Book Title: Upmitibhav Prapancha Katha Part 01
Author(s): Chandrashekharvijay
Publisher: Kamal Prakashan
View full book text
________________ 226 विमर्शनाभिहितं--वत्स ! समाकर्णय साम्प्रतं श्रुतं मयाऽऽप्तजनसकाशात्पूर्व यदुत अस्ति समस्तवृत्तान्तसन्तानाधारविस्तारमनादिनिधनं भूरिप्रकाराद्भुतभूमितलं भवचक्रं नाम नगरं, अतिविस्तीर्णतया च तस्य नगरस्य विद्यन्ते तत्र बहून्यवान्तरपुराणि, सन्ति बहुतराः पाटकाः, संभवन्ति बहुतमा भवनपङ्क्तयः, संभाव्यन्ते भूयांसि देवकुलानि, सङ्ख्यातीताश्च नानाजातयस्तत्र लोकाः प्रतिवसन्ति / ततोऽहमेवं वितर्कयामि यदुत विद्यन्ते तत्र भवचक्रे नगरे बहिरङ्गलोकाः यैरेष महामोहनरेन्द्रप्रमुखः शत्रुवर्गः स्ववीर्येण विक्षिप्त इति / __ प्रकर्षः प्राह-माम ! तत् किमन्तङ्गं तनगरं ? किं वा बहिरङ्गमिति ? विमर्शेनोक्तं-तात ! न शक्यते तदेकपक्षनिक्षेपेणावधारयितुं यथाऽन्तरङ्गं यदिवा बहिरङ्गमिति, यस्मात्तत्र यथा बहिरगजनास्तथैतेऽपि सर्वेऽन्तरङ्गलोका विद्यन्ते, यतोऽमीषां प्रतिपक्षभूतोऽसौ सन्तोषस्तत्रैव नगरे श्रूयते ततोऽमीभिरनुविद्धं समस्तं नगरम् / प्रकर्षणोक्तं-नन्वमी अत्र वर्तमानाः कथं तत्र विद्येरन् ? विमर्शेनोक्तं-तात ! योगिनः खल्वेते महामोहराजादयः सर्वेऽप्यन्तरङ्गलोकाः तस्मादत्रापि दृश्यन्ते तत्रापि वर्तन्ते, न कश्चिद्विरोधः, यतो जानन्ति यथेष्टबहुविधरूपकरणं, कुर्वन्ति परपुरप्रवेश, समाचरन्ति चान्तर्धानं, पुनः प्रकटीभवन्ति यथेष्टस्थानेषु, ततोऽचिन्त्यमाहात्म्यातिशयाः खल्वेते राजानः, ते यथाकामचारितया कुत्र न विद्येरन् ? तस्मादुभयलोकाधारतोभयरूपमेवैतद्भद्र ! भवचक्रं नगरम् / प्रकर्षणोक्तं तर्हि यदि तत्र सन्तोषो वर्तते, ते चामीषां भूभुजां दर्पोद्दलनकारिणो महात्मानो प्रतिगमनेच्छा लोका विद्यन्ते ततो द्रष्टव्यं तनगरं, महन्मे कुतूहलं अनुग्नहेण दर्शयतु माम ! गच्छावस्तावत्तत्रैव नगरे। विमर्शेनोक्तं-ननु सिद्धमिदानीमावयोः समीहितं, दृष्टो विषयाभिलाषो मन्त्री, निश्चितमस्य रसनाजनकत्वं, अतोऽवगता तस्याः सम्बन्धिनी मूलशुद्धिः, संपादितं राजशासनं, अतः किमधुनाऽन्यत्र गतेन ? स्वस्थानमेवावयोगन्तुं युक्तम् / प्रकणेणोक्तं--माम ! मैवं वोचः, यतो वर्धितं भवचक्रव्यतिकरं वर्णयता भवता मम तदर्शनकौतुकं, ततो नादर्शितेन तेन गन्तुमर्हति मामः. दत्तश्चावयोः कालतः संवत्सरमात्रमवधिस्तातेन, निर्गतयोश्चाद्यापि शरद्धेमन्तलक्षणमृतुद्वयमात्रमतिक्रान्तं, यतोऽधुना शिशिरो वर्तते, तथाहि-पश्यतु मामो मञ्जरीबन्धुरा वर्तन्ते साम्प्रतं प्रियङ्गुलताः, विकासहास निर्भरा विराजन्तेऽधुना रो-वल्लयः, विदलितमुकुलमञ्जरीकमिदानीं विभाति तिलकवनम् / शिशिरतु- अपि च-शिशिरतुषारकणकनिर्दग्धमशेषसरोजमण्डलं, सह किसलयविलाससुभगेन महातरुकाननेन भोः ! / वर्णनम् पथिकगणं च शीतवातेन विकम्पितगात्रयष्टिकं. नन खलसदृश एष तोषादिव हसति कुन्दपादपः // 1 // नूनमत्र शिशिरे विदेशगाः, सुन्दरीविरहवेदनातुराः। शीतवातविहताःक्षणे क्षणे, जीवितानि रहयन्ति मूढकाः॥ पश्य माम ! कृतमुत्तरायणं, भास्करेण परिवर्धितं दिनम् / शर्वरी च गमितेषदूनतां, पूर्वरात्रिपरिमाणतोऽधुना // 3 // बहलागरुधृपवरेऽपि गृहे, वरहल्लककम्बलतूलियुते / बहुमोहनृणां शिशिरेऽत्र सुखं, न हि पीनवपुर्ललनाविरहे॥४॥ अथापि वर्धितं तेजो, महत्त्वं च दिवाकरे / अथवा-विमुक्तदक्षिणाशे किं, म्लानिलाघवकारणम् // 5 // कार्यभारं महान्तं निजस्वामिनो, यान्त्यनिष्पन्नमेते विमुच्याधुना / पश्य माम ! स्वदेशेषु दुःसेवकाः, शीतभीताः स्वभार्याकुचोष्माशया // 6 // ये दरिदा जराजीर्ण देहाश्च ये. वातला ये च पान्था विना कन्थया / भोः कदा शीतकालोऽपगच्छेदयं, माम ! जल्पन्ति ते शीतनिर्वेदिताः // 7 // यावमश्वादिभक्ष्याय लोल्यते, भूरिलोकं तुषारं तु दोयते /
Page Navigation
1 ... 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306