________________
: : તરુણ જૈન : :
કર
હવે તરૂણ પ્રજાની સમક્ષ ધ''દિરને ગૂઢ પ્રશ્ન ઉપરિચત થાય છે. આ વિષયમાં તરૂણુ પ્રજાનુ` સાહસ એ કળ્યુ છે. આપણે યુવાન હશું–પરંતુ ધર્મના આચારવિચારના ભેદ ન સમજીએ એટલા નહિ. આપણે ધર્માંના નામે રાષ્ટ્રિયવિકાસ ચૂકયા છીએ;
જાતીય દ્વેષ ઉત્પન્ન કર્યાં છે, વિવિધતાને નામે કલહ પેદા કર્યો છે. મદિરાને નામે પ્રગતિ અટકાવી છે. ધર્માંને અહાને અધમ ચલાવ્યા છે, આ બધા પાપથી મુકત થવા, એક જ ધાએ અને પહેલે જ સપાર્ટ આપણા જૂના ઝાડને ધૂળ ચાટતું કરવાની જરૂર ૪; યાદ રાખવુ કે ધાર્મિક સિદ્ધાંતા જાળવવા છે, ધર્મ શ્રધ્ધા જાળવવી છે, માત્ર ધર્માંધતા ક્રિટાડવી છે, તત્ત્વજ્ઞાન રાખવું છે, શબ્દની વ્યર્થ મારામારી ફેંકી દેવી છે. આપણે ધાર્મિČક પુનઃવિધાન કરવું છે. એમાં પવિત્ર યાત્રાનાં સ્થળેા રહેશે, પરંતુ સામાજિક કલંક છુપાવવા માટે નિહ. એમાં પવિત્રમદિરાને સ્થાન છે, પરંતુ દરેક ઘર પાતે પવિત્રમ ંદિર અન્યઃ પછી, આ પુનઃવિધાન તરૂણુ પ્રજાની સમક્ષ મહત્વતા પ્રશ્ન છે. એ પ્રશ્ન આખા સમાજ જેટલા વ્યાપક છે. એ ભય ક્રુર પ્રશ્નન છેડતાં સમાજ વિક્રાળ બનશે. પરંતુ સત્યની ખાતર જો તરૂણા પાતાના પ્રિયમાં પ્રિય સબંધ પણ હેામે તા આ સંસારસુધારા તરત ખને. ધમ આપણા પાયે છે ને તેથી જો સમાજને ખરેખર નમૂનેદાર ધાર્મિ ક સસ્થા બનાવવી હોય તેા રૂઢિ અને ધર્મને ભેદ સમજવા જોઇએ. યુવાન નસમાં શુધ્ધ લોહી વહેતુ હેાય તેનુ` જ આ કામ છે. એમાં અવિચાર હશે પરંતુ અસત્ય નથી. એમાં સાહસ હશે પણ પાપ નથી. જ્યાં સુધી ધાર્મિ ક ક્રિયામાં રૂઢિને ભેળવી દેવામાં આવે ત્યાં સુધી ધર્મની પણ શુધ્ધિ નથી. તરૂણ પ્રજાએ ધર્મને એવા સત્યસ્વરૂપમાં જ પિછાનવા ને જ્યાં જ્યાં દંભ હેાય ત્યાં ધાર્મિક સ’સ્થામાં પ્રજાકીવ ચૂંટણીનું તત્ત્વ દાખલ કરવું. અલબત્ત આ નમૂનેદાર ધાર્મિ`ક સંસ્થા નહિ બને, પરંતુ એમાંથી ધર્માંતે દંભ જશે; જે દભ રહેશે તે ખુલ્લા બની જશે: અપ્રગટ દંભ નીચે માનવસમાજને લજાવે તેવાં કુકમ નહિ હાય.
અને તરૂણ પ્રજા આ પ્રશ્ન શી રીતે ઉઠાવી શકે? દરેક તરૂણ જો પેાતાના ઘર આગળથી આ પ્રશ્ન શરૂ કરે તો દેખાતા કલહમાં સમાજ સુધારાનું બીજ ઝુપાય. અજ્ઞાન દુશ્મન છે. અને તેથી, આપણા મુરબ્બીએ આપણને પ્રિય છે, પણ તેઓમાં રહેલુ અજ્ઞાન અપ્રિય છે. દરેક ધરમાં તરૂણુ માણસ આ ધાર્મિ ક પ્રશ્ન ચી શકેઃ શુધ્ધ ધર્મ પાતે પાળે તે બીજાને પળાવે. કેટલાંક એવાં કુટુંબે હશે કે જે માત્ર અનુકરણ કરતાં હશે. તણાની પ્રથમ ફરજ સ્ત્રીઓને ધાર્મિક સ્થાને અર્થ સમજાવવાની છે. ધમ દશ નથી: ધર્મ દેવની ચાંજડીમાં નથી: ધ ગુરૂદેવના આત્મામાં અને આપણા હૃદયમાં છે. જો ગુરૂદેવનેા આત્મા ન હેાય તે આપણે હૃદય ન હોય તે ‘સદ્ગુરુવિજયતે’ એવી ગમે તેટલા શબ્દપર ંપરાથી ધર્માંનું કાવ્ય બનતું નથી. ધર્મ કાન્ય છે. રસની પર પરા છે. લાગણીને પ્રવાહ છે. જ્ઞાનનું સંગીત છે. એ આચારે નથી: યંત્ર નથી: નવેણ નથી: સ્પર્સ્થાપ માં નથી. એ પેાથીમાં નથીઃ જીવનવિકાસમાં છે.
એ ‘જે જે' માં નથી: દાડવામાં નથી: ભીની આંખે ઉભા રહેવામાં છે. આચાર એ ધ`મદિરનું સેાપાન છે, એ પેાતે મદિર નથી. તરૂણે! આ સાહસ ઉઠાવે તે જરૂર રાષ્ટ્રિયવિકાસનું એક અગત્યનું અંગ ખિલાવી શકાય, આપણે સ`દેશી પ્રગતિની જરૂર છે. એક જ આપણું કેન્દ્ર હોઇ શકે, પરંતુ આપણા માર્ગો અનેક હાય. આ પ્રશ્નમાં ધાર્મિ ક બધા પ્રના સમાઇ જશે. વિધવાવિવાહને ભયંકર પ્રશ્ન, અત્યંજના સવાલ, ધાર્મિક સંસ્થાના વિલાસને કૂટ પ્રશ્ન, ધાર્મિક કરાની યેાગ્યાયેાગ્યતા, ધાર્મિક ખર્ચાની વ્યવસ્થા, ધાર્મિ`ક શિક્ષણની સંસ્થા, મદિરાના પ્રહ્મચારીઓની તૃષ્ણા, ગુરુમહારાજોની સહેથગાહ, આ અને આવા અનેક પ્રશ્નાથી ધાર્મિક વાતાવરણ શુધ્ધ બનાવી શકાય. અલબત્ત ધામિઁક સંસ્થા ઉત્પન્ન કરી શકાતી નથી. એ શ્રધ્ધાનેા વિષય છે, પણ તે પછી આવી અંધશ્રધ્ધામાં સમાજે શા માટે વધારે વખત સડવું ?
સમાજસુધારણાના જો હાલ સમય ન હેાય, તા સમાજ સુધરશે એ વ્ય આશા શા માટે ?
અને તેથી ધર્મ મંદિરના પુનઃવિધાનના આ પ્રશ્ન તરૂણુ પ્રજાની સમક્ષ ડાળા રકાવી ઉભા છે. સમાજ, જેમ છે તેમ જ જો ધાર્મિક સંસ્થા ચલાવે તા વાતાનું પ્રજાતત્ત્વ ગુમાવી ખેસશે. આપણી સ્ત્રીઓમાંથી નૈસર્ગિક રમ્યતા ને કલારસિકતા ગયાં છેઃ વિધવા સ્ત્રીઓએ પેાતાના શરીરને સતોષવા ધાર્મિક સંસ્થાએ પોષી છે તે જો તરૂણુ પ્રજા એ ઘટના એમજ રહેવા દેશે, તેા પચીસ વર્ષ પછીની પ્રજાને શુધ્ધ માતાના સ્વરૂપની શકા પડવાથી જીવન અંકાર થઇ પડશે. આપણે જ્યારે વેશ્યામ દિર ખાતલ કરવાની ચર્ચા કરીએ છીએ ત્યારે આ ભયંકર ચર્ચા પણ શા માટે જ નહિ ? સમાજ જે ખુલ્લા મેદાનમાંથી કાઢવા માગે છે તે સમાજના ધરમાં જ છે. ધાર્મિક મદિરમાં જ છે. અલબત્ત એનુ સ્વરૂપ વીસમી સદી જેવું વધારે છે!
તરૂણ પ્રજાની સમક્ષ આ ધાર્મિક વાતાવરણના ભયંકર પ્રશ્ન છે. જેટલું આપણું સાહસ, મમતા અને ઉત્સાહ એટલા જ આપણા વિજય. આ પ્રશ્ન જો આજે ભૂલી જવાશે તા કાલે ઉભેા રહેશે. એ માનવ જીવનના પ્રશ્ન છે, તે તેથી અમર છે. જ્યાં સુધી આ સ। દૂર ન કરાય ત્યાં સુધી, સામાજિક કલંકથી આપણા સમાજ વિષમય વાતાવરણમાં રહેશે, એ ઝેરભર્યું” વાતાવરણ, પ્રજાત-ત્વ જાળવવા, રાષ્ટ્રીય ભાવના ખીલવવા કે આર્ય સંસ્કૃતિનું પુનઃસત્થાન કરવા માટે તદ્દન અશકત છે. આપણે ભવિષ્યને જે પ્રશ્ન ઉકેલવે છે, તેમાં આ વમાન સ્થિતિ પર વજ્રપ્રહારની જરૂર છે: વમાનમાંથી જ ભવિષ્ય જન્મે છે. માટે તરૂણ પ્રજાએ આ વમાન પરિસ્થિતિ પર દુર્લક્ષ્ય આપવું ચેાગ્ય નથી. એક વખત વિચાર ચાલતા કરા, ખળ ત્યાં સંગ્રહિત થશે જ. એક વખત આ પ્રશ્ન ઉઠાવા, પ્રશ્નને ઝીલનાર તે સમજનાર મળશે જ, એક વખત પુનિવ ધાન શરૂ કરા, ભાર ઉપાડનાર નવજુવાન ચાક્ક્સ આગળ આવુંવાના.
