI caurindriyone E:\Maharaj
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 hovAthI anidA vedanA vede che garbhaja nidA vedanA vede che. vyaMtaro saMjJI-saMjJI baMnethI Ave che tethI nidA ane anidA baMne vedanA vede. jyotiko saMjJIthI ja Ave, - X - X - teo be bhede che - mAyI mithyArdaSTi upapattaka - mAyA vaDe bAMdhela mithyAvAdi karma paNa upacArathI mAyA kahevAya, tevA mAyI. mithyAtvanA udayathI mithyAdeSTi. tenAthI yukata te mAyImithyArdaSTi upapaka. tenAthI viparIta te amAyI samyagadaSTi upapapka, temAM pahelA prakAranA devo - X * x* yathAvasthita jJAnAbhAve anidA vedanA vede. bIjA prakAranA devo samyagurdaSTipaNAthI yathAvasthita jANI nidA vedanA vede che. e pramANe vaimAnika paNa jANavA. muni dIparatnasAgare karela pada-35-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa 35/-l-/597 manano abhAva hovAthI tavAvidha AbyugamikI vedanA prApta na thAya. nAraka, bhavanapatyAdi cAre devone tathAvidha bhavasvabhAvathI AvyugamikI vedanA nathI. ItyAdi sugama che. pharI bIjI rIte vedanA * sUtra-pa98 : bhagavan! vedanA keTalA bhede che ? be bhede - nidA ane nidA. aurasiko nidA vedanA vede che ke anidA vedanA ? baMne vedanA vede. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? gautama ! nairayiko be bhede che - saMjJIbhUta ane asaMjJIbhUta. saMjJIbhUta nidA vedanA veda, asaMjJIbhUta anidA vedanA vede che. tethI tema kahyuM che. e pramANe nitakumAra sudhI jANatuM. pRthvIkAliko vize pRcchA. teo nidA vedanA na veda, anidA vedanA vede. bhagavana ! ema kema kahyuM ? gautama ! pRthvIkAyiko badhAM asaMjJI che. teo asaMjJIbhUta anidA vedanA vede che. tethI ema kahuM chuM ke pRvIkAyiko nidA vedanA na veda, anidA vedanA vede. ema caurindriya sudhI kahevuM. pAMcendriya tiryaMco, manuSyo, vyaMtaro nairapikavatu jANavA. jyotika devo vize pRcchA - teo nidA vedanA veda, anidA vedanA paNa vede. ema kema kaho cho ? jyotiSa devo ne bhede - mAyI mizrAdeSTi, amArI samyagRSTi. mAyI mithyArdaSTi utpanna thayelA anidA vedanA veda. amArI samyagRSTi utpanna thayelA nidA vedanA vede che. te hetuthI gautama ! ema kahyuM che ke - jyotiko baMne vedanA de. e pramANe vaimAniko paNa jANavA. * vivecana-58 : bhagavana ! vedanA keTalA bhede che ? be bhede - nidA ane anidA. jemAM atyaMta ke nizcita cita apAya te nidA. sAmAnya rIte mananA vyApAravALI ke samyaka vivekavALI vedanA. te sivAya mananA vyApAra rahita ke samyaviveka hita te anidA vedanA. covIza daMDakanA krame kahe che - nairayiko be bhede che - saMjJIbhUta, asaMjJIbhUta. saMjJIthI AvIne utpanna thAya te saMjJIbhata, asaMjJIthI AvIne utpanna thAya te saMjJIbhUta nairayika kahevAya. asaMjJI nairayiko pUrve anya janmamAM karela kaMIpaNa zubha, azubha ke vairAdinuM smaraNa karatA nathI. kemake maraNa tenuM ja thAya, je tIva saMkalpa vaDe karela hoya. paraMtu pUrvanA asaMjJI bhavamAM manarahita hovAthI temane tIvra saMkalpa na hoya, tethI teo anidA vedanA vede che - x * saMjJIbhUta nairayiko pUrvanuM badhuM maraNa kare che. mATe nidA vedanA vede. e pramANe bhavanapati badhAM kahevA. kemake teone saMjJI-asaMjJI baMnethI utpatti che. caurindriya sudhI saMmUrNima hovAthI manarahita che mATe anidA vedanA vede che. paMce tiryaca, manuSyo, vyaMtaro naiyika mujaba jANavA. kemake paMce tiryaMca ane manuSya be bheda - saMmUrhima ane garbhaja. saMmUrNima mana rahita E:\Maharaj Saheib\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (82)
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-I-599 166 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 ook-40B (PROOF-1) (83) che pada-36-"samuddhAta" @ - X - X -Y - x - o e pramANe 35-mAM padanI vyAkhyA karI. have -mAM padano AraMbha kare che. teno saMbaMdha A che - pUrva padamAM gatipariNAma vizeSa vedanA kahI. ahIM gatipariNAma vizeSa samughAta vicAre che. samudyAta vaktavyatA saMdarbhe A saMgrahaNI gAthA che- * sUtra-599 : vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, vaijasa, AhAraka ane kevalI samughAta e sAta, samudyAta jIva ane manuSyone hoya che. * vivecana-pa9 - evA * Adi sAta samudhdhAto che. jemake vedanA samudyAta, kapAya samudyAta vagere. sAmAnyathI jIvanA vicAramAM ane manuSyadvAramAM sAta samuThThAto kahevAnA che, paNa nyUna nahIM. kemake jIva ane manuSya vize sAte samudgAtono saMbhava che. ahIM 'iva' zabda parimANanA arthamAM che. - x * bAkInA dvAronA vicAramAM jyAM jeTalA samuddhAtono saMbhava hoya tyAM teTalA kahevA. A saMgrahaNI gAthAno saMkSepArtha che. samuddhAta eTale zuM ? sama - ekIbhAva, sat - prAbalya, ekIbhAva vaDe prabaLatAthI ghAta karavo te samuddhAta. konI sAthe ekI bhAva ? vedanAdi sAthe. te A rIte - AtmA jyAre vedanAdi samuThThAtane prApta thayela hoya tyAre vedanAdi anubhavajJAna vaDe pariNata ja hoya che anya jJAna vaDe pariNata na hoya. adhikapaNe karmano ghAta zI rIte thAya ? vedanAdi samuThThAta sAthe pariNata thayela AtmA kAlAMtare anubhavavA yogya vedanAdinA karmapradezone udIraNAkaraNa vaDe AkarSa udayAvalikAmAM nAMkhI anubhavI nirbhara che. arthAt Atmapadeza sAthe rahelA saMkSipta karmono nAza kare che. kemake nirjarA eTale pUrvakRta karmono nAza karavo te. te A rIte- vedanA samuThThAta sAtA vedanIya karmane Azrita che, kaSAyasamuo kapAya cAritra mohanIyane Azrita che. mAraNAMtika samu aMtarmuhad Azrita che. vaikiyAdi traNa te-te nAma karmane Azrita che. kevalI samuddhAta vedanIya, nAma, gotra kamane Azrita che. temAM vedanA samuddhAta prApta AtmA asAtavedanIya karmanA pudgalono kSaya kare che. te A rIte- vedanA vaDe pIDita jIva anaMtAnaMta karma skaMdho vaDe vIMTAyelA Atmapadezo zarIrathI bahAra kADhe che. te pradezo vaDe mukha ane jaTharanA khAlI bhAgane tathA kAna ane rUMdhAdinA vaccenA bhAgane pUrI laMbAI ane vistAramAM zarIrapramANa phogane vyApI aMtamuhUrta rahe che ane te samayamAM ghaNAM asAtavedanIya karmapudgalono kSaya kare che. kapAya samaghAtanA pariNAmavALo AtmA kapAya cAritra mohanIya kamapadagalono nAza kare che. te A - kapAyodayathI vyAkuLa jIva Atmapradezone bahAra kADhI, tenA vaDe mukha ane udarAdinA khAlI bhAgane tathA kAna, kaMpAdinI vaccenA bhAgone pUrI laMbAI ane vistAramAM zarIrogane vyApIne rahe che. ghaNAM pudgalono nAza kare. maraNa samuddhAtane prApta thayelo AyukarmanA pudgalono nAza kare che. paNa maraNasamuThThAta prApta jIva potanA AtmapadezothI mukha-udAdi khAlI bhAgone pUrI vistAra ane jADAImAM sva zarIrapramANa ane laMbAImAM sva zarIra karatAM adhika jaghanyathI aMgalano asaMkhyAta bhAga ane ukarSathI asaMkhyAtA yojano sudhI roka dizAmAM rahelA kSetrane vyApIne rahe che, ema kahevuM. vaikriya samuThThAta prApta jIva sva Atmapradezone zarIrathI bahAra kADhI zarIra vistAra ane jADAI pramANa ane laMbAImAM saMkhyAtA yojana pramANa daMDa karI sthaLa pugalonA kramathI vaikayizarIra nAmakarmanA pagalono pUrvavat kSaya kare che. - X - e pramANe taijasa ane AhAka samuddhAtano vicAra karavo. paraMtu taijasa samudghAta tejolezyA mUkavAnA samaye taijasa nAmakarmanA kSayanuM kAraNa che. AhAraka samuha prApta jIva AhAraka zarIra nAmakarmonA pudgalono kSaya kare che. kevalI samaghAta prApta jIva sAtA asAtA vedanIyAdi karmanA pagalono nAza kare che. te A rIte- kevalajJAnI pahelA samaye jADAImAM sva zarIrapramANa ane uMco-nIco lokAMta paryanta Atmapadezono daMDa kare che. bIje samaye pUrva-pazcima ke dakSiNa-uttara kapATa kare che. trIje samaye maMthAna kare, cothA samaye vaccenA AMtarA pUre che. pAMcamAM samaye AMtarAne saMhare che, chaThA samaye maMcAna saMhare che, sAtamA samaye kapATa saMhare che, AThamAM samaye zarIramAM AvIne rahe che. * x - temAM daMDa kasvAnA samaye pahelAM je palyopamanA asaMkhyAta bhAga pramANa vedanIya, nAma, gotra, karmanI sthitinA buddhithI asaMkhyAtA bhAgo karavA, pachI daMDa samaye daMDa karato te asaMkhyAta bhAgono kSaya kare ane eka asaMkhyAtamo bhAga bAkI rAkhe. pUrve je traNa karmono rasa hato. tenA anaMta bhAgo karavA. pachI daMDa samaye 1 asatAvedanIya, 2 thI 6 prathama samayamAM pAMca saMsthAna, 7 thI 11 - pAMca saMghayaNa, 12 thI 15 prazasta varNAdi catuka, 16-upaghAta, 17-apazasta vihAyogati, 18dasvara, 19-darbhaga, 20-asthira, ra1-aparyApta, 22-azubha, 23-anAdeya, 24ayazakIrti, 5-nIcagotra e pacIza prakRtionA rasanA anaMta bhAgono nAza kare che, ane eka anaMtamobhAga bAkI rahe che. te samaye sAtavedanayI, devadvika, manuSyadvika, paMcendriya jAti, pAMca zarIra, traNa upAMga, paheluM saMsthAna, paheluM saMghayaNa, prazasta vadi catuka, aguru laghu, parAghAta, ucchazvAsa, prazasta vihAyogati, basa, bAdara, pati, pratyeka, tapa, udhota, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazokIrti, nimaNi, tIrthakara ane uccagogarU5 39-prakRtino anubhAga apazasta prakRtinA anubhAga madhya pradeza karavA vaDe nAza kare che. e samudghAtano prabhAva che. Sahe Mal
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-I-599 167 (84) bAkI rahelI asaMkhyAtamA bhAganI sthiti, anaMtamA bhAganA rasanA sAnukrame asaMkhyAtA ane anaMtA bhAgo kare che. pachI bIjA kapATa samaye sthitinA asaMkhyAta bhAgono nAza kare che, eka bhAga bAkI rahe che. anubhAganA anaMtA bhAgono nAza kare che ane eka bhAga bAkI rahe che. ahIM apazasta prakRtinA anubhAga madhya praveza karavA vaDe prazasta prakRtionA anubhAgano ghAta samajavo. pachI trIjA samaye bAkI rahela asaMkhyAtamo bhAga sthiti ane anaMta bhAganA anubhAganA pharIthI buddhi vaDe anukrame asaMkhyAtA ane anaMtamA bhAgo karIne, cothA samaye sthitinA asaMkhyAtA bhAgono nAza kare che ane eka bhAga bAkI rahe che. anubhAganA paNa anaMtA bhAgono nAza kare che ane eka bhAga bAkI rahe che. prazasta prakRtionA anubhAgano ghAta pUrvavat jANavo. e pramANe sthitighAtAdi karatAM ane jeNe svapadezo vaDe sarvalokane vyApta karyo che, evA kevaLIne vedanIyAdi traNa karmanI sthiti AyuSa karatAM saMkhyAtagaNI rahelI che, anubhAga hajI paNa anaMtaguNa che. have cothA samaye bAkI rahelI asaMkhyAtamA bhAganI sthitinA ane anaMtamAM bhAganA sanA pharI paNa buddhi vaDe anukrame saMkhyAtA ane anaMtA bhAgo kare che. pachI AMtarAnA saMhAra karavAnA samaye sthitinA saMkhyAta bhAgono nAza kare che. eka saMcAtamo bhAga bAkI rahe che. anubhAganA anaMtA bhAgono nAza kare che ane eka bhAga bAkI rahe che e pramANe daMDAdinA pAMca samayamAM pratyeka samaye pratyeka khaMDa nAza pAmelo hoya che, kemake samaye samaye sthitikhaMDa ane anubhAga khaMDano nAza kare che. pachI chaThA samayathI prayatna maMda thavAthI sthiti khaMDa ane anubhAga khaMDano aMtamuhurta kALamAM vinAza kare che. chaThA samayathI pachInA samayomAM pratisamaya khaMDanA ekaika khaMDano tyAM sudhI nAza kare che sAva aMtarmuhUrtanA chellA samaye saMpUrNa khaMDano nAza thAya che. e pramANe aMtamuhUrta sthiti khaMDo ane anubhAga khaMDono jyAM sudhI sayogI avasthAno chello samaya che, tyAM sudhI vAta kare che. A badhAM sthiti khaMDo ane anubhAga khaMDo asaMkhyAtA jANavA. A saMbaMdhe ATaluM kahevuM pUratuM che. saMgrahaNI gAthAnA arthane spaSTa karatAM prathamathI samughAtathI saMkhyAno prastA pUche che - mahaMta - vardhamAna svAmInuM AmaMtraNa che. paramakalyANanA yogathI mata che. athavA parvata - saMbodhana che. kemake te sarva saMsArasAgarane aMte rahelA che. athavA jayaMta kahevA. kemake Aloka-paralokAdi sAta prakAranA bhayano nAza karelo che. samudyAta keTalA che? te vize prazna pUche che - * sUjha-600 + bhagavAna ! samAto keTalA che? sAta vedanAsamughAta pAvata kevalI (PROOF-1 nayan-40\Book-40B 168 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 samughAta. vedanA samu, keTalAM samayano che ? asaMkhyAtA samaya pramANa aMtamuhUrvano che. ema AhAraka samu sudhI kahevuM. kevalI samughAta keTalA samayano che? ATha samayano. nairasikone keTalA samudyAta che ? cAra - vedanA, kaSAya mAraNAMtika ane vaikiyasamuThThAta. sukumArone keTalA samudyAta che ? pAMca - vedanA, kaSAya, mArAMtika, aikriya, vaijasa samughAta. ema svanitakumAro sudhI kahevuM. pRvIkAyikone keTalA samu che ? traNa-vedanA, kaSAya ane mAraNAMtika. ema caurindriyo sudhI kahetuM. paraMtu vAyukAyikone cAra samudata hoya che - vedanA, kapAyamAraNAMtika ane vaikriya samadhAta. paMcendriya tiryaMca yAvatu vaimAnikane keTalA samaghAto che ? pAMca - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vaikriya ane taijasa. paNa manuSyone uparokta sAte samuddhAto hoya che. * vivecana-600 : vedanAno samuThThAta te vedanA samuddhAta. e pramANe AhAka samuThThAta sudhI jANavuM. kevalI saMbaMdhI samuThThAta te kevalIsamuThThAta. have kayo samuThThAta keTalo kALa hoya che ? te kahe che. temAM vedanA samudyAta Adino kALa sugama che. paraMtu cAvat AhAraka samudyAta ukta aMtarmuhUrta pramANa samuThThAto anukame kahevA. have e ja samuThThAtano covIza daMDakanA krame vicAre che - nairayikone AdinA cAra samuddhAto hoya che. kemake teone tejo labdhi, AhAka labdhi, kevaLajJAnanA abhAve bAkInA traNa samuThThAta na saMbhave. asurakumArAdi daze bhavanapatione tejovaizyAnI labdhi hovAthI AdinA pAMca samuddhAto hoya che. pRthvI-apa-du-vanaspati-be traNa cAra Indriya jIvone AdinA traNa samuThThAta che. kemake temane vaikiyAdi labdhino abhAva che. vAyukAyikone vaikriyalabdhi hovAthI pahelAM cAre samAto saMbhave che. paMcendriya tiryaMcone AdinA pAMca samuddhAto hoya che kemake teomAM keTalAMkane tejalabdhi paNa hoya che. manuSyone sAte samuThThAto hoya che. kemake temane sarve bhAvo hoya che. vyaMtara, jayotika, vaimAnikone AdinA pAMce samudgAto saMbhave che. kemake temAM vaikriya ane tejalabdhi hoya che. * x - have covIza daMDakane AzrIne eka jIvane keTalA vedanAdi samudhdhAto pUrve thayelA che, keTalA bhAvimAM thaze, te kahe che - * sUga-601 - bhagavAna ! okaika nAkane keTalA vedanA samughAto pUrve thayelA che ? gautama ! anaMtA. keTalA bhAvimAM thavAnA che ? koIne thavAnA hoya, koIne na hoya. jene hoya tene jafiAthI eka, be, traNa ane utkRSTa saMwAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA thanAra hoya che. ema asukumArone paNa cAvatuM niraMtara vaimAnika E:\Maha:
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-/-/601 daMDaka sudhI kahevuM. ema taijasa samuddAta sudhI jANavuM, e pramANe pAMca samuAto covIsa daMDake kahevA. 169 bhagavan ! ekeka nairayikane pUrve AhAkasamuAto keTalA thayA che. koIne hoya, koIne na hoya, jene hoya tene jaghanyathI eka, be ane utkRSTathI traNa hoya. bhAvikALe keTalAM thavAnA che ? koIne hoya ane koIne na hoya. jene hoya tene jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI cAra hoya. e pramANe niraMtara vaimAnika sudhI kahevuM. paNa manuSyane pUrve thayela ane bhAvikALe thanAra, nairayikane bhAti kALe thanArA che tema kahevA. bhagavan ! ekaiMka nairayikane kevali samudghAta keTalA thayelA che ? pUrve thayA nathI. bhAvimAM keTalA thavAnA che ? koIne thAya ane koIne na thAya. jene thanAra che tene eka samuddAta thavAno che. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. paNa manuSyane koIne thayela che - koIne nathI. jene che tene eka che, bhAvikAbe thanAra paNa eka ja che. * vivecana-601 - ekaika nairayikane keTalA vedanA samu thayA che? ItyAdi. gautama! anaMtA thayA che. kemake nArakAdi sthAno anaMtavAra prApta thayA che ane ekaika nAkAdi sthAnanI prApti samaye prAyaH anekavAra vedanA samuddAta thAya che. A kathana ghaNAM jIvonI apekSAthI che. kemake ghaNAM jIvo avyavahAra rAzithI nIkaLelA anaMtakALa sudhI hoya. tethI temanI apekSAthI anaMta vedanA samuddAta ghaTI zake. paraMtu thoDAM kALathI avyavahAra rAzithI nIkaLelAM hoya teone yathA saMbhava saMkhyAtA ke asaMkhyAtA vedanA samudghAto jANavA. paNa teo thoDAMka ja che. bhAvimAM keTalAM thanAra che? sUtrapATha sugama che. paraMtu pu: - AgaLa, kRta - pariNAma prAptinI yogyatA vaDe keTalA thanAra che? arthAt bhAvimAM thanArA. koIne hoya - koIne na hoya. ItyAdi uttara sUtra che. arthAt je koI jIva vivakSita prazna samaya pachI vedanA samudghAta karyA vinA ja narakathI nIkaLI, manuSyabhavamAM vedanA samuddAta na pAmIne ja siddha thAya che. tene bhAvikALamAM eka paNa vedanA samuddAta thavAno nathI. paNa vivakSita jIva bAkInA AyukALamAM keTaloka kALa nakamAM rahI pachI manuSyabhava pAmI siddha thAya, tene ekAdi samudghAtano saMbhava che. saMkhyAtA Adi kALa sudhI saMsAramAM rahenArane saMkhyAtAasaMkhyAtA-anaMtA vedanA samuddhAto thAya. - x - badhAM asukumArAdi sthAnomAM atItakALe anaMta vedanA samudghAto kahevA. anAgata kALe vedanA samudghAto koIne thAya - koIne na thAya. ItyAdi pUrve kahyA mujaba jANavuM. e pramANe covIza daMDakanA krame kaSAya samuddAta, mAraNAMtika samudghAta, vaikriya samudghAta, vaijasa samuddAta pratyeka daMDake kahevA. tethI 120-daMDaka E:\Maharaj Saheib\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (85) 170 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 sUtro thAya. bAkI sUtramAM kahela badhuM sugama che. bhagavan ! ekaiMka nairayikane pUrve badhAM atItakALanI apekSA keTalAM AhAraka samudghAto pUrve thayA che ? gautama ! koIne hoya, koIne na hoya. - X - 4 - jeNe pUrve manuSyapaNuM pAmIne tevA prakAranI sAmagrInA abhAve cauda pUrvanuM adhyayana karyu nathI, cauda pUrvanuM jJAna hovA chatAM AhAska labdhinA abhAve ke tevA prayojananA abhAve AhAska zarIra karyu nathI, tene hotAM nathI. jene hoya tene jaghanyathI eka ke be ane utkRSTathI traNa ja hoya. kemake jaNe cAra vAra AhAska zarIra karyu che, temanuM nakamAM gamana thatuM ja nathI, bhAvikALe paNa koIne hoya - koIne na hoya. temAM manuSyatva pAmI tevI sAmagrInA abhAve cauda pUrvanuM jJAna ane AhAska samuddAta vinA siddha thAya tene hotA nathI. bAkInAne yathAsaMbhava utkRSTathI cAra samu thAya pachI avazya bIjI gatimAM utpanna na thavAthI AhAka samu sivAya siddhigamana thAya che. ema vaimAnika sudhI kahevuM. - paraMtu manuSyane atItakALe - anAgata kALe paNa jema nairayikone kahyuM, tema kahevuM arthAt utkRSTathI atItakALe paNa cAra ane anAgatakALe paNa cAra samudkAto utkRSTathI kahevA. teno sUtrapATha Ama thAya - ekaika manuSyane keTalAM AhAraka samudghAta pUrve thayelA che ? ItyAdi badhuM kahevuM. paraMtu tAtparya e ke cothI vakhata AhAraka zarIra karanAro avazya te bhave ja mukti pAme. ema kema jANyuM ? sUtranA pUrvapara vicArathI. jo cothI veLA AhAraka zarIra karIne bIjI koI gatimAM jAya to nAkAdi koIpaNa gatimAM atIta kALe cAra AhAraka samuddAta kahyA hota, paNa kahyA nathI. tethI jANI zakAya che ke cothI veLA AhAka zarIra karI avazya te bhavamAM ja muktigAmI thAya che, bIjI gatimAM jato nathI. jo AhAraka samuddhAta na karyo hoya to tenI apekSAe 'nathI' tema jANavuM. paraMtu je - x - cAra AhAraka samudghAtathI nivRtta thayelo hoya ane hajI manuSyabhavano tyAga karyo nathI tene cAra samuddhAto pUrvakALe jANavA. bhAvikALe thanArA samuddAta paNa koIne hoya koIne na hoya. je cothI veLA AhAska zarIra karIne AhAska samuthI nivRtta thayela che, athavA jeNe AhAka zarIra karyu nathI ke jeNe eka-be ke traNa vakhata karela che, paNa tathAvidha sAmagrInA abhAve AhAkazarIra karyA vinA ja mukti pAmaze, tene bhAvimAM AhAraka samudghAta karavAnA hotA nathI. jene karavAnA che, tene jaghanyathI eka-be-traNa ane utkRSTathI cAra samudghAto karavAnA hoya che. temAM ekAdi samudghAtano saMbhava pUrvokta bhAvanAnusAra svayaM jANavo. have kevaLI samuddAta saMbaMdhe daMDaka sUtra kahe che eka eka vairayikane anaMta atItakALane AzrIne keTalA kevalIsamudghAta pUrve thayA che ? eka paNa nahIM, kemake kevalI samuddAta pachI aMtarmuhUrtamAM avazya jIvo parama padane pAme che. tethI kevalI samu thayo hota, to te jIva nake ja na jAta, paNa narakamAM che, mATe kevalI
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-I-I601 11 1ra prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/3 samuThThAta thayela nathI. bhaviSyakALe keTalA thavAnA che ? koIne hoya - koIne na hoya, kevalI samu prANIne sarvadA ekavAra ja thAya. koIne paNa jIvanamAM kevalI samughAta thavAno hoya to eka ja vakhata thAya. tethI je muktipada pAmavAne ayogya hoya athavA kevalisamuddhAta karyA sivAya je muktipadane pAmaze temane AzrIne kevalI samu nathI. kemake kevalI samudra vinA paNa anaMtA kevalI jino siddhigatine pAmelA che. *x * jene che tene eka ja vAra kevalI samu thaze, kemake pachI te avazya mukti pAmaze. (86) tairayika saMbaMdhI pATha vaDe covIze daMDaka vaimAnika sudhI kahevA. te A pramANe - ekaika vaimAnikane pUrve keTalA samudyAta thayelA che? gautamAM pUrve eka paNa nahIM, ItyAdi * x * paraMtu ahIM vizeSa e che ke - manuSyane kevalI samuddhAtamAM pUrve koIkane hoya * koIkane nahIM" ema kahevuM. temAM je kevalI samudghAtathI nivRtta paNa mokSane aprApta tevA Avaze. te badhAM maLIne utkRSTa pade zata pRthakatva hoya. koIka pUrva kALe kevalI samuThThAtane na paNa kare. tevA asaMkhyAtA jANavA. kemake zata pRthakava sivAyanA manuSyo kevalI samuddhAtane prApta na thAya. *x *x - kevalI samudyAta prApta hoya te eka ja vakhata hoya, be-traNa na hoya. kemake eka ja samudyAta vaDe prAyaH badhA gAtI karmono nimULa nAza thAya che. atIta samudyAta saMbaMdhe kahyuM. e pramANe bhaviSyakALa thavAnA kevalI samuddhAto saMbaMdhe jANavuM. te A rIte - koIne hoya ... koIne na hoya. jene che tene eka thavAno che. ahIM pUrve kahA pramANe svayaM vicAravuM. e pramANe atIta-anAgata kALane AzrIne ekaika nairayikAdi saMbaMdhe vedanAdi samughAta vicAryA. have samudAyarUpe naiyikAdinA pratyeka daMDake samudyAta saMbaMdhe vicAre che - * sUtra-602 - bhagavan! mairayikone keTalA vedanA samuddhAto pUrve thayelA che. gautama! anaMtA, keTalA bhAvikALe thavAnA che ? anaMtA ema vaimAniko sudhI jANavuM. ema taijasa samudhAta sudhI kahevuM. Ama kula 120 daMDako thAya che. bhagavAna ! nairayikone AhAra samuddhAto keTalA pUrve thai che? pUrve asaMkhyAtA thayelA che. bhAvikALe keTalA thavAnA che ? asaMkhyAtA thavAnA che. ema vaimAniko sudhI . jaNavuM. paraMtu vanaspatikAyiko ane manuSyone A vizeSa che . vanaspati pUrve keTalA AhAka samughAto thA che? nA. manuSyone pUrve keTalA AhAka samaghAto thayA che ? kadAca saMkhyAtA, kadAca asaMkhyAtA. ema bhaviSyakALa paNa jANavA. bhagavana nairayikone pUrve keTalA kevalI samuThThAto thayA che ? eka paNa nahIM. keTalA thavAnA che ? asaMkhyAta thavAnA che. ema vaimAniko sudhI jANavuM. hayan-40\Book-40B (PROO manuSyone keTalA kevalI samadhAto pUrve thayA che ? kadAca thayA hoya, kadAca na thayA hoya. je thayA hoya to jaghanyathI eka-be-traNa ane utkRSTathI zatapaMthakava hoya. bhAvimAM keTalA thaze ? kadAca saMkhyAtA ane kadAca asaMkhyAtA thavAnA che. * vivecana-602 - vivakSita pragna samaye vatatA samudita badhAM nairayikone pUrve keTalAM vedanA samuThThAto thayA che ? pUrve anaMtA thayelA che. kemake ghaNAM jIvo anaMtakALathI avyavahAra sazithI nIkaLelA che, temane atIta anaMtakALe nairayikamAM anaMtA vedanA samuddhAto thayA hoya che. bhAvimAM keTalA thavAnA che ? * x * anaMtA thavAnA che, kemake badhAM tairayiko anaMtakALa saMsAramAM rahevAnA che. e pramANe covIza daMDakanA krame vaimAnika sudhI kahevuM. vedanAnI mAphaka kaSAya, maraNa, vaikriya ane taijasa samudghAto paNa vicAravA. e rIte 120 daMDaka thaze. have AhAraka samuThThAta kahe che - nairayikone AhAraka samudhdhAto atItakALe keTalA thayA che ? ItyAdi. pUrve asaMkhyAtA thayA che. nairayiko prazna samaye kula asaMkhyAtA hoya, temAM keTalAMka asaMkhyAtA che, jemaNe pUrve hAka samudhdhAta karyo che. tethI ahIM asaMkhyAtA kahyA, paNa anaMtA ke saMgAtA na kahyA. e rIte bhAvimAM AhAka samudhdhAtavALA paNa asaMkhyAtA jANavA. ema covIza daMDakanA krame vaimAniko sudhI kahevuM. paraMtu vizeSatA e che - pUrve vanaspatikAyiko anaMtA thayA che. kemake jeNe pUrve AhAraka samudhdhAta karyA che evA anaMtA cauda pUrvadharo pramAdanA vazathI saMsAranI vRddhi karIne vanaspatimAM hoya che. bhAvikALe anaMtA AhAraka samuThThAta karasvAnA, kemake anaMtA jIvo vanaspatithI nIkaLI cauda pUrvI thaI AhAraka samuThThAta karI bhAvimAM mokSe javAnI che. manuSyone keTalA AhAraka samuThThAta atItakALe thayA che ? - X - kadAca saMkhyAtA, kadAca asaMkhyAtA. kaI rIte? ahIM saMmUrNima ane garbhaja manuSya samudAyanA vicAramAM manuSyo utkRSTa pade - x * bAkInA nAkAdi jIvAzinI apekSA ghaNAM thoDA ja che. temAM paNa jemaNe pUrve AhAka zarIra kareluM che, teo to keTalAMka che. vivakSita prazna samaye kadAca saMkhyAtA ke asaMkhyAtA hoya. te mATe sUtramAM kahyuM ke kadAca saMkhyAtA ke kadAca asaMkhyAtA hoya. bhAvikALamAM paNa vivakSita prazna samaye vidhamAna manuSyomAM keTalAMka AhAraka zarIra karaze teo paNa kadAca saMkhyAtA ane kadAca asaMkhyAtA hoya che. tethI sugamAM atIta mAphaka jANavA kahyuM. bhagavat vanaspatikAyikone keTalAM AhAraka samudhdhAto bhAvimAM thavAnA che ? anaMtA. manuSyone keTalAM AhAka samudhdhAto bhAvimAM thavAnA che ? kadAca saMkhyAtA thavAnA hoya ane kadAya asaMkhyAtA thavAnA hoya che. kevali samuddhAta vize prazna sUga - bhagavan! keTalA kevali samuddhAto Sahel A
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-|-|602 atIta kALe thayelA che. ItyAdi sugama che. gautama ! nairayikone koIne bhUtakALamAM kevalI samuddAta thayo nathI. kemake jemaNe kevali samudghAta karyo che. temanuM nAkAdimAM gamana thatuM nathI. keTalAM bhAvimAM thavAnA che ? gautama ! asaMkhyAtA thavAnA che. kemake vivakSita prazna samaye vartatA nAskomAM asaMkhyAtA nAsko bhAvimAM kevali samudghAta thavAno che. tema kevalIe jANela che. e pramANe covIza daMDakanA kramathI vaimAniko sudhI kahevuM. ahIM vizeSatA e che ke - vanaspatikAyikone keTalA samuddAta atItakALe thayA che ? ItyAdi. anaMtA thavAnA che, kemake tevA jIvo anaMtA che. manuSyone atItakALe keTalA kevaLI samuddhAto atIta kALe thayA che ? prazna sUtra sugama che. kadAca atIta kALe thayA hoya, kadAca na thayA hoya. temAM te samaye jeNe kevalI samudghAta karyo che evA manuSyo hoya to jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI zatapRthakatva hoya che. kemake utkRSTapade eka kALe eTalA kevaLajJAnI kevali samuddhAtane pAmelA hoya che. bhaviSyakALe thanArA kevaLI samudghAto keTalA hoya che ? manuSyone te kadAyit saMkhyAtA, kadAcit asaMkhyAtA hoya che. kemake manuSyo saMmUrttima ane garbhaja badhAM maLIne utkRSTa pada pUrve batAvelA pramANAnusAra hoya che. temAM paNa vivakSita samaye vartatA manuSyomAM ghaNAM abhavya hovAthI kadAcit saMkhyAtA hoya, kadAcit asaMkhyAtA hoya kAraNa ke jemane bhAvimAM kevali samudghAta thavAnA che. evA ghaNAM hoya che. 173 * sUtra-603 : bhagavan ! ekaiMka nairayikane nairayikapaNAmAM keTalA vedanA samudghAto pUrve thayA che ? gautama ! anaMtA. keTalA bhaviSyakALe thavAnA che? koIne thAyakoIne na thAya. jene thAya tene jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMta thAya. e pramANe asukumArapaNAmAM vat vaimAnikapaNAmAM jANavuM. ekaika asukumArane nairayikapaNAmAM keTalA vedanA samudighAto atItakALe thayA che ? anaMtA. keTalA bhAvikALe thavAnA che? koIne thAya - koIne na thAya. jene thAya tene kadAca saMkhyAtA ke asaMkhyAtA ke anaMtA thAya. ekaika asukumArane asukumArapaNAmAM atIta kALe keTalA vedanA samu thayA che ? anaMtA. bhAvi kALe keTalA thavAnA che ? koIne thAya, koIne na thAya. jene thAya tene jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMtA thAya. ema nAgakumArapaNAmAM cAvat vaimAnikapaNAmAM kahevuM. e pramANe vedanA samuddAta vaDe asukumAra nairayikathI AraMbhI vaimAnika sudhImAM kahyA tema nAgakumArAdi badhAM bAkInA svasthAnomAM ane parasthAnomAM kahevA. yAvatu vaimAnikane vaimAnikapaNAmAM kahevuM. E:\Maharaj Sahejb\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (87) 174 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 ema A covIzaguNA covIza daMDako thAya. * vivecana-603 : have nairayikatvAdi bhAvomAM vartatA ekaika nairayika Adine pUrvakALe keTalA vedanA samudghAto thayelA hoya? keTalA bhaviSyamAM thanArA hoya, tenuM nirUpaNa kare che - ekaika nairayika sarva atItakALanI apekSAe te te kALe nairayikapaNAmAM vartatA badhAM maLIne anaMtA vedanA samuddAta thayelA che. kemake ekaika nairayikane pUrve anaMtavAra naskasthAna prApta thayuM che ane ekaika naskapadamAM jaghanyathI saMkhyAtA vedanA samudghAto thAya che. bhaviSyamAM keTalA thavAnA che? ekaika nairayikane saMsArathI mAMDI mokSagamana kALa sudhI anAgatakALa apekSAthI nArapaNAmAM bhAvimAM thanArA badhAM maLIne vedanA samudghAto koIne thavAnA - koIne nathI thavAnA. nIkaTamAM mRtyu pAmanAra vairayika vedanA samuddAta vinA chevaTanA maraNa vaDe narakathI nIkaLI pachInA bhavamAM siddha thAya. tene bhAvimAM nairayikapaNAmAM eka paNa vedanA samudghAta nathI. bIjAne thavAnA che, te paNa jaghanyathI eka, be ke traNa. jeonuM kSINa thayeluM zeSAyu bAkI che evA, te bhavamAM utpanna ane pachInA bhave siddha thavAnA che, temanI apekSAe ukta kathana jANavuM. paNa pharIthI nakamAM utpanna thanAranI apekSAe na samajavuM. kemake pharI nakamAM utpanna thanArane jaghanyapade saMkhyAtA vedanA samudlAto thAya che. - 4 - 4 - utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA hoya che. - - temAM je eka vAra jaghanyasthitika narakamAM utpanna thavAno che, te asaMkhyAtA ane anaMtavAra utpanna thavAno che, tene anaMtA samudlAto hoya che. e pramANe vairayika saMbaMdhI pATha vaDe covIze daMDakanA kramathI vaimAnika sudhI kahevuM. jemake ekaika nairayikane asukumAranI apekSAe keTalA vedanA samudghAto atItakALe thayA che ? anaMtA. bhAvikALe keTalA thavAnA che ? koIne thavAnA che, koIne thavAnA nathI. jene thavAnA che tene jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA bhAvikALe thavAnA hoya che. temAM atItakALe anaMtavAra - asukumAratva prApta thayuM hovAthI asukumArapaNe prApta thayelA nairacikane atItakALe anaMtA vedanA samughAto ghaTe che. bhAvi vedanA samunA vicAramAM je vairayikathI nIkaLI manuSya thaI siddha thaze ke paraMparAe eka vakhata aNumAnA bhavane pAmavA chatAM vedanA samuddAtane nahIM pAme tene eka paNa vedanA samuddAta nathI. paNa je pAme. tene jaghanyathI eka, bIjAne be ke traNa vAra, saMkhyAtIvAra ItyAdi paNa vedanA samu hoya, ema covIza daMDakamAM krame vaimAnika sudhI kahevuM - pUrve nairayikapaNe thayelA ekaika asurakumArane saMpUrNa atItakALanI apekSAe badhAM maLI keTalA vedanA samuddhAto pUrve thayelA che? gautama! atIta kALe anaMtA thayelA che. kemake teNe anaMtavAra nairayikapaNuM pAmela che ane eka nairayikanA
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 (88) 36/-I-I603 15 bhavamAM jaghanyapade paNa saMkhyAtA vedanA samaghAto thayelA che. keTalA thavAnA che? kadAcita thAya - kadAcita na thAya. eTale koIkane thAya ane koIkane na thAya. tAtparya e ke- asurakumAranA bhavathI nIkaLI narakamAM javAno nathI, paraMtu turaMta ke paraMparAe manuSyabhava pAmI siddha thaze tene nairayikapaNAmAM bhAvi kALe vedanA samudyAta thavAno nathI. kemake tene nairayikapaNAnI avasthAno ja asaMbhava che. je te bhavathI paraMparAe narake jaze tene vedanA samuddhAto thAya che. temAM koIne saMkhyAtA ke asaMkhyAtA ke anaMtA thAya che. temAM je eka vAra jaghanya sthitivALA nairayikamAM utpanna thaze, tene jaghanyapade paNa saMkhyAtA hoya, kemake sarva jaghanya sthitika narakomAM paNa saMkhyAtA vedanA samudhdhAto thAya che. anekavAra jaghanyasthitika narakomAM ane eka ke anekavAra dIrghasthitika narakomAM javAthI asaMkhyAta ke anaMta vedanA samadughAto saMbhave che. asukumArapaNAmAM rahelA ekaika asukumArane saMpUrNa atIta kALane AzrIne keTalA vedanA samuddhAto atItakALe thayA che ? anaMtA. kemake pUrve paNa anaMtavAra asurakumArava prApta thayuM che, dareka bhavamAM prAyaH vedanA samuThThAta hoya che. bhAvikALamAM koIne hoya, koIne na hoya. kemake jene praznakALa pachI vedanA samudra thavAno nathI ane tyAMthI nIkaLI pharI asurakumAratva prApta thavAnuM nathI. tene vedanA samudra na thAya. je asarakamAratva eka vakhata pAme tene jaghanyathI eka, be ke traNa vedanA samuha thAya. saMkhyAtI vAra upaje tene saMgAtA thAya yAvatu anaMtavAra upaje tene anaMtA thAya. e rIte covIza daMDakanA krame nAgakumArasvAdimAM asurakumAra saMbaMdhe vaimAnikamAM sudhI kahevuM. e pramANe tairayikanA covIza daMDaka sUjhathI AraMbhI vaimAnikanA covIza daMDakanA covIza sUtro thAya. ItyAdi * x - have pratyeka daMDakanA 24 evA 24 daMDaka sUtro vaDe kaSAya samuThThAtano vicAra karatA sUtrakAra kahe che - * sUtra-604 - bhagavana ! ekaika nairayikane rayikapaNAmAM keTalAM kaSAyasamuddhAto atIta kALe thayA che ? anatA. bhAvikALe keTalAM thavAnA che ? koIne thAya - koIne na thAya. jene thAya tene ekathI mAMDI anaMtA jANavA. ekaika nairayikane asamArapaNe keTalAM kapAya samu atItakALe thayA che? anaMtA. bhAvimAM keTalAM thavAnA che? koIne thAya - koIne na thAya. jene thAya, tene kadAca saMkhyAtA ke asaMkhyAtA ke anaMtA thavAnA che. e pramANe nairAcikane svanitakumAra sudhI kahevuM. pRedIkAyikapaNAmAM ekathI mAMDI anaMta jANavA, ema manuSyamAM kahevuM. | vyaMtamAM asurakumArava4 kahevuM. jyotikapaNAmAM tInakALe che, bhAvimAM koIne thAya * koIne na thAya jene thAya tene kadAca asaMkhyAtA (PROOI Saheib\Adhayan-40\Book-40B E:\Maharaj ane kadAca anaMtA hoya. ema vaimAnikamAM paNa kadAca asaMkhyAta ke anaMtA hoya. asurakumArane nairayikapaNe atItakALe anaMtA thayA che. bhAvikALe koIne thAya - koIne na thAya. jene thAya, tene kadAca saMkhyAtA, kadAya asaMgItA, kadAca anaMtA hoya asurakumArane asukumArapaNAmAM atItakALe anaMtA, bhAvikALe ekathI mAMDI anaMta sudhI jANavA. ema nAgakumArapaNAmAM yAvatuM vaimAnikapaNAmAM nairapikava kahevuM. ame cAvata anitakumArane vaimAnikamAM kahevuM. paraMtu sarvane svasthAnamAM ekathI anaMta sudhI ane parasthAnamAM asukumAravat ANavuM. yvIkAyikane nairayikapaNAmAM yAvatu anitakumAramAM atItakALe anaMtA, bhAvikALe koIne thAya - koIne na thAya. jene thAya tene kadAca saMgItA - kadAca asaMkhyAtA ke anaMtA thavAnA hoya. pRedI pRvIkAyikapaNAmAM yAvatuM manuSyapaNAmAM atItakALe anaMtA thayA hoya, bhAvimAM thavAnI koIne hoya - koIne na hoya. jene hoya tene ekathI anaMta hoya. vyaMtapaNAmAM nairayikavat kahevuM. jyotika ane vaimAnikapaNAmAM atItakALe anaMtA che. bhAvimAM koIne hoya * koIne na hoya. jene hoya tene kadAca asaMkhyAtA ke anaMtA hoya. ema cAvatuM manuSya saMbaMdhe jANavuM. vyaMtara-jyotika-vaimAnikane asurakumArava4 kahevA. paNa svasthAnane AzrIne ekathI anaMta sudhI. cAvata vaimAnikone vaimAnikapaNAmAM kahevuM. ema covIza covIzagaNAM daMDaka che. * vivecana-604 - nairayikane nairayikapaNAM vize prazna sUtra sugama che. bhAvimAM kapAya samudhdhAta koIne thAya * koIne na thAya. zeSa Ayu kSINa thayuM che evo prazna samaye bhavAMte vartato nairayika, kaSAya samuThThAta prApta karyA sivAya ja nakathI nIkaLI turaMta pachInA bhavamAM siddha thaze ke paraMparAe bIjA bhavomAM siddha thaze paNa pharI narakagAmI nahIM thAya. tene nairayikatvamAM bhAvi kaSAya samu na hoya. jene hoya tene jaghanyathI eka, be ke traNa ItyAdi pUrvavatuM. jema nairacikane nairayikapaNAmAM kahyuM tema asurakumArapaNAmAM atIta sUtra jANavuM. te pramANe ja bhAvimAM koIne javAnA hoya, koIne na hoya. je nakathI nIkaLI bhAvimAM asurakumAratva pAmaze nahIM tene asurakumArapaNAmAM bhAvikALe kaSAya samudhdhAto thavAnA nathI. je pAmaze tene jaghanyathI saMkhyAtA hoya che. kemake jaghanya sthitimAM paNa asurakumArane saMkhyAtA kaSAyasamuddhAto thAya che. kemake teo lobhAdi bahukapAyavALA che. utkRSTapade asaMkhyAtA ke anaMtA hoya che. bAkI pUrvavat jANavuM. e pramANe nairayikone nAgakumArasvAdi sthAnomAM cAvatuM svanitakumArapaNAmAM niraMtara kahevuM. tema sUtramAM paNa kahyuM che. pRthvImAM atIta sUtra temaja kahevuM. bhAvi
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-I-I604 133 138 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 (68) vicAramAM koIne hoya - koIne na hoya, je narakathI nIkaLI pRvIkAyikamAM javAno nathI. tene na hoya. je javAnA che, tene jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI saMgAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA hoya che. te A pramANe - tiryaMca paMcendriya bhavathI, manuSya bhava ke devabhavathI kaSAya samuThThAtane prApta thaI je ekavAra pRthvIkAyikomAM javAno che, tene eka, be vAra javAno che tene be, traNa vAra javAno che tene traNa, saMkhyAtIvAra javAno che, tene saMkhyAtA - x - anaMta kapAya samuThThAta jANavA. sUtrakAre paNa tema kaheluM che. e pramANe sAvat manuSyapaNAmAM jANavuM. ema pRthvI je sUjhapATha kahyo, te vaDe manuSyapaNAmAM sudhI kahevuM. jemake - ekaika nairacikane akAyikapaNAmAM keTalA kaSAyasamuddhAto atItakALe thayA hoya ? anaMta. bhAvimAM keTalA thAya? ItyAdi * x * kahevuM. e pramANe manuSya sUtra sudhI kahevuM. temAM akAyathI manuSyamUka sudhIno vicAra pRvIkAyika sUtravat karavo. beIndriya sUtramAM bhAvikALe thavAnA kaSAyasamuThThAta vicAramAM jaghanyathI eka, be, traNa samuddhAto je ekavAra jaghanya sthitivALA beIndriyanA bhavane pAme, tenI apekSAe samajavA. saMkhyAtI vAra beIndriyapaNAne pAme tene saMkhyAtA ItyAdi anaMta sudhI kapAya samuddAta bhAvikALe prApta thanAra che. ema teIndriya ane caurindriyo paNa vicAravA. tiryaMca paMcendriya ane manuSya vize A pramANe vicAravuM - je eka vakhata tiryaMca paMcendriyanA bhavane pAmavAno che ane svabhAvathI. ja aAkaSAyI che, tene jaghanyathI eka, be ke traNa samudhdhAto hoya che. bAkInA tiryaMca paMce bhavane saMkhyAtI vAra prApta karanArA saMgAtA, asaMkhyAtIvAra prApta karanArA asaMkhyAtA, anaMtIvAra prApta kanarArAne anaMtA kapAya samuddhAto thavAnA che. manuSyasUtramAM bhAvi kaSAya samudyAta saMbaMdhe A pramANe vicAravuM - je narakamavayI nIkaLI aAkaSAyI manuSya bhava pAmI kapAya samuThThAta vinA ja mokSa javAno che. tene nathI. bAkInAne hoya che. temAM eka, be ke traNavAra kaSAya samuha prApta karaze tene eka, be ke traNa kaSAya samudgAto hoya che. saMkhyAtA bhavo karanAne ke eka bhavamAM paNa saMkhyAtA kapAya samudghAta karanArane saMkhyAtA ItyAdi anaMta kaSAya samu sudhI kahevuM. jyotikapaNAmAM atItakALe paNa anaMtA kahevA. bhAvimAM koIne thAya, koIne na thAya. te pUrvavat kahevuM. jene che teomAM paNa koIne asaMkhyAtA ane koIne anaMtA hoya. paNa kadAca saMkhyAtA hoya ema na kahevuM. kemake - jyotikone jaghanyathI asaMkhyAtA kALanuM Ayu hovAthI, jaghanyathI paNa asaMkhyAtA kapAyasamuddhAto hoya che. anaMtavAra janArAne anaMtA hoya che. ema vaimAnikapaNAmAM paNa bhAvikALamAM kadAyit asaMkhyAtA ane kadAcit [22/12] (PROOF ook-40B SaheibAdhayan-40\B anaMtA hoya, tenI vicAraNA pUrvavata e pramANe nairicakone svasthAne ane parasthAne kaSAya samudra kahyA. have asarakamAromAM svasthAna ane parasthAnane AzrIne kaSAya samudaghAtano vicAra karavA kahe che - ekaika asurakumArane nairayikapaNAmAM kaSAyasamudhdhAto atItakALe anaMtA hoya che. bhAvi kALe koIne hoya - koIna na hoya . je asarakamAranA bhavathI nIkaLI narake javAno nathI, tene hotA nathI, je nake javAno che tene hoya che. temAM paNa jaghanyathI saMgAtA hoya che, kemake jaghanya sthitika nakomAM paNa saMkhyAtA kaSAya samudhdhAto thAya che. utkRSTathI asaMkhyAtA ke anaMtA jANavA. temAM jaghanya sthitika nakomAM vAraMvAra ane dIrdhasthitika nakomAM eka ke anekavAra janArane asaMkhyAtA, anaMtavAra janArane anaMtA hoya che. amukumArane asurakumArapaNAmAM atItakALe anaMtA ane bhAvikALe ekathI mAMDI anaMta sudhI hoya che. je bhAvimAM thanAra che te koIne hoya ane koIne na hoya. je asarakamAra bhavanA paryantavartI che ane kapAya samughAta karavAno nathI, tema tyAMthI cyavI pharI asurakumAra bhava prApta karavAno nathI, paNa pachInA bhave ke paraMparAe siddhipadane pAmaze tene hotA nathI. bAkInAne hoya che. jene hoya tene jaghanyathI eka, be, traNa hoya ItyAdi pUrvavatu. e pramANe nAgakamArapaNAmAM ane pachI covIza daMDakamAM kramathI niraMtara yAvatuM vaimAnikapaNAmAM nairayikavatuM sUtra kahevuM. arthAt nAgakumArathI svanitakumAramAM bhAvimAM koIne hoya che - koIne hotA nathI. hoya tene saMkhyAtA ke asaMkhyAtA ke anaMtA hoya che. pRthvIkAyikAdipaNAmAM cAvata manuSyapaNAmAM jene thavAnA che tene jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA hoya che. caMtapaNAmAM jene thavAnA che, tene kadAca saMkhyAta, kadAca asaMkhyAta ke kadAca anaMtA hoya che. jyotikamAM jene thavAnA che tene kadAca asaMkhyAta hoya - kadAca anaMtA hoya. vaimAnikapaNAmAM paNa ema ja kahevuM. *X - X - ahIM vizeSatA batAve che ke- paraMtu nAgakumAracI khanitakumAra sudhInA badhAMne ravasthAnanI apekSAthI avazya bhAvimAM thavAnA ekathI mAMDI anaMta sudhI jANavA. parasthAna apekSAe asurakumAravat kahevA. pRthvIkAyikane nairayikapaNAmAM cAvat svanitakumAravamAM atItakALe anaMtA jANavA, bhAvanA pUrvavatu. bhAvimAM koIne hoya koIne na hoya. temAM je pRthvIkAyanA bhavathI nIkaLI narakamAM, asukumAra cAvat svanitakumAramAM javAno nathI, paNa manuSyabhava pAmI mokSe javAno che, tene hotA nathI. bIjAne hoya che. jene hoya tene jaghanyathI saMcAtA hoya. kemake jaghanyasthitika nakAdimAM paNa saMkhyAtA kapAsamaghAto hoya che. utkRSTathI asaMkhyAtA ke anaMtA hoya che. te pUrvavatu vicAravA. E:\Mahar
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-J*/604 pRthvIkAyikapaNAmAM cAvat manuSyapaNAmAM atItakALe te pramANe anaMtA hoya che. bhAvikALe thanAra ekathI anaMta sudhI kahevA. te koIne hoya ane koIne na hoya. jene hoya tene jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA hoya. 179 vyaMtarapaNAmAM jema nairayikapaNAmAM kahyuM tema kahevuM. arthAt ekathI mAMDI anaMta sudhI na kahevA. paraMtu kadAca saMkhyAtA, kadAca asaMkhyAtA ke kadAya anaMtA kahevA. jyotiSka ane vaimAnikapaNAmAM atIta kALe te pramANe anaMtA thayelA che. je bhAvimAM thavAnA che, te jaghanyapade asaMkhyAtA ane utkRSTa anaMtA jANavA. e pramANe aAyikane cAvat manuSyane jANavuM. vyaMtara, jyotiSka, vaimAnikane asukumAravat kahevA. paNa bhAvinA vicAramAM svasthAnanI apekSAthI badhuM ekathI mAMDIne anaMta sudhI kahevA. parasthAnanI apekSAthI asurakumAranuM sUtra kahyuM tema kahevuM. - 4 - e pramANe kaSAya samuddAta saMbaMdhI covIza saMkhyAvALA covIza daMDako kahevA. - 4 have pratyeka daMDakanA covIza covIza daMDaka sUtro vaDe mAraNAMtika samudghAta kahe che - - sUtra-605 : mAraNAMtika samuddAta svasthAnane vize ane parasthAnane vize paNa ekathI mAMDIne anaMtA vaDe kahevo. yAvat vaimAnikane vaimAnikapaNAmAM kahevo, e pramANe e covIza evA covIza daMDako kahevA. vaikriya samudlAta, kaSAya samuddAta mAphaka kahevo. paraMtu jene hoya tene kahevo. e pramANe paNa covIza covIza daMDako kahevA. taijasa samuddAta mAraNAMtika samuddAta mAphaka kahevo. paraMtu jene hoya tene kahevo. e pramANe covIzanA covIza daMDako kahetA. bhagatanA ekreka nairayika, nairayikapaNAmAM keTalA AhAraka samuddAto atItakALe thayelA che? gautama! thayelA nathI. e pramANe vaimAnikapaNAmAM sudhI kahevuM. paraMtu manuSyapaNAmAM atItakALe koIne thayelA che, koIne nathI, jene thayelA che, tene jaghanyathI eka, be, utkRSTa traNa hoya che. keTalA bhAvikALa thavAnA che? gautama! koIne thavAnA hoya che koIne hotA nathI. jene hoya che, tene jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI cAra hoya che. e pramANe sarva jIvo ane manuSyo kahevA. manuSyane manuSyapaNAmAM atItakALe koIne hoya che, koIne hotA nathI, jene hoya che, tene jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI cAra hoya che. e pramANe bhAvikALamAM thavAnA paNa jANavA. ema pratyeka daMDakanA covIza evA covIza daMDako vaimAnikapaNAmAM sudhI kahevA. - E:\Maharaj Sahejb\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (90) prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 bhagavan ! ekaiMka nairayikane nairayikapaNAmAM keTalA kevali samuddAto atItakALe thayelA che ? gautama ! thayA nathI. bhAvi kALe keTalA thavAnA che ? thavAnA nathI. ema vaimAnikapaNAmAM sudhI kahevuM. paraMtu manuSyapaNAmAM atItakALe thayA nathI. bhAtakALamAM koIne thavAnA hoya, koIne hotA nathI. jene thavAno che tene eka thavAno che. manuSyane manuSyapaNAmAM atItakALe koIne thayelA che * koIne nathI, jene thayA che tene eka thayelo che, ema bhAvikALe thavAno paNa eka ja jANavo. ema A covIza covIza daMDako kahevA. * vivecana-605 : 180 mAraNAMtika samuddAta bhAvikALamAM svasthAna vize ane parasthAna vize ekathI mAMDI anaMtasaMkhyA vaDe kahevo. - x - vaimAnikapaNAM sudhI vaimAnikane sUtra kahevuM. te A pramANe - bhagavan ! ekaika nairayikane nairayikapaNAmAM keTalA mAraNAMtika samuddAto atItakALe thayA che ? gautama anaMtA thayelA che. ItyAdi - 4 - temAM je mAraNAMtika samudghAta karyA vinA kALa karIne nakathI nIkaLI turaMta ke paraMparAthI manuSyabhava pAmIne siddha thaze, paNa pharI narakamAM javAno nathI. tene bhAvimAM mAraNAMtika samuddAta hotA nathI. paraMtu je te ja bhavamAM vartato mAraNAMtika samuddAta vaDe kALa karIne nathI nIkaLI siddha thaze. tene bhAvimAM eka mAraNAMtika samuddAta hoya che. je pharI nakamAM AvI badhAM maLI be mAraNAMtika samuddAtane prApta thavAno che, tene be hoya che. e pramANe traNa-saMkhyAtA-asaMkhyAtA-anaMta paNa kahevA. e pramANe asukumArapaNAmAM sUtrapATha kahevo. paraMtu ahIM bhAvanA A pramANe che - je nakathI nIkaLI manuSyabhava pAmI siddha thaze, athavA te bhavamAM mAraNAMtika samuddhAtane prApta na karIne mRtyu pAmI tethI anya bhavamAM mokSe jaze, tene hotA nathI. bAkInAne ekAdino vicAra pUrvavat karavo. vyaMtara, jyotika vairayivat kahevA. jema nairayikano nairayikAdi covIza sthAnomAM vicAra karyo tema asukumArathI mAMDI vaimAnika sudhInA covIza daMDakAnA krame vicAra karavo. e pramANe anyAnya paNa covIza daMDaka sUtro thayA che. ema mAraNAMtika samuddAta pratyekanA covIza-covIza daMDakathI kahyo. have eTalI ja saMkhyAvALA sUtro vaDe vaikriyAmuddAtane kahevAnI IcchAvALA sUtrakAra kahe che - vaikriya samuddAta vize kaSAya samuddAta saMbaMdhe pUrve kahyuM tema badhe kahevuM. kevaLa jene vaikriya labdhino asaMbhava hovAthI vaikriya samu nathI, tene na kahevo. te A pramANe - ekaiMka nairayikane nairayikapaNAmAM keTalA vaikriya samuddhAto advaitakALe thayelA che ? gautama! anaMtA, keTalA bhAvi kALe thaze ?, ItyAdi pUrvavat. - 4 - ekaika nairayikane asukumArapaNAmAM keTalA vaikriya samudlAto atIta kALe thayelA che ? gautama ! anaMtA. keTalA bhAvikALe thavAnA che ? ItyAdi pUrvavat. - 4 - ema svanita kumAra sudhI kahevuM. ekaika nairayikane pRthvIkAyikapaNAmAM keTalAM
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-FI60pa 181 182 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 (91) vaikiya samudyAto atItakALe thayelA che ? gautama? thayelA nathI. bhAvikALe thavAnA che ? - thavAnA nathI. e pramANe teukAyikapaNAmAM kahevuM. bhagavana ! nairayikane vAyukAyikapaNAmAM keTalA paikriya samudhdhAto atItakALe thayelA che ? gautama! anaMtA. keTalA bhAvimAM thavAnA che ? gautama ! koIne thavAnA che - koIne cavAnA nathI. jene thavAnA che, temane jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA thavAnA che. vanaspatikAyika cAvatu caurindriyapaNAmAM, jema pRthvIkAyikapaNAmAM kahyuM tema kahevuM. tiryaMca paMcendriya ane manuSyapaNAmAM jema vAyukAyikapaNAmAM kahyuM tema kahevuM. vyaMtara, jyotika, vaimAnikapaNAmAM jema asurakumArapaNAmAM kahyuM tema kahevuM. ahIM jyAM vaikriya samuThThAtano saMbhava che, tyAM kaSAyasamuThThAtanI mAphaka vicAravuM bIje teno niSedha prasiddha che, kemake tyAM vaikriyalabdhi ja asaMbhava che. jema nairayika saMbaMdhe covIza daMDakanA krame sUtra batAvyuM tema asurakumAradi saMbaMdhe paNa covIza daMDakanA krame pratyeka sUtra jANavuM paNa asurakumArathI svanitakumAra sudhImAM ane vyaMtarAdimAM paraspara svarathAne ekathI anaMtA ane parasthAne saMkhyAtAdi kahevA. vAyu tiryaMca paMcendriya ane manuSya paraspara svasthAne ane parasthAne ekathI anaMtA kahevA. bAkI badhuM pUrvavat jANavuM. e pramANe pratyeka daMDakanA covIza daMDaka sUtro thAya che. - X - X - have taijasa samuddhAtane atideza vaDe kahe che. jema mAraNAMtika samughAta kaho, tema taijasa samuddhAta kahevo. arthAt taijasa samuThThAta svasthAne ane parasthAne ekathI mAMDI anaMta saMkhyA vaDe kahevo. paraMtu jene taijasa samuThThAta saMbhavato nathI tene na kahevo. vairayika, pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati, beIndriya, Indriya, caurindriyane saMbhavato nathI, mATe na kahevo. bIjAne kahevo. te A pramANe - bhagavana! kaika nairayikane nairayikapaNAmAM keTalAM taijasa samudgAto atItakALe thayA che? gautamAM thayA nathI. keTalAM bhAvimAM thavAnA che? thavAnA nathI. ekaika nairayikane asurakumArapaNe keTalA taijasa samudhdhAto atIta kALe thayelA che? gautamAM anaMtA. keTalAM bhAvimAM thavAnA che? koIne thAya, koIne na thAya. ItyAdi * x x * e pramANe mAraNAMtika samudaghAta saMbaMdhI pATha vaDe ane kavayita sarvathA niSedharUpa prakArathI taijasa samuThThAta saMbaMdhI paNa pratyekanA covIza covIza daMDako kahevA. AhAraka samuThThAtanI vicAraNA - ekaika nairayikane AhAraka samudhdhAto atItakALe keTalA hoya ? ItyAdi. ahIM badhAM sthAnone AzrIne manuSyapaNAnA vicAramAM atItakALe jaghanyathI eka, be ane utkRSTathI traNa hoya che. tathA bhAvimAM thavAnA jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI cAra hoya che. * x * e rIte (PROOI Saheib\Adhayan-40\Book-40B AhAka samaghAta vize covIza daMDako kahevA. kyAM sudhI ? vaimAnikane vaimAnikapaNAmAM saNa che, tyAM sudhI kahevA. jema ke ekaika vaimAnikane vaimAnikapaNAmAM keTalA AhAraka samudhdhAto atIta kALe thayelA che ? gautama ! nathI, bhAvikALe keTalAM thavAnA che ? gautama! thavAnA nathI. have kevali samudyAta saMbaMdhe kahe che - bhagavan! ekaika nairayikane tairayikapaNAmAM kevA kevali samudgAto hoya ? ItyAdi. arthAta badhAM sthAnomAM manAyapaNAnA vicAra sivAya atIta ane bhAvikALamAM niSedha karavo. manuSya sivAyanA sthAnomAM manuSyapaNAnA vicAramAM atIta kevali samuThThAtano niSedha karavo. bhAvimAM thavAno kevali samuhnAta koIne hoya - koIne na hoya. jene hoya tene eka ja kahevo. manuSyane manuSyapaNAmAM atIta kALe koIne hoya - koIne na paNa hoya. jene hoya tene eka ja hoya. A kathana pragna samaye kevalisamuThThAta karI rahelA kevalIne AzrIne samajavuM. bhAvimAM koIne hoya - koIne na hoya. jene hoya tene eka ja hoya. e pramANe kevaliyamadaghAtamAM covIzanA covIza daMDaka thAya. badhAM maLI ekavacana saMbaMdhe covIzadaMDakane sAta vaDe guNatAM 168 sUtro che. have eTalI ja saMkhyAvALA bahuvacana saMbaMdhe sUko batAvavAnI IcchAvALA pkArazrI kahe che - * sUtra-606 : bhagavana nairayikone nairANikapaNAmAM keTalAM vedanA samudvato atItakALa thayelA che ? gautama anaMtA. bhAvimAM keTalAM thavAnA che ? gautama ! anaMtA ema vaimAnikapaNAmAM sudhI kahevuM. ema sarve jIvone vaimAnikapaNAmAM sudhI kahevuM. ema taijasa samudata sudhI kahevuM paNa upayoga rAkhI jene vaikriya ane taijasa samughAta hoya tene kahevA. bhagavana / nairayikone nairayikapaNAmAM keTalA AhAka samughAto thayA che ? thayA nathI. keTalA thaze ? thavAnA nathI. pramANe vaimAnikapaNAmAM kahevuM. raMtu manuNapaNAmAM atakALe asaMkhyAtA ane bhAvi kALe paNa asaMkhyAtA kahevA, tema vaimAniko sudhI kahevuM paNa vanaspatikAyikone manuSyapaNAmAM atItakALe anaMtA thayA che. bhAvi kALe anaMtA thavAnA che. manuSyone manuSyapaNAmAM atItakALe kadAca saMkhyAtA hoya * kadAca asaMkhyAtA hoya. oma bhAvikALamAM paNa jANavuM. bAkInA badhAM daMDako nairavivat kahevA, oma 24-daMDako che. nairayikone nairayikapaNAmAM keTalAM kevali samu thayA che ? thayA nathI. oma bhAvimAM paNa nathI. vaimAnikapaNAM sudhI A kahevuM. paraMtu manuSyapaNAmAM atItakALamAM nathI. bhAvikALamAM asaMkhyAtA hoya che. ema vaimAnika sudhI kahevA. paNa vanaspatikAyikone manuSyapaNamAM thayA nathI. bhAvikALe anaMtA E:\Mal
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ (92) 36/-I-I606 183 thaze. manuSyone manuSyapaNAmAM kadAca thayA hoya ke na hoya. hoya to jaghanyathI eka, be ke traNa. utkRSTa zata pRthakava hoya. keTalA bhAvikALa thavAnA che ? kadAca saMkhyAtA, kadAca asaMkhyAtA thaze. ema covIza covIza daMDako kahevA. cAvata vaimAnikane vaimAnikapaNAmAM sudhI kahetuM. * vivecana-606 : vivakSita prazna samaye vartatA badhAM svairayiko jeo pUrve sarva atItakALanI apekSAthI yathA saMbhava nairayikapaNAmAM rahelAM hoya teono samudita sarva saMkhyA vaDe keTalAM vedanA samadughAta thayA hoya ? anaMtA. kemake ghaNAM nairayiko anaMtakALathI avyavahAra rAzimAMthI nIkaLelA hoya. anaMtavAra narakamAM javA vaDe temane anaMta samuddhAto saMbhave che. bhAvimAM keTalAM thavAnA che ? ema A sUtrathI sUcanA jaNAvI. saMparNa pATha A pramANe jANavo - nairayikone nairayikapaNAmAM keTalA vedanA samudhdhAto bhAvimAM thavAnA hoya ? anaMta. kemake ghaNAnuM pharIthI anaMtavAra narakamAM Agamana saMbhave che. ema vaimAnikapaNAmAM sudhI kahevuM - x-x - ahIM atItakALe anaMtA prasiddha che. kemake sAMvyavahArika jIvoe prAyaH anaMtIvAra vaimAnikapaNuM prApta karyuM che. bhAvimAM thavAnA anaMtA che kemake pragna samaye vatatA badhAM nairayikomAM anaMtavAra ghaNAM nairayiko vaimAnika thAya. jema nairayikone nairayikavAdi avasthAmAM covIza daMDakanA atIta-anAmata vedanA samuddhAto kahA, tema asukumArAdi sarve jIvone vaimAnika sudhI kahevA. vaimAnikapaNAmAM A rIte - bhagavan! vaimAnikone vaimAnikapaNAmAM keTalA vedanA samuThThAto atItakALe thayA hoya ? anaMtA. ItyAdi pUrvavatu - e pramANe kaSAya, maraNa, vaikriya, taijasa samudhdhAto paNa tairayikothI mAMDI vaimAnika sudhInA badhAM jIvone badhAM nairayikavAdi sthAnomAM covIza daMDakanA krame kahevA. e pramANe vedanA samudyAta saMbaMdhI prakAra vaDe kaSAya Adi samuThThAto paNa taijasa samudyAta sudhI kahevA. vizeSa e ke - upayogapUrvaka sarva sUko buddhi vaDe vicAravA. tAtparya e ke jyAM samuddhAto ghaTe tyAM atIta anAgata samudhdhAto anaMtA kahevA. bAkInA sthAnomAM pratiSedha karavo. tene ja vizeSathI kahe che - je nairayikAdi jIvarAzine vaikriya ane taijasa samuThThAta saMbhave che. te tene kahevA. bAkInA pRthivyAdimAM teno niSedha karavo. kapAya ane mAraNAMtika samudhdhAto badhe ja vedanA samuddhAtanI mAphaka atItaanAgatakALe sAmAnyathI anaMtA kahevA. paNa kyAMya teno niSedha na karavo. have AhAraka samudyAta vize sUjha- AhAppalabdhi chatAM AhAraka zarIranA prAraMbhakALe AhAka samudyAta hoya che, e sivAya hoto nathI, AhAkalabdhi cauda pUrvane hoya ane te manuSyapaNAmAM ja hoya. tethI manuSya sivAya bIjI avasthAmAM (PROOF-1) nayan-40\Book-40B 184 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 atIta ane anAmata AhAraka samadghAtono niSedha karavo. manuSyapaNAmAM pUrve asaMkhyAtA thayA che. kemake prazna samaye vartatA nAskomAM pUrve te-te kALe manuSyapaNuM pAmI, jemaNe cauda pUrve bhaNyA, evA asaMkhyAtA nAko paikI dareke eka, be ke traNa vAra AhAraka samadaghAta karavo hoya. anAgatakALe paNa asaMkhyAtA jANavA. kemake prazna samaye vartatA nAkomAM asaMkhyAtA nArako narakathI nIkaLI turaMta ke paraMparA te-te kALe manuSyapaNuM pAmI caudapUrvI thaI eka, be, traNa ke cAra vAra AhAraka samu karaze. e pramANe asurakumArothI vaimAniko sudhI kahevuM. phakta vizeSa e ke - vanaspatikAyikone manuSyapaNAmAM atIta-anAgata samudyAto anaMtA kahevA. kemake pUrve caudapUrvI thaI jemaNe yathAsaMbhava eka, be ke traNa vAra AhAka samudhdhAto karyA che, evA anaMtA jIvo vanaspatimAM rahelA che ane vanaspatikAyacI nIkaLI turaMta ke paraMparAe manuSyatva pAmI yathAsaMbhava eka, be, traNa ke cAra vakhata AhAka samudhdhAto karavAnA che. manuSyone manuSyapaNAmAM atIta-anAgata kALe kadAca saMkhyAtA, kadAca asaMkhyAtA hoya. kaI rIte ? prazna samaye vartatA manuSyo utkRSTapade paNa sauthI thoDAM che, vivakSita prazna samaye vartatA manuSyo vize kadAca asaMkhyAtA manuSyomAM pratyeke yathAsaMbhava eka, be, traNa ke cAra vAra AhAka samu karelA che. bhAvimAM karavAnA paNa che. ema covIza-covIza daMDaka che. have kevali samuThThAta kahe che - nairayikone naiyika avasthAmAM keTalA kevali samuddhAto thayA hoya ? kevali samu manuSyAvasthAmAM ja hoya che, bIjAmAM nahIM. jeNe kevaLI samu karyo che, te saMsAramAM bhramaNa na kare, paNa aMtarmuhUrtamAM avazya mokSa pAme. tethI nArakone manuSyapaNA sivAyanI avasthAomAM atIta, anAmata kevali samuchano niSedha karavo. nairayikone manuSya avasthAmAM paNa atIta samuhano niSedha karavo. kemake jemane kevali samu karyo che, teonuM narakamAM gamana na thAya, bhAvi kevali sama thaze. kemake prazna samaye vartatA nAkomAM asaMkhyAtA nArako muktigamana yogya che. tethI bhAvikALe asaMkhyAtA hoya che tema kahyuM. ema je rIte nairayikono kevali samuddhAta kahyo tema vaimAnika sudhI kahevuM. vizeSa e ke - vanaspatikAyikone manuSyapaNAmAM atIta kevali-samudghAtano niSedha karavo. kemake jemaNe kevali samuha karyo che teone saMsAra hoto nathI. bhAvikALe anaMtA kahevA. kemake prazna samaye vartatA vanaspatikAyikomAM anaMtA vanaspati tyAMthI nIkaLI pachI ke paraMparAo kevali samu karI mokSe javAnA che. manuSyone manuSyapaNAmAM atItakALe kadAcit hoya, kadAci na hoya. kemake jemaNe kevali samu karyo che, teo siddha thayelA che, bIjA hajI kevali samuhane prApta thayA nathI. jyAre pUrva kALe hoya tyAre jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTa zatapRthakatva hoya che. bhAvikALe saMkhyAtA ke asaMkhyAtA prApta thavAnA che. kemake E:\Maharaj
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-I-I606 185 (6) prazna samaye vartatA manuSyo saMkhyAtA ke asaMkhyAtA yathAsaMbhava turaMta ke paraMparAe kevali samu karI siddha thavAnA che. kevali samu vaDe e rIte covIze daMDake pRcchA karavI ane te vaimAnikone vaimAnikapaNAmAM vize pra sudhI kahevA. * X - X - e pramANe ekavacana ane bahuvacana sahita nairayikothI vaimAnika sudhInA jIvomAM atIta-anAgata vedanAdi samuThThAtanA saMbhava ane asaMbhavapUrvaka saMkhyAnA pramANanI prarUpaNA karI. dhe te te samuThThAta vaDe yAvat kevali samuThThAta rahita ke sahita jIvonuM paraspara alAbadutva kahe che - * sUtra-607,608 : 6io] bhagavAna ! A vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vaidika, vaijasa, AhAka, kevali samudraghAtavALA ane samudyAta rahita e jIvomAM koNa konAthI alA Adi che 1 gautamAM sauthI thoDA jIvo AhAraka samu che, kevali samue saMkhyAtapaNAM che, taijasa samu asaMkhyAtagaNAM che, vaikriya samu AsaMDha che. 2 mAraNAMtika samu anaMtagaNAM che. kaSAya samu vALA asaM che, vedanA samu vizeSAdhika che. samuddhAtarahita AsaMDha che. [68] bhagavat ! vedanA-kayAya-mAraNAMtika ane vaikiya samu vaDe samuddhAto sahita ane rahita nairayikomAM koNa-konAthI ala Adi che ? gautamAM sauthI thoDAM aurasiko mAraNAMtika samuwvALA, vaikiya samu asaMkhyAtapaNAM, kaSAyasamu saMkhyA vedanA samu saMkhyA che, samudyAta rahita saMkhyAlagaNAM che. bhagavanI vedanA-kaSAya-mAraNAMtika-vaici-saikasa samudhAta sahita ane rahita amukumAromAM koNa konAthI alA Adi che ? gautamAM sauthI thoDAM asukumAromAM koNa konAthI ao Adi che? gautama ! sauthI thoDAM asurakumAro 3 taijasa samudao mAraNAMtika samu asaMha, vedanA samu asaMkhya kaSAya samue saMkhyAtae, vaikriya samu saMkhyA samudyAta rahita asaM che. e pramANe nitakumAro sudhI jANavuM. bhagavana ! vedanA, kaSAya, maraNa samughAta sahita ane rahita pRthvI koNa konAthI A5 Adi che ? gautama ! sauthI thoDAM pRthvI mAraNAMtika samu che, kaSAya samu saMkhyA, vedanA samu vizeSa samudyata rahita AsaMDha che. ema 3 vanaspati sudhI javuM. paraMtu sauthI thoDAM vAyu aikriya samu, mAraNAMtika samu asa kaSAya samu saMkhyA vedanA samu vizeSa, muzAta rahita anaMtagaNa che. bhagavAna ! vedanA, kaSAya, mAraNAMtika samughAta sahita ane rahita beIndriyomAM koNa konAthI alaga Adi che ? gautama! sauthI thoDAM beIndriyo mAraNAMtika samuvedanA samu saM kayAya samu asaM che samughAta rahita ook-40B (PROOF-1) ib\Adhayan-401B 186 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 saMkhyA che - ema carindriya sudhI che. bhagavAna ! vedanA yAvata taijasa samudra sahita ane rahita paMce viyomAM koNa konAthI A Adi che ? paMcendriya tiryaMco taijasa samu sauthI thoDAM, vaikiya samu asaM che. mAraNAMtika samu asaMha, vedanA samu asaMha, kaSAya samu saMkhyalo, samudghati rahita jIvo asaMkhyAtagaNAM che. bhagavana! vedanA yAvata kaSAya samudravALA, samudyAta rahita manuSyomAM koNa konAthI ala Adi che ? gautama ! sauthI thoDAM manuSyo AhAska samu kevalI samu saMkhyA, saikasa samu saMkhyao, vaikiya samu saMkhyato, mAraNAMtika samu saMkhyA, vedanA samu asaM kaSAya samu asaM, samu rahita asaMkhyAtaNAM che. vyaMtara, jyotiSTha, vaimAniko asurakumArava4 jANavA. * vivecana-607,608 : bhagavad ! jemanuM pUrve yathAsaMbhava samudyAta vaDe ane samudyAta rahitapaNe pratipAdana karyuM che evA, vedanA cAvatu kevali samuThThAtavALA ane hita evA sAmAnyapaNe jIvonI maLe kayA jIvo, konAthI apa hoya, kayA jIvo konAthI saMkhyAlagaNAM, asaMkhyAtaNAM ItyAdi hoya ? kayA jIvo samAna saMkhyaka, kayA jIvo konAthI vizeSAdhika hoya ? sUtramAM zabda vikalo jANavo. bhagavaMta kahe che - sauthI thoDAM jIvo AhAraka samudhdhAtavALA che, kemake AhAraka zarIro kadAcit cha mAsa sudhI A lokamAM hotA paNa nathI. hoya tyAre jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTa sahaya pRthakava hoya. kevaLa AhAka samuThThAta AhArakazarIranA AraMbhe hoya, pachI nahIM, tethI eka kALe thoDAMka ja AhAraka samudhdhAto hoya. tenAthI kevaLI samuddhAtavALA saMkhyAlagaNAM che. kemake teo eka kALe zata pRthakava hoya. jo ke AhAkazarIrI vidhamAnakALe jaghanyathI eka, be, traNa ane utkaTa sahasavRkava che, to paNa AhAraka zarIranA prAraMbhe ja AhAka samae hoya che, tethI - X... kevali samu saMkhyAtaguNA hovAmAM virodha nathI. taijasa samu tenAthI asaM che. kemake paMce tiryaca, manuSya, devone paNa taijasa samudra saMbhave che. tenAthI vaikriya samu asaMkhyAtapaNAM che. kemake nAsko ane vAyune paNa vaikriya samu saMbhave che. vaikriyalalpika vAyu devothI paNa asaMta che. kaI rIte ? bAda payapti vAyu sthalacara paMce asaMkhyAta gaNAM che, sthaLacara paMce devothI paNa asaMha che. jo ke bAdara vAyunA saMkhyAmAM bhAga mAtrane vaikriyalabdhi saMbhave che, to paNa teo devo karatAM asaMha che. mATe taijasa samaya karatAM vaikriya samu asaM ghaTe che. tenAthI mAraNAMtika samu anaMtagaNAM che. kevI rIte ? ahIM anaMtA nigoda jIvono asaMha bhAga haMmezAM vigrahagatimAM hoya che. teo ghaNuM karIne mAraNAMtika Maha
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-I-I603,608 183 188 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 (94) samu che. temanAthI paNa kapAya samuvALA asaMkhyAtapaNAM che, kemake vigrahagati prApta jIvo karatAM asaM anaMta nigoda jIvo kaSAya samu haMmezAM hoya che. tenAthI vedanA samudra vizeSAdhika che. kemake anaMta nigoda jIvo vedanA samudra haMmezA hoya che. temanAthI paNa samuThThAta rahita jIvo asaM che. kemake vedanA, kaSAya ane maraNa samu karatAM asaMnigoda jIvo samudra hita che. have e ja alAbahuvano nairayikAdi jIva vizeSamAM covIza daMDakanA krame yathAsaMbhava vicAra kare che - sauthI thoDAM nairayiko mAraNAMtika samu che. kemake mAraNAMtika samu maraNa kALe hoya che ane maraNa, bAkInA jIvatA nArakonI apekSAthI ghaNAM thoDAnuM hoya che. vaLI badhAM maraNa pAmatAM jIvone sAmAnyathI maraNa samucha hoto nathI. zAstra vayana che ke samu vALA paNa kare che ane samuba vinAnA paNa mare che. temanAthI vaikriya samuha asaMkhyAtagamAM che kemake - sAte narakamRthvImAM paraspara du:kha utpanna karavA mATe ghaNAM nAskone niraMtara uttara vaikriyano pAraMbha saMbhave che. temanAthI kaSAyasamu saMkhyAlagaNAM che, kemake jemaNe uttaraaikriya karyuM che, jemaNe nathI karyuM evA sarva saMkhyA vaDe - X* saMkhyAtapaNAM che. temanAthI vedanA samu saMkhyAlagaNAM che, kemake kSetrajanya, paramAdhArmikoe karela, paraspara vedanAthI prAyaH ghaNAM haMmezAM vedanA samune prApta thayA hoya. teothI paNa samudgAtathI rahita jIvo saMkhyAlagaNAM che, kemake vedanA samudra sivAya paNa sAmAnyathI vedanA anubhavatA ghaNAM vadhu nAsko saMbhave che. ( dhe asukumAronuM alAbahatva kahe che - sauthI thoDAM asurakumAro taijasa samu che. kemake taijasa samu ghaNo kopAveza hoya tyAre kavacit koIkavAra koIne hoya. tenAthI mAraNAMtika samu asaMkhyAtapaNAM che, tenAthI vedanA samu asaMkhyAtapaNAM che, kemake parAra yuddhAdi karavAmAM ghaNAM vedanA samudra prApta thAya che. tethI paNa kaSAya samu saMkhyAlagaNAM che, temanAthI vaikriya samuha vALA saMkhyAlagaNAM che, kemake saMbhogAdi aneka nimite atizaya ghaNAM asurakumArone uttara vaikiya zarIrano AraMbha saMbhave che. temanAthI paNa samuThThAta hita asaMkhyAtapaNAM che, kemake ghaNAM uttama jAtivALA ane sukhasAgaramAM lIna devo asaMkhyAtagaNAM koIpaNa samuThThAta rahita haMmezAM hoya che. svanitakumAra sudhI A jANavuM. ( dhe pRthvIkAyika saMbaMdhe alAbahatva - ahIM kapAya samu vALA ane vedanA samuvALA saMkhyAlagaNAM ane samuAta rahita asaMkhyAtapaNA saMbaMdhe sugama hovAthI svayaM vicAryuM. e pramANe vanaspatikAya sudhI alAbadutva kahevuM. paraMtu vAyukAyikomAM ATaluM vizeSa jANavuM - sauthI thoDAM vAyu vaikriya samuha che. kemake bAdara payaptiAnA saMkhyAtamAM bhAga mAgane vaikriya labdhi saMbhave che. temanAthI paNa mAraNAMtika samue saMkhyAlagaNAM che. kemake paryAptA, aparyAptAdi badhAM vAyune maraNa samu saMbhave che. an-40\Book-40B (PROOF-1). temanAthI paNa kaSAya samu saMkhyAtagaNAM, temanAthI vedanA samudra vizeSAdhika che. temanAthI samuThThAta hita saM che. kemake sarva samune prApta vAyunI apekSAthI svabhAvasthita vAyukAyiko svabhAvathI ja asaMkhyAtagaNAM che. beIndriyasUtramAM sauthI thoDAM beIndriyo maraNAMtika samudhdhAtavALA che, kemake prazna samaye amuka ja beIndriyone maraNano saMbhava che. tenAthI vedanA samudra asaMkhyAtapaNAM che, kemake tApa-ThaMDInA saMbaMdhathI moTA bhAgane vedanA samudra saMbhave che. tenAthI kaSAya samu asaMkhyAtagaNAM che, kemake ati ghaNAM beIndriya jIvone lobhAdi kaSAyano sadbhAva che. temanAthI paNa samuThThAta rahita saMkhyAlagaNAM che. ema A pAThathI caurindriyo sudhI jANavuM. tiryaMca paMce sUtromAM sauthI thoDAM taijasa samudra che, kemake keTalAMkane tejolibdhi saMbhave che. tenAthI vedanA samu asaM che. temanAthI paNa vaikriya samu asaMkhyAtapaNAM che, kemake ghaNAMne vaikriya labdhi saMbhave che. tenAthI mAraNAMtika samu asaMkhyAtapaNAM che, kemake vaikriya labdhi rahita badhAM saMmUrNima jalacara, sthaLacara, khecara Adine paNa maraNa samu saMbhave che. tenAthI vedanA samuha vALA asaMkhyAtagamAM che - X - tenAthI kaSAya samu saMkhyAlagaNAM che. tenAthI samuddhAta rahita saMkhyA che ItyAdi pUrvavat. manuSya sUtramAM sauthI thoDAM AhAka samudra che. kemake bahuM thoDAMne ekakALe AhAraka zarIrano prAraMbha saMbhave che. tenAthI kevali samuhavALA saMkhyAtapaNAM che, kemake teo zata pRcava saMkhyAmAM prApta thAya che. tenAthI taijasa samu saMkhyAtapaNAM che. kemake teo saMkhyAmAM eka lAkha prApta thAya. tenAthI vaikriya samu saMkhyAlagaNAM che, kemake koTI pramANa che. tenAthI mAraNAMtika samu asaM che kemake saMmUrhima manuSyo paNa te saMbhave che. tenAthI vedanA samuThThAtavALA asaMkhyAtagamAM che, kemake maraNa pAmatA jIvonI apekSAthI maraNa na pAmatAM asaMya jIvone vedanA samu saMbhave che. tenAthI kapAya samu saMkhyA gaNAM che, kemake teo ghaNAM che. tenAthI samudra rahita asaMkhyAtapaNAM che, kemake utkRSTa kaSAyI karatAM asaM aAkaSAyI saMmUrNima manuSya sadA prApta thAya che. * * * * have kaSAya samudyAta saMbaMdhe vizeSa kathana - * sUtra-609 - bhagavana | kaSAya samuThThAto keTalA che ? cAra * krodha yathAvat mAna samughAta. nairasikone keTalAM kaSAya samu che ? cAra kaSAya samudraghAto che e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. bhagavAna ! ekaika nairamikane keTalAM krodha samuddhAto atIta kALe thayela che ? anaMtA. bhAvimAM keTalAM thaze ? koIne thAya, koIne na thAya. jene thAya tene jaghanyathI eka, be ke traNa, utkRSTa saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA thAya. E:\Maharaj
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ =1) 36/--/609 189 ema vaimAnika sudhI jANavuM. oma lobhasamughAta sudhI jANavuM. ema cAra daMDako thAya che. bhagavanA nairamikone keTalAM krodha samuatIta kALe thayelAM che ? gautama! anaMtA. bhAvimAM keTalAM thaze ? anaMtA. ema vaimAniko sudhI jANavuM. coma lobha samu sudhI kahevuM. e cAra daMDako. bhagavAna ! ekaika nairayikane nairayikapaNAmAM keTalAM krodha samu atItakALe thayA che ? anaMtA. ema vedanA samu mujaba krodha samu saMbaMdhe badhuM vaimAnikapaNAmAM sudhI kahevuM. mAna, mAyA samu saMbaMdhe paNa mAraNAMtika samu mujaba kahevuM. lobha samu kaSAya samu mAphaka kaheto. paNa asurAdi sarva jIvo nairasikomAM lobhakArI okathI anaMta kahevA. nairayikone nairayikapaNAmAM keTalAM krodha samu thayelA che ? anaMtA. keTalAM thaze ? anaMtA. ema vaimAnikapaNAmAM jANavuM. ema svasthAna ane parasthAnamAM badhAM kahetA. sarva jIvone cAre samughAto lobha samu jANavA. cAvatuM vaimAnikapaNAmAM kahevuM. * vivecana-609 - sAmAnyathI kapAya samuThThAta viSayaka, covIza daMDaka krama saMbaMdhI A sUtra prasiddha che. have covIza daMDakanA krame vaimAnika sudhI ekaika nairayikAdinI kaSAya samudyAta viSayaka vaktavyatA kahe che - nairayikanuM krodha samudyAta atItakALa sUtra spaSTa che bhAvikALamAM koI thavAnA - koI na thavAnA. je narakanA prAMtakALe vartato svabhAvathI ja aAkaSAyI kaSAya samuddhAta vinA kALa karIne narakathI nIkaLI manuSyabhavane pAmI, kaSAya samudra thayA sivAya ja siddha thAya, tene bhAvimAM eka paNa kaSAya samuha thavAno nathI. jene thavAno che tene jaghanyathI eka, be ke traNa hoya. * x * utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMtA hoya che. temAM saMkhyAno kALa saMsAramAM rahe tene saMkhyAtA cAvatu anaMtakALa rahenArane anaMtA bhAvi samudgAto hoya che. ema vaimAnika sudhI kahevuM. ema covIza daMDakanA krame mAnAdi samuThThAtavALA. lobha samudyA sudhI kahevA. ema ekaika nairacikAdi viSayaka kahyA. have sarve nAka Adi viSayaka cAragaNAM covIza daMDako kahe che. nairayikone tAtakALe keTalAM krodha samudgAto hoya ? ItyAdi,. atIta sUtra spaSTa che. bhAvi anaMtA samuddhAto hoya. kemake prazna samaye vartatA nAskomAM ghaNAM anaMtakALa sudhI rahevAnA che. ema vaimAniko sudhI kahevuM. krodha samuThThAtanA covIza daMDako mujaba mAnAdi samudhdhAto kahevA. e rIte e pama badhAM nATako vize cAragaNAM covIza daMDako thAya che. have ekaika nairayikAdine nairayikAdi bhAvomAM vartatA keTalA krodha samuThThAto atIta kALe hoya ane keTalAM bhAvikALe thAya, nirUpaNa karavAnI IcchAvALA sUtrakAra kahe che yan-40\Book-40B (PROO 190 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 vivakSita prazna samayanI pUrve saMpUrNa atItakALa apekSAthI te te kALe nairayikapaNAne prApta thayelA ekaika nairayikane sarva saMkhyA vaDe keTalA krodha samuddhAto atIta kALe thayA hoya ? anaMtA. kAraNa ke tene narakagati anaMtavAra prApta thayelI che. eka nakabhavamAM jaghanyathI paNa saMkhyAtA krodha samadaghAto hoya che. vedanA samuddhAta mAphaka krodha samuThThAta samastapaNe vaimAnikapaNA sudhI kahevo. teno pATha A che - nairayikane nairayikapaNAmAM keTalAM krodha samuddhAto bhAvikALe thavAnA che ? koIne thAya, koIne na thAya. jene thAya tene jaghanyathI eka, be, traNa ItyAdi pUrvavatu. - x - e rIte asurakumArapaNAmAM cAvatuM vaimAnikapaNAmAM jANavuM. ekaika asurakumArane nairayikapaNAmAM keTalAM krodha samuha thayA hoya ? anaMtA. bhAvimAM keTalAM thavAnA che ? koIne thAya, koIne na thAya. jene thAya tene kadAca saMkhyAtA, kadAca asaMkhyAtA, kadAca anaMtA hoya. ekaika asurakumArane asurakumArapaNAmAM keTalA krodha samu atItakALe thayA che ? anaMtA. bhAvikALamAM keTalA thavAnA ? koIne thavAnA, koIne nahIM thavAnA. thAya tene jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA thavAnA hoya che. e pramANe nAgakumArapaNAmAM cAvata vaimAnikapaNAmAM kahevuM, ItyAdi - ekaika nAkane saMsAgrI mAMDI mokSe jAya tyAM sudhInA anaMtakALanI apekSAthI nairayikapaNAmAM bhAvimAM thavAnA bhAvi krodha samadaghAto sarva saMkhyA vaDe keTalAM hoya ? gautamakoIne hoya-koine na hoya. nIkaTamAM maraNa hoya evo nairayika krodha samue prApta karyA sivAya chellA samaye maraNa vaDe narakathI nIkaLI siddha thAya tene nairayikapaNAmAM thavAno bhAvi eka paNa krodha samu nathI. ItyAdi * x * ukta kathana karI narakamAM utpanna na thanArane AzrIne che. pharIthI nakamAM utpanna thanArane jaghanya pade saMkhyAtA krodha samu che, kAraNa nairayikomAM krodha samu. ghaNAM thAya che. utkRSTa anaMtA paNa thAya. - 4 - ema nairayikane kahelAM prakAra vaDe asurakumArapaNAmAM ane tyArapachI covIza. daMDakanA krame vaimAnikapaNA sudhI sUtra che te A pramANe - ekaika nairayikane vaimAnikapaNAmAM keTalAM krodha samudyAto atItakALe thayA che ? gautama ! anaMtA. keTalAM bhAvimAM thavAnA? koIne hoya - koIne na hoya. ItyAdi - 4 - - ahIM bhAvArtha e che ke - atItakALa viSayamAM anaMtA thayA che, kAraNa ke teNe anaMtavAra vaimAnikapaNuM prApta kareluM che. bhAvimAM narakathI nIkaLI pachInA bhavamAM manuSyapaNuM pAmI siddha thaze. athavA paraMparAe vaimAnika bhavane pAmI krodha samuThThAtane prApta nahIM thAya. tene vaimAnikapaNAmAM bhAvi eka paNa samucha hoto nathI. paNa je vAraMvAra vaimAnika bhavane prApta thaI eka vakhata krodha samuhane pAmaze, tene jaghanyathI ka, be ke traNa, bAkInAne saMkhyAtI vArAdi vaimAnikapaNuM pAmI saMkhyAtAdi krodha Sahei E:\Mahar
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-/-/609 samuddhAto thAya che. asurakumArane nairayikapaNAmAM atItakALe keTalA krodha samu hoya ? prazna sUtra sugama che. anaMtA. kemake teNe anaMtavAra nairayikapaNuM prApta kareluM che. ekaika vairayikabhavamAM jaghanyathI paNa saMkhyAtA krodha samu thAya che. bhAvimAM thavAnA koIne hoya-koIne na hoya. kAraNo pUrvavat samajI levA. - 4 - 4 - 4 - ekaika asurakumArane asukumApaNAmAM rahelo chatAM sarva atItakALane AzrIne keTalAM krodha samu pUrve thayelA che ? naMtA kemake anaMtavAra asurakumArapaNAne prApta thayelo che ane dareka bhavamAM prAyaH krodha samuddAta hoya che. bhAvimAM koIne hoya - koIne na hoya. jene prazna samaya pachI asurakumAramAM krodha samuddAta thavAno nathI, nIkaLIne pharI asukumAratva pAmavAno nathI. tene na thAya. paNa je asukumArapaNuM ekavAra paNa prApta kare tene eka, be ke traNa thaze, utkRSTa saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMtA thaze - 4 * 191 e pramANe covIza daMDakanA kramathI asurakumArane nAgakumArAdi sthAnomAM cAvat vaimAnikapaNAmAM kahevuM. - 4 - sUtrapATha mujaba jema covIza daMDakanA krame asukumAra viSayaka nairayikathI vaimAnika sudhInA sthAnomAM kahyuM, tema nAgakumArAdi samasta svasthAna ane parasthAna vize kahevuM. cAvat vaimAnikane vaimAnikapaNAmAM AlAvo kahevo. e pramANe covIzacovIza daMDaka jANavA. covIza daMDaka vaDe krodha samudghAtano vicAra karyo. have covIza-covIza daMDaka sUtra vaDe mAna ane mAyA samuddAta viSayaka sUtra atidezathI batAve che - temAM - ekaika nairayikane nairayikapaNAmAM keTalA mAna samudghAto atIta kALe thayA che ? anaMtA. bhAvimAM keTalA thaze ? koIne thAya - koIne na thAya. jene thavAnA jene jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMtA thavAnA che. e pramANe asurakumArapaNAmAM yAvat vaimAnikapaNAmAM kahevuM. bhagavan ! ekaika asurakumArane nairayikapaNAmAM keTalAM mAna samuddAto atItakALe thayA che ? anaMtA. keTalAM bhAvi kALe thavAnA che ? koIne thavAnA che - koIne thavAnA nathI. jene thaze tene jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA thavAnA che. ema nAgakumArapaNAmAM cAvat vaimAnikapaNAmAM kahevuM. ema asukumAra saMbaMdha jema nairayikathI mAMDI vaimAnika sudhImAM kahyuM tema nAgakumArAdi viSayaka svasthAna ane parasthAna vize yAvat vaimAnikane vaimAnikatvamAM kahevuM. ukta sUtranI vyAkhyA-atIta sUtromAM badhe anaMtapaNuM spaSTa che. kemake vairayikatvAdi sthAno pratyekane anaMtavAra prApta thayA che. bhAvikALamAM nairayikane vairacipaNAmAM A pramANe che - je vairayika mAnasamudlAtane pAmyA sivAya kALa \Maharaj Sahejb\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (96) prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 je nathI - karI nakathI nIkaLI turaMta ke paraMparAe manuSyabhava pAmI siddha thAya, paNa pharI narakamAM na Ave tene bhAvimAM mAna samu na hoya. paraMtu je te bhavamAM vartato ke pharIthI naskamAM AvI eka vakhata mAna samune prApta thaI kALa karI nakathI nIkaLI siddha thaze. tene bhAvikALe eka mAna samu thavAno che, ema be, traNa yAvat anaMtavAra narakamAM AvanArane anaMta bhAvi samuddhAto thavAnA che. vairayikane ja asukumArapaNAmAM bhAvimAM A bhAvanA che nIkaLI asukumAratva na pAme tene bhAvikALe mAna samu thavAnA nathI. paNa je pAme tene thaze ItyAdi pUrvavat. e pramANe tiryaMca paMcendriyapaNAM sudhI bhAvi samu kahevA. manuSyamAM A bhAganA - je nakathI nIkaLI manuSya bhava pAmI mAna samuddAtane prApta thayA sivAya siddha thaze tene bhAvimAM eka paNa mAna samuddAta bhAvimAM thavAno nathI, paraMtu je manuSyapaNAmAM prApta thaI ekavAra mAna samunne pAmaze, tene eka, bIjAne be, anyane traNa vagere, saMkhyAtIvAra manuSyapaNAne pAmanArane saMkhyAtA yAvat anaMtavAra pAmanArane anaMtA thavAnA che vyaMtara, jyotika, vaimAnikapaNAmAM jema asukumArapaNAmAM vicAryuM tema karavo. jema nairayikane nairayikatvAdi covIza sthAnomAM vicAra karyo tema asukumArAdine paNa vaimAnika sudhI covIza daMDakanA kramathI karavo. 192 mAna samuddhAtanA covIza sUtra, covIza daMDakanA kramathI kahyA, tema mAyA samudghAtanA paNa covIza sUtro kahevA. kemake baMne sthAne samAna pATha che. have lobha samuddAta samAnatvathI kahe che - paraMtu asurAdi sarva jIvo vairayikapaNAmAM ekathI mAMDI anaMta samupaNe jANavA. pUrve kaSAya samu kahyo, tema lobha samu paNa kahevo. paraMtu asukumArAdine nairacipaNAmAM bhAvinA vicAramAM kadAca saMkhyAtA hoya, kadAca asaMkhyAtA hoya, kadAca anaMtA hoya ema kahyuM ane ahIM asukumArAdi sarve jIvo vairayikomAM bhAvi samudghAtano vicAra karatAM ekottapaNe jANavA. - 4 - ati duHkhanI vedanA vaDe pIDAyelA hovAthI haMmezAM udvegane prApta thayelA vairayikane ghaNuM karI lobha samuno asaMbhava che. sUtrapATha A pramANe - bhagavan ! ekaika nairayikapaNAmAM keTalAM lobha samu atItakALe thayelA che ? gautama ! anaMta. keTalA bhAvi kALe thavAnA che ? koIne thavAnA, koIne nathI thavAnA. jene thavAnA tene eka, be ke traNa. utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMtA che. ekaika nairayikane asukumArapaNAmAM keTalA lobha samu atItakALe thayA che? anaMta. bhAvikALe keTalA thavAnA che ? koIne thavAnA, koIne thavAnA nathI. jene thAya tene kadAca saMkhyAtA, kadAca asaMkhyAtA, kadAca anaMtA thavAnA hoya che. ema AnitakumAra sudhI. ekaika nairayikane pRthvIkAyipaNAmAM keTalAM lobha samu atItakALe thayA che ? anaMtA. bhAvi kALe keTalAM thavAnA ? koIne thavAnA che - koIne thavAnA nathI.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-I-I609 194 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/3 ItyAdi * x - manuSyapaNAmAM kahevuM. caMtapaNAmAM jema asurakumArapaNAmAM kahyuM tema kahevuM. ekaika nairayikane jyotikapaNAmAM keTalA lobha samuha thayelAM che ? anaMtA. keTalA bhAvikALe thavAnA che? koIne thavAnA che - koIne thavAnA nathI. ItyAdi - x - vaimAnikapaNAmAM kahevuM. ekaika asukumArane nairayikapaNAmAM keTalAM lobha samu atIta kALe thayelA che ? anaMta. keTalAM bhAvikALa thavAnA che ? koIne thAya - koIne na thAya. ItyAdi pUrvavatuM. ekaika sukumArane asurakumArapaNAmAM keTalAM lobha samu atItakALe thayA che ? anaMtA. keTalA bhAvi kALe thavAnA che ? koIne thavAnA - koIne thavAnA nathI. ItyAdi pUrvavat. ekaika asurakumArane nAgakumArapaNAmAM keTalAM lobha samudhdhAto atItakALe thayA che ? anaMtA. bhAvimAM keTalA thavAnA che ? koina thavAnA - koIne nathI thavAnA, ItyAdi pUrvavat. ema svanitakumAra sudhI jANavuM. pRthvIkAyikapaNAmAM cAvat vaimAnikapaNAmAM nairapikava kahevuM. e pramANe svanitakumApaNAmAM sudhI jANavuM. ekaika pRthvIkAyikane nairAyikapaNAmAM keTalAM lobha samuThThAto atIta kALe thayA che ? anaMtA. keTalAM bhAvikALe thavAnA che ? koIne thAya - koIne na thAya. ItyAdi pUrvavatu. * * * pRthvIkAyikane asurakumArapaNAmAM atItakALe anaMtA thayelA che. keTalAM bhAvimAM thavAnA che? koIne thavAnA che - koIne thavAnA nathI jene thavAnA che, tene kadAca saMkhyAtA, kadAca asaMkhyAtA kadAca anaMtA thavAnA hoya che. e pramANe svanitakumArapaNAmAM sudhI jANavuM. pRthvIkAyikapaNAmAM atItakALe anaMtA thayA che bhAvimAM thanArA koIne hoya - koIne na hoya. ItyAdi pUrvavatu. e pramANe manuSyapaNAmAM sudhI kahevuM. vyaMtapaNAmAM jema asurakumApaNAmAM kahyuM, tema kahevuM. jyotikapaNAmAM ane vaimAnika paNAmAM atItakALe anaMtA thayA che ane bhAvimAM koIne hoya - koine na hoya. ItyAdi pUrvavatuM. e pramANe manuSyane vaimAnikapaNAmAM sudhI kahevuM. vyaMtarane asukumAravat kahevuM. e pramANe jyotiSa ane vaimAnikone paNa kahevuM. ukata sUtrano artha A che - nairayikane nairayikapaNAmAM atItakALe anaMtA lobha samuddhAto thayA che. kemake teNe anaMtavAra nairayikapaNuM prApta kareluM che. bhAvikALamAM koIne thAya - koIne na thAya. temAM je prazna samaya pachI lobha samuThThAtane pAmyA sivAya ja nakabhavathI nIkaLI turaMta ke paraMparAo siddha thaze ane pharIthI nakamAM nahIM Ave to lobha samu pAmaze nahIM. bAkInAne thavAnA che, temAM koIne eka thAya ItyAdi pUrvavata. nairayikane asukumArapaNAmAM atIta sUtra temaja jANavuM. bhAvi sUtramAM koIne [22/13 an-40\Book-40B (PROOF-1) thavAnA - koIne na thAya. je nakathI nIkaLI asukumArapaNuM prApta karavAno nathI, tene asurakumAravamAM anAgata lobha samudgAta hotA nathI. je asurakumArapaNuM prApta karaze tene hoya che. teo jaghanya pade saMkhyAtA hoya che. kemake jaghanya sthitimAM paNa amukumArone saMkhyAtA lobha samudgAto thAya che. kemake temane lobha ghaNo hoya che. utkRSTapade asaMkhyAtA ane anaMtA hoya che. ItyAdi pUrvavat. e pramANe tairayikane nAgakumArasvAdi sthAnomAM yAvat svanitakumArapaNAmAM niraMtara kahevuM. *x* pRthvIkAyikapaNAmAM atItasUtra temaja jANavuM. bhAvinA vicAramAM koIne hoya - koIne hotAM nathI. temAM nakathI nIkaLI je pRthvI pAmavAno nathI tene hotA nathI. je pAmaze tene eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMtA hoya te A pramANe - - tiryaMca paMcendriyanA bhavathI ke manuSya bhavathI lobha samuThThAtane prApta thaIne je eka vakhata pRthvIkAyamAM jaze tene eka, be vakhata janArane be ItyAdi * x - pRthvIkAya saMbaMdhI pATha vaDe manuSyapaNAM sudhI kahevuM. te A rIte - ekaika nairayikane aSkAyapaNAmAM keTalAM lobha samu atItakALe hoya? ItyAdi manuSyamUka sudhI kahevuM. temAM kAyikathI vanaspatikAya sudhInI bhAvanA pRvIkAyika sUtravat kahevI. beIndriya sUTamAM bhAvi vicArathI jaghanyathI eka, be ke traNa jANavAM, e kathana eka vakhata beIndriya bhavane prApta karanAranI apekSAo jANavuM. utkRSTa saMgAtA, asaMkhyAtA, anaMtA jANavA. ItyAdi - x .... ema teIndriya, caurindriya sUtro paNa kahevA. tiryaMca paMcendriya sUtra viSayaka vicAra A pramANe - eka vakhata tiryaMca paMcendriyanA bhavamAM javAvALA ane svabhAvathI aN lobhavALAne jaghanyathI eka, be ke traNa lobha samudhdhAto hoya che. bAkInAne utkRSTathI tiryaMca paMcendriyanA bhavamAM saMkhyAtIvAra janArane saMkhyAtA ItyAdi kahevuM * * * manuSya sUtramAM bhAvikALa saMbaMdhe mULacI bhAvanA A pramANe che - je narakabhavathI nIkaLIne anya lobha kaSAyavALo manuSyabhava pAmI, lobha samuThThAtane pAmyA sivAya mokSe jaze. tene anAgata kALe lobha samudhdhAto hotA nathI. bIjAne hoya che. jene che tene jaghanyathI eka, be ke traNa hoya ItyAdi. vyaMtarapaNAmAM jema asurakumAro saMbaMdhe kahyuM tema kahevuM. eTale * x - bhAvikALanA vicAramAM koIne che - koIne nathI. jene che, tene kadAca saMkhyAtA - kadAya asaMkhyAtA ke anaMtA hoya che. paraMtu ekathI mAMDIne anaMta na kahevA. kemake vyaMtarone paNa asukumAranI mAphaka jaghanya sthitimAM saMkhyAtA lobha samudgAto hoya che. jayotikANAmAM atItakALe anaMtA lobha samudra thayelA che. kemake anaMtavAra jyotikapaNuM pAmyA che. bhAvimAM thavAnA lobha samudyAto koIne hoya - koIne na hoya, jene hoya temAM paNa koIne asaMkhyAtA ane koIne anaMtA hoya che, kadipaNa E:\Mahat
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-I-I609 15 saMgAtA hotA nathI. kemake jyotikonuM jaghanyapade paNa asaMkhyAta varSanuM Ayu hovAthI jaghanyathI paNa asaMe lobha samuka hoya che. kemake te jAtinA devone lobha ghaNo che. ema vaimAnikapaNAmAM paNa bhAvi samuThThAtanA vicAramAM kahevuM. ema nairayikane svasthAna ane parasthAnamAM lobha samudghAtano vicAra karyo. have asurakumAra saMbaMdhe lobha samuThThAtano vicAra kare che - ekaika asakamArane nairayikapaNAmAM atItakALe anaMtA lobha samughAto thayelAM che. kemake anaMtavAra nairayikapaNuM prApta kareluM che. bhAvikALe koIne hoya - koIne na hoya. ItyAdi pUrvavat - x - aiyikone ISTavastunA saMyogano abhAva hovAthI prAyaH lobha samudyAta asaMbhava che. * * * * * asurakumArane asukumArapaNAmAM atItakALe 'anaMtA' spaSTa che. bhAvikALe koIne hoya che - koIne hotA nathI. kAraNo - x - pUrvavat jANI levA. * * * asurakumArane nAgakumArapaNAmAM atItakALe lobha samuThThAto pUrvavat jANavA. bhAvikALe koIne hoya - koIne na hoya. kAraNo pUrvavat jANavA * x * x * e pramANe badhuM khanitakumAra sudhI kahevuM. pRthvIkAyikapaNAmAM cAvatuM vaimAnikapaNAmAM jema nairayikane kahyuM, tema kahevuM. ema asurakumAranI mAphaka nAgakumAradine paNa cAvat svanitakumArane vaimAnikapaNAmAM kahevuM. tenuM sUtra A rIte - bhagavad ! ekaika svanitakumArane vaimAnikapaNAmAM keTalAM lobhasamuddhAto atItakALe thayelA che, ItyAdi. e pramANe ekaika pRthvIkAyikane nairayikapaNAmAM keTalAM lobha samuThThAto atItakALe hoya? ItyAdi pUrvokta bhAvanAnusAra svayaM vicAravA. ema tairayikAdinA ekavacananA viSayabhUta krodhAdi samudhdhAtono pratyeka daMDakanA covIza evA covIza daMDaka satro vaDe vicAra karyo. have nairayikAdinA bahuvacanaviSayaka te ja samudyAto vicAre che - nairayikone nairayikapaNAmAM keTalAM krodha samuddhAto atItakALe thayA che ? anaMtA. kemake sarve jIvoe anaMtavAra nairayikapaNuM prApta karela che. bhAvimAM keTalAM thavAnA che ? anaMtA. ItyAdi * x " e pramANe nairayika sUtranA pAThathI covIzacovIza daMDaka sUtro vaDe cAvatu vaimAnikane vaimAnikapaNAmAM kahevA. te sutra A pramANe - vaimAnikone vaimAnikapaNAmAM keTalAM krodha samudyAta atItakALe thayA che ? anaMta. ItyAdi pUrvavatuM. jema krodha samuddhAto sarva jIvomAM vasthAne ane parasthAne atIta-anAmata kALe anaMtA kahelAM che, tema mAnAdi samuThThAto paNa kahevA. - x * krodha samudghAta pramANe cAre samudgAto svasthAne ane parasthAne badhe cAvat lobha samudyAta vaimAnikapaNAmAM kahyo tyAM sudhI kahevA. * * * * * e pramANe nairayikAdinA bahuvacananA viSayabhUta krodhAdi samudhdhAto paNa pratyeka deDakanA covIza evA covIza daMDakasUtro vaDe kahyA. ib\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (98) Sahef 196 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 have krodhAdi samuThThAta sahitAdinuM alAbadutva - * sUtra-610 : bhagavana A kodha-mAna-mAyA-lobha samughAta sahita, AkaSAya samughAtavALA ane samuddaghAta rahita jIvomAM koNa konAthI atyAdi che ? gautamasauthI thoDAM jIvo akaSAya samudyAtavALA che, mAna samuwvALA anaMtagaNo, koI samu vizeSa adhika, mAyAsamu vizeSAdhika, lobha samu vizeSAdhika che. samu rahita saMkhyAtaguNAM che. bhagavana aa e krodha-mAna-mAyA-lobha samuThThAtavALA ane samughAta rahita nairayikomAM koNa konAthI ala che ? gautamAM sauthI thoDAM nairayiko lobha samu, mAyA samu saMkhyAtapaNAM, mAna samu saMkhyato, krodha samu saMkhyato, samuhyata rahita saMkhyA che. - AsukumAro vize pravana - sauthI thoDAM asukumAro krodha samu, mAna samu saMkhyA, mAyA samu saMkhyA, lobha samu saMkhyA samu rahita saMkhyA che. ema sarve devo vaimAnika sudhI jANavA. pRthvIkAyiko saMbaMdhe pRcchA - sauthI thoDAM pRthvImAna samu, krodha samu vizeSAdhika, mAyA samu vizeSAdhika, lobha samu vizeSAdhika, samughAta rahita saMkhyA che, ema paMcendriya tiryaMco sudhI jANavA. manuSyo jIvonI jema jANavA. paraMtu mAna samu vALA asaMkhyAtagaNI kahevA. - vivecana-610 : pahelAM sAmAnyathI jIva saMbaMdhe alAbadutva kahe che - bhagavan! krodha samudaghAtavALA yAvatu lobha samu kaSAya sivAyanA samu, samurahita jIvomAM koNa konAthI alA, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? sauthI thoDAM akapAya samu vALA che. kemake kapAya sivAyanA bIjA samu vaDe samuhavALA koIka kALe hoya che. teo utkRSTapade paNa kaSAya samu vALAnI apekSA anaMtamo bhAga hoya. tenAthI mAna samuvALA anaMtagaNAM che, kemake anaMta vanaspati jIvo pUrvabhavanA saMbaMdhathI mAna samu vartatA hoya che. tenAthI krodha samudra vizeSAdhika che, kemake mAnanI apekSAthI krodhI ghaNAM che tenAthI mAyA samu vizeSAdhika che. kemake krodhIthI mAsI ghaNAM che tenAthI lobha sama vizeSAdhika che. kemake mANI karatAM lobhI ghaNAM che tenAthI samuddhAtarahita saMkhyAtagaNAM che. kemake cAre gatimAM samu vALA karatAM vagaranA haMmezAM saMkhyA hoya che siddho ekendriyanI apekSAe anaMtamAM bhAge che, mATe te samudra hita hovA chatAM tenI vivakSA karI nathI. - A ja alAbahatva covIza daMDakanA krame vicAre che - sUga sugama che. paraMtu sauthI thoDAM nairayiko lobha samuThThAtavALA che. kemake nairayikone ISTa vastunA saMyogano abhAva hovAthI prAyaH lobha samuThThAta hoto nathI. jemane hoya tene Maha A
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-I-I610 193 thoDo ja hoya che, asurakumAra saMbaMdhI alAbahavanA vicAramAM sauthI thoDAM krodha samudyAtavALA che, kemake devo bahu lobhavALA hoya che, mAnAdi thoDAM hoya che. tethI paNa krodhavALA thoDAM hoya che. e pramANe sarva devo vaimAniko sudhI jANavA. arthAt asurakumAra saMbaMdhI alAbadutva vaDe nAgakumAradi badhAM devo vaimAniko sudhI kahevA. pRvIkAyikanA vicAramAM sAmAnyapaNe jIvapadane vize bhAvanA karI hatI tema karavI. kemake tenuM samAnapaNuM che. te rIte tiryaMca paMcendriyo sudhI kahevA. manuSyo jIvonI peThe kahevA. paraMtu kaSAya samudranI apekSAthI mAna samu asaMkhyAtapaNAM kahevA. have choDAsthika samuThThAtane kahe che - * sUjha-611 - bhagavAna ! chAghasthika samudyAto keTalA che ? gautama! cha - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vaikriya, vaijasa, AhAka samudaghAta. bhagavana / nairamikone keTalA chA sthika samuddhAto che? cAra - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, aikriyasamuddhAta. asukumAra saMbaMdhe pRcchA - pAMca chAzasthika samuddhAto che - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vaikriya, taijasa, samAta. ekeya ane vikavejijya viSayaka pRcchA - traNa chAsthika samu che - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika. paraMtu vAyukAyikone cotho vaikriya samu paNa che. paMcendriya tiryaMco vize pRcchA - temane pAMca chaisrthika samu che - vedanA, kaSAya, maraNAMtika, aikriya, vaijasa, manuSyone keTalA chAzasthika sama che ? cha - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, zaikriya, vaijasa ane AhAka samudaghAta. * vivecana-611 - sUsa sugama che. kone keTalA chADAsthika samudhdhAto hoya che, e covIza daMDakanA krame kahe che - nairayikone AdinA cAra samu hoya che - kemake teone taijasa ane AhAka labdhino abhAva che. asukumAradi badhAM devone AhAraka sivAyanA pAMca samudhdhAto hoya che, kemake taijasalabdhi hovAthI taijasa samuha paNa saMbhave che. paraMtu AhAraka saMbhavato nathI. kemake cauda pUrvanA jJAnanA abhAve ane bhavarUpa hetuthI temane AhArakalabdhino abhAva che. vAyukAya sivAya ekendriya ane vikalendriyone pahelAM traNa samudhdhAto che, kemake temane vaikriya, AhAka, saikasa labdhino abhAva che, vAyukAyikone pUrvanA traNa samudra sAthe cotho vaikriya paNa che. kemake teomAM bAdara payaktiAne vaikriya labdhi saMbhave che. paMcendriya tiryaMcone AhAka labdhi na hovAthI AhAraka samudaghAta saMbhavato nathI, paNa bAkInA pAMce samudra hoya che ane manuSyone cha e samudgAto hoya che. Saheib\Adhayan-40\Book-40B (PROOF-1) (99) E:\Maharaj 198 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 kemake manuSyamAM sarva bhAvano saMbhava che. ema jene jeTalA chAlAsthika samu che te kahyA. dhe je samudramAM vartato jIva jeTalA kSetrane samudranA vazathI te-te pudgalo vaDe vyApta kare tenuM nirUpaNa kare che. * sUTa-612 - bhagavana ! vedanA samughAta vaDe samavahata jIva vedanA samu karIne je 5galo bahAra kADhe che, te yugalo vaDe keTaluM phoma vyApta hoya ? keTaluM phoma pRSTa hoya ? gautama avazya cha dizAmAM vistAra ane jADAImAM zarIra pramANa mAtra kSetra che, eTaluM kSatra vyApta hoya, eTaluM kSetra RSTa hoya. te kSetra keTalA kALe vyApta hoya ? keTalAM kALe sparzeluM hoya ? eka-be ke traNa samayanI vigrahagati vaDe jeTaluM kSetra vyApta hoya teTaluM kSetra eTalA kALe vyApta ane skRSTa hoya. te yugalo keTalA kALe bahAra kADhe ? jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa paNa aMtamuhurta kADhe. bahAra kADhelA te yugalo hoya te tyAM rahelAM je prANo, bhUto, jIvo, satvone haNe, pherave, kaMIka sparza kare, ekaThA kare vizeSa ekaThA kare, pIga kare, kalAnta kare, jIvitathI rahita kare, te jIvone AzrIne te yugalothI vedanA sama te jIva keTalI yiAvALo hoya ? kadAca traNa ke cAre ke pAMca kriyAvALo hoya te jIvo vedanA samudravALA te jIvane AzrIne keTalI kSiAvALA hoya ? gautama kadAca traNa ke cAra ke pAMca te jIva ane te jIvo anya jIvonA paraMparAe AghAta vaDe keTalI kriyAvALA hoya? traNa ke cAra ke pAMca kriyAvALA paNa hoya. vedanA samu vaDe samavahata nairayika Adi jema jIvamAM kahyuM. tema kahevuM. ema vaimAnika sudhI kahevuM. ema kaSAya samu kahevo. jIva mAraNAMtika samudraghAta kare che, karIne je yugalone bahAra kADhe che, te pudgalo vaDe keTaluM kSetra vyApta kare ? keTaluM sRSTa hoya ? gautama / vistAra ane jADAImAM zarIra pramANa tathA laMbAImAM jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa ane utkRSTathI eka dizAmAM asaMkhyAtA yojana jeTaluM x vyApta ane dhRSTa hoya. te kSetra keTalA kALe vyApta ane keTalA kALe sRSTa hoya ? gautama! eka, be, traNa ke cAra samayanI vigrahagati vaDe jeTaluM phoma vyApta thAya teTaluM eTalA kALe vyApta hoya, eTalAM kALa pRSTa hoya. bAkI badhuM cAvatu "pAMca kiyAvALo hoya" tyAM sudhI pUrvavatu. e pramANe nairaphika paNa jANavo. paNa laMbAImAM jadhanya kaMIka adhika hajAra yojana ane utkRSTa asaMkhyAtA yojana sudhI eka dizAmAM eTaluM kSetra
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-FI612 19 9 vyApta hoya, eTaluM photra RSTa hoya ane te eka, be, traNa samayanI vigrahagati vaDe kahevuM. paNa cAra samayanI vigraha gati vaDe na kahevuM. bAkI badhuM "TAvata pAMca kiyAvALA hoya" tyAM sudhI jANavuM. asukumArane jIvapada mujaba kahevuM.. paraMtu mairayikanI mAphaka vigrahagati traNa samayanI jANavI. bAkI badhuM jema asukumAra vize kahyuM, tema kahevuM. ema vaimAnika sudhI jANatuM paraMtu ekendriyane jIvanI mAphaka badhuM kahevuM. * vivecana-612 : jIva vedanA samuThThAtamAM vartato, temAM samavahata thAya che. samavata thaIne potAnA zarIramAM rahelA je vedanAyogya pudgalone bahAra kADhe che, te pudgalo vaDe keTalAM kSetrane vyApta kare ? te vyApaNuM vacce keTalAMka AkAzapadezono sparza na hoya to paNa vyavahArathI kahevAya che ke keTaluM kSetra spaSTa hoya ? gautama ! niyamo cha dizAo vyApta thAya, teno sparza thAya, tema vistAra ane jADAIthI zarIra pramANa mAtra kSetra, teTalA kSetrane vyApta thayela ane sparzela hoya. tene nigamata dvArA kahe che - eTaluM phora vyApta ane dhRSTa hoya. ahIM vedanA samadughAta adhika vedanAthI thAya che. adhika vedanA lokanA nikaTa jevA prAMta bhAgamAM jIvone hotI nathI. kemake teo upadrava sahita sthAnamAM rahe che. paraMtu basanADImAM adhika vedanA hoya che. kemake tyAM anya nimite vedanAnI udIraNAno saMbhava che ane cha dizAno paNa saMbhava che. mATe avaya cha dizAmAM kA anyathA kadAca traNa, cAra ke pAMca dizAmAM vyApta thAya tema kaheta. have potAnA zarIra pramANa jeno vistAra ane jADAI che evuM kSetra vyApta thayeluM ane sparzeluM vigrahagatimAM jIvanI gatine AzrIne keTale dUra sudhI hoya ane keTalAM kALa sudhI hoya tenuM nirUpaNa kare che - hamaNAM jenuM pramANa kahyuM te phoga keTalAM kALe vyApta ane keTalAM kALe sparzeluM hoya? athatu potAnA zarIrapramANa jeno vistAra ane jADAI che, evuM kSetra vigrahagatimAM jIvanI gatine AzrIne niraMtara bhareluM ane sparzeluM keTalo kALa hoya? - gautamAM eka-be-traNa samayanI vigrahagati vaDe bhareluM ane sparzeluM hoya. thAt teTale dUra sudhI vistAra ane jADAImAM potAnA zarIra pramANa phona vedanA utpanna karavA yogya pugalo vaDe bhareluM jIvanI gatine AzrIne prApta thAya che. tethI e saMbaMdhe utkRSTa traNa samayanA vigraha vaDe jeTaluM phoka vyApta karAya eTaluM homa AtmAthI judAM thayelA vedanA utpanna karavAne yogya pudgalo vaDe bhareluM hoya. ahIM cAra ke pAMca samayanI vigrahagati saMbhave che, to paNa vedanA samudra prAyaH bIjAe utpanna karela vedanA vaDe thAya che, te vedanA rasanADImAM rahelA jIvone hoya che, paNa bahAravALAne nahIM. basanADImAM vigrahagati utkRSTathI paNa traNa samayanI hoya che. mATe traNa samaya vigragati kahI. * x * eTalA kALe bharela F-1) (PROOI ook-40B nayan-40\B 200 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/3 ane eTalA kALe sparzela hoya che. ukta kathananuM tAtparya e che ke vigrahagatimAM utkRSTa gaNa samaya sudhI ane traNa samayo vaDe jeTaluM kSetra vyApta karAya eTalI sImAne vyApI vistAra ane jADAImAM potAnA zarIra pramANa kSetra vedanA utpanna karavAne yogya pudgalo vaDe bhareluM ane sArzeluM jIvanI gatine AzrIne vyApta thAya che athavA potAnA zarIra pramANa jeno vistAra ane jADAI che evuM kSetra vedanA utpanna karavAne yogya pudgalo vaDe vyApta ane bhareluM jIvanI vigrahagatine AzrIne keTalo kALa sudhI prApta thAya ? eka, be ke traNa samayanI vigrahagati vaDe bharela ane sparzela hoya che. tethI eTalA vaDe traNa samaya pramANa kALa saMbaMdhI kSetra vyApta hoya. have jeTalo kALa sudhI vedanA utpanna karavAne yogya pudgalone bahAra kADhe teTalA kALanuM pramANa batAvatA sUtrakAra kahe che - he pama kalyANa yogI: te vedanA utpanna karavAne yogya pudgalo keTalA kALa sudhI bahAra kADhe? keTalo kALa vedanA utpanna karavA yogya pudgalone vistAre che? jaghanya aMtarmuhurta utkRSTa paNa tamuhUrta. paraMtu utkRSTathI kaMIka moTA aMtar muhUrNakALa sudhI vistare che, ema samajavuM. ukata kathananuM tAtparya e che ke - je pudgalo jeTalo kALa vedanA utpanna karavAne samartha che, te pudgalone te te prakAre vedanAthI pIDita thayelo jIva potAnA zarIramAM rahelAM potAnA zarIrathI bahAra AtmapadezothI judA kare che, vistAre che, jema atyaMta dAha jvarathI pIDita thayelo sUma pudgalone bahAra kADhe che. je tyAM vedanA samuvALA puruSanA saMbaMdhavALA kSetramAM rahelA beIndriya, teIndriya, caurindriya prANo, bhUta-vanaspati, jIva-tiryaMca paMcendriya, sava-bAkInA jIvone sAme AvatAM haNe che, pherave che, kaMIka sparza kare che paraspara ekaThAM kare che, vizeSathI jatthArUpe kare che, pIDA kare che, mUrSita kare che, jIvitathI judAM kare che, te prANAdine AzrIne te pudgalothI te vedanA samuThThAtane prApta thayelo jIva keTalI kriyAvALo thAya ? kadAca traNa ItyAdi. arthAt jyAre koI jIvane sarvathA paritApa ke jIvitathI judAM na kare tyAre sarvathA traNa kiyA, koIne pIDA kare tyAre cAra, koIne jIvitathI hita kare tyAre pAMca kiyAvALo thAya. have te ja vedanA samuddhAtavALA jIvane AzrIne te vedanA samuThThAta prApta thayelA purapanA pudgala vaDe pRSTa jIvonI kriyAnuM nirUpaNa kare che - te vedanA samu prApta puruSanA pudgalothI pRSTa jIvo, vedanA samudgAtavALA jIvane AzrIne keTalI kriyAvALA thAya ? gautama ! kadAca traNa kiyAvALA hoya. eTale jyAre teo vedanA samudaghAtavALAne kaMIpaNa pIDA utpanna karavAne samartha na thAya tyAre traNa kriyAvALA hoya. jyAre tene pIDA kare tyAre kadAca cAra kiyAvALA hoya ItyAdi - 4 te vedanA samu vaDe hiMsA karAtA jIvothI bIjA jIvonI hiMsA karAya che ane Sahe E:\Maha:
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-FI612 201 202 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 (LOL) te bIjA jIvo vaDe hiMsA karatA vedanA samu vALAra jIva ane vaDe jeonI hiMsA karAya che, te jIvone AzrIne te vedanA samudyAtavALA jIvanI ane te samudghAta prApta jIvanA pula vaDe sparza karAyela jIvonI kriyAnuM nirUpaNa karavA mATe kahe che - te prastuta vedanA samudra prApta jIva ane vedanA samudra prApta jIvanA pudgalo vaDe spaSTa jIvo anya jIvonA ukata prakAre paraMparAghAta vaDe kadAca traNa kriyAvALA hoya ItyAdi. e ja vedanA samuThThAtano ukta prakAra vaDe covIza daMDakanA vicAramAM sUtrakAra kahe che - pUrve sAmAnyapaNe jIvono vedanA samuThThAta AzrayI vicAra karyo, tema nairacikano paNa karavo. paraMtu jIvanA pAThane sthAne nairayikano pATha uccAravo. jemake - vedanA samuddhAta vaDe samuThThAtane prApta thayela nairayika samuThThAta karIne je pudgalo bahAra kADhe che ItyAdi. ema badhuM vaimAnika sudhI kahevuM. ema vedanA samuddhAta kahyo. have samAna vaktavyatA hovAthI kapAya samuThThAtano atideza karavAnuM sUtrakAra kahe che - ema kaSAya samuThThAta paNa kahevo. * x * te A pramANe - bhagavat ! kaSAya samuThThAtane prApta jIva kaSAya samuThThAta karIne je 5galo bahAra kADhe che arthAt kaSAya samuThThAta vaDe utpanna thayela prayana vizeSathI potAnA zarIranI bahAra kADhe, AtmapadezothI paNa judA kare che. te pudgalo vaDe keTaluM kSetra vyApta ane RTa hoya ? gautama ! avazya cha dizAmAM vistAra ane jADAI vaDe zarIra pramANa kSetra che. teTaluM vyApta hoya. teTaluM pRSTa hoya. prathama kaSAya samuhnAta trasa jIvone thAya che. kemake teone ja atyaMta tIvra adhyavasAyano saMbhava che. ekendriyo to pUrva bhavanA saMbaMdhI kaSAya samuThThAta hoya che. basa jIvo basanADImAM hoya, paNa tenI bahAra na hoya. basanADImAM rahelo potAnA zarIra pramANa jeno vistAra ane jADAI che evA kSetrane AtmAthI judA pADelA pudgalo vaDe lokAMta nikaTa hita hovAthI cha dizAmAM vyApta kare che, sparze che. tema ghaTe. mATe avazya cha dizAmAM ema kahyuM. ItyAdi - X - X - - have maraNa samuThThAta saMbaMdhe sUtrakAra kahe che - mAraNAMtika samudyAtane prApta thayelo koI jIva mAraNAMtika samuThThAta karI, taijasAdi zarIranA aMtargatu je pudgalone bahAra kADhe che, AtmapadezothI judA kare che, te pulo vaDe keTaluM kSetra vyApta hoya ? gautamA vistAra ane jADAImAM potAnA zarIrapramANa tathA laMbAImAM jaghanyathI potAnA zarIra karatAM adhika aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kSetra hoya, jyAre teTalA mAtra kSetramAM utpanna thAya tyAre jANavuM ane utkaTathI asaMkhyAtA yojanA pramANa samajavuM. e jyAre teTalAM kSetramAM utpanna thAya tyAre athavA bIjI rIte jANI levuM. te eka dizAmAM hoya paNa vidizAmAM na hoya. kAraNa ke svabhAvathI jIva pradezanA gamananI dizAmAM saMbhava che, eTaluM kSetra vyApta thAya che. eTaluM phojha sparzeluM hoya che. kemake jaghanya ane utkRSTathI Atmapadezo vaDe eTalA kSetranuM vyApta thavuM (PROOF -40\Book-403 nayan Saheib\Adi saMbhave che. have vigrahagatine AzrIne vyApta thavAnA ane sparzanA kALanuM pramANa kahe che - bhagavanA te kSetra keTalA kALe vyApta thAya ? ItyAdi. utkRSTathI laMbAImAM hamaNAM jenuM pramANa kahyuM che, te kSetra vigrahagatine AzrIne keTalA kALe vyApta thAya ane keTalAM kALa pRSTa hoya ? arthAt vigrahagatithI keTalA kALe utkRSTathI laMbAImAM asaMkhyAtA yojana pramANa kSetra pulo vaDe vyApta thAya ane sparzeluM hoya ? gautama ! eka, be, traNa ke cAra samayanI vigrahagati vaDe vyApta thAya - pRSTa hoya. ahIM pAMcamA samayanI vigrahagati saMbhave che, paraMtu te kadAyitu ja hoya che, mATe tenI vivakSA karI nathI. cAra samaya ke pAMca samayanI vigrahagati kema thAya? basanADIthI bahAra nIcenA bhAgathI uparanA bhAgamAM ke uparanA bhAgathI nIcenA bhAgamAM utpanna thato jIva vidizAthI dizAmAM ke dizAthI vidizAmAM utpanna thAya tyAre eka samaye basanADImAM praveza kare, bIjA samaye upara ke nIce jAya, bIjA samaye basanADIthI bahAra nIkaLe ane cothA samaye dizAmAM utpatti sthAne prApta thAya. A cAra samayanI vigrahagati jANavI. ema pAMca samayanI vigrahagati prasanADInI bahAra vidizAthI vidizAmAM utpatti hoya tyAre ghaTe che. jemake pahelAM samaye basanADI bahAra ja vidizAmAMthI dizAmAM jAya, bIjA samaye basanADImAM praveze, bIjA samaye upara ke nIce jAya, cothe samaye bahAra nIkaLe ane pAMcamAM samaye vidizAmAM utpatti sthAne Ave. eTalA kALe te thotra vyApta ke dhRSTa hoya. bAkI badhuM temaja yAvatu pAMca kriyAvALo hoya tyAM sudhI jANavuM. pachI bAkInuM te ja sUtra kahevuM- te bahAra kADhelA pudgalo je tyAM rahela prANo vagereno ghAta kare - ItyAdi cAvatu pAMca kiyAvALA hoya e pada sudhI jANavuM. e pramANe sAmAnyapaNe jIvapadamAM mAraNAMtika samuThThAtano vicAra karyo, have tene ja covIza daMDakanA krame kahetA prathamathI tairayikanuM samAnapaNuM batAve che - sAmAnya jIvapada mAphaka gairayikane paNa kahevA. paraMtu vizeSa e ke- sAmAnyathI jIvapadamAM phoga laMbAIthI jaghanya aMgulano asaMkhyAtabhANa kahyuM. ahIM te sAdhika 1000 yojana kahe che kAraNa ke ahIM nairayiko narakathI nIkaLI svabhAvathI ja paMcendriya tiryaMco ke manuSyamAM utpanna thAya che, paNa bIjI utpanna thatAM nathI ahIM sauthI jaghanyano vicAra karavAno che. tethI jyAre pAtALa kaLazanI pAse rahenAra nairayika pAtALa kaLazamAM bIjA ke trIjA vibhAgamAM matsyapaNe utpanna thAya tyAre pAtALa kaLazanI ThIkarI hajAra yojana pramANa hovAthI te pramANa thAya che. paNa cUnA nahIM utkRSTathI asaMkhyAtA yojano che. te sAtamI nakapRthvInA nAkonI apekSAthI jANavuM. ema eka dizAmAM jaghanya ane utkRSTa ATaluM kSetra vyApta hoya, eTaluM Mahai
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-/-12 203 (102) kSetra sparzeluM hoya. vigrahagatine AzrIne vizeSa kahe che - eka, be ke traNa samayanI vigrahagati vaDe vyApta thayela ane sparzela kahevuM paraMtu e pramANe sAmAnya jIvapadamAM paNa kahyuM che, to ahIM vizeSa zuM che ? ahIM sAmAnya jIvapada mAphaka cAra samayanI vigata gati vaDe na kahevuM. kemake nairayikone utkRSTa paNa traNa samayanI vigrahagati hoya che. te A pramANe - koI nairayika vAyavya dizAmAM raheto ane bharatakSetramAM pUrva dizAe tiryaya paMcendriyapaNe ke manuSyapaNe utpanna thavAno hoya, te pahelAM upara Ave, bIjA samaye vAyavyathI pazcima dizAmAM Ave, trIjA samaye tyAMthI pUrva dizAmAM Ave che. e pramANe asukumArAdimAM paNa yathAsaMbhava traNa samayanA vigrahanI bhAvanA karavI. bAkI pUrvavat - 4 - bhagavante pudgalo keTalA kALe bahAra kADhe ? jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtamuhUrta. ItyAdi - X - asukumAra vize samAnapaNuM kahe che - jIvapadamAM kahyuM, tema asukumArane kahevuM. zuM kahevuM ? jIvapadane vize laMbAImAM jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTathI asaMkhyAtA yojana pramANa kahela che, tema ahIM kahevuM. [prazno jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAta bhAga pramANa phona zI rIte hoya ? asukumArathI mAMDI IzAna sudhInA devo pRthvI, pANI, vanaspatimAM paNa utpanna thAya che tethI jyAre koI asurakumAra saMkliSTa pariNAmavALo potAnA kuMDalAdi AbharaNamAM eka bhAgamAM pRthvIkAyikapaNe utpanna thavAno hoya ane maraNasamuThThAta kare tyAre jaghanyathI laMbAImAM aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga loTane prApta thAya. mATe jIvAda mujaba jANavuM tema kahyuM. tethI ahIM paNa vigrahagati cAra samayanI thAya che. tethI kahe che - paraMtu vigrahagati traNa samayanI nairayikavatu kahevI. bAkInuM sUtra jIvapadamAM kahyuM che, temaja kahevuM. nAgakumAradi vize atideza batAve che - asukumAra vize kahyuM, tema nAgakumArAdine vize cAvatu vaimAnika vize sUtra che, tyAM sudhI kahevuM. paNa pRthvI. Adipa ekendriyane vize sAmAnya jIvapadamAM kahyA mujaba kahevuM. - x * e pramANe mAraNAMtika samuThThAta kahyo. have vaikriya samu kahe che - * sUtra-613 : vaikti samudyAta vaDe samudyAtavALo jIva vaikriya samughAta karIne je pugalo bahAra kADhI te pudagalo vaDe he bhagavA keTaluM x vyApta che? keTaluM homa spaSTa che? gautamAM vistAra ane jADAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM jaghanya gulano asaMkhyAta bhAga ane utkRSTa saMkhyAtA yojana pramANa eka dizAmAM ke vidizAmAM eTaluM stra vyApta hoya athavA eTaluM x sparzeluM hoya. bhagavana te kSetra keTalA kALe vyApta hoya ? keTalAM kALe aed hoya? gautama! eka, be ke traNa samayanI vigraha gati vaDe, eTalA kALe (PROOF-1) nayan-40\Book-40B 204 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/3 vyApta hoya, eTalA kALe RSTa hoya. bAkI badhuM "cAvatu pAMca kricAvALA paNa hoya" tyAM sudhI temaja jANavuM. pramANe nairayika saMbaMdhe kahevuM. paraMtu laMbAImAM jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTathI saMkhyAtA yojano eka dizAmAM hoya che, eTaluM tra keTalAM kALe vyApta thAya - ItyAdi jIvapadamAM kahyuM che, temaja kahevuM. e pramANe gairaphikane kahyuM tema asukumArane kahevuM. paraMtu eka dizAmAM ke vidizAmAM jANavuM. e rIte yAvatu anitakumArane kahevuM. vAyukAcikane jema jIvapadamAM kahyuM che, tema kahevuM. paraMtu kSetra eka dizAmAM kahevuM. paMcendriya ticine nairayikanI jema kahetuM. manuSya, vyaMtara, jyotiSa ane vaimAnikone badhuM asurakumAranI mAphaka jaNAvuM. bhagavAna ! taijasa samudhAta vaDe samavahata jIva ane taijasa samudyAta karIne je yugalone bahAra kADhI te pugalo vaDe he bhagavana ! keTaluM kSetra vyApta hoya, keTaluM phojha pRSTa hoya ? ItyAdi jema vaikriya samudaghAta kaho, temaja kahevuM. paraMtu laMbAImAM jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamA bhAga pramANa jANavuM. bAkI badhuM pUrvavatuM. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. paraMtu paMcendriya ticine eka dizAmAM eTaluM kSetra vyApta hoya ane eTaluM #ma sparzeluM hoya. bhagavata AhAraka samuThThAtavALo jIva samavahata thaIne je yugalo bahAra kADhe, te pugalo vaDe keTaluM kSetra vyApta hoya ? keTaluM phoma pRSTa hoya ? gautama ! vistAra ane jADAImAM zarIra pramANa mAtra, laMbAImAM jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtabhAga jeTaluM ane utkRSTathI saMkhyAtA yojana eka dizAmAM, eTaluM homa eka samaya, be samaya ke traNa samayanI vigrahagati vaDe eTalA kALe vyApta hoya, eTalA kALe sparzeluM hoya. bhagavAna ! te yugalo keTalA kALe bahAra kADhe ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI paNa aMtarmuhUrtamAM kADhe. bhagavAna ! bahAra kADhelA te yugalo tyAM rahelA je prANo, bhUto, Avo, savone haNe che. yAvata tenA jIvitano nAza kare che. tene AzrIne jIva keTalI kiyAvALo hoya ? gautama! kadAca traNa ke cAra ke pAMca kriyAvALo hoya. bhagavana! te jIvo te samuddhAtavALA jIvane AkSIne keTalI kriyAvALA hoya ? gautama! emaja jANatuM. bhagavana te jIva ane te jIvonA paraMparAe AghAta vaDe keTalI kriyAvALA hoya ? gautama! traNa, cAra ke pAMca kriyAvALA paNa hoya, e pramANe manuSya saMbaMdhe paNa jANatuM. * vivecana-613 :bhagavat ! vaikriya samuThThAtathI jIva samavahata thaIne je pudgalo bahAra kADhe Sahei E:\Maharaj
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-/-/13 205 206 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/3 (103) (PROOI che - ItyAdi parvavatu. paraMtu laMbAImAM utkRSTa saMkhyAtA yojana pramANa kSetra hoya che. e vAyukAyika sivAyanA nairayikAdinI apekSAthI jANavuM. kemake teo vaikriya samuThThAtano AraMbha karatAM tathAvidha prayana vizeSathI utkRSTa paNa saMkhyAtA yojanA daMDa kare che, paNa asaMkhyAtA yojana karatA nathI, vAyukAyiko to jaghanya ane utkRSTathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa daMDa kare che ane teTalA pradezamAM rahelAM taijasAdi zarIranA pudgalone Atmapradezo thakI judA kare che, te pudgalo vaDe vyApta kSetra laMbAImAM utkRSTathI paNa saMkhyAta yojana hoya che. evA prakAranuM kSetra pramANa kevaLa vaikriya samuThThAtathI utpanna thanAra prayatnane AzrIne kahyuM, paNa jyAre koI vaikiya samuThThAtane prApta thayelo maraNa samuThThAtane prApta thAya ane koIpaNa rIte utkRSTa traNa samayanI vigrahagati vaDe utpatti sthAne Ave che, tyAre asaMkhyAta yojanA pramANa laMbAI loga jANavuM te pramANa maraNasamuThThAta prayatnajanya che, mA hovA chatAM paNa tenI vivakSA karI nathI. te jaghanyathI ke utkRSTathI ukata pramANavAnuM AyAmotra eka dizAmAM ke vidizAmAM jANavuM. temAM nairayiko, paMce tiryaMco, ane vAyukAyikone avazya eka ja dizAmAM hoya che. kemake naiyiko paravaza ane alAkaDaddhivALA che. tirmacA paMce apatrakaddhika ja hoya ane vAyukAyiko viziSTa cetanArahita hoya. tethI vaikriya samano AraMbha karatA teone jo ke tathA svabhAvathI ja AtmapradezonA daMDanuM nIkaLavuM thAya che, te AtmapadezothI judA thaIne manopudgalonuM zreNine anusAre gamana thAya che. paNa vizreNimAM thatuM nathI. tethI nairayika, tiryaMca paMcendriya ane vAyukAyikonuM laMbAImAM dizAmAM ja kSetra samajavuM, vidizAmAM nahIM. je cAre devo tathA manuSyo che, te svecchAcArI ane viziSTa labdhisahita hoya che. tethI teo kadAya prayatna vizeSathI vidizAmAM paNa Atmapadezono daMDa karatAM tyAM te AtmapradezothI pudgalo bahAra vistAre che. mATe temanuM kSetra eka dizAmAM ke vidizAmAM jANavuM. vaikriya samuThThAta prApta koI kALa paNa kare ane vigrahagati vaDe utpatti sthAne paNa jAya, tethI vigrahagati AzrIne kALanuM nirUpaNa kare che - bhagavat ! te kSetra vigragatine AzrIne utpatti sthAna sudhI keTalA kALe vyApta hoya ? keTalAM kALe spaSTa hoya ? gautamI eka, be, traNa samayanI vigrahagati vaDe kSetra vyApta thAya ane skRSTa hoya. arthAt vigrahagatine AzrIne maraNa dezathI AraMbhI utpatti sthAna sudhInuM kSetra vyApta thavuM, utkRSTathI traNa samayamAM thAya che, paNa cothA samaye thatuM nathI. kemake vaikriya samuThThAta prApta vAyukAyika paNa prAyaH basanADImAM ja utpati thAya che. basanADImAM vigrahagati utkRSTathI paNa traNa samaya ja hoya. have taijasa samudra vize sUkAra kahe che - bhagavA taijasa samuthI samavahata thaI je pudgalo bahAra kADhe che, ItyAdi sugama che. paraMtu A taijasa samudyAta cAra devanikAya, paMcendriya tiryaMca ane manuSyono saMbhave che. kemake teo mahAprayattavALA che. mATe taijasa samuno AraMbha karanArane jaghanyathI paNa laMbAImAM aMgulano asaM bhAga pramANa hoya che. paraMtu saMkhyAtamA bhAga pramANa hotuM nathI, utkRSTathI saMkhyAtA. yojana pramANa hoya che, ukta kSetra tiryaMca paMcendriya sivAyanA jIvone eka dizAmAM ke eka vidizAmAM kahevuM ane tiryaya paMce te dizAmAM kahevuM. - 4 - have AhAraka samuThThAtanuM pratipAdana karavA kahe che - AhAraka samu vaDe samavahata jIva samuka karIne je pudgalo bahAra kADhe che - ItyAdi. taijas samu mAphaka e sUtra vicAravuM. paraMtu AhAraka samu manuSyone hoya che, temAM paNa cauda pUrvIne, temAM keTalAMka AhAraka labdhivALAne hoya che, bAkInAne hoto nathI ane te AhAraka samuono AraMbha karatAM jaghanya ane utkRSTathI laMbAImAM upara kahelAM pramANavALa kSetra AtmapradezothI adA thayelA padagalo vaDe eka dizAmAM vyApta kare che, paNa vidizAmAM vyApta karato nathI. vidizAmAM to anya prayatna vizeSathI AtmapradezanA daMDano vistAra, pudgalo vaDe vyApta karavuM thAya che. * x * AhAraka samudra prApta koI kALa kare to vigrahagati vaDe utpanna thAya che. vigraha gati utkRSTa gaNa samayanI hoya che. mATe eka dizAmAM eTaluM kSetra spaSTa che. * x * e pramANe sAmAnyapaNe jIvapadanI jema manuSyane paNa sUjha kahevuM. jIvapadamAM manuSyone ja AzrIne sUtra pravRtta thayuM che, kemake te sivAya bIjAne AhAraka samu asaMbhava che. have kevali samu karavAmAM jevA svarUpavALA pudgalo vaDe jeTalA pramANavALuM phoga vyApta thAya, tevA svarUpavALA pudgalo vaDe teTalAM pramANavALuM phonanuM vyAptapaNuM kahe che - * sUtra-614 - bhagavanuM bhAvitAtmA kevalisamuddhAtayukta ANagArane je chellA samayanA nirjarA yugalo che, te sUkSma pugalo kahyA che ? AyuSyamAna zramaNa ! te yugalo sarva lokane ane rahe che ? hA, gautama! temaja che. bhagavana! chANa manuSya te nirjarA yugalone kaMIka varNa vaDe vaNarUpe, gaMdha vaDe gaMdharUpe, rasa vaDe rasa rUpe, sparza vaDe sparzarUpe jANe ane juo ? gautama! e artha samartha nathI, bhagavan! ema kema kaho cho - x * gautama ! A jaMbudvIpa nAme dvIpa, sarva dvIpa ane samudronI saunI aMdara che. te badhAMthI nAno, vRtta * telamAM taLelAM puMDalAMnA AkAra jevo goLa, rathanA paiDAnAM saMsthAna jevo vRtta, kamaLanI karNikAnI AkRti jevo goLa, paripUrNa caMdrAkRti samAna che. te eka lAkha yojana lAMbo-pahoLo che. tathA tenI paridhi 3,16,227 yojana, 3-koza, 1ra8 dhanuSa ane sAdhika 13 aMgula che. koI eka mahAddhivALo deva eka moTA vilepana dravyanA DAbaDAne grahaNa karI upADe, Saheib\Adhayan-40\B E:\Mahal
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-/-/14 209 (104) upADIne e pramANe saMpUrNa jaMbudvIpane traNa capaTI vagADe teTalA samayamAM - vAra pharIne zIgha Ave. he gautama ! kharekhara te saMpUrNa jaMbUdvIpa vaDe te gaMdhanA pudgalo vaDe vyApta thAya ? hA, thAya. he gautama chAsthamanuSya te gaMdhanA yugalone kaMIka vaNathI varSa - gaMdhathI gaMdha - sathI stra * sparzathI sparza e gaNe - juo ? bhagavana ! e artha samartha nathI. he gautama ! e kAraNe ema kahuM chuM ke - chaThAstha manuSya te nirjarA yugalone kaMIka varSathI varUpe yAvat sAzathI sparzarUpe jANato-jato nathI. he AyuSyamAna zramaNa ! eTalA sUkSma yugalo te che ane te sarvalokane sparzIne rahe che. * vivecana-644 : bhagavan! bhAvitAtmA ane kevali samudyAtavALA ANagAranA ItyAdi. ahIM kevali samuddhAta kevaLa jJAnIne hoya che, chAsthone hoto nathI. kevalI nizcayanayathI aNagAra che. gRhastha nathI, tema pAkhaMDI nathI. te bhAvitAtmA - samabhAva vaDe bhAvita AtmA jeno che evA. kemake te viziSTa zubha adhyavasAya yukta che jo ema na hoya to kevalipaNuM ghaTe nahIM. jenuM svarUpa kahyuM che evA kevali samuThThAta vaDe samavahata aNagAranA je carama-chellA samaye vatatA, kemake te pudgalo vaDe ja saMpUrNa lokane vyApta kare che. nirjara pudgalo - nirjarAne prApta thayela pudgalo. tAtparya e ke loka vyApI thavAnA samaye AtmapadezothI judA paDelA ane jeoe karmapaNAnA pariNAmano tyAga karelo che, evA nizcita sUkSama - cakSu Adi Indriyone agocara pudgalo Ape kahelA che? "AyuSyamAn zramaNa" e bhagavaMte gautamane karela saMbodhana che. nizcita che ke sarvalokane sparzIne te pudgalo rahe che? ema gautame prazna karyo. bhagavaMte kahyuM - 'hA' - x * x - 'sUma pudgalo che' ema kahyuM, te sUkSmapaNuM apekSAthI paNa hoya, jemake AmaLA karatAM bora sUma che. tethI cakSu Adi Indriyone agocara rUpa sUmapaNuM pratipAdana karavA sUtrakArazrI kahe che - bhagavana! chAsya manuSya hamaNAM kahelAM te nirjarA pudgalone pahelAM sAmAnyapaNe jANe che - jue che ? enI ja vizeSarUpe . vyAkhyA kare che - jenA vaDe yathAvasthita svarUpano nirNaya thAya te varNa. ema vyutpatti thavAthI vaNane grahaNa karanAra cakSuIndriya vaDe kRSNAdi rUpavALA varNane, gaMdha grAhaka dhrANendriya vaDe ja * suMghavuM, kemake je vaDe zubha ke azubha gaMdha suMghAya te gaMdha. te vaDe zubhAzubha gaMdhane. rasa vaDe - je vaDe AsvAda karAya te rasa. rasanI grAhaka sanendriya vaDe tikatAdipa rasane, je vaDe jANavA yogya vastune karkazAdi rUpa jaNAya, sparza grAhaka sparzanendriya vaDe karkazAdi rUpa sparzane jANe-jue ? bhagavat kahe che - e artha samartha nathI. gautama punaH prazna kare che. ema (PROOF-1) an-40\Book-403 208 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 kema kahyuM? ItyAdi bhagavanuM kahe che - he gautamAM A pratyakSa jaNAto, ATha yojanA uMcA ranamaya jaMbUvRkSa vaDe sahita dvIpa te jaMbUdvIpa. badhAmAM madhyavartI che. konA madhyamAM ? badhAM dvIpa ane samudromAM. te A rIte- dvIpa samudro jaMbUdvIpathI AraMbhI Agamokta krame bamaNAM-bamaNAM vistAravALA rahelAM che. tethI dvIpasamudromAM jaMbUdvIpa madhyavartI che. tathA sarva dvIpa samudramAM sauthI nAno che. te A rIte - badhAM lavaNAdi samudro ane sarva ghAtakIkhaMDAdi dvIpo, A jaMbUdvIpathI AraMbhI bamaNAM bamaNAM maMDalAkAra vistAravALA che. temanI apekSAthI nAno che - * tathA vRtta - goLAkAra che. jethI tela vaDe taLelA puDalAnA jevI AkRtivALo che. telamAM taLela puDalo ghaNuM karI paripUrNa vartuLAkAra hoya che, paNa ghImAM taLelo tevo hoto nathI, tethI 'tela' e vizeSaNa ApyuM, tathA jaMbudvIpa goLa che. kevo ? rathanA aMgabhUta caka, cakravAla-maMDala jevI AkRtivALo che. ema sUtrokta bIjA be pada paNa vicAravA. mAthaTE * laMbAIfax - vistAra vistAra vaDe lAkha yojana parimANavALo che. - x - mahAmaddhi - vimAna parivArAdi jene che te. cAvatu mahAsaugavALo. yAvatuM zadathI moTI zarIra ane AbharaNanI kAMtivALA, mahAzArIrika zakti-baLavALI, moTI khyAtivALA te mahAyazasvI, tathA ghaNAM sAtA vedanIya karmano udaya hovAthI mahA sukhavALo ane kvacit 'mahA sava' pATha hovAthI moTA Izvara evI prasiddhi jenI che evo athavA potAnA aizvaryana jaNAve, pragaTa kare tathA parivArAdi Rddhi vaDe varte che, mahezA kahevAya. bIje sthAne vRddhAcAryo ema vyAkhyA kare che ke - zIgha gamana kare tevI azva-mana, pota-potAnA viSayane vyApta kare che mATe prazna - Indriyo, mahAkRrtivALA mana ane Indriyo jene che evo mahAzcAkSa deva, eka ghaNo bhAre, kemake jo nAno hoya to tenA gaMdhanA pugalo vaDe saMpUrNa jaMbudvIpane vyApta karavo azakya thAya. ati sUkSma chidrone paNa DhAMkavAthI viziSTa lepAdi karelA uparanA DhAMkaNA vaDe sahita, tevA DhAMkaNa vinA sUkSma chidro vaDe ghaNAM pudgalo nIkaLI jAya ane tene ughADatI vakhate thoDAM rahevAthI tenA vaDe saMpUrNa jaMbUdvIpane vyApta karavanuM ghaTe nahIM - - ati uttama gaMdha dravyo vaDe paripUrNa bharelo DAbhaDo tene upADe che, e pramANe paripUrNa hovAthI kevaLajJAna samAna saMpUrNa jaMbUdvIpane traNa capaTI vaDe, ahIM capaTI-kALa sUcaka che. eTale traNa capaTI vagADAya teTalAM kALa vaDe * samayamAM 21vakhata cAre tarapha bhamIne zIgha Ave -x-x- ema pahelAM vivakSita arthanA bodhanuM kAraNa deTAMtano pIThikAbaMdha kahyo. have vivakSita arcanA bodhanuM kAraNa daSTAMta vAkya kahevAya che. kharekhara he gautama ! te saMpUrNa jaMbUDhIpa te gaMghanA DAbhaDAthI nIkaLelAM ghaNAM gaMdhanA pudgalo vaDe vyApta thAya ? have gautama kahe che - hA vyApta thAya. kemake Maha
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-I-I614 209 210 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 gaMdha pudgalo cotarapha ati prasaravAnA svabhAvavALAM hoya che. pharI prazna kare che - jema te saMpUrNa jaMbUlIpamAM vyApta gaMdha pudgalo sUkSma hovAthI chAsthone cakSu Adi Indriya gocara thatAM nathI, tema savaloka vyApI nirjarA pagalo paNa Indriyagamya nathI. eTalAM sUkSma nirjarA pudgalo che. have je kAraNathI kevali samuThThAtano AraMbha kare che, te saMbaMdhe prazna karavAnI IcchAvALA sUtrakAra kahe che - * sUtra-615 thI 619 : [15] bhagavana! kevalajJAnI kayA hetuthI kevalIyamuThThAtane prApta thAya che ? gautamakevaLajJAnIne cAra kamazo akSINa, avedita ane anirjiNa hoya che. te A - vedanIya, Ayu, nAma ane gojha. temAM te kevalIne sauthI vadhu pradezavALuM vedanIya karma hoya che ane sauthI thoDAM pradezavALuM Ayukarma hoya che. tyAre tene baMdhana vaDe ane sthiti vaDe viSama hoya to sama kare che. A baMdhana ane sthiti vaDe viSamane samAna karavA mATe kevalI samughAta kare che. e pramANe nizve kevalI samuddhAtane pAme che. bhAvanA badhAM keTalI samughAta kare che, badhAM kevalI samudaghAtane prApta thAya che? gautama! e artha samartha nathI. [616] jene AyunA tulya pradeza ane sthiti vaDe bhavanA hetubhUta karma che, te samudyAta karato nathI. [61] samughAtane prApta thayA vinA ArnA kevali jino jarA-maraNathI mukta thaI zreSTha gatirUpa siddhine prApta thayelA hoya che. 6i18] bhagavana ! keTalAM samayanuM AyojIkaraNa che ? gautama! asaMkhyAtA samayanA aMtamuhUrta pramANa AyojIkaraNa kahevuM che. [19] bhagavAna ! keTalAM samayano kevalI samudyAta che ? gautama ATha samaya pramANa. te A rIte - pahelAM samaye daMDa kare che, bIja samaye kapATa kare che, bIja samaye maMthAna kare che, cothA samaye lokane pUre che, pAMcamA samaye lokane saMhare che, chaThA samaye maMyAna saMhare che, sAtamA samaye kapATa saMhare che, AThamA samaye daMDa saMhare che. daMDane saMharIne zarIrastha thAya che. bhagavana ! te prakAre samuThThAta prApta thayelo zuM manoyogano vyApAra kare che ? vacanayogano vyApAra kare che ? kAyayogano vyApAra kare che ? gautama ! te manoyoga ke vacanayogano nahIM paNa kAyayogano vyApAra kare che. bhagavAna ! kAyayogano vyApAra karato te zuM audArika kAyayogano vyApAra kare che ke audArika mizra zarIra kAyayogano ? zaikriyazarIra kAyayoga ke vaikriyamizra zarIra kAyayogano ? AhAka zarIphAya yoga ke AhApha migra zarIra kAyayogano ? kAmaNa zarIra kAyayogano vyApAra kare che ? gautama! te audArika zarIra [2214]. hayan-40\Book-40B (PROOF-1) (105) kAyayoga, audArika mizrazarIra kAyayoga ane kAmaNa zarIra kAyayogano vyApAra kare che. paNa vaikriya, vaikriyamizra, AhAka, AhAka mizra zarIra kAyayogano vyApAra karato nathI. pahelAM ane AThamAM samayamAM audArika zarIra kAyayogano ane bIja, chaThA, sAtamA samayamAM audAki mizra zarIra kAyayogano vyApAra kre che. bIja, coi, pAMcamAM samayamAM kAmaNa zarIra kAyayogano vyApAra kare che. * vivecana-615 thI 619 : kayA kAraNathI kevalI - kevalajJAna sahita samuThThAta prApta thAya che ? samuddhAta AraMbhe che ? kemake te kRtakRtya che. bhagavaMta kahe che - gautama! kevaLIne cAra karmo kSaya na pAmelA, na vadelA che tethI. arthAt jethI vedelA nathI, tethI kSaya pAmelA nathI. karmano kSaya pradezanI ke vipAkathI karmane vedavAthI thAya che. sarva karmo pradezarUpe bhogavAya che, paNa te cAre kama vedhA nathI mATe kSaya pAmelA nathI. enI ja paryAyithI vyAkhyA kare che - AtmapadezothI sarvathA nAza na pAmelA evA rahelAM che. tene nAmoccArapUrvaka jaNAve che - te sugama che. temAM jyAre te kevaLajJAnIne sauthI vadhu pradezavALuM vedanIya karma hoya ane upalakSaNathI nAma ane gogakarma paNa hoya che ane sauthI thoDAM pradezavALuM Ayukarma hoya tyAre te baMdhana ane sthiti vaDe, baMdhana-bhavarUpI kArAvAsathI nIkaLato prANI je vaDe pratibaMdha pAme te baMdhano athavA yoga nimite AtmapradezonI sAthe je tAdAbhya svarUpe baMdhAya - saMzleSane pAme te baMdhano. sthiti - karmanA anubhAvano kALa, te pramANe bhANakAre kahyuM che ke - samuThThAtane prApta thayelo baMdhano ane sthiti vaDe viSamane samAna kare che. baMghanA eTale kadravyo ane teono kALa te sthiti jANavI. tethI te baMdhano ane sthiti vaDe viSama evA vedanIyAdi karmane samudghAta karavA vaDe AyuSyakarmanI samAna kare che. e pramANe kharekhara kevalI baMdhano vaDe ane sthiti vaDe viSamatAne prApta thayelA vedanIyAdi kamane samAna karavA mATe samudyata kare che. samudghAta karavAno prayatna kare che ane e pramANe te samuThThAtane prApta thAya che. kahyuM che ke - AyuSya pUrAM thatAMbAkInA bIjA karmonI jo samApti na thAya to te sthitinA viSamapaNAthI samuddhAtane prApta thAya che. sthiti ane baMdhana vaDe te karmone samAna karavA mATe tenuM AyuSya jyAre aMtarmuhUrNa bAkI hoya tyAre te samuddhAta karavAne Icche che. prazna vadhu sthitivALA vedaniyAdi karmane AyunI samAna karavA mATe samuThThAta kare che - ema kahyuM te yukta nathI. kemake kRtanAzAdi doSano prasaMga prApta thAya che. te A pramANe - lAMbA kALa sudhI bhogavavA yogya vedanIyAdi karmano thoDAM kALamAM nAza thavAno saMbhava hovAthI kRtanAza doSa prApta thAya ane vedanIyAdi karma E:\Maharaj
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-I-I615 thI 619 211 mAphaka karelA karmakSayano paNa karI nAza thavAno saMbhava hovAthI mokSane vize paNa azraddhAno prasaMga prApta thaze. uttara : te satya nathI, kAraNa ke - kRtanAdAdi doSano prasaMga nathI. te A pramANe - ahIM jema pratidina eka zera khorAka khAvA vaDe 100 varSa cAle teTalA khorAkane bhasmakavyAdhi vaDe tenA sAmarthyathI thoDAM divasamAM badho khorAka khAI javAthI kRtanAza doSanI prApti thatI nathI, tema vedanIyAdi karmano paNa tayAvidha zubha adhyavasAyanA anubaMdhathI upakama thavA vaDe badhAMno upabhoga thavAthI kRtanAzarUpa doSano prasaMga nathI. kemake be prakAre karmano anubhava thAya che - vipAkathI ane pradezathI. temAM pradezathI badhAM karmo bhogavAya che. evuM koI karma nathI ke je pradezathI anubhava karyA sivAya kSaya pAme. tethI zI rIte kRtanAza doSano prasaMga prApta thAya? vipAkathI koI karma bhogavAya che, koI karma bhogavAtuM nathI, je ema na hoya to, eTale badhuM vipAkathI ja bhogavAya to mokSanA abhAvano prasaMga thAya. te A pramANe - vipAkAnubhAva vaDe ja badhuM karma kSaya karavuM joIe evo niyama hoya to asaMkhyAtA bhavomAM tevA prakAranA vicitra adhyavasAya vizeSathI je naraka gatyAdi karma bAMdhyuM hoya teno eka manuSyAdi bhavamAM vipAka vaDe anubhava na thAya, kAraNa ke tevA prakAranA vipAkAnubhAvanuM nimitta pota-potAno bhava hoya che. tethI anukrame potapotAnA bhavanA nimita vaDe vecavAmAM nAkAdi bhavonA cAstrinA abhAva vaDe ghaNAM karmono upayaya thavAthI ane teno paNa potapotAnA bhavarUpa nimita vaDe anubhava karavAno hovAthI kyAMthI mokSa thAya ? te mATe sarva karmano vipAkathI anubhava vize jANavo ane pradezathI avazya bhogavavuM joIe ema mAnavuM. tethI, koIpaNa doSa nathI. prazna - ema chatAM dIrdhakALa bhogyapaNe te vedanIyAdi karma bAMdheluM che ane upakama vaDe tenA parimANa karatAM thoDAM kALamAM ja teno anubhava prApta thAya che. to e pramANe paNa kRtanAza doSano prasaMga kema nathI ? samAdhAna te kathana paNa satya nathI, kemake baMdha samaye ja tevA prakAranA adhyavasAyathI prAraMbhamAM upakamane yogya ja karma teNe bAMdheluM che. vaLI jinavacananA prAmANyathI paNa vedanIya Adi karmano upakrama jANavo. e saMbaMdhe bhASyakAra kahe che - karmanA udaya, kSaya, kSayopazama ane upazama kahyA che, te dravyAdi - dravya, phoga, kALa, bhAva ane bhava e pAMcene AzrIne kahyA che. mATe evI paNa upakrama thavo yukta che. e pramANe mokSanA upakramanuM koI kAraNa nathI, jethI temAM avizvAsano prasaMga prApta thAya. jema mokSA upakamano koI paNa hetu nathI, tema chellA sUtramAM kaheze. tethI je kahyuM che ke vedanIyAdinI mAphaka karelAM karma kSayano paNa karI nAza thavAno saMbhava hovAthI mokSane vize zraddhA thaze, e paNa (PROOF-1) (106) nayan-40\Book-40B Maharaj Saheib\Adh 212 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 yuktiyukta nathI. ahIM anya parvapakSI zaMkA kare che - jyAre vedanIyAdi karma ghaNuM vadhAre hoya ane Ayu sauthI thoDuM hoya tyAre adhika vedanIyAdi karmano ghAta karavA mATe bhale samuddhAta kare, kemake vedanIyAdi sopakrama che. paNa jyAre Ayakarma adhika hoya ane sauthI thoDuM vedanIyAdi karma hoya tyAre zuM samajavuM ? kharekhara adhika Ayukarmano ghAta karavAne samuhnAta karato nathI kemake carama zarIrInuM Ayu nirUpakama hoya che - ema zAstravacana che. samAdhAna - te ayukta che, kemake AvI sthiti kadApi hotI nathI. jemake haMmezAM vedanIyAdi ja Aya karatAM adhika sthitivALA hoya che. kadi paNa vedanIyAdi karatAM A adhika sthitika hotuM nathI. Avo niyama zAthI jANavo ? pariNAmanA svabhAvathI. te A pramANe - AvA prakArano ja Atma pariNAma che ke jethI AyuSa vedanIyAdinA samAna hoya ke tethI nyUna hoya. paNa kadi adhika na hoya. jema ke Ayuno ja adhuva baMdha thAya che - - te A pramANe - AyuSya sivAyanA sAte jJAnavaraNa Adi karmo sarvadA baMdhAya che ane AyuSa to potAnA bhavanA trIjo bhAga vagere zeSa kALe ja baMdhAya che. temAM evA prakAranI vicitratAnA niyamamAM svabhAva sivAya bIjo koI hetu nathI. e pramANe ahIM paNa svabhAva vizeSa ja niyAmaka jANavo. e saMbaMdhe bhASyakAra kahe che - viSama sthitika karmamAM zo niyama che ke thoDuM Aya hoya che paNa bAkInA karmo thoDAM hotA nathI ? pariNAmanA svabhAvathI che ane tethI ja AyuSkarmano aghuva baMdha hoya che. vizeSa jANavA mATe gautama pUche che - badhAM kevalI samuThThAtane prApta thAya che ? gautama ! e ayukta nathI. arthAt badhAM kevalI samuThThAtane prApta thatAM nathI. paNa jemanA vedanIyAdi karma AyuSyathI adhika hoya che, te samuThThAta kare che. jenA vedanIya Adi karmo svabhAvathI ja AyunA samAna sthitika hoya teo samudyAta karyA vinA ja teno kSaya karIne siddha thAya che. - 4 - je kevalInA AyunA tulya bhavopagraha karyo che, java - manuSyabhavamAM, grahaNa karAya jemanA vaDe te bhavopagraha-vedanIya, nAma ane goba karma, te vacana - kama pradezo vaDe ane sthiti vaDe samAna hoya che, te samuThThAtane prApta thatAM nathI. paNa samudaghAta karyA vinA ja tene khapAvI siddhirUpI mahelamAM birAje che. * * * A bhAva kadAcita ja hoya ke bahudhA ? kevali samuThThAtane pAmyA sivAya caramagatine prApta thayelA che, e kriyAno saMbaMdha jANavo. keTalA ? anaMta kevaLajJAna ane kevala darzana sahita evA, A kathana vaDe jeo "buddhi, sukha, du:kha, IcchA, dveSa, prayatna, dharma, adharma, saMskAra" e nava, AtmAnA guNono atyaMta uccheda thavo e mokSa. ema mAne che tenA matanuM
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/3 (20) 36/-I-I615 thI 619 213 khaMDana karyuM che, ema samajavuM. kemake jJAna e AtmAno nirapayarita svabhAva che, tethI teno vinAza thato nathI. anyathA AtmAno ja abhAva thAya. * * * nina * jeNe rAgAdi zatru jityA che evA. A kathana vaDe gozAlakanA matanuM khaMDana karyuM. kemake temanA mate muktipadane pAmela hovA chatAM paNa tene vAstavika rIte vItarAga mAnatA nathI. kemake mukitapadane pAmela chatAM paNa tIrthano tiraskAra thato joIne ahIM Ave che - evuM temanuM kathana che. paNa vItarAganuM parAbhava buddhithI ahIM AvavuM asaMbhava che. vaLI kevA che ? jarA ane maraNathI rahita, upalakSaNa vaDe samasta roga ane zokAdi sAMsArika kalezothI mukta jANavA. enA vaDe ekAMtathI mokSasukhanuM upAdeyapaNuM kahe che, kemake anyane evA prakAranA svarUpavALA sthAnano saMbhava che. saMsAramAM zreSTha sukhane prApta thayeluM hoya to paNa evA prakAranuM sthAna nathI. kemake sarva vastuno chevaTe vinAza che. ddhi - sarvakarmanA kSaya vaDe AtmAnuM svarUpamAM avasthAna, evI uttama gatine - siddhine prApta thayelA che. have sarva kevalI samuThThAtane prApta thatAM prathama AvarjIkaraNa kare che. te pramANe kevalI samuThThAtanI prakriyA kahevA bhASyakAra samuThThAta zabdanuM vyAkhyAna kare che - temAM AyunA aMzathI adhika karmano ghAta karavo te samudgAta. tene pAmavAnI IcchAvALA kevalI pUrve AvarjIkaraNa kare che. AvarjIkaraNa eTale - AtmAne mokSanI abhimukha karavo, mokSa pratye joDavo. athavA je vaDe mokSa abhimukha karAya te sAvana - zubha mana-vacana-kAyAno vyApAra vizeSa. kahyuM che ke varnana - upayoga ke vyApAra, tethI baMne sthAne pUrve na hoya tenuM karavuM e vivakSAmAM AvaikaraNa kahevAya che. bIjA AcAryo AvarjitakaraNa evo zabda kahe che. tenA zabdArtha-sanmukha karAyela. lokamAM ema bolAya che . meM tene sanmukha karelo che. tathA bhavyatva vaDe Avarjita-mokSa samukha karAyelA AtmAnuM karaNa-zubhayogano vyApAra che. bIjA AcAryo kahe che - AyojikAkaraNa. anvayArtha A pramANe che - ma - avazyapaNe karavuM te AvazyakakaraNa. jemake keTalAMka kevalI samuThThAta kare ane keTalAMka na kare, paraMtu A Avazyaka karaNa to badhAM kevalI kare che. dhe AvarjIkaraNanA kALanuM pramANa batAvavA mATe sUra kahe che - bhagava ! AvarjIkaraNa keTalAM samaya pramANe che ? ItyAdi sugama che. AvarjIkaraNa karyA pachI turaMta kevalI samuddhAtano AraMbha kare che - te keTalAM samayano che ? e AzaMkAmAM tenA samayanuM nirUpaNa karavA mATe kahe che - kevalI samuThThAta keTalA samayano che ? ItyAdi sugama che. temAM je samaye je kare che, te batAve che - pahelAM samaye ItyAdi sugama che. kemake pUrve tenI vyAkhyA karelI che. teno bhAvArtha A pramANe che - jema AdinA cAra samayomAM anukrame Atmapadezono vistAra thAya che, tema ulaTA krama (PROOF-1) iblAdhayan-40\Book-40B vaDe saMharaNa thAya che. anyatra paNa kahyuM che - prathama samaye urdhva ane adho lokAMta sudhI javA vALo svadeha pramANa vistAravALo daMDa kare che, bIjA samaye kapATa kare che, trIjA samaye maMcAna kare che, cothA samaye lokane vyApta kare che. pachI ulaTA krame saMharaNa karI zarIramAM sthita thAya che. A samuThThAta karavAmAM je yoganI pravRtti thAya che tene sUtrakAra kahe che - samuddhAtane prApta thayelo zuM manoyogano vyApAra kare ? ItyAdi. temAM te manoyoga ane vacanayogano vyApAra karato nathI. kemake tenuM prayojana nathI, te saMbaMdhe zrI haribhadrasUrijI kahe che - te vakhate prayojanAbhAve mana, vacanano vyApAra karato nathI. kAyayogano vyApAra karato audAki - audArika mizra ane kArpaNa kAyayogano vyApAra kare che, zeSa kAyayogano vyApAra karato nathI. kemake labdhino upayoga nA karato hovAthI bAkInA kAyayo na saMbhave. temAM pahelA ane AThamAM samaye kevaLa audArika zarIrano ja vyApAra kare che mATe audArika kAyayoga che. bIjA-chaThA-sAtamA samaye dArika ane kArpaNa zarIrano vyApAra che, mATe audArika mizra kAyayoga che. bIjA, cothA, pAMcamAM samaye kevaLa kAmaNa zarIranA vyApAravALo che, mATe kArmaNakAya yoga che. e saMbaMdhe bhANakAra kahe che - vize samuThThAta prApta thayelo mana, vacana yogano vyApAra karato nathI. paNa pahelAM ane AThamAM samaye audArika kAra yogano vyApAra kare che vagere. * sUtra-620 - bhagavanuM che te pramANe samuddhAtane prApta thayelo siddha thAya, buddha thAya, mukta thAya, nivasi pAme ane sarva duHkhono aMta kare ? gautama ! e artha samartha nathI. te samughAtathI nivRtta thAya che, nivRtta thaIne pachI manoyogano paNa vyApAra kare, vacana yogano paNa vyApAra kare, kAyayogano paNa vyApAra kare che. manoyogano vyApAra karato zuM satya manoyogano vyApAra kare, mRSA manoyogano, satyamRNa manoyogano ke asatyAmRSA manoyogano vyApAra kare ? vacanayogano vyApAra karato zuM satya vacanayogano vyApAra kare, mRSA vacanayogano, satyamRM vacanayogano, asatyAmRSA vacana yogano vyApAra kare? he gautama! satya manoyoga ane asatyAmRSA manoyogano vyApAra kare paNa mRpA manoyoga ane satyamRpA manoyogano vyApa na kare, e rIte ja satya vacanayoga ane asatyAmRSA vacanayogano vyApAra kare paNa mRSA vacanayoga ane satyamRSA vacanayogano vyApAra na kare kAyayogano vyApAra karato Ave, jAya, ubho rahe, bero, AboTe, ullaMghana kare, pralaMghana kare, pratihAsika, pITha, phalaka, zasyA, saMthAro pAchA Ape. E:\Maharaj
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/--/20 rApa * vivecana-620 : te kevalI daMDa, kapATa vagerenA krame samuThThAtane prApta thayelo siddha thAya - kRtArtha thAya. siddha thavAno hoya to paNa vyavahArathI siddha kahevAya, mATe kahe che - kevaLajJAna vaDe jANe ke huM nizcayathI sarva karmanA kSayathI kRtArtha thaIza ? tethI kahe che - samasta prakAre zAMta thAya che, nirvANa pAme che ? e bAbatane paryAya zabda vaDe spaSTa kare che - sarva duHkhono aMta kare ? gautamI e artha samartha nathI ke samudghAta prApta thayelo yAvat sarva duHkhono aMta kare. kemake hajI temaNe yoga nirodha karyo nathI. sayogInI AgaLa kahevAnAra cukti vaDe siddhi thatI nathI. tethI zuM kare che ? te kahe che - prastuta samuThThAtane prApta thayelo samudghAtathI nivRta thAya che ane nivRta thaIne tyArapachI manoyoga-vacanayoga-kAyayogano vyApAra kare che. kAraNa ke bhagavana nAma, gotra, vedanIyaspa karma ghaNAM hoya tyAre aciMtyA prabhAvavALA samuddhAtanA vazathI AyunA samAna karyA pachI tamuhUrtamAM mokSa pAmavAnA hovAthI te kALe jo anuttaraupapAtikAdi deva manathI pUche to uttara ApavA mATe mananA pudgalo grahaNa karI manoyogano vyApAra kare che. te paNa satya ke asatyAmRSArUpa manano vyApAra kare che. manuSyAdike pUchyuM hoya ke na pUchyuM hoya to kAryavazathI vacanayoganA pugalo grahaNa karI vacanayogano vyApAra kare che ane te satya ke asatyAmRSArUpa vacanayogano vyApAra kare che, bAkInA vacana ane manoyogano vyApAra karatAM nathI, kemake tenA sagAdi kSINa thayA che. gamanAgamana AdimAM audArika kAyayogano vyApAra kare che. te A pramANa - bhagavanuM kArya nimite koI sthAnathI vivakSita sthAne Ave, athavA kyAMya jAya, athavA ubhA rahe ke bese, tevA prakAranA zrama dUra karavA mATe AboTe athavA vivakSita sthAne tevA prakAranA AvI paDatAM jIvo vaDe vyApta bhUmine joIne teno tyAga karavA mATe, prANI rakSA nimite ullaMghana athavA pralaMghana kare. temAM svAbhAvika pAda vikSepa-pagalAM bharavA, gamana karavA karatAM kaMIka adhika gamana karavuM te ullaMghana, tethI vadhAre moTAM pagalAM bharavA te pralaMghana. athavA pAse rahelAM pITha-Asana, laka-pATIyA, zayyA-vasati, saMthAro pAchA Ape eTale jenI pAsethI lAvelA hoya tene pAchA soMpe. ahIM bhagavaMta Arya zyAmAcAyaeN pAse rahelA Asana, kalakAdi pAchA ApavAnuM ja kahyuM che, tethI jaNAya che ke avazya aMtarmuhad Ayu bAkI hoya tyAre ja varjIkaraNAdi kare che, paNa vadhAre AyurNa bAkI hoya tayAre karato nathI. jo ema na hoya to tene grahaNa karavAno paNa saMbhava hovAthI grahaNa paNa karavA paDe. e kathana vaDe koI AcAryo kahe che - jaghanyathI tamuhad bAkI hoya tyAre ane utkRSTa cha mAsa bAkI hoya tyAre samudyAta kare che. tenuM khaMDana jANavuM. 216 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/2 kemake cha mAsamAM vacce varSAkALano paNa saMbhava hovAthI te nimite Asana phalakAdinuM grahaNa paNa saMbhave. paraMtu te sUtrane saMmata nathI, mATe te prarUpaNA utsuNa jANavI. vaLI AvazyakamAM paNa samuddhAta karyA pachI turaMta zailezI kathanathI e ulUNa prarUpaNA jANavI. te sUtra A pramANe che - daMDa, kapATa, maMthana, AMtara pUravA, saMharaNa, zarIrastha, vacanayoganirodha, zailezI ane siddha anukrame jANavA. jo utkarSathI cha mAsanuM aMtara paDe to te paNa kahe, paNa kahyuM nathI, mATe te ayukta che. te pramANe bhAgakAra kahe che - karma ochA karavA nimitte zeSa aMtarmuhUrtano kALa jANavo. bIjA AcAryo ane jaghanya kALa kahe che ane cha mAsano utkRSTa kALa mAna che. kemake pachI turaMta zailezInuM kathana hovAthI ane pAse rahelA pITha-phalaka AdinuM pAchuM ApavAnuM ja sUtramAM kahyuM che. anyathA tene grahaNa karavAnuM paNa hoya. ahIM e pramANe aMtarmahad sudhI yazAsaMbhava gaNa yoganA vyApAvALA kevaLI thaIne tyArapachI atyaMta sthiratArUpa, leNya rahita ane pama nirjarAnuM kAraNa dhyAnane aMgIkAra karavAnI IcchAvALA yogano virodha karavA mATe prAraMbha kare che kAraNa ke yoga hoya tyAre ukata svarUpavALA dhyAnano asaMbhava che. te A pramANe - yogano pariNAma te lezyA kAraNa ke yoganA anvaya ane vyatirekane anusare che. tethI jyAM sudhI yoga che tyAM sudhI lezyA avazya hoya che. tethI lezyArahita dhyAnano saMbhava nathI. vaLI jyAM sudhI yoga che, tyAM sudhI karmabaMdha paNa che. kAraNa ke yogathI prakRti ane pradeza baMdha kare che tathA sthiti ane anubhAga baMdha kapAyathI kare che . evuM zAstravacana che. kevaLa te karmabaMdha maga yoga nimitaka hovAthI be samayano che te A pramANe - prathama samaye karmabaMdhAya che. bIjA samaye vedAya che ane bIjA samaye te karma akarmarUpe thAya che, temAM je ke be samayanI sthitivALA karma karAya che ane pUrva pUrvanA karma nAza pAme che, to paNa samaye samaye niraMtara kama grahaNa karavAmAM Ave to mokSa na thAya ane avazya mokSamAM javAnuM che, te mATe te yoga nirodha kare che. kahyuM che ke- te lezyAno virodha karavA IcchatA ane yoga nimite samaya sthitinA baMdhane rokavAne IcchatA yoganirodha kare che samaye samaye karma grahaNa karavAmAM Ave to karma pravAhane lIdhe mokSa na thAya. jo ke sthitinA kSayathI pUrva karma mUkAya che ane karmarahitanuM yogadravya vaDe vIrya hotuM nathI, paNa yoganA avasthAna vaDe samaya sthitino baMdha thAya che. baMdhanI samaya maganI sthiti baMdhanA samayane choDIne jANavI, bhASya paNa A pUrvokta sarva prameya ane puSTa kare che. te pramANe teno A granya che - samudghAtathI nivRtta thaI jina traNe yogano vyApAra kare che, satya, asatyAmRSA manoyoga, vacanayoga ane gamanaditamAM audArikAdi kAyayogano vyApAra kare che
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-I-I620 213 temaja pArzvavartI pIThaphalakAdinuM pratyarpaNa kare che, tyArabAda yoga nirodha kare che. sayogI siddha kema na thAya ? kemake baMdhano hetu te yoga che, tethI te sayogI parama nirjarAnuM kAraNa paramazukla yAnane prApta thato nathI. tethI kahe che - * sUtra-621 - bhagavana ! te prakAre sayogI siddha thAya yAvatu duHkhano aMta kare ? gautama! e artha samartha nathI. te pahelAM jaghanya yogavALA saMjJI paMcendriya paryAptinA manoyoganI nIce asaMkhyAtaguNa hIna - nyUna manoyogane roke che. pachI tarata jaghanya yogavALA beIndriya patAnA vacanayoganI nIce asaMkhyAtaguNahIna bIja vacanayogano rodha kare che tyArapachI turaMta janmayogavALA capayA sUkSma panaka jIvanA kAyayoganI nIce asaMkhyAtaguNa hIna kAyayogano rola kare che. te e upAya vaDe - e pramANe pahelAM manoyogano rodha kare che, manoyogano rodha karI vayanayogano rodha kare che, vacanayogano rola karI kAyayogano rodha kare che. kAyayogano rodha karI yoganirodha kare che. yoga nirodha karIne ayogIpaNuM - yogarahitapaNuM pAme che. yogarahitapaNuM pAmyA pachI thoDAM kALamAM hU pAMca akSaranA uccAraNakALa jeTalI asaMkhyAtA samayanA aMtara muhUrta pramANa raulezIne prApta thAya che ane pUrve racelI guNa zreNI jenI che evA kamane anubhavavA prApta thAya che. te zailezI kALamAM asaMkhyAtI guNa zreNI vaDe asaMkhyAtA karma skaMdhono TrAya 218 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/ra nathI, e pramANe siddhone paNa kamarUpI bIja baLI javAthI pharIthI janmanI utpatti thatI nathI. te hetuthI che gautama! ema kahuM chuM ke tyAM rahelAM siddho azarIra, jIvapradezanA ghanavALA, darzana-jJAnanA upayoga sahita, kRtArtha, kamaraja rahita, niSkapa, nitimira, vizuddha hoya che ane zAzvata-anAgata kALa sudhI rahe che. | sarva duHkhono para pAmelA, janma-jarA-maraNa ane kamanA baMdhanathI mUkAyelA evA avyAbAdha sukhane prApta thayelA ane sukhI zAzcata kALa paryanta rahe che. * vivecana-621 - bhagavad ! te pramANe sayogI siddha thAya ? Adi sugama che. yoga nirodha karato pahelAM manoyogano rodha kare che, te payaktiA saMjJI paMcendriyanA prathama samaye jeTalAM manodravya ane jeTalo teno vyApAra hoya tevI asaMkhyAtagaNo nyUna manoyogano pratisamaya rodha karato asaMkhyAtA samayo vaDe sarvathA rodha kare che. kahyuM che ke - jaghanya upayogavALA paryApta mAtra saMjJInA jeTalAM manodravyo hoya che, ane jeTalo teno vyApAra hoya che, tethI asaMkhyAtaguNa hIna samaye samaye rokato asaMkhyAtA samayomAM manano sarvathA rodha kare che. prastuta kevalI yogano virodha karavAne Icchato pahelAM jaghanya yogavALA saMjJI patAnA eTale teno manoyoganI nIce asaMkhyAtaguNa hIna samaye samaye rokato asaMkhyAtA samayamAM sarvathA pahelAM manoyogano rodha kare che. tyAmbAda manoyogane rokayA pachI jaghanyayogavALA beIndriya paryatAnA vacanayoganI nIcenA vacanayogane asaMkhyAtaguNahIna samaye samaye rokato sarvathA bIjA vacanayogano rodha kare che. A saMbaMdhe bhAgakAra kahe che - paryApta mAtra beIndriyanA jaghanya vacanayoganA je paryAyo che, tethI asaMkhyAta guNahIna vayanayogane samaye samaye rokato asaMkhyAtA samaye sarva vacanayogano virodha kare che. te vacanayoga pachI turaMta ItyAdi pUrvavat samajavuM. - pahelA samayamAM utpanna thayelA aparyApta sUkSama panaka jIvano eTale jaghanya yogavALA sauthI aA vIryavALA sUphama panaka jIvano je kAyayoga che, tenI nIce asaMkhyAtaguNa hIna kAyayogane samaye samaye rokato asaMkhyAtA samaye samastapaNe bIjA kAyayogano virodha kare che. te kAyayogano virodha karato sUmakriya apratipAtI zukaladhyAnane prApta thAya che. te dhyAnanA sAmarthyathI mukha ane udAdinA khAlI bhAgane pUravA vaDe zarIranA bIjA bhAganA Atmapadezo saMkucita thAya che, eTale zarIranA betRtIyAMza bhAgamAM Atmapadezo ghanarUpe thAya che. jemake sAta hAtha pramANa zarIra hoya to tene trIjo bhAga be hAtha ane ATha aMgula saMkucita thAya che ane cAra hAtha ane soLa te kSaya karyA pachI vedanIya, Ayu, nAma, gotra e cAra karmabhedone eka sAthe khapAve che. eka sAthe khapAvI audArika, taijasa, kAmaNa zarIrano sarva prakAre tyAga kare che. te tyAga karyA pachI RjuzreNIne prApta thayelo aspRzagati vaDe eka samayamAM avigrahamatithI utd-uMce jaIne sAkAra upayoga sahita siddhipadane pAme che, bodha pAme che ane tyAM jaIne siddha thAya che. tyAM rahelAM siddho zarIrarahita, jIvapadeza ghanavALA, darzana ane jJAnanA upayogavALA, niSThitAI, rarahita, kaMpa rahita, timira rahita ane vizuddha evA zAzvata anAgatakALa sudhI rahe che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ke teo tyAM rahelAM siddha azarIrI, jIvapadeza dhanavALA, zani-jJAAnanA upayoga sahita, kRtArtha, karaja rahita, vitimira, vizaddha evA zAzvata anAgata kALa paryA rahe che ? gautama jema anithI baLelA bIjane pharIthI aMkuranI utpatti thathI
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/-I-I621 220 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/ra AMgaLa pramANa Atmapadezo ghanarUpe thAya che. te pramANe bhAgakAra kahe che - tyArapachI pahelAM samayamAM utpanna thayelAM sUkSama panakano je jaghanya kAyayoga che tethI asaMkhyAtaguNa hIna kAyayogane eka eka samaye rokato ane zarIranA trIjA bhAgano tyAga karato asaMkhyAtA samayomAM kAyayogano virodha kare che. kAyayoganA nirodha kALe chellA aMtarmuhurte vedanIyAdi traNa karmamAM pratyeka kamanI sthiti sarva aparvatanA karaNa vaDe ghaTADI, guNa zreNinA krama vaDe kamapadezonI racanAvALI ayogI avasthAnA kALa pramANa kare che te A pramANe - pahelI sthitimAM thoDAM pradezo hoya che, bIjI sthitimAM tethI asaMkhyAtagaNAM pradezo hoya che, trIjI sthitimAM tethI asaMkhyAtapaNAM pradezo hoya che. e pramANe caramasthiti sudhI jANavuM. tenI sthApanAnI AkRti vRttimAM batAvI che. e pahelAM samaye banelA dalikonI guNazreNio che. ema pratisamaya grahaNa karelAM dalikanI banelI traNa karmamAM pratyekanI asaMkhyAtI guNa zreNIo jANavI. kemake aMtarmuhUrtanA samaya asaMkhyAtA che. AyuSyanI sthiti je prakAre bAMdhI che tevI ja rahe che ane tenI guNa zreNInA kramathI viparIta kramavALI dalikanI canA jANI A badho manoyogAdino nirodha maMdabuddhivALAne sukhapUrvaka bodha thavA mATe AcAryae sthULa dRSTithI vaNavela che. jo sUkSmadaSTithI tenuM svarUpa jANavAnI jijJAsA thAya to paMcasaMgrahanI TIkA jovI. temAM atyaMta sUmapaNe vistArathI tenuM svarUpa vavila che. ahIM graMtha vistAranA bhayathI ame kahela nathI. te prastuta kevaLajJAnI A hamaNAM kahelAM upAya-upAyanA prakAra vaDe ItyAdi badhuM sugama che. yAvat yogIpaNAne prApta kare che. eTale ayogIpaNAnI prAtine sanmukha thAya che, e bhAvArtha che. ayogIpaNAnI prAptine sanmukha thaIne thoDAM kALamAM zailezIne prApta kare che. keTalA kALa pramANa zaulezI che ? sUtrakAra kahe che - hUrava pAMca akSaranA uccAraNa kALa pramANa che tAtparya e che ke - ati zIghapaNe nahIM tema ati vilaMbe nahIM paNa madhyama prakAre jeTalA kALe UT na ma evA prakAranA pAMca hastAkSaro uccArAya teTalA kALa pramANa che. eTalo kALa keTalo samaya pramANa che ? asaMkhyAtA samaya pramANa che. te asaMkhyAtA samayanuM pramANa jaghanyathI paNa aMtarmuhUrta pramANa jANavuM. te jaNAvavA mATe kahe che - aMtarmuharta pramANa zailezIne prApta kare che. zana - cAritra ane te ahIM nizcayanayanA mate sarva saMvararUpa grahaNa karavuM, kAraNa ke te sauthI uttama che. teno svAmI, tenI avasyA te zailezI che. te vakhate vyavacchinnakriya apratipAtI zukladhyAna upara ArUDha thAya che. kahyuM che ke - zIla eTale samAdhi, te sarva saMvararUpa jANavI, teno je svAmI tenI avasthA te zailezI che. zailezIne pAmelo jeTalA kALamAM pAMca kUvAkSaro madhyama prakAre uccArAya teTalo kALa rahe che. kAyayoganA rodhanA prAraMbhathI sUmakriya anivRtti dhyAna hoya che. zailezInA kALamAM vyavacchinnakriya apratipAtI dhyAna hoya che. kevaLa zailezIne prApta kare che, ema nahIM, paNa pUrve celI guNazreNIvALA kamane anubhavavA prApta kare che eTale pUrva kAyayoganA virodhamAM chellA aMtarmuhUrtamAM pUrve jenuM svarUpa batAvela che evI guNa zreNI jenI elI che evA karmane anubhavavAne prApta kare che. te pachI zuM kare ? te zailezInA kALamAM vIto pUrve cela asaMkhyAta guNazreNI vaDe prApta thayela traNa karmanA judA judA pratisamaya asaMkhyAtA karma skaMdhone vipAkathI ane pradezathI vedanA vaDe tenI nirja karato chellA samaye vedanIya, Ayu, nAma, gotra e cAra karmanA bhedono eka sAthe kSaya kare che. eka sAthe kSaya karyA pachInA samaye dArika, taijasa, kAmaNarUpa traNa zarIrano sarva prakAre tyAga karavA vaDe tyAga kare che arthAt sarva prakAre tyAga kare che. tAtparya e che ke jema pUrve zarIrano dezathI tyAga karato hato tema tyAga karato nathI, paNa sarva prakAre tyAga kare che. kahyuM che ke - dArikAdi zarIrane sarva prakAranA tyAga vaDe tyAga kare che, ema je kahyuM te niHzeSapaNe tyAga karavAne kahyuM che, paNa pUrve dezatyAga. vaDe tyAga karato hato tema nahIM. tyAga karIne kozabaMdhano tyAga karavArUpa sahakArI kAraNathI utpanna thayela svabhAva vizeSathI eraMDa phaLanI mAphaka karmabaMdhanA cANakya sahakArI kAraNathI utpanna thayelA svabhAva vizeSathI uparanA lokAMte jaIne siddha thAya che. kahyuM che - jema baMdhananA viccheda vaDe prerita eraMDa phaLa jAya che tema kamabaMdhananA cheda vaDe prerita thayela siddha paNa jAya che. kevI rIte ? avigrahagati vaDe eka samaye samayAMtara ane pradezAMtarane na sparza karato Rju zreNIne prApta thayelo jAya che. tAtparya e che ke jeTalA potAnA AkAza pradezomAM ahIM avagADha che, teTalAM ja pradezono upara paNa Azraya karato vivakSita samayathI bIjA samayane na sparzato upara jAya. Avazyaka cUrNimAM kahyuM che ke - jeTalAM AkAza pradezamAM jIva rahelo che, teTalI avagAhanA vaDe upara Rgati vaDe jAya che. vaka jato nathI. tema bIjA samayano sparza paNa karato nathI. bhANakAra paNa kahe che - RjuzreNIne prApta thayelo anya samaya ane bIjA pradezono sparza na karato, sAkAra upayogavALo eka samayamAM siddha
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221 222 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/ra kahyuM che - jema bIja atyaMta baLI javAthI aMkuranI utpatti thatI nathI, tema karmarUpI bIja baLI javAthI bhavAMkura ugato nathI. have upasaMhAra kahe che - e ja maMgalabhUta siddhanuM svarUpa zAstrano ziSyAdi vaMza paraMparAthI viccheda na thAya mATe atyaMta maMgalarUpa upasaMhAranA bahAne kahe che - jeo sarva du:khane tarI gayA che. kemake janma, vRddhAvasthA, maraNa ane baMdhanothI mUkAyelA che. evA prakAranA teo zAzvata - niraMtara bhAvi baMdhArahita, kAraNa ke rAgAdi sukhano bAdha kasvAmAM samartha che, paNa te rAgAdi teone nathI. evA parama svasthatA rUpa sukhane prApta thayelA mATe svAbhAvika sukhavALA rahe che. muni dIparatna sAgare karela | pada-36-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa 36/-I-I621 thAya che. e pramANe upara jaIne zuM kare? sAkAra upayogI thaIne siddha thAya - kRtArtha thAya. sarva labdhio sAkAropayogIne thAya che. kahyuM che - je kAraNathI sarva labdhio sAkAra upayoga vALAne prApta thAya che, tethI ahIM siddhilabdhi paNa sAkAra upayogavALAne upaje che. tyArapachI anukrame upayoganI pravRtti thAya che. e ja pramANe kevaLI siddha thAya che, te pramANe pratipAdana karyuM. have siddho jevA svarUpavALA tyAM rahe che te prakAre pratipAdana kare che - teo hamaNAM batAvelA krama vaDe niSpanna thayelAM lokAMte siddha hoya che. dArikAdi zarIra rahita che, kemake siddhapaNAnA pahelA samaye ja teono tyAga karelo che. nIyita thayelAM jIva pradezovALA, kAraNa ke sUkSmakiyA pratipAtI dhyAnanI prAptinA samaye ja tenA sAmarthyathI mukha, peTa vagere khAlI bhAgo pUrelA che. jIvanA svabhAvathI ja darzana ane jJAnanA upayogavALA che. kRtArtha thayelA che, kemake kRtakRtya che. karmarUpI rajathI rahita che, kemake karmanA baMdhano abhAva che. kaparahita che kemake kaMpakriyAnA kAraNano abhAva che. ajJAnarahita che. kemake kamarUpI timiranI vAsanA dUra thaI che. vizuddha che, kemake vividha samyagdarzanAdi mArganI prApti vaDe zuddha thayelA che. evA prakAranA siddho tyAM zAzvata ane bhAvi samasta kALa sudhI tyAM rahelAM che. ahIM ja maMdabuddhivALAnA bodhane mATe AkSepa ane parihAra kahe che - bhagavan! tame ema zA hetuthI kaho cho ? ItyAdi sugama che. paraMtu kamarUpa bIja-janmanuM kAraNa baLI javAthI - nimULa nAza thavAthI pharIthI janmanI utpatti thatI nathI. pharIthI karma kema utpanna na thAya ? rAgAdinA abhAvathI na thAya. kemake rAgAdi AyuSa vagere karmanuM kAraNa che, ane te rAgAdi teone nathI. kemake pUrve ja kSINamohanI avasthAmAM teno kSaya karyo che. kSINa thayelA rAgAdi sahakArI kAraNanA abhAvathI pharIthI pragaTa thatAM nathI. rAgAdi utpatimAM pariNAmI kAraNa AtmA che ane sahakArI kAraNa samAdi mohanIya karma che. ubhaya kAraNathI utpanna thatuM kArya eka kAraNanA abhAvamAM hotuM nathI. siddhone rAgAdi mohanIya karma nathI. kemake tene pUrve ja dhyAgni vaDe bhasmasAt karyuM che. ema na kahevuM ke ahIM paNa te ja prasaMga prApta thaze, jema te samAdi mohanIya karma pharIthI kema utpanna thatuM nathI ? kemake kAraNabhUta saMklezano abhAva che - x - vaLI samAdi mohanIya karmarahitane tevA prakAre saMklezanI utpatti thatI nathI. mATe saMklezanA abhAve sagAdi mohanIya karmano abhAva che ane tenA abhAvamAM pharIthI rAgAdinI utpatti thatI nathI - 4 - x - rAgAdi abhAve tene yogya karmabaMdha thato nathI mATe tenA abhAvamAM te abhAva sarvakALa jANavo ane tethI - x * pharIthI janmanI utpatti nathI. prajJApanA sUtra saTIka anuvAda pUrNa 0 - 0 - 9 - 0 - 0 - 0. 0 bhAga-22-mo puro thayo che
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAda-vibhAgIkaraNa prajJApanAupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/2 prajJApanAsUtra saTIka anuvAda bhAgano krama | padonI saMkhyA 1 | 20 | pada-1 thI 5 2 | 21 | pada-6 thI 20 | 3 | 22 | pada-21 thI 36 traNa bhAgomAM A Agama vibhAjita che.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.