________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રેમસ્વરૂપ
૧૧
છે, અને તે આત્મજ્ઞાન વિનાના પ્રાણીઓ કે જે સ્વપર સ્વરૂપને ભેદ નથી જાણતા તેવા જડ લેકેનેજ હોય છે. . ૮
વિવેચનઃ–પ્રેમ-રાગ બે પ્રકાર છે એક નિત્ય રહેનારે શાશ્વત રાગ-પ્રેમ છે, અને બીજે નાશ પામનારો ક્ષણિક છે. આ વિનિશ્વર રાગ સંસારમાં રહેલા ભવાભિનંદિ જીવેને હોય છે. આ રાગ આત્મસ્વરૂ૫ના વેગથી ઉપજતું નથી, પણ બાહ્ય ઈદ્રિના બળથી ગ્રહણ કરાતા રૂપ, રસ, ગંધ. શબ્દ રૂપ ગુણધર્મવાળા પદાર્થ વિષેને છે, તે આ પ્રમ-કંચન, કામિની, પુત્ર, પુત્રી, દાસ, દાસી, રન માણિજ્ય હીરા વિગેરે ઝવેરાત; સેંન્ટ સુગંધમય અત્તર, તેલ, કમળવો, આભૂષણે, બાગ, બગીચા, બંગલા, હવેલી, સંગીત, નૃત્ય, નાટક સીનેમા, અન્ય દીન દુ:ખી મનુષ્યને ધીક્કારવા, પશુ પક્ષી ઉપર તીર, બંદુક, તલવાર ચલાવવી, સુકોમળ શયામાં સુવું, સ્વ–પર સ્ત્રી દાસી આદિ સાથે વ્યભિચાર કરે આ સર્વ રાગ-પ્રેમ બાહ્ય ઈદ્રિયને ફક્ત અલ્પકાળ આનંદ આપે છે. અને જે બાહ્ય નિમિત્ત પુરૂં થતાં નષ્ટ થાય છે. આ બાહ્ય નિમિત્તક રાગ જે છ જડ અને આત્મજ્ઞાન વિનાના હોય છે તેમને જ હોય છે. જેને સારાસારને હિતાહિતને વિવેક ન હોય તેને જડ કહેવામાં આવે છે. જેમને પરભવ, પુણ્ય, પાપ, આત્મા, પુદગળ વિગેરે પદાર્થોને વિવેક નથી જાયે તે આત્મજ્ઞાન વિનાના પુરૂષે છે. ૮
સત્ય પ્રેમ કેમ મળે? ऐक्यं सर्वात्मभिः सार्द्धमनुभूयेत वस्तुतः।
तत्प्रेमेव महाब्रह्म रसानुभवदायकम् ॥९॥ અથ–સર્વ આત્માઓની સાથે જ્યારે ઐકયતા અનુભવાય છે ત્યારે સત્ય પ્રેમરૂપ મહા પરબ્રાના આનંદરૂપ રસને આસ્વાદ આત્મા પ્રાપ્ત કરે છે. છે ૯
વિવેચન આ સર્વ જગતમાં રહેલા સ્થાવર, જંગમ, સૂક્ષમબાદર વિગેરે નાના મોટા પ્રાંણિયમાં પિતાના આત્મ સમાન ઐક્યતાને પ્રેમ આવે ત્યારે આત્મા સત્ય જ્ઞાની બને છે માટે હે મુમુક્ષુઆત્મા તું જગતના સર્વ પ્રાણીઓને પિતાના આત્મ સમાન ગણી પિતાને જેથી દુઃખ થાય તેવું આચરણ અન્ય પ્રાણીઓ પ્રત્યે આચરીશ નહિં. બીજા જીવને દુઃખ થાય તેવું મનથી તારે વિચારવું જોઈએ નહીં અને વચનથી તેવું બોલવું જોઈએ પણ નહીં. કાયાથી તારે જીવેને પીડા થાય તેવી આચરણ પણ કરવી જોઈએ નહીં. પરંતુ સર્વ જી ઉપર પિતાના આત્માની માફક પ્રેમ રાખીને તેઓના હિતને માટે વર્તન કરવું. તે સર્વ છે અને ચૈતન્યરૂપ જ્ઞાન દર્શન ચરિત્ર વીર્ય અને ઉપયોગરૂપ ગુણ સ્વભાવથી સમાન છીએ તેમ જાણવું અને માનવું. પરમ પૂજ્ય શ્રી યશોવિજયજી વાચકવર કહે છે કે “ નિત્ય વિજ્ઞાન માન ત્ર યત્ર પ્રતિષ્ઠિત ા યુદ્ધમવા નમરત્તમૈ પરમામને ૨ (પરમાત્મ દર્શન) “આત્મા સત્તાથી નિત્ય જ્ઞાનદર્શન અને આનંદરૂપ
For Private And Personal Use Only
