________________
પ્રબુદ્ધ જીવની : બાર ભાવતા વિશેષાંક પૃષ્ઠ ૯૦ પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક થા ઓગસ્ટ ૨૦૧૬ નર ભાવતા વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવત :
પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવના વિરોષક HR પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવન બાર ભાવના વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવતા : બાર ભાવતા વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવતા વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવત : બીર
૬ ભાવનાનું ચિંતન છે.
પર અંકુશ મેળવવાનો સરળ રસ્તો એ છે કે આપણે આપણી શું અન્યત્વ ભાવનામાં મોહ અને આસક્તિને દૂર કરવાનો ઉપાય કમજોરીને તપાસી લઈએ અને તેના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીએ. હું છે છે. સ્વજનો-ધનવૈભવ ઇત્યાદિ પોતાનાથી અન્ય છે. અહીં કોઈ સંયમ દ્વારા નબળાઈને શક્તિમાં રૂપાંતર કરી શકાય છે. એક છે છે કોઈનું નથી. અંતે દેહ પણ પોતાનો રહેવાનો નથી. સંસારમાં ઈન્દ્રિય સહી દિશામાં જતી હશે તો બધી ઈન્દ્રિયો તે તરફ વળશે. તે
આપણે સૌ મોહને વશ છીએ. પછી એ મોહ પત્ની, પુત્રો, ઈન્દ્રિયો બહારથી આપણને પદાર્થ સાથે જોડે છે અને અંદરથી છે ૨ પરિવાર કે ધન, પદ અને પ્રતિષ્ઠા માટે હોય પણ આ મોહ ચેતના સાથે. શરીર પદાર્થ છે અને સંકલ્પ ચેતના. કે આપણને બંધનમાં રાખે છે. જે વસ્તુમાં મોહ હોય ત્યાં જીવ નવમું શરીર સાથેના તાદાભ્યને તોડવાની પ્રક્રિયા એટલે તપ.
ચોંટી જાય છે. તેના સિવાય આપણને બીજું કશું દેખાતું નથી. કર્મોને દૂર કરવા, ખપાવવા તેનું નામ નિર્જરા. પરંતુ આ કઈ રીતે ? હૈ મોહ એ માયાજાળ છે. જેના પ્રત્યે મોહ હોય એનું મૃત્યુ માણસને થઈ શકે ? આ માટેનો માર્ગ છે તપશ્ચર્યા. તેનો મુખ્ય આશય છે મેં
અકળાવી નાખે છે. આવું બને છે ત્યારે જીવનનો એક હિસ્સો દેહશુદ્ધિ અને આત્મશુદ્ધિ. તપ જ્ઞાનમય અને સમજપૂર્વકનું હોવું ! શા તૂટી ગયો હોવાનું લાગે છે. આ જગતમાં આપણું કશું નથી. જે જોઈએ. અંતરમાં ઉતરવાની આ સાધના છે. તેનો મુખ્ય હેતુ મન જે મળ્યું છે તેમાં આનંદ માણવો પણ તેની સાથે બંધાઈ જવું નહીં. પર અંકુશ મેળવવાનો છે. હું છઠું કોઈપણ વસ્તુ ભલે ગમે તેટલી શુદ્ધ અને સુંદર હોય દશમું આ વિરાટ વિશ્વમાં એક એકથી ચડિયાતી વસ્તુઓ છે. છું પણ તેની સુંદરતા લાંબો સમય ટકતી નથી. સમયની સાથે બધું કુદરતના રહસ્યોનો તાગ મેળવવાનું માણસનું ગજુ નથી. એક હું જીર્ણ થતું રહે છે. આજે જે વસ્તુ સારી લાગે છે તે કાલે ગમશે રહસ્ય ખુલશે તો બીજા નવા રહસ્યો ઉભા થશે. આકાશ, પૃથ્વી, હું ૬ નહીં. સારાની સાથે ખરાબ, સુંદરતાની સાથે કુરૂપતા અને વાયુ, કાળ અને સમય આ બધા તત્ત્વો શું છે, તેનો જીવન પર શો શું સર્જનની સાથે વિસર્જન સંકળાયેલું છે. રૂ૫ અને ધનનું અભિમાન પ્રભાવ છે અને આ બધામાં મનુષ્યનું શું સ્થાન છે તેનું સાચું જ્ઞાન છું કે પણ લાંબો સમય ટકતું નથી. દરેક વસ્તુનું ખરું સ્વરૂપ જાણવું. એટલે લોક ભાવના. કુદરતના તત્ત્વો સામે આપણી કોઈ વિસાત છે બહારના દેખાવથી અંજાઈ જવું નહીં. બહાર મુખવટો છે અંદર નથી. આપણી શક્તિ અને સીમા મર્યાદિત છે અને અહંકાર પ્રબળ હું વાસ્તવિકતા. આપણે દરેક વસ્તુને ઉપર ઉપરથી જોઈએ છીએ. છે. માણસને જગતનું સાચું જ્ઞાન અને સાચી સમજણ ઉભી થાય છું ૬ બુદ્ધ અને મહાવીર જેવી તરલ વ્યક્તિ જ ભીતરમાં દૃષ્ટિ કરી શકે તો અનંત શક્તિ દ્વારા દરેક આત્મા પરમાત્મા બની શકે છે. ૬
મનુષ્ય જીવન દુર્લભ છે. સ્વયંને જાણ્યા વગર કોઈ સિદ્ધિ નથી. સાતમું આસવ એટલે કે કર્મોનું આત્મામાં દાખલ થવું તે જીવનમાં આપણને જે કાંઈ મળ્યું છે તેનો બોધ થવો જોઈએ. ? અને તેના નિમિત્તરૂપ પાપ પ્રવૃત્તિ અને તેના પરિણામરૂપ દુ:ખ આપણા દુ:ખનું મૂળ કારણ એ છે કે જે મળ્યું છે તેમાં સંતોષ નથી હૈં છે અને પીડા. આ ભાવનાનું ચિંતન આપણને પાપ પ્રવૃત્તિ કરતા અને જે નથી મળ્યું તે કણાની માફક ખટકે છે. ભવિષ્યના સુખની છે ge અટકાવે છે. આવનારી આફતને રોકવાની આ પૂર્વ તૈયારી છે. કલ્પના અને જે નથી મળ્યું તેના વલોપાતમાં માણસ આજનું સુખ $ રોગનો ઈલાજ નહીં પણ રોગ ન થાય તેની કાળજી લેવાની આ ગુમાવી રહ્યો છે. સૌથી વિશેષ મનુષ્ય જન્મ અને ઉત્તમમાં ઉત્તમ છે હું વાત છે. ઈન્દ્રિયો પર અંકુશ રહેતો નથી અને સંયમ જળવાતો ધર્મ મળ્યો છે તેને સાર્થક કરવાનો બોધિદુર્લભ ભાવનામાં બોધ છે $ નથી ત્યારે શારીરિક અને માનસિક કષ્ટો વેઠવા પડે છે. સ્વાદ, છે. # સ્પર્શ, ગંધ આ બાબતમાં વિષય ભોગ છે. આ બધી ઈન્દ્રિયો બાર ભાવનાની છેલ્લી કડી “અહિંસા, સંયમ અને તપ ધર્મ ૬ સાથે મન જોડાયેલું છે એટલે મનને વશમાં રાખવું જરૂરી છે. ઉત્કૃષ્ટ મંગલ'. જીવન અને ધર્મ જુદા નથી એક સિક્કાની બે બાજુ છું હું ઈન્દ્રિયો સામે લડવાનું નથી પણ તપ અને સંયમ દ્વારા તેના પર છે. જીવન નહીં સમજાય તો ધર્મ સમજાશે નહીં. રાગ-દ્વેષ, ક્રોધ- ૨ છે કાબુ મેળવવાનો છે.
અહંકાર, લોભ-લાલસા અને ઘણા-પૂર્વગ્રહ હોય તો એ સાચો - આઠમું સંવર તેનો અર્થ છે બાહ્ય પ્રવૃત્તિમાંથી પરાવૃત્ત થઈ ધર્મ નથી. બહારના દેખાવ કરતાં ભીતરનું પરિવર્તન અને જ્ઞાન É આત્માભિમુખ થવું અને બીજો અર્થ છે સમેટવું, રોકવું, નિગ્રહ કરતા આચરણનું વધુ મહત્ત્વ છે. € કરવો. આ ભાવનાના ચિંતનમાં આપણે બે બાજુનો ખ્યાલ ભગવાન મહાવીરે સાચા અર્થમાં મનુષ્ય બનવાનો અને ૨ કૅ કરવાનો છે. એક સાંસારિક પ્રવૃત્તિ અને જીવનની પ્રેમપૂર્ણ જીવવાનો રાહ બતાવ્યો છે. સમય અને ક્ષેત્ર બે મહત્ત્વના કૅ કે આપાધાપીમાંથી ધીરે ધીરે મુક્ત થઈ આત્મા તરફ વળવાનું છે તત્ત્વો છે. અભય ધર્મનો મૂળભૂત આધાર છે. સમગ્ર સંસાર સંયોગ
અને બહારના જગતને છોડીને ભીતરમાં પ્રવેશ કરવાનો છે અને છે. અનંત આત્માઓ છે અને આત્મા પરમાત્મા બનવાની ક્ષમતા ; શું કર્મોને અટકાવી શકાય એવી સાધનામાં લીન થવાનું છે. ઈન્દ્રિયો ધરાવે છે. જે સમય અને સંસારથી પર છે તેનું નામ સામાયિક છે. હું
પ્રબદ્ધ જીવન બાર ભાવના વિરોષક પ્રબદ્ધ જીવન : બાર ભાવતા વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવના વિશેષક # પ્રબુદ્ધ જીવન : બાર ભાવતા વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવન : બીર
પ્રબુદ્ધ જીવત: બાર ભાવના વિશેષાંક કદ પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવના વિશેષાંક : પ્રબદ્ધ જીવત: બાર ભાવતા વિશેષાંક ૬ પ્રબુદ્ધ જીવત : બાર ભાવતા વિશેષાંક : પ્રબદ્ધ જીવન :
