Book Title: Adhyatma Aradhana
Author(s): Basant Bramhachari
Publisher: Taran Taran Sangh Bhopal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009711/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vande zrI gurU tAraNam adhyAtma ArAdhanA zrI tAraNa taraNa adhyAtma bhAva pUjA (zuddha SaTkarma) racayitA brahmacArI basanta Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vande zrI gurU tAraNam adhyAtma ArAdhanA prathamAvRtti dvitIyAvRtti tRtIyAvRtti caturthAvRtti paMcamAvRtti 2000 7000 2000 2500 4000 jabalapura gaMjabAsaudA chindavAr3A bhopAla barelI zrI tAraNa taraNa adhyAtma bhAva pUjA (zuddha SaTkarma) san 1999 (c)sarvAdhikAra surakSita (mUlya - bhAva pUjA bhakti racayitA brahmacArI basanta prApti sthala - 1. pravINa jaina, maMtrI zrI tAraNa taraNa adhyAtma pracAra yojanA kendra, 61, maMgalavArA, bhopAla (ma.pra.)-462001 2. vijaya mohI, maMtrI bramhAnaMda Azrama, pipariyA, jilA - hozaMgAbAda (ma.pra.)-461775 prakAzaka tAraNa taraNa zrI saMgha zrI tAraNa taraNa adhyAtma pracAra yojanA kendra 61, maMgalavArA, bhopAla (ma.pra.) akSara saMyojana evaM abhikalpana:- eDavAMsDa lAIna, nAnaka apArTameMTa, kastUrabA nagara, bhopAla. phona: 274286 mudraka :- ema.ke. oNphaseTa,e-121, kastUrabA nagara, bhopAla. phona: 588579,9827058857 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SIR prakAzakIya AdhyAtmika krAMti ke janaka AcArya pravara zrI mad jina / tAraNa taraNa maNDalAcArya jI mahArAja jana-jana meM adhyAtma cetanA ke prANa phUMkane vAle mahAna vItarAgI saMta the| niSpakSa bhAva se satya dharma kA svarUpa batAne vAle, adhyAtma kI alakha jagAne vAle aise nispRha saMta virale hI hote haiM, unake dvArA sRjita caudaha graMtha yugoM-yugoM taka jaga jIvoM kA mArgadarzana karate rheNge| pUjya gurUdeva kI vANI meM saMsAra ke mAnava mAtra ke lie Atma kalyANa karane, mukti ko prApta karane kA maMgala maya saMdeza hai|| pUjya gurUdeva kI vANI ko jana-jana meM pracAra karane hetu gurUdeva ke prati samarpita sAdhaka zrI saMgha, Atma niSTha sAdhaka pUjya zrI svAmI jJAnAnaMda jI mahArAja ke mArgadarzana meM apanI Atma sAdhanA ke mArga para calate hue vibhinna AyAmoM ke mAdhyama se sadgurU kI vANI ko saMpUrNa deza meM pracAra-prasAra karane meM saMlagna haiN| sAdhaka zrI saMgha dvArA nispRha vRtti pUrvaka akhila bhAratIya tAraNa samAja evaM deza bhara meM kiye jA rahe adhyAtma dharma prabhAvanA kAryoM kI eka jhalaka isa prakAra hai 1. san 1980 se 84 ke bIca sAdhakoM dvArA samAja ke vibhinna aMcaloM meM aneka samUhoMne bhramaNa kara sAmAjika jAgaraNa aura dharma prabhAvanA kA bIjAropaNa kiyaa| 2. san 1984 meM barelI (ma.pra.) meM Ayojita zrI mAlArohaNa zivira meM dinAMka 7 pharavarI 84 basaMta paMcamI ko pU. zrI kI dIkSA huI tathA aneka bhavyAtmAoM ne brahmacarya vrata lekara prabhAvanA meM sahayoga karane kA saMkalpa kiyaa| isI varSa pU. bra. zrI suzIlA bahina jI kI bhI dIkSA huii| 3. san 1985 meM pUjya bra. zrI basaMta jI mahArAja evaM pU. ba. zrI sahajAnaMda jI mahArAja (bAbAjI) ne jana jAgaraNa abhiyAna ke aMtargata samAja ke pratyeka nagara aura gAMva-gAMva jAkara sAmAjika jAgaraNa aura dharma prabhAvanA kI, isase aneka upalabdhiyAM huiiN| isI varSa pipariyA meM brahmAnaMda Azrama kI sthApanA huii| 4.varSa 1986 meM bhramaNa ke sAtha hI zrI nisaIjItIrtha kSetra para caudaha graMthoM kA atyaMta durlabhamUla pATha saMpAdana kArya sampAdita kiyA gyaa| isa kArya hetu vra. zrI basaMta jI dvArA mahArASTra se vikrama saMvat 1585se 1600 taka kI lagabhaga 20 hastalikhita, caudaha graMthoM kI pratiyAM phaijapura mahArASTra se lAI gaI thIM, pazcAt saMvat 1572 kI mamala pAhuDa aura tIna battIsIkIdurlabha prati bhI prApta huI thI,jo pratiyAM zrI nisaI jI meM hI surakSita haiN| 5. varSa 1987 meM zrI semarakher3IjI meM dinAMka 3 pharavarI 87 basaMta paMcamI para ba. basanta jI kI dIkSA huI aura san 88 meM bhramaNa tathA 1989 meM rASTrIya stara para tAraNa taraNa adhyAtma dhvaja pravartana kA saMpUrNa samAja meM bhramaNa aura gAMva-gAMva, nagaranagara meM pAlakI jI mahotsava, sAmAjika saMgaThana, prabhAvanA Adi aneka zubha kArya saMpanna hue| san 1990 meM bhI bhramaNa dvArA gurUvANI pracAra calatA rhaa| 6.san 1991 se 96takapU.ba. zrIbasaMtajImahArAjane saMpUrNa deza meM bhramaNa kara bhArata varSa meM digaMbara-zvetAmbara,jaina ajaina sabhI vargoM meM gurU tAraNa vANI kA zaMkhanAda kiyA, jisase 1 saMpUrNa bhArata meM tAraNa samAja kI pahicAna bnii| Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. san 1991 meM jabalapura meM 49 divasIya pATha, vedI pratiSThA mahotsava saMpanna huA tathA isI avasara para ba. zrI svarUpAnaMda jI mahArAja kI dIkSA huii| 8.varSa 96 meM gaMjabAsaudA meM "tAraNa kI jIvana jyoti" kA vAMcana,zrI saMgha kI sthApanA evaM di.7.1.96 ravivAra ko bra. zrI AtmAnaMda jI kI dIkSA, bra. munnI bahina jI kA brahmacarya vrata tathA anya bhavya jIvoM dvArA brahmacarya vrata niyama saMyama lie gaye, pazcAt lagabhaga 200 zrAvaka-zrAvikAoM kA saMghapadayAtrA pUrvaka zrI semarakheDIjI pahuMcA vaha abhUtapUrva avasara thaa| 9.pUjya zrI ke sAnidhya meM vra. nemIjI kI preraNA se bAla bra. zrI basanta jI mahArAja dvArA-barelI, silavAnI, gaMjabAsaudA, jabalapura, semarakheDIjI meM 14 graMthoM ke 49 divasIya pATha kiye gaye, jisase gurUvANI kI mahimA prabhAvanA meM vRddhi huI, tathA sAdhakoM ke, varSoM se vibhinna sthAnoM para ho rahe varSAvAsa se aneka upalabdhiyAM huI haiN| vigata varSa 98 meM zrI saMgha ke semarakher3I jI varSAvAsa se huI upalabdhi Aja bhI carcA prabhAvanA kA viSaya banA huA hai, jisameM 14 graMthoM kA 49 divasIya pATha huA aura jIvana jyotivAMcana samApana avasara para dinAMka 5.9.98 anaMta caturdazI ko pUjya zrIjJAnAnaMdajImahArAja ne dasavIMpratimA kI dIkSAlI tathA vra. sahajAnaMda jI evaM vra.zAMtAnaMda jI kI sAtavIM pratimA kI dIkSA huI aura 100 bhavya jIvoM ne vrata niyama saMyama lie,jAgaraNa kA vaha apUrva avasara cirasmaraNIya rhegaa| 10. isake pUrva san 1997 meM sAdhakoM kA dezavyApI.. adhyAtma cakra bhramaNa kAryakrama sampanna huA aura varSa 98 meM saMpUrNa samAja meM "saMskAra ziviroM ke Ayojana se sAmAjika pariveza RA meM apUrva krAMtikArI parivartana, saMgaThana, prabhAvanA aura jAgaraNa huA hai| 11. san 1989 meM dhvaja pravartana ke samaya bA. ba. zrI saralA jI evaM bA.ba.zrIUyA jI ne AjIvana brahmacarya vrata liyA tathA san 1996 meM hozaMgAbAda meM bAla bra. naMda zrI (racanA) ne brahmacarya vrata lekara apanA jIvana dharma ke lie samarpita kiyaa| 12.varSa 91se 98 ke bIca pUjya ba.zrIbasaMtajI ke svaroM meM bhajana, phUlanA, mAlArohaNa,tatvArthasUtra, deva gurU zAstra pUjA, caudaha graMtha jayamAla, bAraha bhAvanA Adi ke madhura kaiseTa banAye gaye jo pUre deza meM prabhAvanA ke sAdhana bane haiN| 13. varSa 99 meM tAraNa taraNa adhyAtma krAMti jana jAgaraNa abhiyAna ke tahata sAdhaka baMdhu evaM sabhI brahmacAriNI bahinoM ne nagara-nagara, gAMva-gAMva jAkara saMpUrNa samAja meM adhyAtma aura gurUvANI kI alakha jagAI isase sAmAjika dhArmika sabhI kArya sahaja hI bane haiM aura apUrva dharma prabhAvanA huI hai| 14. sAhitya ke kSetra meM brahmAnaMda Azrama se vigata varSoM meM sAhitya prakAzana hotA rahA tathA 31 mArca 99 ko bhopAla meM zrI tAraNa taraNa adhyAtma pracAra yojanA kendra kI sthApanA huI aura tIvra gati se sAhitya prakAzana ho rahA hai, isa kar3I meM pUjya zrI gurU mahArAja ke graMthoM kI-pUjya zrI dvArA kI gaI tIna battIsI kI TIkAoM meM se mAlArohaNa,paMDita pUjA kI TIkA, adhyAtma amRta (caudaha graMtha jayamAla evaM bhajana), adhyAtma kiraNa (jainAgama 1008 praznottara) tathA pUjya ba. zrI basaMta jI mahArAja dvArA sRjita adhyAtma ArAdhanA deva gurU zAstra pUjA kA hajAroM kI saMkhyA meM prakAzana ho cukA hai| sAre deza meM yaha sAhitya dharma kI dhUma Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ macA rahA hai| isI zrRMkhalA meM prastuta adhyAtma ArAdhanA, deva gurU TA zAstra pUjA kA pAMcavAM saMskaraNa 4 hajAra pratiyoM kA prakAzana tAraNa taraNa zrI saMgha dvArA kiyA gayA hai, jisakA vivaraNa isa prakAra hai 1000 pratiyAM, bAla bra. zrI saralA jI,bA.bra. uSA jI, bA. bra.naMda zrI (racanA) evaM bra. zrI munnI bahina jI kI ora se| 1000 pratiyAM, bra. zrI bhaktAvatI jI (zrI seTha premanArAyaNajI, rAjIva kumAra, saMjIva kumAra) barelI kI ora se| 1000 pratiyAM, zrI bra. sahajAnanda jI mahArAja (bAbAjI),zrImatIzyAmabAI,saMtoSa kumAra, azoka kumAra, mithileza kumAra, paM. rAjeza kumAra zAstrI ghor3ADoMgarI kI ora se| 1000 prati kA prakAzana sva. zrI gayAprasAdajI (bhajanAnaMdajI) kI smRti meM - zrImatI kRSNAbAI, ci.rUpeza kumAra jaina barelI kI ora se karAyA gayA saMta tAraNa taraNa-eka AdhyAtmika krAMti solahavIM zatAbdI kA samaya dharma ke nAma para ADaMbara, jar3avAda se pUrNa ho rahA thA, dharma kI carcA aura kriyA kAMDamaya AcaraNa tathA . ajJAna janita mAnyatAe~dharma ke ThekedAra jana mAnasa para thopa rahe the, aise ajJAna se paripUrNa aMdhakAra ke bIca vikrama samvat 1505 mitI agahana sudI saptamI ko daidIpyamAna prakAza puMja ke rUpa meM, jJAna kA anaMta koSa saMjoye hue pUjya gurudeva zrImajina tAraNa taraNa maMDalAcArya jI mahArAja kA isa dharA para janma huaa| mAtA vIra zrI devI, pitA zrI gaDhAzAha jI evaM jana-jana kA mana pramudita ho uThA,hRdayakamala khila gayA, isa bhAvanA se ki isa mahAna cetanA ke dvArA jagata ke jIvoM kA uddhAra hogaa| bacapana se hI zrIgurU tAraNa svAmI ke vilakSaNa pratibhA sampanna hone ke lakSaNa vyakta hone lage the, tadanusAra 11 varSa kI bAlavaya meM samyagdarzana,21 varSakI kizora avasthA meM brahmacarya vrata kA saMkalpa,30 varSa kI yuvA avasthA meM brahmacarya pratimA evaM 60 varSa kI Ayu meM nigraMtha digambara sAdhu pada kI dIkSA unake utkRSTa Atma purUSArtha kA pratIka hai| zrI gurUdeva tAraNa svAmI maMDalAcArya pada se vibhUSita the| unake saMgha meM 7 nigraMtha munirAja, 36 AryikA mAtA jI,231 brahmacAriNI bahineM,60vratI pratimAdhArI zrAvaka evaM 18 kriyAoM kA pAlana karane vAle zrAvaka lAkhoM kI saMkhyA meM the, jisameM jaina-ajaina sabhI jAtiyoM ke loga adhyAtma sAdhanA ke lie samarpita ho gaye the| zrI gurU tAraNa taraNa maMDalAcArya jI mahArAja ne 14 graMthoM kI racanA kI, jinameM Agama adhyAtmasAdhanA paraka anubhUtiyoM kI vizeSatA hai| 66 varSa 5 mAha 15 dina kI Ayu meM unhoMne mitI jeTha vadI chaTha vikrama samvat 1572 meM zrI nisaI jI malhAragar3ha kSetra para samAdhi pUrvaka isa pArthiva zarIra kA tyAga kara sarvArtha siddhi ko prApta hue| zrIgurUdeva tAraNa svAmIjI ke graMthoM ke AdhAra para yaha AdhyAtmika pUjA bAla bra.zrI basaMta jI dvArA saMjoyI gaI hai, isake svAdhyAya se ApakA jIvana maMgalamaya baneM, aisI zubha kAmanA hai| ghoDADoMgarI __ bra. sahajAnanda (bAbA jI) dinAMka 15.1.99 isa kRti kA Apa vyaktigata rUpa se aura sAmUhika rUpa se pratidina svAdhyAya, pATha ciMtana-manana kara apane jIvana ko maMgalamaya banAyeM, yahI pavitra bhAvanA hai| bra.USA jaina bra. AtmAnaMda saMyojikA saMyojaka tAraNa taraNa zrI saMgha tAraNa taraNa zrI saMgha dinAMka-5jUna 99 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R anumodanA Arya saMskRti meM do mUla dhArAyeM anAdi se rahI haiMbheda bhakti aura abhedabhakti-jisakA saMcAlana vaidika darzana aura jaina darzana karatA rahA hai| paramAtmA ko pararUpameMmAnanA usakI vandanA bhakti pUjA karanA usase apanA kalyANa cAhanA tathA paramAtmA ko vizva kA kartA dhartA niyantA mAnanA baha bheda bhakti hai, jo saMsAra meM puNya ko dharma batAkara jIvoM ko pApa se chur3AtI hai| dUsarI ora, paramAtmA ko svasvarUpa meM mAnanA ki "meM AtmA svayaM paramAtmA hU~" aisA anubhUtiyuta jJAna zraddhAna honA aura isakIhIsAdhanAArAdhanA karanA yaha abheda bhakti hai, jo jIva ko saMsAra ke ajJAna janita sukha-duHkha evaM janma-maraNa se mukta karane vAlI parama-sukha zAnti Ananda ko dene vAlI, mokSa kI kAraNa hai| adhyAtmavAda meM jAti-pAMti sampradAya kA bheda-bhAva nahIM hotA, jo jIva Atma kalyANa karanA cAhate haiM unake liye abheda bhakti anukaraNIya hai| jJAna mArga se hI mukti kI prApti hotI hai, jJAnI kI pUjA-bhakti aura AcaraNa kesA hotA hai, ise spaSTa karane ke liye solahavIM zatAbdI ke AdhyAtmika vItarAgI santa zrI jina tAraNa svAmI ke graMtha zrIjJAna samuccaya sAra, upadezazuddhasAra jI gaMdhoM ke AdhAra para-deva garUzAstra pUjA ko bAla bramhacArI zrIbasaMta jIne apanI bhASA meM saMjoyA hai| jo sva svarUpa kA jJAna-pradAna karAne meM apUrva sahayogI hai| prastuta deva, gurU, zAstra kI bhAva pUjA ko par3hane se hRdaba gadagada ho jAtA hai| sabhI satmArthI bhavya-jIva isake svAdhyAya cintana manana se lAbhAnvita hoM aura adhyAtma daSTi banAkara sacce mokSamArgI (tAraNa paMthI) baneM aisI maMgala bhAvanA hai| sAdhaka nivAsa barelI dinAMka 20.8.90 bra.jJAnAnanda apanI bAta paramAnaMda parama jyotiH, cidAnanda jinAtmanaM / / suyaM rUpaM samaM suddha, vindasthAne namaskRtaM // jaba taka saccedeva-saccegurU-saccezAstra-dharma ke svarUpa ko nahIM jAnA jAtA, taba taka jo bhI pUjA-mAnyatA hai vaha rUr3hivAda-gRhIta mithyAtva hai| saccedeva-gurU-dharmazAstra kA svarUpa samajhane se svayaM ko Atma bodha hotA hai| vItarAgI santa zrI gurU tAraNa taraNa maMDalAcArya jI mahArAja kI sAdhanA sthalI tapo-bhUmi tIrdhAdhirAja zrI semarakher3I jI kSetra para AtmaniSTha sAdhaka pUjya zrI svAmI jJAnAnanda jI mahArAja ke sAtha eka mAha sAdhanA karane kA suyoga milA, sAdhanA ArAdhanA ke krama meM pUjya zrI kI satpreraNA se yaha deva, gurU, zAstra pUjA kI racanA sahaja meM sadagurU zrI jina tAraNa svAmI dvArA viracita zrI jJAna samuccaya sAra, upadeza zuddhasAra, zrAvakAcAra jI grantha kI prArambhika deva, gurU, zAstra sambaMdhI maMgalAcaraNa kI gAthAoM ke AdhAra para adhyAtma ArAdhanA SaT Avazyaka aura yaha bhAva pUjA likhI gaI hai| sabhI bhavya-jIva apane Adarza sacce deva, gurU, dharma kI bhAva pUjA maya ArAdhanA kareM aura pratidina isakA pATha kara yathArtha vastu svarUpa sahita satya kA nirNaya karake isa amUlya mAnava jIvana ko saphala banAyeM, AtmA se paramAtmA baneM, inhIM maMgala bhAvanAoM sahita mumukSu bhavyAtmAoM ke liye samarpita hai| varSAvAsa gaMjabAsaudA dinAMka 25.8.90 bra.basanta Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tatva maMgala * deva ko namaskAra tatvaM ca naMda AnaMda mau, ceyananaMda sahAu / parama tatva pada viMda pau, namiyo siddha subhAu // gurU ko namaskAra gurU uvaesiugupita rUi, gupita nyAna shkaar| tAraNa taraNa samartha muni, gurU saMsAra nivAra // dharma ko namaskAra dhammu ju uttaujinavarahi, arthati arthaha jou| bhaya vinAsa bhavuju munaha, mamalanyAna prlou| deva ko, gurU ko, dharma ko nmskaar| * maMgalAcaraNa * cetanA lakSaNaM AnaMda kandanaM, vandanaM vandanaM vandanaM vandanaM / / zuddhAtama ho siddha svruupii| jJAna darzanamayI ho arUpI // zuddha jJAnaM mayaM ceyAnaMdanaM, vandanaM vandanaM vandanaM vandanaM ||1|| dravya no bhAva karmoM se nyaare| mAtra jJAyaka ho iSTa hamAre // susamaya cinmayaM nirmalAnaMdanaM, vandanaM vandanaM vandanaM vandanaM / / 2 / / paMca parameSThI tumako hI dhyaate| tuma hI tAraNa-taraNa ho khaate|| zAzvataM jinavaraM bramhAnaMdanaM, vandanaM vandanaM vandanaM vandanaM / / 3 / / *Atma-ArAdhana* maiM hU~ zuddhAtmA, maiM hU~ zuddhAtmA / maiM hU~ paramAtmA, maiM hU~ paramAtmA // 1. merA koI nahIM jaga meM, bhAI bApa maaN| maiM hU~ arasa arUpI ai zuddhAtmA / / ... 2. dhana zarIra parivAra, yaha koI mere naa| maiM hU~ eka akhaMDa dhuva zuddhAtmA / / ... 3. mana vacana karma yaha bhI, koI mere naa| ___ maiM hU~ alakha niraMjana ai zuddhAtmA // ... 4. merA para se koI bhI hai sambaMdha naa| ___ maiM hU~ caitanya lakSaNa ai zuddhAtmA / / ... 5. para kA kartA dhartA hai bahirAtmA / jJAnAnaMda svabhAvI meM zuddhAtmA / / ... 6. rahU~ apane meM bana jAUM siddhaatmaa| bramhAnaMda magana maiM hU~ zuddhAtmA / / ... OM nama: siddhaM, OM nama: siddhaM, OM nama: siddha, devadevaM namaskRtaM, lokAloka prakAzakaM / trilokaM bhuvanArthaM jyotiH, urvakAraM ca vindate // ajJAna timirAndhAnAM, jJAnAMjana shlaakyaa| cakSurUnmIlitaM yena, tasmai zrI gurave namaH // zrI parama gurave namaH, paramparAcAryebhyo namaH / / bhagavAna mahAvIra svAmI kI jaya // jinavANI mAtezvarI kI jaya // zrI gurU tAraNa taraNa maNDalAcArya mahArAja kI jaya // 10 1983 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tAraNa taraNa adhyAtma pUjA (zuddha SaTkarma) * adhyAtma ArAdhanA maMgalAcaraNa dohara zuddhAtama kI vandanA, karahu~ triyoga samhAri / SaT Avazyaka zuddha jo, pAlU~ zraddhA dhAri // 1 // praNamUM Atama deva ko, jo hai siddha samAna / yahI iSTa merA prabho, zuddhAtama bhagavAna // 2 // bhava duHkha se bhayabhIta hU~, cAhU~ nija kalyANa / nija Atama darzana karU~, pAU~ pada nirvANa // 3 // zuddha siddha arhanta arU, AcAraja uvjhaay| sAdhu gaNa ko maiM sadA, praNamUM zIza navAya // 4 // vItarAga tAraNa gurU, ArAdhaka dhruva dhAma / darzAte nija dharma ko, unako karUM praNAma // 5 // jinavANI jiya ko bhalI kare subuddhi prakAza / yAteM sarasutI ko namUM karUM tatva abhyAsa // 6 // deva zAstra gurU ko namana, karake bArambAra / karUM bhAva pUjA prabho, yahI mukti kA dvAra // 7 // chanda hai deva nija zuddhAtmA, jo basa rahA isa deha meN| mandira maThoM meM vaha kabhI, milatA nahIM para geha meM // jinavara prabhu kahate svayaM nija AtmA hI deva hai| jo hai ananta catuSTayI, Ananda ghana svayameva hai // 1 // 11 jaise prabhu arihanta arU saba, siddha nita hI zuddha haiN| vaise svayaM zuddhAtmA, caitanya maya su vizuddha hai | divya dhvani meM puSpa bikhare, deva nija zuddhAtmA / yaha zuddha jJAna vijJAna dhArI, AtmA paramAtmA // 2 // satadeva parameSThI mayI, jisakA ki jJAna mahAna hai| jisameM jhalakatA hai svayaM, yaha AtmA bhagavAna hai| aisA parama paramAtmA, nizcaya nijAtama rUpa hai| jo deha devAlaya basA, zuddhAtmA cidrUpa hai // 3 // jo zuddha samakita se hue, ve kareM pUjA deva kii| para se haTAkara dRSTi, anubhUti kareM svayameva kI // nija AtmA kA anubhavana, paramArtha pUjA hai yahI / jinarAja zAsana meM ise, kalyANakArI hai kahI // 4 // maiM zuddha pUjA deva kI, karatA hU~ mAM he ! srsvtii| yaha bhAva pUjA nitya karate, vijJajana jJAnI vratI // nizcaya su pUjA meM nahIM, ADambaroM kA kAma hai| para meM bhaTakane se kabhI milatA na Atama rAma hai // 5 // " kiriyA kareM pUjA kaheM, kaisI jagata kI rIti hai| pUjA kabhI hogI na unakI, jinheM para se prIti hai // jaba Atmadarzana ho nahIM, phira prapaMcoM se lAbha kyA / jaba Atmadarzana ho sahI, phira prapaMcoM se kAma kyA // 6 // L 12 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kI vidhi maiM eka darzana jJAnamaya, zAzvata sadA sukha dhAma hU~ / caitanyatA se maiM alaMkRta, amara Atama rAma hU~ // saMsAra meM basa iSTa merA, yahI zuddha svabhAva hai| jo svayaM meM paripUrNa hai, jisameM na koI vibhAva hai // 7 // cintAmaNI sama svayaM kA, caitanya tatva mahAna hai| nija kA karUM maiM cintavana, nija kA karUM zraddhAna hai // zuddhAtmA hI deva hai jo guNa ananta nidhAna hai| maiM svAnubhava meM dekha lUM, Atama svayaM bhagavAna hai // 8 // .. pUjA jo haiM vicakSaNa yogijana kara yoga kI nispaMdanA / '. oMkAra mayI dhruva dhAma kI, karate sadA ve vandanA // para se haTA upayoga ko, karate nijAtama anubhavana / isa taraha hotA hai prabhu, arihanta siddhoM ko namana // 9 // adhyAtma bhakti karake jJAnI, AtmA ko jAnate / jo deva nija zuddhAtmA, nizcaya use pahicAnate // apane hI zuddha svabhAva meM, jJAnI ramaNa karate sadA / cidrUpa meM tallIna ho, pAte parama ziva zarmadA ||10|| jJAnI parama dhyAnI svayaM meM lIna kara upayoga ko / nija kA hI karate anubhavana, tajakara sakala saMyoga ko // jinavara kaheM jJAnI vahI, jo jAnate isa marma ko / ve prApta karate haiM mahA mahimA mayI jina dharma ko // 11 // arihanta siddhoM sama svayaM zuddhAtmA pratyakSa hai / yaha svAnubhUti gamya hai, nija meM rakhUM, dRr3ha lakSya hai // " 13 sata deva pUjA karUM maiM, pA jAU~ siddhi kI nidhi / upayoga ko nija meM lagAnA, deva pUjA kI vidhi // 12 // . nizcaya su pUjA hai yahI maMgalamayI sukhavarddhinI / isase pragaTatA siddha pada, Ananda vRddhi SaT guNI // vyavahAra se pada deva prApti hetu jo sAdhana khe| . maiM karUM vaisI sAdhanA, usa bhAvanA meM mana rahe ||13|| vyavahAra pUjA kA svarUpa arihanta siddhAcArya arU, uvajhAya muni mahArAja haiN| yaha paMca parameSThI parama guNa, AtmA ke kAja haiM // nija AtmA meM hI pragaTate, deva ke yaha guNa sbhii| para meM karo anveSaNA, nija guNa mileMge na kabhI // 14 // samyak sudarzana jJAna cArita, mayI hai nija AtmA / pahicAnate jJAnI ise, nahiM jAnate bahirAtmA // nija AtmA ko chor3a, para meM ratnatraya milate nahIM / jar3a meM kabhI caitanya ke, sundara kamala khilate nahIM // 15 // caturAnuyogoM aura jinavANI, mayI nija AtmA / hai svayaM kevalajJAna maya sarvajJa nija paramAtmA // samyakta Adi aSTa guNa maya, siddha sama hai AtmA / solaha ju kAraNa bhAva se, pragaTe supada paramAtmA // 16 // hotA inhIM bhAvoM se tIrthaMkara prakRti kA bandha hai| isa artha meM zubha rUpa hai, para AtmA nirbandha hai // uttama kSamA Adi kahe, vyavahAra se daza dharma haiN| inakA dhanI nija AtmA, yaha jina vacana kA marma hai // 17 // 14 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nita rahe merI tatva dRSTi, mUr3hatA ko maiM tajUM / / tatvArtha ke nirNaya sahita, sva samaya ko maiM nita bhjuuN|||23|| nija guNoM ko, para auguNoM ko, maiM sadA DhakatA rhuuN| gara ho kisI se bhUla to bhI, maiM kisI se na kahU~ // kAmAdi vaza gara koI sAdharmI, dharama patha se ddige| to maiM karUM vaha kArya jisase, phira supatha meM vaha lge||24|| maiM karUM sthita svayaM ko bhI, mokSa ke patha meM prbho| sAdharmiyoM se nita mujhe,gau vatsa sama vAtsalya ho| vyavahAra meM jina dharma kI, maiM karUM nitya prbhaavnaa| bahatI rahe mama hRdaya meM, su vizuddha Atama bhAvanA // 25 // aSTAMga samyagdRSTi ke, ni:zaMkitAdi jo khe| aSTAMga samyakjJAna maya, jJAnI sadA nija meM rhe| pAMcoM mahAvrata samiti pAMcoM, guptiyAM traya aacruuN| ina pacahattara guNa puMja se, devatva pada prApti karUM // 18 // jaba taka karUM arihanta, siddhoM kA guNoM se cintvn| nija AtmA kI sAdhanA, maiM karUMArAdhana manana // taba taka ise vyavahAra pUjA, kahI zrI jina vacana meN| yaha vaha kuzala vyavahAra hai,jo hetu nija anubhavana meN||19|| arihanta ko jo, dravya guNa paryAya, se phicaantaa| nizcaya vahI nija deva rUpI,sva samaya ko jaantaa|| sujJAna kA jaba dIpa jalatA hai, svayaM ke hRdaya meN| mohAndha Tika pAtA nahIM, AtmAnubhava ke udaya meN||20|| maiM moha rAgAdika vikAroM se, rahita avikAra huuN| aisI nijAtama svAnubhUti maya, samaya kA sAra huuN| yaha nirvikalpa svarUpa mayatA, vAstavika pUjA yhii| jo kare anubhava guNa pacahattara,se bhavikajana hai vhii||21|| pUjA kA mahatva aura samyaktva ke ATha aMga isa bhAva pUjA vidhi se, hotA udaya samyakta kaa| aSTAMga arU guNa aSTa saha,purUSArthajagatA mukti kaa|| mujhako nahIM zaMkA rahe, jina vacana ke zraddhAna meM / maiM sakala vAMchA ko tajUM, jJAyaka rahUM nija jJAna meM // 22 // jo vastu jaisI hai sadA, vaisI rahe traya kAla meM / kisase karUM glAni ghRNA, kyoM paDUM isa jaMjAla meN|| niraticAra samyaktva pAlana kI bhAvanA zaMkA nahIM kAMkSA nahIM arU,na hI vicikitsA dhruuN| maiM anya dRSTi kI prazaMsA, aura na stuti kruuN|| aticAra bhI na lage koI, mujhe samakita meM kbhii| samakita ravi ke teja meM, yaha doSa kSaya hoveM sabhI // 26 // samyaktva ke ATha guNa maya bhAva pUjA saMvega he prabho ! aba maiM na paDUM, saMsAra ke jaMjAla meN| mujhako bhaTakanA na par3e,jaga mahAvana vikarAla meN| AvAgamana se chUTa jAU~, basa yahI hai bhaavnaa| saMvega guNa maya karUM pUjA, dhAri catu ArAdhanA // 27 // 15 16 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirveda saMsAra tana arU bhoga du:kha maya, roga haiM bhava tApa haiN| unake nivAraNa hetu yaha, nirveda guNa kI jApa hai| niHzalya ho nirdvanda ho, nirlobha arU ni:kleza ho| nirveda guNa dhAraNa karUM, yaha AtmA parameza ho // 28 // bhakti bhakti karUM sata deva kI, gurU zAstra kI vyavahAra se| nizcaya apekSA gAr3ha prIti, ho samaya ke sAra se // su jJAna kA dIpaka jalA, mohAndha kI kara dUM vidaa| isa hetu se bhakti karUM, pA jAUM ziva pada shrmdaa||32|| nindA yaha zalya ke mithyAtva ke, kujJAna maya jo bhAva haiN| jitane azubha pariNAma arU, saba rAga dveSa vibhAva haiN| akSaya su pada prApti ke hetu, nita karUM aalocnaa| nindA karUM maiM durguNoM kI, bhava bhramaNa du:kha mocanA // 29 // vAtsalya sAdharmiyoM se he prabho, mujhako sadA vAtsalya ho| IrSyAdi doSa vihIna merA, mana sadA niHzalya ho / caitanya mUrti AtmA se, prIti ho anurAga ho| nija meM ramUM nija meM jamU, AThoM karama kA tyAga ho||33|| niSkarma pada kI prApti hetu, valsalatva grahaNa kruuN| hogI saphala pUjA tabhI, jaba maiM bhavodadhi se truuN|| gardA nija doSa gurU ke sAmane, niSkapaTa hokara ke khuuN| jo jo huI haiM galtiyAM, unakA suprAyazcita cahUM / nirdoSa hone ke liye, nindA gardA ura meM dhruuN| antara vikAroM ko jalAkara, mukti kI prApti kruuN||30|| upazama bhItara bharA nija jJAna siMdhu, jaladhi sama laharA rhaa| aisI parama sita zAMti ko,samyaktvaguNa upazama khaa|| bhava roga harane hetu maiM, nita jJAna meM hI aacruuN| upazama suguNa se karUMpUjA, zAnta samatA meM rahUM // 31 // anukampA saMsAra ke SaTkAya jIvoM para, dayA pariNAma ho| mujhase kabhI koI du:khI na ho, subaha yA zAma ho // 34 // merI rahe mujha para dayA, Atama du:khI na ho kbhii| nija AtmA se dUra ThahareM, moha rAgAdika sabhI // maiM mukti phala kI prApti hetu, zuddha anukampA dhruuN| zuddhAtmA meM lIna hokara, mukti kI prApti karUM // 35 // aSTAMga arU guNa sahita,saMyama AcaraNa patha para cluuN| hokara virAgI vItarAgI, karma ke dala ko dalUM // sampUrNa pApoM se rahita, vrata mahAvrata ko aacruuN| nija rUpa meM tallIna ho, arihanta pada prApti karUM // 36 // 17 18 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / saba karma vighaTeM jJAna pragaTe, pUrNa zuddha dazA prbho| AThoM suguNa pragaTeM susamyak, jJAna darzana zuddha jo|| agurUlaghu avagAhanA, sUkSmatva vIraja ke dhnii| bAdhA rahita nirlepa haiM prabhu siddha, loka zikhA mnnii||37|| nizcaya tathA vyavahAra se,zAzvata mukati kA paMtha hai| bhItara huA hai svAnubhava, taba AcaraNa nirgrantha hai| ho pUjya ke sama AcaraNa, pUjA vahI saccI khii| gara AcaraNa meM bheda hai, to phira huI pUjA nahIM // 38 // arihanta Adi deva pada, nija AtmA meM zobhate / ajJAna maya jo jIva haiM, ve adevoM meM khojate / jala ke vilone se kabhI, makkhana nikalatA hai nhiiN| jyoM reta pelo kolhUA meM, tela milatA hai nahIM // 39 // tyoM hI kare jo adevoM meM, deva kI anvessnnaa| para deva na milatA kabhI, yaha jina prabhu kI dezanA // devatva kA rahatA sadA, caitanya meM hI vAsa hai| kaise mile vaha acetana meM, jo svayaM ke pAsa hai // 40 // caitanya maya satadeva kI, jo vandanA pUjA kreN| ve parama jJAnI dhyAna rata ho, mokSa lakSmI ko vreN| isa taraha pUjA deva kI kara, gurU kA sumaraNa kruuN| unake guNoM ko pragaTa kara, saMsAra sAgara se tarUM // 41 // zuddha gurU upAsanA jo vItarAgI dharma dhyAnI, bhAva liMgI saMta haiN| ramate sadA nija AtmA meM, zAMti priya nirgrantha haiN| karate muni jJAnI hamezA, svAnubhava rasa pAna haiN| ve hI taraNa tAraNa gurU, jaga meM jahAja samAna haiM // 42 // jinako nahIM saMsAra tana, bhogoM kI koI cAha hai| ve jagata jIvoM ko batAte, Atma hita kI rAha hai| jo ratnatraya kI sAdhanA, ArAdhanA meM lIna haiN| vyavahAra se mere gurU, jo rAga-dveSa vihIna haiM // 43|| aise sugurU ke sadguNoM kA, smaraNa cintana manana / karanA thuti arU vandanA, basa hai yahI sadgurU shrnn|| nija antarAtmA nijagurU,yaha niyatanaya se jaannaa| jJAtA sadA rahanA sugurU kI, hai yahI ArAdhanA // 44 // saMsAra meM jo ajJajana, kugurU agurU ko maante| ve DUbate majhadhAra meM, saMsAra kI raja chAnate // isase sadA bacate raho, jhUThe kugurU ke jAla se / basa bano zuddha gurU upAsaka, baco jaga jaMjAla se // 45 // zuddha svAdhyAya jisa grantha meM ho vItarAgI, jina prabhu kI dezanA / jo preraNA de jIva ko, tuma karo sva saMvedanA // jisameM na hove doSa koI, pUrva apara virodha kaa| usazAstra kA svAdhyAya karanA,lakSya rakha nijabodha kaa||46|| satzAstra kA adhyayana manana, vyavahAra se svAdhyAya hai| dhruva dhAma kA ciMtana jatana,naya niyata kA abhiprAya hai| mana vacana tana kI ekatA kara, lIna ho nija jJAna meN| svAdhyAya nizcaya hai yahI, svAdhIna ho nija dhyAna meN||47|| 19 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha saMyama saMyama kahA hai dvividha, pahalA indriyAM mana vaza kro| SaT kAya jIvoM para dayA, rakSA apara saMyama dhro|| paMcendriyoM ke azva caMcala haiM, inheM vaza meM rakhU / saMyama sahita dhara kara dharama, amRta rasAyana ko cakhU // 48 // vyavahAra se saMyama kahA, nizcaya surata nija kI rhe| 'maiM zuddha hU~' upayoga samyak jJAna dhArA meM bahe // traya ratna kA nirmala salila,jo jJAna maya nita baha rhaa| avagAha isameM nita karo, nizcaya yahI saMyama kahA // 49 // zubha bhAvanA se vidhi sahita, yaha dAna hai vyavahAra se| hogA su nizcaya dAna jaba, muMha mor3a lo saMsAra se|| hai pAtra zuddha svabhAva arU, dAtA kahA upayoga ko| sampanna hotA dAna jaba, samyaktva kA zubha yoga ho||53|| upayoga kA nija rUpa meM hI, lIna honA dAna hai| hai yaha anokhA dAna jo, detA parama nirvANa hai // zubha dAna se ho devagati, arU zuddha se mukti mile| caitanya upavana meM raho, tava puSpa Ananda ke khileM // 54 // satzrAvakoM ko zuddha Avazyaka, kahe SaT karma haiN| jo bhavya inako pAlate, milatA unheM ziva zarma hai| racate sadA jo prapaMcoM ko, ve bhrame saMsAra meN| merI lage bhava pAra naiyA, pha~se nahIM majhadhAra meM // 55 // (1) maitrI bhAvanA jaga ke sakala SaTkAya prANI, jJAna maya rahate sbhii| mujhako rahe satveSu maitrI, ho saphala jIvana tabhI // vyavahAra meM saba prANiyoM ke prati ho sdbhaavnaa| nizcaya svayaM se prIti ho, basa yahI maitrI bhAvanA // 56|| zuddha tapa icchA rahita nizkle za ho, tapa sAdhanA ura dhaarnaa| dvAdasa vidhi tapa AcaraNa kara, karma ripu niravAranA // rAgAdi saba vikRta vibhAvoM, para na dRSTi ddaalnaa| nija rUpa meM lavalIna hokara, zuddha tapa ko pAlanA // 50 // nizcaya tathA vyavahAra se, zAzvata rahe tapa kI kthaa| nirdvanda hokara dhArilo, miTa jAyegI jaga kI vyathA // puruSArtha ke isa mArga para, Alasa kabhI karanA nhiiN| yaha zuddha tapa pahuMcAyegA,jahAM jJAna jhar3iyAM laga rhiiN||51|| zuddha dAna jo vItarAgI sAdhu uttama, aura madhyama annuvrtii| tatvArtha zraddhAnI jaghana hai, pAtra avirata samakitI // zrAvaka sadA detA su pAtroM ko, caturvidhi dAna hai| AhAra auSadhi abhaya arU, cauthA kahA vaha jJAna hai // 52 // (2) pramoda bhAvanA jo mokSa patha ke pathika haiM, nija Atma jJAnI saMta haiN| ve dezavrata ke dhanI haiM athavA, muni guNavanta haiN| una jJAniyoM ko dekhakara, bhara jAe hiyarA prema se| basa ho pramoda su bhAvanA, zraddhAna maya vrata nema se // 57 // 21 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3)kArUNya bhAvanA saMsAra meM jo jIva du:kha se, trasta sAtA hIna haiN| ve azubha karmodaya nimita se, daridrI arU dIna haiN| aise sakala jana dIna dukhiyoM, para mujhe karUNA rhe| du:kha maya kabhI na ho nijAtama, sata dharama zaraNA gahe // 58 / / bramhAnanda svarUpa maya, vItarAga nija dharma / dhAraNa kara nija meM ramUM, vinaseM AThoM karma ||4|| deva gurU Agama dharama, jJAyaka Atama rAma / tInoM yoga samhAri ke,zata-zata karUM praNAma ||5|| (4)mAdhyastha bhAvanA jo jIva satpatha se vimukha haiM, dharma nahiM phicaante| ajJAna vaza pUrvAgrahI, ekAnta haTha ko ThAnate // aise kumArgI haThI jIvoM, para mujhe mAdhyastha ho / maiM rakhU samatA bhAva saba para, svayaM meM Atmastha ho // 59 // adhyAtma hI saMsAra ke, klezodadhi kA tIra hai| calatA rahUM isa mArga para, miTa jAyegI bhava pIra hai| jJAnI banUM dhyAnI banUM arU, zuddha saMyama tapa dharUM / vyavahAra nizcaya se samanvita, mukti patha para aacruuN|60|| jaya tAraNa taraNa deva (paramAtmA) - tAraNa taraNa gurU - tAraNa taraNa dharma (svabhAva) - tAraNa taraNa zuddhAtmA - tAraNa taraNa bolo tAraNa taraNa - jaya tAraNa taraNa dohara mujhako do mAM Atmabala, karU~ parama purUSArtha / nija svabhAva meM lIna ho, pA jAUM paramArtha ||1|| zuddha SaTAvazyaka vidhi, pUjA bhAva pradhAna / kInI hai zubha bhAva se, cAhU~ nija kalyANa // 2 // Avazyaka SaT karma jo, zuddha kahe gurU tAra / inakA maiM pAlana karUM, ho jAUM bhava pAra // 3 // adhyAtma adhyAtma kA artha hai - apane Atma svarUpa ko jAnanA / adhyAtma eka vijJAna hai, eka kalA hai, eka darzana hai, adhyAtma mAnava ke jIvana meM jIne kI kalA ke mUla rahasya ko udghATita kara detA hai| 23 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "pUjA pUjya samAcaret" * devadarzana * papa gurU zAkA pUjA suddha disTI ca disTaMte, sArdhaM nyAna mayaM dhuvaM / suddha tatvaM ca ArAdhyaM, vaMdanA pUjA vidhIyate // zuddha nija svabhAva kI vedikAgra thira hoke, jJAnI anubhavate cidrUpa niragraMtha hai| yahI parama dhautya dhAma zuddhAtama deva jo, sadA catuSTaya mayI anAdi ananta hai|| tIna loka mA~hi sva samaya zuddha hai trikAla, deha devAlaya meM hI rahatA bhagavanta hai| jJAnI anubhUti karate nija suddhAtma kI, yahI deva darzana nizcai tAraNa paMtha hai| (zrI paMDita pUjA -padyAnuvAda gAthA - 21) ba. basaMta cidAnaMda caitanya svarUpa zuddha svabhAva ko zuddha dRSTi se dekhanA, anubhava karanA, jJAna mayI dhruva svabhAva kI sAdhanA karanA aura zuddha tatva kI ArAdhanA meM rata rahanA hI vaMdanA pUjA kI vAstavika vidhi hai| (zrI paMDita pUjA - 28) 26 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. deva vandanA saba ghAtiyA kA ghAta kara, nija lIna huI jo aatmaa| paripUrNa jJAnI vItarAgI, vaha sakala paramAtmA // jinarAja haiM vaha jinheM AtI, kabhI para kI gaMdha naa| cetanamayI sata deva kI, zata zata karUM maiM vaMdanA // 1 // jinavara vahI prabhu haiM vahI, jo rAga dveSa vihIna haiN| kahate jinezvara unhIM ko, nija rUpa meM jo lIna haiN| nirdoSa niSkaSAya jinako, hai karama kA bandha naa| cetanamayI sata deva kI, zata zata karUM maiM vandanA // 2 // saba ghAti aura aghAti AThoM, karma jinane kSaya kiye| samyaktva darzana jJAna maya jina, sarvaguNa pragaTA liye| ve siddha paramAtama prabhu, sva tatva maya jahA~ dvanda naa| cetanamayI sata deva kI, zata zata karUM maiM vandanA // 3 // haiM siddha sarva vizuddha nirmala, tatva maya jinakI dshaa| jo haiM sadA vijJAna ghana, amRta rasAyana maya dazA // aise nikala paramAtma jina, pariNati huI nirNjnaa| cetanamayI sata deva kI, zata zata karUMmaiM vandanA // 4 // arihanta haiM sarvajJa cinmaya, vItarAga jineza haiN| lokAgravAsI siddha jo, nita niraMjana parameza haiN| yaha deva haiM jinakA rahA, para se koI sambandha naa| cetanamayI sata deva kI, zata zata karUM maiM vandanA // 5 // arihaMta siddhAdi kahe, vyavahAra se sata deva haiN| paramArtha saccA deva, nija zuddhAtmA svayameva hai // caitanya maya zuddhAtmA meM, rAga kA hai raMga naa|| cetanamayI satadeva kI, zata zata karUM maiM vandanA // 6 // isa deha devAlaya base, zuddhAtmA ko jAna lo| cetana trilokI bhUpa, saccA deva yaha pahicAna lo|| arihaMta sama nija AtmA, jahAM yoga kI nispNdnaa| cetanamayI sata deva kI, zata zata karUM maiM vandanA // 7 // jaga mAMhi sacce deva ko to, koI virale jaante| jo bheda jJAnI haiM vahI, nija rUpa ko pahicAnate // siddhoM sadRza nija AtmA, jahAM karma kA hai saMga naa| cetanamayI sata deva kI, zata zata karUM maiM vandanA // 8 // sata deva ke zubha nAma para, jo adevoM ko pUjate / ve mUr3ha ravi kA ujAlA taja, aMdhere se jUjhate // vaha dharma bahvala baMdhI beDI, kaha rahI thI candanA / cetanamayI sata deva kI, zata zata karUM maiM vandanA // 9 // jaga jIva laukika svArthavaza, to kudevoM ko maante| ajJAna bhrama ko bar3hAte, calanI se pAnI chAnate // jaga jIva khuda ke sAtha hI, isa vidhi kareM prvNcnaa| cetanamayI satadeva kI, zata zata karUM maiM vandanA // 10|| sadgurU tAraNa-taraNa kahate,jAga jAo tuma svyN| zuddhAtmA ko jAnakara, saba meTa do ajJAna bhrama // sata deva brahmAnaMda maya, kara de jagata kI bhNjnaa| cetanamayI satadeva kI, zata zata karUM maiM vandanA // 11 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayamAla nija caitanya svarUpa meM, para kA nahIM praveza / cinmaya sattA kA dhanI, hai saccA parameza ||1|| arasa arupI hai sadA, zuddhAtama dhruva dhAma | nizcaya Atama deva ko zata zata karUM praNAma ||2|| arihanta siddha vyavahAra se, jAno sacce deva / nizcaya saccA deva hai, zuddhAtama svayameva || 3 || vItarAga devatva para, cetana kA adhikAra | siddha svarUpI AtmA, svayaM samaya kA sAra ||4|| darzana jJAna ananta maya, vIraja saukhya nidhAna / pahicAno nija rUpa ko, pAo pada nirvANa ||5|| aTThasaTTha tIratha paribhamai, mUDhA marai bhamaMtu / appA deu Na vaMdahi, ghaTa mahiM deva aNaMdu - ANaMdA re || ajJAnI aDasaTha tIrthoM kI yAtrA karatA hai, idharaudhara bhaTakatA huA apanA jIvana samApta kara detA hai kintu nijAtmA zuddhAtmA bhagavAna kI vaMdanA nahIM karatA hai| apane hI ghaTa meM mahAna AnaMdazAlI deva hai| he AnaMda ko prApta karane vAle ! apane hI ghaTa meM mahAna AnaMda zAlI deva hai| (zrI mahAnaMdi deva kRta ANaMdA gAthA- 3) 29 2. gurU stuti anubhUti meM apanI jinhoMne, Atma darzana kara liyaa| samakita ravi ko vyakta kara, mithyAtva kA tama kSaya kiyaa| rAgAdi ripuoM para vijaya pA kara diye sabako zamana / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 1 // jinake acala sadjJAna meM, dikhatA satat nija AtmA / , ve jAnate haiM jagata meM hara AtmA paramAtmA // jo jJAna cArita lIna rahate haiM sadA vijJAna ghana / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 2 // jinako nahIM saMsAra kI, arU deha kI kucha vAsanA / jo virata haiM nita bhoga se, para kI jinheM hai Asa nA // nirgrantha tana isaliye dikhatA hai sadA nirgrantha mana / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 3 // parityAgajinane kara diyA, durdhyAna Arata raudra kaa| zubha dharma zukla nihArate, dhara dhyAna cinmaya bhadra kA // jaga jIva ko sanmArga dAtA, isa taraha jyoM ravi gagana | una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 4 // upavana kA mAlI jisa taraha, paudhoM meM jala ko siNctaa| miTTI ko gIlI Ardra kara, vaha svaccha jala ko kiMcatA // tyoM zrI gurU upadeza de, sabako kareM Atama magana / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana ||5|| jo jJAna dhyAna tapasvitA maya, grantha cela vimukta haiN| nirgrantha haiM nizcala haiM, saba bandhanoM se mukta haiM / 30 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra jAti deha meM, jinakA kabhI jAtA na mana / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 6 // jo nAma athavA kAma vaza, yA ahaM pUrti ke liye| dharate haiM kevala dravyaliMga, vaha peTa bharane ke liye // aise kugurU ko dUra se taja, calo jJAnI gurU zaraNa / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 7 // sarpa agni jala nimita se, eka hI bhava jAya hai| lekina kugurU kI zaraNa se, bhava bhava mahA du:kha pAya hai| kASTha naukA sama sugurU haiM, jJAna ravi tAraNa taraNa / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 8 // jaga mAMhi jitane bhI kugurU, saba upala nAva samAna haiN| bhava siMdhu meM DUbeM DubAyeM, jinheM bhrama kujJAna hai / para bhAvaliMgI santa karate, jJAna maya nita jAgaraNa / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana / / 9 / / nispRha akiMcana nita raheM, ve haiM sugurU vyavahAra se / hai antarAtmA sadgurU, paramArtha ke niradhAra se // nija antarAtmA hai sadA, caitanya jyoti niraavrnn| una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 10 // nija antarAtmA ko jagAlo, bhedajJAna vidhAna se / bhaya bhrama sabhI miTa jAyeMge, sadgurU samyajJAna se // vaha kare brahmAnanda maya, miTa jAyegA AvAgamana / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 11 // jayamAla cetana arU para dravya kA, hai anAdi saMyoga / sadgurU ke paricaya binA, miTe na bhava kA roga ||1| Atama anubhava ke binA, yaha bahirAtama jIva / sadgurU se hokara vimukha, jaga meM phire sadIva ||zA bheda jJAna kara jAna lo, nija zaddhAtama ruup| para pudagala se bhinna maiM, avinAzI cidrUpa ||3|| gurU jJAna dIpaka diyA, huA svayaM kA jJAna / cidAnanda maya AtmA, maiM hU~ siddha samAna ||4|| jJAtA rahanA jJAna maya, yahI samaya kA sAra / sadgurU kI yaha dezanA, karatI bhava se pAra ||5|| jIvoM ko sarvajJa dvArA bhASita vItarAgI dharma prApta karanA durlabha hai, manuSya janma prApta honA durlabha hai, parantu manuSya janma milane para bhI aMtarAtmA evaM vItarAgI sadgurU rUpa sAmagrI prApta honA atyaMta durlabha hai| 31 32 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. jinavANI kA sAra zrI jinavara sarvajJa prabhu, paripUrNa jJAna maya lIna rheN| divya dhvani khiratI phira,jJAnIgaNadhara graMtha vibhAga kreN| jisase nirmita hotA, zruta kA, dvAdazAMga bhaMDAra hai| svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 1 // pUrvApara kA virodha hotA, kiMcit na jinavANI meM / vastu svarUpa yathArthaprakAzita, karatIjaga ke prANI meN| nija para ko pahicAno cetana, yahI mukti kA dvAra hai| svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 2 // jinavANI mAM sadA jagAtI, jJAyaka svayaM mahAna ho| apane ko kyoM bhUla rahe, tuma svayaM siddha bhagavAna ho| dekho apanA dhruva svabhAva, para paryAyoM ke pAra hai| svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 3 // dvAdazAMga kA sAra yahI, maiM Atama hI paramAtama huuN| zarIrAdi saba para yaha nyArA, pUrNa svayaM zuddhAtama huuN|| dhruva caitanya svabhAva sadA hI, avinAzI avikAra hai| svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 4 // bAhya dravya zruta jinavANI, kahalAtI hai vyavahAra se| svayaM subuddhi hai jinavANI, nizcaya ke niradhAra se // mukta sadA traya kujJAnoM se, jahAM na karma vikAra hai| svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 5 // kaNTha kamala Asana para zobhita, buddhi prakAzita rahatI hai| pAvana jJAnamayI zruta gaMgA, sadA hRdaya meM bahatI hai | zuddha bhAva zruta maya jinavANI, mukti kA AdhAra hai| svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 6 // he mAM tava suta kunda kunda, gurU tAraNa taraNa mahAna haiN| jJAnIjana nija Atma dhyAna dhara, pAte pada nirvANa haiN| Azraya lo zruta jJAna bhAva kA, ho jAo bhava pAra hai| svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 7 // jar3a cetana donoM haiM nyAre, yaha jinavara saMdeza hai| tana meM rahatA bhI nija Atama, jJAna mayI parameza hai // tatva sAra to itanA hI hai, anya kathana vistAra hai| svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 8 // mithyA buddhi kA tama harane, jJAna ravi ho srsvtii| samyakjJAna karA do mujhako,suna lo aba merI vintii|| anekAnta kA sAra samajha kara, ho jAUM bhava pAra hai| svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 9 // syAdvAda kI gaMgA se, kujJAna maila dhula jAtA hai| jJAnI samyak mati zruta balase, kevala ravi pragaTAtA hai| Atma jJAna hI upAdeya hai, bAkI jagata asAra hai| svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai ||10|| bhava duHkha se bhayabhIta bhavika jana,zaraNa tihArI Ate haiN| svayaM jJAna maya hokara ve, bhava sindhu se tara jAte haiN| Atma jJAna maya jina vacanoM kI, mahimA aparampAra hai| svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 11 // 33 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4.dharma kA svarUpa jayamAla vItarAga jina prabhu kA, yaha sandeza mahAna / cidAnanda caitanya tuma, zAzvata siddha samAna ||1|| dvAdazAMga maya jina vacana, zruta mahAna vistaar| jIva judA pudagala judA, jinavANI kA sAra ||zA karo sabuddhi jAgaraNa, samyak mati zruta jJAna / / nizcaya jinavANI kahI, tAraNa taraNa mahAna ||3|| jinavANI kI vandanA, karUM triyoga samhAra / brahmAnaMda meM lIna ho, ho jAUM bhava pAra ||4|| karo sAdhanA dhauvya kI, bar3he jJAna se jJAna / jJAna mayI pUjA yahI, pAo pada nirvANa ||5|| cetana acetana dravya kA, saMyoga yaha saMsAra hai| nizcaya su dRSTi se nihAro, AtmA avikAra hai| rAgAdi se nirlipta dhruva kA, karo satzraddhAna hai| sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai | // 1 // Atama anAtama kI parakha hI, jagata meM sata dharma hai| isa dharma kA Azraya gaho, taba hI mile ziva zarma hai| jinavara prabhu kahate sadA hI, bhedajJAna mahAna hai| sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 2 // jitanI zubhAzubha kriyAyeM, saba hetu haiM bhava bhramaNa kii| yaha dezanA hai vItarAgI, gurU tAraNa taraNa kI // nija meM raho dhruva ko gaho,dhara lo nijAtama dhyAna hai| sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai ||3|| cinmayIzuddha svabhAva meM,jo bhavika jana lavalIna hoN| ve antarAtmA zuddha dRSTi, saba dukhoM se hIna hoN| pala meM svayaM ve prApta karate, jJAna maya nirvANa haiN| sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 4 // jisameM ThaharatA na kabhI, zubha azubha rAga vikAra hai| vaha bheda se bhrama se pare, paryAya ke bhI pAra hai // jo hai vahI so hai vahI, nija svAnubhUti pramANa hai| sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai / / 5 / / saba jagata kahatA hai, ahiMsA parama dharma mahAna hai| nizcaya ahiMsA kA paraMtu, kisI ko na jJAna hai // vItarAgI jinendra paramAtmA ke dvArA jo artha rUpa se upadiSTa hai tathA gaNadharoM ke dvArA sUtra rUpa se guMthita hai| sva para kA bodha karAne vAle aise zrutajJAna rUpI mahAna sindhu ko maiM bhakti pUrvaka praNAma karatA huuN| 35 36 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha kriyAoM ko dharma mAne, yahI bhrama ajJAna hai| sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 6 // jaga to kriyA ke aMdhere meM, kaida karake dharma ko| bhUlA svayaM kI cetanA, nita bAMdhatA hai karma ko|| viparIta dRSTi meM na hotA, kabhI nija kalyANa hai| sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 7 // maTha meM raho luMcana karo, par3ha lo bahuta pIchI dhro| para dharma kiMcit nahIM hogA, aura na bhava se tro|| saba rAga dveSa vikalpa taja, dhruva kI karo pahicAna hai| sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 8 // nija ko svayaM nija jAna lo, para ko parAyA mAna lo| yaha bhedajJAna jahAna meM, nija dharma hai pahicAna lo|| isase pragaTatA AtmA meM, acala kevalajJAna hai| sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 9 // hai dharma vastu svabhAva saccA, jina prabhu ne yaha khaa| hara dravya apane sva catuSTaya meM, sadA hI basa rahA / Atama sadA jyotirmayI, paripUrNa siddha samAna hai| sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai||10|| AnaMda maya rahanA sadA, basa yahI saccA dharma hai| isa dharma zuddha svabhAva se, nirjarita hoM saba karma haiN| rata raho brahmAnaMda meM, pAo parama nirvANa hai| sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 11 // jayamAla vItarAgatA dharma hai, saba zAstroM kA sAra / lIna raho nija meM svayaM, samajhAte gurU tAra ||1|| satya dharma ziva paMtha hai. nirvikalpa nija bhaan| bheda jJAna kara jAna lo, cetana tatva mahAna ||2| kathanI karanI eka ho, tabhI mile ziva dhAma / saMyama tapa maya ho sadA, jJAyaka Atama rAma ||3|| dharma - dharma kahate sabhI, karate rahate karma / apane ko jAne binA, hotA kabhI na dharma ||4|| nija para kI pahicAna kara,dhara lo Atama dhyaan| isI dharma patha para calo, pAo pada nirvANa ||5|| dharma AtmA kA zuddha svabhAva, vastu svabhAva hai, dharma kisI zubha-azubha kriyA kANDa meM nahIM hotaa| zubha - azubha kriyAyeM puNya-pApa baMdha kI kAraNa haiN| dharma to nirvikalpatA zuddhAtmAnubhUti hai, yahI satya dharma hai jo AtmA ke samasta du:khoM kA abhAva kara paramAtma pada prApta karAne vAlA hai| aisA mahAna satya dharma aMtara AtmAnubhUti meM sadA jayavaMta ho| kakkar 37 38 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * OMzuddhAtmane namaH * isa deha ko "maiM" mAnanA, sabase bar3A yaha pApa hai| saba pApa isake putra haiM, saba pApa kA yaha bApa hai| AtmA brividhi proktaMca, parU aMtarU bhirppyN| pariNAmaM jaM ca tisTaMte, tasyAsti guNa saMjutaM // 0 jabataka AtmA apane parama puruSArtha ko nija bala se prakaTa kara anAdi kAlIna karma nimitta janya vibhAvoM aura vikalpoM se apane ko nahIM nikAlatA taba taka isa saMsAra rUpI gahana vana meM nAnA duHkhoM kI paramparA ko prApta hotA hai| mokSa mArga meM sthita ve haiM jI samyagdRSTi bheda vijJAnI haiN| jaba AtmA apane citta meM koI vikalpa na kare, nirvikalpa svAnubhUti meM lIna ho usa samaya AtmAhIparamAtmA hai| AtmA ko tIna prakAra kA kahA gayA hai-paramAtmA, aMtarAtmA, bahirAtmA jI AtmA jina pariNAmoM meM rahatA hai usako unhIM guNoM (bhAvI) se saMyukta - paramAtmA, aMtarAtmA yA bahirAtmA kahA jAtA hai| (zrI tAraNa taraNa znAvakAcAra - 48) 39 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1. saMsArI bahirAtmA - jisa jIva kI isa deha meM, ekatva kI hai mAnyatA / vaha kahAtA bahirAtmA, nija rUpa jo nahIM jaantaa| jar3a deha se ekatva kI, granthi ko jo na kholtaa| mithyAtva vaza bahirAtmA, cAroM gati meM DolatA // 1 // para pudgaloM ko dekhatA, kartRtva para kA tthaantaa| hokara ahaM meM cUra, gurU kI sIkha bhI na mAnatA // maiM na karUM to kucha na hove, vacana aise boltaa| mithyAtva vaza bahirAtmA, cAroM gati meM DolatA // 2 // maiM karU para kA pariNamana, jisako vikalpa anaMta haiN| para socatA ika kSaNa nahIM, kyA kaha rahe arihaMta haiN| caitanya anubhavatA nahIM, amRta meM viSa ko gholtaa| mithyAtva vaza bahirAtmA, cAroM gati meM DolatA // 3 // tiryaca gati meM svarga meM, jAtA kabhI hai narka meN| hotA manuSa to kubuddhi vaza, phaMsA rahatA tarka meM // kujJAna khoTI tarAjU meM, pattharoM ko taultaa| mithyAtva vaza bahirAtmA, cAroM gati meM DolatA // 4 // hai tIvra jisakI gRddhatA, saMsAra tana arU bhoga meN| vaha phaMsA rahatA rAta dina, una bhoga ke hI roga meN| isa taraha kelA thaMbha ke, chilake hI chilake choltaa| mithyAtva vaza bahirAtmA, cAroM gati meM DolatA // 5 // satdharma kI zraddhA nahIM, na karma kA vizvAsa hai| thor3A bahuta kucha kare to, vaha puNya kA hI dAsa hai| isa taraha khuda ke hI Upara, karma kI raja oltaa| mithyAtva vaza bahirAtmA, cAroM gati meM DolatA // 5 // isa deha ko "maiM" mAnanA, sabase bar3A yaha pApa hai| saba pApa isake putra haiM, saba pApa kA yaha bApa hai // prajJA mayI chainI se jJAnI, moha parvata koltaa| mithyAtva vaza bahirAtmA, cAroM gati meM DolatA // 7 // dRSTi kI viparItatA vaza, dharma amRta na suhAye / jvara grasita vyaktiko jaise,madhura rasa bhI nahIM bhaaye|| karma ke vaza jIva AMkheM, jJAna kI nahIM kholtaa| mithyAtva vaza bahirAtmA, cAroM gati meM DolatA // 8 // para pariNamAne ko kahe ki, maiM karUMgA maiM kruuNgaa| para eka kSaNa bhI socatA nahIM, maiM marUMgA maiM mruuNgaa| ahaM se paripUrNa, para kartRtva vANI boltaa| mithyAtva vaza bahirAtmA, cAroM gati meM DolatA // 9 // saMyoga apanA thA nahIM, na hai, na hogA phira kbhii| para mUDha nita yaha mAnatA, saba "maiM tathA merA sbhii|| ajJAna vaza ho AtmA meM, moha kA viSa gholtaa| mithyAtva vaza bahirAtmA, cAroM gati meM DolatA // 10 // mithyAtva ke kAraNa anekoM, pApa karate jIva haiN| saMyama bhavana kaise bane, mithyAtva kI jaba nIMva hai| ajJAna maya prANI kabhI nahIM, jJAna gaTharI kholtaa| mithyAtva vaza bahirAtmA, cAroM gati meM DolatA // 11 // mithyAtva aura ananta anubaMdhI, kaSAya yugala rhe| phira tatva azraddhAna va, zraddhA atatvoM kI gahe // vaha nahIM brahmAnanda pAtA, satya jo nahIM boltaa| mithyAtva vaza bahirAtmA, cAroM gati meM DolatA // 12 // 2050 42 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2.dhanya antarAtmA isa deha se maiM sadA nyArA, zuddha nirmala AtmA / paripUrNa hUM nija meM svayaM, vijJAna ghana paramAtmA // rAgAdi se ho dUra jisane, zuddhatA nija kI lkhii| vaha antarAtmA dhanya hai, caitanya kA jo pArakhI // 1 // maiM mana nahIM, maiM tana nahIM, jar3a vacana bhI maiM hUM nhiiN| traya yoga se saba karma se, jo bhinna cetana, maiM vhii|| cinmAtra nija dhuva-dhAma para, dRSTi sadA jisane rkhii| vaha antarAtmA dhanya hai, caitanya kA jo pArakhI // 2 // hai antarAtmA jauharI jo, jJAna vaibhava ko smhaale| pASANa tana ke bIca se, caitanya hIrA ko nikAle // svAnubhava meM A rahI, mahimA samaya ke sAra kii| vaha antarAtmA dhanya hai, caitanya kA jo pArakhI // 3 // paNDita vahI jJAnI vahI, jo huA zuddha viveka se / chUTI samasta anekatA, nAtA huA hai eka se / / nijAtmA AnaMda amRta mayI, anubhava meM ckhii| vaha antarAtmA dhanya hai, caitanya kA jo pArakhI // 4 // arihaMta siddhoM sama nijAtama, deha meM hI basa rhii| hai zuddha jJAnAnaMda maya, tAraNa- taraNa gurU ne khii| jo jAnate mama AtmA, arihaMta siddhoM saarkhii| vaha antarAtmA dhanya hai, caitanya kA jo pArakhI // 5 // jyoM agni rahatI kASTha meM, ghI dUdha meM sarvatra hai| jyoM gaMdha rahatI puSpa meM, AkAza meM jyoM chatra hai|| tyoM AtmA sarvatra tana meM, bhinna jisane bhI lkhii| vaha antarAtmA dhanya hai, caitanya kA jo pArakhI // 6 // maiM kri yA bhAvoM se tathA, paryAya ke bhI pAra huuN| maiM brahma hU~ paramAtmA, cinmaya samaya kA sAra huuN|| cala diyA mukti mArga para, hai pAtratA jisakI pkii| vaha antarAtmA dhanya hai, caitanya kA jo pArakhI // 7 // samakitI jJAnI kisI bhI, bhava mAMhi kaisA hI rhe| nija para pichAne sadA hI, paryAya meM vaha na bahe // samatA rasAyana piye nita, phira ho bhale hI naarkii| vaha antarAtmA dhanya hai, caitanya kA jo pArakhI ||8|| jisane svayaM anubhava kiyA, jaga pariNamana svataMtra hai| saba dravya haiM svAdhIna, jaga meM koI na parataMtra hai| maiM svayaM kA svAmI svayaM, zraddhA sahI niradhAra kii| vaha antarAtmA dhanya hai, caitanya kA jo pArakhI // 9 // jisa jIva kA jisa dravya kA, jisa samaya meM jo ho rhaa| nizcita sabhI kramabaddha hai, ajJAna vaza tU ro rahA / / jJAnI nahIM kartA na bhoktA, rUci nahIM saMsAra kii| vaha antarAtmA dhanya hai, caitanya kA jo pArakhI // 10 // par3ha-par3ha anekoM pothiyAM, arU purANoM ko jaga muaa| lekina abhI taka koI bhI,na jJAnamaya paMDita huaa| jo par3he AtmA DhAI akSara, taje dRSTi vikAra kii| vaha antarAtmA dhanya hai, caitanya kA jo pArakhI // 11 // sadagurU zikSA mAnakara, nija AtmA ko jAna lo| hokara vivekI bhedajJAnI, tatva nirNaya ThAna lo // jo rahe brahmAnaMda maya, hai dezanA gurU tAra kii| vaha antarAtmA dhanya hai, caitanya kA jo pArakhI // 12 // 44 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna kI zakti mahAna jJAna kI zakti mahAna jagata meM, jJAna kI zakti mahAna / Atma jJAna hI jJAna kahatA, sukha zAMti mukti kA dAtA / zeSa sabhI ajJAna, jagata meM .............. bheda jJAna, tatva nirNaya hotA, sArA bhrama ajJAna hai khotA / ho samyak darzana jJAna, jagata meM ........ vastu svarUpa sAmane dikhatA, mAyA moha vahAM na ttiktaa| hotA dRr3ha nizcaya zraddhAna, jagata meM ....... dravya dRSTi saba rAga tor3atI, zuddha dRSTi sama bhAva jodd'tii| mati zruta hoM sujJAna, jagata meM ............ avadhijJAna, manaH paryaya jagatA, ghAtiyA karma svayaM hI bhagatA / pragaTe kevalajJAna, jagata meM ............. vItarAga sarvajJa hitaMkara, ho arihaMta prabhu tIrthaMkara / kahalAte bhagavAna, jagata meM ............. zeSa aghAtiyA karma kSaya hote, Atama siddha svarUpa meM sote / pAte pada nirvANa, jagata meM ......... jJAnAnaMda svabhAvI Atama, Atama zuddhAtama prmaatm| banatA khuda bhagavAna, jagata meM .... arihaMta siddha paramAtmA pramANa ke liye haiM, pUjA ke liye nhiiN| una jaise banane ke liye svayaM kA puruSArtha, bheda jJAna tatva nirNaya hI kAryakArI prayojanIya hai| 45 3. AtmA hI paramAtmA cidrUpa kI pahicAna tuma, satyArtha dRSTi se karo / jo rUpa hai apanA trikAlI, use aba cita meM dharo // caitanyatA se hai vibhUSita, sadA hI nija AtmA / sadgurU tAraNa taraNa kahate, tU svayaM paramAtmA // 1 // hove na koI vikalpa jisa kSaNa nirvikalpa dazA rhe| taba tU svayaM paramAtmA, jaba jJAna maya anubhava gahe // he Atman ! svIkAra karale, zuddha hUM zuddhAtmA / sadgurU tAraNa taraNa kahate, tU svayaM paramAtmA // 2 // arihaMta ko tU dekha le, aura siddha ko bhI dekha le / aba dRSTi apanI ora kara tU, svayaM ko bhI lekha le // hai zuddha dravya svabhAva se, una sadRza hI mukti ramA / sadgurU tAraNa taraNa kahate, tU svayaM paramAtmA // 3 // maiM zuddha hU~ paramAtmA, yaha lakSya rakha nija rUpa kA / taba banegA tU vItarAgI, anubhavI cidrUpa kA / basa eka nija dhruva dhAma para dRSTi ko dRr3hatA se jmaa| sadgurU tAraNa taraNa kahate, tU svayaM paramAtmA // 4 // arihaMta siddhoM ke tarapha kA lakSya bhI aba chor3a de| ekAgra ho nija rUpa meM upayoga apanA jor3a de // phira dekha yaha darzana anaMtA, jJAna vIraja sukha kSamA / sadgurU tAraNa taraNa kahate, tU svayaM paramAtmA // 5 // jaba taka rahegA lakSya para kA, rAga chUTegA nahIM / bina rAga ke chUTe jagata kA, baMdha TUTegA nahIM // cala ho svayaM meM lIna aba, duHkhamaya karama dhana mata kmaa| sadgurU tAraNa taraNa kahate, tU svayaM paramAtmA // 6 // 46 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAvadhAna paramAtmA kI khoja karate,jagata ke saba loga baahr| dekha leM ika kSaNa svayaM ko, taba to yaha ho jAe jAhara // mujhako merI khoja thI, para bhramita thA, jinavANI maaN| sadgurU tAraNa taraNa kahate, tU svayaM paramAtmA ||7|| milatA na vaha caityAlayoM, girajAgharoM yA maMdiroM meN| gurudvArA zivAlaya va, masjidoM meM na gharoM meM // vaha prabhu baiThA hai hRdaya meM, eka kSaNa nija meM smaa| sadgurU tAraNa taraNa kahate, tU svayaM paramAtmA / / 8 / / udadhi parvata kaMdarAoM meM, jo prabhu ko DhUMDhate / para eka kSaNa bhI nijAtama, anubhavana meM na DUbate // bhUle hue bhagavAna ve saba, bane haiM bahirAtmA / sadgurU tAraNa taraNa kahate, tU svayaM paramAtmA // 9 // bAhara bhaTakanA chor3a de, dRSTi haTA jaga se svayaM / parivAra se tana mana se haTakara, tor3a de buddhi kA bhrm|| cita ahaM se bhI dUra jo hai, vahI hai zuddhAtmA / sadgurU tAraNa taraNa kahate, tU svayaM paramAtmA // 10 // caitanya anubhava kA viSaya, vaha jJAna kA ghana piNDa hai| Ananda amRta se bharA, dhruva dhAma eka akhaMDa hai| para vastu ke saMyoga se, nita bhinna rahatA aatmaa| sadgurU tAraNa taraNa kahate, tU svayaM paramAtmA // 11 // nija AtmA meM hI chipA, paramAtmA Ananda maya / isa satya kA zraddhAna, anubhava karo hoMge karma kSaya // avikAra brahmAnanda maya, dhruva dhAma nija shuddhaatmaa| sadgurU tAraNa taraNa kahate, tU svayaM paramAtmA // 12 // yathArtha jIvana arthAt sAkSI bhAva yadi koI vyakti kAminI ko yA kaMcana ko burA mAnakara unase bhAgane lage to vaha pAyegA ki caubIsoM ghaMTe ve hI vicAra use ghere hue haiN| sote jAgate vaha unameM hI DUbA rahegA aura jitanA vaha svayaM ko unameM DUbA huA pAyegA - utanA hI bhayabhIta hogaa| jisa vicAra se Apa lar3ate haiM, vahI vicAra ApakA AmaMtraNa svIkAra kara letA hai| jisase Apa lar3ate haiM, Darate haiM, mana unhIM vicAroM ko bArambAra sAmane lAtA hai| isalie vicAra se, mana se, na to DaranA hai, na use DarAnA hai, na use pakar3anA hai, na use dhakkA denA hai| use to mAtra dekhanA hai / nizcaya hI isameM bar3I sajagatA dar3hatA aura himmata kI jarUrata hai kyoMki burA bhI vicAra AyegA aura Adata basa mana hogA ki use pakar3a leN| isa mana ko yaha jo pakar3ane aura dhakkA dene kI pravRtti hai, yaha sahaja Adata hai / bodhapUrvaka smRtipUrvaka agara koI use dekhegA sAkSI rahegA to yaha vRtti dhIra-dhIra zithila ho jAyegI aura vicAra ko, mana ko, dekhane meM samartha ho jAyegA aura jo vyakti vicAra ko dekhane meM samartha ho jAyegA, vaha vastutaH vicAra se mukta hone meM bhI samartha ho jAtA hai| 47 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / OM jIvana jIne ke sUtra 1. dharma - karma meM koI kisI kA sAthI nahIM hai| jo jaisA karegA,usakA phala usI ko bhoganA pdd'egaa| jIva akelA AyA hai aura akelA jaayegaa| 4. saMsAra kI koI vastu (ghara-zarIra-parivAra) na sAtha lAyA hai, na sAtha le jaayegaa| 5. jo janmA hai vaha avazya mregaa| 6. eka dina hameM bhI maranA hai isakA avazya dhyAna rkho| rAjA rANA chatrapati, hAthina ke asavAra / maranA sabako eka dina, apanI-apanI bAra // 8. dala-bala devI devatA, mAta-pitA parivAra / maratI biriyA jIva ko, koI na rAkhanahAra // 1. Apa akelA avatare, mare akelA hoya / yUM kabahUM yA jIva ko, sAthI sagA na koya // 10 prati samaya sumaraNa karo, vRthA samaya mata khoo| nija svabhAva meM lIna ho, khuda paramAtama hoo / / 11. yaha mAnuSa paryAya, sukula sunivo jinvaannii| iha vidhi gaye na mile, sumaNi jyoM udadhi smaanii|| 12. bar3e bhAgya mAnuSa tana paavaa| sura durlabha sada granthana gaavaa|| 13. so nara nindaka maMda mati, Atama hana gati jaay| jo na tarai bhava sAgara, nara samAja asa pAya / / 14. kAla kare so Aja kara, Aja kare so aba / pala meM paralaya hoyagI, bahuri karegA kaba / / 15. acche kAmoM meM dera mata karo "zubhasya shiighrm"| 16. bure kAmoM meM jaldI mata karo, Thaharo baco ddro| 17. pApa se durgati-puNya se sadgati aura dharma se mukti hotI hai| 18. hAtha kA diyA sAtha jAtA hai, bAkI saba yahIM raha jAtA hai| 11. dhana kI to gati tIna haiM, dAna bhoga arU nAza / dAna bhoga jo na kare, nizcaya hoya vinAza / / 20. pApa-beImAnI se kamAyA dhana bure kAmoM meM jAtA hai| 21. Ananda se jIne ke liye apanA Atmabala jagAo, nirbhaya bno| 22. sukhI rahane ke liye - samatA zAnti Avazyaka hai| 23. sarvapriya banane ke liye-sabase maitrI,pramoda bhAva rkho| 24. nirAkulatA meM rahane ke liye - tatva nirNaya kro| 25. sammAna cAhate ho to, hamezA dUsaroM kA sammAna kro| 26. bar3e bananA cAhate ho to dayA dAna paropakAra kro| 27. dhana cAhate ho to saMyamita jIvana banAo, pratidina mandira jAo, dAna karo, zubha bhAva rakho aura satyatA ImAnadArI se vyApAra kro| 28. Akula vyAkula cintita bhayabhIta honA hI maranA hai| 21. vibhAva pariNamana, saMkalpa-vikalpa hI bhAva maraNa hai| 30. para kA vicAra, para kI cintA, mana kI kalpanA, vikalpa,yaha saba AkulatA azAnti aura duHkha ke kAraNa haiN| 31. tAta tIna ati prabala khala, krodha, moha aura lobha / inake citta meM upajate, hota jIva ko kSobha / / Mar Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. lobhI apane puNya kA phala nahIM bhogatA, AzA tRSNA cAha meM hI maratA rahatA hai, nakaTA bezarama hotA hai / 33. mohI ko apane hitAhita kA koI vicAra nahIM rahatA, andhA pAgala behoza, bhayabhIta, cintita rahatA hai| 34. jo milA hai usakA sadupayoga karane vAlA vivekavAna hai| durUpayoga karane vAlA ajJAnI mUrkha hai| 35. sacce deva gurU dharma kI zraddhA, satsaMga svAdhyAya sAmAyika karanA, sadAcArI jIvana honA, samyagdarzana kI pAtratA hai| - 36. bhedajJAna ke abhAva meM hI bhaya-cintA ghabarAhaTa hotI hai / 37. jimmedArI, riztedArI duniyAMdArI jisake gale jitanI baMdhI hai, vaha utanA cintita parezAna rahegA / 38. cAha se cintA, moha se bhaya aura duHkha, rAga se saMkalpa-vikalpa hote haiN| 31. tIna loka ke nAtha ko nahIM svayaM kA jJAna / 1 bhIkha mAMgatA phira rahA, banA huA haivAna // 40. jJAnI samyagdRSTi mukti cAhatA hai aura vaha usake satpuruSArtha se milatI hai| ajJAnI mithyAdRSTi mana kI tRpti cAhatA hai aura vaha kabhI hotI nahIM hai| 41. pApa ke udaya meM jIva dhana ke pIche maratA hai aura puNya ke udaya meM viSayoM meM ramatA hai| 42. adhyAtma kA artha 43. adhyAtma kA phala - - hai apane svarUpa ko jAnanA / jIvana meM sukha zAnti honA 51 - 44. jyoM-jyoM bhautika pragati ho rahI hai, mAnava kI mAnavatA vilupta hotI jA rahI hai| 45. dharma ke nAma para paraspara ghRNA kA pracAra karane vAle tathA yuddha bhar3akAne vAle dharma ke tatva evaM uddezya ko nahIM smjhte| 46. santa kisI eka dharma ke khUMTe se nahIM baMdhate haiM, satya kA satkAra karate haiM, vaha cAhe jahAM bhI prApta ho / 47. nirAzA ko bhagAo, AzA ko jagAo, Aja aura abhI jagAo jIvana kA yahI sandeza hai| - 48. jo jIvana meM rUci nahIM letA hai, use jIne kA adhikAra nahIM hai| 49. jahAM Atma zraddhAna hai tathA karmoM kA vizvAsa hai, vahAM cintA aura bhaya nahIM raha skte| 50. paramAtmA para zraddhA aura karmoM kA vizvAsa karane vAle ko kabhI bhaya cintA nahIM ho skte| 51. prasanna- -haMsamukha aura masta svabhAva ke binA, Apa cir3acir3e krodhI, duHkhI aura raktacApa Adi rogoM ke zikAra ho jaayeNge| 52. vyartha hI jimmedArI bar3appana kA bojha lAdakara, hama khila-khilAkara haMsanA bhUla gaye gamagIna rahane lage haiN| 53. manuSya kA bhaviSya hAtha kI rekhAoM aura grahoM dvArA kadApi bAMdhA nahIM jA sktaa| 54. manuSya kI icchA zakti aura puruSArtha hI manuSya kA bhaviSya banAtI hai| 52 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55. zAstra kI bAta bhI buddhi rahita hokara mAnane se dharma kI hAni hotI hai| 56. viveka ko tyAgakara dharma bhI dharma nahIM rhtaa| 57. ulajhana aura samasyA bAhara saMsAra meM nahIM haiM, mana meM haiM, bAhara to kevala paristhitiyAM haiN| 58. nizcinta - praphulla mana svarga hai tathA ulajhA huA mana naraka hai, jisake hama svayaM jimmedAra haiN| 51. jaba taka saMkaTa na Aye, usakI cintA karanA nirAdhAra hai aura jaba saMkaTa A jAye taba bhaya na kareM, utsAha se usakA sAmanA kreN| 60. vAstava meM kArya kA bhAra hameM nahIM thakAtA hai, aruci cintA aura bhaya thakAte haiN| 61. dhana kamAnA burA nahIM hai, dhana kA durUpayoga karanA burA hai, zoSaNa burA hai, dhana kA moha burA hai, dhana kA ahaMkAra burA hai| 62. maMjila pai jinheM jAnA hai, ve zikave nahIM karate / zikavoM meM jo ulajhe haiM, ve pahuMcA nahIM karate | 63. saMyama, sevA, satsaMga aura svAdhyAya Atmonnati ke sopAna haiN| 64. kamajora piTa jAtA hai para satAne vAlA miTa jAtA hai| 65. dUsaroM ke svabhAva ko pahicAnakara tathA dUsaroM para prema dvArA vijaya pAkara hI Apa unase kAma le sakate haiM tathA svayaM bhI prasanna raha sakate haiN| 66. bacce apanI zakti aura kSamatA ke anurUpa hI vikasita hoMge na ki mAtA-pitA kI icchA aura yojanAoM ke anurUpa / 53 67. prema karanA hI paryApta nahIM hai, prema pUrNa vyavahAra honA bhI Avazyaka hai| 68. jIvana kI samasyAyeM eka cunautI hai, jise hama manobala nIti bala aura puruSArtha dvArA jIta sakate haiN| 69. apane bhAvoM kI saMbhAla rakho, bhAva hI baMdha aura mokSa ke kAraNa haiN| 70. siddhAnta meM dRr3ha rahakara bhI vyavahAra meM mRdu evaM vinamra rahiye / 71. vyavahAra kuzalatA kA uddezya vyavahAra meM zuddhi hotA hai| paraspara vyavahAra meM apane se adhika dUsaroM ko mahatva denA, dUsaroM ko sahayoga denA tathA sAmAjika jIvana meM pavitratA evaM madhuratA utpanna karanA / - 72. hama eka sadhe hue mana se kolAhala aura bhAga daur3a ke bIca bhI sukha aura zAnti meM raha sakate haiN| 73. mana meM dIvAra khiMca jAne para makAna meM dIvAra khiMca jAtI hai, sahanazIlatA kSamAzIlatA udAratA aura gaMbhIratA se kAma leN| 74. paropakAra rata tathA madhura vAtAvaraNa se yukta parivAra dharatI kA svarga hotA hai| 75. Apake hRdaya ke sacce premabhAva- karuNAbhAvakSamAbhAva kA prabhAva dUsaroM para avazya par3atA hai| 76. ujjvala bhaviSya kI AzA karo ujjvala bhaviSya kI kalpanA karo bhaviSya ujjvala ho jAyegA / 77. jIvana meM sukha kI samujjvala kalpanA karo, AzA - 54 - Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aura vizvAsa ke sAtha Age bar3he calo, jIvana ek| sukha kA siMdhu ho jaayegaa| 78. AdhyAtmikatA manuSya ko palAyana nahIM sikhAtI / hai, balki usake antara jagata ko suvyavasthita kara use karma kI ora pravRtta karatI hai tathA use samabhAva janita sthAyI sukha evaM zAnti pradAna karatI hai| 71. adhyAtma eka vijJAna hai, eka kalA hai, eka darzana hai, adhyAtma mAnava ke jIvana meM, jIne kI kalA ke mUla rahasya ko udghATita kara detA hai| 80. solahavIM zatAbdI ke adhyAtmavAdI saMta zrI jina tAraNa svAmI ne yathArtha mArga batAyA haietat samyaktva pUjasya, pUjA pUjya samAcaret / mukti zriyaM pathaM zuddhaM, vyavahAra nizcaya zAzvataM // isa prakAra saccI pUjA kA yaha svarUpa hai ki pUjya ke samAna AcaraNa honA hI saccI pUjA hai| mokSa lakSmI ko pAne kA zuddha mArga nizcaya vyavahAra se zAzvata hotA hai| 81. kathanI karanI bhinna jahAM, dharma nahIM pAkhaMDa vahAM / 82. adhyAtma sAdhanA kA mArga - svAdhyAya, satsaMga, saMyama, jJAna, dhyAna hai| 83. jAgrata avasthA meM dhyAna antaraMga kA eka gahana sukha hotA hai, jo anirvacanIya hai| 84. dhyAna koI tantra - mantra nahIM hai| dhyAna eka sAdhanA hai jisake dvArA hama apane bhItara AtmAnanda upajAte haiN| 85. mauna, dhyAna kA prathama caraNa hai / mauna kA artha-bAhya saMcaraNa chor3akara anta: saMcaraNa karanA / mauna kA artha hai- saMyama ke dvArA dhIra-dhIra indriyoM tathA mana ke vyApAra kA zamana honA (damana nhiiN)| 86. hamAre bhItara gahare stara para Ananda svarUpa AtmA hai jo hamArA nija svarUpa hai| abhI mana usakI ora unmukha na hokara bAhara bhaTaka rahA hai aura sukhAbhAsa ko sukha samajha rahA hai| 87. mauna kI saphalatA hone para hI dhyAna kI saphalatA hotI hai| 88. mauna vrata dhAraNa karane se rAga dveSAdi zIghra naSTa ho jAte haiM - mauna se guNa rAzi prApta hotI hai - mauna se jJAna prApta hotA hai - mauna se uttama zrutajJAna prApta hotA hai - mauna se kevalajJAna prakaTa hotA hai| 81. sAdhaka mauna grahaNa ke samaya vartamAna ghaTanAoM meM rUci na le, kala kI cintA na kare - aura bhaviSya kI yojanAyeM na bnaaye| 10. yathA saMbhava mauna ke samaya zAntacitta hokara dhyAna aura maMtra japa hI karanA caahiye| 11. mauna evaM antarmukhI hone para hI tatva darzana hotA hai| 12. dhyAna dvArA gahare stara para cetanA kI nintha nirmala akhaNDa sattA kA darzana hotA hai| 13. dhyAna dvArA hama Atma sAkSAtkAra karate haiM, Atma jyoti kA darzana karate haiM athavA yoM kahiye ki Atma tatva - paramAtma tatva meM laya ho jAtA hai| 14. dhyAna kI carama avasthA meM sAdhaka Ananda mahodadhi meM nimagna ho jAtA hai| 56 55 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15. dhyAna kI avasthA meM zarIra atyanta bhArahIna mana sUkSma aura zvAsa-prazvAsa alakSita pratIta hotI hai| 16. sAdhaka dhyAna kA abhyAsa karane se dainika jIvanacaryA meM moha se vimukta ho jAtA hai aura jyoMjyoM vaha moha se vimukta hotA hai tyoM-tyoM use dhyAna meM saphalatA milatI hai| 17. dhyAna janita Ananda kI anubhUti hone para vyakti ko bhautika jagata ke kuTilatA ghRNA svArthaparigraha-viSaya-bhoga Adi nIrasa evaM nirarthaka pratIta hone lagate haiN| 18. bhagavAna mahAvIra kaSAya mukti para bala DAlate haiN| 19. yoga kA artha hai mana ko jo hamAre vicAroM aura bhAvanAoM kI halacala kA kAraNa hai jIvana ke mUla srota Atmatatva (cetanatatva) se jor3anA / - 100. hamArA Atmastha honA, AtmAnanda kA sUkSma anubhava karanA hai / 101. asta-vyasta dhvasta evaM bhagna mana ko zAMta sukhI evaM svastha karane ke liye dhyAna sarvazreSTha auSadhi hai / 102. sUkSma jagata kI apekSA sthUla jagata ko adhika mahatva dene se moha utpanna hotA hai| jo hamArI zAnti aura saMtulana ko bhaMga kara detA hai| 103. moha ke kAraNa dhana-pada-sattA- yaza Adi kI icchAyeM hameM satAne lagatI haiM aura icchita vastuoM kA abhAva duHkha bana kara khaTakane lagatA hai| 104. icchA (kAma) se moha aura moha se icchA uddIpta hote haiN| icchA se hI AzA, nirAzA, cintA, bhaya bhI 57 utpanna hote haiN| 105. icchAoM aura bhAvoM ko samajhane para hI unakA samAdhAna karanA saMbhava hai| 106. bina saMtoSa na kAma nasAhIM / kAma achata sukha sapanehuM nAhIM // 107. dhyAna ke abhyAsa se manuSya ko mAnasika tanAva se mukti mila jAtI hai| 108. anAdikAlIna saMsAra paribhramaNa janma-maraNa kA kAraNa, apanA ajJAna (svarUpa kA vismaraNa) aura moha hai| 101. yaha zarIra hI maiM hUM, yaha zarIrAdi mere haiM, maiM ina sabakA kartA hUM, yaha mithyA mAnyatA hI saMsAra paribhramaNa kA kAraNa hai| 110. vartamAna manuSya bhava meM hameM tIna zubha yoga mile haiM - buddhi, svastha zarIra aura puNya kA udaya tathA inakA sadupayoga durUpayoga karane kI pUrNa svataMtratA hai| 111. buddhi kA durUpayoga karane ke kAraNa vartamAna jIvana ko azAMta duHkhamaya banAye haiM aura bhaviSya ke liye azubha karmabandha karake durgati ke pAtra bana rahe haiN| 112. para kA vicAra karanA hI buddhi kA durUpayoga hai, isase hI bhaya cintA AkulatA ghabarAhaTa hotI hai / - 113. buddhi kA sadupayoga karake hama vartamAna jIvana sukha zAMti AnaMdamaya banA sakate haiM aura bhaviSya meM sadgati mukti pA sakate haiN| 114. 4. buddhi kA sadupayoga bheda jJAna tatva nirNaya karane meM hai / 58 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115.bhedajJAna - isa zarIrAdi se bhinna maiM eka akhaMDa avinAzI caitanya tatva bhagavAna AtmA hU~ yaha zarIrAdi maiM nahIM aura yaha mere nhiiN| 116.tatva nirNaya-jisa samaya jisa jIva kA jisa dravya kA jaisA jo kucha honA hai vaha apanI tatsamaya kI yogyatAnusAra ho rahA hai aura hogA,use koI bhI TAla phera badala sakatA nhiiN| 117.bhedajJAna tatva nirNaya karane se vartamAna jIvana sukha zAnti maya hotA hai aura isI se samyagdarzana samyagjJAna kI prApti hotI hai, jo mukti kA kAraNa hai| 118.zarIra kA durupayoga - pApa-viSaya-kaSAya meM rata rahanA hai, jisase vartamAna jIvana duHkhamaya aura bhaviSya andhakAramaya banatA hai| 111.zarIra kA sadupayoga, sadAcAra, saMyama, tapa, dayA, dAna paropakAra karane meM hai, jisase vartamAna jIvana sukhamaya yazasvI banatA hai aura bhaviSya meM sadgati aura mukti milatI hai| 120.puNya ke udaya kA durUpayoga - anyAya, anIti, atyAcAra, ayyAzI karane meM hai, jisakA pariNAma duHkha aura durgati hai| 121.puNya ke udaya kA sadupayoga dayA, dAna, paropakAra, dharma prabhAvanA, satyatA, ImAnadArI kA vyavahAra karane meM hai, jisakA pariNAma sukha-zAnti yaza sadgati hai| 122.tana se sevA kIjiye, mana se bhale vicAra, dhana se isa saMsAra meM kariye para upakAra, yahI hai mAnavatA kA saar| VA 123.mAnuSa to vivekavAna, nahIM to pazu ke smaan| T 124.Ayu kA anta, Ayu kA baMdha, pApa kA udaya hamAre " jIvana meM kabhI bhI A sakatA hai phira hama cAhate huye bhI kucha nahIM kara skte| 125.imijAni, AlasahAni, sAhasaThAni yaha sikha aadro| jaba loM na roga jarA gahe,taba loM jhaTiti nijahita kro| 126.AgAha apanI mauta kA koI vasara nhiiN| sAmAna sau barasa kA hai pala kI khabara nahIM / 127.hAtha kA pakkA, laMgoTa kA saccA, mukha kA saMyamI jaga jItatA hai| 128.jIva kI durdazA ke tIna kAraNa- 1. kartA dhartApanA 2. acchA burA mAnanA 3.kucha bhI caahnaa| 121.tIna pAMca mata karanA, varanA mAre jaaoge| saMsAra meM tIna mithyAtva, pAMca pApa karoge to dargati jaaoge| tIna ratnatraya - pAMca parameSThI pada dhAraNa karoge to mukti paaoge| 130.Atma kalyANa ke bAdhaka kAraNa - vivekahInatA, lokamUDhatA paMtha vyAmoha aura saamprdaayiktaa| 131.AvazyakatA se AkulatA hotI hai - samasyA se vikalpa hote haiM - jimmedArI se cintA hotI hai| 132.jitanI apanI AvazyakatAyeM kama hoMgI utane hI nirAkula Ananda meM rhoge| 133.saMsAra kA pariNamana - kAla ke anusAra hai| 59 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya kA honA - tatsamaya kI yogyatAnusAra hai| jIvoM kA pariNamana, apanI-apanI pAtratAnusAra hai| 134.moha ke sadbhAva meM - aniSTa kI zaMkA kuzaMkA hotii| hai / rAga ke sadbhAva meM iSTa aniSTa ke saMkalpa vikalpa hote haiN| deSa ke sadbhAva meM krodha ghRNA-baira virodha hote haiN| 135.vicAravAna puruSa ke liye apane svarUpAnusandhAna meM pramAda karane se bar3hakara aura koI anartha nahIM hai kyoMki isI se moha hotA hai - moha se ajJAna - ajJAna se bandhana tathA bandhana se kleza duHkha kI prApti hotI hai| 136.mumukSupurUSa ke liye Atma tatva ke jJAna ko chor3akara saMsAra bandhana se chUTane kA aura koI mArga nahIM hai| 137.duHkha ke kAraNa aura moharUpa anAtma cintana ko chor3akara Ananda svarUpa AtmA kA cintana karo jo sAkSAt mukti kA kAraNa hai| 138.Aja insAna hai para insAniyata nahIM hai, zikSA hai para sadAcAra nahIM hai| 131.isa samaya zikSaka zikSArthI aura zikSA yaha tInoM aMga AtmasvarUpa caritra se vimukha haiN| 140.Aja zikSA kA uddezya jIvikopArjana ho gayA hai| 141.pApa vahI hai jisake pariNAma meM apanA tathA dasare kA ahita ho, puNya vahI hai jisake pariNAma meM apanA tathA dUsaroM kA hita ho| 142.mana meM durbhAva utpanna hote hI azAnti ho jAtI hai| tathA sadbhAva hote hI zAnti hone lagatI hai| F143. hRdaya ke bhAva chaha bAtoM se parilakSita hote haiM - vacana, buddhi, svabhAva, cAritra, AcAra aura vyvhaar| 144.ber3I cAhe lohe kI ho yA sone kI-bandhana kAriNI to donoM hI haiM, ata: zubhAzubha sabhI karmoM kA kSaya hone para hI mukti hotI hai| 145.karmakSaya to jJAnamayI anAzakti se hI hotA hai - karma se, saMtati utpanna karane se yA dhana se mukti nahIM hotI - vaha to Atma jJAna se hI hotI hai| 146.sva kA svarUpa samajhiye - AdhyAtmika gurU ke nirdezana meM dhArmika granthoM kA anuzIlana kIjiye zravaNa-manana-ke liye kucha samaya nikaaliye| 147.japa smaraNa tatva carcA karane se jJAna - dhyAna kI siddhi hotI hai, uttama AcaraNa svataH hone laga jAtA hai| 148.jIvana ko sukhamaya madhura banAiye, isake liye dUsaroM ke anukUla samabhAva meM rahiye, thor3I se namratA, thor3A sA dhairya, thor3I sI udAratA - dayAlutA - asahAyoM ke prati karUNA aura tyAga kiijiye| 141.yaha duHkha to mere bhAgya doSa se milA hai apane kiye kA phala sabako bhoganA par3atA hai, yaha ciMtana hI samatA meM rakhatA hai| 150.chalachadma - pAkhaMDa vRtti dvArA dasare ko Thagane vAlA samAja kA kalaMka hotA hai| 151.cAritra kI bhitti para hI adhyAtma kA bhavya bhavana khar3A kiyA jA sakatA hai| cAritrahIna vyakti adhyAtma kA rasAsvAdana kabhI nahIM kara sakatA hai| 61 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152. krodha - andhA hotA hai, isase prIti naSTa hotI hai| abhimAna - baharA hotA hai, isase vinayazIlatA naSTa hotI hai| mAyA- * gUMgI hotI hai, isase mitratA naSTa hotI hai| lobha baharA hotA hai yaha saba kucha naSTa kara detA hai| 153. kabirA soI pIra hai, jo jAne para pIra / jo para pIra na jAnaI, so kAphira bepIra // 154. durAcArI manuSya hI rAkSasa hotA hai| bAr3he khala bahu cora juArA, je laMpaTa para dhana paradArA mAnahi mAtu pitA nahIM devA, sAdhunha se karavAbahi sevA / jinhake yaha Acarana bhavAnI, te jAnahu nizicara saba prANI // 155. satva guNa se jJAna utpanna hotA hai aura manuSya U para ko uThatA hai| rajoguNa se lobha rAga paidA hotA hai, tamo guNa se pramAda, moha, ajJAna paidA hote haiM aura patana kI ora le jAte haiN| 156. pAnI bAr3he nAva meM, ghara meM bAr3he dAma | donoM hAtha ulIciye, yahI sayAnoM kAma || 157. tIna sajAvata deza ko, satI saMta aura zUra / tIna lajAvata deza ko, kapaTI kAyara kUra // 158. jJAna kA abhimAna mahAna ahita kara hai| 159. kevala apane sukhopabhoga ke liye jIne vAlA vyakti pApa kI jindagI jItA hai tathA nindanIya hai / 160. jisakI indriyAM niyaMtrita haiM usI kI buddhi sthira hai / 161. mAnasika vyabhicAra sabase bar3A pApa hai| 63 162. jahAM tarka hai vahAM vizvAsa nahIM hai| 1163. kisI ke prati zraddhA tabhI utpanna hotI hai jaba usameM vizvAsa ho jaaye| 164. ajagara kare na cAkarI, paMchI kare na kAma / dAsa malUkA kaha gaye, sabake dAtA rAma // 165 lAkha karo tadavIra, to kyA hotA hai / vahI hotA hai, jo maMjUre khudA hotA hai / 166. apane jIvana ko sadAcArI sukhamaya banAne hetu cetAvanI(1) apane bhojana para niyantraNa rkheN| (2) sajjana puruSoM ke pAsa baiTheM, satsaMga kreN| (3) azlIla sAhitya kabhI na pddh'eN| 167. jo kaccI sAmagrI hotI hai vaha to jo hotI hai vahI hotI hai, usameM se kyA banAnA hai, yaha bAta nirmAtA para nirbhara karatI hai| 168. 8. manuSya jitanA asat ko jAnane aura tyAgane meM svataMtra hai utanA kisI viziSTa kartavya kA nirNaya karane meM samartha nahIM hai| 169. sAdhaka ko cAhiye ki vaha apane ko kabhI bhogI yA usameM sadA yaha jAgRti rahanI saMsArI vyakti na samajhe cAhiye ki maiM sAdhaka hU~ / 170. manuSya sAMsArika vastu vyakti se jitanA apanA sambandha mAnatA hai utanA hI vaha parAdhIna ho jAtA hai| 171. samaya, samajha, sAmagrI aura sAmarthya ina cAroM ko apane meM lagAnA inakA sadupayoga haiM, para meM lagAnA durUpayoga hai| - 64 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F172.manuSya janma saba janmoM kA antima janma hai, is| janma meM saMsAra se sadA ke liye mukta hone kA maukA milA hai isa vAste isa mauke ko hAtha se nahIM gaMvAnA / caahiye| 173.zuddha svAtmAnubhUti samyagdarzana hai aura bheda vijJAna usakI jar3a hai| 174.pratyeka jIva apane pariNAmoM ke vikAroM ke kAraNa pApI hai| 175.jaba taka AtmA apane parama puruSArtha ko nija bala se prakaTa kara anAdi kAlIna karma nimitta janya vibhAvoM aura vikalpoM se apane ko nahIM nikAlatA taba taka isa saMsAra rUpI gahana jaMgala meM nAnA duHkhoM kI paramparA ko prApta hotA hai| 176.AtmA meM kAla labdhi ke vaza samyamsadagurU ke upadeza nimitta se mithyAtvAdi prakRtiyoM ke upazama kSaya yA kSayopazama se jaba samyagdarzana kI utpatti huI tabhI sva-para bheda vijJAna hone se AtmA ne apane svarUpa ko pahicAnA - yahI jJAna jyoti yA caitanya jyoti hai| 177.mokSa mArga meM sthita ve haiM jo samyagdaSTi bheda vijJAnI haiM / jinheM samyagcAritra ke pAlana karane kI caTapaTI hai| 178.jitane aMza meM jJAnI hai utane aMza to abandhaka hI hai aura jitane sUkSma aMza meM use rAga hotA hai utanA bandha bhI hotA hai| 179.Atma prakAza jisakA jaga gayA hai vaha bhUlakara bhI para meM nahIM rmtaa| V180.he samyagdaSTi jJAnI jIva - nirantara hI apane jJAna svabhAva meM ramaNa karate hue rho|| 181.bhogopabhoga svecchApUrvaka bhogate raho aura tumhAre karma bandha na ho yaha kadApi nahIM hotA - yaha tumhArI svecchAcAritA kA kArya hai, jo durgati le jaayegaa| 182.apane upayoga ko apane svarUpa meM sthira karanA hI sabase bar3A-kar3A purUSArtha hai jo ki abhyAsa sAdhya hai| 183.apane svabhAva meM ramaNa karanA tathA rAgAdi rUpa pariNamana karanA yaha donoM kArya eka sAtha nahIM hote| 184. upadeza zuddha sAra kA sAra itanA hI hai ki svAzraya karo, jJAna svabhAva meM raho, parAzraya chodd'o| 185.jitanA saMsAra kA vyavahAra hai vaha parAzraya se hotA hai / parAzraya ke tyAga kA upadeza hI paramArtha kA upadeza hai| 186.yadi buddhi pUrvaka rAgAdi kA tyAga karanA cAhate ho to dravya parigraha kA parityAga anivArya hai| 187.jinheM vItarAga cAritra hogA - unheM pUrva meM bAhya tyAga rUpa vratAdi avazya hoMge - binA mahAvratAdi kI bhUmikA ke vItarAga cAritra nahIM hotaa| 188.samyagdarzana aura samyagjJAna kA honA - purUSArtha kA jAganA hai, cAritra dhAraNa karanA usa puruSArtha kA karanA hai| 185.Atma svabhAva tathA karma svabhAva aura usake nimitta se hone vAle apane vibhAva kA parijJAna hI sabase mm 66 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaThina kArya hai| 110.jo vastu parAI hai, use lalacAI dRSTi se dekhanA bhI aparAdha hai - grahaNa to aparAdha hai hii| 111.jo apane hita ke mArga meM apUrNa hai, vaha abhI krodha, mAna, mAyA, lobha Adi kaSAyoM ke bhAra se saMyukta hai, aisA gRhastha AtmazraddhAnI yA AtmajJAnI ho para AtmaniSTha nahIM ho sktaa| 112.vastra, deha kI taraha janma se sAtha nahIM AtA, vaha buddhi pUrvaka grahaNa kiyA jAtA hai| buddhi pUrvaka kisI bhI vastu kA grahaNa usa vastu ke prati AkarSaNa yA rAga ke binA saMbhava nhiiN| 113.tana kA nagna muni nahIM hotA - mana kA nagna muni hotA hai aura mana kI nagnatA, samasta mAnasika vikAroM se rahita hone para hI hotI hai| 114.rAgAdi vikArI bhAvoM kA bandhana hI bandhana hai aura unakA chUTanA hI mokSa hai| 115.tatva jJAnI ko kisI padArtha meM rAga-dveSa kI utpatti na honA, ise hI samyamcAritra kahate haiN| 196.jJAnI ko cAhiye ki vastu svabhAva ko samajhakara jJAna bhAva meM rahe - rAgAdi na kre| 117.apane svabhAva meM sthiti hI niraparAdha nirbandha hai| 198.tatva kA sAra - carcAoM kA tathA apane duSTa saMkalpa-vikalpoM kA parityAga kro| 199.sampUrNa saMkalpa-vikalpa tathA vitaNDAvAda chor3akara eka mAtra svayaM zuddhAtmA kA anubhava karo, vahI tumhArA parama tatva yA paramAtmA hai| 200.zuddhopayoga dazA hI vaha sAdhaka dazA hai, jo AtmA ko pavitra banAtI tathA pUrNa siddhi pradAna karatI hai| T201.jo jIva anekAnta svarUpa jinavANI ke abhyAsa se / utpanna samyagjJAna dvArA kevalajJAna svarUpa arihanta pada tathA sarvakarmoM se rahita siddha paramapada pAtA hai,vahI bhavya hai| 202.bhagavAna jinendra kI anekAnta mayI vANI kA zravaNa kara mujhe zuddhAtmA kI mahimA kA prakAza huA hai, aba mujhe isa carcA se kyA lAbha - ki baMdha kaise hotA hai aura mokSa kaise hotA hai| parantu aba svabhAva kA samyagbodha hone para vijJAna ghana svabhAva meM magna rahanA hI - jJAnAnanda sahajAnanda sArthaka hai| ! sadgurU kI mahimA ! 1. gurUdeva dikhalAte sadA, sanmArga kI hI gaila hai| jisase ki gala jAtI sabhI,ajJAna kI viSabela hai| mohAndha aise jJAna kunjoM, se na nAtA jodd'taa| jar3a pattharoM ke hI nikaTa, vaha zIza apanA phodd'taa| 2. jinameM guMthe tIrthaMkaroM ke, re amolaka baina haiN| jinameM ki ratnatraya camakate, sUrya se dina raina haiN| jo mokSa kA upadeza deM, ve hI ki sacce zAstra haiN| ye zAstra para unako na bhAte,jo kugati ke pAtra haiN| 3. kahate haiM jina tAraNa svAmI, suna lo sAre praannii| maiMne vaha hI vyakta kiyA hai, kahatI jo jina vaannii|| kaTa jAtI jisa parama jJAna se, karma balI kI phaaNsii| maiMne tumako bheMTa kiyA hai, jJAna vahI avinAzI // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jJAyaka kI sthiti jisako sAkSI honA hai aura satya ko jAnanA hai use samasta vicAroM ko samAna vicAra samajhanA hogA, na koI acchA haimakoI burA hai, kyoMki jaise hI hamane taya kiyA ki kucha acchA hai - kucha burA hai, to phira sAkSI nahIM raha jaayeNge| sAkSI hone ke lie jarUrI hai ki hama niSpakSa hoM,hamArI koI dhAraNA na ho, hamArI koI kalpanA na ho,hama kucha bhI Aropita karanA na cAhate hoN| jaba taka vicAroM ke prati zubha-azubha ke nirNaya kI vRtti hotI hai, yaha vRtti pitta ke mauna aura zUnya hone meM bAdhA bana jAtI hai| vItarAga varzana ke atirikta unase mukti kA koI mArga nahIM hai| cetanA hamezA paristhitiyoM ke bAhara hai-jisa dina isa pRthakatA kAbodha hogA, jisa dina jIvana ke bIca isa sAkSI bhAva kA udaya hogA ki maiM to dUra khar3A raha jAtA huuN| dhArAyeM AtI haiM aura vaha jAtI hai.havAeM AtI hai aura gujara jAtI haiN| dhUpa AtI hai, zIta AtI hai, varSA AtI hai, garmI AtI hai aura maiM dUra khar3A raha jAtA hU~ maiM pRthak alaga khar3A raha jAtA kucha bhI mujhe chUtA nahIM, kucha bhI mere prANoM kA atikrAMta nahIM karatA, kucha bhI mere bhItara badalAiTa nahIM karatA / maiM to vahIM raha jAtA huuN|ciijeN AtI haiM aura badala jAtI haiN| jisa dina yaha eka krAMtikArI parivartana antara meM pragaTa hogA, usI kSaNa se zAyaka kI sthiti ho jaayegii| zAyaka rahanA hI jIvana kA vAstavika Ananda hai|saakssii rahanA hI jIvana jIne kI kalA hai| AdhyAtmika bhajana bhajana -1 gurU bAbA ko jisane dhyAyA, usakA hI uddhAra huaa| Atma dhyAna ura dhArA jisane, usakA ber3A pAra huA | vedI vAle kI bhakti karo, dhyAna caraNoM meM unake dharo, jaya ho jina tAraNa-taraNa....4 1. vIra zrI ke dulAre the tAraNa - taraNa / bAla pana meM hI lI thI dharama kI shrnn|| moha ko taja diyA, saMyama dhAraNa kiyA, mArga apanAyA vairAgya kA .........2 ho virakta jaba dIkSA dhArI, jaga meM jaya jayakAra huA...2 Atma dhyAna ura dhArA jisane...... 2. vedI vAle kA jaga meM bar3A nAma hai| cAMda semara nisaI sUkhA puSpadhAma hai| jJAnI gurUvara mere, dhyAnI gurUvara mere, gIta gAUM maiM nita Apake .........2 dhanya ho gaI bhArata bhUmi, gurU kA jaba avatAra huA....2 Atma dhyAna ura dhArA jisane...... 3. jaga meM phaile ahiMsA kI zubha deshnaa| sArI dharatI kuTumba hai yahI bhAvanA // IrSyA karanA nahIM, mana ho karUNAmayI, aisI zikSA hai gurU tAra kI....2 basaMta hRdaya meM vizva premadhara, jo nirmala avikAra huaa| Atma dhyAna ura dhArA jisane...... 70 69 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana-2 suno trilokI nAtha kaise ho rahe ho / nija ko lakha lo Aja samaya kyoM kho rahe ho| 1. anubhava ke binA re bhAI, yaha samaya lakSa sama jaaii| sadgurU tumako samajhAI, phira bhI mati kyoM bhrmaaii|| dekha kyA hAlata hai, karma baMdha kara rahe, pApa hI bo rahe ho..... suno trilokInAtha...... 2. dekho tuma arasa arUpI, yaha jar3a pudgala hai ruupii| tuma jJAnamayI zuddhAtama, ho paramAnaMda svruupii|| jarA nija ko to lakho, taja do saba ajJAna, dukhI kyoM ho rahe ho.....suno trilokI nAtha..... aba apanI ora nihAro,jaga meMna koI tumhaaro| nita bhedajJAna ura dhAro, puruSArtha karo kraaro|| dekha lo jJAyaka ho, jJAtA dRSTA raho, karma kyoM Dho rahe ho...suno trilokI nAtha ..... 4. yahasamaya nahIM phira milanA,ceto aba kamalavat khilnaa| nizivAsara Atama dhyAo, para meM na aba bhrmaao|| ceta lo maukA hai, vItarAga ho jAo, uTho kyoM so rahe ho... suno trilokI nAtha kaise ho rahe ho| nija ko lakha lo Aja samaya kyoM kho rahe ho| bhajana-3 re mana ! mUrakha janama gmaayo| kabhI na AyA sadgurU zaraNA, nA teM prabhu guNa gaayo|| 1. yaha saMsAra hATa baniye kI, saba koI saude Ayo / cAtura mAla caugunA kInA, mUrakha mUla ThagAyo / remana...... 2. yaha saMsAra phUla semara ko, zobhA dekha lubhAyo / cAkhana lAgyo rUI ur3a gayI, sira dhuna-dhuna pchtaayo| remana...... bhajana-4 siddha svarUpI zuddhAtmA, Aja mere nainoM meM jhuule| nainoM meM jhUle, mere aMganA meM jhUle, siddha svarUpI zuddhAtmA, Aja mere nainoM meM jhUle / 1. zuddha prakAzaM zuddhAtma tatvaM / samasta saMkalpa vikalpa muktaM // ratnatraya mayI paramAtmA, Aja mere nainoM meM jhUle..... eka akhaMDa abheda avinAzI / caitanya jyoti jJAyaka svabhAvI // dhruva tatva bhagavAna AtmA, Aja mere nainoM meM jhUle.... 3. jJAnAnaMda svabhAvI hai alakha niraMjana / arahaMta sarvajJa bhava bhaya bhaMjana // brahmAnaMda paramAtmA, Aja mere nainoM meM jhUle..... 72 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana-5 DUba rahI re, naiyA bhaMvariyA meM DUba rahI re|| 1. gaharI hai nadiyA bhaMvara bhaarii| kaise tireMjA samajha na prii|| DUba rahI re, naiyA.. 2. pApoM kI naiyA vajana bhaarii| karmoM ne kara lai jA asavArI // DUba rahI re, naiyA. 3. mAna kaSAya to khUbaI kreN| cAraI kaSAya to khUbaI kareM, dhIraja dharama nahIM mana meM dhreN| DUba rahI re, naiyA.. 4. zraddhA binA nahIM koI upAya / jAse jo jIvana saphala ho jaaye|| DUba rahI re, naiyA. 5. jInA jagata meM dina do caar| hojA bhagattU bhavadadhi paar|| DUba rahI re, naiyA... bhajana-6 lagAle prabhu se lagana,lagAle prabhu se lgn| nAca re mayUra mana, hokara ke magana // 1. guru tAraNa kI dezanA, suna lo catura sujaan| tana se nyArA AtmA, apanA hai bhagavAna...lagA le... 2. hRdayA bhItara ArasI, mukha dekhA nahiM jaae| mukha tabahI tuma dekhiyo,jaba dilakA dhokhA jAe...lagA le... 3. kAjala kerI koTharI, taisA ye saMsAra / jJAnI kI balihArI hai, paiThi ke nikasana hAra...lagA le... 4. mana kI duvidhA na miTe, mukti kahAM se hoy| kaur3I badale ratna sA, janma calA nara khoya...lagA le... 5. tU hai cetana AtmA, viSNu, buddha jina rAma / brahmAnaMda meM lIna ho, jAye mukti dhAma...lagA le... bhajana-7 o sone vAle aba to jarA jAga re / ye hai mukti mAraga isameM lAga re // 1. kAla anAdi moha meM soyA, apane ko nahIM jaanaa| rAgadveSa aura karma jAla kA, bunA hai taanaa-baanaa|| yaha nara janma pAyA hai, saubhAgya re, o sone vAle.... 2. tU hai brahmasvarUpI cetana, jar3a zarIra se nyaaraa| ahaMkAra mamakAra choDa denazvara hai jaga saaraa|| yaha jagatana bhogoM se,dhara vairAgya re, o sone vAle.. 3. bhedajJAna tatva nirNaya dvArA, dRDhatA ura meM dhara le| brahmAnaMda mayI zuddhAtama kA, Azraya aba kara le|| tU AjA apane meM, para ko tyAga re, o sone vAle.... dekho naiyA bhaMvariyA meM DUba rahI re, naiyA..... 74 98 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana-8 kAye dekho re zarIra,kAye dekho re shriir| tana to hai dhUrA ko Dhera, naza jaihai vIra // 1. rAjA mahArAjA cakrI bhI, jaga meM na raha paaye| jisakA janma huA hai, usakA aMta eka dina aaye| jogI rAjA raMka phakIra, jogI rAjA raMka phakIra, tana to hai dhUrA... 2. cakrI sanatkumAra sarIkhe, tana ko bacA na paaye| kor3ha huA taba nAzavAna lakha, Atama dhyAna lagAye // aba to mana meM dhara lo dhIra, aba to mana meM dharalo dhIra, tanato hai dhUrA.... 3. nava dvAroM kA hai yaha piMjarA, cetana isameM rahatA / ur3a jAye to kyA acaraja hai, acaraja kaise rahatA // bhaiyA bAta bar3I gaMbhIra, bhaiyA bAta bar3I gaMbhIra, tana to hai dhUrA.... 4. mahA apAvana sapta dhAtumaya, jAla nasoM kA phailaa| cetana rAjA kyoM Dho rahe ho, yaha ghUre kA thailA // saha rahe kAye muphata meM pIra,saha rahe kAye muphata meM pIra, tanato hai dhUrA ..... 5. kaise khileM basaMta bahAreM, laga rahe ho tuma para meM / kalaraMjana kA baMdhana tor3o, calo caleM nija ghara meM // pA lo bhava sAgara kA tIra, pAlo bhava sAgara kA tIra, __ tana to hai dhUrA.... bhajana-9 dina raina rakho nija dhyAna, cidAnaMda tuma cinmaya bhagavAna | 1. jaga meM apanA koI nahIM hai, kyoM ho rahe hairAna / moha rAga arU cAha kAmanA, yaha saba duHkha kI khaan|| cidAnaMda tuma.... 2. tU hai cetana sabase nyArA, sva saMvedya pramANa / paramAnaMda vilAsI jJAyaka, svayaM hai siddha samAna // cidAnaMda tuma.... 3. dukha kA kAraNa eka yahI hai, bhUle jJAna-vijJAna / isa zarIra se tuma ho nyAre, kara lo nija phicaan| cidAnaMda tuma.... 4. eka akhaMDa niraMjana nirmala, tuma ho mamala mahAna / brahmAnaMda meM lIna raho nita, ho jAye kalyANa // cidAnaMda tuma.... bhajana-10 mana kI kaise pyAsa bujhe| para dravyoM kA apanA mAne, mAyA meM urajhai // 1. jIva brahma kA bheda na jAne, viSaya mArga sUjhai / dhana saMgraha kI mamatA karake, apanA hita samujhe...mana kI... 2. tana meM ApA buddhi rAkhai, pApoM meM jUjhai / viSayoM kA khArA jala pIkara, amRta rasa samujhe...mana kI... 3. icchA tRSNA kI khAI meM, jaga tRNavat buujhai| aMtara brahmAnaMda siMdhu kA, anubhava na umajhe...mana kI... 4. satya asatyanasamajhepala bhara,kyA smjhaauuNtujhe| moha kAmanA rAga bhAva se, jaba taka na surajhai...mana kI... 75 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana-11 he bhaviyana dhyAo aatmraam| kauna jAnatA kaba ho jAe, isa jIvana kI zAma // 1. jaga meM apanA kucha bhI nahIM hai, parijana tana yA daam| Ayu aMta para saba chUTegA, jala jAyegI cAma / / he bhaviyana.... 2. yaha saMsAra dukhoM kI aTavI, yahAM nahIM ArAma / zuddhAtama kI karo sAdhanA, raho sadA niSkAma // he bhaviyana.... 3. moha rAga ko chor3a ke cetana, nija meM karo vizrAma / zuddha-buddha avinAzI ho tuma, zuddhAtama sukha dhAma // he bhaviyana.... 4. siddha svarUpI mamala svabhAvI, AnaMdamayI dhruva dhaam| brahmAnaMda meM lIna raho nita, jaga se mile virAma // he bhaviyana...bhajana-12 mana kI aise pyAsa bujhai| jar3a cetana kA bheda pichAne, satsvarUpa samujhai // 1.tana meM ApA buddhi tajakara, dhruvasvabhAva buujhai| viSaya kaSAya vikAra bhAva meM, bilkula na urajhai....mana kI... 2.icchA tRSNA gaharI khAI, mana se na puujai| jJAna Dori se bAMdho mana ko, satya tabhI sUjhai ... mana kI... 3.bhedajJAna tatva nirNaya dvArA,dravya dRSTi upjai| vastu svarUpa ko nIra kSIravat,jyoM kA tyoM samujhe..mana kI... 4.para paryAya nAzavAna haiM, unase na jUjhai / aMtara brahmAnaMda magana ho, mAyA se surajhai ........mana kI ... 9 bhajana - 13 jaya tAraNa taraNa sadA sabase hI boliye / / jaya tAraNa taraNa bola apanA mauna kholiye // 1. zrI jinendra vItarAga, jaga ke siratAja haiN| Apa tireM para tAreM, sadgurU jahAja haiN| dharma svayaM kA svabhAva, apane meM Doliye.... 2. nija zuddhAtama svarUpa,jaga tAraNa hAra hai| yahI samayasAra zuddha, cetana avikAra hai| jAga jAocetana, anAdi kAla so liye... 3. deva haiM tAraNa taraNa, gurU bhI tAraNa trnn| dharma hai tAraNa taraNa, nijAtmA tAraNa trnn|| bhedajJAna karake aba, hRdaya ke dvAra kholiye... 4. isakI mahimA apAra, gaNadhara ne gAI hai| gurU tAraNa taraNa ne, kathI kahI darasAI hai| brahmAnaMda anubhava se, apane meM tauliye..... bhajana-14 Atama hai- Atama hai, nija Atama deva paramAtama hai| 1. alakha niraMjana zivapura vAsI / dhruva tatva hai mamala svabhAvI...Atama hai... 2. eka akhaNDa sadA avinAzI / cetana amala sahaja sukha rAzi...Atama hai... 3. jJAnAnaMda svabhAvI Atama / parama brahma hai nija zuddhAtama ...Atama hai... 4. dhruva dhAma meM rahane vAlA / ahaM brahmAsmi kahane vAlA ...Atama hai... 5. saccidAnaMda ghana arasa arUpI / kevalajJAnI siddha svarUpI ...Atama hai... * iti * 77 78 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurU- bhakti Ao hama saba milakara gAyeM, gurUvANI kI gaathaayeN| hai ananta upakAra gurU kA, kisa vidhi use cukA pAyeM / vande tAraNam jaya jaya vande taarnnm|| caudaha graMtha mahAsAgara haiM, svAnubhUti se bhare hue| unheM samajhanA lakSya hamArA, hama bhakti se bhare hue // gurU vANI kA Azraya lekara, hama zuddhAtama ko dhyAyeM, hai ananta ........ kaisA viSama samaya AyA thA, jaba gurUvara ne janma liyaa| ADambara ke tUphAnoM ne, satya dharma ko bhulA diyA / taba guruvara ne dIpa jalAyA, jisase jIva saMbhala jAyeM, hai ananta ........ amRtamaya gurU kI vANI hai, hama saba amRta pAna kreN| janma jarA bhava roga nivAreM, sadA dharma kA dhyAna dhreN|| hama arihaMta siddha bana jAyeM, yahI bhAvanA nita bhAyeM, hai ananta ........ zuddha svabhAva dharma hai apanA, pahale yahI samajhanA hai| kriyAkANDa meM dharma nahIM hai, brahmAnaMda meM rahanA hai|| jAgo jAgo he jaga jIvo, satya sabhI ko batalAyeM, hai ananta ........ * jinavANI stuti * jinavANI ko namana karo, yaha vANI hai bhagavAna kii| vaMde tAraNam jaya jaya vaMde tAraNam // syAdavAda kI dhArA bahatI, anekAMta kI mAtA hai, mad mithyAtva kaSAyeM galatIM, rAga dveSa gala jAtA hai| par3hane se hai jJAna jAgatA, pAlana se mukti milatI, jar3a cetana kA jJAna ho isase, karmoM kI zakti hiltii|| isa vANI kA manana karo, yaha vANI hai kalyANa kI // 1 // vaMde tAraNam....... isake pUta-sapUta anekoM, kunda-kunda gurU tAraNa haiM, khuda bhI tare anekoM tAre, tarane vAloM ke kAraNa haiN| mahAvIra kI vANI hai, gurU gautama ne isako dhArI, satya dharma kA pATha par3hAtI, bhavyoM kI hai hitakArI // saba mila karake namana karo,yaha vANI kevala jJAna kii||2|| vaMde tAraNam...... * AratI * OM jaya Atama devA, prabhu zuddhAtama devA / tumhare manana kare se nizadina, miTate duHkha chevaa||ttek|| agama agocara parama bramha tuma, zivapura ke vAsI / zuddha-buddha ho nitya niraMjana,zAzvata avinAzI // 1 // OMjaya........ viSNu buddha, mahAvIra prabhu tuma, ratnatraya dhArI / vItarAga sarvajJa hitaMkara, jaga ke sukhakArI // 2 // OM jaya........ jJAnAnaMda svabhAvI ho tuma, nirvikalpa jJAtA / tAraNa-taraNa jinezvara, paramAnaMda dAtA // 3 // OMjaya.. * iti)* 79