Studies in Desya Prakrit

Author(s): H C Bhayani
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 233

199
मेय-वसा--मंसपडल-पोच्चड - पूय-रुहिरुक्किण्ण
विलीण-चिक्कण--रसिय...... अहीं अभयदेवसूरिनी वृत्तिमा पोच्चडनो अर्थ 'अतिनिबिड' 'उक्किण्ण' नो अर्थ 'मिश्रित' अने 'विलीणना अर्थ 'जुगुप्सित' आपेलो छ । आथी समग्रनो अर्थ संतोषकारक नथी थतो । अहीं पण पोच्चडने बदले चाप्पड समजीए अने उक्किण्णनो अर्थ उलिन्न 'भीनु, लदबदतु' अने विलीण (के चिलीण) नो अर्थ 'पचपचतु” लइए तो समासनो अर्थ नीचे प्रमाणे थशे :
___ 'मेद' वसा ने मांसना थरथी खरडायेलां, परु ने लोहीथी लदबदतां, पचपचतां ने चीकणा रसवाळी .....' __ आमां वर्णननी सुश्लिष्टता तरत ज जणाई आवशे ।
पोच्नडनो चोथा अर्थ 'मलिन' कोशमां 'निशीथचूर्णि' ११ उमाथी नोंधायो छे । आ संदर्भ हु जोई शक्यो नथी । पण बाकीना प्रयोगो जोता, अने 'ज्ञाताधर्म' वाळा संदर्भमां मलिण ने पोच्चड साथे छे ते जोता, त्यां पण चाप्पड मूळपाठ होवानी घणी शक्यता छ ।
पछीनी प्राकृत, अपभ्रश, प्राचीन गुजराती अने अर्वाचीन भाषाओमां चेप्पिड के साधित शब्दोना बहोळा प्रयोग थयेलो छ ।
'सुपासणाहचरिय' (१२मी शताब्दी)मां कणयोप्पडाइय 'दाणा, घी, तेल वगेरे' प्रयोग मळे छे. अपभ्रंश काव्य 'जसहरचरिउमाँ डड्ढउ चोप्पड पुणु मइ डह (२, २४, ३) 'वळी बळयु घी-तेल बाळे छे. । एवो प्रयोग छे.
स्वयंभूना अपभ्रंश महाकाव्य पउमचरिउमा चोप्पड घीना अर्थमां वपरायो छे. रणसंग्रामने भोजननु रूपक आपतां चक्रने घीनी धार कही छेः
मुक्केषक-चक्क- चेाप्पडय-धारु (५८, ६, ४) 'जेमा एक चक्ररूपी घीनी धार छाडवामां आवे छे ।'
'योगप्रदीप'नी प्राचीन गुजराती टीकामां घी जेवो स्निग्ध पदार्थो'ना अर्थ मां चापड वपरायो छ ।
भने नेह चेपड आनदरूपीउ अमृत, तेणई' करी नई चेपिड पूरीह (लोक ४३ उपरनी टीका) । दीवामां घी पूरवानी अहीं वात छ ।