________________
૧૮૦
વહેંચી જુદા પડ્યા. બ્રિટિશ સરકારે શેઠ ઈન્દ્રચંદજીને વિવાહ વખતે ખેલાત આપી અને પછી જગોઠની પદવી આપી હતી. આ છેલ્લા જગત્શેઠ હતા.
તથા મહારાજા સ્વરૂપચંદજીના પુત્ર શેઠ ઉદારચંદને મહારાજાની પદવી આપી.
વૃદ્ધ વાણી એવી છે કે બ્રિટિશ સરકારે શેઠ ઈન્દ્રચઈને જગત્શેઠની પદવી આપી ત્યારે એક અખર્જાપતિ મુસલમાન અમીરે બ્રિટિશ સરકારને વિનંતિ કરી કેસને ગોઠની પદવી આપે. ગવર્નર જનરલ શેઠ ઈન્દ્રચદજીને ત્યાં ગયે। ત્યારે શેઠ હુરબચંદે તેને એક ઝવેરાતથી બનેલા પલંગ આપ્યું. જેને નીલમના ત્રણ પાયા હતા, ગવર્નર જનરલે અજાધિપતિ મુસલમાનને ત્યાં જઈ તે પાયા ખતાવી તેવા ચેાથે પાા માંગ્યે. મુસલમાન પેાતાની સ` સંપત્તિ ખર્ચે તે પણ ચાથે પાચેા લાવી શકે તેમ ન હતું. પછી શેઠ હરખચંદે ગવર્નર જનરલને ચેાથેા પાયે આપ્યા. આ જાણી અધિપતિ મુનલમાન શરમચે. અને મૌન બની રહ્યો. ગજર જનરલે આવી ગભ શ્રીમ'તાર્ક, ઉદારતા અને દાનવીરતાથી ખુશ થઈ શેઠ ઈન્દ્રચંદને જગત્શેઠની પદવી આપી. બ્રિટિશ સરકારે ત્યારમાદ સૌને માટે જગત્શેઠની પદવી આપવાનું 'ધ કર્યું. એટલે જ ઈન્દ્રચંદ છેલ્લે જગત્શેઠ હતા.
(૮) શેઠ ગાવિ‘દાદઃ
તે એકદમ નિન બની ગયેા હતેા. બ્રિટિશ સરકારે તેને વિસ', ૧૮૮૦ માં દર મહિનાની રૂ. ૧૨૦૦ની આજીવિકા બાંધી આપી. તે વિ. સ. ૧૯૧૯માં મરણ પામ્યા. એટલે બ્રિટિશ સરકારે તેની પત્ની રાણી પ્રાણકુમારીને ૩૦૦ રૂપૈયાના માસીક ખેંચ માંથી આપ્યું.
બ્રિટિશ સરકાર તરફથી જગત્ત્યેટના વશર્જાને આ છેલ્લું વર્ષાસન હતું. (૯) કોઠ ગેપાલ'દુજીઃ—(શેઠે ગુલાલચ'દ)
બ્રિટિશ સરકારે આ સમયે જગત્શેઠના વશોનું વર્ષાસન અધ કર્યું પણ શે ગુલાબચંદને રૂા. ૫૦૦૦) આપી નવા બંગલેા કરાવી આપ્યા.
(૧૦) એક ફતેહ દઃ-ઉદ્દેદઃ—
તે મને શેઠ ગુજ઼ામચંદના પુત્રા હતા. ખગાળી સન ૧૯૧૯ માં શ્રી નિખિલનાથ રાય 13 . 3. જે ગાળી ગોઠ” પુસ્તક લખ્યુ. ઉપેન્દ્રનાથ ભટ્ટાચાર્ચ' પ્રકાશિત કર્યું” પગ સરકારે તેને જપ્ત કર્યું . અમે શેઠ ફતેચંદજી પાસેથી તે પુસ્તક વાંચવા બીજું તનું. તે પુસ્તકના આધારે અમે પ્રસ્તુત જગો વશને ઇતિહાસ લખ્યું છે.
