Upmitibhav Prapancha Katha Part 01

Author(s): Chandrashekharvijay
Publisher: Kamal Prakashan

Page 258

227 दुर्गतापत्यवृन्दं तु रोख्यते, जम्बुकः केवलं माम ! कोकूयते // 8 // वहन्ति यन्त्राणि महेक्षुपीडने, हिमेन शीता च तडागपद्धतिः / जनो महामोहमहत्तमाज्ञया, तथापि तां धर्मधियावगाहते // 9 // अन्यच्च-अयं हि लजितप्रायो, वर्तते शिशिरोऽधुना / ततः षण्मासमात्रेऽपि, किमु त्रस्यति मामकः // 10 // गम्यतां भवचक्रेऽतो, ममानुग्रहकाम्यया / मामेन परतो यत्ते, रोचते तत्करिष्यते // 11 // अनिवर्तकनिर्बन्धमेवं विज्ञाय भावतः / ततस्तदनुरोधेन, विमर्शों गन्तुमुद्यतः // 12 // अथ मिथ्यानिवेशादिस्यन्दनवातसुन्दरम् / ममत्वादिगजस्तोमगलगर्जितबन्धुरम् // 13 // अज्ञानादिमहाश्वीयहेषारवमनोहरम् / दैन्यचापललौल्यादिपादातपरिपूरितम् // 14 // महामोहनरेन्द्रस्य, चतुरङ्गं महाबलम् / अपमृत्य ततः स्थानात्ताभ्यां सर्व विलोकितम् // 15 // ततो निर्णीतमार्गेण, हृष्टौ स्वस्रीयमातुलौ / गच्छतस्तत्पुरं तूर्णमविच्छिन्नप्रयाणकैः // 16 // मार्गोत्सारणकामेन, मातुलं प्रति भाषितम् / ततः प्रकर्षसंज्ञेन, तदेवं पथि गच्छता // 17 // माम ! यः श्रूयते लोके, सार्वभौमो महीपतिः / स कर्मपरिणामाख्यः, प्रतापाक्रान्तराजकः॥१८॥ तस्य सम्बन्धिनीमाज्ञां, महामोहनराधिपः / किमेष कुरुते ! किं वा, नेति मे संशयोऽधुना // 19 // विमशः प्राह नैवास्ति, भद्र ! भेदः परस्परम् / अनेन परमार्थेन, स हि ज्येष्ठः सहोदरः // 20 // अयं पुनः कनिष्ठोऽस्यां, महाटव्यां व्यवस्थितः / यतोऽयं चरटप्रायो महामोहनराधिपः // 21 // ये दृष्टाः केचिदस्याग्रे, भवताऽत्र महीभुजः / समस्ता अपि विज्ञेयास्ते तस्यापि पदातयः // 22 // केवलं-स कर्मपरिणामाख्यः, सुन्दराणीतराणि च / कार्याणि कुरुते लोके, प्रकृत्या सर्वदेहिनाम् // 23 // अयं तु सर्वलोकानां, महामोहनरेश्वरः / करोत्यसुन्दराण्येव कार्याणि ननु सर्वदा // 24 // * अन्यच्च-अयं जिगीषुभूपालः, स राजा नाटकप्रियः / एते भूपा निषेवन्ते, महामोहमतः सदा // 25 // किं तु लोके महाराजो, यतोऽस्यापि महत्तमः / स कर्मपरिणामाख्यो, भ्रातेति परिकीर्तितः // 26 // तस्मादेते महीपालास्तस्यापि पुरतः सदा / गत्वा गत्वा प्रकुर्वन्ति, नाटकं हर्षवृद्धये // 27 // भवन्ति गायनाः केचित्केचिदातोद्यवादकाः / वादित्ररूपतामेव, भजन्ते भक्तितोऽपरे // 28 // किंबहुना?-महामोहनरेन्द्राद्याः, सर्वेऽमी तात! भूभुजः। सर्वथा हेतुतां यान्ति, तत्र संसारनाटके // 29 // स तावन्मात्रसंतुष्टः, सपत्नीको नराधिपः / तदेव नाटकं पश्यन्नित्यमास्ते निराकुलः // 30 // अन्यच्च-एतेषां तावदस्त्येव, सर्वेषां स प्रभुनृपः / अन्येषामपि स स्वामी, प्रायेणान्तरभूभुजाम् // 31 // किं बहुना ?–स सर्वसमुदायात्मा, सुन्दरेतरनायकः। अयं तदेकदेशात्मा, तदादेशविधायकः // 32 // तथाहि-येऽन्तरङ्गजनाः केचिद्विद्यन्ते सुन्दरेतराः। स कर्मपरिणामाख्यस्तेषां प्रायः प्रवर्तकः // 33 // यावन्ति चान्तरङ्गाणि, निर्वृतिं नगरीं विना / पुराणि तेषु स स्वामी, बहिरङ्गेषु भावतः // 34 // अयं पुनमहामोहो, यावन्तोऽत्र विलोकिताः / भवता भूभुजः स्वामी, तदादेशेन तावताम् // 35 // यदेष निजवीर्येण, किश्चिदर्जयते धनम् / समर्पयति तत्तस्य, निःशेषं नतमस्तकः // 36 // 'अनेनोपार्जितस्योच्चैधनस्य विनियोजनम् / स राजा कुरुते नित्यं, सुन्दरेतरवस्तुषु // 37 // अयं हि विग्रहारूढः, सदाऽऽस्ते विजिगीषया / स तु भोगपरो राजा, न जानात्येव विग्रहम् // 38 // एवं च स्थिते-एष वत्स ! करोत्याज्ञां, भक्तिनिर्भरमानसः। तस्य किं तु ततो भिन्नं, नात्मानं मन्यते नृपः॥३९॥ अन्यश्च-यदृष्टं भवता पूर्व, महामोहपुरद्वयम् / तत्कर्मपरिणामेन, भटभुक्त्याऽस्य योजितम् // 40 // अतः पुरद्वये तत्र, सैन्यमस्य सुभक्तिकम् / तथाऽटव्यां च निःशेषमास्ते विग्रहतत्परम् // 41 //