Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 08

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 13

રાનઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ—નાવથી પાર કરવાયોગ્ય નદી. વિષથી મારવાયોગ્ય હાથી. ||૧૧||
न्यायाऽर्थादनपेते ७|१|१३ ॥
પશ્ચમ્યન્ત ન્યાય અને અર્થ નામને અનપેત અર્થમાં ૬ પ્રત્યય થાય છે. ન્યાયાલનપેતપુ અને અર્થાનપેતમ્ આ અર્થમાં ન્યાય અને અર્થ નામને આ સૂત્રથી ૫ પ્રત્યય. ‘અવળેવ૦ ૭-૪-૬૮' થી અન્ય અ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી સ્વાવ્યનું અને અર્થનુ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ—ન્યાયસંગત. અર્થસંગત. ॥૧॥
मत - मदस्य करणे ७।१।१४॥
ષદ્યન્ત મત [ઈષ્ટ, સામ્ય, જ્ઞાન અથવા મતિ અર્થ મત શબ્દથી જણાવાય છે] અને મદ્દ નામને કરણ [સાધકતમ અથવા કૃતિ] અર્થમાં વ પ્રત્યય થાય છે. મતસ્ય રળનું અને મવસ્થ વાળનું આ અર્થમાં મત અને મદ્દ નામને આ સૂત્રથી ય પ્રત્યય. ‘અવળૅ ૭-૪-૬૮' થી અન્ય મૈં નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી મત્વય્ અને મઘનુ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ - મતનું કરણ અથવા કૃતિ. મદનું કરણ અથવા કૃતિ ॥૧૪॥
तत्र साधौ ७।१।१५ ॥
સાધુ અર્થમાં સપ્તમ્યન્ત નામને ૫ પ્રત્યય થાય છે. સમાયાં સાથેઃ [પ્રવીનો યોગ્ય તારો વા] આ અર્થમાં સમા નામને આ સૂત્રથી ૫ પ્રત્યય. ‘અવર્ગે૦ ૭-૪-૬૮° થી અન્ય આ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી સમ્યક આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થસભામાં 1991. 119411