________________
પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક પૃષ્ઠ ૧૩૦ ૬ પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક ક્ર ઓગસ્ટ ૨૦૧૬ ર ભાવતા વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવત :
કવિકુલકિરીટ રચિત બાર ભાવનાની પૂજાનો રસાસ્વાદ uડૉ. ફાગુની ઝવેરી
બીર ભાવના વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર
[ડૉ. ફાલ્ગની ઝવેરીએ જૈન પૂજા સાહિત્ય એ વિષે મુંબઈ યુનિવર્સિટીમાં શોધ-નિબંધ અર્પણ કરી પીએચ.ડી.ની ઉપાધિ) પદવી પ્રાપ્ત કરી છે. દેશ-વિદેશમાં જૈનશાસનની પ્રભાવના અર્થે કાર્યરત છે. જેમાં અમેરિકામાં પર્યુષણ, દશલક્ષણા, શિબિરો, કોન્ફરન્સમાં રિસર્ચ પેપર ઇત્યાદિ સઘન રીતે સંકળાયેલ છે.]
પૂજા શબ્દ પૂજુ ધાતુ ઉપરથી આવ્યો છે અને વળી સ્ત્રીલિંગ હિરણના ઝૂંડમાં કોઈ વરૂ આવીને જો પકડે; છુ છે. ભાવ ઉપરથી આવતી ભાવનાઓ આમ જોવા જઈએ તો બચાવીને નહીં શકે કોઈ, હું બન્ને શબ્દો એકબીજાના પર્યાયવાચી છે એમ લાગ્યા વિના રહે ઝુંડ જોતું રહે ભાઈ ! તેને તે જેને લઈ જાઈ; ૐ નહીં.. પૂજા સાહિત્ય વૈવિધ્યસભર અને બહુ આયામી છે. એટલે તમોને કાલ તેમ હરશે. હું અહીંયા ફક્ત બાર ભાવનાની પૂજાઓનો જ રસાસ્વાદ નિર્દોષ હરણાંઓ જંગલમાં ઝૂંડમાં ફરતા હોય અને શિકારી ?
માણવાના છીએ. બુદ્ધિસાગરજી એવમ્ બારભાવનાની પૂજા વરુ હુમલો કરે તો હરણાંઓ તો પોતાનો જીવ લઈને નાસે (દોડે) હું કવિકુલકીરીટનું બિરુદ પામેલા લબ્ધિસૂરીશ્વરજીએ બનાવી છે. કોઈક પાછળ રહી ગયેલું વરુના પંજામાં આવી જાય તો કોઈ હું તેમની આ સંપૂર્ણ રચના ઉર્દુ મુસલમાનીય સાહિત્યકાર ગઝલમાં હરણાંનું ઝૂંડ વચ્ચે પડી છોડાવે નહીં; એમ કાળ શિકારી આયુષ્ય છે નું છે. બારભાવનાઓને વિવિધ જુદા જુદા બાર દ્રવ્યો દ્વારા સાંકળી પૂરું થતાં લઈ જાય. કાળ શિકારીના બાણની કુંવારી કલ્પના દ્વારા હું દ્રવ્યપૂજા અને ભાવપૂજાના યુગલ રૂપે રહેલા પૂજા સાહિત્યને બિભત્સ રસને ઉપજાવ્યો છે. હું અને લોકિક અને લોકોતર વૈતમાં રહેલી ભાવનાઓનો લબ્ધિ વિજયજીકૃત બાર ભાવનાની પૂજા ૧,૨. - સાક્ષાત્કાર કરવાનો કવિએ સુંદર પ્રયાસ કર્યો છે.
પૂજા-સંગ્રહ ભાગ-૧ લબ્ધિ વિજયજી મહારાજ વિરચિત૫.પ્રથમ અનિત્ય ભાવના સામાન્યતઃ અનિત્ય શબ્દનો અર્થ થાય ૨,૩,૪. શું છે નિત્ય નથી, જે હંમેશ રહેવાનું નથી.
તૃતીય સંસાર ભાવના : રહ્યા નહીં રાયન રાણા, મૂરખ શાણા અને કાણા;
આ આત્માએ સંસાર સમુદ્રમાં પર્યટન કરતાં કરતાં સર્વ ભવ કે રહ્યા છે ક્યાં શ્રી તીર્થકર, વળી પટખંડના ધર્તા
કીધા છે. એ સંસારી જંજીરથી હું કયારે છૂટીશ? એ સંસાર મારો ત્રિખંડ રાજ્ય કરનારા પ્રથમ એ ભાવના ભાવો. ૧. નથી. વળી સંસાર કેવો છે.
લબ્ધિસૂરીજી મહારાજા ગઝલ નામના સાહિત્ય પ્રકારમાં બાર કદી શોકી, કદી રોગી, કદી ભોગી, કદી યોગી! છા ભાવનાઓ દ્વારા પોતાના હૃદયગંમય ભાવોને રજૂ કરે છે. ખરેખર આ થિયેટર છે. ત્રીજી એ ભાવના ભાવો. ૩. જે મનુષ્યમાં જ કોઈ સર્વોચ્ચ અને સર્વોત્તમ હોય તો એ તીર્થકર જ્યારે કવિ કુલ કીરીટે આ પૂજાની રચના કરી તે વખતે ?
પરમાત્મા છે. પછી બીજા નંબરના સ્થાને પખંડના ચક્રવર્તીઓ અંગ્રેજોનો સમય હતો એટલે થિયેટ૨ શબ્દ ગુજરાતી ભાષામાં $ આવે. ત્રણ ખંડમાં રાજ્ય કરનારા બળદેન વાસુદેવ પછી રાજાઓ, આત્મીય થઈ ગયો છે તેની સાક્ષી પૂરે છે.
રાણાઓ, શાણા, કાણાઓ દરેક પ્રકારના મનુષ્ય પદવીધારીઓ ચતુર્થ એકત્વ ભાવનાઃ આ મારો આત્મા એકલો છે. એકલો ૬ આ સંસારમાં આવે છે અને જાય છે. આત્મા મનુષ્યદેહને ધારણ આવ્યો છે. એકલો જશે; પોતાના કરેલા કર્મ એકલો ભોગવશે. હું કરે છે. અવધિ પૂરી થતાં કાળ પુરુષ કોઈનીયે મર્યાદા રાખતા ગઈ મમતા રાક્ષસી ભાગ-હેડું હરખું રે અરિહંતાજી. ૪. 3 નથી. અનિત્ય એવા શરીરમાંથી આત્માને મુક્ત કરે છે. આ પ્રથમ આ ઢાળમાં ભક્તિરસ તો છે જ પણ આનંદની ઉલ્લાસિતા ?
અનિત્ય ભાવનાની ઢાળમાં ગાતા જાણે કે વેદોની અંદર જે પ્રઘોષ સાથે હાસ્યરસની નિષ્પતિ થતા હાસ્ય, હર્ષ, કિલ્લોલ પરમાત્મા છે ચાલે છે તેને પ્રાસાનુપ્રાસ દ્વારા દર્શાવ્યો છે.
પ્રત્યેના પ્રેમના કારણે જાણે મુખમાંથી સરી પડે છે. આ કડીને - દ્વિતિય અશરણ ભાવના : આ સંસારમાં સિવાય પરમાત્મા માણીએ. જામ ન બને તેથી અરિ અરિ પણ બને ખરો હજામ. ૬ બીજા કોઈનું શરણું નથી.બીજી અશરણ ભાવનામાં જવલ્લેજ હેડું હરખું ૫. જામ ઈ રાજા, જે રાજા હોય તેની પાસે શીખવા કે જોવા મળતા એવા વિરલ ઉદાહરણ દ્વારા દૃષ્ટાંત અલંકાર યોજીને જવાય કે રાજા કેમ બનાય. અરિહંત પરમાત્માને રાજાની ઉપમા ? 3 શબ્દચિત્ર ખડું કર્યું છે.
આપી છે. એ સિવાય બીજે જાય એટલે કે મોઘમમાં કહ્યું કુદેવ, હૈ
કુગરુ, કુધર્મ પાસે જાય તો “જામ” થવાને બદલે હજામ જરૂર થાય. મેં પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવના વિશેષાંક : પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક : પ્રબુદ્ધ જીવતઃ બાર ભાવતા વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક કદ પ્રબુદ્ધ જીવન :
. પ્રબદ્ધ જીવન : બોર ભાવના વિરોષક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવત : બીર ભાવતા વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવન : બીર ભાવના વિશેષુક જ પ્રબુદ્ધ જીવત : બીર ભીવની વિશેષાંક HR પ્રબુદ્ધ જીવન : બીર
જીવ : બાર ભાવતા વિશેષક ## પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવના પ્રબુદ્ધ
