Upmitibhav Prapancha Katha Part 01

Author(s): Chandrashekharvijay
Publisher: Kamal Prakashan

Page 273

विमर्शेनोदितं वत्स ! महामोहमहीपतेः / वराकः किं करोत्येष, यो वशः सैन्यवर्तिनः // 29 // यतः-महामोहहता येऽत्र, विशेषेण नराधमाः। द्यूते त एव वर्तन्ते, प्राप्नुवन्ति च तत्फलम् // 30 // यावच्च कथयत्येवं, विमर्शः किल चेष्टितम् / तावत्त्रोटितमेवोच्चैः, कितवैस्तस्य मस्तकम् // 31 // मृगया प्रकर्षः प्राह मामेदं , महानर्थविधायकम् / रमन्ते द्यूतमत्रैव, तेषामेवंविधा गतिः // 32 // . . व्यसनफल तं मातुलोऽब्रवीद्भद्र !, सम्यक संलक्षितं त्वया / न छूते रक्तचित्तानां, सुखमत्र परत्र वा // 33 // अत्रान्तरे महारण्ये, निपपात कथश्चन / दृष्टिः प्रकर्षसंज्ञस्य, नीलाब्जदललासिनी // 34 // ततश्च तन्मुखं हस्तं, कृत्वा स प्राह मातुलम् / क एष तुरगारूढः, प्रस्विनः श्रमपीडितः // 35 // . उद्गीर्णहेतिः पापात्मा, जीवमारणतत्परः / स्वयं दुःखपरीतोऽपि, दुःखदोऽरण्यदेहिनाम् // 36 // मध्याह्नेऽपि पिपासातों, बुभुक्षाक्षामकुक्षिकः। जम्बुकं पुरतः कृत्वा, प्रधावन्नुपलभ्यते // 37 // त्रिभिर्विशेषकम् विमर्शनोक्त-अत्रैव मानवावासे, विद्यतेऽवान्तरं पुरम् / ललित नाम तस्याय, राजा ललननामकः // 38 // मृगयाव्यसने सक्तो, न लक्षयति किञ्चन / अयमत्र महारण्ये, तिष्ठत्येव दिवानिशम् // 39 // सामन्तैः स्वजनैलोंकैस्तथा मन्त्रिमहत्तमैः / वार्यमाणोऽपि नवास्ते मांसखादनलालसः // 40 // सीदन्ति राज्यकार्याणि, विरक्तं राजमण्डलम् / ततस्तं तादृशं वीक्ष्य, चिन्तितं राज्यचिन्तकैः // 41 // नोचितो राज्यपद्माया, ललनोऽयं दुरात्मकः / ततः पुत्रं व्यवस्थाप्य, राज्ये गेहादहिष्कृतः॥४२॥ मांसखा- तथाप्याखेटके रक्तो, मांसलोलो नराधमः / एकाकी दुःखितोऽरण्ये, नित्यमास्ते पिशाचवत् // 43 // दनफल इह च वत्स!--परमारितजीवानां, पिशितं योऽपि खादति। इहामुत्र च दुःखाना, पद्धतेः सोऽपि भाजनम् / / 44 // यस्तु क्रूरो महापापः, स्वयमेव निकृन्तति / स्फुरन्तं जीवसङ्घातं, तस्य मांसं च खादति // 45 // तस्येह यदि दुःखानि, भवन्त्येवंविधानि भोः! परत्र नरके पातो, वत्स ! किं तत्र कौतुकम् // 46 // युग्मम् / बीभत्समशुचेः पिण्डो, निन्ध रोगनिबन्धनम् / कृमिजालोल्बणं मांस, भक्षयन्तीह राक्षसाः // 47 // यैस्त्विदं धर्मवुद्धयैव, भक्ष्यते स्वर्गकाम्यया / कालकूट विषं नूनमधुस्ते जीवितार्थिनः // 48 // अहिंसा परमो धर्मः, स कुतो मांसभक्षणे ? / अथ हिंसा भवेद्धर्मः, स्यादग्निहिमशीतलः // 49 // किमत्र बहुना?-धर्मार्थ रसगृद्धया वा, मांसं खादन्ति ये नराः। निम्नन्ति प्राणिनोवा ते, पच्यन्ते नरकाग्निना // 50 // अन्यच्च-यथा गोमायुघाताय, ताम्यत्येष निरर्थकम् / आखेटके रतात्मानस्तथैवान्येऽपि जन्तवः // 51 // यावच्च वर्णयत्येवं. विमर्शस्तस्य चेष्टितम् / तावल्ललनवृत्तान्तो, यो जातस्तं निबोधत // 52 // स जम्बुकविनाशार्थ, धावन्नुच्चैदुरुत्तरे / सतुरङ्गो महागर्ते, पतितोऽधोमुखस्तले // 53 // ततः संचूर्णिताङ्गोऽसौ, क्षुद्यमानो हयेन च / अत्राणो विरटन्नुच्चैस्तत्रैव निधनं गतः // 54 // ततः प्रकर्षणाभिहितम्-अधुनैवामुना प्राप्तं, मृगयाव्यसने फलम् / विमर्शः प्राह न फलं, पुष्पमेतद्विभाव्यताम् // 55 // फलं तु नरके घोरे, स्यादेवंविधकर्मणाम् / तथापि मूढाः खादन्ति; मांसं हिंसन्ति देहिनः // 56 // इतश्च राजपुरुषैर्जिह्वामुत्पाटय दारुणैः / तप्तं तानं नरः कश्चित्पाय्यमानो निरीक्षितः // 57 / / ततो दयापरीतात्मा, प्रकर्षः प्राह मातुलम् / हा हा किमेष पुरुषो, निघृणैर्माम ! पीडयते ? // 58 // विकथा विमर्शेनोक्तं-भद्राकर्णय, अयं पुरुषोऽत्रैव मानवावासान्तभूते चणकपुरे वास्तव्यो महाधनः सुमुखो नाम सार्थवाहः / अयं च बालकालादारभ्य वाक्पारुष्यव्यसनी, ततो लोकैर्गुणनिष्पन्नमस्य दुर्मुख इति नाम प्रतिष्ठितं, प्रकृत्यैव चास्य प्रतिभासते स्वीकथा, रोचते भक्तकथा, मनोऽभीष्टा राजकथा, हृद्दयिता देशकथा। सर्वथा जल्पे सति न कथञ्चिन्निजतुण्डं धारयितुं पारयति / इतश्च चणकपुराधिपतिरेव तीव्रो नाम राजा गतो रिपूणामुपरि, विक्षेपेण लग्नमायोधनं, जिता रिपवः। इतश्च फल