________________
૧ર૪
: : તરુણ જૈન : :
એન્ડ્રુ કાર્નેગીની દ્રવ્ય વ્યવસ્થા.
લેખકઃ- ઝવેરી મુળચંદ આશારામ વૈરાટી.
(ગતાંકથી ચાલુ)
ગુપ્તદાન
કાર્નેગી કહે છે કેઃ મારા પરાપકારના તમામ કાર્યોમાં મારા “ખાનગી પેન્સન ફંડ'ની યાજનાથી મને સપૂર્ણ સાષ થાય છે. જેને ભલા, માયાળુ અને લાયક પાત્રા આપણે માનતા હાઈએ છીએ, જેએ સદ્ગુણી અને કાઇપણ પ્રકારના દોષને પાત્ર નહિ હાવા છતાં ગુજરાનના સાધનાની ચિંતામાંથી મુકત નથી; એટલુ જ નહિં પણ તેઓ પોતાના દિવસેા આબરૂભેર કાઢવાની મુશ્કેલી ભાગવતા હાય છે તેમને વૃધ્ધાવસ્થામાંથી સંપન્નાવસ્થામાં મૂકવા જેટલી ગુંજાશ તે। મારામાં નથી. પરંતુ તેમની વૃદ્ધાવસ્થા સતાષકારક રીતે પસાર થાય અને તેમની ગુજરાનની મુશ્કેલીઓ દૂર થાય તેવી રીતે ચાલતા આ ફંડથી મને ધણા સ ંતેષ ઉપજે છે. બધા સુપાત્રોના નામ મારી ડાયરીમાં નોંધાયા છે, છતાં બીજો કાઇ એ નામથી જાણકાર ન થાય એની હું કાળજી રાખુ છું, મારા ઉપર ઈશ્વરે જે મહેરબાની કરી છે તેને લાયક થવાને પ્રયત્ન આવું ક્રૂડ ચલાવીને હું કરૂ છું. આલાકમાં કૅ પરલેાકમાં કાઇ પણ ફળનો આશા રાખ્યા સિવાય મારૂં પ્રાપ્ત કન્યા હું બજાવ્યે જઉં છુ.દાને મારૂ દાન ગ્રહણ કરનારા મિત્રો જે સ્થિતિમાં છે તે સ્થિતિમાં હું હાઉ' અને મારી સ્થિતિમાં તેઓ હાય તે મને ખાત્રી છે કે તે પણ મારા અને મારા આશ્રિતા માટે તેમ જ કરે તેની મને ખાત્રી છે. આ કુંડને લાભ લેનાર ઘણા સુપાત્રો તરફથી મારા ઉપકાર માનનારા પત્રો મને મળ્યા છે. તેમાનાં કેટલાક મને એમ જણાવવાની હિંમત કરે છે કે અમે સવારની પ્રાર્થનામાં તમારૂં નામ સાંભળીએ છીએ અને તમારા માટે ઇશ્વર પાસે આશિર્વાદ માગીએ છીએ. તેમને હુ' એવાજ જવાઓ લખું છું –મહેરબાની કરીને મારા માટે કાંઇપણ વધુ માગતા નહિ, મને અત્યાર અગમચ મારા હિસ્સા કરતાં વધારે મળી ચૂક્યું છે. મારા ઉપર થયેલી ઇશ્વરી બક્ષીસેાના વાસ્તવિકપણાની તપાસ કરવા નિમાએલી કાઇપણ નિષ્પક્ષપાતી કમીટી તેમાંથી અડધ ઉપરાંતની રકમ પાછી લઈ લેવાની ભલામણ કર્યાં સિવાય રહે નહિ. રેલ્વે પેન્સન ફંડ' અને સ્ટીલ વર્કસ પેન્સન ફંડ' પણ મને તેટલાં જ વહાલાં છે. કારણ મારા ધણા જુના મિત્રો અને તેમની વિધવા સ્ત્રીએ તે ખાળકા સુધી તેની મદદ પહોંચે છે.
પીસ સાસાયટી.
એનર’તા ઇલ્કાબ આપ્યા. એ પછી બીજા ઘણા રાજ્યો તરફથી તેને જુદા જુદા ઇલ્કામા અને સુવર્ણ ચંદ્રકા મળ્યા હતાં. પિટનસ્ક્રીપ ગુફા.
સુધરેલા દેશાના કલકરૂપ વિગ્રહને નાબુદ કરવા “પીસ સેાસાયટી'ને તેણે એક કરાડ ડેાલર આપ્યા હતા અને ઘણા રાજ્યાના પ્રતિનિધિઓને તેમાં એકત્ર કરવાનું અને તેના પ્રેસિડેન્ટ તરીકે ન્યુયોર્ક'માં કામ કરવાનું કાર્યાં તેણે કર્યું હતું. આ પુન્યના કામ બદલ ફ્રેન્ચ સરકારે તેને નાઇટ કમાન્ડર એફ ધી લીજીઅન એફ
કાર્નેગી કહે છે કે મેં જે બક્ષીસા કરી છે તે બધામાં ‘ડન્કમ લાઇન'ની ‘પિટનસ્ક્રીપ ગુફા'ની બક્ષીસની બરાબરી થઈ શકવાની નથી. કારણ બચપણથી તે ક્ા મને પ્રિય હતી; અને ડન્કલાઈનના રહીશે તેના ઉપર પેાતાનેા હક્ક સ્થાપિત કરવા પ્રયત્ન કરતા હતા; અને કાર્નેગીના વડવાઓ તે માટે લડતા હના અને તેના વડવા મેરીસન કુટુંબના કાઈપણ માણસને તેમાં પગ મુકવા ન દેવાને ઓર ત્યાંના જાગીરદારે કર્યાં હતા. એ સાઠથી સીતેર એકર જમીનનું રમણીય સ્થાન, ગુફા અને રાજમહેલના ડેશ કાર્નેગીએ ચાલીશ હજાર ડાલરમાં ખરીદી લીધાં અને તેને પાંચ લાખ પાઉન્ડના પ ટકાના વ્યાજના બેન્ડ ડન્કમ લાઇનના હિતની ખાતર અણુ કર્યો.
તેમનુ ં જીવન ચરિત્ર લખતાં વસ્તુની સંકલના સચવાય તેવજ કુંડાની નોંધ તેમાં લેવાપ્ર છે. પર ંતુ તે સિવાય ઘણા અગત્યના
તેણે કર્યા છે. જેવાં કે:- ચ પીસ યુનિયનને વીશ લાખ ડાલર, યુનાઇટેડ એન્જીનીઅરીંગ સેાસાયટી'ને ૧૫ લાખ ડૉલર, ઇન્ટર નેશનલ પુરા એક અમેરિકન રીપબ્લિકસ'ને સાડા આર્ડ લાખ ડેાલર, કેળવણી અને શેાધખાળ તથા જુદી જુદી વીશ સંસ્થા
ને, જુદા જુદા શહેરામાં એક લાખથી પાંચ પાંચ લાખ ડોલરના હિસાબે હૈં કરાડ કરતાં વધુ રકમ આપી છે. ૨૮૦૦ થી વધુ લાયબ્રેરીએના મકાને બંધાવી આપ્યા છે. સાડાબાર કરાડ ન્યુયાર્કના કાર્નેગી કારપેરેશનને સુપ્રત કર્યાં છે અને કાર્નેગીના વીલની રૂએ વ્યવસ્થા કરતાં જે રકમ વધે તે આ કારપેારેશનને સુપ્રત થવાની છે.
એન્ડ્રુ કાર્નેગીની એકંદર સખાવતાની નોંધ– ૧ સાર્વજનિક પુસ્તકાલયેા માટેના મકાન (૨૮૧૧). ૬૦,૩૬૪,૮૦૯ ૨ પાઠશાળાઓ ખાતે (૫૦૦ ઉપરાંત સંસ્થાઓને) પુસ્તકાલયેાના મકાનેા માટે ૪૦૬૫૬૯૯ બીજા મકાને માટે સ્થાયી કુંડ ખીજા કાર્યો માટે
૪૦૨૧૮૭ ૯૯૦૦૫૮૯ ૧૬૪૭૫૩૫
૩ દેવળામાં વાદ્યો અને વાંજિત્રા (૭૬૮૯) ૪ ન્યુયાર્કનું કાર્નેગી કારપેારેશન
૫ કાર્નેગી ફ્રાઉન્ડેશન ફોર ધી એડવાન્સમેન્ટ એક્ લર્નિંગ (અધ્યાપક વર્ગોં માટેના પેન્શન અને વીમા ફંડ માટેના દશ લાખ ડાલર સાથેનું શિક્ષણ કાર્યની પ્રતિ માટેનું કુંડ
૨૦,૩૬૩, ૦૧ ૦
૬,૨૪૮,૩૯. ૧૨૫,૦૦૦, ૦ ૦ ૦
૨૯,૨૫૦,૦૦૦
(અનુસંધાન જુએ પૃ ૧૨૦)
આ પત્ર અમીચંદ ખેમચંદ શાહે ઓનેસ્ટી પ્રીન્ટરી. ૧૩૪–૧૪૨ ગુલાલવાડી, શ્રી નાથજી માળા, મુંબઇમાં છાપી શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સધ માટે ૨૬-૩૦ ધનજી સ્ટ્રીટમાંથી પ્રગટ કર્યું છે.
