________________
ર૭
(૧) અંજલિ, (ર) કપાત, (૩) રૅટ, (૪) સ્વસ્તિક, (૫) પુષ્પપુટ, (૬) પાર્શ્વદેાલિત, (૭) ઉત્સ`ગ, {૮) ભટકાવમાન, (૯) ગુજદ, (૧૦) અહિત્ય, (૧૧) નિષ્પ, (૧૨) મકર, (૧૦) બધમાન, ચિત્ર ૧૩૨. અંજલિ-હસ્તક ૨૫.
એ પતાક-હતને ભેગા કરવા તેને અંજલિ-હસ્ત' કહે છે.-સ’૦ ૨૦ ૦ ૭, પૂ૦ ૬૪૯ ઉપચાગ : તે દેવતા, ગુરૂ તથા વિષે!ને નમસ્કાર કરવામાં વપરાય છે. આ અજલ દેવતા એને નમસ્કાર કરતાં મસ્તક ઉપર હાથ જોડીને, ગુરૂને (નમસ્કાર કરતાં) તથા ૨જા અને પૂજનીઓને નમસ્કાર કરતાં મુખ આગળ વધ નૅડીને તથા બ્રાહ્મણ અને પેાતાનાથી મોટા પુરૂષા વગેરેને નમસ્કાર કરતાં છાર્તા આગળ હાથ જોડીને અને એને નમસ્કાર કરતાં મરજી મુજબ હાય અેડીને સાય છે.
આ ચિત્રમાંની નતકીના મને હાયડાબા પડખે
અંજલિ મુદ્રાએ ઉંચા કરેલા છે. શરીરને વણું સુવણું છે. કંચુકી સીંધુરીયા લાલ રંગની પહેરેલી છે. કમ્મર ઉપરનું વજ્ર કાળા રંગની ચાકડીવાળી ડીઝાઈનવાળુ ઘેરા લીલા રંગનું છે. વજ્રના બન્ને છેડો લાલ રંગની ડીઝાઇનવાળા કેસરી રંગના છે. કોરમજી રંગની ડીઝાઈનવાળા ગુલાબી રબને પાયામા તૈલીએ પરિધાન કરે છે. પાયજામાની ડીઝાઈન વચ્ચે વાદળી રંગની ઝીણી ખુટ્ટિએ ચિતરેલી છે.
ચિત્ર ૧૩૩. કપાત-હસ્તક ૨૬.
અને હસ્તના મૂળભાગ, અગ્રભાગ તથા પડખાંના ભાગને પરસ્પર અડકેલા રાખવામાં આવે અને હયેક પાણી રાખવામાં આવે તેને કપાત-હસ્ત કહે છે.સ ૨૦ ર છે. પૂ ૬૪૯
ઉપયોગ : આ હાથ શૈાભા, નમ્રતા, પ્રણામ કરવા તથા ગુરૂ સાથે બાલવા વગેરે ભાવા દર્શાવે છે. વળી, ચીઓએ 'ડી અથવા ભયમાં બાળ ઉપર બજતાં કપાત' દર્શાવવા.
આ ચિત્રમાં નદીના બને હાય જમા પડખે કપાત મુદ્રાએ રાખેલા છે. શરીરના વધુ છે. લીલા પોપટીયા રંગની ચુકી પહેરેલી છે. કમ્મર ઉપરનું વજ્ર કીરમજી ર'ગની ડીઝાઇનવાળા ગુલાબી રંગનું છે. વર્ષના છેઠા લાલ રંગની ડીઝાઇનવાળા કેંસરી રબને છે. તેત્રીએ કાળા રંગની ડીઝાઇનવાળા ઘેરા લીલા રંગને, પાયજામાં પરિધાન કરવા છે.
ચિત્ર ૧૩૪, કફ-હસ્તક ૨૭.
જેમાં બંને હાથની આંગળીએ પરસ્પર અંદર ગૂંથાએલી હૈાય અને હાથનો અદર તથા બહારના ભામાં તેની ય તેને કટ હસ્તક કર્યું છે.-સ૦ ૨૦ ૨ ૭, પુત્ર ૪૯
ઉપયોગ : આ હાથ શેક, વિલાપ વગેરે ભાવામાં તથા આળસ મરડવી, ઊંથી ઉઠીને બગાસું ખાવું, લાખુ શરીર કરવું, આંગળીઓનાં ટાયકા ફાડવા તથા શબ પકડવા વગેરે ભાનામાં જાય છે.
આ ચિત્રમાં નર્તકીના બંને હાથ છાતી સન્મુખ કઈ ? મુદ્રાએ રાખેલા છે. શરીરના વ મુખ્યમ છે. વાદળી ર`ગની ક'ચુકી પહેરેલી છે. કમ્મર ઉપરનું વસ્ત્ર ફીરમજી રંગની ડીઝાઇનવાળા ગુલાખી રંગનું છે. ધેાળા રંગની ડીઝાઇનવાળા લીલા પાપટીયા રંગને પાયજામા તેણીએ પરિધાન કરેલે છે.
ચિત્ર ૧૩૫ સ્વસ્તિક હસ્તક ૨૮.
એક હાથના મિબંધ ઉપર બીજા હાથના મણિબંધ શોને ડાબા પડખે મને હાથને ઉચા શખવા તેને સ્વસ્તિક હસ્તક કહે છે.સ૦ ૨૦ અ૦ ૭, પૃ. ૬૪૯
ઉપયોગ : આ હાથને છુટા કરી દિશા, મેવ, આકાશ, ધન, સમુદ્રો, ખાતુ, પૃથ્વી તધા વિસ્તાર દિ વાય .
આ ચિત્રની નકીના બંને હાથ છાતી સન્મુખ ‘ સ્વસ્તિક ' મુદ્રાએ રાખેલા છે. શરીરના વર્ચુ વધુ છે. તેણીએ લીલા પાટીયા રંગની કંચુકી, કીરમજી રંગની ડીઝાઇનવા ઝુલાબી રંગનું કમ્મર ઉપરનું વસ્ત્ર તથા કાળા રંગની ડીઝાઈનવાળા પીળા રંગને પાયજામો પરિધાન કરવા છે.
"Aho Shrutgyanam"
