Prabuddha Jivan 2016 08 Bar Bhavna Visheshank

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 13

પ્રબુદ્ધ જીવની : બાર ભાવતા વિશેષાંક ઓગસ્ટ ૨૦૧૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક ધ્ર પૃષ્ઠ ૧૩ પર ભાવતા વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવત :
પ્રબુદ્ધ જીત :
: અનેક વિષયો જન્મે છે અને નષ્ટ થાય છે. પણ એ દરેક વિચાર પ્રક્રિયા છે. અષ્ટાંગયોગમાં યમ, નિયમ, આસન, પ્રાણાયામ, છે ભાવનાનું સ્વરૂપ ન પામે; પરંતુ જે વિચાર આત્મહિત માટે સતત પ્રત્યાહાર પછી જે છેલ્લા ત્રણ ધારણા-ધ્યાન-સમાધિ આવે છે છે હું મગજમાં ઘૂમરાયા કરે અને પછી રૂઢ થઈને દુષ્ટ વિચારોનો કચરો એમાં ધારણા જેમ ધ્યાનની પૂર્વભૂમિકા છે એમ ભાવના ધ્યાનની હું BE કાઢીને શુભ વિચારો દ્વારા પરમ સુખદાયક મોક્ષને પ્રાપ્ત પૂર્વભૂમિકા છે જેને ધારણા સાથે સરખાવી શકાય. ‘શવન્યશ્ચિત્તસ્થ as
કરાવવામાં નિમિત્ત બને છે એ અર્થમાં એને બ્રેઈનવોશિંગ કહી ધારણા' અર્થાત્ ચિત્તને કોઈ એક સ્થાન પર કેન્દ્રિત કરવાની પ્રક્રિયા © શકાય.
ધારણા છે. એ જ રીતે આત્મહિત સંબંધી પારમાર્થિક બાબતનું ચિંતવન : છું જે વ્યક્તિ જે પ્રકારની ભાવનાથી પોતાના આત્માને ભાવિત ભાવના છે. પ્રયત્નપૂર્વકના વિચારો જ ધારણા કે ભાવના છે. શુ કરે છે તે રૂપમાં તે બદલાઈ જાય છે એટલે કહી શકાય કે જેવી ભાવના એ યોગનું જ એક અંગ છે. ભાવનામાં મનોયોગને ૬ ભાવના તેવા બનવાની સંભાવના. આજનું મનોવિજ્ઞાન પણ કેળવવાનું છે. મનોયોગ ચિંતનમાં સ્થિર થઈ જાય ત્યારે ભાવના હું શું માને છે કે વિચારમાં એક પ્રકારની શક્તિ રહેલી છે. એટલે કોઈ ભવનાશિની બની જાય છે. કારણ કે ભાવનાથી ઘણાં કર્મો ખપી હૈં કું પણ વિચારનું વારંવાર પુનરાવર્તન કરીએ કે તેને અનુકૂળ બીજા જાય છે. ભાવના થોડા સમયમાં ઘણાં કર્મો ખપાવી દે છે. દા.ત. } BE વિચારો વડે પુષ્ટ કરીએ તો એ શક્તિ વિકાસ પામે છે અને તેની એક મજૂર ૧૦ કલાક સખત મજૂરી કરીને ૨૦૦ રૂપિયા કમાય છે Ele
પોતાના જીવન પર તેમજ અન્ય પ્રાકૃતિક પદાર્થો પર અસર અને એક બુદ્ધિજીવી એક ફોન કરીને ૧૦ સેકંડમાં ૨૦૦ રૂપિયા છે હું થાય છે. એટલે જ મનોવૈજ્ઞાનિકો પણ પોઝિટીવ થિન્કીંગ પર ભાર રળે છે. એમ ભાવના જો પ્રયોગમાં આવી જાય તો અનેક વિચારોના 9 { મૂકે છે. એનાથી સ્ટ્રેસ, ડીપ્રેશન જેવા રોગો પણ મટી શકે છે. ઝમેલામાંથી યોગ્ય વિચારને ગ્રહણ કરે છે અને એ યોગ્ય વિચાર ? ૬ ભાવના વસ્તુરૂપે શું છે? એના ઉત્તરમાં શાસ્ત્રકાર ભગવંતો બુદ્ધિજીવી જેવું કાર્ય કરી જાય છે. જેથી ઘણાં કર્મો ખપી જાય છે. શું જ જણાવે છે કે તે એક શુભ વિચારમય એક પ્રકારની મનોવૃત્તિ છે. એ રીતે વિચારતા ‘તસ્વીનુર્વિનન્તનમનુપ્રેક્ષા: ' અર્થાત્ “તત્ત્વચિંતન' જ હું ભાવનાનું બીજું નામ અનુપ્રેક્ષા છે.
એ અનુપ્રેક્ષા છે.” આમ અનુપ્રેક્ષા કે ભાવના તાત્ત્વિક ચિંતન છે. હું હું અનુપ્રેક્ષાશબ્દમાં મનુ અને પ્ર ઉપસર્ગ હૃક્ષ ધાતુ જે જોવાના ભાવના કે અનુપ્રેક્ષાનો આધાર મન ઉપર છે અને મનનું કામ BE અર્થમાં છે તે લઈને અનુપ્રેક્ષા શબ્દ બન્યો છે. માત્ર જોવું એટલો વિચારવાનું છે. આ અર્થમાં ભાવના વિચારાત્મક છે. વિચાર ઘૂંટાય
જ અર્થ નહિ, પરંતુ ઉપસર્ગો અર્થમાં પરિવર્તન લાવે છે. તેથી ત્યારે તે ભાવના બને છે.
અનુપ્રેક્ષા એટલે ચારે બાજુ શું શું છે? કયા અને કેવા પદાર્થ એક અન્ય દૃષ્ટિએ જોઈએ તો “ભાવના’ શબ્દ આયુર્વેદની È છે-ભાવો છે? તે જોઈને આત્માનો નિર્ણય કરવો એ અનુપ્રેક્ષા પરિભાષાનો છે. ઔષધ નિર્માણ કરવાની પદ્ધતિઓમાં અમુક હું શું છે. જોવાની ટેવ બધાને છે. સુપરવાઈઝર, વોચમેન વગેરે જુએ ઔષધિને ભાવના આપવાની વિધિ હોય છે. દા. ત. કોઈ દ્રવ્યને શું ૬ છે પણ એ બાહ્ય નિરીક્ષણ છે. જ્યારે ભાવનામાં આત્મ-નિરીક્ષણ ત્રિફલાની ભાવના અપાય, તો કોઈને લીંબુના રસની ભાવના શું કરવાનું છે.
અપાય. આ ભાવના, જરૂર પ્રમાણે એકવીસ વખત, પચાસ રું હું ભાવનામાં આત્મહિત સંબંધી વારંવાર ચિંતવના કરવાની વખત, સો વખત એમ અપાય છે. આ રીતે જ્યારે ભાવના આપીને હું BE હોય છે માટે જ એને અનુપ્રેક્ષા પણ કહેવાય છે. જેનું વારંવાર ઔષધિને ઘૂંટી ઘૂંટીને તૈયાર કરવામાં આવે છે ત્યારે તે ઔષધિ it * ચિંતન કરવું પડે તેને અનુપ્રેક્ષા કહેવાય. અનુપ્રેક્ષા ચિંતવન સ્વરૂપ વિશેષ કામયાબ નિવડે છે. આયુર્વેદની પરંપરા મુજબ રસાયણ હોવાને કારણે જ્ઞાનાત્મક છે, ધ્યાનાત્મક નથી પણ ધ્યાન પૂર્વેની ઔષધિ રોગને જડમૂળથી ઉખાડી શકે છે.
વિવિધ ગ્રંથીને અધરે ભાવનાનો અર્થ-વ્યાખ્યા-સ્વરૂયા ભાવનાનો સામાન્ય અર્થ છે અભિલાષા, ઈચ્છાવૃત્તિ, એ બે અર્થોથી થયો છે કે જેમ કેકામના, વાસના, વાંછના વગેરે પરંતુ જૈનદર્શન પ્રમાણે ' (૧) જે ભાવ વૈરાગ્યાદિ નિમિત્તે વારંવાર ભાવવામાં, ભાવના એક પ્રકારનો અધ્યવસાય છે.
વિચારવામાં આવે તે ભાવના. આત્માને નિર્મળ અને ભક્તિમય બનાવનાર નિરુપાધિક (૨) જેના પુનઃ પુનઃ સ્મરણ વડે આત્મા મોક્ષાભિમુખ થાય જીવનું પરિણામ ભાવના કહેવાય છે.
તે ભાવના. • ભાવ્ય વ્યક્તિ કે વસ્તુ પ્રતિ તન્મય અને એકાગ્ર થઈ જવું • અધ્યાત્મનો બુદ્ધિસંગત એવો વૃદ્ધિમાન અભ્યાસ ભાવના કહેવાય. તે ભાવના છે.
તેનું ફળ અશુભ અભ્યાસથી નિવૃત્તિ અને ભાવવૃદ્ધિ છે. ભાવના શબ્દનું મૂળ ભાવમાં છે અને ભાવ શબ્દ વિચાર, • રોજ પ્રકર્ષને પામે તે પ્રકારનો તથા જ્ઞાનસંગત એવો સ્મરણ, ઇચ્છા, રુચિ, ઉલ્લાસ, ગુણ વગેરે અનેક અર્થોમાં અધ્યાત્મ વિષયક અભ્યાસ, પરિશીલન એ જ ભાવના વપરાય છે. અહીં ભાવ શબ્દનો પ્રયોગ વિચાર અને સ્મરણ કહેવાય છે.
પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવના વિરોષક પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક 8 પ્રબુદ્ધ જીવત : બીર ભાવના વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવતા વિશેષાંક શક્ય પ્રબુદ્ધ જીવત: બાર ભાવની વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર
પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષુક HR પ્રબુદ્ધ જીવત: બાર ભાવતા
પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવતા વિશેષાંક : પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક : પ્રબુદ્ધ જીવત: બોર ભાવના વિશેષાંક : પ્રબુદ્ધ જીવત: બોર ભાવતા વિશેષાંક : પ્રબુદ્ધ જીવન: